장음표시 사용
121쪽
videatur, qui eam eontemptu curaret. Ab hujus quaestionis solutione uiuersa diversi erunt nostri aetus, diversa nostraeogitata. diversae ineundae viae. Impossibile videtur, ut uno recte progrediamur gressu, quin ab ideis, quae in hac evolvuntur materia, initium sumamus. Sic si re a jebat Pascat Pen- sees 2. pari. art. 2.). In rem itaque ingredimur, quae postremo animam respicit, quaeque simul est veluti lotus psychologiae seopus. Spiritualitatem, et libertatem animae sequitur immortalitas. De hac in toto hoc rapite proinde disseremus. 525. Ut vero diligentia et claritale, qua possumus, maiori, de hac re loquamur, aliqua praenotare oportet. Vipere dieitur ens, quod cum existentia suorum actuum prinei pium continet. Sie Oioere dicitur arbor, quae existit, alque simul vires suas interiores servat, 'uibus vegetat, frondescit, seu elusque assert. Mori autem dicitur ens, quod eum ae luali exi. flentia illud actuum suorum principium amittit. Vita igitur
est continuata entis existentia, una cum suorum actuum principio intrinseco mors vero est vitae cessatio. Quare animae
olea est status ille, in quo ipsa per facultates suas operAtiones sibi proprias exercere valet, aut actu exercet. Mors vero
animae, est ille status, in quo ipsa illas sibi proprias operationes neque exercet, neque exercere potest. Mortale itaque
dieitur. quod vita privari potest, seu quod ad illum statu in
redigetur, aut redigi poterit, tu quo Suas exercere operati nes nequibit. Immortale proinde est, quod non morietur, aut non poterit mori, seu quod semper eum principio suorum actuum perdurabit. Quapropter mortale babet sinem, que in non habet immortale; immortale vita perpetua donatur, qua
mortale caret. Immortale est absolutum, Seu essentiale, quod adeo interna necessitate existit et vivit, ut nuinquam in existentia, et vita desieere possit; naturale, quod nou existit, et vivit quidem necessitate suae naturae, Sed neque a se ipso , neque ab alia creatura, neque ab ipso sui conditore, serva lolegum naturae ordine, expoliari potest existentia et vita: gratia demum immortale, quod in existentia et vita praeter natu a Talem rerum ordinem gratuito tantum sui conditoris beneficio
Ierdurat. Ibsolute immortalis est unus Deus, qui solus ha et immortalitatem, uti seribit Paulus Timoth. e. 6. o. 16 in; natura immortalis dicitur anima humana ; gratia immortale suisset corpus Adae, nisi ipse peccasset. 526. Sed estne anima humana natura immortalis 3 Ut
anima dicatur immortalis tria omnino requiruntur; praesertim vero, si ideo immortalis sit, ut praemium, aut poenam
122쪽
reeip;at. Primo requiritur, ut reapse post eorporis corruptionem in existentia perduret; secundo, ut perduret in statu dixtinctarum perceptionum tertio, ut conseia sit sui, praeteriti sui flatus memoriam habeat, atque hune flatum ad se pertinere pernoseat. Sic Volsius docet, et quidem recte. Nam nequit praemium, aut poenam recipere, qui non existit; qui , si existat, quid in se contingat, nescit; qui demum praeteritas operationes, quibus praemium, aut poenam meruit, nourecordatur.
527. Animae immortalitatem inter veteres pauei, multi inter reeetites inficiati sunt: omnes tamen tu duas classes possunt dividi; quarum prima omnes illos complectitur, qui animam materialem prosilerites, cum corpore etiam perire erocilarunti Sic inter antiquos sensere Dicaearchus. Aristoxenus, Leucippus, Democritus, Epicurus, cunis sutiles argutias collegit Lueretius; inter recentes vero Hobbesius, Glandus, Volta irius, Bel velius, tametrius, Mimbeaus, Couardus. Altera classis eos continet, qui dipunt, ratione animae immortalitatem demonstrari non posse- ideoque ipsam esse Phialosvhice mortalpm, immortalem theologice. Hanc opiniouem
habuerunt Pomponatius , Clericus, Perro ius, Baylius , Lo-ehius, Meierus, Pussendorfius, durius. Sed utraque classis ia
528. Itaque anima humana est sua natura immortalis. Haec veritas pluribus probari potest argumentis. Supponimus heic, animam spiritualem esse S. 637 in; ideoque mori non posse per partium, quibus caret, separationem; et proinde nec secenni. nee dioidi, nec viscemi, nec distrahi Posse; uec interire igitur more corporum, ut ait Tullius L l. qq. Tusc. c. 29. , Quare, si anima periret, periret per sui anni hi lationem, cum nequeat nisi tota perire. Tria proinde statuenda sunt, ut anima dicatur stia natura immortalis, ipsam nempe numquam posse per anni hi lationem sua existentia expoliari; semper esse habituram distinetarum perceptionum flatum; semperque fore consciam flatus sui praeleriti si. 526., Verum anima numquam sua existentia potest per anni hi lationem expoliari. Siquidem hoe in easu ipsa in nihilum redigenda foret vel a se ipsa, vel ab alia creatura, vel a Deo, servato tamen legum naturalium ordine S. 525.). Sed in primis anima nequit seipsam in nihilum redigere tum quia
nequit seipsam creare; tum quia nesciens modum suae existentiae in corpore, modum quoque se ipsam an nihil andi ignora tum quia ipsa annibilans se ipsam agere deberet, nempe exi. Diutig Corale
123쪽
fieret an nihil anet, et anni hilaret existens, vitamque eo maio- rein monstraret, quo major impulsus ad se an nihil andam requii itur, quod esse nequit. Neque aliquod ens ereatum eam an nihilare valet, tum quia nullum ens creatum valet an nihilare,
cum non valeat creare θ. 355. 12.3; tum quia auimam deberet etiam vita spoliare, quod esse nequit, quia vita est quid aut inae intrinsecum , tu quod ingredi nequit ens creatum tum demum quia ens creatum nullo modo se ire potest modum animae existendi, ideoque neque eam an nihil audi. Neque demum, Deus, servato legum naturae ordine, eam potest an- nihilare, tum quia nullum ens creatum animae non exi fitentiam postulat; tum quia nullum ens creatum, ideoque neque lota crea lare naturae virium, et legum collectio eam an nihil a re
valet S. 355. t 3); tum quia eorporis resolutio non postulat
animae annihil alionem, uti neque en juscumque corporis re solutio ipsius componentium anni hi lationem requirit; tum .quia Deus, ut auctor naturae, agit accommodate ad creatu Tarum proprietates, et animae proprietas est, ut cogitet, utque vivat; tum quia nullum nobis praebuit Deus signum , quo nosceremus, aut viam vita rationali praeditam hac vita 1 ore expoliandam.
Sed anima habebit ne seeundo distinctas pereeptiones3 Sit Psa existet, uti probavimus, nequibit existere, nisi in statu distinclarum pereeptionum; quia nequit existere sine vita, quae in Principio suorum actuum reponitur S. 525. : quae que haberi nequit, nisi ae tu illam suorum ac luum servet in- te usi tatem , quae suae naturae est propria, uti optime notat ei. Mastrosiui n. l287. ad l292. . Demum sui status praeteriti etiam erit conscia; si enim i 'sa, soluto corpore, remanet substautia cogitans, et rationalis, remanet etiam cum proprietate statum praeteritum reminiscendi, uti modo reminiscitur, dum in corpore versatur. imo, cum, soluto corpore, mino- .res sint se distrahendi eausae. ipsique sibi praesentissima sit, majori etiam claritate praeteritorum sui statuum memoriam
habebit, uti magis lueexeit sol, ablatis nubilius. Unde ait Τullius sqq. Tusc. I l. c. 20.): Ea profecto tum multo rariora,
et dilucidiora cernentur, ciam, quo natura sere, liher animias Per enerit: nam nunc qMidem ναamquam foramina illa, quae patent ad animum a comore, callidissimo arti io natura fabricata est, tamen terrenis, concretisque cor poribus sunt intersePta quodammodo: cum autem nihil erit praeter animum, nulla res obiecta impediet . quominus
124쪽
tura sua est immortalis. Xeque dicas eum Ranlio Critica deus Ragioni pura l. 2. c. l. , animam nostram , quam is
non Per solutionem partium, quibus caret, tamen per imminutionem successivam intensionis persectionis in gradu suarum facultatum. Posse perire. Nam numquam imminui potest facultatum intensio, quia haec eum ualura substantiae spiritualis copulatur. Deinde si in exercitio ponatur iaculis talum ill i intensionis remissio, haee esset accidentalis, quod non assiceret animae vilain, aut substantiam. Vide Dinowski
529. Verum alia argumenta nostrae animae immortalitatem probant. Siquidem 1. in natura nil destruitur, nihil anni bitatur; sed, corporibus decompositis, elementa nune
hoc, nunc altero modo connectuntur, ut nova efforment composita. An an nihil alur anima, quae substantia spiritualis est, ac omnium terrestrium entium creatorum nobilissima : qua immo omnia praestat anima uti a ; quaeque sua natura postulat, ut ex Isiat Z Ex quo apparet, minime nos sentire cum Bonaeto Essat anat sur Iesiac. de Ilame ch. 2ά. , aut Gal- iuppi Lea. di Gg. ete: Iea. 65. ρ. 83.ὶ, hoc argumentum regi etiam in materialistarum sustemate; nam uti os time observat Mancino Gem .di FH. g. 556.), materialis lae, qui cogitationem cerebro, aut istius parti, aut ejus cuidam mole- eulae tribuunt, dicunt etiam, elementa cerebri eum aliis uniri, destructo corpore, ad alia essormamia corpora , ideoque principium cogitans eum homine perire. Ouare malerialistarum systema animae mortalitatem includit. Nostrumtamen allatum argumentum ex analogia adhuc valet. 2. Entium creatorum vita erumpitur, pedetentim augetur, vires acquirit, evolvitur, quantum salis est, ad persectionem pervenit, sensim deperditur, conteritur, moritur. Sic vita eorporum est vegetantium , sic et vita animantium. Vita autem
animae rationalis numquam ad persectionis apicem , cujus capax esse pol est, pervenit; sed indes nile perfici potest. Si enim percipit, si altendit, si reflectit, si intelligit, et ratiocinatur, adhuc alias, et alias res percipere potest; adhuc at tendere et restΡclere; adhuc alias verit alps intellectu et ratione potest acquirerE; adhue hujusmodi facultates persectionem possunt admittere. Igitur numquam ad persectio nem anima perveniet, numquam proinde cessabit. 3. Ideo nos diei mus, belluas non ex lituras, cessalo homine, quia illae ad animalem hominum vitam diriguntur, quaecumque sit luter se utilitatis relatio. Ast, corrupto corpore humano,
125쪽
non illico insertur et animam finire, tum quia vita animae
Moli est e. pulata cum vita corporis ἔ lum quia corpus propter auimam eisoriuatur, non ahima pro Pter corpus creatur aut uia enim domi uatur et regit corpus, et corpore est longe nobiliori; tum quia vita animae tu corpore nec minuitur, Hec alienuatur, nec ex litiguitur, dum in corpore ipsa versatur. Quare rupta unione animae cum corpore istius interitu, non ideo sequitur et animam interire. igitur anima natura sua postulat, ut post corporis mortem adhue existat. 6. Homo continuo cupit scire et intelligere res, et eausas retum: Optat errores devitare, si veritates delegere; nullo parcit labori, ut pliaenomeni rabionem tulernoscat, utque semper idearum suariam copiam augeat. Attamen nulla cognitione, nullaque veritate ejus repletur intellectus. Alterius vitae spe capitur. , in futurum mentem convertit, ibique intellectum impleturum consilit. igitur desiderium discendi alteram demoustrat vitam. 5. Homo tali delinetur seli etialis desiderio, ut non solum quodcumque malum a se semper repellere mi latur, sed ne renum quidem hujus mundi possessione acquiescat. Imo earum bonitate saepe illusus ad aliud, et aliud bonum indesiuenter se convertit, et irrequieto nisu ad aliquod bonum tu finitum rapitur. Desiderium itaque felicitatis pro animae immo i talitate pugna L 6. Nemo est, qui ob praeclare facta, ait Slorqliena u , suavissimo quodam gaudio non persundatur, sibique ipsi in mente non applaudat; nec vicissim ullus est, qui ob male facta non
erubescat, sequo culpae rΘum reprehendat. Igitur tacito quodam naturae ductu impellimur ad sperandum praemium, et timendam poenam; non certe ab hominibus, qui haec nostra non videtit, sed a supremo quodam invisibili Iudice. 7. Bomo creatus est ob aliquem sinem, qui non sit sini η aliarum rerum creatarum, quia est suis substantiae rationalis corpori copulatae. An omnia suum habent sinem, et non homo
Ad hunc quem eumque sibi praestitutum finem bonio dirigatur oportet. Sed quinam iste finis 3 Non certe erealae te restris hujus habitationis res, quae nobilitate homine sunt in seriores. Ergo sinis est aliquid homine superius et nobilius, quod ejus vaIeat replere voluntatem ae intellectum eu-mulare. Hic unus Deus est. Igitur hunc sinem.anima nostra debet consequi, et consequi numquam poterit, nisi erit immortalis. 8. Ast si nulla animae erit immortalitas , vita praesens erit etiam summum bonum. Igitur, si temperantia, si
humilitas, si justitia, si obedientia , si patientia, aliaeque
126쪽
virtutes eorpori meo noceant. mala sunt, sugienda sunt, spernenda sunt; e contra si vilio aliquo corpus fovere, ac servare possim, vitium honum est, proinde amplectendum, ipsique in liuerendum est. En consectarium materialis larum 9. Sublata propterea animae immortalitate, tota societas sus
que deque ponitur. Nisi enim supremus omnia prospicie usjudex timeatur; nullum aderit motivum, quo homines ad vitanda scelera impellantur. Quid enim homines eo hiberet 3 Legum , et poenarum humanarum metus 3 Frustra haec clamant homini scelesto; homini, qui clanculum scelus patrare potest; homini, qui sperat impunitum iri, homini pote uti et diviti. tu. Quid vero dicam de consensu omnium gentium, qui hac in re, paucis exceptis S. 527.), unus estZ Vide Store henaum s Hrch. S. 268. sch. . Recte proinde ait Seneca p. l8. : Carn de animariam immortali ale disse rimu , non Loe Mud nos habet Pondias cousensus hominum, aut timentium aethera . Gue colenIium. Vide etiam
530. Red adhuc remanet argumentum , ut eorum que rela exsuffletur, qui Deum animam in nihilum rodnetur m dicunt, aut speranti Ex iustitia enim, ex sapientia, ex bonitale et prouidentia Dei insertur, animam perenniter esse vieturam. E. iustitia quidem; nam es Perientia patet, quosdam scelestissimos ei mulatissime honoribus, atque bonis frui in hae vita: atque alios iustos miseram , aerumnosam, eon templani vitam ducere. Si nullus post mortem superesset sta intus, in quo laetentur Pii. ac Ducentes vexentur; uhinam ,
quaeso, erit Dei juqtitia Z Vide hoc argumentum longiu tra elatum a doetissimo Galli nni Lea. 66. pag. 105. in , et
Mastrolini sL. K. c 3. a. 5. . Ex svientia autem , quia sapientis legislatoris est, ut legem suam muniat sanctione praemiorum , et poenarum ; sed Deus legem naturalem moralem dedit hominibus. quae non est scripta, sed nata lex; hane itaque legem sanctione munivit. Sed hae e sanctio in bao vita non sentitur. Ergo sapientia Dei postulat , ut in altera vita virtus praemium reci Piat, vitium vero poenam. Vide Manei no Elem. 6. 563. 564. . Ex bomtate; nam Deus certe vult, nos beatos ess uti patet ex ipsius intrinseca honi latμ, ex hen8sietis. quae hic quoque large concedit . ex voluptate, qua persundimur, cum aliquo bono Potimur. Verum, si nulla erit altera vita, homo magis excruciaretur, quia hujus terrae bona cupiditatem nostram numquam implendam exaeuunt, atque timore ea amittendi exagitant. Igitur, ut bea-
127쪽
titas, quam inhiamus, sit persecta, semper duratura est. Ex pro Oidentia; nam liaec postulat, ut haud deficiamus mediis,
quibus ad virtutem incitemur. atque retrahamur a vitiis. atquctrecte instituatur. ac regatur societatis status, ad quem et Deus nos condidit. Sed Praemia et Poenae aeternae sunt aptissima incitamenta ad vir lutem amplectendam , et vitium
fugiendum. igitur ex iustitia, bonitate, sapientia, ac providentia Dei prono velut alveo descendit, animam humanam
53l. Ex quibus eruitur, non satis probandos esse Ste .art Esquis. de Rhil. πως. ρ. 2, secl. i. art. l. , et G.d- Iuppi Lea. di L . e Met. Iez. 6S. pag. 88.ὶ qui asserue runt , nullam ex probationibus esse suffieientem , si sola ac ei piatur, ad animae immortalitatem demonstrandam: sed eas simul sumptas vim habere sussicientem, ut philosophus, quiveritatem sincere quaerit, sibi persuadeat. Si enim quaevis
probatio singula lim sumpla non stissisteret ad hane ostendendam veritatem , nec omnes sufficerent , quia quaevis Va-eillaus , aut dubia foret. Qu ire sunt argum eula multa , quae persenniter hane ostendunt veritalem uti illud ded uel uin S. 528.) ex ipsa animae natura; nec non secundum, et alia,
quae sequuntur S. 529 l. uti etiam illud , quod ex Dei attributis eruimus 530.). Quare adeo certum est, etiam philosophice, animam humauam Esse immortalem. ut naturae rationali nuncium remittere dicendus sit, qui eam audeat Mifieiari.
532. Ast mulli S. 527. animos quasi culle damna
tos morte multant, ut Tullii verbis utar sqq. Tusc. l. i. e. 22. . Dicunt itaque l. animae proprietates baud exigere, ut ipsa sit immortalis; uli ejus creationem non Postulabant. 2. Ex eo quod anima a corpore separata possit cogitare, haud sequi, ipsam esse immortalem. cum ad eorpus informandumereata sit. 3. Desiderium felicitatis impleri posse por brevem , non per aeternam vitam futuram. g. Imo ex hoe desiderio nil concludi, cum et divitias et honores . et longae. vam vitam optemus, quin nostra impleantur desideria. 533. verum ad singula respondemus. Ad s. itaque dicimus, nullum jus habuisse animae proprie tales, ut ipsa crearetur, quia antequam laaec e nihilo educeretur, illae possi-hiles erant. Ast data animae existentia, pius proprietates immortalitatem animae requirunt. Si enim ipsa eorpori superstes erit, quia nequit cum eorpore perire; sique tendentiae animae, ejusque variae iaculi ales postulant, ut anima Dissiligod bu Gooste
128쪽
sit post corporis mortem dura lura; non Perperam dici potest , animae existentis proprietates exigere, ut ipsa sit immortalis. 53ά. Ad 2. dicimus, corpug essormatum esse, ut ani mam recipiat, non vice versa; quod patet tum ex eo, quod aut ina nobilior sit corpore ; tu in ex eo , quod i Psa corpori Proesit, et do ninetur ; tum demum quia corpus sit veluti Buimae instrumentum, et vivum permaneat, usquedum in ipso moretur anima. Deinde non ex eo solum deducimus animae immortalitatem , quod separata a corpore eoFilare valeat , sed ex existentia, sex distinctis id eis, ex conscientia suae identitatis , quae omnia habituram esse Osleudimus
535. Ad 3. respondemus, duo hac in re esse certissima; nempe hominem natura sua serri ad beatitatem , hoc est ad statum pei sectae voluptatis, et quietis, Omnis dolo- is, et metus experiem: atque hominis desiderium non satiari per terrena hasec hona, ut iugi edocemur experientia. Ex quo deducimus , alteram vitam esse extituram , in qua anima beata esse possit. Haec velo beatitudo amitii numquam potest, alioquin bθalitudo diei nequit. Ad rem Tullius st. 2. de Fin. c. 27. ait: , Si a milli vita beata potest, beata esse , Non pol e St. Quis enim eonfidit semper sibi illud stabile V, et firmum pira mansurum, quod si agile et caducum sit 3,, Qui autem dissidet perpetui lati botiorum suorum, timeat D Decesse est , ne aliqDando, amissis illis, sit miser. Bea-
535. Ad g . dicimus, no quidem divitias, honores, ac
vitam longaevam optare. sed veluti media ad nostras explendas necessitates: aut veluti quosdam rivulos ex magno se licitatis desiderio supnies: aut dem uin , veluti instrumenta,cIuibus bene utentes merer bealitatem possumus. Si qui sunt , qui hisce bonis inhaerent, experientia edocentur quotidiana, non esse bona illa, quae eorum postulant corda, quae certe non satiantur. Et haec est ratio, cur non pauci in quavis aetate inveniantur, qui et divitias et hono- aes, ac cor oris sanitatem spernunt, meliora et indeficientia bona inhiantes. Ex bonorum terrenorum proinde desiderio nil contra seliei latis probatur desiderium, ex quo animae im
129쪽
536. Sed iterum opponunt adversarii, dicentes, i. animam nasci eum corpore; ergo cum corpore peri re debet; 2. animam tristitia alitei, cum corpus aegrotat; ergo timet
537. Sed ad primum dicimus, auimam non nasci cumeorpore , neque eodem modo ac nascitur corpus. Corpus per partium coagmen lationem nascitur, nascitur per g nerali Ouem, nascitur. antequani anima ereetur S. 354 ). Anima vero. utpote simplex, per creationem dumtaxat oriri potest s 158 ), et tunc creatur, cum corpus ad obeundas vis tales sutictiones apium evadit. 538. Ad 2. respondemus, non esse mirum, si tristitia afficiatur anima, cum corpus aegrotet, quia auima dum iacorpore moιatur, impressiones tulernas et externas in cor-POre, vel suPur corpus sacias sentit, et experitur. Ipsa dol rem certe setilii, nou corpus, quia corstori copulatur. Dein
de tristari potest anima etiam ex incertitudine sortis suturae, uti patet ex probissimis hominibus, quos non admodum iu tensa tristitia vexat, Et quorum aliqui dicuat: cupio dissoloi, et esse cum Christo. Ex quo patet, illum moerorem a. niuiae potius ipsius saxere immortalitati. Quare De tibi mors fellae conlingat, sisere disce; Uι felix possis Misere, disce mori. 539. Ast denuo in laut tuereduli. Nam die uat l. vi lutem ess sibi praemium, vitium sibi poenam; ideoque justitia Dei animae immortalitatem uota includit; 2. Deum honorandum esse, ipsique obtemperandum, quin praemium largiri cogatur; 3. imo certo Deum Praemium non esse animabus daturum, alioquin nulla esset in altera vlla poenis mancipata, uti dicitur.5ά0. Ad i. Hoc est coetum, et recoctum incredulorum argumentum. Verum virtus est ne praemium sibi Z In primis verissimum est, quod cecini Ovidius de Ponto I. 2. eis.
Non facile inὐεnies de centum millibus unum, Virtutem Arelliam, qui ρtitet esse sibi. Deinde nimis nrisera foret victus. Ecquis enim diceret, tu hominum eo mineudatione, in nominis celebritale, tu conseientiae pace praemium accepisse eos, qui mortem pro Pa tria, aut Dei amore subierunt 3 Et nonne saepius latere solet virtus3 Ubinam tunc commendatio, eι celebritas Et nonne saepe justi timore assequendi tui quorum sortem, scrupulis-Disi iam by Corale
130쪽
que vexantur7 Nonne multi sunt pii homines, qui morbis ouciantur, calumnia mordentur, Prohris afficiuntur , rerumque inopia premuntur7 Quot dolores sentire, quanto timore agitari, quot curis labescere, quati tam diligentiam adhibere non
debent homines justi, ut iusti sint3 Et virius quomodo iuste
potest praemio affici, si ejus ignoretur intensitas, et saepe eum sucata ab hominibus eonfundatur 7 Et quodnam praemium recipient, qui pro patria aut pro Deo heroice agunt, atque mortem appetunt 3 Si moriantur, neque ipsorum superstites erunt animae, nescio quid praemii illi sentire possint. Ssed quaenam virtus esse potest sine animae immortalitate , 529. n. 8. in Z Quomodo justos, et non stultos potius vocabis eos,
qui siue spe aeternae vitae in hac terra virtutem exercuerunt ZEt nonne pax illa justis interna ab hac spe polius dimanare dicenda est 3.Sed quid de iniquo dicam Z Vitium non sem-Per, uti Par est, punitur. Plectunturiae Salis, qui supremum numen rident, spernunt, nΘgant, quique simul naturae, ac societatis leges persi icta sponte abrumpunt' Quid si claneu luna su ut scelera patratu 3 Quaenam lunc tu sumin, et vituperatio' Deinde nou omnia et imi na punit Soci eius; nec Omi ex I robrosi conseJentiae morsibus lacerantur; imo aliqui eo se-iciores se se ii inani, quo magis obdurati sunt. Et nonne multi fuerunt iniquissimi homines, qui divitiis, et honoribus cumulati sunt 3 Ast si vitium esset sibi poena; quanam, quaeso, jus lilia criminosos puniret societas3 Quamnam ferre ut poenam, qui sceleribus scolera copulantes in scelere patrando emolirentur 3 Imo si vita perenni anima non gauderet, vilii DCitieii non existeter S. 529. n. 8. 3, aut sortes, generosos, bonos vocabis seelestos. Nec isti conscientiae sit mulis turbatentur, qui ex idea poenae aeternae persaepe prosici
5ά l. Ad 2. non inficiamur, Deum supremo, quo in res omnes Politur, dominio, posse virtutum exercitium ab hominibus sine remunerationis spe postulare. Summa enim po testate, summaque pollet dignitate, qua meretur et coli, et honorari, et amari, et timeti. Verum, inspecta ejus justitia, sapientia, bonitate, ac providentia, nec virtutem siue Praemio, nec vitium sine poena relinquit S. 530. J. 562. Ad 3. supra vidimus S. 530. ὶ, Deum vello
Omnes esse beatos. Verum multi sunt , qui leges laedunt, quas Observare tenentur, naturae ordinem evertunt, volu Ptatibus indulgerit, atque pessime sua abutentes libertate, quae Cumque per summam audaciam patra ut scelera. Dei bonitas