장음표시 사용
61쪽
sim=licitu,& perfecte, unde. primo tiae, & hoc dupliciter . Primo quateς
modo secundum ipsum,materia, for- nus forma est, & ut dat esse composima, & compositum habent diuersa to,& hoc modo etia verum est ,:quod esse, Secundo autem modo solum c6- haber nobilius esse in corpore,quia sepositum habet esse, forma vero partia habet,ut causa sormalis dans esse anicipative. Quae opinio,&si non videa- matum.Secundo potest intelligi qua- . tur multum ad propositum facere, ad tenus intellectuia est,& hoc modo est ubertatem tamen breuiter rationes praestantior separata, quia i non indi imponam, de reprobabo. Set conuersione ad phantasmata, sed Prima ratio est . Q fodlibet ens intelligit per modum substantiarum gaudet proprio esse, Anima est ens, separatarum. At quia este essentia est componium ens,igitur gaudent pis nobilius simpliciter , status vero se prijs esse. cundum quid,ideo absolute licimus. Secunda S.Th .dist. s. q. r. ait, quod habet nobilius esse in cor te.
anima nobiliorem statum, et esse ha- Ad tertium respondetur admin bere in corpore, quam extra , Igitur rem,sicut iam dictum est, quod valet . nunc habet aliud esse, & tunc aliud. de ciste essentiae,non tamen existetiae: 'Tertia. Ea, quae habent idem esse, F unu est,& idem,& ςque perfectu. suntς que perfida, Sed anima non ha Ad quinum dicendum, quod essehet esse ita persechum sicut composi- compotiti dupliciter considerarip
tum. Igitur habent diuersa esse. test. Primo, ut est esse commune co Quarta . Esse compositi est corru- pori,& anima ,α tale non corrumpi ptibile, Animae incorruptibile,ergo. tur,quia remanet in anima separata Sed haec opinio longe disceditave cum Ordine, & inclinatione ad cooritate,quia cum anima sit actus, pus Secundo ut est esse compositi, de sorma,consequenter habebit esse per tale est corruptibile, luia soluitur unise,sed nec est hic locus disputandi de torum vnio,vnde dicendum,quod es hac re cum Scoto. se existentis compositi remanet ina- Ad primum ergo negatur assum- nima separata,non tamen teduplicaptum,quia verum solum est de esse es liue, v t est esse completum copositi. sentis,quia forma se habet ut pars csi Sexto,& kltimo notandum foret, positum ut totum, sortiuntur tamen quomodo esse consequatur formam, virum commune esse existenti . non necessitate absoluta, sed physica,
Ad secundum dicendum, quod a quomodo commisitum sit praestan-liud est loqui de esse animae,& aliud tim forma, sed liqc luis locis patebui. de statu animae, qui status cosequitur Quoad secundum ergo principale
esse.Verum est utiq; quodamma con ponitur talis conclusio: Anima uni, sequitur persectiorem modum essen- tur materiae per se, dc immediate. Prodi in cor re quam extra: non tamen batur,quia unitur materiae nudae, ut Cinclusio diuersum esie . Quomodo autem sit iam detenninauimus.Secudo. A quo proba r. verum hoc: animaduertendum est, res habet esse,habet& unitatem,Sed quod anima habeat nobilius este in ab una forma, habet esse immediate, corpore, quam extra, potest duobus igitur&vnitatem. Maior est Aristote
modis intelligi. Primo, quoad esse eL lis in . Metaph. Minor fuit probata sentiae,seu specificum , de hoc verum in praecedentibus. est,quia in corhore habet esse comple Ad primum principale dicendum Arg. sellum compositi,& separata se habet est ad aut boritatem D. August. quod uuntur. yxpus. Secundo,quoadeste existen- loquebatur de anima, non quatenus
62쪽
sornis, sed quatenus mouet , & tunc verti est , quod paries posteriores per
subtiliores mouet, .s. mediante spiri.
iu, quia est primum medium in m
Ad secundum dicendum, ad minorem quod sublato spiritu tollitur anima non pcr se, sed per accidens, quia
irratoria tunc remanet indispotita.
Ad tertium dicendum,quod multum distare stat dupliciter. Primo secundum naturam Secundo secundu proportionem materiae , & formae, rua multum distant. Primo modo diantia, non uniuntur nisi per aliquod medium. Secundo tamen modo possunt uniri immediate, si materia fataeisposita ad sormam. Ad quartum dicendum, scutiam diximus,quod esse est suppositi, ut perantis, & ut quod simpliciter, Gmae autem est esse formaliter, se ut principi j operationum. Ad quintum dicendum, quod propositio Philosophi fundatur supra similitudinem proportionalem , unde sicut ex forma artificiali, de materiaia naturali fit unum immediate artificiale,ita cx materia, & forma naturali,st unum immediate naturale . Sed adhuc no quiescit intellectiis, propter conditionalem Commentatoris,quod si materia, & forma in co. polito ex istoent actu,non fieret unii, nil, per ligamentum . Contra ex cera,& figura existi ratibiis in actu fit unum,de non tamen solum per contactum, deligamentum.
Ad dubiu dicedit, qd aliud est loqui
de materia ut materia est,&coseque-ter,ut pura potentia, ct aliud de re, suae vocatur matcria, quae potest esse in actu, ut ianiteria naturalis existens sub forma caerae, quae dicitur esse materia respectu sormae impressae est res in aditi. Averroes loquebatur de materia, ut matcr Ia e:t, quod si ei serin a-
,non fieret unum,iuii per ligat ne tum .secundo respandetur,quod materia cerae in ordine ad figuram habet rationem,non rei,sed potentiae,&ideo argumentum non sequitur. Sed nic remanet altera dissicultas examinanda. An animae rationales
sint aequalis perfectionis substantia- iiis,vel una sit pei sectior altera. Et qui de quod snt ualis persectionis quo ad speciem ab omnibus cocessum est, A, cum anima intellectiva sit species ati sine thoma,neque aliquid essentiale secti
dum suam naturam una possit habe- res una a re,quod ab alia remoueatur. Dissicut lora. tas ergo est de pei sectione indiuiduali, quam animae adipiscuntur ex meisliori,ae nobiliori dispositione, & organizatione indiuiduali , quae propter haec maior persectio dicetur non ip cifica.&essentialis,sed indiuidualis dem aliter substantialis,quia intelligia uir natura specifica per quosdam modos perscctiores, de manus periectos exorstanizatione diuersa determina- ri, at indiuidua.
Circa istam igitur dissicultatem inuenio duas opiniones. Prima est negatiua , quonia negat Unam animam cs. se altera persectiorem indiuidualiter, Hanc sequuntur Duradus in a. d. 32. . q. 3.Soncinas 8. Metaph.q. 26. Soto de substantia in sua logica. q. a. ad s. Fonseca.3.Metaph. cap.26. q. r 6.sectia. Et Toletus 3 de Anima. q i 8 assecretis opinionem Oppositam esse temerariam,& periculosam in fide,proba- itur autem haec Op nio.
Primo.Nam Arist. 3. Metaph.texta ii. habet inter indiuidi aeriisdem speciei non csse pri Critaleim naturae. Sed haec consistit in maiori, re minori ne
sectione, Ergo. item cap. de substanis ita dicit. Subtialitiam non suscipere magis & minus, & sequitur etiam do prima substantia. Secundo. H c videtur sentire.S.
D 2.2. l. s. art. . ad tertium ubi docet
intellinum primorima principiorum
63쪽
Ideo esto ramus, ne cedas argu tibus in tauorem primae opinionis, animas differre inelle magis,&minus perse absolute , tale est enim esse speciei sed dicas eas differre in est magis,& minus persecto, vel eiusdem petieisonis in multis animabus , sed
indiuiduale,.i. secundum esse modale,&subicituum. Quoad secudum ergo in fauorem secundae opinionis pono talem conciusionem. Animae indiuidualiter possunt esse persectiores, & minus pers et e,vel aequaliter perfectae subitantia iiter. Probatur primo per facilitatem parisiensem,in qlioddam articulo sic dicentem. Si quis dicit omnes animas ab origine eme aequales errat, quonia alias, anima Christi non esset pers etior quam anima Iudae. Secundo probatur. Operatio ostendit naturam operantis. Sed videmus in animatis, unum multo altius,&nobilius operari. Ergo per nobiliorem Drmam. i. animam, quae est principiuoperationum in animatis. Tertio. Inter formam, de subiectu debet esse proportio. At videmus unucorpus altero persectius,ergo. Ad primum ad maiorem dicimus duplicem ei se prioritate naturo Prima dicitur simpliciter.i.natura ,ssc ensentiae,& hanc negat Aris .inter indi uidua, cum sint eiusdem speciei. Secii da dicitur fecitndum quid .i. secudum diuersos modos contrahendi speciem ad indiuidua, per magis,de minita n hile esse indiuiduale, de de hac non lomitur, sed bene nos. Et ita primo moco Qbstantia non suscipit magis, d.
Ad secundusimiliter dicitur, quod
S. D. ut patetex verbis eius, loquitur de persectione,de capacitate se dum speciem.i. secundum essentiam. Ad tertium dicitur,quod unus limmo est persectior altero substati aliter secundum qui d, non simpliciter. Ad quartu similiter dicitur, quoa
falsiim es assumptum, quia esse magis intellectivum,de liberum stat dupliciter. Primo seciandum essentiam, et sic est falsum. Secundo secundum mod uindiuidualem,Sc lic quamuis omnes homines sint intellectivi, tamen unus melius intelligit alio, & ita pari tero si omnes sint liberi, unus tametralio facilius, δe firmius se applicat ad operandum.Si quis autem quaerat unde una anima habet,quod sit nobilior
altera. Respondetur .ab agente prouenire cilective, dea materia praeparata subiective,3c materialiter,ab es lentia vero radicaliter,quia quamuis secundum se sit indivisibilis, secundum speciem , hasset tamen quod postir nobiliori modo,& ignobiliori contrahi ab
indiuiduis, non secundum intensionEualificatiuam,sed secum modum in. tui dualem pertinentem ad ide prae dicamentum. ad quod animae ei senatia pertinet .i.ad praedicamentum substantiae.
S. D. Secunda. Hilosephus in textu S. .io.et I r I duo principaliter facit. Primo e plicat dii sinitionem datam Animae. Secudo deducis duo corollaria. Nosi plus in presenti duo principaliter hal imus. Primo quae texitialiter dicit- tura Philosopho. Secundo quasdam dubitationes,cum suis solutionibus. Quoad primum, Philosophus ponit talem conclusionem in initio textus octaui, quam duplici ratione probari onclusio est, Anima est substa uam quod quid erat eis corporis animatu
Prima ratio hoc probans talis este Sicut se haberet sorma artificialis, si esset naturalis, ita modo se habet so F a ma
64쪽
riae. 1sorma arti ai s dolabrae si esset naturalisad causaret, quod ea remota, dolabra amplius no esset dolabra, igitur a si initi remota anima noremanet corpus nisi aequivoce.
Secunda ratio. Sicut se habet pars animalis respectu eiusdem , ita se habet anima respectu corporis animam; Sed si oculus esset animal ,&vilus
anima, remoto visu, non remaneret
oculus,nisi aequivoce; Igitur remota anima non remanet corpus, nisi ς qui-
Docet ulterius Philosophus: anima dare esse substatiale cocpori,& actum primum, relinquens tamen ipsum inpotentia ad actum secundum, & adesse accidentale. Secundum principale,quod deducit Philosophus reducitur ad duo corrollaria. Primum. Quod anima,
quatenus corporis actus non est sep rabilis a corpore, secundum tamen aliquas partes est separabilis i. secundum partem intellectivam; de secundum aliquas non . s. secundum vegerativam,& sensitivam. Secundum.corrollarium est, Quod nondum est manifestum, utrum anima uniatur corpori, sicut motor unitur mobili. Dubia Quoad secundum principale. Primum dubium accidit circa processu primae rationis, Nam prius non notiricatur ex posteriori,Sis serma artifi- malis est posterior naturali, Igitur in
Secundo dubitatur circa id , qu implicite inredit Philo phus, cquod eo quia Grina dolabret est artificialis,& non naturalis, ideo remota forma dolabiri, adhuc remanet dolubra. Con.Quia sensu liquet, quod remota forma dolabrae no remanet dolabra , sed stilum ferrum , ergo. Tertio probatur,quod anima non stactiis corporis in potentia existeni
tis,sed ina . Corpus iistinat ita
cludit principium vitae in actis. canis mam, igitur erit actus corporis anumati,in ama.
artum dubilam accidit circa primum correlartu, pro quarto infert, quod sunt quaedam partes separatae a corpore; Aut per partes separabiles intelligit animam intellectivam. Aut non intelligit animam,sed aliquam Gius partem, Si primum,restringit d finitionem animae ad animam vegetatiuam,& sensitivam; Si saeundum,novidetur quomodo anima intellectiva possi esse amas corporis, S aliqua ius pars non . Quintum dubium emergit contra secundum corrollarium .squod nomdum sit manifestum ex praehabitis, quod anima uniatur corpori, ut sor
Primo, quia in textu secundo asse uerabat non esse quςrendam cau sam, cur ex anima,et corpore fieret unum, quia anima est actus corporis, Igitur notum est, quod ei unitur, ut forma, ct non ut motor. Secundo, In textu L statio assirmabat animam esie sabstantiam corporis animati; At constat nautam non
esse substantiam nauis, sed bene sormam materiae.
Item textu ir. dicebat, quasdam partes esse inseparabiles a corpore .
At liquidum est nautam posse separaria naui.
Ad primum dubium non est difficile respondere,dicendo, quod maior est vera secundum se non respectu nostri, sicut est in proposito, nam sorma accidentalis,cum sit magis sensata,s cilii setiam cognoscitur. Pro dilucidatione secundi supponenda sunt duo. Primum quod cu-plex est forma. s. substantialis, quς dat esse substantiale, ut anima, di mrma accidentalis, qvae dat esse accidetate,
vi forma Caesaris lapidi, in quo est.
65쪽
Secundum tristeria est pars quidditatis res ,&non tota quidditas
a pendeta forma, ut voluit,Commetator; ut disputabimus in Metaph. Ad argumentum ergo respondet Averroes per tres propositiones . Prisma,quod dolabra est quoddam com pontum ex materia, . . ex serro,&ex forma dolabrae, seu securis. Secunda, quod haec est differentia .inter significatum nominis formae artificialis,de naturalis, quod compositum artificiale, primo significat materiam, quia est substantia, secundo formam, quia est accidens; Econiuerso vero reperi itur in composito substantia-li,nam primo signita tibimam,quae est actus stubstantialis, secundo materiam,quae est in potentia ad substantiam in actu. Tertia implicite subiuncta est, quod aequivocatio pendet ac principali significato, Voluit.n.dice- . re Philosophus,quod fest disserentia inter compositum subitantiale, de artificiale,quod remota sorma attificiali,adhuc remanet principale,s. materia, mota autem forma naturali , ruit principale significatum. Sed ligc expositio apud nos non est vera,primo quia docet, quod sor Gnaturalia sit tota quidditas rei. Secundo quia in texta latino non habemus, quod artificiale primo significet materiam, immo ratio est in Oppositum, nam scamnum non significat lignum sed formam scamni mdolabra no significat serrum; sed formam dolabrae. Respondet imtur. Dominus Caietanus, quod discrimen consillit inter significatum, Sc cile. sicut intia r materiale, & sormale; Nam nomine albi formaliter intelliginius albediris,inaterialiter vero, dc secundum esse tu statuta sub albedine.Sic in proposito, remota forma dolabrae, remouetur formalier significatum formale dolabrae,quia amplius non est dolabra ,
nisi aequivoce materialiter tamen, de
secundum esse remanet dolabra,quia reminet eius substantia, in forma ii la esset accidentalis, remota autem nim non remanet substantia aliqua prior,nisi aequivoce. Vnde tertio restrandendum est. quod remota forma accidentali, adhuc remanet subiectum .' quia forma accidentalis non est substantia rei,sed accidens, Remora autem anima, quae
est forma substantialis, non remanet subiectum nisi aequivoce,quia est subastantia,& haec est responsio textualis. Ad tertium respondendo, necesse est ponere quaedam fundamenta Pri- mum quod vita dupliciter sumitur. Primo AE achi primo s. pro esse, Secu-do pro actu secundo. s pro operatione; unde existens sub actu primo adhuc potest esse in potentia ad actum secundum. ad Operationem. Secundum,quod duplex est potet 'tia,Quaedam seiuncta ab omni actu, quae est potentia ad actum primum, de secundum, Quaedam vero,quae est permixta actui, de Dotentia sol um respectu operationis,Tuc mihi videtur dicendum quod germanus sensius verborum Philosoplai, hic est: quod anima dat esse corpori animato, relinisquens tamen ipsum in potentia ad O. perationem,quod signincat ly existen etis in potentia. .
Ad quartum dubium devindedo, inuenio Philosophos disti actos in duas cia . Nam Auermes cum sitis asseclis, hon multum insudant circa
hanc partem,quia tenent allimam Intellectitiam non esie formam corporis,ut videbimus i tertio. S. autem D cum suis discipulis tenet,quod anima
intellectiva est forma corporis, unde distinguit partes in duplici serie, quia
Quae s.un partes Vocantur subiectivae, Animae.svegetativa, sensitiva,&intellectilia,& hς sunt illet partes secunda Philosophuni,quet sunt inseparabiles
66쪽
dum naturam eiusdemmet Animae. Probatur dupliciter. Hrnavo, quia taliseit inodus procedendi ; quem docuit idem Philosephiis in primo Physic rum. Secundo , quia sunt aliquae disi
issc sunt explicandae per ejectus sicuteli illa secunda animae.
Secunda Conclusio est, Animatum differt ab mammato, i. carente anima: quia animatum habet in se principiuinit in secum v it : inanimatum vero minime, haec patet. Tertia. Quadruplex est modus vi uendi , Primus cst eorum viventium auae vixi unt per principium inteli tuum, , t homines, Sectandus est via uentium per sensus, ut animalia omnia,Tertius est eorum, quae habent ulterius motum localem, ut animalia P. secta, Quartus est eorum quae solum
augemur, nutriuntur. &c. Probatur
ad unam positionem; anima vero ad plures. De caeteris gradibus probat, quia habent in se principium Lui proprii motus. Quintaconcluso est, Gradus vivε I retati- . tium vita vegetativa, est prior c teris gradibus . Probatur. Ille gradus est prior:qui alios non supponit: sed supponitur ab aliis:Talis est gradus vegetati iis: nam planta solum vivunt anima vegetativa, alia vero vivetia, quς , caeteris gradibus vivunt, supponunt animam vegetatiuam. Vltima conclusio est, Animalia omnia viuiunt per sensiim tacuis. Probat- liis/m hiaque tali Inductione: quia quaeda ani- habetit ramalia non habent motum progressi-uum localem: ut ostre hae: . c tamen habent sensiam tactus. De gradibus amrem viventium dicit fore agendum jn sequentibus.. Quoad secundum principAle: Pri. Philus, haec conclusio, quia quaedam solum mo notandum est circa ordimem pro' phus pr habent motum augmenti,& decreme cedenduquod duplex est La priori,& Iedit d ti, ut sunt plantae, ista constitui int a posteriori, A priori procedimus luc, pliciter. primum gradu ordine generationis, cum per causam, vel per notiora naturae procedimus: A posteriori, quando
per causam remotam, vel ex effectib. demonstrationem conficimus. Anima autem habet rationem causae: quia est actus,& forma, de est de notioribus secundum naturam: ideo pcrei sectus nobis notiores deuenimus in eius co
initionem:& hoc est quod intendit
hilosophus in prima conclusione. Secundo notandum circa enume. gradus uiratos 3radus viventium: quod de ip. uendi qMo .. sis bifariam loqui possumus: Primo modo Quarta conclusio est, I tantae habet ut sunt gradus viventium Secundo ut sire ua .
nabent in se animam. Hanc conclusio important diuersos gradus uiuendi: Si de ipsis primo modo imitamur: solum quatuor sulit. s. vegetari uum, Sensitiuum.Sectinisum locum,motivum, ae Intelli Guum, cuin no detur aliquod vivens:quod sub his non contineatur, ut superius explicuimus.Si vcrosecu-oc quartum ordine perfinionis,quaedam vero ulterius habent sensum: sed non motum locate: ut sunt ostreae, &Conchilia, &ista constituunt secundum. Quςdam vero altrrius cum sensu habent motum localem,ut sunt animalia omnia perscina, & ista constituunt tertium : Quaedam vero in si per habent intellectum, Ni homines, sic ista constituunt quartum,qui dicitur ptimus secundum per se ionem ut supra. nem probat tali ratione: illud, ouod in se habet principium motus ad diuersas positiones, In se animam habet. Plantae habent motum ad diue fas positioncs: ergo in se habent animam. Minor nota. Maiorem probat copropter,qucus in hoc diuert natura do modo loquamur, quinq; sunt in ab anima,quod natura mouet solum dixivendi .Lquinque ociari es ammae:
67쪽
plex, perfectus, Ur Aperfectus. Anima
mae;quia ulterius additur appetitiuu; sed diligenter notato: quod non est diuersus gradus vivendi. : .sed diuersa operatio viventis. 'Tertio notandum, quod duplex est motus localis: Quidam post ius, qui, de progrestiuus dicitur, & est de loco ad locum: Alius vero est imperseetias: ut costrictionis, & dilatationis. A uiuentibus secundi gradus,non excludimus motum 'ocalem imperfectum: sicut apparet in lumacis, ostreis: vermibus.&c. quae potius dicuntur repta Ie,de se dilatare;quam moueri; sed excludimus solum motum persectum. Quarto notandum circa qua Ua conclusionem. s. quod natura mouci solum ad unam positionem , Anima vero ad plures, Quod natura pro nucdupliciter sumitur. Primo ut distinguitur contra animam: seu animatu:
α sic vera est propositio Philosophi,
Secundo ut talis natura est: dc sic non cit vera absolute,quia anima ipsa sorma est, & natura; de tamen mouet ad diuersas positiones. Quinto notandum circa quintam conelusionem: quod gradus vegetatium sit prior aliis stat dupliciter. Priamo generatione,& hocveru est. est n. suppositus non supponens: Secundo praestatia,& dignitate: & hoc est sal sun unam Primus eis intellectivus. Secundus secui dum locum mot: Uus: Tertius sensitivus: Vltimus vegetat uus: talis est autem ordo naturae: ut priora via generationis, sint posteriora via perfectionis.
Sexto notandum quod asserit Philosephus intextia: omnibus viventibus in elle vitam, propter vitam senti-tiuam: no absolute: sed solum in in Dr- talibus: Cur igitur hanc condotione adiunxerit, aliqui dicunt . quod hoc secit . quia est talis sentcitae: quod corpora c&lestia sint animata: N tamen nec augeantur, nec sentiam: cum in
eis non detur ii qua pallio. Ali; vero dicunt hoc dixisse, quia duplex estuita: QuNam propria, quae est a id ma dante esse formaliter : Quaedam vero est impropria: qua est a motore dante esse effective. At quia ipse co gnouit,quod intelligentiae orbes m uentes non sent animae informantes,& consequenter dantes esse vegetatiuum,di sensitiuum .sed ibitina allistentes : ideo apposuit illam exclusi
iam. Quarum autem harum opinionum verior sit, in Methaphis. videbimus. Quoad tertium principale. Prima dubium accidit circa textum duodecimum,in quo vi duo dicere, quae e Iresse videntur pugnare ad in uacem: 'rimum dictum et , quod ex certis, incerta Puestiganda sunt. Secundunt
id venanda ex deliinctio propter qd
Animae. Arguere ex incertis naturae,
nobis vero certior ib.est arguere a posteriori: hoc sacu Philosophus,ergo. Secundum dubium est; quia antima vegetativa videtur solum habere motum. s. vegetationis, & augmenti: sicut & natura. Ad primum dubium pro nunc non est opus respondere: in sequentibus quidem ostendemus,num secunda definitio animς prima concludat a priori, vel a posteriori. Ad secundum respondedo, necesse est prius aliqua pi ς libare, lyrimum igitur nota dum cst,quod agentia sunt in iii plici csia: Qsaedam . n. rure naturaliter agunt , sicut sunt omnia mammata .utigi iis , qui sursum mouetur,& terra deo sum :Quaedam vero sunt agentia animata, quae moti cratur ab anima , ut plantae, de animalia Omnia , Quaedam voro sunt agcntia libera, ut homines, qui agunt volutate, inici lectu: Di inerentia amem inter ista agentia talis
est: Quod agentia libera habent ii i-plice in determinatione; Prima et i iii
actione: quia habcnt impcrmin sui
68쪽
Secunda respectit obiecti, quia possutvelle hanc rein, ω aliam ei opposi. &Tho. 4. dcc. tam . Tertio respectu effectus, quia
possunt θcere utrumque opposis Ostquam Philosophus In superio tum , ut Medicus, qui potest induce- I tibus palam secit, quod Anima
reianiratam , Q mortem . Natura est principium viventis, nunc osten-vcro est determinata . Primo respectu dere conatur quomodo diuersarii operacionis; quia unico modo solum ci pia vitae ordinem habeant ad inub
operatur, Secundo respectu obiecti; cem, minter se. In his igitur explia quia Pum soluin respicit ; Tertio eandis,& enucleandis duas lectiones
1cipe Peuccius propris , quia non conficiemus, tria aperiendo. Prima potuit tuum oppositum. Anima vero quae dicuntur a Philosopho. Secun- mediis modo se habet, participat n. dum annotationes circa eius dicta . Iationem naturae, & agentis a pro . Tertium dissicultates circa secundam 1uo , quia dupliciter considerari Animae diffinitionem.
teit . I'rimo quoad res, quas facit, In primis igitur quoad primu sciennc participat rationem agentis a dum, quod Philoisphiis duas quae- propolito , quia non solum ad y- mones proponit. Prima virum Veg nam potitionem mouet, verum ad di- tatiuit in , sensitiuum, secundum locauersas, dc contrarias, Secundo quo- motivum,&intellecti uuiniint diuerad modum operandi, & sic participat is animae, vel diueri e partes . rationem staturae , quia semper Secunda quaestio est, Utrum dato. acm modo operatur; nam aranea , quod sint partes, sint separabiles loco, tum per facit telam, ubi maior est co- subiecto, seu solum secundum rapi inuitarum; de hirundo, ubi est dis tionem. Et ut sciatur radix harum sucilior accessiis. difficultatum annotadum venit;quod ozcui dotii notandu,quod hςe pri vegetatiuum , sicut 6c sensitauum potitio. λaturaeit determinata ad v- dupliciter considerari possunt, Prianum, non z:t vera absolute ; nisi qui . nio praeci se, mi vegetatiuum selum odi i , inditionibus rapositis ; Pri- & sic est anima dana esse veget qudi intelligatur este determina- bilibus, Secundo ut cotinetur in sen-Πata ad unitan, ita ut non possit pro- sitiuo, ita sensitiva una in intellectivo ouczre contrarios essestiis;5c si diuer- & sic dicuntur partes, quia non dan- unum non firmitur, pro- tur plures formae in composito. ut diiunguitur ab uno, specie, vel ge- Secundo igitur respondet his quae-nere; sed i determinatur ad unum stionibus,& primo secundae , deinde contrariori in. Patet itaque, lignis primae. Respodedo itaq; primς quae- Producit caliditatem, siccitatem,com ilioni distinguit formas inseparabiles, Di istionem dc c. non tamen calidit S in inseparabiles ; In qilibusdam .n, vel siccitatem,& dicit non esse dubium, qtain sint sepa-
humiditatum , Secunda eli,quod non rabiles subiecto, d hoc probat tali misit producute contrarios effectus - 1atione: Sicut se habet Anima educta per se, & si per accidens, ut ignis in- de potentia matellae in arboribus, ita durat lutum ,& liqueficii ccram , Q, se habet, δή inanimalibus impers nian prouenit cx ipio igne, sed ex na- ciis, ut in Lacertis &c. Sed rami ab- tura suscipientium eius actionem;vn- scisi ab arboribus ita vivunt, si plan-dς ἴ-ici, quid sit dicendum ad argili. tentur, vel inseramur i, siciu an inqui
69쪽
ab arboribus abscinderentur ; Igitur similiter, & animalia impersecta; Secundo hoc ostendit a signo , quia in eis inest desiderium , & dolor , mi patet , quod si pungantur se retraliut,& hoc dicimus etia de aliis animalib. Dubium autem est respectu sp culatiuae potentiae scilicet intellectiis; nam quod ratione sit separabit is clare apparet, quia po entiae distinguntur per actus, & actus per obiecta , diuersi autem sunt actus, & diuersata obiecta harum potentiarum, mi postea videbimus. Videtur insuper etiaesse separabilis secundum esse, quia cum non sit assi xus organo corporali midetur deducendum, quod possit separari, sicut incorruptibile a corruptibili. Ais alia Secundo respondet secundae quae-
suis Aias ilioni dicendo: quod animalia sunt in conisu. duplici differentia. Quia, quaedam
habent tres priores gradus vltae enu merat Oo.Quaedam vero solum duos, vegetatiuum,& sensitiuum, sicut sunt quaedam animalia, quae habent omnes sensus. Quaedam vero aliquo carent, sicut talpa quae caret visu. Vltimus gradus vitae se habet, ut anima , gradus vero inseriores ut partes, ut intellectivum se habet, ut animata, hominis, sensitiuum vero, & veget
Tertio principaliter concludit secundam Animae diis nitioncm dicendo r Anima est quo primo vivi mus, sentimus, movemur. & intelli- imus, ex qua priorem distinitionem' demonstrat, ut in inseriolibus ost-demus.
Q ad secundum principale. Pri- . mo norandum est circa responsione secundae quaestionis, vidclicet quod ries animae non sunt separabiles su-tarabilιι partes sunt in dupplici suisa.. dissic culta. O laedam vocantur totales , quia distulae sunr per totum corpus, ut vegetatiuum, de sensitiuunt Non minus enim pedes vegetant , α
sentiunt,quam manus,& caput. QuPdam vero vocantur particulates, copropter, quod habent determinatum locum ,& operationem in una solum parte corporis, ut sunt sensus, nam
audire solum in auribus , videre inia oculo reperiuntur. Sermo Philos phi est de primis partibus. Secundo notandum, quod dictλ- c. nisu. Philosophi reducuntur ad tria pucta principalia. Primum, quod potentiae seu partes immersae materiae non sui separabiles a subiecto loco,idest reat, ter. Secundum, quod partes non immersae materiae videntur esse separi biles a materia, ut intellectus, & anuma intellectiva, quae non fiant assixa organo corporali, & reddit rationem Philosophus , quia incorruptibi le , separabile est a corruptibili. Et diligenter notate,quod quamuis Phi- Iosophiis dubitatiue loqui videatErdicendo, nondum esse manifestumia,&c. videtur, &c. non tame in hac re dubius fuit; quia ly manifestum facit sensum, quod hucusque hoc noest demonstratum , sed in rei tio demonstranduir,at de his in tertio. Tertium punctum est, quod omnes
istae partes sunt separabiles secudum se
rationem, & operationem Dupplς ρlὸχ a1 .ci autem est ratio .s ratiocinans. i. im nanae, ratellectus discurrens, de ratio rati L nocinata. nata, .i. diuersa ratio in re ipsa reperta, etiam nullo intellecti a consideran.
te,& hoc secundo modo distinguntur ratione istae partes, quia per diuersos actus, & orbationes .distinguntur, ut videbimus. Ex his etiam habemus, quod plures formς non reperiuntur in composito , quia intellectivum denomianat hominem , habentem esse veget ii utim , de sensitiuum , &quia sor-naae piae demes continemur in vutima, sicut trigonum continetur in t tragono .
70쪽
sentimus mos muricst inicialis mus primo.
O ad tertium principale quaer,
tur. Vtrum recte ditani erit Aristoteles secunda diffinitione ipsai animam, dicendo, Anima est quo visuimus, sentinuis movemur, & intel-- iligimus. Primo, ' idetur quod non . Ouia diffinitio debet conuenis omni inferior,Sed per animam iniet lectivam, non primo sentimus, neq; per sensitivam primo vivimus,igitur. Secundo Telle Philosopho secun- da distinitio dicit causam primae I ero eam demonsti at a priori, ut voluit. Tho.& hoc erit secudum dubium videlicet utrum secunda , primam demonstret a priori, velamilcriori. Confirmatur ptuna quantio. MO- ueri primo, de por se conuenit mobili
per corpus , igitur non per aut inam . Confirmatur sicunda. Omnis c gnitio est ex nobis notiorib. Si igitur Rrilloteles primo definiuit animam per esse ac tum corporis, igitur illata erit notior ista.
Pro decisione harum difficultatum
quaedam annotabimus Conclusiones proponemus, & probabimus. Vltimo argumenta diluemus... QuUad primum, primo notari suin D Unitio eiusdem rei dantur plures
'diffinitiones , quia diffinitio du im ξα. pl ', Quaedam imperfecta , quae
sollim assignatur per unam causam Quaeda vero persccta, quae ocS coprehendit, & vocatur demonstratio, ibi apositione,.i.ordine diis rens stilicet si cui Aristoteles primo Posterior si di Diiniebat demonstratione per causam materialem, dum dicebat: Quod de-nion stratio est ex primis, veris, &per causam finalcm, du dicebat,quod ei at sillogismus ApodillucUIN, .i. faciens scire, qu bus vita totalis resultabat, quae erat, quod demonstra. tio est ex primis, veris, & ideo faciessare,sic in proposito. Primo suit deita
festa anima per causam materiale, dum dictum filii: qd Anima est actus primus corporis, &c. Secudo per musam formale in praesenti, dum asisertum est, Anima est quo vivimus, sentimus, &c. ex quibus duabus, una totalis resultat .s quod anima est quo
vivimus, sentimus, movemur, & intelligimus, ideo est actus primus corporis physici, dcc.
Secundo notandum, quod Animast actus , potest tripliciter intelligi. Primo in te id est habeat rationem εἰδε formae , εἰ achiis,m non materi. x , Secundo ut intelligatur habere rationem actus in communi, sit quicunque actust, siue mouentis respectu mobilis, siue sormae, respectu materiae, Tertio ut intelligatur esse actus talis λrmalis. s. actus corporis, & m teriae. Primo modo non intellexit Philosophus, quod anima sit actus, quia nihil peculiare dixisset de animata, quia etiam Deus in se est actus, Secu-do, quia haec secunda diffinitio prima demonstrat, in prima autem assumitur,quod sit actus per modum formo Nec secundus senuis est in tetus a Philosepho, quia expresse dicit , quod mun3ςst a Ius,sicut sorma,& i cies, nauta autem v. g. non dicitur λrma,& species nauis. Secundo quia coninmunis est conceptio sapientum, quodal:o modo Aristoteles ponat animam esse actum corporis,quam Plato, Plato autem tenuit, quod est actus, sicut motor, & ideo non est audiendus Aucti O, qui iiqnc sicundum sensem prosequitur. Tertius igitur sensus verus est,& intentus .f. quod anima est actus Qrmalis, dans esse, vivere,&c. formaliter.
Tertio notandum, quod duri iciter Cist. Aroteit intelligi, quod anima sit acius