장음표시 사용
241쪽
qui, busta, inquἰt, sunt loca , in quibus
iam eorpora a eum. Quam sententiam etiam probat Vossius etymol. qui kit '. Que.
madmodum bustum esse potest aliquid ubi sepulchrum non uset: ita esse pose sepulchrum ubi non est bis sum. Atque hactemuleges XII. tabul. explicata sussiciat.
dem patebat omnibus , at usiis illius , di ratio, qua quisque suum pet sequeretur, a populo ignorabatur . Quamobrem inventi sunt , qui leges redderent actuosas, istrumentaque tractandi iuris ex arcana disciplina deprompta civibus ministrarent. Unde constituti sunt a prudentibus certi exercendi juris ritus, quorum solemniores legis actiones vocabantur e certisque ver horum conceptionibus , sive formulis euiusque contractus vis, actusque omnes excipiebantur χRomani enim a primo rudes quidquἰά agerent certis verbis , atque ignIs mentem exprimebant , quasi nihil foret Iegitimum, nisi ea verborum , Sc signorum religione fuisset obsignatum ἰ ni hilque ratum habebant, nisi quod suis esset ritibus expeditum . Hinc in sponsali-hus ferreum annulum dabant , a in nec annui Is usae sunt ism inae , nisi quos virgines a sponsis acceperant . b in contrahendis nuptiis aqua, dc ignis, quasi nota communis vitae acini bebatur , sc) quorum ignis marem significabat aqua foemi nam ; qu Ia vi , et humore scelus coalescit. d Igne autem, de aqua vitam constare , ' vetus sapientia praedicebat . Unde aqua , 8c ignis certum erat contracti mutrimonἰἰ signum , sine quibus nullae erant nuptiae , ut colligitur ex Scaevola , quia
per ea vitae communio inducebatur . se Uxori domum deductae , traditione clavium , dominium tradebatur ἱ dimissae vero per divort um earundem ademtione eripiebatur . Clavibus en Im custodia re rum significabatur ἰ quod institutum Numae Plutarchus adscripsit , Prohibitio novῆ
operis fiebat solemai iactu lapilli. f Pi.
lio vero emancipato colae'um Infligina ut
r Item & servo manumisso, quem e iam circumagebant, ut post dimissius liber esset, quos re exit Persius: Verterie hunc dominus , momento tu binis exit .
Festuca et Iam eos attingebant, de tonsos Elea donabant, quae libertatis nota erat runde rex ille nomine regio prorsus Indignus, cum sese profiteretur Populi Romani libertum , raso capite , atque pileatus obviam legatis procedebat. Usurpabant a tem, sive usucapionem Interrumpebant de-ir ingendo sursulum arboris . ch Vindiciae, si 'iles de fundo, initὶtuebantur in ria
m per ludicram pugnae speciem &m
a concertatione festucas committe bant , praelium imἰtantes , eaque dicebatur
vis moribus facta, de quo Se supra . i
Cum testem aliquem sacerent , imam au rem illius digitis primoribus atteresane, quasi memoriae sedem , ut jam exposuImus. h. In qualibet trastatione dominii rerum
earum , quae mancipi vocabantur, quarum
proprietatem in nostro dominio habemus . adhibebant aeta & libram , cuius lanx altera aere percutiebat diu quod etian 'fiebat in testamentis , quia per ea domῖnium transfertur: tlὶ eademque solemnitas adhibebatur in adoptionibus, quia per id adolesceas ex una in aliam familiam discedit ; quae supra latius exposuimus . In auctionibus, qui pluris lieeret, sive qui plus offerret .
242쪽
d illum tollebat. a Instituto haere
ditellator annuluin tradebat . bὶ Pignoris nota erat manu; compressio , unde Iurisconsultus ait, pignus dictum a Pugno . cc Hinc apparet pignus proprie ad res mobiles pertinere. Mandatum daba- uritradita Inanu . Inde quasi manus datio mandatum. Item a mandato mando , quasi manum do. di Stipulabantur autem hangendo stipulas ἰ easque committendo, atque i i specie in redintegrando sponsionem quisque suam agnoscebat . Haereditas adibatur adnrehensione corporis haereditarii, Sc percussione digitoruin ut saepe Cui acius notavit autem Populi Romani superstitione ni prudentes ex usu suo esse
du1erunt, atque ut omnia negocia Privat. rum ad se traherent, saeuios actus, atque Coeitationes contrahentium, & in fos 3 EPutaritium conceptis verbli, & praescriptis formuIis aevinxere , Ita ut omnem populum
a ZIuam iptor dri auctoria in irrita xeriet. Nihil enim a sere petereue scebat , nisconsultis Iuri rudentibus , apud quos ma nebat scientia fastorum , & nefasto ruria ,sive dierum , quibus licebat fari , aut non in iudicio , quod erat lege agere. Manebat etiam apud eos ratio exercendi iudi cit, ut ab iis forma iudiciorum, sive actio efflagitaretur, & dies . . Quae autem certis verbis ad exercit Ium legum , & iuris ministerum composita suerunt , actiones legis appellabantur, & actus legἰtim πῆ quiebus jus civile XII. tabular. Iructatum , atque commissism evocabatur in forum , α ex umbra in campum , atque in aciem educebatur eaque tertia iuris cluilis portio fuit . Erat videlicet in XII. tabulis
mentio manus consertioaIs, & mancipatio nis ἰ harum autem ritus , dc sermulae quemadmodum explicareatur , excogitatae fuerunt a prudentibus, & in Pontificum conditae penetralibus . Pontifices enim noo mo
do c sequentibus temporibus de media Iurisprudentia suscipiebantur ; sed initio
Reipublicae auctores suerunt illius , atque custodes. Etenim interpretatio legum , unde Iurisprudentia manavit , e Pontificum collegio ' procedebat: utpote cum eorum unus operam daret iuri Privato civibus suis interpretando I fὶ reliqui vero
religioni praeessent , & caeremoniis sacrorum . Itaque ex eo collegio , ubi arcana legum discipi na condebatur , civibus renponsa dabantur veluti ex Phoebi cortina . in iis igitur penetralibus adservabantur te eis actiones, 3c formulsu , quas in librum digesserat Appius Claudius Caecus, quo libro arcana juris civilis sciencia continebatur . Hunc autem Appio subreptum , ejus
scriba Cn. Flavius libertino patre populo prodidit, & sacra Iurisprudentiae reseravit ἀ IJ Quo munere homo alioqui obscurus adeptus est tribunatum plebis , de senatoriam dignitatem , h) ad quam libertinorum filiis aditus nunquam patuit Appium Claudium Censorem. ι) Livius AEdilem Curu- lem factum tradῖt: B cum antea scriba suisset, de tabularius, de apparitor Censeris ..
CAPUT LXXX. De actibus legitimis, sidie actionibus legis ..EX hoc ἰgἰtur Iur ἰsprudent Iae sacrario
prosectie sunt actiones legis, vel actus
eleum hoc tibi eaput Glavinae sistit. ιI Val. Asa . lib. 3. cap. s. Corn. Nepos in
l cuod forsitan fassam. Ipsum quoque Pignus a pigo magis vel pago quam a pugno dici Icontendunt viri eruditi. Hic I L. as . f. a. F. de V. I. lal Isid. et ei. Ita. s. cap. l l Cuius sen tentiae fundus Ambrosius est I.III. e estic. e. o. qui digitorum percussionem di nudi haeredis saltationem etiam vulgo notabilibus ineretione, aecenset . sed Ambrosium deceptum male intellectis vel bis Ciceronis l. III. de cita c. I s. haec et adere. non impetite alii suspicantur. Conseran-
αχ viri Clarissimi, Antoni chultiosior ad Pip
tis. XXII. g. at ..& Εverardus into Iuri rurinistia Iambolica lib. Π. eap. 13.le lae.obf. . c. s. c paratis. c. de lare otiber. t a Quod Pomponio eredimus affirmanti in L .a. g. ε.D. de oris eiuria, quem hi ἀορασία posta lant Hei neeeius. tiq. I. a. 3 r. nota , & Branquel I. Hi R. tur. I. s. g. nixi, praecipue loco Cieeronis de D. Iibus ι II. c. I . Poterit ferti Pomponius. si deptio tibus temporibus intelligatur t addit enim, Ea fere papulM annis prope centum hae constietudine tis, O . Quibus consequenter lotus Cieeronis de temopore insecuto intelligi potes .lfI I. a. F de oris . t uris 3. hἰι tu. Livius v. s.
243쪽
Iegἰtim I, quos cum breviter inter solemnes ritus enumeraverimus, nunc aliquando susus expediemus. Eorum enim cognitio maxime aperit ea, quae in operis progressa sese orir-rent . Ac ne dissicultatibus iis involvamur, quae latent in pluribus iuris locis, in quibus vel doctissimi labuntur, quorum exemplum esse potest Hottomannus; sa cavendum est, ne legis actiones, & actus legitimos una eademque signItieatione ubique accipiamus . Sane lege agere tum ad magistratus pertimet, tum ad actores , & reos, &lictores,& apparitores, & eas omnes, quorum Ope
ra in iudiciis versabatur; bin scut verbum
disereptare lit Igantium eii & mag stratus . Quamobrem legis actio latissime patet: etenim legis actiones dicuntur actiones omnes, quibus jus nostrum persequimur , actusque alii, qui in judiciorum ordine intervenἰunt: quo sensu Pomponius legis actiones appellavit legitimas ac Iones, quod Hotto mannus Iniuria reprehendit. Item & actus legitimi
nomen latius patet d in aliquibus juris
Iocis , porrigiturque ad actus omnes lege permissos, lege imperatos, lege Probatos , quibus scilicet ius civile tribuit auctoritatem; quo sensu accipitur in l. penult. C. de haeretici qui locus fraudi suit Hottomanno. Sed eaedem istae appellationes , nempe legis actiones , & actus legitimi aliquando coangustantur , & tan in m complectunturr Itus illos solemniores, qui non modo pro Prias habent sormulas, sine quibus nihil fere peragebatur; sed ex certae legis praescripto processerunt . & ex eius legis sententia ,
atque auctoritate solemniter In iure cele
brabantur; quibuς Pro Prim crat. primo ut
in jure fierent , sive apud Magistratum I deinde ut adjecta exaresse conditione, aut die vitiarentur; tertio uciemel fierent, & iterari
nequirent; quarto ut ne Per procuratorem expedirentur , quod iure antim ommune erat omnium actionum , quibus in jure discepabatur. Etenim neque intendere actionem per alium licebat, neque excisterta. quae s veritas iuris sublata ex actionisus ceteris, mansit tantum in actibus legitimis, sive hisee solemni oribus, in quibus hae in ta nullum discrimen est inter privatos, stratus. Nam sicuti privato liba lices segitimos actus exercere per alium, veluti ad Plionem, aut emancipationem , Se similia Ita nec Magistratu licet lege agere per a lium, sive harum actionum exercitium com
mittere ei, cui mandavit iurisdie Oaeui; la
sue riora vero omnia congruunt iis otibus, qui partim recensentur a Papiniano , partura innuuntur in aliis Iurisconsultis, ex quibus colligimus actuum legitimorum numerum,
quem reseremus. Perp ram autem Hottomannus in I. actus legit. f. de regul. jur. In te posuit negationem, ut commentum suum confirmaret de duplici actuum legitimorum genere, quorum alios dixit recipere diem, & conditionem , alios noa. Exq io errore dilapsus est ad Innumeros, ut ante stationem , de testimonii doctionem , de stipulationem , 5c qu dquid denique solemnius perageretur , ad actus legitimos retulerit . Quod ad surdum ut v ἰtaret Cuja-
t Imo eo distabant actiones legis ab actibus aegitimis , quod illa: in iure di apud magistra.
rum fieri debebant. eum hi extra iudicium exis Pedirentur . Rem pluribus expedivimus ad lib. I. c. Illa differentia certa, etsi de actibus legitimis plus dici quam sciti aut Cornelius vanBynkershoeli Obs. m. II. t a vulgo solet quinto, ne pupillo expediti possent, sine tutoris auctoritate. I. I s. D. de aus. tui. quae regula satis certa, vi laudatae Iegis.
Imo hoc loco Culae tum vincit Hotto-il mannus, praeeunte editione vulgata Florentinae. - nserens negativam. Verbo enim recipere hie non
factum, sed ius, sed saccitatem designati ex ia-
sequentibus manifestum, ubi nonnunquam tamentae ite recipiunt, eodem sensu dicitur. Cons. Iauchius de Negationibal Pandectis Floreminis adjecti p. a s. Nec quicquam est, quare haec sententia absurda videri debeat. ed tertiae dic quartae Ieingulae non aeque certa habemus argumenta ae. Ie gulae primae. Adoptionem iterari non posse in L. 37. 3. D. de adopι. dicitur, a cuius solius exemplo interpretes colligunt , idem in omnibus actioniis bus legis . eum contentiosae tum voluntariae iurisdicti Oals contigisse. Ulpianus vero quando in I. Ia I. D. de R. I. neminem alieno nomine lege ager a poesse, ait, ad solas sol mu Ias & conceptiones verborum, quibus in tet se homines disceptabant , restringi possit, g. xa. l. de iis pergast .asere possum. Idemque in solemnitatibus voluntariae tutisdictionis te actibus legitimis usu veis nise , sola coniectura nititui . Actiones legis quoque perinde ut astus legitimos temporis &conditionis adiectione vitiati . sola coniectura arationis similitudine ducta elicitur ex t. v. D
244쪽
eius, & Florentinam lectionem retinuit, Nactus legitimos ab aliis immodice auctos , intra orbem a Papiniano, Sc aliis Iurisconsultis definitum retraxit. Igitur Papinianus ex Florentina lectione ita iuripsit: sa) Astus legitimi, qui recipiunt diem, vel cou- uitionem , veluti mancιpatio , arreptilatio, haereditatis aditio, ferri optio, datio tutoris, in totum vitiantur per temporis, vel coηditionis adjectionem. Cur vitiantur adiectu tempore, vel conditione, si initio tradiderat, actus legitimas suapte natura recipere temporis, de conditionis adiectionem λ Hot-xomannus, ut hanc orationis repugnantiam- tolleret, ex Hiloandro legit; actus legitimi, qui non recipiunt, praeter quos alios actus legitimos constituit, qui diem , conditionemque recipiunt ἰ quique, ut Ipse putat, in hac Iurisconsulti enumeratione desiderantur. Hinc mirum , quantuum ex illius sententia actuum legit; morum numerus increbruerit: ut potecum positum a Iurisconsulto modum sustule .rIt. Cujacius vero longe peritius nihil de Florentina lectione mutavit; sed prἰora laa tum verba Interpretatui congruam , & conve nientem sibi sententiam extulit. Itaque . sic
explicat et actus legitimi, qui recipiunt diem, ct conditionem, id est, actus legi rimi, quibus conditis, ct dies adiicitur; ut scilicet non suscipiatur ab actuum, legi timorum natura conditio, de dies, sed adiiciantur ab homine: Hius, inquit, legitimi, quorum e numero sunt emavcipatio ,
accepdilatio, haereditati aditis , serta optio, datis tutoris, vitiamur in totam, seis conditio , & dies fuerit acile tae non vitiantur tamen, seis tacite dies, ct conditio subst. Atque hie est germanus huius legis senius longe simplicior, & expeditior. Haec oportuit per stringere breviter, ut actus legitimos ab aliis actibus solemnibus discerneremus, utque vim, & naturam eorum
clarius aperiremus. Haec sunt igἰtur sum ma capita, ad quae legis actiones sive actus legitimi a surisconsultis nostris sparsim in variis Pandectarum locis expressi revocantur :
& repudiatio. II. Manumissio. VI. Servi optio. LI. Emancῖpatio. VII. Datio tutoris.
IV. Cessio in iure. VIII 3 Accepti latio.
De mancipatione. EXord Iamur e mancipat Ione , qui sons est omnium civilium obligationum , deinde ad adoptionem, & ad testamenti iactionem, quae sub manc ἰpatione comprehenduntur, itemque ad emancipationem , de manumini Oaena , quae eodem revocantur,
accedamus. Igitur, ut alibi diximus, cives Romani quaedam boa a in suo dominio haubebant, quaedam non : sed earum proprietas penes populum erat, usus tantum dc possestio penes priψatos : unde Iurisconsultus possessiones appellat agros, de quibus vectigal pendebatur populo, cujus erat & Proprietas. Quae in pleno civium Roman. d. minio erant, μ) res appellabantur mancipi, quasi quod manu caperetur, sive innostram potestatem deduceretur I cuiusmodi erant res mobiles, & animalia, praeterea, quae sunt serae naturae, quorum dominium, ubi nostram custodiam eiiugerint , a nobis abscedit , unde nunquam perpetuo nostra esse censentur, ideoque Inter res mancipi non ponuntur. Ex immobilibus vero It lica praedia res manc pi dicebantur, quia iure optimo possidebantur a civibus Romanis, hoc est, ad eos transibat simul cum possessione , atque usu proprietas : ejusdem que generis erant jura praed orum rustico rum, ut iter, actus, via. Praed Iorum velo provincialium proprietas , & dominium penes populum remanebat, nec in privatorum commercium perveniebat, nisi possessio, Scusus. Propterea res nec mancipi d cebantur, quia eorum dominium nemini privato erat in manu, sed totum penes populum ,
cui vectigal pendebatur. Ex hoc juris discrimine rerum mancipi,'δc nec mancipi est orta distinctis nomἰnum. Rerum autem mancipi abalienae M versari tantum poterat inter cives Romancs, quibus erat communio iuris civilis. quibusque tantum competebant iura nexus , quae fuit ratio transferendi dominium jure Quῖritium. Siqu dem ante Iustinianum, nuda traditione, dominium non iraasserebatur; unde
ea tela actiones legis in secundo sensa solemnia tales iurisdictionis voluntariae. tbJ Ulp. tu. is. Boet. in topic. cic.
245쪽
res tradita sine nexu, dicebatur esse in bonis accipientis, in dominio vero eius, qui tradiderat. a) Est autem nexus, AS aio Gallo teste, nomen generis, bὶ quo exprimitur quidquid geritur per aes , Ze li-hram, dc per simulatam venditiOaem, quae ad omnem dominii translationem, atque ad obligationes omnes & etiam ad donationes adhibebatur. c). Accito enim libripende , Ac quἰnque testibus, venditor sive mancipio
tradens fingebatur accipere ab emtore 'pecuniam , quam exprimebant Parvo aere , quod raudusculum appellabatur a raudo , sue aere, unde in veteribus mancupiis adseribἱ solebat raudusculo libram ferito , NA Eoque aere emtor, sive, qui mancIplo
acciperet, IIbram tangebat, quod ubἱ venditor , sive qui rem mλncipio traderet , accepisset quasi precium, dominium transferebatur in emtorem, per eamque simulatio nem, sive imaginariam venditionem, Inter veteres iure civili contractus inibantur: un. de Horatius
Si proprium est quod quis libra. mercatur , ct aere. SI mili ratIone, nex; quoque dicebantur Ιἰ, qui ob aes . alienum sele creditoribus dabant in servItutem: nexus igitur est manc I patio, sue venditio rerum mancIpI, 6c translatio domInii per aes, de libram . Porro tribus tantum modis dominIum rerum mancipI de
uno mἰgrare In alterum poterat: mancipatione , in iure cessione, usucapἱone . Res vero non mancIpi tantum transferebantur
cessione in iure, de qua infra, quia proprietas earum nunquam abscedebat a populo Romano, sed usus tantum illius in privatos, δc possessio transibat: Hinc apud Ciceronem te locus ille perelegans : cujus quando proprium te esse scriθis mancipio, nexu, meum autem MD , s fructu , contentus sum, Lucretius peritissime :Vitaque mancupio nulli datur , omnibus usu Verbaque certa, & solemnIa mancipatiostis
ritium meum esse ajo, isque mihemtus esto, hoc aere geneaque li
Quae verba pronunclabantur ab emtore, quimaacupio accipiebat. fa CAPUT LXXXV. De cessisne in iure. Α ἰa ratἰo mutandi domini I LIt eessio laxiure, quae communis erat rebus mancipi, & nec mancipi. st) Res igitur nec
mancipi tantum per cessionem ἰn jure transferebantur , veluti serae bestiae , leones , ursi, 3c similia; quorum sicuti non retinemus, ita nec transferimus dominium, sed tantum possessionem: etenim suga sese recipere missunt i a libertatem, si essent mob tes: immobiles vero per nudam traditi nem. Porro in cessione tres interveniebant: dominus qui cedebat, Is cui cedebatur , Se Praetor qui addicebat, vel Praeses provinciae : apud quos is, cui cedebatur, rem
Hanc ego rem ex jure Quiritium meam esse ajo.
Postea Praetor, conversus ad cedentem . Interrogabat, an contra vindicaret, Ae sese opponeret: qui . si taceret, aut sese oppositurum negaret , Praetor vindicati rem addicebat; quem actum inter legis actiones , de
ictus legitimos Boethius locavit. μὶ Nune
redeamus ad mancipationem Aliquando quis non mancipabat, sive non alienabat rem, ut ἱn perpetuum vellet eius ab sese abdicare dominium, sed eo animo, ut rem ad tempus ad se revocaret: forte quia iuvaret. nomen, ac dominium alienum praetendere rei suae, ut eam vel a vi eriperet , vel ab Insidiis, vel a frequentibus eorum tem P rum proscrIptionibus. Ideo amico alicui probatae fidei, simulata uendἰtione, aut donat Ione per aes, & libram ex compacto tradebat, ut post certum tempus eandem rem emtor venditori remanciparet , si in iterum venderet r. eaque mancipatio dice-
246쪽
batur Mueia ἰ quia ea conditione maneἰ-
pabatur , ut aliquo Post tempore Per ven. disarem ab emtore reciperetur; cujus comtractus haec erat formula et
Uti ne propter te iidemque tuam captus fraudatusque sim.
Ac si quis suo tempore fidem fiam non libi. xaret , dabatur in eum judicium , in quo de Darei fide quaerebatur per hanc formylam :
Ut inter bonos bene agier oportet, & sine fraudatinne.
Quo respexit Cicero in epist. ad Trebatium, Cr in orat. pro Ross. Comoedo.
De emancipatione . AD hoc autem fiducIariae manc Ipatio. n Is genus refertur emancipatio ἰfilii. familias per ses, de libram . Siquidem ea fiducia pater naturalis fit Ium vendebat, adhibito libri pende, de quinque testibus , ut post tres imaginarias venditiones eodem , vel sequentibus diebus factas , filius manumissus libertatem nancisceretur: a de
quo supra . Etenim , ut retulimus, nonnisi post tres mancipationes , dc tres manumissiones patria potestate ,filius eximebatur , ut Pro extraneo haberetur . Nam post secundam manumissionem filius praeteritus rumpebat patris testamentum , quia In eius potestatem reversus suus laeteres agnoscebatur . b Emancipatus vero post
tertiam manumissionem , servorum more , Circumducebatur , quasi ei libera daretur facultas abeundi , quo vellet, & eolapho Percutiebatur cὶ Fiebat autem emanci-Patio ante Magistratum , ut eeteri actus
tionem recipiebat, hoc est, nemo poterat ad diem ; 6c sub conditione manumitti . se neque eam repetere fas erat,
De adoptione, Species mancipation Is etiam erat adopi Io, utpote alienatio proprii filii , eiusque
in alienam potestatem, atque familiam translatio; unde& ipsa aestus egitimus, ut perspicue docetur in pluribus juris locis , D Quamobrem inter praesentes fi bat , si in & apud Magistratum, neque
iterari licebat, i in nec ue tempus, aut con
dItionem recipiebat, bc nexu, sue pet
aes, de libram expediebatur: nam adoptio, quae testamento fiebat , in actuum legitimorum numero non ponitur . igitur vel
filiusfamilἱas adoptabatur, vel homo sui iuris , quod genus adoptionis dicitur adro. gatio : Quia futurus filius interrogabat ueau torne esset sive consentiret ut in eo Ti. tius, v. g. vita , necisque potestatem haberet uti in silior vel, ut alii eum Cellio putant , quod populus rogaretur ; idque
commune erat aliis negotiis, quae cum P
pulo gerebantur. Cum autem filiumfamiliis pater in adoptionem daret, eum adoptanti mancipabat, si sve Imatinaria venditione tradebat: isque filium statim ab adoptivo manumittebatur , ac manumissus recidebat in patris naturalis potestatem ; a quo denuo M trἱ adoptivo: simulata venditione , mancipabatur : adoptivus illum rursia manumittebat , isque manumissus relabebatur iterum in potestatem patris naturalis, a quo tertia mancipatus, Sc adoptivo traditus Glius , in adoptantis Potestatem , familiam,
I sellicet , ne emptor ImaginatIus ipse E.
Ilum, dicis causa emptum manumitteret, eoque ora in eam patronatus, di per ius Patronatus , nterverso iure patris, ius filio sueeedendi nanis Ciseeretur . Emanei patio autem manet pationi aiatavina subiici debebat, non eessioni in lare .l a I Paul. senst. ι. a. e. as. s. a. Calu 1 DIU . . . s. IOI Ulp. 39. a 3. s. n-ων-. I et Novere. 82. Cuiae. parat. 8. c. iat. t. Imo emanet patio iure veteri eo ram magistratu non fiebat, sed per triplicem venditionem imaginariam, Caius IV. l. 3. 3.3c, si coram magistratu facta fuisset, nomen magia actionis legis, quam actus Iegitimi metui siet per ea . quae diximus ad L. l. e. 33. Eandem autem non potuis.
fieri in diem, vel sub eo editione , inde ma nifestum est, quia neutri in mancipatione locus, . D. de R. I. sine qua illa fieri nequit.
la I L. 4. ff. de a U. Paul. sen . a. rit. 26. Iustin. Ne II. 81. .co Cxius IVDr. e. s. t. actus D s.ff. de res. Din. l Imo actio letis. Fit enim apud magisti tum . De ea certum , quod procuratorem non ad mittit L. a . I. as. I. D. μουσι. quod iterar aequit L. T. 3. I.D.eod. quod fier nequit in diem L. I .D. eia. Conditionem quoque in adoptione nota
id mitti exemplo diei verisimiliter conIἰcitur. fi L 3. s. de oste. monDI. L. r. F. de sue
247쪽
de sacra transibat. Sacra enim erant, ut diximus, perpetuo infixa familiis , eaque pecuniam , de haereditatem sequebantur : a9 Itaque trinis mancipat Ioniaus naturalis patris, & binis manumissionibus adoptivi, potestas , de famἰlia permutabatur . Qui vero in locum nepotis adoptaretur , unica venditione, bὶ sive mancipatione adoptivi familiam jure antiquo nanciscebatur . Item adoptio sin minarum absolvebat ui unica mancipatione, c
De Adrogatione. ADrogatio vero erat Ionge maioris operis; tractabatur enim tanquam publica populi causa , utpote cum liberum civis Romani caput , & exordium suturae familiae in alienam potestitem , alienamque familiam traduceretur. Cui consilio fraus aliquando suberat , vel lucri cupiditate, vel honorum assequendorum gratia, quando sci licet per adrogationem plebeiae, atque Patriciae familiae permutabantur , quo patri
cius tribunatum plebis , qui solis plebeis patebat, coli sequeretur. d) Ideo res ad populi iudicium deducebatur comiti s curiatis, accersitis Pontificibus, qui coguoscerent ὸe iis, quae ad eorum collegium pertinebant; ut ex his Ciceron Is verbis: Quid est , inquit , Pontifices , jus adoptionis quo sub nomine etiam adrogatio venit , de de adrogatione loquitur: in nempe tit is adoptet, qui neque procreare jam liberor
pessiti s cum potuerit, sit expertus quae
deinde causa cuique Fit adoptionis , qua ratio generum, ac dιχnitaris , qua jacrorum quaeri a Pontificum collegio solet .
Ouid es horiam in ista addi risui Clodii
questrum p adoptat aunos viginti nasus etiam minor Senatorem γ liberorum ne cau-6 2 ar procreare potes halet uxorem .
suscepit etiam liberos : exhaeredabit igitur
pater fism. Quid farra Clodiae gentis,
cur intereun', quod tu te es λ quae omnis
. t 'd iniae proinde melius sub titulo manet pationis, quam sub eo adoptionis ex hibita fuisset.
vetam toἔa hac tiaratio det. stio aibas tests, asti. uotio mutificum eum adoptaret esse dobuit . Praeterea adhibebantur Pontifices propter religionem juris juraadi , quo Laa ptio, sive ad tortio ab omni calumnia, defraude pura pia stabatur . Deinde interrogabatur adrogator: an eum filium habere vellet λ Item & filius an auctor fieret, sive an vellet in alienam familiam e propria migrare , quibus adsentientibus tum rogaba-
tui populus his verbis: Melitis, iubearis Quirites, uti L. Valerius L. Titio tam
ure , legeque 'ius sibi fet , quam si ex
eo patre , matreque familias ejus natus esset: utique ei vitae necisque in eum po
testas set, ut patri endo filio est . μο
ι ta ut dixi, ita vos Quirities rogo. Consuetudinem hanc adrogandi jussu populi , ad Antonini tempora tenuisse , cesi igitur ex Ulpiano.' eὶ auctore tamen principe , qui curn sibi Pontificis Maxim Iius, & nomen adiunxisset, ejusdem quoque Pontificis munus in hac solemnitate praestabat quod ius ereptum populo jam esse , temporibus Diocletiani , ex illἰus
verbis appaeret. fὶ Hodie hiiiusmodi s
lemnitates prorsus e soro cesserunt : nam adoptio ante Magistratum fit per acta publica , de adrogatio per principis rescrDptum. g) Unde etiam foeminae , nempe matressan . pollunt adrogari , quod antea coa lieebat: quia ob sexus verecundiam non dabatur sceminis facultas comitiorum . Ad mancipationem etἰam redigitur
testamenti facito h) illa quae per aes,
& libram celebratur ἰ nam testamenta squae fiebant a militibus in castris , si nulla solemn late, sed sola nuncumtione coram commilitionibus pug daturis . quae propterea in facta dicebantur, to quia procincta vocabatur clas.
sis ad bellum parata; μγ Se alia quae si
bant calatis, sive vocatis com Itiis , quae ob eam causam h s in anno cogebratur s ut eoram omni populo pro collegio Pontificum suum quisque testamentum ciaa deret . m in Haec inquam tenera vel st immi te sim, i torum i)mdiu absoleve-
bus legitimis. ultimam marum non videtur experta.
248쪽
rant. Igitur eorum loco fuit a JurIsconsultis iuventa n ancipatio 1 miliae, sive haere. dis institutio per aes & libram; ita ut etiam ultimae hominum voluntates ad verum nexum redigerentur. A Praetore vero inducta suit ea testamenti l actio , quam adhuc retinemus a Iustiniano cautius, atque solemnius constitutam, Sc excultam. Cujus cognitio sat s est ex communibus iuris libris evulgata. Quamobrem in mancipatio ne familiae consciemus. Itaque ad hoc testamentum sole inni more mancipationum adhibebantur quinque testes cives Romani Puberes, cum quibus testamenti factio esset, & libripens, exclusis a testium , & li-hripendis munere iis , qui essent in potestate testatoris, & familiae emtoris. Coram testibus vero , & libri pende t stator simu- Iabat sese vendere familiam, sive hereditatem alteri, qui aderat : emtorque familiae dicebatur, quique dicis causa, hoc est ;Pro precii symbolo exiguum aes numerabat venditori , atque illius ad sese familiam , Pecuniam, & sacra traducebat. Duo autem simul aὶ In hae solemnitate jungebantur ; mancipatio scilicet, & nuncupatio testamenti, quae fiebat his verbis ἰ Haec uti
his tabulis, cerisve scripta sunt, ita do,
ita lego, ita testor, itaque vos Ouirites restimonium perhibetote. Quiritium enim appellatio respicit quinque testes. bὶ Cum
igitur haec nuncupatio necessaria fuisset , ideo qui voce careret , ut mu us. huiusmodi testamenti factἰone interdicebatur, &surdus item e quia verba , quibus familiae
emtor venditoris orationem excipiebat. ex
audire non poterat. c) Emtor porro ninmen tantum serebat haeredis: dὶ nam bona perveniebant ad alium , de quo interemtorem familiae , ae testatorem convenerat . Qui reos Romanorum Plutarcho vide
tius, qui in testamento Augusti familiae se praestitit emtorem , nihilque de haereditate cepit; cum ne sextula quidem suerit ad
De Aganumissisne 'NUnc veniemus ad manum illionem , inter actus legitimos a Jurisconsultis relatam , iisdemque conditionibus o noxiam, quibus aliae legis'actiones. 'U
gὶ Huius autem duo sunt genera '
pro duobus generibus libertatis; altera enim latina dicebatur, altera tuli a libertas. A latina libertus beneficio elatus , atque animo tumefactus a dominio ad pristinam servitutem revocari poterat : vel si melius usque de dominio mereretur , maiori praemio afficiebatur , accepta pleniori libertate , quae adimi amplius nequibat . Latina enim non erat integra libertas, nec soluta prorsus nexu servitutis; sed Instituta. suit , ut ejus an mus quodammodo probaretur, an dignus esset, qui ad integram libertatem perveniret, de quo de lib. - . 1ufus. Cum autem latina libertas daretur, v linter amicos, vel per epistolam, vel servo adhibito ad convivia sole in nia, quae de minre inter cognatos, S amnes componendis
testamento concederetur , vel centa, sive
professione servilium sacultatum , N impositione nomIn Is Romani per dominum apud Censores, vel denῖque vindicta
I a Contra quem disputat Otto in iurispr. I
gitimi de legis Actiones. Manun issio ex harum rumero est, ou a apud magistratum fit. de est actus voluntariae lutisdictionis. Proinde actus legitimus dici nequit, nisi vox ea platur in latissimo sensu, quo δι asticines legis de actus legitimos in specie sic dicto eomplectitur. Quo sensu a tractatione Auctoris aliena est. g Paul, sent. m. a. in. s. r. a. eZ I. F. de
in c. Proeansul. E. Mi. c. ae manum. vindict.
t VI Cca autem tertium genus libertatis omitat itur, quo servi quidam dediticii fiebant, seu iis populis similes. qui se suaque omnia, sacra Ecproiana P. R. dedissent, di iuris non minus genistium quam eiu lis expertes libertate tantum frueribantur personali, quicquid aequirebant, domino acquirentes. Merebantur ii hie locum prae Iunianis, quia de per vindictam, adeoque lepis actione manum illa, vincti, usti, torti dediticii e L
. eensebantur . ' Ρὶ Imo si quis in convivio manumittereretur, parum, credo, intererat iurgiis ne comis
lacinendis id agitaretur, an, ut fitquenter si, senio soli convivae indulgerent. h In remis. servus, eum nihil habeat, miror serviles neutra res incensu. ut vult noster, descriptas. credoque solum nomen tabulis censualibus illatum filisse postre
249쪽
166 DE IURE NATU ALI, GENTIUM,
postremam huic dandae libertatis rationem inter a tus legitimos in libris juris descripta in invenimus : sa cum laaec tantum ante imagistratum ederetur . Fiebat enim in iure apud Praetorem, o) vel Consulem Romae, in prouunciis vero apud Praeli dem, vel Proconsulem ; coram quibus dominus prehenso servi capite, vel alia corporis parte verba haec iblemnia pronunciabat: cὶ Hunc hominem liberum esse volo. eumque postea impacto colapho circumagebat , d in ut libertatem abeundi quo vestet ei datam , iudiearet . Praetor autem , audita iusta manum illionis causa, sive titulo quo adducto in hoc manumiuionis genere opus erat, in se in Impositaque illius capiti virgula, quam vindictam appellabant, dodrini verba solemni hac exeipiebat formula:
Ajo te libertim esse jure Quiritium .
Servus vero libertatem adeptus, fὶ abraso capite , statim capiebat pileum. Nulla tamen manu mi isto, nisi fallor, tribum, sive suifragii ius tribuebat: id enim olim a populo, postea tantum a prIncipe concedeba- Iur: poterat enim sine suffragio adipisci ei
vitatem . I ) Ex quo intelligitur Scaeeo-Iae locus de patrono , Iqui per haeredem tribam liberto emendam iusserat . h in
Quae vero manumissio censu fiebat , exolevit , eiusque locum occupavἰt manumissio in Ecclesia . Quamobrem EcclesZe vocem loco nominis census a Triboniano subjectam fuisse, in scriptis Caji arbitrantur eruditi.
De Aditione Haereditatis. OF sere se nune aditio haereditatis ,
quae aliquando inim cretione fiebat , aliquando sne cretione , prout talia ex haeres In testamento scriptus e quandoquIdem, vel cum cretione scribebatur haeres, vel si, ne cretione. Est autem cretio iudicium ii redis, ex deliberatio, adire vellet nec ne , ductumque verbum eli a cern ndo , se e inspiciendo . quia haereditatem aditurus in rem praesentem solemni ritu veniebat inspocturus lia reditatem , atque deliberaturus , ' an e re sua esset illam adire : cerno enim, non ut Varro a creo natum puto, sed ut Scaliger si χ suspicatur a κρίω unde cum dies ab ipso testatore ad decerneadum haeredi dabatur , tum dicebatur cum cretione institutus haeres hac verborum for
mula: UTitius hares esto, cernitoque in diebus
centum prommis, quιbus scie is, poterisque : nisi ita creveris exheres esto.
Multum autem intererat , cum cret I
ne quis fuisset ii e res institutus , an non detenim cuna cretione institutus, fiebat haeres cerne udo , sive haereditatem adeundo solemniter. institutus vero sine cret Ione fiebat haeres, gerendo se pro thaerede: Γα- luti res haereditarias distrahendo , aliaque agendo , quae sine haeredis nomine fetinequeunt . item institutus sine cretione , statim, ut constituisset , haereditate se abstinere, jure adeundi excIdebat: at institutus cum cretione, quocunque modo an,
mum suum prodidisset, ac recusare se ostea.diiset , non tamen arcebatur haereditate , nisi post dies a testatore praestitutos , ac per eos totos dies locus erat poeniten tiae , licebatque dicta revocare . Porro cret Iaduplex erat, vulgaris scilicet , & continua: vulgaris erat, cum iubebatur quis adire certis diebus, quibus posset , & sciret; unde adiiciebantur ea verba e quibus fieris, poterisque, ne scilicet tempus uia
ranti curreret, aut impedito, atque ut esset tempus utile, non continuum e cretio vero continua erat illa , cui adjecta non erant memorata verba: nam si haec deenssent, currebat tempus etiam Ignoranti, de
impedito, ut post certorum dierum lapsum adeundi facultas omnino praecluderetur . Itaque in aditione vulgati dicebatur :Titius haeres oti, cernitoque in diebus C. froximis, quibus scieris, poterisque.
l ' a Qui deliberandi significatus proprius enere tioni haereditatis, ut contra Lud. xuste tum eu uit Iae. Peri Eonius an singulari 'xerei'tione n civitas me inserta animia 67 uias eias au Sanctii Mia
250쪽
In eontἰnua vero simpliciter sine adiectI ne tillat Titius heres esto, cernitoque in die bus C. proximis. F;ebatque cretio solemniter testibus praesentibus , a & digitorum percussione , i b in verbis ita conceptis: Cum me Mevius haeredem insilue.
fit haereditatem adeo, cernoqMe sideo Arcadius, & Honorius, & The dosius I. I . C. dcur. delib. aiunt, sibi vi-f-m esse scrupulosum solemnitatem creti
num amputare. Cum igitur antea haeredes plerumque eum cretione instItuerentur, quique haereditatem cerneret , simul adiret ;inde natum est , ut cretio, & auditio , a probatis auctoribus promiscue aeciperentur, ac per creationem quaelibet haereditatis aditio exprimeretur, cum cernere dicerent pro adire quamvis haereditas non solum
cernendo adiretur; sed & pro haei ede gerendo: cum quis Isine cretione instituebatur. Adire enim haereditatem est proprie suscipere, & quasi aditum ἰn eam serre; c) Cernere vero est decernere , se haeredem esse velle . dὶ Ceterum scutaditionem , Ita de repudiatIonem haerediatatis ex contrariorum natura in actis legi. rimis ponimus , eademque haec solamni-hus verbis solemniter explicabatur , se &iisdein conditionibus suberat , qu Ibus ad Itio , quam nullum diem, & conditionem
recepisse, in patet ex pluribus iuris locis, ut nec iterari potuissent: fg neque alteri mandar ἱ lIcuisset. h in Itaque per procu-xatorem haereditas adibatur inutiliter , ut docet Paullus; si in sve legamus per cura- rorem, ut in Pandectis Florentinis , siverer procuraIorem, ut in aliis codic Bus re Elius. Etenim neque per procuratorem sneque Per tutorem , aut curatorem recte
aditur , quamvis adeatur a pupἰ Ilo, tui re auctore: siquidem non tutor , sed ipse pupillus adeundo adquirit . Fallitur enim Duarenus , εὶ qui aliter docet , putat. que per procuratorem ad eam causam d tum adiri haereditatem iure antiquo posie . Quod esse manifesto falsum , evincitur e1 eo, quod praecipuum id conceditur procuratori CaesarIs, ut scilicet pro Caesare adire possit haereditatem : υ immo s vulgo
licuisset haereditatem per alium adire , cur Senatores legationes liberas in longinquas regiones haereditatum adeundarum causa impetrassent: ut optime observat Hotto- mannus. smin Neque hac in re differret ius Praetorium a civili, si hareditas per princuratorem iure civili re te adquireretur , scuti adquiritur bonorum possessio , quaz descendit a iure Praetor Io , ideoque soluta est religἰonibus jur Is civilis. Ius enim civ ἰ-le directum est, & asperum, ut eleganter Cujacius; nin Praetorium vero moderatum,& mite.
De Optione . ΑΒ adἰtἰone haered Italis transire conis venit ad optionem legati, quae certae rei exemplo per servi optionem fgnificatur. Fiebat autem optio post aditam ha reditatem die a Praetore dato ; productis palam rebus omnibus eius generis, de quo erat optandum, nempe iam ilia universa , si legata suisset opilo servorum , atque adhibebantur concepta verba , ut Labeo o Incidat, cum ait: omne jus legati consumi prima testasione, hoc est solemnitate verborum in iure, ut ἰnter pietatur Cuja
l a 3 Varro lib. s. de ling. Ωι.cbJ Culac. obf. I. rap. 36. a Cretio het editatis ab hereditatis aditione, estioneque pro herede proprie differt. ut antee dens a consequenti. Vide eaput ετ. de quae ibi nois avimus , addeque Ios. AVenarii interp. iur. eis. II. xa. 6. unde falluntur, quibus utraque unum idemque videtur, etsi in luerosis hereditatibus saepe factum concedamus, ut hereditas simul eerneretur &adiretur, suscipereturve per gestionem pro herede . Repudiationem hereditatis, de qua mox, actum
Iestitimum fuisse verisimili coniectura elicitur , etsi defieiunt leges, in quibus id disertis verbis dicatur. c L. Iuua l. penult. m de lib. oe posshum. lae II. is qui hares f. p. m. it. P. de lib. cor postam. Cuiac. σου. T. v. I is et L. ψ. c. de rep. vel abstino. hared. L. Dua. ilid. Cuiae. ad L. actus letis. F. de res. iur. P. Fab. semes. lib. a. cap. a I. si L. eum qui cr 1. hares s .m de acquir. har. r. ac tis Ierat. F. de res. iur.