장음표시 사용
161쪽
i 18 DE IURE NATURALI, GENTIUM.
tem : quae sicutἰ certas ante familias regebat separati in ; ita plures earum deinceps contulictim administravit . Unde recte a Platone lex appellatur distributio mentis. Eaqtie mens ratio est communis commodi,& norma universae utilitatis, publicaeque rutela salutis, commerciorum altrix , praeses atque custos humanarum societatum , quam justii Iam appellamus . Cuius cognatam humanae naturae notitiam In sublimioribus ingeniis ex se promIcantem, in humilioribus exsuscitarunt quotidiana exempla utilἰtatum, quas capiebant, qui ad eius praecepta vitam instituerant. Quos mutua inter se pace gaudere, atque animorum coniun-E Ione cavere 'Insidias, iniuriasque selieiter propulsare videbant. Quae notitia quocunque incideret, oblata spe paris utilitatis, atque quietis, ad eandem vivendi rationem animos accendebat. Ita ut sensim justitia ex an .mis , vel sua sponte , vel aliorum imitatione coorta In universum genus manarit humanum. Unde quidquid non certis tantum familiis , certi ve societatibus , sed gentibus conveniret universis, ius gentium fuit appellatum: quo nimirum gentibus omnibus commodum, utilita ue pro cui itur. Cuius exordia iuris sibi adserebant Athenienses, quos primos ferunt hanc ex animis notitiam exculpsisse, iusque gentium finitimis traditum dimisisse ad mortales ceteros una cum rei agrariae legibus; ut corporἰs, animique opes una omnibus regio procrearit. Hinc Lucertius:
Prime frugiferos faetus mortesibus
aegris Dididerunt quondam praeclaro nomina Athena, Et recreaverunt vitam, legesque ro
laudem , bc quovis pignore contendunt, Osrἱm suum cum uxore Iside terras peragrantem , agrorum cultum , de commane
si qua gens communἰonem iuris ,
δt foedus humanae societatis laceraret , ae Dangeret . quieteque vIuentibus
insidiaretur tum ea tanquam hostis humanitatis justo bello a finitimῖs petebatur .
Nam sicuti domina humanae naturae mens
affectiones iure suo coercet ab se distor indes ; ita di gentium ratio , cui nostrum
omnium regimen mens humana manda vit, merIto armis coercuerit eos , qui se rinis moribus , aut nondum exutis , aut
improbe repetitis communem hominum sollicitant pacem , naturalemque statum humanae rationis evertunt . Atque ut horum furor non modo ad belli gerendi tempus ς verum etiam imposterum, ac si fidiri queat, perpetuo comprimatur I invenieratio servitutem , qua victi a victoribus
multentur : ut victores captorum vitae
propter propriam utilitatem facilius par eerent ; victi vero si mortem effugerent, amissionem libertatis a bellis pertimesce rent : Itaque a mutuis iniuriis temper rent ἰ eommunisque pax non mortis tantum , sed etiam ignominἰosae vitae formiis dine muniretur . Umie quamvis rationis lex, quae mater est iuris gentium , nihil magis abhorreat , quam violentiam , nihilque maiori stud o promoveat . quam lis bertatem ; tamen Iurisconsulti bella de ser. vitules ad jus gentium retulerunt ἰ quia une hoe satellitio , nequit ratio contra feritatem statum alἰter tueri suum ; nec licet sine brevi temporis violentia pacem retinere diuturnam , aut perpetuam libertatem sine paucorum servitute conserva in re . Qua de ratione omnia belli , pacis que jura profluxerunt. Et quoniam omne bellum iure gentium temporarium est sperpeti que pacis causa movetur ab e dem iure descendit sanctitas , immuni tasque Legatorum , quos nefas est verbo, aut re violare . cum sint interpretes humanae societatis , & istrumenta pariundae pacis , ad quam per eorum persbaam reditus patet I ut qui suis injuriis ea instrumenta disses verit , hostem se praebeat humanitatis ἔ eum homines a naturali staturationis , qui pace coalesti e , ad feritatem , quae bellis exultat , quantum in se est, perpetuo traducat . Eadem de causa etiam in bellis , ipsoque ardore Pugnae , cum ratio mata videtur , & exanimis ine tamen omnis ad paeem via praecludatur , sordera' inter homines data utrim que , acceptaque fide servantur e certaeque leges uti iponsores , ac vades sutura pacis , militum regunt Iras , & micant z-
bus gladiis prae sunt e adeo ut Oihil videint
162쪽
tur Inhumanius voce illius I qui leges iu- ter arma flere pronunciavit. Etenim ut ex ante probatis patet; in hominis animo serinum , dc rationabile secum astitae certant ferinum vero natura oportet rationa-hili parere: Unde jus est homini serinum, si rebellaverit, undecunque pellere sive ab animo suo, sive uxoris , sive libero eum, sue totius familiae, sive uni σerta societatis; ubi plures familiae in ejusdem juris communionem conveneruat.
Hinc meae inventae , & multae , quae
militia domestica sunt , Sc arma pacis ad subigendam , ac perdomandam sui populi seritatem comparata . Cumque illes status naturalis hominis, qui ex rationis instituitur norma ; status autem serinus ,
utpote rationi eontrarius, naturae adversetur humanae ; certe nihil tam est hominis, quam preducere quoad quisque potest rationabilem vitam , -6c non a sua tantum , sed ab aliena etiam societate avellere feritatem, a qua mala, Se pericula in populos imminent humaniores . Quamobrem recte instituta secietas justam semper habet helli causam adversus ferinos alterIus m res : ut sicuti seritatem populi sui capitalibus animadversionibus, qu e sunt bella domestica , perdomat; ita rustis praeli is, quae armatae sunt animadversiones , & armata judicia vindicet immanitatem finitimorum: a tum ut populo suo pacem pariat firmiorem, quod docet & Isocrates ; tum ut strenuam navet operam rationi cuius recte i sti tutas iacietates, te ad muniendam eam, de ad propagandam oportet esse ministras: cum ab ipsa Iatione, quae nuurae dominatur humanae , dominium acceperint barbarorum : qui sapientibus eodem jure subiiciuntur, quo subest feritas rationi, cui veluti medico aegrotum, salubre suerit Par te seritatem.
HIoc Romanorum unice , atque undequaque iustissimum fuit imperium , quippe fundatum in vertice rationis humanae: hoe est in Atticis legibus ex uberioriν Graecae sapientiae sonte manantibus: & pro-s
paganda humanitate in universum terrarum Morbem utilissime dilatatum . Humanitatis e enim hostes tantum Romani ducebant suos . unde , Praeter provocantes , non alios
bello urgebant, quam foedifragos , quibus ovictis , ut ait Sallustius , nihil eripiebantupraeter iniuriae licentiam; tbὶ nee servit.
te premebant, nisi qui rationis legibus re- puga arent; Sc civili vitae immanem vivendi ritum anteponerent. Graecos vero, cui Niosque alios populos propriis vivere sae-ubant legibus, nec servitium, sed armorum. ab iis , de consiliorum societatem sibi pom. lcebant: ut imperio proferendo x viribus . a infe Dedc opibus eorum ad universabem iuris gen-ν
tium communionem extensonemque rationabilis vitae , atque ad humani generis emendationem uterentur . Ut qui pudoridueunt imperio paruissὰ Romanorum , a Dierant sibi ultro barbariem, atque opinionem ab se deprecentur humanitatis.c 3 sie nostro efferre uisum est bellum Gro. ii punitivum , quod retisque displieet , quia
'cena inferiori a superiore infligitur, gentes auo tem inter se pares sunt. Fidemur satem hi sola Nominis ratione moveti, rem enim, credimus , Mon dedignabuntne si bellum hoe vocetur, vinis
dieativum. Ast se quoque di Meilia semper indagationis erit, sine populus aggressior serinus,
l . I Grol. lib. 3. ev. et s. n. I. cr ra. De barbarie gentium reliquarum praeter orranam aliter Romaal inde a vetustissimi teta poribus , ad iter ipse gentes sentiunt . Rnmania Ee inter eos Gravinae, aliquid dari potest . si ceteros contemnant. primum quia is mos est omnium gentiam , despicere reliquas , tum, quia Romani moribus utique politissimis, virtutibusque, quibus humanitas dignoscitur, praestare se reliquis eredebant. Sed haee barbaries gentiam vieinarum Romanis lus nullum tribuere poterae eis labiis
endi. qQ psi indignissime tulissetis, si in AE-eyptiis. Hebraeis & Graecis . anorum nomine lais cessira fixissent. &Graeos. ante se morum nitote florentes subegerant. N mseaιν- ωρι afνum victorem oepit, er αν νε Intulit Hressi Laris.
163쪽
ra: DE IURE NATURALI. GENTIUM,
CAPUT XV u. De Iure Sapientis in ceteros . QVamobrem sapientes , quἰ suam, Sc
aliorum norunt pacare feritatem , a qui ratio. iem prae ceteris illi habent expeditam , suo sibi consilῖo regendos susceperunt eos, qui animum quodammodo in potestate non tenent, quique magis alienarum opum , quam propriae tranquillitatis desiderio capiuntur, bc a cupiditatibus , & voluptatibus, quibuε indulgent, suo, de xliorum de , trimento in maxima pericula coniiciuntur. QJoa iam igitur usu compertum fuit, Sc ra- ticiae praevisum, homines , si quisque sibi ν quod cupiebat, auferrent, mutuis caedibus iter ituros: propterea sapientia, sive adulta ratio sua cuique rerun portione tributa , eos contraxit in civitatem, adegἰtque ad mu- v ruam commodorum , δέ incommodorum re Participationem , exemplo privatarum societatuin : nihil. eli enim aliud civitas , quam publica multorum ad communem uti litatem , ac vitae bonorumque tutamen in- stituta societas, quae perpetuis publicarum.. pactionum vinculis , nempe legibus con ν tinetur . Quibus firmandis , atque constia tuendis suam quisque voluntatem contribuuat , propriasque in medium conserunt pro communi securitate vires . Atque hisci voluntatibus , de viribus in unu in confluentibus , publica voluntas conflatur , Ut Tmaque potestas 2 quarum altera dicta ἱex est , sive communis ratio , vel civilis
sapientia , de publica philolophia: altera imperium , sive vis , de potestas universorum .' eaque non sapientibus , sua qui has ratio lex est , c imperium, sed ii sunt polita coerceadis, ad quorum animos
componendos ratio non valet: ut quae Perturbatio propria ratione non reprimitur ,
potestate , & ratione publica, de alia maiori perturbatione, mortis nim rum , Pae
s I Militabat An tot fana e. 1. in east ii Zenonis, de sa fecit is vita dissetens beata , sapiena Iemque omni recte facere contendebad , etiam sum lenticulam condit. Hic sub signis merere maluit Aristotelia, qui stultos se vos, sapiente Dominos appellar solebat. Ex hac enim istis vi tu te ducit ius sapientis in ceteros . Sed, u3 fieri potest, di fiet i eonvenit, ut sapienti deis
stratur imperium, sic saepe id usa destitui minarumque metu, compescatur . Eten Im alimportunos morbos medicinam adhibemussa pe tristiorem , di ubi vulnus fomentia non levatur , ferrum tandem , dc igetem
CAPUT XV M. De Origine Imperii Im it dictiorix
Hinc ex placida , 5e inermi , arma prodiit, 3c imperios a sapientia r cinius vi libertas nostra minime praeciditur
quoniam eo potestas extitit e confusi 3 otinnium viribus: Sc lex universorum complexa voluntates. ratiene in singulorum , 6c potestate in in se conditas perpetuo conservat .
. id e qui lege involvitur uoa aliena vi , sed sua voluntate, furque imperii portione gubernatur . Quocirca omnium interest vigere leges, utpote radices publicae salutis , qua unusquisque intelligit eoatineri suam. Ubi enim homines conveaerunt ἱn civitatem , portio fit tuae quisque reipublicae , cuias commodum privatorum criminibus rescis' sum , eorundem est poena sarciendum .' ut
exemplo alieni supplicu a publica sal
te quae singulos tuetur , novorum crisminum pericula propulsentur . Ideo coa.ditis legibus , & imperio tonstituto , rei administrandae ratio quaerenda fuit I unde publica potestas , vel in multitudine constitit , eel ad optimates ascendit , vel consedit in principe, vel tributis comminni consensu partibus per singulos ordines permeavit . Quae potestas ad communem utilitatem publica voluntate instituta , si publicae salutis detrImento , & singulorum - iniuria , vel ad unius , vel, ad p1ucorum . utilitatem detorqueatur, ipso jure ad prinmaevum revolvitur statum . Abest enim a tyrannide consensus universorum , sine quo nullum ratum est , 3e iustum imp rium . Unde quod commodo civium fieri possit , liceba sane reinpubi cana a pra
vel , quia non constat . qtas sit Oannium s pientia, mus , vel , quod niagra eredo, quia P ehis civim impei a tribuntur , non Cor Poria aut animi praestantia. & in Regnis saecessivisis oninium sapientissimus esse creditiu. qui . monium optime institutus sit . quales sant . Principes iuventuli , in Regnis conraa electivis is omisniam ecaseatur sapient inimus , quem plurium
164쪽
done repetere: ne cunctorum opes , Sesalus, paucorum aut unius cupῖditatibus , vel libidinibus devoveatur. Etenim res est
sacrosancta libertas, & divini iuris: qui mpe humanae a Deo implicata naturae: ut eam te utare scelus sit, impium circumvenire, o cuPare nefarium. Es contra , publicae utilitatis causa, jus ei princibus , at que potentioribus legum vi amiis, Se au- ritate restituere , si iustam libertatem esibsiori licentia multitudo corruperit.
i status optime suadetur; propter humanἰ tamen animἰ volubilitatem, procedentibus temporibus , vertitur; ut aut pereundum ei fit, aut sorte, vel colestio alieno ad integritatem pristi iram revertendum. Civilia etenim exemta non sunt a conditione rerum naturalium, qaae secumti: a res creatas alias perpetua vicissitud mexolvunt r Ita ut in earum conversione, vehit In tabula volvendarum aetatuna , m tuum etiam civiliuin rationem intueamur :cum illa vi diu Iaa, quae ubique Penetrat , totum & partes versentur in or. bem , ac motu obeunte circumserantur :ex quo alia intereunt, alia nascuntur , integra semper manente natura: cui nihil perit suarum dissolutione partium , neque novi quidquam novarum ortu rerum accedit: quἰa res, vel a primordiis ab initio in natura conditis, vel e ruderi hus rerum antea dissolutarum oriuntur. Unde motus circumfluens, Ae rerum ini- mensitatem , orbesque minores , divinaeertaque lege versans, postquam circuῖtione tua species extulerἰt, & excitarit innumeras , orbesque suos ab sol gerit: remeans tandem eodem similes reducit vultus , omnemque quodammoro r plicat rerum seriem, atque convertit. Hinc novae intercidunt formaei ac veterum imagines reviviscunt: fluunt enim, & refluunt omnia ,.quoad finia appezad rebus initio a Deo optimo maximo constitutus. Qui au-wm civilia cum naturalibus composuerit ,
sentiet, omnia i i silem ire gradibus t etenimi hominum an Imi rebus implicantura Mernis: do hamanae affectiones , quibus
eo: quiescunt sed modo ad vetiis eontractae, modo infladiae secund s, 5e iactatae frequenter incertis, res sibi subiectas pari secum
agitatione, ac motu per Petuo versant.
CAPUT XX. De motibus ciνilibus.
ANIrrius nἰ mirum humanus cupidItate , ac fuga tanquam calcaribus, de frenis impellitur, I coercetur. Cupiditatem spes
comitatur, fugana antevenit metus; ut unde animus metu non reflectitur, eo spe ,
atque cupiditate vehatur, si quid ibi si appetendoram . Porro cupiditas imminet ante partis, quoad certo iure caremus , aut re centem egestatis memoriam conta vamus ;at cum ea nobis confirmavimus, aut ege-itatis memoriam depositimus; confestim negligimus , de appetere incipimus aliena . Hinc iacentes in malis, eorum depulsionem in bonis ponimus; ubi e malis emerseri mus, continuo majoris boni desiderio to quemur. Quo motu civilia, & humana omnia circui meruntur. Qui enim legibus, Schominibus parent, dum externarum iniuria rum, aut recentium seditionurn recordantur , nihil ducunt quiete, ac securitate illa beatius: δc qui recens est a privato princeps , sat habet opibus, de honoribus anteire ceteris . Hinc homines vel pestibus, diluviis, incendiisque superstites, vel dissipati fuga, vel seditiove, ac fame iactati , si a fortiori, de prudentiori cogantur in civitatem , tranquillo itatu fruuntur , Se ze- . quabili iure; quoniam cupiditas rerum no- garum a recenti memoria malorum excluditur. At proles princ pIs illius, nescia periculorum, erigit animum altius, incipi que sperure potentiam opulentiamque ma- orem, conversaque ad injurias, de rapinas amittit populi voluntatem, violentiaque is multitudinem adeo exulcerat, ut Prim res civitatis nacti occasionem publici mdii , adnitentibus ceteris , gubernaculae Ivltatis arripiant. Et dum populus fovet iis quorum. Opera libertatem repetiit , imperium a tyrann Ide devolvitur ad
opsinates . Quorum filii fistidio quodam
serum secundarum, long γ' dominati ne tumescentes , omniaque sibi attrahea es, contemnunt populum, de dum ino
pes a divitibus, imbecilles a validioribus,
165쪽
ae simplIces ab astutioribus premuntur, fit regimen paucorum . quod fuerat optimarum . Unde multitudo praesentibus injuriis xasperat , bc memoria dominationis illius, qui ante optimates regebat, exterrita , regimen sibi prae se sumit, communique omnium consilio res moderatur. Defluente vero memoria malorum, & sublatis e vita prudentioribus illis, 3c senioribus, posteri periculorum ignari, spreta iuris aequalitata te; inter se de potentia, honoribusque contendunt, suffragia multitudinis largitionibus , donisque captantes, atque ab avita modestia, de sobrietate ad compotationes , epulasque traducentes plebem, quae gulae , laseiviaeque dedita suffragium, gratiamquelaam a merit Is transfert ad opes. Λt cum potentiores illi satiaudae plebi sua patrImo- vix exhauserint: postremo cum universa factione sua convertuntur ad praeda in : unde iactionibus, & seditionibus respublica
laceratur: ut alicui ex principibus facti num sit occumbendum: ex quibus qui superaverit, semotis impedimentis, occupat Omaia. Itaque respublica, quae ab uno venerat ad plures, a pluribus denique resertur ad unum, quas vicinitudines initio libri tertii distinctius explicabimus, idque evenit propter satietatem praesentium, dc absentium, cupiditatem: ac propter oblivionem malorum veterum, atque ignorationem imminentium periculorum. Hinc sensim status quilibet civitatis inclinat . ac semper in deterius ruit: unde Horatius: AEtas pa entum prior aris tulit
Quamvis enim arceatur u Is externa, tamen
ut serrum rubigine, lignum blattis, Zc tineis exeditur: ita respublicae intestinis malorum seminibus, & cognatis vitiis denique subruuntur. Fundatae sunt enim in moribus hominum, qui vitium ab origine sua contraxerunti ut non mirum . si opus quodlibet humanum concipiat morbum auctoris sui :l a J ID. I. pag. 22. Iane, ut di pondera di mensurae in omnibus fere civitatibus disere pane, etsi utroque ubivis genere fraudibus De eurratur. C mplures Ddaoriun leges per instituta AEgyptiorum , a
quod agnovisse videntur Persarum primares apud Hrrodotum, a cum de abolen
Uprema vero potestas, si e e in optἰmati. bus, sive In pi incipe, sile pro sua cuiusque portione consistat in omnibus, explicatur per magistratus, δe iudices, adhibitis ia consilium Iurisco: sultis, qui sunt legum voces,.& juris custodes , atque ia-ilitiae sacerdotes . Hanc autem universam rationem publicae tranquillitatis prudentissimi legumlatores, ut populorum natura serebat, sormarunt, atque fleae erunt , 8c adsos cujusque regionis, & temporis mores derivarunt. Hinc quamvis unam omnibus honestatis informationem natura dedisset ς vultu tamen, ac specie minime apud omnes exprimitur eadem . ac diversae populorum , di discrepantes sunt inter se leges I quoniam non iisdem ex tantibus suam
omnes dicunt utilitatem: cumque unum sit opus universorum, singularum tamen urbium regimen pro temporum. 8e morum
varietate distinguitur. Sane Iudaeis, quem sibi populum Deus olim habuit eximium , lex divin s promta suit oraculis , eorum. que regimen ipsius diu Initatis voce constitutum: unde recte Iosephus Iudaeorum rempublicam ino κραγίαν. sve divinum reingi mea appellavit. Aliarum gentium , leRomanorum leges, ad quas descendemus , ex humano profluxere consilio . omatum autem principem leges dedisse ferunt. bὶ Cererem in majorum Deorum nume rum, quos CabIros vocabant, ab AEgyptiis relatam: quorum simulacra Deorum n mini, nisi sacerdotibus , adeunda , Cam
byses post Iongam ejus stiperstitionis de-
quibus sua Graeei mutuati sunt, in urbem Roα mam mana Iuut . unde nata oeeas oeollationis I gis Romanae & Hebraicae. Cons. Celeb. Fabria eius Miti aphia -ιiquaris c. r .
166쪽
A gyptius, Athenas, ubi magna erat rei frumentariae penuria, comparato frumento
transtulit; bin eoque beneficio meruit, ut regnum ei deserretur, ac in Eleusi sacrum Cereri solemne institueretur . Sant , qui legum institutionem tribuant onon acrito , de quo haec ab Aristotele traduntur: in
Rhadam into d in Lyciae rege, hoe nomen adepto, quod apud Rhodum ab Illiensibu, fuerit institutus: iisque ob insigne studium
justi tiae, quo in vita tenebatur, fingitur apud inferos mortuorum culpas aestimare . Persis Zoroastrum leges tradidisse complures existimarunt, ac eum esse censuerunt antiquissimum. Cum autem de illius aetate suinmopere contenderetur, ac a Xanto Lydio sexcentum annos se in a Zoroastro ad Xerxem, ab Hermodoro Platonico annorum quinque millia fluxisse a Zoroastro ad excidium Troiae crederetur ἔ duo ab aliquibus positi suere Toroastri, cum testimonia scriptorum frequentiora sint de illo Astron miae peritissimo , quem Persae recentiores Hystaspis Darii regis patrἰs aequalem faciunt: a quo Hystaspe Magorum doctrinam enatam esse, Darius fi us in patris monimento Inscribendum curavit. Ceterum Apuleius Zoroastrum cohsinuit sub imperio Cambyss, cuius inter clativos pythagoras, ut idem Apuleius tradit, doctores habuit
Persarum Magos, ac praeel pue Zoroastrum .
.Egyptii ab utroque vercurio leges acceperunt; ab eo scilicet, de quo st) Cicero tradit, AEgyptios non leges modo, sed Oliteras accepife, quem Theut appellabant, quemque polieriores rerum 2Egyptiarum scriptores antiquissimum iaciunt, ca9 6e ab eo quem Moeri regi successisse Marshamus ex Syncelle colligit. Atque ille cum prioris Mercurii artes coluit, de confirmavit , librisque quadraginta duobus humana, divinaque omnia comprehendit ἰ tum vel priores restitu i leges, vel condidit novas. hin Atque huic vulgo asignatur commeatItius, ac male sartus ille Pimander ,
Porro ante pastorum colluviem, quae se in AEgyptum profudit, jus in tribus maioribus regionis illius urbibus reddebatur , Theb Is scilicet , Memphi , de Heliopoli , quam a pastorum dominatione liberatam , Amosis, qui regum AEgyptiorum primus, Heliopoli praesuit , legibus munivit , dc tribunal constituit ex triginta iudicibus , quorum denos civitatum singulae dabant ;de quibus unus ceteris, & auctoritate Ia consiliis & gratia apud regem , & dignitatis insignibus praecellebat : etenime collo catena suspensa in aurea gerebat veritatis imaginem geminis ornatam , i cunctisque iudicibus in consilio leges omnes octo descriptae libris propynebantur . Horum leges , dc instituta Pythagoras
transtulit ad Crotoniatas. Hinc e magna Graecia , ubi divinae ille locavἰt , ac human, fiundamenta sapientiae, facta sunt civilis doctrinae, iurisque divortia , lege Dque ab ejus discipulis ad finitimos populos traductae fuerunt a Pythagorica schola rquorum celeberrimi sunt duo , Charon das, quem plerἰque Thuriis leges tulisi se volunt, Sc Zeleucus , qui Locrorum regῖmen constituit ἰ & ambo sanxerunt ,
ut qui leges proponerent novas, capite plecterentur, nῖ si legibus suis universorum civium utilitati consulerent , ac Zaleuco non mortuo tantum , , sed δc vivo , atque videnti cives mactarunt victimas , dc oraculi iustu divinos honores habuerunt sicuti Srythae. Tamoixi eorum legislatori , Pythagorae servo , qui dominum iari gypti peregrinatione sequutus ; quos inde abripuit ritus , Se instituta transtulit ad suos . Tarentinis Architas leges condidit , Parmenides, de Zeno Eleatis . His consimiles legislatores prodierunt Eudoxus, a quo Cnidi i , Andromadus Rhegimus , a quo Chalcidenses: quἰ sunt in Thracia. Verum legumlatorum omnῖum celeberrἰ mi, de prudentissimi fuere Phoronaeus inachi filius , Graecorum regu mantiquissimus, a quo exuti seritate , &In urbem coacti, Se legibus fuerunt instituti, atque educati: Minos , Lycurgus, se cum Dracone Solon. Minos .
167쪽
Gnostium intelligo, non eum , qui Apolloniae regnavit, ut ex Platone Strabo, &Valerius Max, colligunt, nono quoque anno Iovis antrum subire solebat, unde prodiens decreta, & Ieges in eo secessu conditas Iovis noinina proponebat: unde H mero ἐννέωρος δανς μεγάλου ο αριςης dicitur , de Platoni in Minoi: φοιτεσχι εἰς Το αν προν του Διος Lycurgus in Cretam Prosectus Minois Instituta cogno .it, & eoium multa in suas transtulit leges , quas Lace-dcemoniis promulgavit, ac ne suuin ei numen deesset, eas Apollini adsignavit. Quas Ieges utpote non tam ad urbanitatem , quam ad militum serociam Institutas, Plato , de Aristoteles agrestes censuerunt, &asperas . Athenae vero, qua ex urbe omnis fluxit humanitas, & morum, atque sermonis elegantia : post eiectos reges, diuturnis iactatae seditionibus nec dum firmis radici. hus in populari statu constitutae, ac Praeter Paucas, quas tulerant reges, nondum certis legibus illigatae acceperunt eas a Dracone; qui auctoritate magis quam legIbus, suis civibus imperavit. Siquidem ius ab eo conditum propter nimiam severitatem, ad feritatem deflectebat, ac minime congruehat humanae imbecillitati naturae , iquam ille voluisse videtur extinguere , cum vel minima crimina maximis exaequaret. Quas leges Ipsa severitas relaxavit. Cum etenim vel leviter errantibus poenam capitis mi Tentur , levibus autem erroribus vel sapientissimi sint obnoxii; nemo tuebatur id , quod omnibus erat aeque formidandum :ideo per se concidit, quod neque populi , neque ullius magistratus auctoritate sulciebatur. mippe malum Draco non tam ex magnitaαι ne facinoris , quam ex vitiato peccantium an Imo aestimabat, ac ex omni vi. tio quodlibet maleficium . oblata facultate , Putabat erupturum , quae fuit ratio Stoicorum . Quaerenti autem cuidam, cur omnibus delictis capitale supplicium statuisset , responditi se delictorum vel minimum morte dignum judicare: ad maxima vero nub
'J Cererem Ac Nereutium, qui AEgyptios leai-b it imbuerant, in Deorum numerum retuleis u
Hinc N otium poena obstrinx It exemplo sor san gypt torum , a quibus Sol Oae in hara transtulisse leges in suas , Herodotus trauit et nempe ut singuli suum vivendi genus apud magi ii ratus profiterentur; cum legem Pol lux de otiosis Draconi tribuat, qui ante S lonem leges tulit, ac a Solone otii tertio damnatum infamiae puniri scribat. Certe Solon Areopago negotium dedit, ut viderent , quod quisque vivendi genus institui Glat, & in eos. quos otiosos ostendissent , miti id verterent. Theophrastus vero G νάργ ίας νεμον legem de otiosis Pisistrato adsignat. Ceterum propter earum severItatem, Dracon Is leges natae dicebantur a sanguine . Quas tandem , novis conditis legibus , abrogavit Solon, postquam ab Atheniensibus Α chon non sorte, sed sponte fuit constitutus.lsque, cum republicam a accepisset intestino morbo laborantem, & adhuc. veterum sedit Ionuin reliquῖs periclitantem , relici smag stratibus penes divite , in quibus antea constiterant, censum civium egit , ordines descripsit, Ne pro tributa sbἰ a populo potestate magistratus, conciones , judicia , curias; numero, tempore, munereque distinxit: iuraque cum prἰvata, tum publica suis legibus definivit,. de Senatum Areopagiticum gravissimum illum, Ac pervetiistum constituit ex iis, qui annuum magistratuin gesserant , atque novem Archontibus , qui antea summi 'udices erant, nihil reliquit, praeter ex aurin reorum. b Senatum praeterea decretis ante comitia populi facIendis constitutis e quatuor tr buum centenis, ut plebem ob remissum aes alienti ferocientem comprimeret . Utque Aristotel Is testimonio concludim, Solonem, ait ille. Senatum ct magistratuum eleHionem
pristinam minime Iustulisse; sed omnibus
iudicandi potestate tributa , populi tenuisse voluntatem. Itaque mistum regἰmen instituit . quod deinde convertum est ad popularem statum. Solon autem suas a Draconis legibus non re Dium , sed vocabulo quoque discrevit: appi natae namque sunt Draconis leges βε σιαι , sive sanctionea se vel, ut ab aliis exponitur , inst tuta ἐSolonis vero νέμει sive leges. Eandem
perstitio pagam . A Rhadamanto ius derivatur mistionis . Toroas et legislator Persarum . de quo Tho. mas Hyde de νel. Det. Persartim , utique diversus a
Zoroastro Ciraldaeorum , cujus no*ine ipsum Μο
168쪽
rεmpubi eam postea Pisistratidarum tyrannide dissolutam, iis expulsis, de novis additis legibus, composuit Clisthenes & secundum hunc leges aliae conditae lunt Aristor hane, Diocle, aliisque rogantibus; aliae a
Demetrio Phalaraeo, cum rerum potiretur
Ghenis. Primis autem legum Atticarum auctoribus adiicit Suidas 2Eschyluin de Thaletem. Ex Atheniensium autem legibus in
magaam partem manavit ius Romanorum , in quo versamur: quamvis non translatitio,
sed suo proprio, ac peculiari jure Urbs suerit usa sub regibus, a quibus de sacris, de de publico , privatoque jure latae sum leges: nempe a Romulo, Numa & ServIo Tullio. Quorum primus naturae ius extu- Iit, ac educationis liberorum, matrimonii& parentum iura flabilivit; alter jus gentium expressit, ac de homicidiis, de bonae fidei contraea ibus, de sepultura leges aliquot promulgavit, Praeter ritus, δc caeremonias, de sacrorum religionem, quae fere omnis ab eius institutione protaxit ἰ po stremus majorem operam ad ius civile contulit; δc de con .ractibus, ac delictis quinquaginta rogavit Ieges: s a) item, & de foenore, de nexis, 3e de aere
alieno. Quae omnia in unum volumen contulit Sext. Papyia unde jus Papyrianum, de quo librum conscripsisse Granium Flaccum,
auctor est Paullus jurisconsultus. ινὶ quod
Jus exactis regibus exolevit. Imo lege Te rentia su isse abrogatum, Hotomannus cc
ex Pomponio scribit. Iosephus vero Scal I-ger s' in putat, leges regias minime sui Dis sublatas, sed coniectas in tres priores XII. Tab. quam conjecturam , auctoritate tuetur Livii. id) Foedera, inquit, ct i ges erin t autem eae XV. Tasulae ct quaedam regiae leges , conquiri, qu e comp- rerent, juferunt. Hinc Caroli Sigonii j dicium probo, qui L. Bruto trib. Celerum ferente, censet eas tantum sublatas, quae ad regiam dominationem stabiliendam pertinebant .
CAPUT XXII. Fragmenta aliquot legum Regiaram, sis Iuris Papyriani. SAne regias inter leges ab erudit Is mu ista Romane disciplinae capita collocantur , quae potius ad mores pertinent, e regum exemplo ductos , eorumque a choritate institutos, quam ad leges : veluti vrerum agendarum initium ex auspicias ca-ν
pium , discretio senatus a plebe , reieci Ioinanium fabularum, quae de Diis vulgo serebamur, de similia per Balduinuin in legum formam redacta, quae merito praetermittenda censemus. Nam ex illis, quae ad iurisprudentiam scitu necessaria suerint, loco suo diposuimus; quae veto ex integro sunt conficta, relatu Indignae reputamus, non m nus enim meo judic Io prosuerit exculti se falsa ' ὶ quam extuliste veta. Quarum igi
sem des gnari putat Huetitis Damon 3ν. Et ans. I. II. c. . De Lycurgo, Teleuco . Charonda, Dracone dc Solone uberrime egit Celeb. Ott Prara . T. LI. Th. iur. p. t. feri.
' a Quae distributio aliis displicet. Vide G
Ieb. Ottonis P f. T. III. p. r . sed toleraei potest Per ea. quae supra diximus ad L. Le. 3r. Romulum autem & Numam de serviam legislatoribus Graee Rum minime cedere. sed eontra in legibus serendis prudentia eos vehemem et superate, Dionysius Η aicarnassensis auctor est , L. II. e. I. eri a I Dion. Halicam. Πώ. . l. E. r .m deverb. 'nis te I Obs L. 2.c. . I Eius eo niecturae de legibus Regiis in tres P 1iores tabulas reiectis repugnat Dionysius I. II.σ .a8. ubi legem de luteoceidendi libetos in quaret a tabula loeat, quod de Auctor ipse refert infra ἀ p. as. A Repibus autem hoe ius patri datum esse, Nepare ex collatione tuam Mosaicarum G Roma-
c d Lib. o. cap. I. l seres tamen At teres Regias sepe promi-Mae apPellar F. observant Pyhhreus adco lat. DIam Mosaice Rom. νιε. IV. S. . Ginrdux Noodi L. LPrebabilium e. ra. Otto in Pras P. III. Nef. iari. p. x s. dc ipse Noster infra ea . t s. Recentioris enim eommentum sunt octois deeim Romuli leges, quas exhibet Balduinus in finis salari optifctilo, edito eam eommentario eius ad Ins. Erid. x m. f. Ac dein separatim Pasilea iss . g. de quas ex columna se aurea in Capitolio Romano deis sci ipsisse iactabat . Fraudem vel sola stili nitiditas refellit. quae minime sapit ruditatem seculi Romuislei. Ab eodem autem Romulo sanctitatem muro is rum Tertunt. per L. ali. D. de rerum divis Plut. in Romulo p. 3 o. Alias eius leges recenset Dionysius Halicarnassens s I. II. p. ys. inter quas ea est de conia ventione mulieris in manum mariti, quae ad Tiberii usque tempus duravit. Tacitus, Annal. I.IV. cap. s. de alia de iure vitae de necis, patri in filium competente, eiusdemque filium ter venundandi mintestate. Legide nuruum Iaevitia in soceros serociam raptarum Sabinarum oecasonem dedi lib. eoniicit Μerula de Legibus east. II. f. t. Numae legibus addenda ea, qua cautum. nequis vino rogum resper gerer . Plinus ΗΦ. Nast. XIV. ra. euius ratio, ut acute collit Beleb. Hei neeeius Hi . Iar. p. s. haec erat, ut cives vitam dilitentius Iu arent.
169쪽
116 DE IURE NATURALI, GENTIUM,
tur legum regIarum, praeter eas, quas initutus cujus non membra Aruspices eoui. XII. Tab. contulimus, certiora vestigi 1 s lga πιὸ Legem autem, quae apud Festum tu persunt, haec sunt, quae modo subjicie inus .lia venitur, ita restituit Maliger:
Pr mum locum dabimus legi, quae iniurias Sei hominem sui min Iobis occi- filiorum erga parentes vindicat, q/-tqvelsit, em supra genua tollis iubet, ut puer, quἰ parentema ut DR M 3lh-ses fulinine occisus
quae socerum verberais et, sacer ut, nVex- n r .
devoveatur Diis parentum, ut iis tanquam nulla Uerl eporteto.
hama mactari possit: euius legis haec sunt Eulinin pro fulmen . Sed ego malἰm
verba ex emendatione Scaligeri: sa eum Lipsio fulminas, qui apud veteres re-Q ἰ mrerit 'im rita e υ rherit ast av3 erat casus; olim enim in tertIa deci ἱ-
bei parentem puer Verostrit, Ritinatione eadem erat primi, & secundi ca oloe plorassiit, puer ui Veia pa' terminatio in is. Em autem olim pro
rentum sacer esto. eum, ut sussus Insea.
Sei nurus sacra diveis parentum Iobis) pro Iodiis sumta si affinem mesto. num B pro V. Alia lex adseribitur Numa
Q ἰ 1 c .L L . - κ - - de homicta iis, quae recensetur inter leges
diei 2 veteres scribebant pro s graeςὸlXII. Tabul. dIphthongo, ut sit i pinguius. Alia lex suἰt de mul Ieribus, quae mἰ-
ver rit 2 pro υerberet, ut edim ,isceatur alienis viris, quas antiqui pelli-edIs .edit pro etiam, edas , edet antique .lces appellabant , quasque conjugalibus alio- Oloe una t, olli, illi, de quibus an irum cubilibus arcebat Numa jubens , ut liquis dicendi generibus passim libro prae-lquae hoc in se pri brum admisisset , er In I- senti. bus demissis, quod luctus erat, atque mo Haec autem lex adfer IbItur vel Romulo alstitiae signum, caederet Iunonἰ agnum se pluribus, vel Tatio vel Servio. Sequensim inam: etenim agnus utrumque oIIm ge- adscribἰtur Numae, quae vetat homineminus complectebatur. Usus autem sult Nu-sulmine ictum attolli humo . iubetque , ma in ea lege tropica locutione , sorta ut de S terra ibidem, ubi cecid t, sinetia ut actus inhonestus , honesta verbo-
rogo, sine ullo sunere condatur: quo spe-irum figura tegeretur: cumque vetare vo
erat Plinius. bJ Neque ulli ea membralluerit; foeminam viri alieni concubitum colligere licebat praeterquam Aruspicibus : appetere, scripsit, ne aram Iunonis tange ut indicat seneca, se cum neminam ,iret: ut optime meo iudicio Raevardus se ne regem quidem tutum a fulminibus di linterpretatur, per aram enim Iunonis magat , atque ideo sertat: Eequis regum eris ritalem lectum significari propius
e a 3 Festum in -ν opis asse .l I Aritiquos Romanos i iteras teminare solitos Ron fuisse, adeoque ut in legibas XII. tabularum, si e di in legibus regiis plora sit pro plorarit legendum esse, e Quinti tanno de Fino observat rariise huctv. eap. ro. quam consuetudinem Ennius m lavetit, homo sei lieet Graecus, Graeo scribendi
l i Imo lex de nuruum saevitia in Meeros R muli de Tatii est; servii eontra Tullii ea de saevitia
liberorum in parentes , Festus voee piaraae . NeCratio suppetit, quare assentiamur scaligero . Iram. que ad Romulum , Tatium de Servium Tallium referenti .lδI Lib. a. ea . I ace tib. r. de elementas δὲ In ver occisum.
t I Quae Ieκ ipsa quoque ad religiones perti- . it. quibus Numa p pulum devinxit. Maioren im religio fore videbatur, si Iovis stamiae ista a sacer haberetur. Malaia autem Auctor emendatio nem Maligeri, quam ipsum Festam sequi. apua quem negative legitur, ne supra genua tollito , quM lectio praeferenda, quia eo lom. qm fulmine qui Stactus erat, ibi & sepeliebatut sine ullis iustorum funebrium solemnibus.
Imo, figura duriori ara Iunonis pro te cto diceretur maritali, Ee aram Iunonis nata v. de proprio sensa aceipi nihil vetat. Certe Iuno, ut legitimis matrimoniis, se nuptiis quoque PLaeerat, unde domi duo, inter duea, patulo dicitur in veteribus inseriptionibus apud Reinesium μαfcrip .riam I. 3 i. 34. in quibus nuptiis solemne e sacrificium fiebat, in quo foemina nubentes, dum in manum mariti venirent . Iunoni libabant. Cain. stos autem Ee legitimos esse volens civium amplein us . pellices ab hoe saetificio areet Numa, nisi ad ignomini,m pristinae foeditatis agnum foem
170쪽
vero ap=aret. Haec igitur legis verba tra- duatur a Festo. a
Pellex aram Iunonis ne tangito:
si tanget Iunoni crinibus de millis
Quem sensum a Rae vardo erutum tribuete huic legi videtur ipse Festus , cum aute Antiqui eam protrie pellIcem nomina-ham , qua uxorem habenti nubebat cui generi mulierum etiam poena constituta est a
Numa hac lege; bὶ nec aliter videtur hanc Iegein accepi iIe Cui acius. cὶ Habemus de Numae legem militarem de spoliis , quae ip-- semet belli dux hostium duci a se caeso detraxerit, quae opima spolia veteres appellabant , cujusmodi pauca admodum ex veteri memoria proseruntur . Quam appellationem Varro tribuebat etiam spoliis hostium duci detractis a manipulari milite , ut Festus testatur. Statuit autem lex templum: quo inferri debebant optima spolia, & sacrificia, quae Diis offerri ob eam causam oportebat de praemium, quod victor ex ea caede merebatur. Itaque prima spolia destinat Iovi Fe retrio , imperatque hostias majores, nempe bovem, qui Iovi Deorum maximo a veteribus immolabatur; & victori ducenta aeris attribuit . Secunda spolia Mari destinat cum solitaurilibus , quo verbo simul significantur tauri, arietes, verres, cum integro corpore, hoc est cum tota lana , non tonsi , non castrati: etenim , ut ex Martiale colligit Iosep. Scaliger ad Fest. in verbo solitaurilia, verres, aries, taurus, cum admovebantur arae mola m anili , priunquam corio exuerentur, castrabantur . Solum vero Osca lingua signifieabat solidum totum . d Quoniam autem majora erant
taurus : minora aries, aut verres Lex utraque, sive majora, sive minora quis
voluerit, immolari permittit. Tertia spolia destinat Iano Quirino, simul cum agnol a J Verbo pellices,l b I Geli. t. . e. 3. L. 1ε . F. dems.le I L. - . me α Qualia sunt, quae M. Claudius MareeIlus Consul de Gallis Insubribus & Germanis retulit , duee hostium Virdomaro ad Clastidium interfecto. Fasti captistim ad A. Don. a I Festus in υrebo solitaarilia , ubi Scalig. o
t I litaurilium nomine saetificium ex solido tauro venire, intelligi potest. Stil eodem nomine
mare, victorique praemIum constituit centum aeris , quae sententia comprehenditur hisce am quae legis verbis, ab eruditis aliis . postreino a Scaligero restitutis r se
Quo jus auspicio classe procincta ope ima spolia capiuntur, Iovei Fe
retrio bovem caedito , quei cepit aeris ducenta darier oporteto. Secunda spolia in Martis aram in campo solitaurilia utra voluerit cae
dito. Tertia spolia Iano Quirino .
agnum marem caedito , centum quei ceperit ex aere dato.
SequItur ejusdem regIs lex ad sacrἰfic Iapertinens. Et quoniam is voluit, ut crebro . de abunde Diis lacrificaretur, 3c solemnia convivia celebrarentur in eorum honorem removet a sacris id , quod gravi sumtu comparabatur, cuiusque rara eise poterat oblatio , velliti pisces sine squam ἰs, qui mar Itimis in regionibus rariores multo sunt squamosis, quibus capiundis mare latissime patet . ideo vetuit pisces sine squama Diis polluceri, quod Varro explicat porrigi, sive pro libaminibus Divis offerri. Verbum enim erat proprium mercatorum , quando mercium primitias Diis offerebant. Unde pollutum dicebatur coa-viv Ium , in Deorum honorem paratum :quod quia extruebatur magnifice hinc poliu-
te verba erant magnificentiae, & largitatis. f) Pisces autem squamosos omnes offerri per legem licuit prater scarum, ob raritatem, de qua Horatius stὶ est testis. Nec Scarus , aut poterit peregrina judiare lagois. 3c alibi: Epod. Od. a. vers. ro. Non me lucrina moverint conchilia
Afuisυe rhombus, aut sacri, Si quos eois iuronata I uctibus
etiam saetificium ex ariete de verre designari,non est capra facile. quam via id Festiis quoque affirmet. Quare praessat suo vertaurilia cum aliis apud eun dem Festum a sue, ove. & tauro repetere, quae an iis malia certe solemni sacrificio in eensu adhibebanis tur . Graterus Inferisti. p. CXXI. r. M QUI OPERPERF cII CAUSA LUSTRυM MISSUM SPOUETA RILIB. MAIORIBUS .lo In Fest. vero. opima. cfJ VosLeumo . verbo polluce. . te δων. a. Iaι' 1. . . a R.