장음표시 사용
101쪽
tur; eoque anno Ineunte Papiniano festum diem agebant. Hinc Hieronymus aliud i quit Paullus noster; aliud Papinianus pra ei pἱt: Eundemque locum Papiniano tribuit
in humano jure, quem habet Paullus in Di vino. Maximum sane iurisprudentiae incrementum, Sc vir priscis Reipublicae temporibus dignus, qui Romanam justitiam scriptis docuit, & sui ipsius eapitis pernicie . Quod ingenium suis omnibus in responsis,
totoque genere orationis elucet. Inest enim in eo praeterretegantiam, S candorem latinitatis , omnibus surisconsultis familiarem,
gravitas talis, ut non tam interpretem , quam latorem legum agere videatur. Catonianam nos constantiam Principis jurisconsultorum, In scenam ad popua rem admirationem adduximus, Vernacularum Tra-
CAPUT C. Da Domitio Ulpiano. HUnc sequitur DomIllus Ulp anus S
rus, qui praetoribus primo : de Inde ipsi Papiniano praefecto praetorio adsedit .
ain Verum per Heliogabalum ob invisam prinpudiosae libidini probitatem a publicis muneribus jam eiectas, postea redditus Reipublieae fuit Magister scrini i assumtus
ab Alexandrove vero : cuius imperium rex gebatur, Ulpiani consilio, quem repugnante . . Primum, deinde laudis te Mammae a matrei pro tutore adhibuit, b) eumque dilex e prs ceteris Iurisconsultis, quos ad Wόcare in con- si iam consueverat, quosque veluti Pythiam L consulebat, antequam grave aliquid agrede- , retur. c) Horum sarientiae tribuenda est m L de ratio illa Severἱ super fisci negotiis, con-dἱtarumque ab eo const tutionum lenitas, atque aequitas a Cum neminem ad se solum A.
rufa fuerum 1 Ita . . I x g. Inseribuntur vero prima Palamedes. secunda Andromeda, teris
tia A prius Claudius, quatia Papinianus & quim a servius Tullias. Qtiae deinceps ab auctore in
Latinum conversae sermonem eustodiantur apud haeredem eius. Petrum Metastasium. at L. T. F. da recis. Lamprid. ix Sever. c. 26. tba Lampti. . in .Alexale Lamprid. in Atex. sever. ldi imadu. in Arb. e. T.
lexander admitteret; tum ne euἰ n Gam apud populum potenviam pareret favore suo;
tum ne invidiam sereret luter amicos: unusntamen e cepit Ulpianum, quem, semotis arbitris, ad se introduci permisit . Nam prς- ter prudentiam, eruditio eius colloquio maxime capiebatur. Praesectus praetorio creatus ab eodem Principe Ulpianus adeo adversas habuit militum voluntates, ut ab iis etiam ad necem peteretur: a qua illum saepe Imperator, & aliquando, objecta etiam sumisma purpura, eripuit. Quamvis vero tanta suerit homin Is doctrina, nescias tamen, Plus ne profuerit humano juri, quam 'obstiterit Divino. Si quidem auctoritatem omnem, &gratiam suam apud Principem direxit as . versus Christianos: a quibus benevolum Imperatoris animum, seminibus etiam nostrae religionis, imitatione Mammaeae matris, Imbutum , detorsit mitissimumque Principem, collectis omnibus Imperatorum constituti nibus in Christianos conditis, in eos, exemplo superiorum Principum , incitabat . Scribendi genere usus est leni, temperato,& sacili, ut nunquam tamen gravitas in eo desideretur. Mira est eius proprietas verborum : quorum adeo erat religiosus, cur ἱ
susque investigator I ut Theodorus Cynulcus apud Athnaeum superst It Ionem hominis, &inutilem subtilitatem fastidier t. Unde sp Inarum collector appellabatur . Molestiam enim familiaribus obiiciebat crebris quaestiunculis de singulis vocabulis rogitando, atque cantendendo , nullique cedendo. Et eum inter epulas de cujusque cibi appellatione percunctaretur , extare. ne alIcubi verbum, an non extaret, πισυκειτος
fuit appellatus: quamvis Calaisoni sententia hie alius sit ab Ulpiano Iurisconsulto α Λὶ Vicit tandem auctoritatem hominis , se gratiam Principis militare odium, quo
l Quae de Ulpiano e Ireum seruntur, ac urat iudicio castigavit Ant. Sehultingitis in furastrudentia Ame-JUintanea. Relati pia principum eontra Christianos colligentem excusat van Ernkeesboeli.
Athenaei . a Iurisconsulto diversum esse . etiam Celeb. Fabricius annotavit Biblioth. Graea '. s. Iaeobi Lectit orationem do vita &feriptis in
102쪽
CUM Ulpiano coniungimus IulIum Paulis
tum Patavinum. a J Is cum sese cain sis defendendis exercuisset, & eum eodem Ulpiano Papiniani fuisset assessor , strinii memor ae magister creatus fuit, & postremo praesectus praetorio: b ὶ ita ut Ulpianum disciplina, aetate, honoribus, 3c Principis
gratia aequaverit; styli tamen gravitate superarit, & numero librorum, quo vicit ceteros.' cum nullam non iuris particulam
attiger It. Hoc etiam Ulpiano dissimilis . quod Ulpianus in juris definit Ionibus remis. hor est, At pronior ad aequitatem; Paullus
De Herennio Modesino .HErennἰus Modest Inus UlpIanum habu It
magistrum, a quo studiosus suus appellatur. tandemque Ulpianum saepe eon. suluit, et Iam absens, cum Dalmatiam Pro
fuit ac latinarum literarum cum primis doctus , pollensque in utraque scribe I facultate , librumque de excusationibus graece conscripsit. Vix t ad Gord; ni tempora, a quo non centemnendae auctoritatis I. Cappellatur. Maximinus vero junior eum sibi juris peritum, Ze magistrum adhibuit , ut refert Capitolἱnus. d
De aliis generatim. ue hunc postremam iurisprudent Iaeo vocem appellare licebit: quo sublato
huius doctrinae oracula conticuero, ac superstitibus rivis , juris exaruere fontes , Hermogenianus enim, qui sub Constantino claruisse sertur, de quo Menagius quaerit in amoenitatι-s iuris civilis, sebaliique Itobscurioris nominis, nihil prodide' novi diis sed vetera tantum retractarunt, aut explicarunt, remissoque prisco illo, & gravissi- , mo instituto respondendi, tantum docendore iuri civili scholas aperuerunt . Fuerunt sane νplurἰ mi , aut Modestini, aut Ulpiani aequales, iidemque Papiniani distipuli; sed
minus celebres: quorum cognitio repeti po test ex eorum libris, qui peculiares tractationes de Iurisconsultorum historia coa- scripserunt. Non etenim, omissis iis, quae tantum curiositatem explere possint, ea suggerenda duximus, quae initia iuris illustrare, atque utilitatem , opemque praebere possint Iaborantibus. Sane interruptam nunc narrat Ionem opportune reperemus. 5 Iurisconsultorum historiam persequemur post. quam expedierimus Iustinianeam iuris civilis collectionem : ad quam ut accedamus , aperienda sitnt fundamenta ejus
potestatis , qua usi Principes, iussa sua partem fecerunt iuris civilis. Quae ut a suis naturalibus Initiis deducamus, plura evolvenda sunt se Principum Imperici . eiusque vires expendendae , progressioque vestiganda: ut nosse possimus, quibus ex
OI . . spar . ἐn Nura. t libris Pinti biga eiu Iter millia fragis mentorum, seu si mavis, bina eire iter millia legum in Pandectis invenianina. Iaeetis fibi in studio brevitatis . unde saepe nimis subtilis est fleobseatus . Notam dictum Raph. Fulgo sit, Ue ma. edictas pati laea semper ita . seura is uitur , ut vix γ ῆι intellisi . . F haberem eam in manibus . eam po capillos interrogarem . Idem Duareno a. 1. 31. D. M V. O. Propter se libendi genus obscurum. implicatum ae tortuosam Heraclitus qui isdam esse videbatur , qui a veteribus σκ-ειν 'eappellatus est. Bynhershoehac L. Lecta. v. . De Patria elus disputant Patavium. Tyrug, Graecia diu Oma . Cons. Bermndus in visa Paulii Ze Pigno. ταε omisi. Iatie. L. I. vis. t. Ialiam in1neliam paullam, qaam γ- ίκα ἀγε πατίω , feminam illustrissimam voeae Herodianus N .mε. di cuius namos exposuit Va illant da istimim. Imp. p. xx . er aεν. nostri filiam putat Celeb. I ei nece ius in risoria iuris p. a G. Fuit autem Paulata uxor Elagabali Imperatoris, vitam exterum Paulli quoque eompluribus erroribus liberavit Ant. schultingius in Iurisnudemia Anm Uintanea. t 'I Quod ex vulsata colligunt Pandectarum editione qua in L. 3a. 3. xo. D. de fortis . se legiturr Quod in Nerennis inrisino. P romissi, me do Dalmatia confaetenti . rescripsi . cum Florentinus Codex vice Proeonsuli exhibeat fluis dioso meo. De Calmatia autem consulere dieiis tur , pro e Dalmatia . et L. fr. 3. β εωis. F. de fore. sal In Maximis. ianis . te e. 14.
103쪽
Initiis In Ibira C ἰvitate orta fuerit ea potestas & quousque per enerit . moniam vero nihil certi explorative coin preliendere possumus, nisi qu id hauriamus de fonte naturae, ideo tantisper a m tre geritatis philosophia facem illa d arripiam; qua
per tenebricosum iter oc optatonibus obsese sum libere percurram ad ea primordia . uade veritas pro rahatur in lucem. Qui enim ad hae scriptis suis imperii flanda mea-ivia ieeextini e Juriscoasultis recentioribus ,
non tam abstrusas naturae notiones, quam. auctoritates, & opiniones pro certis firmisi que principiis tradiderunt: & quae conse- queiat ia et se debuit se.it, pro antecedentibus acceperuat: ut non aliam firmitatem ea ,
quae proponuat, habeant, nisi studiosorum fidem atque coasensum; ne dicam inquirea- di negligentiain.
De Romana Impes at ore. HUmanae naturae vitium , dum Innast Itur anima corpori, e parentum culpa susceptum, ad omnem effunditur pol teri titem. Eodem vitio elata cupiditas nostra omnes corripit facultates, e quarum regimine pellit excluditque rationem: qua deprella cupiditas impotenter dominatur, suumque jus viribus metitur et ut eo usque imper iam extendat, quo ad vires cuiusmie perveniunt. Cum enim cupiditate, non ratione decernimus, tantumgxultant jura corporis, quae illi dominium rerum addicunt, qui vim ad capiundum, de retinendum idoneam habet a natura tributam. Unde, seclusa ratione, quae rerum Inaequalitatem inter homines pro imparibus meritis ad communem utilitatem inducit, exurgit appetitio naturae , quae constituit iuris' aequalitatem, eamque dirimit, atque distinguit potentia singillorum: ut cum Oma a pateant omnibus, ea tamen cuiusque sint proprἰa, quae suae cuique vires attraxerunt. At quo-
t a Ferii potest superior Philosophia Auct xis nostri. etsi eam a perditae famae Philosopho, Thoma Hobbeso, mutuatus videatur, eademque valde displiceat Auctori eonsiderationiam ad trestibros de origine iuris. Covsiderat enim mutuam vim tanquam rem fact i. id magis intuens quod fit, quam quod fieri debeat. Nee tamen sola securitas omniam civitatum finis est ..uaasdam
niam aequalitas, dum omnes omnia sibI aris ripiunt, belllum excitat, & tria tu II caedes: hine metus intestiuae discordiae, atque pericula externae potentiae , revocarunt velut ab exilio rationem: quae verum a Peruinutilitatem , docuitque homines raragis ad securitatem , quam ad magnitudinem viis rium expendere iura sua . Quamobrem proprias cupiditates, Sc vires communi voluntati, de publicae potentiae ad univers rum tranquillitatem inteatae summiserunt , foederaque percusserunt , inieruntque Pacta, quorum.ia fidem , atque tutelam , iustituta societate vitae , se suaque omnia tradiderunt , eique societati regendae praesecerunt Imperium,isge vim summain undique contractam, animis omnium atque corporibus dominantem. Itaque servitute securitatem emerunt , Sc parere legibus duriter, quam propriis cupiditatibus ob sequicuru periculo, maluerunt. Duabus igitur facultatibus hominum conditio regitur ,
naturali scilicet, & civili. Prior statum corruptum hominum , liberum , Scsolitarium comitatur. Posterior vero eorun dem societatem , vitaeque commun Ionem consequitur, quam Civitatem appellamus .
Etenim facul uatibus naturalibus facultatici vi u ubi et iis , Civitas coalescit. Cum vero istae dii liliunt, seque homo resert ad
naturalis potentiae statum, discordia.erumpit, civitasque dissolvitur . y Quia sublato statu inaequalitatis rerum, atque Pacis rhomines redeunt ad juris aequalitatem, c. - ius obtinendae causa bellum inter eos exoritur. Civilis autem facultas , quae n sc ἰ-tur a multitudine, minime tamen potest seorsum a persona publica residere, neque in singulos dissipari: hae enim ratione jusquisque repeteret suum: sed in personam aliquam aransfundenda est, quae multi tudinem ipsam reserat , qualis est coetus plurium, vel paucorum', vel communius ab uno administrata voluntas ,
ex qua existit Princepς, in quem pro cujusque civitatis legibus , vel P Ite
etiam et urαρκε α seu studi lim sic lentia instituit . quod doe et naturalis indigentia nostra .
Statum autem naturalem minus apte dein coris
ruptum vocat. Asiluit is deliciis suis perinde ut civilis, quanquam ut nihil est ex ouraia parte te beatum. suis quoque premitur 'incommodis .
Et gentes quidem etiam in statu naturali seliceaeine, experitntia docet.
104쪽
stas universa multἰtudinis , vel portio
transfertur illius . An autem p tcstas Omnis popularis , an tantum portio tianti erit in Romanum Imperatorem , e veteribus monumentis eXPlorabimus . Nam quae potestas aliunde accessit, quam ex populi v
luntate , non e civili facultate, societati Dque iure manavit sed a lacultate natura.
li , de militari vi a Principe explicata: per quam vim exolvebat sese iure illo ;cui tuendo fuerat assuimus , quoque aliosia civili statu continebat. Quamvis autem Princeps iniuste fines civilis facultatis excesserit, fidemque postposuerit publici foederis , privataque uteretur naturae faculta te , quam in commune deposuisse oportebat ; justum tamen erat ) cives obtem perare Princἰpi: cum alia ratio tranquillitatis publicae nulla pateret . Nasei Principis vim majori vi coercere voluissent, hortarique singulos ad repetendam e Principis manu suam cujusque facultatem ; res
rediisset ad corruptum naturae statum, Omnium pessimum: nempe ad internecionem ,
atque dita inllam , quo revolvitur , quo ties obsistimus facultati publice traditae :cui dissolvendae , sine rerum perturbatio ne , minime sufficimus. Sed iam ipsius Imperii Roman I ortum , atque statum contemplemur , Ac explicemus .fLibertatem Inditam serociae animorum, quam , pulsis Regibus ἰ repet Ierant Romani , non ne gligentia, neque voluntate ; sed nimio pintius eius retinendae , ac dilatandae studio amiserunt . Etenim plebeii metuentes potentiam patriciorum , quos Insidiari publicae libertati suspicabantur , variis contionibus , maiorum omnIum magistratuum communionem impetrantur . Unde muneribus , de honoribus communicatis , P tres , quamvis consilio, de auctoritate anteirent I numero tamen , Ze vrribus vliace bantur : attritaque potentia Senatus , vi-
s I Imo pactorum fides, eui & in quam se sua
que omnia tradere homines solere dixerat. parum
Prosiit Romanis. s pii ne ipi et i m fines imperii
excedenti obtemperare, cives. oortebat . Repugnat id nativae indoli pactorum . qua alteri resilire a fide data lieee, s eandem ab altero non servatrin- elirgat. Armis vero natur,lique vi renunciare Princeps intelligitur . quam primum eum Populo Paciscitur. Utrum autem ratio tranquillitatis p
riatur prinei pi t i, non Iutis sed utilitatis quae- io est, etsi saepe contigerit, ut publieae qnieti antuitu cives a iure suo ieedsserint. Itaque diceto
cioque consilio meliorum publica res populari temeritate agitabatur. Multitudo vero coeca, bc praeceps maiora semper impetrando , adeo insolescebat, ut cum plus in
dies libidini suae permitteret, ad infinitam tenderet libertatem . IQuamobrem dissolutanprisca illa temperie civitatis, majorum in lystituta sensim dilabebantur & picia consulta in potestatem decidit callidiorum , 33 de potentiorum , qui eius cupiditati astu,rt audaciaque sua velificabamur. Et quoniam Istudia plebis pro varia utilitate, atque in-εν geniorum diversitate dividebantur ; multibi ludo discessit in factiones : quarum singu- ilae suos tibi Duces , de Principes consti-i ituentes, in certamen venerunt; de victrix νε
factio semetipsam , cum partibus reliquis it profligatis, atque devictis , in potestatem 't seduxit illius , cuius consit o , atque In typerio vicerat : qui deinceps plebem innfraudem iam Indutiam postea militari me-M tu continuit. itaque plebs contrariae factiων nis opprimendae studio ab eo suit oppres risa , per quem alios opprimere conabatur os Quia vero militiam Romanam Romanii Spiritus permeabant , ac fimul cum Ro-
mano nomine adhuc opinio veteris Rei-ti publicae vivebat in animis ' neque militia , i, neque populus parere poterat uni, nisi itfalsa libertatis opinione duceretur. Undet mansit sub Principe mendax imago liberi astis in exteriori Senatus maiestate , ac pr. 'scis , splendidisque magistratuum nomin, νbus imprella' Trifariam autem res Rcγmana sub Imperatore disperi ebatur : in Senatum, militiam, Sc plebem. His prae rat Princeps, qui tum securus erat, & firmior , cum ausoritatem Senatus, militum vim , de plebis potestatem aequabiliter dirimeret , atque libraret . Porro quia Roma aia m Inabantur extraordinaria Imper Ia, justaque rerum potestas magistratibus continebantur ; Princeps, ut ostensone in serocis
dum, populo quidem Romano integrum sui sse , Pt incipem Ieses conventionis migrantem in ordiis nem cogere, sed remisisse eum de iure suo videiari. postquam ex flentio eius derelictio colliti potuit, tacitoque populi consensu vis probata cominvalescere, & iatis praesidiis muniri coepit. Idem conveniens est iis, quae paulo post ab auctore dicuntur. Agnoscit enim plebem Romanam astu ab imperatoribus delusam , in potestatem eorum conineemse. Ut enim expresso consensu purgari vitium per legem regiam rotuit, se idem contingere potuisse videtur consensa tacito ..
105쪽
populi deci Inaret, & legitima imper Ia videretur exercere , praecipiebat sibi inagiast Iatus majores : quo auspicato agere , &more malorum , justaque sua pupulo, a
choripate legitima , comprobaret : Unde imperia Principuni non certae per tu ius Vo I sed plurium magistratuum auctoritates
. De Variis A funeribus Imperatoris .crato jam religione vocabulo, rebusque aeris, ac divinis usitato : ut se Deorum quodammodo nomine muniret . Caesaris autem
nomine suscepto, haereditatem , ac succeGsionem praetulit illius: quod postea nomen ad alios una cum Imperio transivit . Tribus igitur istis appellationibus Imperatoris nempe , Augusti, & Cadaris , rei militaris arbitrium, splendor disnitatis, & lac destio significabatur.
CAPUT CVI. Eat itaque Romanus Imperator plurium , atque summorum complexio ' magistratuum , cumulusque variarum P ii teliatum in militiae Principem , in cuiust ' uniux persona veteris Reipublicae vis , at--que majestas per cumulatas magistratuum '' Potestates exprimebatur. Etenim , per spe
' Ciem constituendae Reipublicae bellis qua se e 1at E , ac dii olutae civilibus , Triumviri , Octavius, Antonius, Lepidus, potiti sunti aerum: atque initio Triumviratum ad quini quennium susceperunt , nullo lavidiose nomine novae dignitatis assumto . Deinde inii aliud quinquennium imperium sibi prolo- garunt . Tandem, oppressb Lepido, An Ionioque devicto , summa Reipublicae ad Octavium devenit . Is autem , ut invi diae pericula vitaret, sibi ad decennium i suscipiebat imperium , deii Is annis tota vi ta prorogatum : ne aut abstulisse libertatem Populo videretur , aue eidem spem unquam adimeret recipiendae pristinae po testatis; quam non abjecilla , sed ad te in pus depolutile in unius manu sibi videbatur. Et quamvis Dictatorem egisset in a-Vias . nunquam tamen formidabile iani Dictatoris nomen adini sit: ut appellatione sublata, odium removeret , contentus Im Peratoris nomine longe mitiori ἰ quo re bene gesta Duces a militibus non solum
in libera Republica: sed etiam sub Principibus , ob honorificentiam appellabantur: unde ad vῖctoriarum numerum legimus semel, bis, ter, quater, quInquies Imperatores appellatos . Quo esse cit, ut militaris portus honoris, ac felicitatis nomen, quam potestatis praei ire videretur . Praeterea, ut Octavius, iam nat onum omnium, subacta patria, victor secerneretur a cete ris mortalibus ; quia Romuli nomen respuerat , ne regiae memoriae subiret Iuvbdiam , Augustus appellari maluit , coa&De Pontificatu Maximo Imperatoris. SEquuntur aliae appellatIones ea iura contia entes , quibus retenta specie veterῖs Reipublieae , populi ac Senatus Potestatem , & Sacrurum arbitrium Principes ad se trahebat . Igitur cum superstitionis vim , at que potentiam In subigendis animis Intelligeret; suscepto Pontificatu Maximo, P testatem arripuit Sacrorum et ut Omnis a Principe religio profisceretur . eiusdemque Imperium a Diis arcesseretur, bdeo & in collegio Augurum esse voluit: quippe n Iat , quantopere aruspicum responsa multitudinis animos permoverenst. Extat Vespasiani nummus hae inscrἱptrone r
PRaeter potestatem DIvlnam , sepsit et
Iam se Princeps auctoritate plebis , ad se Ita sibi potestate tribunitia ; non vero tribuni munere , quo sungi non poterat , nisi plebeius : Pr Inceps autem semper in ter patricios censebatur : ideo relicta persona tribunorum , quae cohaerere Patricio non poterat , ret Inuit potestatem : per quam non modo intercedendi cum cerer Istribunis jus obtinuit , sed & se praestitit Sacrosanctum L IUt, quisquis eum attigi se set , publicam riolaret maiestatem : idemque indicta causa pollat occidi: quo facto ignarae plebis captavit gratiam : quasi sinscepto munere plebeio , suam Princeps plebi dignitatem imperti itast. Eam potestatem Augustus perpetuam accepit , adscito. Ad quia ellatum semel, atque iterum sibi
106쪽
ta Cum Imperatores alii tempo- soli , aliquando etiam perpetuum: uti de deinceps habuerint, post exitum Vitellio vetus inscriptio testatur:
Α. VITELLIUS L. F. IMPERATORCOS. PER P. U
De Censura Imperatoris. ΙNter magistratus Romanos maxIme princellebat censura: quippe quae moribus Immineret, atque in ficta civium , & vἰ tam animadverteret. b) Hanc Iulius Caesar sibi
delatam , praefecturam morum appellare maluit , sive ut vetustum nominis odium effugeret , sive quia Censoris nomen Pompejus detrectaverat . Eandem morum praefecturam sibi adiunxit Augustus : ut scuti tri-hunatum plebis gerebat, nec tribunus plebis dicebatur ; ita sublata sermidine censorii nominis , censuram exerceret . Quamobrem sexto consulatu praefecturam morum accepit, se in egitque censum ter, sine honore censurae . dὶ Antiquum Censoris munus non est veritus palam assumere se Claudius, & Domitianus , qui Censor ap
pellatur in Fastis Capitolinis. fi
CAPUT CIM De confulatibus Imperatoris .
Utollebant vero maxIme potent amsuam imperatores frequent Ia Consulatuum , quos vel cum aliquo ex familia Caesarum , vel cum praeclarae nob litatis , aut suinmae auctoritatis viro gerebant . Consulatus enim etiam , devicta Republica , quamvis fractis eluet magistratus viribus , vertex dignitatum fuit , & honorum fastigium. Unde Principes, qui gloriae avidiores erant , honoremque tantum si ibi e- citis sitis invidebim , consulatum gerebant
i ' I De vitiis muneri Ens Imperatoris plenius auctor egit in libro sin Diari de Romam Imperio , euius raput septimum ad Pontificatum maximum, caput octavum ad Tribunicam potestatem , cartit nonum ad censuram, eaput' decimum ad Pro.
De Proeonsulari Imperio. Roconsulare vero Imperium , quod
frenum erat provinciarum , semel arreptum , nunquam dimiserunt Imperat res Quanqualm enim ita provincias Proincoistules . mittebantur , & Propraetores, de Praesides Princeps tamen Proconsulare imperium obtinebat In provincias luat versas , quod illi administrabant in singulis earum . Eaque imago erat potestatis illius militaris , quae consulibus ad bellum profisciscentibus lege curiata tribuebatur; hinquam longe pleniorem impetravit Cn. Pompeius , cujus imperio circum oras maritimas Rotnanae omnes provinciae olim suberant. Imperatores igitur stati in extra pomoerium exeuntes proconsulare imperium explicabant: quo velut in perpetuo consulatu provinciarum omnium administratio , de rei militaris arbitrIum , de vitae necis que potestas comprehendebatur.
tum habere , ad eumque reserre s. si v llum consulere non licebat, nisi magistratibus majoribus , ius hoc, tanqua in uni ex' illis magistratibus , concessum etiam suit Impeiatoribus. Atque initio quidem admodum parce : Augusto enim tam tum licuit una de re interrogare Sen tum : quod relationem sacere dicebatur, Extensum deinde suit hoc ius , ut de pluribus rebus relationem saceret liceret Inem-
consul a rami raput undecimum ad Ius reserendi. caput decimum tertium ad se roriam Impera. toris dignitatem, caput duoderimum ad patris patriae appellationem pertinet, omissa mentione consula lux imperatorum . de quo hoe loco agitu ω Easdem imperatorias dignitates plenius illustr. runt Ezechiel Spanhemius, de Ga . trasanti numismatain. & Augustinus Campia 1 ε Anteis restor Taurinensis. a. ostrea . P. Umo νας-
107쪽
pe uti binae , ternaea vel quaterna: ν Ziqua etiam quinae , relationes fieri pollent: quo lius dicebatur se euadae , ter iae , qu1rsae ,
De Senatoria Imperatoris Dignitate.
toria in iis adiunctam Princeps indue
bat: bὶ & quamvis esset e plebe , later
CAPUT CXIII. De Patris Patria Appellatione. SUmmorum munerum Istorum Invid Iam
Principes gratioso apud plebem Patris Patriae nomine levabant . Qui honos M. Tullio primum ob oppressam Catilinae coa- iurationem delatus, deinde transit ad Augustum , 5 posteriores Imperatores : qui eius appellationis hoaore, aliquorum opinione te in jus etiam nanciscebantur in populum , quale parentes liabeat in i bros. Haec autem non om ala simul Principi , sed intervallis aliquot proserebantur . Etenim de Pertinace , atque Severo id memorabile ducitur, quod uno die hasce dignitates acceperint: cum Adrianus Patris Patriae nomen semel atque iterum oblatum distule-xla , & Tiberius prorsus recusarit: quod nominis dunitas ab eo maiora posceret, quam se confideret praestiturum.
De Lege Regia .HAῖς autem ex pluribus magἰ strat ἰ-bus collecta potestas , Pr Inc Ipi tra-c a I mon. t. sa. Vopisc. in Probo, cr ἐκ Aureolio. Capitolin. in Peninac. dc in Marc. Ant. l L. 1. cod. de Dunit. Capit. in Macrin. t et Dion. lib. II al De lage regia quoque plenius noster egit in libro de Romano Imperio e. a 3. seqq. Sed non ideo minus notabilis haec de ea tractatio est . in Primis propter iste a Fabretti, in sine operistit biestas. quibus is suum & Francilii Blanchini iudicium de veteri eius fragmento exhibet, idque R Moesας suspieione liberat. Potest vero & huic
fragmento laus haberi honos, Ac Ulpianus mendacii vel adulationis absolvi, si dicamus. Potestatem principum, pedetentim dein auctam. Anto.
nini iam Caraealta aevo eo exclevisse, ut j I amoi dita, Senatus populique decreto , ut mea fert opinio , confirmabatur. Cujus decreti fragine itum esse arbitror illud Capitulinum , quod legis Regiae nomine producitur. Ea enim, ni fallor , erat recensio , 5c enumera tio singularum facultatum, ex susceptis magistratibus in Principem immigrantium : quae publico populi monumento consecrabantur . Quod Augusto primum tributum, translatitium deinde fui ne arbitror : atque ad sequentes Principes descendisse. Ideo legimus In hac tabula, Vespasiano eadem tributa suis. se , quae D. Augusto Tiberio , N Claudio . Quamobrem nec falsi damnaverim fragmentum hoc , quod non satis prudenter aliqui fecerunt : cum dictione, scriptura,
dc notarum lineamentis convincantur err
ris sui: ut duo nostrorum temporum clam rillima Romanae antiquitatis lumina observarunt, Blanchinus, & Fabretus , quorum testimoni uin ad huius libri extremum adjiciemus : Neque hoc decreto exutum perpetuo fuisse potestate sua populum, atque Senatum existimaverim; ut assentandi studio Ulpianus, aut Tribonianus, uter eorum suerit, 'ὶ interpretatur, contra omnium temporum , atque rerum gestarum testimoniarquibus populo, atque Senatui jus magistratuum, de comitiorum asseritur. Ipse namque ordo dignitatum , atque munerum ,
quibus Princeps muniebatur, docet , nulla fixa , certaque, ac perpetua lege; sed suscipiendorum auctoritate magistratum Pria-cipi summam potestatem esse patefactam, eamque futuri testimonii gratia in mon mentum hoc , quod legis Reg ae nomen ab adulatoribus tulit , cum suis gradibus fuisse deseriptam . Cur enim nominatim , ac seorsim singula munera Imperatori deserebantur , si vis earum ipsa ImperatorIsne populi complecteretur, qui dudum oblitus Teis teris Regum odii, neque legis regiae nomem minplius fastidierit . unae sententia Io. Fr. Grono iirmit, quam hodie quoque plerique sequuntur . Alia ratione Ger. Noodlius Obs I. 3, hunc nodum solvebat, de verba Ulpiani t popalas ei re in eum
omne fuam imperiam Er pote rem conferas. in ter
pretabatur de ficultate condendi iuris in rescriptis. Meretis 8e edictis. verum haec facile in sentenriam
Gr novit resolvantur . Idem Noodi ius quoque a Paud. L. r. 1ε. 3. p. a 3. id tantum ab Ulpian dici in L. 3t. D. MDe tam eontendat, prinei pem lege
Iulia de Papia solatum esse, idque plenius illustrae Disi. d. ixνe summi imper/i di Lib. a. OU. e. i. or Φ.
quae sententia dc Gn ina Velior videtur in seqq.
108쪽
persona ex legῖs potestate continebatur λQuorsum in populo, vel in Senatu comitia diu permansissent, s , extincta prorsus imagἰ ne veteris Reipublicae, Principis voce omnἰ a populi sustragia, de Patrum consulta comprehendebatur λ Si, inquam , e Prinelpis tantum voluntate leges exibant, quid opus erat , vocare senatum ad legeme I sindendam, & ad senatus consultum a Senat ribus, post orationem a Principe habitam, exprimendum y At , inquiunt, Princeps sertur esse solutus legibus. Quasi vero . qui solutus est ipse legibus , iure suo retexere possit veteres, de imperare novas: aut per universarum legum veniam, contἰnuo populus infinitam potestatem eo cesserit. Quid si angustius aec Ipiendum est,mod dicitur Principem esse solutum legidius , ex integerrimorum interpretum sen
tentia λ Qtod enim Vlpianus a) abstipsum est ex eius libris ad legem Iuliam 8e
Papiam, quae ob earum praestantiam leges absque adiectione alia di bantur. Ex quo colligitur, ex legibus tantum coniugalibus, non autem ex aliis legibus, Ulpiani sententia, Principem esse solutum. sed saeῆd signifiexre latius; fines certe legum civilium non egredietur; neque Principem naturalis justitiae vinculis exesvet, nec parum ei tribuetur, si solemnitatibus legum, Be iurIs civit Is ritibus eximatur: quod a gravioribus tradἰtur interpretibus: quorum nemo fert, ut Princeps. quia solutus est legibus, eas possit voluntati suae subjiem re, ac publἰcam exagitare pacem , cui tuendae fuit assumtus. Atque ita ex Di nysio Haliearnaiso explicatur a Glacio
bὶ lex imperii, quae in libris Codicis
memoratur. Etenim Imperatores imperium accipientes minime iurabant in leges; c Ideo cur novam personam induerent, eamque legibus non obligarent, soluti legibus dicebantur. Ita igitur Pr Incipes legibus
exolvebantur; ut ne tamen legibus antecellerent . Ideo νox illa maxime eelebra
tur: d Majus imperio es sumi uere
legibus Primipatum. Ηἰae ea, quae inter
Principem , & privatum gererentur, nisi legibus congruerent , irrita ducebantur . Unde nihil in Principem ex imperfecto imitamento transibate te in legum enim venia Principum personam haud egrediebatur: neque porrigebatur ad privatum, ex cuius testamento princeps institueretur, nihilque a privato transferri peterat in Principem, neglectis solemnitatibus juris, quia libertas Principis alteri prodesse non poterat: non enim extenditur, quod contra iuris regulam recipitur. Tandem quantumcunque illo veteri fragmento in Principem transer It supra susceptorum magistratuum potestatem ; iura tamea populi extincta suisse, nusquam apparet, ut ambitiose m a.
eis Iurisconsultus, fὶ quisquis ille sue
riti interpretatur, quam vere. quis vero credat, regium nomen adeo exosum porit pulo Romano, a populo potius, quam ab iΑulicorum recentioris aetatis Iurisconsulmiorum assentatione huic legi fuisse tribu-ii tum λ Sed iam ratiostes explicemus, quibus adceptam rite potestatem PrincIpes ad cominu uem usum adducebant: ut eodem tempore ostendamus , quid constitutiones Principum fuerint, & pragmaticae fama ἱones, quid rescripta, quidve decreta , quae nomina crebro in libris iuris occurrunt.
De Orationibus Principum. IGἰtur Princἰpes potestatem suam praee ἱ-pue orationibus In Senatu habἰtis evolvebant : quibus aut hortabantur, aut assimonebant , aut increpabant senatum , aut
suam sententiam ia suscepta deliberatione proponebant ad S. C. condendum: quod nunquam a sententia Prἰnc ἰpis discrepabat: hine promiscue senatusconsulta Sc Orationes Principis accipiua tur , ut notat Brissonius . Iὶ Has autem
latandis Impetii finibus mendae speeIe libertatis pristinae . Exempla talium senatusconsali rum . vel orationum recenset Naster insta e 1 8.& plenius Christianus otio a Brevelen ta aufer latrone de Wationibus πί-ipam in senatu Roman .saiae es inter apus ιυ eius lanctιm edita lard-i
109쪽
orationes erudit Iores Principes, quales se-lbat. f Majus laterculum codex erat . re usque ad Uitellium tuere, per sese reci-lsgὰ qui majora ossicia majoresque dignitabant: ta) rudiores vero per quaestores .ltates continebat. Nero autem non modo
CAPUT CXVI. De Guaestaribus. Quaestores dicti a quaerenda, vel co
quirenda pecunia publica, de in rationes redigenda: quod munus fuit Quaestorum aerari i, ad quos aerarii eustodia pertinebat: dictique sunt quael tores urbani, origine antiquit ima: quam vel ab ipso Romulo , Sc Numa; vel certe a Tullo Hottilio deducere lieet. Sub Imperatoribas autem fuerunt maestores , quos eandidatos appellabant, quo i is primus esset aditus ad honores, indeque ad praeturam ascem deretur. Hique loco Principis, cujus in intima consilia vocabantur, in Senarra addirant, bὶ si princeps vel refugeret labo- em, ci vel adesse neqsiret. d idemi que libellos, epistolas, de orationes erincipis in Senatu legebant, Sc rescripta dictabant.
rum, cui concredita erat morum disciplina, qua palatium Principis regebatur: unde non mandabatur, nisi philosopho, vel Iurisconsulto. e CAPUT CXUlII. De Maseri, ct minori Laterculo. CVram autem Quaestor gerebat mἰn rἰs laterculi , sive codicis , in
quo mInora ossicia describebantur, nempe tribunatus, Sc praesectum omnes, quas Quaestor, auctoritate Principis, distri eis quaestoribus, verum etiam consulibus orationes suas recitandas mandabat : h cujusmodi orationes libelli quoque dicebantur . Exemplum earum habemus in aes
incisum , qualis est illa Claudii oratio de
supplendo senatu ex nationibus exteris, pag. rox. inscriptionum fEaedem orationes ad S. C. condendum directae, condito S. C. .im leg s habebant e ut inde , tauquam ex mea te S. C. ubi esset obscurum, explicaretur : quod faciunt frequenter Iurisperiti. Ex hoc genere illa est Augusti oratio, ua suasit legem Papiam, aliaque Di Wi Marci de prohibendis nuptiis Intee Senatoris filium, de libertinam, in quatri Paullus librum scripsit singolarem ι Item alias eiusdem de feriis, εe quibus de rebus Praetor adiri possit diebus feriatis, vel non: de illa de transactione alimentorum , ne aliter , quam Praetoris
auctoritate clὶ rata esset . Itemque illa Severi de praediis rust Icis , Se suburbanis in Inime distrahendis a tutoribus, aut cum ratoribus , nisi ex praecepto parentum intellamento, insὶ vel codicillis : aliaque Antonini de donationibus inter virum, &uxorem . n His orationibus Princeps viam potestati suae adeo patefecit, ut eius voluntas prope transierit ia legem, ejusque iussus ita expositus necessitatem attulerit parendi, tanquam ex S. C. Quae Principis iussa sunt constitutiones appellata, eaque ad haec tria su inma genera reseruntur. o) Edicta nempe, decreta, rescripta: quae alii subtilius distinguunt in praginmat Ieas iustiones, edicta , mandata , decreta, epistolas, rescripta, interpretationes, interlocutiones, beneficia, & quae generali etiam constitutionum nomine veniunt,
orationes. I a J Aurel. victor. in Visell. I b I L. a. F. de te . quas . I cI I. Mi. c. do vivers. refcri .
I Qui sie dictus a forma, quo laterem , sive Japidem coctum imitabatur, quo exemplo quadra tum quodvis ad aliquam exsurgens latitudinem laia tereulum dicebatur. Eodem exemplo rei militaris seriptoribus agmen quadratum talltin qu rre Iraterculum dicitur Hodestinus in I, 33. P. μ ν - ὀaι causis maiores, hune codicem commentariam principis appellat. si L. r. c. deo . uo.
110쪽
CAPUT CXIX. De Pragmaticis I sionibus .PRagmaticae jussiones erant Imperia
Principis , quae petente aliquo collegio, νel societate, vel urbe, vel provincia, de confilii sententia manabant: a quid iuberent, iussiones dicebantur , si quid vetarem, sanctiones.
CAPUT CXX.D. Edictis principum. EDictum erat PrincἰpIs volontas nullo
rogante, vel impellente; sed sponte sua publicae, vel certae rei gratia promulgata tra) Si quid enim consilii sui Prine Myes aperire populo volebant , id edictoma idabant , more maiorum 99 Etenim vigente RepublIca idem a Marco Antonio, & si is, qui populum vellent admonere , factum novimus . Si quid vero principes edicto comprehenderent, quod ad omnes pertineret , vertebatur m . legem : quae I ex vocabatur edictalis , qua omnes Populi , & provinciae tenebantur ἀCAPUT CXXI. . De Mandatis Principum. MAndata prisc um sunt mon Ira , &praecepta quae Rectoribus provinciarum , aliisque magistratibus Reipublicae, vel provinciae recte administrandae, civilἰque disciplinae regendae palam , vel arcano literis dabantur . d Quae si publice darentur, commonitoria, liciam, secreta vocabantur. se 9 Mandatorum vero ouilae vires erant sine seripto, nisi de mam datis privatorum ageretur: quae sine scripto etiam valuisse docet Criacius. γλCAPUT CXXII.
De Decretis Principum LDUereta Prine ἰpum erant sentent Iae , quas Imperator Ia causarum cogni-
tionibus cum suo consilio, & sibἱ adsdentibus iurisperitis proferebat. Horum sex libros Paullus reliquit, in quos Anton Iai, es M, eri se meatias contulit: quae pronum ciatae sunt Paullo , Papiniano, Messio, de Triphonino adlidentibus; ia) dissentiente
quod in publicam rem , civilemque disciplinam tenderet, in leges etiam res rebantur: qualis illa eae Antonini , qua mandata de repudiandis provincialium d nis explicantur , ne Xeniola comprehe
CAPUT CXXIV. De rescriptis Principum, ct Libellis iaREscripta sunt responsa Princ Ipum al
ca, de quibus , vel a Pt Hentibus quibusque iupplici libello rogabantur, vel per literas consulebantur ab ablemibus magistratibus , quibus responsis Princeps ostem debat, quῖd sibi ea de re fieri placeret iaHis pleraque pars contexta est librorum Codicis Iustinianei. Ex iisdem exempla ,.& regulae ducebantur ad similia definie da Etenim ad Plinc Ipem privatis vix patebat aditus , nisi per libellos desderia sim gulorum, & negotia continentes. Maj stas enim Principis , gravissimaeque occupationes eum privatis denegabant: qua mobrem non modo sub Tiberio, & Α
gusto; siὰ sed etiam sub ipso Iulio Cesa
re conluerum fuit, Principem alloqui per libellos di quibus legendis Julius Caesar imter specticula occupabatur. Qui mos eo visus est commodIor, quod spatium Prin-
cIpibus daret ad cogitandum . ne
plus minusque loqueremur ex tempore iaporro ex sententia , & responsis Iurisco sultorum, sape Principes ad oblatos libellos de negotiis forensbus respondebant: