장음표시 사용
221쪽
I, 2. De Qualitate Idonei Iudicis. I. T. De Qualitate idonei testis. IDe Argumento Negativo petito Qx Silentio Authorum.
De Principiritinerpretationis. . . I. 3. De Sensu verborum desumpto ab Usu Loquentium g 4. De Sensu 'verborum desumpto a Dilpositione Toquentium. ε
De Sensu verborum desiimpto .a Subjecta Materia. De sensu Axiomatum . Definitionum , Divisionum, Anductio
inum a iEuthymematum , integrorum discursuum ac Systematum.
De sensia Propositionum importantium taliquam Causilitatem
222쪽
De Sensu Propositionum importantium aliquam Paritatem , Similitudinem aut Relationem. s. 12. De sensu verborum univoco, Analogo , AEquivoco, Adaequato, Inadaequato, de de Sensu Concretorum. Observanda in Praxi interpretationis.
Regularum Crisitis Uuodernis familiarium.
. . fg I. De Arte Critica , & Regulis Ioannis clerici. De Regulis criticorum circa S. Scripturam.
: De Regulis Criticis Studiimi conciliorum , Patrum, in Script ,rum Ecclesiasticorum concernentibus.. 4.
223쪽
minandi gradum probabilitatis cuivis Rationi aut Authoritati convenientem ; & inveniendi sensum verborum , quovis authore intentum. Non ignoro, per Artem Criticam plerumque intelligi Artem ferendi rectum judicium de quorum cumque Authorum scriptis; discernendo nempe supposita a genuinis; inveniendo sensum Ver
borum , distinguendo ucra , falsis; & sudicando de stylo . loco, tempore , qualitate . eruditione, ac merito cujusvis authoris. Verum cum Ars Critica ex acceptatione hominum nondum stabilem ac certam ideam assecuta sit: & nemo de authorum scriptis r chum judicium ferre queat, quin pondus Rationum rite aestimare seiat; & Probabilitatem aut Certitudinem humani judicii probe perspectam habeat ; judicavi ad Artem Criticam maxime pertinere , ut de Probabilitate ac
Certitudine humani judicii disserat. Ideam
224쪽
Ideam Probabilitatis ac Certitudinis . e rumis radus, ac Criterium non desumo a judicio Prudentum ; norunt Eruditi, quantam . confusionem hoc Criterium in omnes scientias invexerit e licet enim Iudicium Prudentum sit de se aliquod genuinum Probabilitatis ac Certitudinis Criterium ; nequit tamen sine confusione applicari . nisi adhibeamus aliud, directum ac immediatum Criterium . quo distinguamus judicium prudentum a judicio ii prudentum ; & cum Iudicium pruuentum saepe in diversas opiniones divisum sit, egemus profecto directo veritatis Criterio. Jacobus Bernoullus in aua Arte Conjectandi Gradus Probabilitatis ex legibus com - . binatoriis determinari posse credidit: sicut enim in lusu Alearum aut Chartarum dato quocunque casu possibili sors futura aestimari potest ; ita in omni alia contingenti materia inspecta dispositione causarum . ex legibus conbinatoriis conjici posse arbitratus est,t . quid seri soleat. verum Leges Arithmeticas.
Algebraicas . aut Geometricas in aliis mat riis . praeterquam MasaematiciS, non Proc
dere . ipsemet eum in finem frustra adhibito magno studio expertus sum ; Ratio di*ari-
- tatis est et quia in lusu Alearum di artarum. Concurruur uniformia ac ejusdem rationis ad effectum
225쪽
effectum contingentem principia ; quorum la additio & subtractio de eventu enuntiat;
at in aliis materiis veritas contingens dependet a diversis principiis , quae nunquam ad communes combinationis leges revocari possunt.
igitur Ideam Probabilitatis ac Certitudinis a Legum peritis accipiendam esse censui: hi praecipuε Probationes suas seu Praesumptiones desumune a communiter continge tibus : Quod semper fit, hoc certum esse st tuunt; Quod frequentius fit, hoc probabile esse affirmant; nec ulla in Jure sine Praesumptione admittitur probatio. Ad horum imitationem & ego Certum voco, quod semper verum est ; Probabile Voco , quod frequentius verum est. Hanc Pr obabilitatis ac Certitudinis ideam videntur agnovisse non solum Academici , sed & Peripatetici ; licet hi in topicis judicio sapientum Probabilitatem magna ex parte superstruxerint. At Idea haec non indiget commendatione antiquitatis
Sine dubio multa huic praesenti Operi opponi possunt. Sceptici dicent: sciri non posse ; quid semper . quid frequentius fieri soleat. Quia, ut ipsi quidem volunt, nulla perfecta inductio casuum consimilium fieri
226쪽
potest ; nec omnes casus , aut concutiones ad effectum contingentem reqilistae enume-
... Tari PCssunt. At negligi potest hoc dubium :c eum certo constet; intra illam effectuum contingentium seriem , quae mundanas ac hu- manaS TeS complectitur, aliquos effectus seiD-
- . per, aliquos fere semper , alios frequentius 1 nobis obversari; quid enim obstat, quin hominibus liceat aliquos effectus certos , alios probabiles dicere , cum homines sollim respiciadi ad hanc effectuum seriem , quae hU- . manas ac mundanas res com plectitur. Vcrum quidem est , homines nondum omnia intueri ' in sua prima causa , in Deo ; adeoque eos nulla divina scientia certos esse , an effectUs contingentes in innumeris aliis casibus nobis incognitis taliter se habeant , qualiter se ha- bent in paucis casibus nobis cognitis ; id i men non impedit, quin verum sit; effectus contingentes intra spliceram cognitionis nostrae semper aut frequentius ita se habere qualiter videntur se habere : accedit, quod
quopiam Naturae Omnipotentis & Omnisci e lumine impulsi credamus ; aliquos effectus se er . alios Deo uentius fieri ; igitur nou possumus in hoc falli.
Erunt ; qui nos omnem assensum retinere volunt , nisii ad assensum cogat evidens . B veritas;
227쪽
veritas ; hi eliminabunt omne judicium pro
babile ; cur , inquient . sapiens se commidotat erroris periculo ferendo incertum judicium , clim operari possit sequendo verosim,
lia sine absoluto assensu ac judicio 3 Respon .deo; judicium probabile sapientis esse quidemi
absolutum quoadmodum tendendi explici tum ; sed tamen habere eandem vim ac ifum , quem habet judicitim sceptici affirman tis solam verosi militudinem ac probabilita . tem effectus : perinde enim est ; sive chcaiit ; Mane rubente polo, probabile est . ventu ram pluviam ; sive dicam et probabiliter ve tura est pluvia ς sive dicam; ventura est plua via; quia in hac ultima propositione Ob HStur ram subjectae materiae ab omni sapiente subim telligitur modu4 ;- Quod attinet Re Ias aut Observat1ones in hac Arte traditas ; videbuntur multae iii sensu obvio falsae esse . nimium versatiles .
aut exceptionibus, limitationibus , fuc distiti ctionibus subjectae i quaedam videntur nimi triviales ac obviae; aliae accusabuntur mutuae coiitradictionis forte nonnemo in me
redarguet, quod propositiones generales ta tibus conditionibus munierim , quae usum propositionum inutilem reddant; aux quod .
228쪽
non nullis regulis ad particulares opiniones respexerim &c. Respondeo . me Artem Criticam nondum explicasse ; sed tantum indicasse : monstravi tot observationibus modum ac Viam , qua quisque sibi ipsi Regulas Criticas in quavis materia formare possit: hie scopus laboris mei erat . ut perspicacibus suggererem tales ideas ac modos tendendi , o quibus pronum foret elicere regulas particulares et de reliquo festi se certa . & dimitte
229쪽
De Probabilitate, ae certitudine ΗΩmni Iudieiti
ridibus probabilitatis & Certitudinis. .
Udicium metaphysic8 certum Voco , cuius principia absolute nunquam possunt fillere. Iudietum physi e certum voco , cuius principia nunquam fallunt secundum cursum ordinarium na-
iudicium moraliter certum meo, cuius principia rarissime .
udicium probabile voco . cuius principia laepius non tali*nt,' au in fallunt- ludicium dubium voco, culus principia sere toties fallunt, quam non fallunt. Iudicium improbabile voco, cuius principia saepius fallunt, vivam non fallunt. . Imur omnes gradus probabilitatis & certitudinis in lubiuncta Ratione Decimali exponi possunt; modo tria observentur. io' Notum sit, quoties nos principia Iudicii infra determinatam casuum consimillum collectionem fallant .vs noti fallant. a Veritas primaeipiorum pomatur laeo Numeratoris p numerus casuum eonsimilium ponatur loco DenominatoriM 32 Fiat terminorum ad Rationem Decimalem redacti , dc approximatio. Schema Rationis Decimalis Probabilisticae.
iudicium metaphysice aut physice certum me , quando προ rhas principiurum ad numetum casuum p ssibilium se habet. ψrr Iudicium
230쪽
Iudicium moraliter certum voest, quandis veritas principio 'tum se hsbet, ut . Iudicium probabile' voeo , quando veritas principiorum se habet, ut LIudicium dubium voco. quando veritas principiorum se ha-
bet, usjunicium improbabile voco , quando veritas principiorum se habet, ut ti- ου' De Mensura Craduum Mensara Graduum lunt Leges Contiἀgetium , & Inductio ea- situm consimilium. Quia solum ab inductione casuum consimilium, aut legibus contingentium sciri potest , quoties nos fasant principia
Iudicii, nempe Ratio& Auctoritas- - :Leges Coretinsentium sunt sequentes. . Prima.' Contingentiae non procedunt uniBrmiter. Secunda. QMd potest fieri, di non fieri; in innumeris cla-cumstantiis aut occasionibus actu positis aliquando fit . & aliquando . non fit. ia contingentia non procedunt uniformiter. Tertia. .c., linit numeris circumstantiis aut occasionibus nun
Quarta- Effectus continentes regulariter sequuntur dispol,
Quinta. Quando essectus aeque potest fiera ac non fieri; toties regulariter fit, quoties non fitor sexta. Quantis in musis repostur ad plures effectus conti gentes aequalis dis sitioω neuter effectuum fit frequentius altero; sed quilibet regulariter toties recurrit , quoties recurrit alter Septima. mando in causis reperitur ad plures effectus eo tingentes aequalis dispositio, praesumptio pro uno effectu determinato habet se, sicut unitas ad numerum reliquorum essectuum. Patet ex legibus conbinatoriis. . Octavα Quando ire eausis reperitur ad plures essectus co tingentes aequalis dispositio ; ille essectus caeterla siepius recurrit, cuis-ius principia ac dispositiones inpius recurrunt: dc quidem istectus tanto saepius recurrit, quanto saepius recurrunt ejus dispositi