장음표시 사용
121쪽
cari nequit nisi ex ea rei nummariae ratione quae a Constantino imperatore instituta est; rursus igitur ad saeculum quartum et posteriorem aetatem deducimur. 0mnes autem qui his rebus student magnopere ego oro et obtestor, ut et quae nova a me hic asseruntur diligenter exquirant, et,
si quid ipsi rectius invenerint, id publice proponant, quo
tandem aliquando tenebrae illis rebus offusae expellantur. Constantinus cum rem nummariam fraudo et furto priorum imperatorum paene ad exitium prolapsam ita restitueret, ut omnes rationes ad auri puri libram revocaret, nummorum pondus et aureorum et argenteorum voluit idem esse atque olim antiquissimi denarii. Nam et LXXII aureos sive solidus et totidem argenteos sive miliarensia esingulis libris fieri iussit ). Huius igitur ponderis ut summum ad omnem rem nummariam suit momentum, ita id ipsum suo nomine non caruit. Etenim dictum est exagium
sive cffariou, h. e. pondus exactum, idque vulgo mutilatum est in cTαΥiOV'). Idem autem etiam bηVtiolou appellatum esse cum aliis ex locis sis. 58, 20. 77, 7. 15) tum ex hac tabula perspicimus. Hic primum commemorandum est denarios, nummos argenteos, illo tempore non in usu fuisse. Nam ipsum denarii nomen, si quidem moneta intellegebatur, abierat in minutissimi nummuli significationem ; p0ndus autem quod olim denarii fuerat drachmae vocabulo designabatur. Itaque lacile seri potuit, ut pondus aurei et argentei nummi, quoniam restitutum esset ad antiquissimi denarii normam, ipsum bηVtiplOV vocaretur. Certe et in hac tabula et in posterioribus ita nuncupatur, neque equidem despero alios etiam locos apud scriptores illius aetatis inventum iri, ubi idem denarii pondus deprehendatur. 1ὶ V. Mommsen. p. 779. 787. 790, vel Metrol. p. 245
ria ς'. To crurio, cΞΛΥiου a. Cons. Du-Cangium S. iEd Tiou et in Gloss. med. Lat. s. exactima, eosque qui illi ecitantur. optandum autem est, ut tota haec quaestio ab aliquo omnibus locis collo otis et illustratis plano absol
122쪽
Extrema ponderum tabula, quam totius tabulae primam partem esse diximus, tria minarum genera definiuntur. Hic primum sesquilibra tribuitur Italicae cuidam minae, de qua infra exponemus 6I). Tum ad verba fit 'AretiκhcTaΥia Tpia e prioribus addendum est λirpav Miciv . Nam libra una cum tribus stagiis ex ipsa huius tabulae ratione saeit uncias XII S, quae solvuntur in denarios Neronianos sive drachmas C, et cum Attica drachma cum denario aequiperaretur, exstitit haec Atticae minae desinitio, de qua infra paullo uberius dicemus 3 67). Item de Ptolemaica mina sesquilibrali mox suo Ioco disputabitur s36bὶ
Reliqua deinceps de mensuris Secundae tabulae.
In secunda huius tabulae parte mensurae liquidorum 59 ita exhibentur, ut primum minima mensura, quae ΚοχλUi-9lOV vocatur, unius et dimidii denarii sive stagii pondere definiatur, tum reliquae mensurae perinde ac modo pondera cum minoribus quibusque comparentur. 0mnino hic peculiaris quaedam mensurarum ratio de
3) Haec est luculenta Christit coniectura l. e. p. 55.13 Εx ratione huius tabulae amphora Romana habot cochlearia 4008; eidem autem conveniunt stagia 5760;
123쪽
PROLE MENA IN mensuras receptum eSse, cum omnes reliqui auctores id
nummi genus esse recte tradant Denique merito in eo ossendimus quod tertia huius tabulae pars incipit verbis: bεi TinvicκεiV uac Oi ευτα00α κατ εΥpαμμεVOi cTα0Moi crri Tui V υΥpinv μέT9 V, crri To0 Oivoυ καi TOGυbατoc cυνετεθηcαV. 0uid' ubinam inveniuntur Oi εν- ταυθα καταΥεΥ9αμμέVOὶ cTa0μoil Nisi sorte una coch Iearis ponderatio cuipiam satisfacit. Immo manifesto perspicitur non genuinam tabulae formam in hac secunda parte servatam esse, sed eum locum olim similiter scriptum suisse atque in tabula hippiatrica. Tertiae partis argumentuna hoc est, ut vini aquaeve et olei et mellis pondera inter se comparentur. Similis igitur haec est expositio ei de qua supra diximus s3 bb , sed in ipsa ponderum ratione maximum discrimen deprehenditur. Nam hic initium si a vase aliquo quod unam olei libram sive LXXlI stagia capiat, atque idem vas aquae vel vini
stagia LXXVIII, mellis XCIII 2 ) pendere dicitur. Est igitur
Atqui secundum primam tabulam sis. 54, 14ὶ eorundem est ratio
ergo cochlear pendit stagia 1l. Nec tamen ego, cumsimcυ in libris seriptum inveniatur, ci' b' emendari posse, sed potius yv 'μicu restituendum esse existimavi. Quod qua de causa fecerim, infra exponam so 79).2) V. prol. g 72 extr. Apparet scriptorem huius tabulas in eo libro unde haec petivit inusinisse: το ciκλου cτΛυα τpsa V. cap. VIII, 17J. Iam cum μύcTmvquoque tria stagia habere legeret, ea ita inter se confudit, ut ciκλου mensuram aequalem mystro esse opinaretur. Inoptissimo id quidem: ceteroquin hoc ipso loco emendatio nostra cTMiov ἔv qui υ adn. I mirifico confirmatur, nam ita tantummodo laiκpoV MucΤpo, cum siclo confundi potuit, si cochlear, dimidia mystri pars, habuit atagia 1 . 3) Vulgo oditum est εiκoci ἐVVω, quod nihil esso ap- ' Ρaret. Ego coniectura correxi qΥ S, quoniam 78 H- 15 , faeiunt 93l.
124쪽
quae ut cum illis comparari possint, mutanda sunt in
Videmus igitur olei ad vinum eandem sere in utraque tabula rationem esse, at in mellis pondere non exiguum discrimen observari. Quid vero 7 etiam 0ribasium aliud mellis pondus statuisse supra vidimus 3 52 extr. , idemque tradit auctor tabulae Dioscorideae s3 81). Triplici igitur modo mellis pondus definitur, siquidem sextario mellis tribuuntur ab Oribasio et in tab. Dioscoridea 30 unciae in prima expositione. 27 se in hac secunda tabula 2δ' Denique ut in prima expositione quarto loco scap. V) demensuris frumentariis agitur, ita quartae etiam huius tabulae partis idem est argumentum 23-26J. Verba autem quae inter tertiam et quartam partem interposita sunt: ii μεΥαλη κοτυλη icri TU οξυβtimus et plane aliena ab hoc loco et ipsa per se absurda sunt, quoniam magna quae dicitur cotyle dimidiae vulgari cotylae aequalis esse non potest Choenix trium cotriarum Aegyptia mensura est, de qua
'Aμφοpευc cui XXXVI sextarii tribuuntur et metretes LXXII medimnusque CII sextariorum inter georgicas mensuras reserendi sint, de quibus posthac exponemus s3 77). Metretes qui κατὰ cupouc dicitur est Antiochensis
Omnino hanc quartam particulam ex eodem sonte derivatam esse apparet unde auctor tabulae Cleopatranae do 'choenice reliquisque mensuris exposuit s3 76 ex tr. . Quapropter dubitari nequit, quin, si minus tota tabula secunda, at haec extrema eius pars ex Aegypto originem ducat. De tertia tabula mensurarum et ponderum scap. VIIIJ. De tabula tertia, sive Oribasiana prima s3 4', actura- ωlior quaestio in aliam opportunitatem aliudque otium disserenda videtur, quoniam non eos nos esse arbitramur qui omnia uno tempore cum fructu aliquo exsequi possimus.
125쪽
Nunc enim ill agimus, ut ex iis quae adhuc obscura suerunt gravissima quaeque eaque sana et a bonis auctoribus tradita, quantum in nobis est, illustremus; nec Vero nunc eadem manu abiectissima quaeque tractare volumus. Sane aliquam huius tabulae explicationem componere poteramus: sed cum de plurimis rebus dubitatio relinquenda esset, quid tandem iuvabat frustra tantam operam impendere 7 Sed unum, quod nostrum sit, non supersedemus
sacere, ut totius tabulae argumentum enarremus quodammodo eiusque quasi elementa secernamus. Confusa sunt mirum in modum et pondera et mensurae. Nam promiscue et ponderum mutuae inter se rationes definiuntur et mensurae ponderibus exiguntur. duae nos ita in conspectum producemus, ut singula in certum ordinem redacta cum reliquis tabulis comparemus.
pars quarta 26 III, M. Ita cum scriptor tabulae ad minimum pondus pervenit, his nonnulla adiungit quae aliunde petivisse videtηr: drachmam et bλ iv XVIII siliqua
al.), obolum trium siliquarum s3l III, 7 al.), denique θέρμηv unius et dimidiae siliquae s32; aliter X, 10 . 0mnino igitur hanc ponderum descriptionem variis e libris tabulisque medicorum compilatam esse apparet. Propria
huius tabulae est θέpluit, pro qua et 0ribasiana 67, 33) et aliae habent θέpluoc: insolitum ciκλOV aequale stateri sin-
Inter mensuras primo medimno duodequinquaginta librae tribuuntur. Quid hoc Τ num sunt librae frumenti 'At vero modius, sexta medimni pars, secundum Plinium viginti sero libras habet s3 2b adn. 6). Haec quomodo consocianda sint, videant alii: ego in tenebris, ut aiunt, quaerere nolo. Nec de reliquis mensuris nunc libet disputare; sed quidquid ex his memoratu dignum videbitur, posthac,
126쪽
SCRIPTORES GRAEcos. 103 cum ad decimam tabulam pervenerimus, asseremus s3 82 adn. I .
De mina Italica sesquilibrali.
0uarta ponderum et mensurarum tabula sive Charle- 61rianum caput IXὶ duas babet partes, quarum in priore deponderibus eodem sere modo quo in prima expositione cap. Ill) agitur. Hic primum disputandum est de mina illa Italica sesquilibrali, cuius iam his in superioribus facta est mentio cap. VII, II. VIII, 10 . Ea sic defuitur: si xiva arpoc To'lTαλiκου-bpax aac pyb , et porro: vicτε Tnu 'lTa-λiκηv μυαV εivat λ α hμicεiau. Item scriptor tabulae
bε pyb . lam primum recordemur Atticam minam suisse XVI unciarum, tum Romanam illam, quae e centumpondiosacta est, habuisse uncias XX supra S bi extr.): iam hoe
loco tertia quaedam additur, quae, cum XVIII unciarum sit, ipsum medium locum inter Atticam et Romanam obtinet. duid Τ tantamne minarum varietatem in Romano imperiosuisse Τ Immo etiam multo plures minae fuerunt. Sed hic de iis tantum dicendum quibus in Italia utebantur. Ingens ponderum Italicorum multitudo ad nostra tempora servata est, quo e numero ducenta sere Boeelthius in uno conspectu proposuit ). Ex his pleraque ad ipsam Romanam librameXacta esse et per se consentaneum est et calculis subductis facile apparet. Sed dubitari n0n potest, quin etiam minarum pondera in illa multitudine reperiantur. Ut duo Herculanensia pondera a Bayardo descripta ad ipsam Atticam minam exacta sunt'), quae ego pharmaceutica pondera fuisse existimo. Sunt vero etiam alia, unde maiormina cognoscatur. De quibus priusquam singillatim dicam,1 P. 170-188.2J Afferuntur haec pondora a Boeckhio p. 183 exfr. Alterum pendit gramm. 424, alterum 452. Fao medium eX duobus: habes gramm. 438, h. e. ipsum Atticae minae sive XVI unciarum pondus.
127쪽
PRO LEGOMENA IN primum summam sententiae meae expromam. Cum Graecae
Italiae civitates aliae aliis ponderibus in commercio uterentur, has Romani non aboleverunt, sed tamen ita paullum
immutarunt, ut eas certo Unciarum numero ex sua libra
definirent. Sic praeter Atticam minam XVI unciarum, qua medici maxime utebantur 3 8 l), aliam pro usu civitatum
minam faciebant XVIII unciarum, tum rursus alio ex usu tertiam eamque maiorem minam XX unciarum; quin etiam minam quandam Herculanensem suisse XXVI unciarum sive librarum II et sextantis compertum habemus ). Haec non solum locorum, sed etiam temporum discriminibus distinguenda esse videntur. Maxime mina XX unciarum, quae e centumpondio Romano facta est, in Italia quidem posterioro demum aetate pervulgata esse videtur, quamquam in Asia
et Aegypto simile quoddam pondus antiquitus in usu fuit S 66 . Mina autem sesquilibralis, siquidem vera est nostra suspitio de Herculanensibus ponderibus, iam sub primis
imperatoribus reperitur eademque et multo antea in usu fuisse videtur M) et porro ad quartum usque saeculum permansit J. Verum tamen restat, ut ex ipsis ponderibus adhuc servatis mina sesquilibralis demonstretur. Est marmoreum pondus non prorsus integrum, a Monisaucono descriptum , quod non tam centumpondium Romanum quam minae ses-3) Est talentum Herculanenso apud Boechh. p. 182
pondere gramm. fere 42700, undo fit mina gramm. 712sivo unciarum XXV1. Quae num cognata sit illi minas do qua infra g 68) exponetur, non meum est hoc loco
4 Non possum hoe loco historiam quandam ponderum scribere. Sed, si quid video, illa mina, quam Romani eum in Italias quibusdam civitatibus invenirent, suae sesquilibrao aequiperaVorunt, est antiquissimum Omnium pondus ex Aegypto ad Phoenices, porro ad Babylonios, Assyrios, Persas translatum, idemquo etiam occidentem VerSus propagatum. Confer infra g 65.5) Q. Junius Rusticus, praefectus urbi, cuius nomen duobus ex his ponderibus inscriptum est, oum magistratum gessit a. p. Chr. 345. V. Corfinium da praesectis ur
128쪽
quilibralis talentum esse videtur 7 . Eadem vero mina etiam ex aliis ponderibus cognoscitur. In museo Britannico servatur pondus nomine Q. Iunii Rustici inscriptum, quod cum sex Romanas libras habere videretur, a nemine adhuc ex
plicari potuit . Nam plurima I, II, V, X librarum pondera,
at nulla VI librarum inveniri solent. At vero sunt illae VI librae Romanae, eaedem autem IV minae Italicae sesquilibrales'). Qua de re ne ulla dubitatio relinquatur, his accedit duplum eiusdem generis pondus, quod duo lapides Herculanenses exhibent. Namque hi duodenas libras sive octonas minas pendunt Item denique alia pondera, quorum unum ex eiusdem Q. Iunii Rustici auctoritate factum est, et duas minas et tres libras significare videntur ). De reliquis tabulae IV scap. IX ponderibus. Longiore hac disputatione interiecta iam ad propositum 62 licet reverti. Ipsa mina sesquilibralis a scriptore tabulae
7 Pendit illud marinor libr. Paris. 59 AiVe gramm. 28900, undo fit mina gramm. 482 sivo unciarum sero 17ῆ. Cum marmor non integrum sit, habes hic ipsum minaa sesquilibralia pondus. 8ὶ V. Boechb. p. 183. s) Pendit Iapis gramm. 1822,6, quorum quarta pars sunt gramm. 455,6 sive unciae fere 17. Iam forsitan quis has esso Atticas minas dicat paullo ultra iustum modum Exaggeratas. Minime vero. Nam Atticae minae quattuor faciunt libras 5l, quo pondere nulla certe civitas Italiae sub Romanorum imperio usa est. Immo id lapideum pondus necesse est et in minas et in libras sa-ello solvi possit. Ne multa, sunt VI librae Romanae sivo quattuor minae sesquilibrales; ipsum autem lapidis pondus paullo levius est. 10 Sunt apud Bayardum num. 190 ot 191 v. Boeckh. p. 183), penduntque singuli gramm. 3731, undo fit duodecima pars gramm. 311, quae est libra Romana; octava autem pars sive gramm. 466,5 sesquilibralem sero minam faciunt.11 V. Boechh. p. 172 extr. et 174 init. Ne quis tamen omnia Iunii Rustici pondera huo pertinere existimet. Qui cum praefectus urbi esset, profecto etiam pondera proprio Romana ex sua auctoritatis saetenda curavit, quR-lia exstant in Boee ii tabula p. 172. 175 al.
129쪽
h . 0uibuscum primum comparemηs similem locum tabu
pμb . Similes esse dixi duos locos, minime tamen aequales. Primum enim numeri disserunt in mina Attica sive medicinali, quae in priore tabula vel CXXIV drachmas stot enim sunt λ' α F t,p. CXXlI, contra in Dioscoridea CXXVIlI habere dicatur. Tum accuratius si priorem locum inspicimus, apparet non tam de duabus diversis minis, ut in tabula Dioscoridea, quam de una mina sesquilibrali agi, quae et Atticis et Italicis drachmis definiatur. Quid Τ quod ibi dom 2) uncia Atticis drachmis VII, Italicis VIII exprimitur 3 certe uncia nulla est nisi una Romana. Cum igitur legamus minam, sesquilibralem scilicet, Irpoc To 'ATTi- κου habere drachmas CXXII, ex ea ipsa ratione pondus Atticae drachmae efficiendum est; efficitur autem numerus qui quam proxime accedat ad recentiora tetradrachma Attica ). Verum tamen minime in hac ratione satis probabili licet acquiescere. Etenim cum ab eodem scriptore uncia rrupti Toic 'AniκOic drachmas VII habere dicatur, aut hic ipse numerus minus accurate se habet, aut antea pro pκβ scribendum est pκc j. duod nos in medio relinquimus, quamquam magis in id inclinamus, ut pκβ vorum
Z autem rotundum, ut aiunt, numerum esse existimemus. Utique autem aliena sunt a genuina tabulae forma' verba
Atticam minam ipse scriptor asserre voluit, nec summa 1) Mina sosquilibralis habet gramm. 491,2, cuius pars 122 sunt gramm. 4,03, quod pondus fere congruit cum tetradrachmis Atticis gramm. 16, 5 post Alexandrum signatis Metrol. p. 161).2ὶ Cum unciao 7 drachmao Atticae tribuantur, in
130쪽
drachmarum sI24 aut cum vera Attica mina I 2' aut cum priore numero si 22ὶ convenit. Haec igitur uncis inclusimus. Denique non praetermittendum est ipsam minam sesquilibralem de qua in hac tabula agitur ad Aegyptum terram Aegyptiumque scriptorem reserendam videri s3 M). Porro ad vulgarem rationem drachma et uncia scripulis, libra unciis desiniuntur. Haec est ponderum tabulae ea pars quae e vetustiore quodam sonte saeculi sere I p. Chr. n.) derivata esse vide tur. 0uibus recentiora quaedam postea addita sun L Primum bib9αχxta, quae ipsa est forma adulterina, o λκtic II habere dicitur, quae vox cum a vetustiore tabulae parte aliena sit, nunc demum explicatur: Thv bε bλκη V cυV - νυμ c καi bpax ahV λέγου civ. Tuin Υp6μμα eodem modo quo in vetustissima tabula D. 28, 2) desinitur; sed id absurde in hanc tabulam illatum est, quoniam illic sexta pars unciae, hic octava denarium facit s3 41 extr.). Denique non minus salso VI chalci tribuuntur obolo sS 98).Η0c etiam merito mireris, quod scriptor labulae chalcum, noli siliquam, minimi ponderis loco attulerit. Quamquam n0n prorsus omisit siliquae mentionem breviter in sine addens: b bh χαλκOsc καi To κεptiriou παVToc Tytimau-70c ccri cμiκ9OTuTOV.
De mensuris quae in eadem tabula asseruntur longa et 63 copiosa disputatio institui possit, si quis omnia quae hic
traduntur recte tradi existimet. Ego vero, cum in nonnullis tabulae scriptor erroris convincatur, ne cetera quidem quae insolita afferuntur suspitione vacare censeo. Quod ita facillime me demonstrare posse spero, ut argumentum tabulae breviter et summatim proponam.
Initium sit a medimno, cui recte XII hyiecta, XLVIII
ehoenices, et hyicKTty IV choenices, tribuuntur. Hae sunt Atticae mensurae frumentariae. Praeterea autem inter ipsas frumentarias mensuras xOυc quidam assertur, qui IIch0enices, VlII sextarios habeat. At vero Atticus xosic habet choenices III, sextarios VI. Deprehendere hic mihi