장음표시 사용
111쪽
509. Sed libera quoqtie est animet libertate a necessi in late interna. Quandoquidem l . Si anima libera non foret Iibertate a necessitate interna, profecto ageret more causae necessariae. IIaee agit ad extremum virium, uti videre est in igne, qui urit, quantum potest. Non sic autem de anima humana usu venit; haec enim vires suas explodit, quantum vult, ubi vult, quando vult; quis enim ad extremum virium legii, studet, meditatur, diligit, deambulat, seribit 3 2. Nisi hae libertate anima gauderet, ipsa ad volendum, vel nolendum, quod vult, aut uota vult, raperetur, ei cogeretur a quadam tulerna vi, uti elaterium compressum ad flatum pristinum reducitur. Haesientur est Halura causae interna necessitate agentis, quae, positis
ad agendum requisitis, illi eo ad agendum prosilit. Sed hoe iuanima haud contingit. Quid enim esset, quod ipsam interne
raperet, et cogeret 3 Certe boni sint ii repraesentatio. Sed huiusmodi bonum ex una parte pedetentim, et per gradus, atque majori minoiive clari late, voluptate et dolore simul comita istum, animae exhibetur; ex altera adhuc requiritur animae adis probatio et amplexus sS. 505, i itur anima non rapitur, nec cogitur a boni si nili repraeseti latione ad volendum, quod vult, et nolendum, quod nou vult; ideoque immunis est a necessitate interna. Neque dicas ab liac boni repraesentatione voluntatem Per vadi, rapique, uti serrum a magnete. Magnes enim est quid exterius servo, cujus vim superans vi sua illud sibi copulat; voluntas vero non a boni ropraesentatione movetur S. 508ὶ, sed ex se excitatur, ex se ad Probat vel reprobatii 5l0. Sed plura sunt alia momenta, quibus haec veritas probari potest. l. Depositis distortis opinionibus, atque intimi sensus voce non repudiata, sentio me posse seribere haec, et non scribere; posse haec aut alia scribere; posse liaee modo, ruo:uune, aut alio scribere; posse, dum scribo, ascribendo est flere, quamdiu milii lubet; posse, quae seripsi, mut3 e, delere, aliam opiniotiem ampleeli. In quovis die, in quovis momento haec se ullo. haee experior; volo, nolo, volo rursus ἔnunc adprobo, nunc improbo; modo amplector, modo respuiaῆ aliquid volo, volitionem cohibeo, volitionem suspendo; imo uolo, denuo ad illud redeo. volo, amplector. Quisque sibi testis est, haec omnia se perficere posse; nam sentit animus, Femo oeri, q&Od cum sentit, illiad una sentit, se Di sua, non
aliena mo Meri, uti optime ait Tullius sqq. Tusc. l. 2. c. 25 . Sed haee sunt libertatis indisserentiae e haracteres S. 50ά,. Igitur anima humana liac potitur libertate. 2. Continuo exporior, me in placida versari quiete, recreari, laetitiaque per
112쪽
sundἰ, eum aliquid boni faciam, e contra turbati, dolere, Poenitere, tristitia premi, meipsum redarguere, ac damnvre, cuin aliquid mali patrem. Et hoc quisque experitur. Sed hoc intelligi nequit sine libertate; quia nulla esse pol est adprobatio, vel exprobratio mei super me, nisi in mea foret potes late
honum, vel malum sacere. 3. cur hominem trucem, maledicum, pejerantem, vitiisque indulgentem poena existimamus dignum; laudibus vero extollimus, praemioque dignum dicimus, qui dulcis, amabilis, pius, modestus, cultusque est Sine libertate neque ille poenam, neque iste Praemium mereretur, quia ille nequam, iste probus ex necessitate foret. 4. Inutiles pioinde forent poenae. inutilia praemia, quae tum in hac sive a Deo, sive a potestatibus constitutis, tum in altera vita a Deo dantur; inutiles inde leges, statuta, praecepta, consilia. Quisque enim sine libertate agens ageret necessario, ageret, quia nat rara sua sie postularet. Vide Galluppi, Filos. della Molon. ool. 2. S. 61. ad 66.ὶ, qui hoc argumentum extendit. 5. Et quinam sunt, qui libertatem inficiantur 3 Certe, qui vitiis continuo obruuntur, et quidem non quia persuasi existunt, sed quia exprobrari nolunt. An hac mea exprobratione laeduntur 3 ΙIoc ipso monstrant, me potuiSse eos non exprobrare. Nonne ipsi contra suos famulos irascuntur, si non ob
temperent hi, si susque deque suam ponant domum Z Nonne et ipsi satalistae suas expellerent adulteras uxores 3 Nonne suos rebelles filios puniunt 3 Attamen haec omnia eum suo. nou cohaerent sustemate. 6. Sed omnes gentes cujuscumque
aetatis, et regionis, omnes populi libe ita tem probarunt. Hoci cantant et in montibus Pastores, et in theatris poetae, et indocti in ciretilis, et docti in hibliothecis, et magistri Ascholis. et antistites in sacratis locis, et in orbe terrarum genus humanum. inquit perpulchre Augia linus I. de duab. animab. c. 26ὶ. Hi ne optime notat Mastrositii s L anima e sunt sta in. 12l0.), horreiadum es e tanto aestu de libertate disputare; dum interim aliqui etiam internam libertatem, si possent, a nobis evellerent; et alii libertatem exlernam, quantum possunt, assidue sagitant. . . Patet itaque humanae animae voluntatem libertate indisserentiae potiri; et adeo hoc Palet, ut in domum dementium potius detrudendi forent, quam revincendi, qui novitatis prurigine, aut impuve peccandi desiderio, tu ipsam debacchantur.5ls. Sed multa opponunt contra veritatem statulam Fatalis lae. Aliqui tamen aperto marte, alii clanculum eam aggrediuntur. Supposita contra materialistas animae spirituali
113쪽
tate, si icunt illi, l. animam esse qnidem voluntate praeditam;
sed volitiones et nolitiones esso esseetus, qui causam habent ne Ssariam ; 2. animam nunt quam agere sine moli vis, alio in quin ageret sine ratione; ni oliva itaque sunt causae volitionis,
et nolitionis 3 3. animam determinari a iudieio intellectus, qui aliquid verum, salsum ve voluntati exhibet, quae siue alio examine, illud uti bouuin amplectitur, istud uti malum
512. Sed ad primum dicimus, causam esse aliam necessariam, et aliam liberam S. 363. s). Illa, positis omnibus ad
agendum requisitis, non potest non agere; ista vero Potest Bgere, et non agere, sed cum agit, ipsam et est causa suorum actuum. Anima, voluti tale sua agetis, potest velle et uolle, ideoque volitiones, vel nolitiones ponere. Volitiones itaque, si tui et, vo bis quidem effectus, sed libet os et conliugenies, quia voluntas, quae libera causa est, potest ponere, aut non,
cultatem mire cribrat, diluitque. 5l3 Ad alterum respondemus, motiva, quaecumque ea sint, haud voluntatem ad agendum rapere. Ratio et intellectus rem Propositam cribrant, examinant, concludunti Molixa volendi, nolendique voluntati ex bibentur. Sequiturne illico v Iunias nostra haec motiva Nonne in limo quisqae experitur suusu, nos potestatem hi here, Praeposito quo uinque exam ne, contrarium agendi Z Nonne saem videmus bona tutellectu, voluntate vero deteriora sequimur Z Nonne et revocamus Raepe, quae prius elegimus 3 Adde. Anim at letilionem suam modo hue, modo illue dirigit; voluntate sua ad judicium intellectum adigit; voluntate sua motiva auget, minuitque, Prout libere ex una, vel aliv parte ea expendit; voluntate sua intrest plus minusue in iis considerandis immorari; votu utate sua valet in aliud se convertere, allentionem distrahere, atque per oppositas consideraticines etiam vehemeutissima assectuum oblectamenta declinare. Igitur voluntate sua agit, a malivis
non compulsa. Deinde adnotam iis, exameta uou Sen Per Prae
cedere liberam voluntatis determinationem; potest euiui fieri, ut unum dumtaxat bonum osse ratur ita tellectui, qui proinde cur examinet, non adest ratio. Et hino patet, non bene Laro-miguiere libertatem posuisse tu modo praeserendi, aut v lendi, aut se determinandi post deliberationem. Delude examen illud, quod praecedit qua udoque voluntalis determina. tiouem, et a quo moliva eruuiatur liberae voluntatis deterrui-
114쪽
nationis, ad intelleelum pertinet ad lioe examen a voluntate determinatum. Quare libertas non est quaerenda in delibe ratione, quae fit ante voluntatis determinationem, qua 'que inati lictoriam. et ratiociniorum serie consis lit, uti notat Galluppi Filos. deli a Dolon. ool. 3. S. 50. ad 52). Sed lianc ohjectionem ex moliola adductam cribravit, examinavit, mi reque solvit ipse Galluppi loc. est. ool. 2. c. l. S. 8. ad 23). Ipse enim notavit,
motioa hujusmodi esse tantum nostratum animarum modissis cutiones, quae proinde causae essct nequeunt; esse conditiones, quae tantum disponunt, et alliciunt, non cogunt; moti haec ad summum reponenda esse in cognitione, et desiderio, ex quibus minime si mper sequitur volitio, vel nolitio; neque posse dici haee molioa volitionis, nolitionisve causas, licet haee ex illis semper sequerentur, uti non potest diei lux causa tenebrarum, quae constanter illam subsequuntur; ideoque semper illaesam remanere voluntatem in sua libertate sive motiva ejusdem vel dirersae speciei sint aequalia, sive sint inaequalia, sive etiam unum exhibeatur motivum. Ex his sa-cili negotio responderi etiam potest Leibnitianis, asserenti hus hominem moveri a ratioue sufficienti, quae i nesse nequit, nisi in boni repraesentatione, ant saltem iii animi alatu aulec
dente S. 670). Nam et ille status existere nequit S. 478), et
ratio susse iens ad summum allieit, atque excitat, non vero adigit et impellit voluntatem, ut quisque sibi testis est. Si vero in bovi repraesentatione haec ratio sufficiens nota est; est in ipsa animae voluntate. quae vult, quia vult, nempe praeter rationem objectivam datur etiam subjectiva, quae celle non
plaeuit Lei bullio. 5 1. Ad tertium respondemus, iudicium esse theorelicum, quod rationem boni in obieelo renunciat; Practiciam , quod, expensis omnibus adjunetis, ultimo et desiniti, e pio- nuneiat, illud objectum esse eligendum si). Completo iudicio theoretico, objectum uli eligibile voluntati exhibetur, quae proinde adhuc libera esl, quia illud judicium est tantum objeeii Oxhibitio. An applicatio materiae igite in ad urendum impellit 3 igitur, si voluntas agit, posito illo theoretico judicio, libere agit. Sed libera etiam remanet, posito judicio pratii Hoe duplex iudieium dupliei intelleetu, qui lamen unus est in anima, sussulcit S. Tliomas i Qua st. 9. a. i. . , dieens: intellectus Nectitatistis πιι. qui, quod a Prehendιt. non ordinat ad Uus. sed ad solam Meruatis considerationem; practicias Mero intellectua dicitur, ρω hoc, quis v- Prehendit, ordinat ad 'ua.
115쪽
etico. Nam prouuneiat quidem hoc iudieium, obiectum esse
eligendum, sed voluntas. non semper eligit. Quot non sunt, impraeli eo judicio vident, sedatis asseclibus, ebrietatem, ava-xitiam, ea lumniam esse omnino fugiendas, attamen illis vitiis non cessatit coinquinari y II inc recte monet Cl. Galluppi Lea. di Gg. e Met. ter. 9l. ρσg. 65 L . posse contingere, ut quis suum noscat ossicium, et judicet actions m non esse faciendam, sed voluptate illectus non sequatur practi eum judicium. Uno verbo illud judicium sic exprimitur: melius est facere hanc rem, quam non; sed licio non producit: -lo facere hanc rem. Illud necessitate sit, hoc ponitur cum polentia non PO uendi, si tamen ponatur, quia est actus prorsus voluntatis. Deinde illud judicium comitatur potius, nou antecedit volitionem , uti notat Slorchen Mi μγch. S. l 22. sch. Obj. l. r. γῆ tum quia dum voluntas decernit, tutellectus judicat esse volendum; tum quia in voluntatis potestate est, ut judicium illud sit ultimum; tum demum quia iudicium illud non aliun
de suam mendicare potest esseauiam, nisi ab ipsa voluntate. Quare illud judicium praeti eum est veluti libertatis fructus; quia volumus, intelligimus, denuo volumus. Neque dicas, volu talem esse caecam potentiam , ideoque ab illo iudicio praetico determinari. Siquidem potentia caeea dicitur, quatenus, ut rationabiliter agat, ipsi debet intellectus facem praeserre; ast libere semper agit, sive sequatur, sive non Sequatur bonum illa iace palesaelum. Neque demum addas, voluntaternsequi judicium pracli eum; seeus posset esse peccatum Sine intellectus errorst Quid si quidem mirum 3 Nonne homi uessa tentur, se aliquando crimen Patrasse, quod rationi opponebatur 7 Cum bona sinita non sinι absoluto bona, possunt aliquando mala videri. Eu error.
5l5. Sed dicunt ά. adversarii, animae voluntatem nota ponere volitionem, nisi ex repraesentatione boni. Igitur haec illam, non illa se moveti Ex quo sequitur, ex duobus bovis semper majus bonum eligere, at quo nullum amplecti, exin aeque bona sunt; uti in libra una deprimitur lanx, si inaequalia sint pondera in utraque; utraque vero in aequilibrio manet, si pondera sint aequalia. Volui comparatio itaec est. 5l6. Verum huic objectioni re pondemus, salsum esse, uti notavit Lockius Essalsur Ient. hum. l. 2. ch. 21.), animae
voluntatem abripi a boni repraesentatione. Ebrius ex. gr. e. gnoscit, tempera ut iam esse botium, praesertim, quia suae Pro
dest saluti; attamen vinum eo piose bibit. Deinde in quo is bono sinito aliquis potest delectus inveniri. Quod sui lici ,
116쪽
ut dicatur . nullum boniam ereatum posse voluntatem abripere. Bonum hujusmodi allicit, invitat, excitat voluntatem, sed non adigit, Pellit, ac necessario determinat. Demum, electo aliquo bono sinito. adhuc illud rejicere possumus; quod seri nequiret, si voluntas non foret libera S. 506. n. 5). Hinc
patet etiam, uos haud semper bonum majus prae minore e Iigere; si enim bonum saepe relinquimus, Donne majori jure majus valemus respuere 3 Ast praeserat voluntas majus honominori. Quid inde Z Praelatio haee majori bono naseitur ab ipsa voluntate, quae minus respuit. Neque malum tunc eli geret voluntas, si minus bonum eligeret, uti Leibnitiani dicunt; quia minus bonum adhuc bonum in se est. Ast posita voluntas inter duo bona, ageret ne3 eligeretney Certe ... Nonne ex duobus mediis aeque aptis ad finem eligam unum 3 Nonne ex duabus semitis aeque commodis, et brevibus, uuam ingrediar 3 Nonne tibi dabo se utatum, quod de ham solvere, ex duobus aeque argenteis ' Quare voluntas vi sua ex duobus honis unum amplecteretur, aut etiam utrumque relinqueret l). Inselle tamen, ait Siorclienau, Wolfius paritatem librae, quam Tullius ad intellectum adpli eat, ad voluntatem traducit. Nam libra nullam potestatem suum mutandi statum habet, uti notat Galluppi; pondera sunt causae motus lanciuin. Comparutio corporis inertis eum substantia intelligente, et volente est cavillatio indigna philosopho. An moreretur asinus famelicus, et sitibundus inter aquam et avenam positus 3 Morer turne famelicus inter duos aequales catillos aeque avena repletos7 Certe irrueret in aquam et avenam. CO utrarium tamen
plaeuit Lethnitio. 517. Verum dicunt S. Fatalistae, sensum in limum S. 5s0. n. l. ὶ indicare quidem, nos asseetionem libertatis habere, nouvero nos libertate gaudere. Ecquis scit, si ab alio ente nos ad volendum moveamur 3 Certe si aeui magneticae, si vertumno, si lapidi decidenti cognitio sui in olus imprimeretur eum desiderio tWndendi versus locum, quo seruntur, viderentur sibi a seipsis libere ad motum determinari. Nonne idem
de anima fieri potest y Sic Lethnilius, et Bartius.
demonstrat animae libertatem, cum ei praesto sunt bona singularia, ad quae prolieto invineibiliter non rapitur. Quod exemplo illustrat scelestissimi hominis, qui potentiam in se experitur volendi bonum morale, dum malum amplectitur, atque avari. qui, dum peeunias inhiat, polentiam sentit in alioruinutilitatem res suas diffundendi.
117쪽
518. Respondemus, nos perenniter Intimo sensu experiri modo velle aut nolle; poluisse velle, quod nolumus, et nolle, quod volumus; posse nolle etiam, quod reapse elegimus, volitio uena in volitione in mulantes; nos esse, qui nolumus et volumus; volitiones et nolitiones poni, quia nos ipsi volumus, vel nolumus; vos proinde esse volitionum, et nolitionum nostrarum dominos, aut lores, causas si. 5l0.). Igitur scimus , nos libertate gaudere; ideoque non ab alio ente moveri. Certe et nos experimur ex. gr. existere, sed a nobis existere haud sentimus; experimur, sensaliones habere rerum, quae in or Faria sensoria agunt, et, positis requisitis in organis, in nervis, In cerebro, et posita animae tu objectum attentione, ipsam sentire quidem vi sua, sed sentire quoque, quia objecta externa egerunt s. 365.); experimur, nos active et simul necessario judicare, quatuor addita tribus conficere septem. Haec experieules Sic, ut experimur, ad millimus, et vera ad millimus. Ergo a pari expetientes, nos ponere et non ponere volitiones nostras, nosque auctores ipsarum esse. liberos nos esse sentimus. Non bene itaque libertati consuluit noster Dei Giudi eo cum asseruerit, Aer sensum intimum Pruria usia VPettiam non constare nostram Itherialem Ps h. S. 552. in nota). Male quoque Beld Essais. etc: docet conscientiam, seu intimum se usum nos minime certos sacere de activi late animae, sed tantum de Operationibus. Facile enim nos distinguimus intimis Sensu, quod ab aliena causa est, ab eo, quod in nobis sit ex acti vitale animae. Neque ad rem faciunt comparationes ab acu magnetica, a vertumno, a lapide deductae. Ram Observa Ilintne adversarii phaenomena, quae lusce rebus inertibus tri-huunt Responderunt ne philosophis interrogantibus, has res sic se habere, uti ipsi pulani3 Quomodo igitur ex re impossibili comparationem asser re possunt 3 Sed demus paulisper
comparationes. Si acui magneticae, si vertumno, si lapidi cognitio imprimeretur eum desiderio versus locum tendendi , quo seruntur, viderentur quidem sibi libere a seipsis ad motum determinari; sed errorem deponerent, si oppositum in O- tum vellent perticere, quia certe ab attraclioue, a vi ventorum, a gravitato probiberentur. Ast homo sentit Se velle, et posse nolle, et, uti cecinit Dantes Infer. Cant. 2-O. 37.ὶ, 3, Dis utit et ocelist volle,
se Ε per novi pensier cangia propos lai,, Si che dei cominciar iuilo' si folia
118쪽
5l9. Di eunt 6. Adversarii, ex poenis, praemiis, legibus, quae dantur hominibus, liaud sequitur libertatis existentia; Nam et belluas punimus, praemio afficimus, praecipimus, quin liberae sint. 520. Sed diei mus, bellu is peiores esse, qui libertatem insiciantur, quia belluae ea destituuntur, uti videbimus in
appendice. Discrimen adest inter ea, quae brutis et hominibus aliquando aeque dantur. Nam s. actiones hominum honoris, ac dedecoris ideis comitantur, quae nullae sunt ita helluis; 2. iniqui homines puniuntur ob erimen praeteritum, belluae nullum proprie crimen patrant; 3. homines puniuntur, ut in eadem erimina alii homines non labantur; ex poenis helluarum aliae certe non redduntur meliores; L puniuntur homines, ut eorripiantur; puniuntur belluae, ut excitata sen satione vel herum, ab illa actione se abstineant. Sic optime
omnes humanas actiones, hasque proinde eventuras esse modo, et tempore, et loco, quibus Deus praevidit eventuras. Igitur, concludunt, nulla est in homine libertas. 522. Ast confusio in verbo praeoidere reponitur. Hoc vocabulum sumplum a natura humaua, divinae nequit naturae apiari, quia nihil praeteritum, et suturum in Deo datur. Homo praevidet, et sallitur; Deus videt, et non fallitur. Videre aut in nullam necessitatem includit. Sic respoudet Lammigui e re Lecon de Phil. Lec. 4.). Et nos ipsi a Itorum actio nes videntes, illos forsan adigimus ' Imo egone pello Titium ad interseiendum Petrum, si illum videns ense districto insequentem istum praevideam, Tilium occisurum Petrum 7 Deus itaque praevidit, quae homo libere iacturus est, uti ego video
Titi uin insequentem Petrum; non vero lio aio facturus est
aliqua, quia praevidit Deu ς, uti no a persequitur Titius Petrum, quia ego video. Titius libere insequitur, libere homo agit. Cognitio Dei igitur non agit in liberas hominum voluntates; sed ipse eas videt, uti sunt in seipsis, cum actibus suis liberis, uti videt, causas necessarias necessario agere. Illa cognitio est quid extrinsecum hominum animarum voluntatibus, nec proinde eas afficit. Sed quid plura 3 Deus est omni scius, anima est lihera. Utraque veritas certa est. Mea ignorantia nec illam, nee istam destruit. Ne tu se speruenda est haede re responsio Augustini, qui De iiD. arh. l. 3. c. ά. ait:
siciat tu memoria tua non cogis facta esse, yciae Praeteris
119쪽
runt; sic Deus praescientia sua non eogit facienda, quae
futura sunt. Neque dicas, metitem nos iram nou posse concipere oppositum illius, quod praevisum est, ideoque lioc necessar A esse e . laturum. Nam . posita praevisione insallibili, utens nostra logica necessitate cogitur supponere octionem praevisam sed iude non sequitur, actionem praevisam esse eventuram reali necessitate. Cognitio siquidem alicujus eventus est quid extrinsecum tu in eventui i Psi, tum causae pro ducenti eventum. Quare hujusmodi cognitio prorsus ex iri u seca nulli mode potest influere in eventum, aut mulare naturam ipsius, qui proinde remanet necessarius, vel liber, prout suit causa, quae Praevisa est a iura necessario vel libere. Ne quὐ circumstantia temporis, in quo ante esseelionem agnoscitur eventus, tu naturam eventus insuit; cum tempus sive praeteritum, sive praesens, Sile suturum uec necessitalem, ne
libertatem includit. Vide Galluppi Filos. della oOlon. OOl. 3.
523. Coronidis loco haec notentur, quae aut intelliguntur, aut sequuntur ex bucusque dictis. Nempe l. Libertas
sal Plaeet hie referre profundissimam responsionem allatae obieelionis s. 5 i. t saetam ab Aueiete operis: Disqtiisitiones noυas dis Deo si di . c u.
n. s. q. l. Nolal itaque Cl. Auetur, illaesam remanere voluntatis liberialem aul, Dei praescientia, si, simul ae Deus metaph stea certitudine ab aeterno iraeeognoseai, voluntatem esse posituram. vel omissuram illos suos actus, vo untas vi sua se delerini uel ad illos actus ponendos . vel o millendos. Porro haee duo stare posse sine ulla pugna. pluribus demonstrat. Itaque a. rer- illud o metapli 3 alea alicuius evonius sui uri absolutissima involvit dumtaxat cor. lissimam, vetissitnamque eognitionem ea usae, ordinatae ad netendum aliquando praesentem ae uin . qui modo futurus est, et proinde modo non daturs s. et 80. not.); sed cau a potest esse ordinata ad netendum 'praesentem eventum, quin reapse illum actu saeiat praesentem tibi d. pro p. a. l. Ergo causa potis est esse libera , licet certitudo habeatur me aph alea positionis, vel omissionisaeius suturi. a. Deus certe ab aeterno vidit eventum suturum, eiusque negationem , quia videns futurum unum vidit quoque oppo lium ei statutum libid. prop. 5.ὶ eum neuter eventu 1 ad suturi essentiam pertineat l ibid. Prop. a. l. Quare nulla est eontra dieii ,, quod Deu praeseiat futurum, vel eius omissionem, et simul eausa ponat, vel o miliat vi sua. seu lihere, aelum. 3. Pieri nequit, ut praesens stat id totum, quod Deus praescixit, quia Deus actionem, et usque omissionem praeseivit libid. prop. 3 l, quae simul ex contradictionis principio Aiare nequeunt. Ergo si eri potest, ut uelio post liberam eleelionem ponendi vel non ponendi ponulur, vel omillatur. atque simul hoc Deus eertissime praee gnoscat. 4. Praescire in Deo est attre. Cugia se ere, videre; sed intuitio aetionis vel omissionis nos eetios quidem reddit de praesentia vel negatione actionis, non vero de qualitate actionis. vel omissionis. Ergo eertitudo metaphystea in Deo haberi potest, romanente lamenaei Ioue, ei uave omissione in sua qualitate morali, ei libera. Sie e. s. qui fuit,
120쪽
supponit rationem, potentiam agendi, obiecta eligenda, vel
r spuenda. 2. Desectu rationis liberi non sunt, saltem quoad libertatis usum, pueri. phraenetici, delirantes, dormientes, ebrii. qui postremi ideo tantum puniuntur de crimine Patrato in ehrietate . quia poterant non ebriari. 3. Libertate quoque destituimur tu motibus apprtitus, et aversionis sensilivae Primis, qui rationem praeveniunt. g. Sub libertatis potestate non cadunt, quae transcendunt rationis usum, uti sunt natura, et facultates animae. 5. Bruta liberiai ct carent, quia
ration destituuntur, uti postea videbimus. 6. Nulla est li-.bertas a necessitate intrinqeca, in sinito bono, et toto elare cognito, quia nullum desectum in eo ratio invenit, et voluntas, veluti eo repleto, illud prosequitur, adprobat, amplectitur,. ipsique adhaeret. 7. Dicere, nos liberos non esse in bono in genere prosequendo, est idem ae dicere, liberos nos non ess in te nil sentia erga bonum infinitum: alioquin diceremus, bo num existere in abstracto, aut libertatem tolli boni finiti ro-
praesentatione. 8. Libertas nee minuitur, nec aufertur, cum
ad agendum magno impellimur timore, sed tantum actiones minus imputantur, quia motiva actiones ponendi maiora vi
dentur moli vis actiones non ponendi. Vide Galluppi si ex. 9 .).9. Si ratio est veluti libertatis radix, patet, infinita Deum libertate donari, quia in sinita gaudet intelligentia. 10. Et nos proinde eo liberiores suiuus, quo majori studio ad bonum verum tendimus, ac currimus; l l. Et ideo potentia peccandi potius libertatis desectus, quam exercitium, dicenda est, quia
peccare est a ratione descere.
DE ANIMAE IMMORTALITATE. 52ί. Anima humana est ne immortalis7 Eritne altera vita, in qua tradHlur virtuti praemium, vitio poena tribuetur' Peribit ne, vel post corporis resolutionem anima perdurabit Z IIaee est quaestio adeo momentosa, ut intellectus lumen amisisse
Petrum eras esse peeeaturum, duo acti, Petrum nempe eras esse pectaturum,
et libere peccaturum; non enim poterit peeeare, nisi libere aget. Qui alia cupit de hac maleria. quae tamen non saei te respondent doctrinae hucusque obauetoribus traditae, adeat laudatum metaphysteum i Disquis. No e ae Deo ι. a. c. S. et apyend. ad c. I. , qui quaestionem de liberiata humana, lolicet actobaeuro, nova quadam via examinat, atque philosophice resolvit.