장음표시 사용
91쪽
est, drachmae sive denarii pars quarta, unde rursus ad eum denarium deducimur qui sextulam unciae pendit.
'Oλκη eodem sensu quo bpαχμη dicta hic perinde
atque in reliquis ponderum tabulis et apud medicos nonnullos reperitur').
42 Postquam de ponderibus scriptor tabulae exposuit, demensuris frumentariis instituit dicere 3 . Hae autem omnes ad ipsam Atticam normam reseruntur: medimnus XII hμiε- κτα sive semodios habere dicitur, semodius choenices IV, choenix Atticas cotylas IV in . Tum ad Romanas mensuras ita sit transitio, ut colyta dimidia sextarii pars esse dicatur. Praeterea aliud Atticae cotylae nomen TpυβλiOV assertur, et Oxybaphum quarta pars cotylae additur. 0xybaphi mensura cum ad liquidas res pertineat, iam ad aliud argumentum scriptor transgreditur, quod totum in mensuris pondere liquorum desiniendis versatur. duade re infra saepius commemorabimus: hic nihil nisi hi eviter tabulam et explicamus et emendamus. Verba quae eodem loco s3 sequuntur plane corrupta sunt , quorum emendandorum via ac ratio petenda est a proximis b). Ibi 'lταλlKOc EccWlc, h. e. s sextarius ROIna-h genden Talente, qui editus est in Annalibus Acad. Monac. 1862 I, ubi vide p. 52 s. 6) Quasnam eius usus origo sit, cum antea Obseurum fuerit, iam dilucide perspicitur e locis medicorum Graecorum quos infra asseram g 44). Reperiuntur enim prae
6λκη in drachmata significationem abiit. Μaxime autem id in Aogypto factum esse arbitror, ubi cum praeter argenteam drachmam in rationibus altera drachma uteron-tur quae esset pars magni aurei stateris sexies millesima, ipsam argenteam drachmam addito oλκ'c vocabulo distinxisse videntur. Atque aliis etiam de caussis veri simile mihi videtur plurimos ex illis libris Hippocraticis spuriis in Aegypto ortos esse.
92쪽
nus olei libram unam et dimidiam pendere traditur. Quod quidem rectissime dici cognosces e tabulis Galeneis scap.
etc. Iam constat, si liquoris significatio in ponderandis mensuris omittatur, plerumque vinum Vel aquam, unde
omnis fit ponderis definitio, intellegi; verum ex hoc loco colligimus etiam ad olei pondus mensuras ita definiri posse, ut eius ipsius liquoris nulla sat mentio ). Quod maximi momenti est ad multos locos qui sequuntur explicandos. Res autem ipsa inde orta est, quod medici plerumque olei liquorem, non vini aut aquae, in formulis medicamentorum perscribebant. Porro eo loco de quo agimus etiam haec leguntur: To
gmov, 6λκuc . Haec corrupta esse apparet. Nam cum 0xybaphum quarta cotylae pars sit, cotyla autem dimidia sextarii, necesse est Oxybaphum habeat uncias duas et quadrantem. In tabula autem bλκui duae cum quadrante asseruntur. Iam vides in quo sit peccatum: uncias et bλκac sive drachmas scriptor inter se confudit. Nec tamen hunc errorem nobis corrigere licet, quia pro quadrante unciae posuit obolum et chalcos, drachmae partes. duo demonstrato iam equidem in explicanda cyathi mensura, cui octo drachmae perverse tribuuntur, non laboro, quoniam quae salso ab ipso auctore scripta esse appareat,
Praeterea sextarius ad duas libras, et colyta quae 'ελ- ληViκn appellatur ad unam libram rediguntur b). Hae nimirum sunt μεTpiκαi sive librae cornus olearii, de quo continuo docebimus sS κ). Ibidem sextarius primum olei pondere, de quo iam diximus, tum vini pondere exigitur. Interiecta autem est Alexandrinae cotylae definitio. Hic
Montlauconus non recte oti Tiac κ edidit, cum η collato 2) De hae ro si cui dubitatio inhaereat, legat Galen. eoll. cap. IX D. 59, 19), ubi eadem verba addito nasou
93쪽
vini pondere scribi necesse sit j. Sic igitur haec inter se sunt comparanda: habebat Attica cotyla olei uncias IX, vini X Gal. cap. IV, 14 al. Alexandrina olei uncias VIII, vini IX. Fuit igitur cotyla qua medici Alexandrini uti soletiant, vel nona vel decima parte minor quam Attica; nec tamen proprie eam diversam fuisse ab. Attica iudicaverim, sed per abusum, ut aiunt, modum eius paullum imminutum esse. De mina Alexandrina φὶ quid iudicandum sit infra aptior disserendi erit locus s3 66 . Sequuntur deinde et sevi et picis et cpυξέμου ) in cotylam infusorum pondera. Hic pro μVstu, quod absurdum est, scripsi filaivav porroque pro Oλκαc ip emendavi op . Dicitur igitur cotyla habere sevi liquidi drachmas 72 sevi solidi - 75 picis 80 cpυcilaoυ libras 4.
De extrema eruisem tabulae parte.
haec ponderis aestimatio ad cotylam Atticam LX draehmarum, quam Galenus commemorat sS 4b), eademque reperitur in Galeneae collectionis tabula quarta, quinta seleopatrana , decima ). Quae pondera et ego quondam ad
vetustissimum Romanorum denarium reserenda esse diu existimavi, et nuper, cum ipse gravissimis argumentis ad diversam rationem deductus essem, Christium, virum sub-3ὶ Litterao numerales η et κ in quibusdam codicibus
saepissime inter se sunt commutatae; quin etiam suerunt librarii qui constanter easdem una tantum nota designa
94쪽
lilissimum, vult eandem sententiam amplexum esse ). Ac vero proclive erat in eam opinionem incidere; nam et in hac ipsa tabula vetustissimus ille denarius occurrit, cuius pondus plane ad cotylam LX drachmarum quadrat, et in quarta tabula Galenea eadem aestimatio Παpti TOic 'τα-λi ic usitata suisse dicitur. Nec tamen, cum alia super aliam ratione in rem impeditissimam inquirerem, Verum quid esset, quamvis occultum iaceret, latere me potuit. Primum in hac vetustissima tabula eo loco quem statim attulimus omnis aestimatio ad Atticam mensuram facta est, aliena igitur est a Romanorum usu, de quo idem scriptor antea exposuit. Tum vero in tribus illis tabulis Galeneas collectionis, ubi eadem aestimatio invenitur, minime de Romanis mensuris, sed ubique de Aegyptiis agitur' . Porro neutiquam veri simile est Romanos illo tempore quo denarii sextulae pondere fiebant, ipso denarii nomine in 2) Ut in quaestione difficillima licero mihi arbitror
ea quae primum de ea re commentatus eram hic adscriberor cum congium Romanum, qui aequalis fuit Attico, decem libras usi vini Vel aquae pependisse constet, eidem Rutem hoc loco D CXX drachmao tribuantur, efficitur, ut ii denarii intellegantur, qui singuli sextam uncine Romanae partem pendant. Quid Vero ex hac ponderis rations concludendum p Vix dubium videtur, quin iam illis temporibus, quibus primum argentei nummi signati denariiquo ad sextulae pondus exacti sunt, non solum maiores liquorum mensurae, id quod o plebiscito Siliano compertum habemus, sed etiam minores Suis quaeque ponderibus accurato dafinitae fuerint. Et minores quidem mensuras denariis definitas esse veri similo videtur. Ubicumque igitur in tabulis metrologicis mensuras liquidorum iis denariis qui singuli sextulam pendunt expressas
esse invenimus, has rationes e vetustiorct tempore servatas esso existimabimus'. Haec cum iis de causis quaη supra attuli non recte se habere et delenda esse cognovissem, vidi Christium in commentario do Victorii argumento calculandi Suetvvsberichi d. Munch. Ahad. 1863. I p. 127-29) eandem Vinm undo ego discesseram ingreSSum esse. Quae res necopinata etsi novas dubitandi et ambigendi causas mihi attulit, tamen postquam omnia repetitis curis diligenter examinavi in ea sententia quam Supra proposui mihi persistendum esse duxi. Utrum Verum sit, diiudicent viri harum rerum periti. 3ὶ Haec accuratius demonstrata sunt infra ο 03.76.82.
95쪽
mensuris definiendis usos esse. Nam cum e plebiscito Siliano congius vini decem pondo sit, in sextarium incurrunt unciae XX, in heminam X, in quartarium V, nec vero aliter nisi unciis eae mensurae exprimebantur; minores autem, ubi divisio ad denarium descendere posset, vixdum illo tempore sic pondere exigebantur. Ne multa, quam maxime abest a Romanorum consuetudine, ut congius DCCXX denarios, eo tyla LX habere dicatur. , Adhuc eius qui negaret partes egimus: iam altera ratione reiecta quid nobis probabile esse Videatur, proponamus. Non audeo equidem amrmare Athenienses eodem modo quo postea Romanos ponderibus mensuras definivisse - quod si fecerunt, metretes vini aquaeve habuit sesquialterum ta-Ientum, congius drachmas DCCL, cotyla LXlI S' - sed
utcunque ea res se habet hoc certum et exploratum est,
vetustiores medicos, id est eos qui Atticis ponderibus et mensuris utebantur, Atticae cotylae oleo impletae pondus
LX drachmis aestimavisse ). Quod cum ii qui in Aegypto
de ponderibus et mensuris scripserunt in medicorum libris passim reperirent, id in tabulis suis adnotaverunt: unde demum ea ratio et in hanc tabulam et in tres illas Galeneas propagata est. Atque hoc etiam Aegyptiorum, non Graecorum aut Romanorum, consuetudine factum esse apparet, ut choenicem Aegyptiam scilicet, non Graecam , perinde aesi ea mensura liquorum esset, pondere definirent').4) In promptu est coniicere, id quod Christius p. 129
significaro videtur, legitimst ratione cotylam ab Athonion sibus 60 drachmis aestimatam esse. At Aio metretes haberet drachmas 8640, qui numerus a Rimplici ration o tantum abest, ut ipso por so rem incredibilem reddat. Immo si quis Athenienses mensuras pondere definisse contendat, is metretas sesquialterum talentum tribuat necesse est Sed haec quaestio in eo quod nos agimus explicando facito omitti potest. Nam nihil nisi hoc proponimus, quod e Gaioni libris compertum habemus, eo lam Olei R v iustioribus medicis 60 drachmis aestimatam esse, eamquΘaestimationem in nonnullas tabulas do mensuris illatam
96쪽
Etenim choenix, quae extrema hac tabula explicatur, quoniam trium cotylarum modum habere dicitur, Aegyptia est, non Attica S 73). Pondus autem eius a cotyla derivatur, quae cum LX drachmas pendat, choenici trium cotylarum conveniunt drachmae CLXXX. Atque eadem ratione sextario, qui duas cotylas capit, CXX drachmae tribuuntur: sed hoc demum ab huius tabulae scriptore, qui Romae vixit, additum est ad Aegyptii auctoris praecepta.
De mensuris ac ponderibus quae apud vetustiores med os
Reliquae eius generis tabulae multo posterioribus tem- 44p0ribus, quarto sere quintove saeculo, iii eam formam quae nunc exstat redactae sunt. Nec tamen omnia quaecumque ibi traduntur ad illam ipsam aetatem pertinent, sed multa a vetustioribus auctoribus repetita sunt. Omni igitur cura quaerendum est, possintne aliqua eius rei vestigia in iis medicorum libris qui ad nostra tempora servati sunt indagari. Itaque ego, quamvis longam et molestam operam me suscipere intellegerem, tamen non dubitavi, quin gravissimorum medicorum libros perlustrarem quibusque ii mensuris ae ponderibus uterenter diligenter exquirerem. Quae quidem nunc longa oratione exponere non possum: at hanc habes eorum quae inveni summam. In Hippocratis libris - eos dico quos genuinos esse subtilissimis quaestionibus lactis exploratum est ) - nulla
1) In eam rem cum n prioribus non ea qua par erat cura ac diligentia inquisitum essex, nuper Franeiseus Emeritis in protegomenis ad Hippocratis reliquias vol. I, Traieci. ad Rh. 1859 tam egregio do eo argumento disputavit, ut nihil fere quod dubium et ambiguum sit relinquatur. Gravissimi autem eius commentationis loci hi sunt: Iusiurandum ab ignoto 'auctore antiquissimo tempore confectum esse eamque formulam Hippocratis aetato fuisse usitatam p. XIII s.); prorrhetoricum primum, praemotiones Coacas, prognosticum Varias sententias continere nee eadem aetate nec ab eodem viro scriptas: inesso locos e libris vero Hippocrateis, sod pleraque esse recen
tioris originis p. XVII. XXV. XXXV. XLIII); epidemiο-
97쪽
pondera aut mensuras reperi. Nec vero illa aetate iam sormulas medicamentorum certis et ponderibus et m. suris expressas habebant, sed ex usu et consuetudine iustae rationes aliis ab aliis tradebantur. Plurima maximeque varia in spuriis libris Hippocraticis inveniuntur. Quae res quanti momenti sit, dici vix potest. Mihi certe persuasum est ex ipsarum mensurarum variis rationibus multa ad aetatem et originem Hippocraticorum indagandam colligi posse. Sed in hanc rem alio tempore, si otium erit, inquiram: nunc nihil nisi brevem earum rerum tabulam e libris Hippocraticis excerptam pro-
rum libros I et III nonnullis locis exceptis p. LIὶ genuinos esse sp. LXI s.); item librum de aero aquis et locis ab ipso Hippocrate scriptum p. LXIV); tum libri de victus ratione in morbis acutis priorem partem p. 287-327)genuini operis Hippocratei fragmentum esse p. LXXX , alteram partem spuriam sp. LXXXII as.); librum do vulneribus capitis totum Hippocrati tribuendum esse sp. XCIJ;
aphorismos multo post Hippocratis aetatem collectos esso
et pauca in his reperiri ab ipso Hippocrate profecta p. CIV); epidemiorum libros II, IV ceteros itemque
omnia reliqua scripta quae Hippocratis nomine feruntur spuria esse. Cuius copiosissimae disputationis summam habes in iisdem protegomonis p. CXXXI SA. - Ηaee quidem Ermerins: ego addo argumentum illud e mensuris et ponderibus duetum, quae in genuinis libris nulla, inspuriis plurima inveniuntur. Dilucidissimo res perspicitur libri do victus ratione in morbis acutis duabus partibus, altera genuina, natera spuria, inter se collatis. Iuparte genuina ne iis quidem locis, ubi rea id postulare videtur, certae mensurae asseruntur cons. 9 11. 12. 19.21. 33. 56. 60. 633. Partis spurias duae sunt distinguen-dna parti uiae, Ritera vetustior, quae ab initio pertinet ad g 57, ubi nullae dum mensurae inveniuntur; altera recentior, ubi et divorsus ost orationis color et passim pondera ne mensurae afferuntur: κυα0oc g 58, fixu6λiov
98쪽
2ὶ Locos minimo omnes, sed paucos tantummodo ex ingenti copia afferre possum: τεταρτη subpi Ov lavstc in libro
99쪽
Nicander, Theriacorum et Alexi phari uacorum scriptor, paucis admodum mensuris et ponderibus usus est.
uno loco κυ apolo TpαΠεZηεVTOc modum proponit, quem acetabulo aequalem fuisse scholiasta adnotat A). Dioscorides omnino, nisi fallor, ipse Romanis mensuris et ponderibus usus est. lnveniuntur apud eum sae
100쪽
Sed ad grana metienda non tam modio utitur quam choenice Atti ea quattuor cotylarumq). Atque etiam aliis locis, ubi superiorum medicorum formulas exscribit, Attica pondera habet' ), itemque praeter amphoram Romanam metretam Atticum assert . Rarius reperiuntur il aiλiT9OV,
De Ualens, Andronurcho, Hera. De pondere Atticae cotylae.
Pervenimus iam ad Galenum, gravissimum et copio- 4bsissimum de ponderibus ac mensuris auctorem. 0ui n0ns0lum aliorum libros de eo argumento scriptos diligenter perlegit ), sed etiam ipse in iis rebus accurate cogn0Scen-
et κυαθου 722J. Eadem mensurae praeterea DRSSim OC-
currunt, itemque xo0c 718. 722ὶ, κοτολη 49. 50. 504 cet.), οξυβαφov 671. 709, π. lop6λωV 86, π. ε op. 104).6) Nominatim Atticam choenicem assert p. 766, eademque non Ptolemaica) intellegenda esse videtur reliquis lodis 49. 718. 729 al. 7ὶ Atticas drachmas uno loco inveni 768 . Nescio an ad idem ponderia genus referenda sint τpubpoλov 662, r. εωropicTωv 239, τετpubpoλov 662, τpivipoλiaioc 124. Etiam de minae pondere, quod non raro legitur 39. 572. 710. 711. 734 al.ὶ, sitne Atticum an Ptolemaicum, non liquet; sed prius utiquo probabilius videtur. Certe p. 572μvst una cum Attico metreta commemoratur.