장음표시 사용
71쪽
L HIERON. PRO LIBRIS ADVERSVS IOVIN.
quid, inquam, de laude dixerint nuptiarum, libenter audimus. Laudari nuptias, libenter audimus ,& nuptias condemnamus Ecclesia matrimonia non damnat, sed subiicit. Velisetis nolitis maritus subiicitur uirginitati & uiduitati. Ecclesia nuptias, sed nuptias in suo opere permanentes, subiicit, non damnat 1, nec abiicit, sed dispensat. In potestate uestra est, si uelitis secundum pudicitiae gradum scandere. Quid indignamini, si in tertio stantes, noliatis ad superiora properare: Igitur cum toties, & tam crebro lectorem admonuerim; & per singula pene tractuum millia, cautus uiator incesserim, me ita recipere nuptias, ut eis continentes , uiduas, uiginesq. praeserrem: debuerat prudens & benignus lector, cita ea, quae
uidentur d ura, aestimare de ceteris, & non, in uno atque eodem libro, criminari, me diu uersas sententias protulisse. quis enim tam hebes, S sic in scribendo rudis est, ut idem laudet , & damnet Θ aedificata destruat, & destrum aedificet &, cum aduersarium uicerit, suo nouissime mucrone fetiatur Si rusticani homines, de uel rhetoricae, uel dialecticae artis ignari detraherent mihi ; tribuerem ueniam imperitiae ; nec accusationem reprehenderem, ubi non uoluntatem in culpa cernerem, sed ignorantiam: nune uero, cum diserti homines, &liberalibus studiis eruditi magis uelint laedere, quam intelligere; breuiter a me responsum
habeant, corrigere eos debere peccata, non reprehendere. Patet campus: stat eco tra acies:
aduersarii dogma manifestum est: & ut Virgilianum aliquid inseram illum aspice contra, Qui uocat: respondeant aduersario: aliter teneant modum in disputando, aliter uirgam in docendo; & me, in libris suis, quid uel praetermiseriin, uel addiderim, doceant. Reprehensores non audio, sequor magistros. Delicata doctrina est, puῆnanti ictus dictare de muro, di, cum ipse unguentis delibutus sis, cruentum militein accusare formidinis. Nee hoc dicens, statim laetamiae reus sum, quod ceteris dormientibus solus certauerim: sed hoc dico, cautius eos posse pugnare, qui me uiderint uulneratum. Nolo tale certamen adeas, in quo tantum te protegas ; &, torpente dextra, sinistra clypeum circumferas. aut seriendum tibi est, aut cadendum . non possum te existimare uictorent, nisi aduersarium uidero trucidatum. Legimus, o eruditissimi uiri, in scholis pariter, & Aristotelea illa de Gorgiae sontibus manantia: simul didicimus, plura esse uidelicet genera dicendi; & inter cetera, aliud esse γψMia ς scribere, aliud in priori uagam esse disputationem , & adue sario respondentem nunc haec, nunc illa proponere: argumentari ut libet, aliud loqui, aliud agere, panem, ut dicitur, ostendere, lapidem tenere. In sequenti autem aperta frons, &, ut ita dica, ingenuitas necessaria est . Aliud est, quaerere; aliud, definire: in altero pugnandum, in altero docendum est. Tu me stantem in proelio ,& de uita periclitantem studiosus magister doceas Noli ex obliquo, & unde non putaris, uulnus inferre: directo percute gladio. turpe tibi est hostem dolis ferire, non uiribus. quasi non & haec ars summa pugnantiust, alibi minari, alibi percutere. Legite, obsecro uos, Demosthenem: legite Tullium : ac, ne forsitan rhetores uobis displiceant, quorum artis est, uerisimilia magis, quam uera, dicere ; legite Platonem , Theophrastum, Xenophontem, Aristotelem, & reliquos, qui, de Socratis fonte manantes, diuersis cucurrere riuulis: quid in illis apertum, quid simplex est quae uerba no sensuum qui sensus non uictoriae Origenes, Methodius, Eusebius, Apollinarius, multis uersuum millibus scribunt aduersus Celsum, & Porphyrium. C6siderate, quibus argumentis, di quam lubricis problematibus diaboli spiritu contexta subuertanti& quia interdum coguntur loqui, non quod sentiunt, sed quod necesse est, dicunt adue sus ea, quae dicunt gentiles. Taceo de Latinis scriptoribus, Tertulliano, Cypriano, Minucio, Victorino, Lactantio, Hilario ; ne non tam me defendisse, quam alios uidear accusas-su. Paulum apostolunt prostrami quem quotiescumque lego, uideor mihi non uerba audire, sed tonitrua . legite epistolas eius, & maxime ad Romanos, ad Galatas, ad Ephesios, in quibus totus in certamine positus est i& uidebitis eum, in testimoniis, quaesumit de ueterites lamento, quam artifex, quam prudens, qua dissimulator sit eius , quod agit . uidentur quidem uerba simplicia, & quasi innocentis hominis, ac rusticani, & qui nec tacere nec declinare nouerit insidias: sed, quocumque respexeris, fulmina sunt. hari et in causa: capit Omne, quod tetigerit: tergum uertit, ut superet: fugam simulat, ut occidat. Calumniemur ergo illum, atque dicamus ei: Testimonia, quibus contra Iudaeos, uel ceteras hereses usus es, aliter in suis locis, aliter in tuis epistolis sonant. Videmus exempla captiua seruire tibi ad uictoriam , quae suis in uoluminibus non dimicant. Nonne nobis loquitur cum saluatore, aliter soris, aliter domi loquimur Turbae parabolas, discipuli audiunt ueritatem. Propo- Matth. t 3 nit pharisaeis Dominus quaestiones ,& non edisserit. Aliud est, docere discipulum: aliud , E .a aduersarium uincere. Mystcrium, inquit, meum mihi, mysterium meum mihi,& meis. Indigna-
72쪽
mihi, quod Iovinianum non docuerim, sed uicerim. Immo indirantur ii, athematiratu dolent: & cum laudat quod sunt, accusant quod eme se simulant.
rogandus fuerit, ut mihi cederet; & non, inuitus ac repugnans, in ueritatis uin aridus. Et haec dicerem, si uincendi studio contra regulam scripturarum quip- Dcratus sitis sein,&, sicut uiri series in controuersis solent iacere, culpam praemio . nunc uero, cum interpres magis Apostoli fuerim, quam dogmatules, &Ostio ς' latoris sim usus ossicio; quidquid durum uidetur, ei magis imputetur, quem e Disimus, quam nobis, qui exposuimus . nisi serte ille aliter dixit, & nos simplicitatem uerborum eius maligna interpretatione detorsimus. qui hoc arguit, de ipsis scripturis pro- bet. Diximus: Si bonum est mulierem non tangere, malum ergo est tangere. nihil enim bono contrarium est, nisi malum. si autem imium est, & ignoicitur: ideo conceditur, ne malo quid deterius fiat: & cetera usque ad propositionem alterius capituli. Hoc ideo subiecimus, quia Apostolus dixerat: Bonum est homini mulierem non tangere: propter se iaeron, nicationem autem unusquisque uxorem suam habeat;& unaquaeque suum uirum habeat. In quo differunt uerba mea a sensu Apostoli Nisi serte in eo, quod ille pronunciat, ego dubitor ille definit, ego sciscitor: ille aperte dicit: Bonum est homini mulierem non tangere : ego timide quaero, si bonum est mulierem non tangere. Si, dubitantis est, non con-n antis. Ille dicit: Bonum est non Ungere: Vo, quid bono contrarium esse possit , adiungo. Statimq. in consequentibus : animaduertenda Apostoli prudentia. Non dixit: B num est homini uxorem non habere : sed bonum est mulierem non tangere: quasi & in t citi eius periculum sit: quali, qui illam tetigerit, non euadat. Vides igitur,non de coniugi ηbus nos exponere, sed ce coitu simpliciter aisputare, quod ad comparationem pudicitiae &uirginitatis &angelicae similitudinis, bonum sit homini mulierem non tangere. Vanitas uanitatum, & omnia uanitas, dicit Ecclesiastes. Si omnes creaturae bonae, ut a bono creatore conditae; quo modo uniuersa uanitas Si tetra uanitas; numquid & caeli,& angeli,& throni, dominationes, potestates, ceteraeq. uirtutes ξ Sed quae per se bona sunt, ut a bono creatore condita, ad comparationem meliorum uanitas appellantur. uerbi gratia. Lucerna lampadis comparatione pro nihilo est : lampas stellae comparatione non lucet: stellam lunae conser, caeca est. lunam soli iunge, non rutilat. solem Christo conser, t nebrae sunt. Ego sum, inquit, qui sum . Omnem igitur creaturam si Deo contuleris, Exod 3 non subsistit. Ne tradas, inquit, Hester hereditatem tuam iis, qui non sunt, idolis sci- Hςsteri licet,&daemonibus. Et certe erant idola,&daemones, quibusne traderentur orabat. In
Iob quoque legimus, a Baldach dictum de impio: Auellatur de tabernaculo suo fiducia 16biu
eius, & calcet super es quasi rex intestius. Habitent in tabernaculo illius socii eius, qui noest: haud dubium quin diaboli: qui cum habeatiscios; non autem liaberet, nisi est erit men , quia Deo periit, non esse dicitur. Ergo secundum hunc comparationis sensum, malum diximus mulierem tangere; licet uxoris nulla secta sit mentioὶ quia bonum est non tangere . Et subiecimus: Virginitatem frumentum , nuptias hordeum , sornicationem fercus bubulum nuncupantes. Vtiques umentum & hordeum creatura Dei est . Verum in euangelio maior turba hordeaceis panibus , minor frumentaceis pascitur . Homines, inquit,&iumenta saluos ficies Domine. Aliis uer sidipsui oculi sumus, quando au- pcii ,1 rum uiri initatem, argentum nuptias diximus, dccentum quadraginta quattuor millia ui ginum lignatorum, qui cum mulieribus non sunt coinquinati: in quo ostendi uoluimus, omnes, qui uirgines non permanserint, ad comparationem purissimae de angelicae castitatis,& ipsius domini nostri Iesu Christi, esse pollutos. Quod si cui asperum & reprehensione dignum uidetur, tantam nos inter uirginitatem & nuptias secisse distantiam, quanta inter stumentum & hordeum est': legat sancti Ambrosii de uiduis librum; de inueniet illum inter cetera , quae de uirginitate δ: nuptiis disputauit, etia hoc dixisse. Neque ita coniugium praetulit Apostolus, ut studia uirginitatis extingueret; sed a continentiae persuasione incipiens,ad incontinentiae remedia deicendit: de cum bravium supernae uocationis sertibus demonstrasset, deficere tamen in uia neminem passus est, ita plaudens prioribus, ut non despiceret &sequentes. didicerat enim de ipse, quia Dominus Iesus aliis panem hordeaceum, ne in uia rora. sdeficerent, aliis corpus suum, ut ad regnum tenderent, demonstrauit. Et in consequentibus i Non ergo copula nuptialis quasi culpa uitanda, sed quasi necessitatis sarcina declinanda est. Lex enim astringit uxorem, ut in laboribus d tristitia filios generet; conuersio eius Gen. ad uirum sit, ut ei ipse dominetur. Ergo laboribus & doloribus in generatione filiorum addicitur nupta, non vidua: dc dominatui uiri subditur copulata, non uirgo. Et in alio loco, I .Cor.
73쪽
νι HIERON. PRO LIBRIS ADVERSUS IOVIN.
Pretio, inquit, empti estis, nolit eseri serui hominum. Videtis, quam euidens coniugalis sit definitio seruitutis. Et post pusillum. Si igitur bonum coniugium seruitus est; m tum quid est, quando nequeunt se inuicem san&ficare, sed perdere Vniuersi, quae nos de uirginitate ac nuptiis lato sermone diffudimus, ille breui arctauit compendio, in paucis
multa comprehendens. Virginitas ab eo persuasio continentiae, nuptiae remedia incontinentiae praedicantur. Eisgnificanter a maioribus ad minora descendens, uirginibus brassium supernae uocationis ostendit; nuptas, ne in uia deficiant, consolatur. alios laudat, alios non despicit. coniugium hordeo, uirginitatem corpori Christi comparat . et puto multo minorem distantiam inter frumentum esse & hordeum, quam inter hordeum de corpus Christi. Denique nuptias dicit ,quasi necessitatis sarcinam, declinandas, de definitionem esse euidentissimae seruitutis. Et multa aliae, quae tribus libellis de uirginibus latissime ecutus est. Ex quibus uniuersis perspicuum est, me nihil noui de uirginibus nuptisq. dixisse, sed maiorum in omnibus secutum esse sententiam, tam huius uidelicet, quam reliquorum, qui de ecclesiasticis dogmatibus disputarunt: quorum aemulari exopto negligentiam potius, quam aliorum obscuram diligentiam. Tumeant contra me mariti, qu re dixerim : Oro te, quale illud bonum est, quod orare prohibet, quod corpus Christi a cipere non permittit Quando impleo mariti officium, non impleo continentis. Iubet I. Thess.s idem Apostolus in alio loco, ut semper oremus. Si semper orandum est, numquam ergo coniugio sentiendum: quoniam, quotiescumque uxori debitum reddo, orare non posta sum. hoc quare dixerim, perspicuum est quia, interpretabar illud Apostoli dictum: Noli - CQ 7 te fraudare inuicem, nisi sorte ex consensu ad tempus, ut uacetis orationi. Paulus apostolus dicit, quando coimus cum uxoribus, nos orare non posse. Si per coitum, quod minnus est, impeditur, idest, orare: quanto plus, quod maius est, idest, corpus Christi pro- i. Pet 3 hibetur accipere Petrus ad continentiam hortatur: Ne impediantur orationes nostrae.
Quod hic, quaeso, peccatum meum est quid commerui quid deliqui λ Si turbidae&n bulosae aquae fluunt, non est aluei culpa, sed sentis. An iccirco arguor, quod de meo ausus sum adiicere: Quile illud bonum est, quod corpus Christi accipere non permittit Ad hoc
breuiter respondebo. Quid est maius, orare, an corpus Christi accipere utique accipere corpus Christi. Si per eoitum, quod minus est, impeditur: multo magis, quod maius est. i nest. ii Diximus in eodem uolumine, panes propositionis ex lege non potuisse comedere Dauid&socios eius,nisi se triduo mundos a mulieribus respondissent i non utique a meretricibus, Deue., 3 quod damnabatur a lege; sed ab uxoribus, quibus licite iungebantur. Populum quoque, Exoda s quando accepturus erat lUem in monte Sina, tribus diebus iussum esse ab uxoribus abstinere. Scio Romae hanc esse consuetudinem, ut fideles semper Christi corpus accipiant: Rom 'uod nec reprehendo, nec probo: unusquisque enim in suo sensu abundet: sed ipsorii conscientiam conuenio: qui eodem die post coitum communicant, &, iuxta Persum, noctem sumine purgant . quare ad martyres ire non audent quare non ingrediuntur ecclesias ξ an alius in publico, alius in domo Christus est quod in ecclesia non licet, nec domi licet. Nihil Deo clausum est ;& tenebrae quoque lucent apud eum. Probet se unusquisque, &scad corpus Christi accedati non quod dilatae communionis unus dies, aut biduum sancti rem ericiat Christianum, ut, quod hodie non merui, cras uel perendie merear: sed quod, dum doleo me non communicasse corpori Christi, abstineam me paulisper ab uxoris amplexu ; ut amori coniugis amorem Christi praeseram. Durum est, & non serendum . quis
hoc saecularium sustinere potest Qui potest sustinere, sustineat: qui non potest. ipse uid rit. nobis curae est, non quid unusquisque possit, aut uelit, sed, quid scripturae Praecipiant,r.Cor.7 dicere . Illud quoque in commentariolis meis eiusdem Apostoli carpitur, in quibus dixi:
Verum ne quis putet ex eo, quod sequitur: Vt uacetis orationi,& lierum ad ipsum reuertimini: Apostolum hoc uelle. & n5 propter maiore ruinam concedere: statim inferi, ne tentet uos satanas propter incontinentiam uestram. Pulchra nimirum indulgentia; Et iterum
reuertimini ad id ipsum; quod erubescit suo uocare nomine; quod tentationi praeseri sat nae ; quod causam habet incontinentia. Laboramus quasi obscurum disserere, cum exposuerit ipse, qui scripsit: Hoc autem dico, inquit, iuxta indulgentia, n5 secundum imperium. Et mus stamus adhuc nuptias non uocare indulgentiam, seu praeceptum : quasi non eodem modo secunda & tertia matrimonia concedantur, & reliqua. Quid hic locutus sum, quod Apostolus non dixerit Z Nimirum illud, quod erubescit suo uocare nomine λ Ego arbitror, quando dicit, Ad id ipsum, & rem ipsam tacet, non eum nominare palam coitum, sed uerecunde ostendere. An quia sequitur, Quod tentationi praeseri satanae, quod habet causita
74쪽
nonnes uerborum ordine id ipsum est, ne tentet uos satanas propter incii , ά cha uestram t M qui dixi, Et mustamus adhuc nuptias non uocare indulsen
uiri tqv0d si durum est, imputetur Apostolo: qui ait: Hoc autem di o se, ite , ' μηλ 000 mihi, qui, excepto praepostero orari, : Transeamus ad reliqua: epistolari enim breuitate . Diς0 , MPmx Apostfluβ, innuptis, di uiduis: bonum est eis, si sic permana
continent, nubant. melius est enim nubere, quam uri.
N-. Postquam nuptis concesserat us ni coniugii;
di ostenderat, ipse quid Net, quidue concederet; transi ad innuptas, & uiduas; de suiomponit Gemplum ; & fel es uoca - si autem sti non continent , n bam. id ipsum dicens, qui supra: inopter sernicationem autem, & ne tentet uos satanas. Reciditq. Guiana, cur dixerit; Si se non continent, n'bant melius est enim nubere,q uri. Ideo melius est nubere, quia peius est uri. Tolle ardorem libidinis, & non dicet, Quia melius est nubere. Melius, semper ad comparatione deterioris respicit, non 'simplicitatem incomparabilis per se boni. Veluis diceret: m
:4 p*Vlulum, cum apostropham secissem
ad Apostolum, intuli. Si per se bonae nuptiae sunt, noli eas incendio c6parare: sed die sn pliciter, bonum est ni te. Suspecta est mihi bonitas eius rei, qua magnitudo alterius m
ora uiduas absque coma permanere, & ad exemplum sui prouocat;& iciores uocat, si sic permisserint. si autem incontinere non positant ; & ardorem libitidinis non tam continentia uolunt, quam Arnicatione restinguere; melius est nubere, quano nn I. nubere, quia peius est uri: non nostram ει- tentiam proserentes, sed interpretantes illud Apostoli, Melius est nubere, quam uri,idest, melius est maritum lucere , quam semicari. Si uri, uel Arnicari bonum esseaocueris; tune no melius prae suetur. Si autem nubere melius est, q uod malo praesertur: non est germa &purae inmitatis, nec eius beatitudinis, quae angelis comparatur. Si dixero; melius est uirginem esse, quam nuptam: bono melius praetuli. si autem alterum gradum secero et melius est nubere, quant semicari: ibi non bono melius, sed malo bonum praetuli. Multa merstas'intre id mesius, quod nuptiis, & inter id, quod Arnicationi anteponitur. O Propositum mihi erat, non ad meam uoluntatem scripturas trahere, sed id dicere, quod scripturas uelle intelligebam. Commentatoris ossicium est, non quid ipse uelit, sed, quid sentiat ille, que interpretatur, exponere. si qui, si oentraria dixerit, non tam interpres erit, quam aduersirius eius, que nititur rapi
, & libere de meo sensu loquor, arguat mediabet, durum quid dixisse contra nuptias. quod si non repererit; qui id uel austerum esse uidetur; ues dursi, id scriptoris auctoritati , non interpretis ossicio deputet. Illud ue
ribenditur, quare exponens capitula Apostoli, in quo
de coniueibus scripst , Trib 'tionem carnis habebunt huiusmodi, dixerim: Nos ignari reo nis habere laetitiam. Si autem nubentibus & in carne tribulatio est, in qua sola uidebantur lime delicias ζ quid erit reliquum, propter quod nubant: , ct in anima, ni psa meti ibidatio sit ΘQuae haec condemnatio matri- i , filiorum mortes, diuortia, damna domus, & cetera huius. in i tribulationem diximus nuptiarum Dum adhuc uiueret sinctae memoriae Damasus, beatae Mariae uirginatate perpetua scripsimus in quo necesse DitnMis, ad uirginitatis beatitudinem praedicandam, multa de molestiis dicere nuptia-sm tutis, & uirgo, Ecclesiae uirginis doctor, aliquid in illo se onereprehendit λ In libro quoque ad Eustochium multo duriora de nuptiis diximus ; & nemo super hac re laesus est. Amator quippe castitatis, praeconium pudicitiae in-
tenta aure captabat me ulli an in , lege Ez u
lis me ues accusa, ues libera. Inuentae sunt Plautinae lamiliae ,& sicioli tantum ad detrahen- dicta lacerent, & in una atque eadem cause utrumque, idest, & me & aduersarium reprehendant: ut,cum e duobus altera necessest uincere, ambos uictos esse contendant. Porro, ubi de digamis, & trigamis disseren-A, uxorum di tertium, unum uarum nosse, quam plurimos; ivi
filius si uni homini prostitutam esse, quam multis; nonnel tim cur hoc dixerim, subiecimus ξSiquidem & illam euangelio Samaritana, sextum maritum habere se Ioan. Gg a dicenis
75쪽
νο HIERON. PRO LIBRIS ADVERSVs IOVIN.
dicens. rguitur a Domino, quod n5 sit uir eius. Ego etiam nunc libera uoce proclamo non damnari in Ecclesia digamiam, immo nec trigamiam; & ita licere quinto, & sexto, & ultra, quo modo & secundo marito nubere: sed quo modo non damnantur istae nuptiae, ita nee praedicantur. Solatia miseriae sunt, non laudes continentiae. unde & in alio loco dixi: Ubi unus maritus exceditur, nihil refert, secundus, an tertius st: quia desinit esse monogamus. Omnia licent, sed non omnia expediunt. Non damno digamos, immo nec trigamos si dici potest, obogamos habeat, cui libet, instauum maritum, & esse desinat prostituta. v niam & ad illum locum, in quo arguor, quare dixerim dumtaxat, iuxta Hebraicam uerit tem, in die secundo no additum sicut in primo, & in tertio, & reliquis: Vidit deus, quia b num est: statim q. subiecerim, nobis intestiuentiam derelinqui; non esse bonum duplicem Geta, numerum, qui ab unione diuidat, & praeli rei foedera nuptiarum . Vnde&in arca Noe, omnia animalia, quaecunque bina ingrediuntur, immunda fiunt. Impar numerus est mundus. In hoc nescio quid reprehendatur interim de secunda die: utrum quia scriptum est, &scriptum esse non diximus: an, quia etiam si scriptum est, nos aliter intelleximus, quam scripturae simplicitas patitur. Scriptum non esse, in secundo die uidit Deus quia sonumini non meum accipiant testimonium, sed cunctorum Hebraeorum, & aliorum interpretum, Aquilae uidelicet, & Symmachi, &Theodotionis. Si autem scriptum non est, cum in ceteris diebus scriptum sit aut reddant aliam probabiliorem causam, quare non scriptumst; aut, si non repererint, ingratis suscipiant quod a nobis dictum est. Porro si in arca Noe omnia animalia, quae bina ingrediuntur, immunda sunt, & impar numerus mundus est; &hoc scriptum esse nemo dubitat: quare salptum sit, edisserant. si autem non edisserunt; quod a me expositum est, uelint nolint, suscipienti Aut profer meliores epulas, & me conuiua utere: aut qualicumque nostra caenula cotentus esto. Scilicet nunc enumerandum mihi
est,qui ecclesiasticorum de impari numero disputarunt, Gemens, Hippolytus, Origenes, Dionysus, Eusebius,Didymus, nostrorumq. Tertullianus, Cyprianus, Victorinus, Lactam lius,Hilarius: quorum Hilarius ὸe septenario, idest, impari numero disserens, quae di quata dixerit, ad Fortunatum liber illius testimonio est. An sersitan Pythagora, δe Arctitam Tarentinum, & Scipionem in sexto de republica, de impari numero pro am disputantes Ets hos audire noluerint obtrectatores mei; grammaticorum scholas eis faciam conclamare, Numero deus impare gaudet. Grande pilaiaum. euersae sunt ecclesae: orbis audire non potest, si mundiorem uirginitatem diximus esse,quam nuptias; si parem numera impari subiecimus; & ueteris testameti typos euangelicae ueritati profecisse monstrauimus. Ccta quae in libro nostro reprehensa sunt, uel leuiora puto, uel ad eundem sensum pertinentia . unde ad ea respondere nolui; ne& libelli excederem ma itudinem ; & tuo uiderer ingenio dinfidere; quem patronum cauta meae ante habui, quam rogarem. Igitur hoc extrema uoce Protestor, me nec damnasse nuptias, nec damnare ; respondisse aduersario, non meorum
insidias sormidasse. Virginitatem autem in caelum sero, non quia habeam, sed quia magis mirer quod non habeo . Ingenua diuerecunda consessio est; quo ipse careas, id in aliis praedicare. Numquid, quia graui corpore terrae haereo, auium non mitor uolatus, nec columbam praedico, quod Radit iter liquidum, celeres neque commouet alas 'Nullus se decipiat i nemo blando adulatore se praecipitet . Prima est uirginitas a prima natiuitate, secunda Matth.ε uirginitas a secunda natiuitate. Non est meus sermo, antiqua sententia est: Nemo potest duobus domini eruire, carni,&spiritui. Caro concupiscit aduersus spiritum, spiritus autem aduersus carnem: haec adinvicem sibi aduersuitur: ut non, quae uolumus, illa ficiamus. Quando aliquid tibi asperum uidetur in nostro opusculo; non ad mea uerba respicias, sed ad scripturam, unde mea tracta sunt uerba. Christus uirgo, mater uirginis nostri Ioan. ro uirgo perpetua, matertiuirgo. Iesus enim clausis ingressus est ostiis: & in sepulcro eius, LRς- 3 quod nouum&in petra durissima suerat excisum, nec antea quis, nec postea positus est. Cy'ς ε Hortus conclusus, sons si natus: de quo sonte ille fluuius manat iuxta Ioel, qui irrigat torri es .. reluem, uel iunium, uel spinarum ti funium peccatorum, quibus ante alligabamur; spina' rum, quae sustocant sementem patrisfamilias. Haec est porta orientalis, ut ait Ezechiel, semper clausa, & lucida, operiens in se uel ex se proferens sancta sanctorum, per qua sol iustitiae& pontifex noster secundum ordine Melchisedes: ingreditur, & egreditur. Respondeant mi
Io Π hi, quo modo Iesus ingressus est clausis ostiis, cum palpandas manus, & latus consderan- Rς luna,&ossa carnemq. monstrauerit; ne ueritas corporis, phantasma putaretur:& ego respondebo, quo modo sancta Maria si & mater,&uirgo, uirgo post partum, mater ant
quam nupta. Isitur, ut dicere coeperamus, cui iam uirgo, uirgo Maria, utriusque sexus uirginitatem
76쪽
i, no umetipsis uiuuimus, ta traicimur, D, tubantibus nobis temper ad coi-
iis, ia pudicitiae dendientur Volumus opipare comedere, uxorum adhaerere com- , in numero uirginum,&uiduarum regnare cum Christo Zidem ergo habebit
iuries yx nium, & ingluvies sordes, ct munditiae, siccus,& sericum taxarus recepit mauis stra ι & diues ille purpuratus, crassus, & nitidus, fruitus est carnis bonis, dum ad inrex; sed diuersa post mortem tenent loca. miseriae deliciis,&deliciae miseriis commutantur . in nostro arbitrio est, uel Laetarum sequi, ues diuitem.
lIT T E R AE tuae & amorem pariter sonant, & querelam; amorem tuum, quo
sedulo monens, etiam quae tura sunt, in nobis pertimescis: querelam eorum, qui non amant, &, quaerentes occasionem in peccatis, garriunt aduersus fi l trem suum, & contra filium matris suae ponunt scandalum. scribis enim, mon chum , immo nescio quem de triuio, de compitis, de plateis circumforaneum, rumigerulum , vastum ramum ad detrahendum, qui per trabem oculi sui festucam alterius nitatur eruere, contionari aduersum me, & libros, quos contra Iovinianum scripsi, canino dente rodere, lacerare, conuellere ; hunc dialecticum urbis uestrae, de Plautinae semiliae columen, non lNisse quidem Φηγώας Aristotelis, non mei nom ας, non m οἰ, non saltem Ciceronis τόπους, sed per imperitorum circulos, muliercularum q. - - , syllogismos tex
re, &quasi sophismata nostra callida argumentatione dissoluere. Stultus ego, qui me putauerim liaec absque philosophis scire non posse, qui mestorem styli partem eam leserim, quae deleret,quam quae scriberet Frustra ergo Alexandri uerti commentarios et nequiaquam me doctus magister per εισα -- introduxit ad logicam i &, ut humana contemnam, sne causia GrN'rium metianzenum, & Didymum in scripturis sanctis catechistas habui: nihil mihi profuit Hebraeorum eruditio, & ab adolescentia usque ad hanc aetatem quotidiana in lege, prophetis, euangeliis, apostolisq. meditatio. Inuentus est homo absque praeceptore persectus, , ἔνθεος ,-α-δώδεικτος, qui eloquentia Tullium, argumentis Aristotelem, prudentia Platonem, eruditione Aristarchum, multitudine librorum Chalcen wm, Didymum scientia scripturatu, omnesq. sui temporis uincat tractatores . Denique dicitur materiam poscere, & Carneadeum aliquid referens, in utramque partem, hocin,& pro iustitia& contra iustitiam disputare Liberatus est mundus a periculo ;& hereditariae, uel centumuirales causae de barathro erutae; quod hic, brum negligens, se ad Ecclesiam transtulit. Quis, hoe uolente, suisset innoxius quem eriminosum non huius seruasset oratio , cum coepisset in digitis partiri causam, & syllogismorum suorum retia tendere nam si adiplosisset pedem, intendisset oculos, rupasset fiontem, iactasset manum, uerba tonasset, tenebras illico ob oculos offudisset iudicibus. Nec mirum, si me & absentem iamdiu, & abnque usu Latinae linguae, semigraeculum barbarumque, homo latinissimus & secundissimus siperet, cum praesentem Iovinianum, Iesu bone qualem & quantum uirum, cuius nemo scripta intelli reet, dignum qui sibi caneret tantum& musis, eloquentiae suae mole oppress rit. Quaeso igitur te pater carissime, ut moneas eum, ne loquatur contra propositum suum; ne castitatem, habitu pollicens uerbis destruat ; ne uirgo,uel continens, ipse enim uiderit, quid esse se iactetὶ maritatas uirginibus comparet; & stustra aduersus homine disertissima tanto tempore digladiatus sit . Audio praeterea eum libenter uirginum & uiduarum cellulas circumire,&,adducto supercilio, de sacris inter eas litteris philosophari. Quid in secreto, quid in cubiculo mulierculas docet Z Vt hoc sciant esse uirgines, quod maritatas; ut florem sis 3 aetatis
77쪽
aetati, non negligant; ut eomedant, & bibant, & balneas adeant, munditias appetant, umguenta non spernant an mNis ieiunia,& pudicitiam,& illuuiem corporis utique illlaptaecipit, quae plena uirtutis sunt. Fateatur ergo publice, quod domi loquitur: aut, si & domi eadem docet, quae & publice; a puellarum consortio separandus est. Miror autem, non erubescere, iuuenem, &monachum, ut sibi uidetur , disertum, cuius de ore ueneres fluunt, qui tantae in sermocinando elegantiae est, ut comico sale ac lepore conspersus sit, lustrare nobilium domos, haerere tautationibus matronarum, religionem nostram paganam face re, & fidem Christi contentione torquere uerborum, atque inter haec fatri suo detrahere. 3 Vtique, si errare me arbitratus est, in multis enim offendimus omnes ; &, s quis in uerbo non peccat, hic persectus est uiri debuit uel arguere, uel interrogare per litteras, quod uir eruditus & nobilis secit Pammachius: cui ego responsum dedi, ut potui ;& epistola longiore disserui, quo quidque sensu dixerim. Imitatus salte filisset tuam uerecundia, qui ea loca, quae scandalum quibusdam ficere uidebantur, excerpta de uolumine per ordine digessisti, poscens ut uel emendarem, uel exponere; & non tantae me putasti dementiae, ut in uno a que eodem libro & pro nuptiis, & contra nuptias scriberε. Parcat sibi, parcat mihi, parcat nomini Christiano. monachum se esse non loquendo,&discursando, sed tacendo,&s dendo nouerit. LMt Hieremiam, dicentem; Bonum est uiro, cu portauerit iugum ab adolescentia saa. Sedebit solus, de tacebit: quia tulit super se iugum . Aut, si certe in omnes scriptores censoriam accepit uirgulam; & iccirco se eruditum putat, quia Iovinianum solus intelligit; est quippe prouerbium: Balbum melius balbi uerba cognoscere: - cpellamus Attilio iudice. Ipse quoque Iovinianus, -κα ἰς--, iustissime proci mabit: quod me danant episcopi, non est ratio, sed cupiratio. Nolo mihi ille uel ille respondeat; quorum me auctoritas opprimere potest, docere non potest. Scribat contra me uir, cuius&ego linguam intelligam; quem eum uicero, omnes homines simul uicerim. Noenim bene noua. Experto credite, quantus in clypeum assurgat, quo turbine torqueat
hastam. Fortis est, & in disputando nodosus,& tenax, & qui obliquo &acuminato pugnet capite. Saepe de nocte usque ad uesperam contra nos in plateis clamauit: habet latera, de athletarum robur, de belle corpulentus est. Videtur mihi occulte mei dogmatis esse sectitor. Praeterea numquam erubescit ι nec considerat, quid, sed quantum dicat ;& in tantam uenit opinionem eloquentiae, ut soleant dicta eius Cirratorum esse dictata. Quoties me iste in circulis stomachari secit, & adduxit ad choleram quoties conspuit, & consputus abscessit ξSed haec uulgaria sunt, di a quolibet de sectatoribus meis ponunt fieri: ad libros prouoco, ad memoriam in posteros transmittendam. Loquamur scriptis, ut de nobis tacitus lector iudicet ; ut, quo modo ego discipulorum gregem duco, sic ex huius nomine Gnathonici, uel Phormionici uocentur. Non est grande, mi Domnion, garrire per angulos, & medicorsitabernas ac de mundo serre sententia: hie benedixit, ille male: iste scripturas nouit, ille delirati iste loquax, ille infantissimus est. Vt de omnibus iudicet, cuius hoc iudicio m ruit Contra quemlibet passim in triuiis strepere, & congerere malediM, n6 crimina, scurrarum est, & parasitorum. Moueat manu; figat stylum; c6moueat se, &, quidquid potest, scriptis ostenisat i det nobis occasionem respondendi dijertitudini suae. Possum remordere, si uelim: possum genuinsi dentem laesus infigere. Et nos didicimus litteras, Et nos lape m num serulae subduximus. De nobis quoque dici potest, Fenum habet in cornu, longe fi ΕΩ. io ge . e magis uolumus esse discipuli eius, qui ait: Dorsum meu posui ad sagella, & iaciem l .Petta, mea non auerti a confiisone sputoru . Qui cum malediceretur, non remaledixit: & post alapas, cruce, fiagella, blasphemias, nouissime pro crucifigentibus deprecatus est, dicensi Pa Luc. 3 ter ignosce eis: quod enim iaciunt, nesciunt. Et ego ignosco errori statris: intelligo, quia diaboli arte deceptus est. Inter mulierculas sciolus sibi & eloquens uidebatur: postqua Romam mea opuscula peruenerunt, quasi aemulu exhorruit, dc de me quoque captauit gloria, ut nullus esset in terris, qui non eius eloquentiae displiceret, exceptis iis, quorum potentiaeno parcit, sed cedit, immo quos n6 honorat, sed metuit. Voluit scilicet homo peritissimus, ut ueteranus miles, uno rotatu gladii percutere utraque, de ostendere populis,quod, quidquid ipse uellet, hoc scriptura sentiret. Dignetur igitur nobis sermone suum mittere,& non reprehendendo, sed docedo garrulitatem nostra corrigere. tune intelliget aliam uim isti esse, aliam triclinii, non aeque inter fiasos de calathos puellarii, & inter eruditos uiros de diuinae legis dogmatibus disputari . nunc libere & impud&er larit in uulgus, & perstrepit, damnat nuptias ; Sc inter uteros tumentes, infinitum uagitus, & lectulos maritorum, quid Apostolus dixerit, tacet, ut me solum in inuidiam uocet. cum autem ad libros uenerit,
78쪽
uel pre uerit descripturis, ues audierit pmpone ius, procul Epicurus, longe Aristippus: subulci non aderunt iis. se H p Π0Π grundi - Ex nos tela, pater, serrumq. haud debile dextra Spauimus iis, non grunniet. Et nos tela, pater, serrumq. haud debile dextra Spamimus; equitur de uulnere sanguis. Porro, si no uult scribere, & tantum maledictis agen 2 interiacentibus terris, fi u bus, populis, saltem hoc clamoris mei rnuptias, non damno coniugium t et ut certius sententiam meam teneat, uolou e, , qui propter nocturnos Arsitan metus soli cubitare non possunt, uxores ducere.
pro libris suis aduersus Iovinianum. EPISTOLA LII.
HRISTIANI interdum pudoris est, etiam apud amicos tacere, Achumilital temsiam magis silentio consolari, quam, retrectando ueteres amicitias, ambi-l tionis crimen incurrere. Quamdiu iacuisti, tacui, nec umquam expostulare super hac re uolui; ne non amicum quaerere, sed potentiorem uiderer expeteret nunc autem prouocatus officio litterarum, primas partes semper habere tentabo, & non tam
tibere, quam scribere ; ut & uerecunde hucusque tacuisse, dc uerecundius loqui co pisse cognou . De opusculis meis contra Iovinianum, quod de prudenter & amanter seceris exemplaria subtrahendo, optime noui . sed nihil profuit isti diligentia, cum aliquanti ex urbe uenientes, mihi eadem l tarent, quae se Romae excepisse referebant . in hac quoque prouincia iam libri suerant diuulgati: et, ut ipse legisti,nescit uox missa reuerti. n6 sum tantae felicitatis, quantae plerique huius temporis traciatores, ut nugas meas, quando u luerim, emendare possim. statim, ut aliquid scripsero, aut amatores mei, aut inuidi, diue so quidem studio, sed pari certamine, in uulgus nostra disseminant; de uel in laude, uel multuperatione nimii sunt, non meritum styli, sed suum stomachu sequentes. itaque, quod solum facere potui, apologeticum ipsius operis tibi misi, quem ,& te poscente edidi . quem cum lseris ; aut ipse pro nobis ceteris satisfacies; aut, si tu quoque narem contraxeris, illam Apostoli , in qua de uirginitate & nuptiis disputat, aliter disserere compelleris . ec hoc dico, quod te ad scribendum prouocem; cuius in sacris litteris stu- 'dium mihi praesero; sed ut alios, qui nos lacerant, hoc facere compellas. Norunt litteras evidentur sibi scioli: possunt me non reprehendere, sed docere. si quid scripserint, magis ex operis eorum cvaratione mea interpretatio negligetur. Lege, quaeso te, & diligenter Apostoli uerba considera: de tunc uidebis, me propter calumniam declinandam multo plus, quam ille uoluit, in maritos fuisse clementem. orirenes, Dionysius, Pierius, Eusebius Caesarientis, Didymus, Apollinarius latissime hanc epistolam interpretati sunt: quorum Pierius cum sessum A stoli ii miliaret, atque edissereret, & proposuisset illud exponere: Volo au- omnes esse licui me ipsum : Quod hic, quaeso, peccatum meum est, quae duritia Vniuersa, quae scripsi, huic sententiae comparata Dimma si 't. Reuolue omnium, quos supra memoraui, commentarios; de ecclesiarum bibliothecis fruere magis concito gradu ad optata coeptaq. peruenies. Audio totius in te urbis studia concitari: audio pontificis de populi uoluntatem pari meme congruere. Minus est tenere sacerdotium, quam mereri. Libros sedecim prophetarum, quos in Latinum de Hebratis sermone uerti, si l geris, & delectari te hoc opere comperem ; prouocabis nos, etiam cetera clausa armario non tenere . Transtuli nuper Iob in linguam nostram: cuius exemplar a sancta Marylla, consobrina tin, poteris mutuari. Lege eundem Graecum &Latinum;&ueterem editionem nostrae translationi comparar&liquido pervidebis, quantum disita inter ueritatem, de mendacium. Miseram quaedam in prophetas duodecim sancto patri Domnioni, Samuelem quoque &Malachim, idest quattuor Regum libros.
79쪽
libros. quae si legere uolueris i probabis, quantae dissicultatis sit diuinam scripturam, de maxime prophetas intelligere, & interpretum uitio, quae apud suos purissimo cursu orationis labuntur, apud nos scatere uitiis. Porro eloquentiam, quam pro Christo in Cicerone comtemnis, in paruulis ne requiras. ecclesiastica interpretatio, etiam si habet eloquii uenusta tem, dissimulare eam debet, & fugere; ut non otioss philosophorum scholis , paucisq. etiscipulis, sed uniuerso loquatur hominum generi.
HIERONYMUS ADVERSUS VIGILANTIUM,
CCEPTIS primum litteris tuis, non respondere, superbiae est ; respondere,
temeritatis. De his enim rebus interrogas, quae & proferre, & audire sacrilegiuil est. Ais, Visidantium, qui σιτ rhoisis hoc uocatur nomine; nam Dormitan ta lius rectius diceretur; os scelidum rursum aperire, & putorem spurcissimum contra tinctoru martyrum proferre reliquias, & nos, qui eas suspicimus, appellare cinerarios,& idololatras, qui mortuorum hominum ossa ueneremur. O infelicem Dominem, & omni lacrymarum sente plangendum; qui haec dicens, non se intelligat esse Samaritanum, & Iudaeum, qui corpora mortuorum pro immundis habent, & etiam uasa, quae in cadem domo tuerint, pollui suspicantur, sequentes occidentem litteram ,& non uiuificantem spiritum. Nos autem non dico martyrum reliquias, sed ne solem quidem, & lunam, non angelos, non archangelos, non cherubim, non seraphim, & omne nomen, quod nominatur &in praesenti saeculo & in futuro, colimus, & adoramus; ne serviamus creaturae potius, quam creatori, qui est benedictus in lacula. Honoramus autem reliquias martyrum, ut eum, cuius sunt martyres, adoremus. Honoramus seruos, ut honor seruorum redundet ad Domi- Matth.io num, qui ait: li uos suscipit, me suscipit. Ergo Petri & Pauli immundae sunt reliquiae λ et Deut. go Moysi corpulculum immsidum erit, quod iuxta Hebraicam ueritatem ab ipso sepultum est Domino λ"iescumque apostolorum ,&prophetarum,& omnium martyrum basticas ingredimur, toties idolorum templa ueneramur accensi' ante tumulos eorum cerei, idololatriae insignia sunt Plus aliquid dicam, quod redundet in auctoris caput ,& insimum cerebrum uel sanet aliquando, uel deleat, ne tantis sacril iis simplicium animae subuemn, tur. Ergo & Domini corpus, in sepulcro postum, immundum fuit et angeli, qui candidis uestibus utebantur, mortuo cadaueri atque polluto praebebant excubias, ut post multa λcula Dormitantius somniaret, immo eructaret immundissimam crapulam; & cum Iuliano persecutore, sanctorum basilicas aut destrueret, aut in templa conuerteret Miror sanctum episcopum, in cuius parochia esse presbyter dicitur, acquiescere surori eius, de non uirgax.Cor.3 apostolica, uirgaq. ferrea confringere uas inutile,&tradere in interitum carnis, ut spiritus Psal. 9 saluus fiat: nec meminerit illius dicti: Si uidebas iurem, currebas cum eo,&cum adulteris Psil.ioo portionem tuam ponebas. Et in alio loco: In matutino interficiebam omnes peccatores ter Ps i 38 G, ut disperderem de Ciuitate Domini omnes operantes iniquitatem. Et iterum: Nonne odientes te, Domine, odio habui, & super inimicos tuos tabescebam Persecto odio od ram illos. Si non sunt honorandae reliquiae martyrum, quo modo legimus: Pretiosa in conPsal. iis spectu Domini mors sanctorum eius Si ossa mortuorum polluunt contingentes,quo modo Rςg x3 Eliseus mortuus mortuum suscitauit.&dedituitam corpus, quod iuxta Vigilantium iacebat immundum Z Ergo omnia castra Israelitici exercitus & populi Dei Here immunda, quia Exod.i3 Ioseph& patriarcharum corpora portabant in selitudine,& ad sanctam terram immundos o cineres pertulerunt Ioseph quoque, qui in praecessit Domini siluatoris norit, scele-GςR FQ ratus scit ; qui tanta ambitione Iacob in Hebron ossa portauit, ut immundum patrem auo
80쪽
immundis, &momium mortuis copularet O praecidendam linguam a. Q i L inanum curandum caput, ut, qui loqui nescit, discat aliquando reticere., uinculis Hippocr furiosum: sed abiit, excessit, euasit, erupit; & inter Hadriae fluctus, Cottiq. A nos declamando clamauit. quidquid enim amens loquitur, uociferatio,& wς ς happellandus . Tacita me Brittan cogitatione reprehendas, cur in absentem inue- 'hei. V tibi dolorem meum. sacrilestium tantum patienter audire non possiim. legienda Dinasten Phinees, austeritatem Eliae, etelum Simonis Cananaei, Petri seueritatem, N FAnanima di Sapphiram trucidantis, Pauliq. constantiam, qui Elymam magum, uiis Domi Rς 'nitesist 'tem, aeterna caecitate damnauit. Non est crudelitas, pro Deo pietas. Vnde Sin Α i. allege dicitur: Si fiater tuus, & amicus, & uxor, quae est in sinu tuo, deprauarete uoluerita Deut. taueritate; sit manus tua stiper eos ,& effunde singuinem eorum; & auferes malum de medio IsraeI. Iterum dicam: Ergo martyrum immundae sunt reliquiae Et quid passi sunt apostoli , ut immundum Stephani corpus tanta funeris ambitione praecederent; ut secerentes plan- Actactum magnum; ut eorum luctus in nostrum gaudium uerteretur Nam quod dicis eum uigilias execrari: ficit & hoc contra uocabulum tuum, ut uelit dormire Vigilantius, & non audiat saluatorem dicentem: Sic non potuistis una hora uigilare mecum: Vigilate, & orate, Matth. 6 ne intretis in tentationem: Spiritus promptus est, sed caro infirma. Et in alio loco propheta decantat: Media nocte surgebam, ut confiterer tibi super iudicia iustitiae tuae. Dbminum Pssit 18 quoque in euangelio legimus pernoctasse, & apostolos clausos carcere tota noctemigilasse, ut, illis psallentious, terra quateretur, custos carceris crederet, magistratus & ciuitas terre prentur. Loquitur Paulus: Orationi insistite, uigilantes in ea. Et in alio loco. Inuigiliis ste- , cissi,quenter. Dormiat itaque Vigilantius, & ab exterminatore Aegypti cum Aegyptiis dor- Ε,oesi,miens suffocetur. Nos dicamus cum Dauidi Non dormitabit,n ue dormiet, qui custo- Psal. raodit Israel, ut uehiat ad nos sanctus & Hir, qui interpretatur uigil. Et si quando propter pec- Dan cata nostra dormierit, dicamus ad eum : Surge, ut quid dormitas Domine Θ excitemusq. Matitas illum, &, nauicula fluctuante, clamemus: Magister laluos nos sic, perimus. Plura dictare uolueram, si non epistolaris breuitas pudorem nobis tacendi imponeret; & si librorum ipsus ad nos uoluisses mittere cantilenas; ut scire possemus, ad quae rescribere deberemus. nunc autem aerem uerberauimus; & non tam illius infidelitatem, quae omnibus patet, qua nostram fidem aperuimus. ceterum, si uolueris longiorem nos aduersum eum librum scribere, mitte naenias illius, & ineptias; ut Ioannem Baptistam audiat praedicantem: Iam ω Matth. cutis ad radicem arborum posita est. Omnis enim arbor, quae non facit fiuctum bonum, excidetur, & in ignem mittetur.
V L T A in orbe mustra generata sunt. Centaums, & Sirenas, ululas, & on crotalos in Esaia legimus. Iob Leviathan & Behemoth mystico sermone descri- Iob obit. Cerberum, & Stymphalidas, aprum'. Erimanthia, & leonem Nemeaeum,
chimaeram, atque hydram multorum capitum mirant fabulae poetarum. Cacum describit Virgilius. triformem Geryonem Hispaniae prodiderunt. sola Gallia monstra, non habuit, sed uiris semper sertissimis& eloquentissimis abundauit. Exortus est subito