장음표시 사용
261쪽
Hominem mortuum inUrbe -- mare , vel urere ius ne esto. Sumtuose, ct munisica funera, ct timonialilia probibentor . uerum modus, qui nune deli nitur , deinceps esto, neque eum excedere liceto . Luna ex quibus rogus comburem do ea avres constrmitur, ded lando ne levigentur, sed rudia, ct impolita rogo ara senior. tribus vinculis purpurae , ncq e pluribus, componi, vel uri mos tuum ius esto: X. tibialis neque plures funeri a ibere jut esto. Mulieres ne genas unguibus dila- nlanto, seu faciam carpunto. Neque lugubrem eiulationem, seu fletum in funeribus adhibento.
brum aliquod ne adimito, cuius e- Ioma funus, funeris que inpense de novo iterentur, nisis quis in bello mortuus esset, vel peregre.
tor. In funeribus epula omnes redhibentor . Sumtuosa adspersio omnis in mortuum , rogum amovetor. Ne longa eorona, veI longa coronarum series, neve ara thuri adolendo, alii in odoribus Itineri praeferuntre. ιι coronam meruerit kn ludicris ,
si is 's, flua servi eius equi Ue
infunera ob virtutem laudator,' que mortuo Ο eius parentibus , σ quamdiu domi per novem dies collocasum est caώ- ver, ct eum effertur, coronam illam imponi Jus esto. . Unius hominis cadaverἱ funus unum fiat, is unus lectus Jrnitor .
Aurum a funere omnino remo e-tor : excipitur aurum, quo dem
es vincti , id enim cum cadavere sepelire, aut urera ius esto. Rogum mel sepulchrum deinceps adibus alienis domino invito propius 6o. pedes ut o wre jus ne sto.
stibulum sepulchri , sepulchrumve usuca re ius ne esto.
- de IURE IURANDO HOMINEM MORTUM IN URBENE SEPELITO , NEVE URITO . SUMPTUS ET LUCTUM A DEO RUMANIUM JUR EMO VETO. HOC PLUS NE FACITO.ROGUM ASCIA NE POLITO.
Tribus riciniis, & tibicinibus soris e-FeRe jus esto.
MULIERES GENAS NE RADUN TO: NEVE LESUM FUNERIs ERGO HABENTO.HOMINI MORTUO OSA NE LE. GITO, QUO POST FUNUS FACIAS , extra quam si beLi endove hostico mortUs escit.
MURRATA POTIO MORTUO NE INDITOR . NE LONGH CORONAE , NEVE ACERT PR FERUNTUR. QUI CORONAN PARIT IPSE PE. CUNIAVE, EJUS VIRTUTIS ERGO, ARGUITOR 1 ET IPSI MORTUO PARENTIBUS UEIUS DUM INTUS POSITUS ESCIT FORISUEFERTUR , SE FRAUDE IMPOSITA SIET.
Uni plura lanera ne si cito, neve plures lectos sternito.
NEVE AURUM ADITO: AST SI CUI AURO DENTES VINCTIESCINT, IM CUM ILO SEPELIRE U REVE sE FRAUDESTO.
Roguin bustumve noVum propius LX. P. aedibus alienis, s dominus nolet, ne adIcito. Fori bustive aetern Auctoritas esto.
262쪽
Supplement. m. ct 'Prior. Tabul.
Patribus eum PLEBE eoNubI Ius esto,
- DETESTATUM . seu de SACR/S DETESTANDIS,
263쪽
PARA PHRASIS. ΤΛBULA X ILSupplement. o. ct Vra Posteri Tabul
plaia fida tris sionem se quis na-
i ctus si, Prator ei rei desinien
da tres arbitros dato , eorum NM
arbitrio mala: fidei possessor fructus in duplum prastato .
Si qui rem, de qua illis set, in sacrum dedicasit, duplione decidito.
Si servus domino scien e furtun, seerit, damarumve atirer dedo septi iaria, dominuδ eum pro delicto .im ab. iniuria vel damne affacio de- lupplcmi diro. metit.
SI VINDICIAM FALsAM TULIT,4 - PRΨTOR REI SIUE STLITIS ARBITROS TRIS DATO: EORUM ARBITRIO FRUCTI DUPLIONE DECIDITO. i e s
SI sERVUs fCIENTE DOMINO FURTUM FAXIT, NOLIAMVE NOXIT, NOXAE DEDITO.
264쪽
NITIO super IorIs II. bri , CLEMENS
MAX. ab ipsemet hominis Ingenio evordia juris naturalis, & gentium ex
dem ab hominibus, non quidem sparsis. & segregatis, verum convenientibus una Inter se, inque communem vivendi societatem coeuntibus civilis regim Inis causas , de fundamenta , varietatesque rerum publicarum eruemus. Cum ἰm civitas sit corpus ex hom nibus coactum, atque compositum, si quid in corpus diffundatur universum, ex eius Opor tet emanare partibus, statumque, aut mutationem , & vicem civItatis totIus. ex na tura , dc motu , moribusque singulorum hominum evenire : nam si neque in civitatem extrinsecus muraverint , neque Introrsus ex ipsismet homInibus oriantur eas ex nihilo contra naturalem rationem arcessere compellemur . .
CA usas ἰgitur sive tranquillitatIs , sive
perturbationis, item later Itus, min
inionisque civilis , atque imagiaem civitatIs utcunque constItutae, tanquam Iaspeculo In ipsa met natura humana spectabimus . Motibus enim partium eodem simul incumbentium , atque flectentium ,
totum etiam corpus una circumagἰtur e
t isdemque putrescetitibus partibus una dissolvitur. Quamobrem affectio, quae hominis naturam sedat, aut exagitat , eadem si singulis in civibus multiplicetur , uni
versam componit , evertitve civitatem . Quae eatenus coalescit, quatenus partes incommunem aliquem sensum conveniunt ,
Se ad optimum tum adducitur statum , quando cives ita cohaerent inter se' quem admodum hominis membra toto cum cor pore congruunt. Quam partIum in civitate convenientiam, atque consensum indu cit sola iustitia : cum justorum sit unus concorsque sensus : In iustorum vero di Dcors, dc varius: unde non mirum , si ut justorum animus affectionum concordia componitur , atque sedatur , Iniustorum vero ulta perturbationum dἰ scordia miserrime circumvolvitur; ita 8c civitas iusta sibique conveniens perpetuo conservetur ;iniusta uero, sibἰque repugnans cum suarum partium variatione turbinis more versetur. Beata Igitur eIvitas est, In qua unaquaeque portio munus perfecte obeat suum, concordique ministerio partium , hominis bene valentis, optimaque horum temperie gaudentἰs reddit imaginem . Qua mobrem ei naturae, quae imperio suo re git hominem atque tuetur , imperium est atque
265쪽
atque tutela committenda civitat Is; menti videlicet, quae non corpori tantum huma.
no, sed & naturae rerum praesidet universae.
De meme humanat s Hus jure in cor1us . FTen ἰm a mente divina. , & infinita ,
quae corporea ornata , & incorporea volvit , procreata est mens humana , &finita, quae membris nostris , corporique praeesset; cui motus e mente, ac vita singulis momentis ingeneratur. Motus nainque unde oriuntur, intereunt , & mutantur omnῖa , non in corporis , verum in animae natura continetur corpus enim nullum edere potest, atque ab se ciere mintum , nisi aliunde acceperat: cum corporis notio. quantitatem quidem , soliditatem . 3c figuram , non vero motum involvat :corpus enim si motu spolietur , tamen manebit. idem at quantitate , soliditate , figuraque detracta, periisse intelligeretur. Mens vero in percipiendo , cogitandoque adeo ex sua natura versetur , ut sublata cogitatione, mens tibi diffugeret: at cogitatio uade apimi natura profertur , actus
est. a mente continenter exoriens , qui , ut permaneat , opus habet assidua productione sui ipsius : productionem vero sine
motu nullam intelligimus . Unde sive cogitatio versetur eodem, sive de re una in aliam perlabatur , assiduo motu cietur ;quia mentis est actio perpetuo fluens . Vivit enim , atque alitur ex novis perpetuisque animi nixibus , qui singulis momentis multiplicati pereunt continuo , atque identidem regignuntur . Quos novos perpetuo percipiendi actus , mens quomodo Protulerit , -e Ingenito, Indi loque Propriae naturae motu δ Quamobrem
exuere motu . mentis naturam nequimus ;quia. eo sublato, cogitatio extingueretur . Quia igitur motu , qui est ab incorporea natura , animantur omnia, colligere hἰnc licebit, incorpoream naturam eam esse , quae sive potestate sua procreans., volens que omnia , qualis voluntas est divina ,sive ab Deo creata . Deique iussit subiens ipsa certum, ac peculiare corpus , lumen rebus ferat & vitam: corpus vero Per se, si ea luce , ac vita caruerit pondus esse tantum, & umbram Intelligimus. Undei meerium anima: ia corpus humanum ab
ἰpsa natura fuit institutum , quia corpus a. mente ducitur, ac sustinetur: & ei sunt
rerum gubernacula tradenda , unde res
ipsa viam accipiunt : ne si ab illius imperio eximantur, non ad libertatem , sed ad interitum potius tendant. Sicut autem ratio infinita motum ubique diffundens ,rebux imperat universis; ita debet & ratio finita , in qua imago. infinitae rationis
insculpitur , nempe mens humana , motu a Deo accepto imperare corporἰ humano, & rebus omnibus ex humana iacultate pendent bus. Hinc homini utpote ratἰone praedito , & naturae praestantiori subjiciuntur muta, inanima omnia, itemque ratione
carentia, quibus homlais dominatio prodest, quia custodia, curaque nostra ferociam es fugiunt animantium alἰorum; ut hoc et Iam nomine longe sint feliciores mansuetae animantes , & cicures , quam serae , atque indomabiles.
Hinc rudibus , agrestibusque homInpbus plurimum conduc t parere sapientibus. Hinc Ac lege naturae, quae mea
tem imbecilliorem praestantiori subjicit , tamineus virili sexui subiicitur , cum virilis superet ea parte, quλ divἰestatem attingimus , & res corporcas antecellimus . Cum igitur viri , mulieris conjuncti nem natura ipsa Inveniat , & machinditur , & mulier a viro ratione vincatur Iminori autem rationi ratio major lege naturae dominetur ἰ palam est , mulierem traditam esse in potestatem viri ab ipsa natura , tanquam in custodiam , & con ser vationem sui. Ob eandemque rationem filii naturallter veniunt in potestatem Pa tris, quia liberis. utilius est , ut a Patre regantur , quam a semetipsis: atque hἰnc
imperium oritur domesticum . . Denique universe, quia propter mutuum usum re tum , de operarum ad vitae diuturnitatem , atque securItatem inter homines
lex ipsa ration Is , & natura societatem inst Ituit ; aeque ulla constare societas Inter eos potest , . qui prudentia inter se . ac ratione discrepant ; nisi prudentia. , &ratio minor prudent Iae subdatur , ac ra
tioni maiori, quae prospiciat imbecilliori
266쪽
bus e nemo non viderit eos , qui mente sunt . hebetiores , Se ingenio pinguiores fui se creatos ad Parendum , tanquam natura servos; praestantiores vero , 3c sapienti res tanquam natura dominos ad imperandum; non quidem propter propriam , sed propter imbecilliorum potissimum utilitatem. Quia natura non aliam ob causam subesse hom nes hominibus patitur , nisi ut qui securitatem, dc utilitatem nequeunt parare sibi , eam praestantioris mentis imperio consequantur : unde sapientum in ceteros dominatio , utpote nexus humanae societatis , de radix publicae salutis incommune commodum ab ipsa natura , Sca rationis lege procedit. Nam si ius imperii ducamus a potentia corporis; continuo In discordiam , de mutuam, infinitamque caedem delabemur . Cum enim absita corpore consilium ἔ n s motus illius ratione, ac regula gubernentur; homines se. x s miserabiliores affect onibus propriis a Dsiduo inter se pugnantibus invicem dilaniaremur . Quid praeterea tam praeposte-
Tum, atque aberrans a natura, quam pintestas corporis in mentem, a quo corpus,
accepto motu , suam vim , de potestatem Perpetuo trahit ὸ Quid igitur possunt ad humanam societatem , de civilem vitam corporis viresὸ Num ad fabrilia tantum artesque rudiores; ad prudentiam vero , de custodiam publicam erunt prorsus inutiles λ Et sane nisi metus nobἰs impenderet ab hostibus externἰs , aut a motibus intestinis , ad regimen civile corporis robur nullius forsan esset usus: ut Ique si suae omnes, aut alienae rationi sponte parerent , intelligentes aberrantem a ratione , dum ab ea deflectit, Se a virtute ad vItium di labitur, erroris poenas dare sine carnifice, cum omne vitium sit ultor sui.
De mero misoque Imperio. VERUM quia homῖnes non tam cognitione, quam sensu ducuntur , ac raro causas miseriarum adscribunt sibi Ip. sis , te propriis cup ditatibus I ex quibus
tantum voluptates percipere sibἰ videntur , ignari, eas sontem esse malorum , cum nunquam voluptates a v Itiis veniant sine longa, 8e saeva cohorte miseriarum ζPropterea qui lateatibua in animo poenia
minime reprimis tur , poenis compescendi sunt exterius accitis , visuique patentibus . ut cum viribus rationis minime regantur, viribus cohibeantur corporis . Unde corporis , cuius perniciosissimum est imperium , servitium tamen est utilissimum , dum eo veluti ministro, atque satellite rationis utamur. Haec autem vis legitima ,sive civilis , si atrocioris poenae facultate polleat, imper Ium merum: si vero levioris coercitionis potestate fin atur . mistum
appellatur: quorum hoe jurisdictioni semper, de Magistratu; illud Principi tantum de supremae potestati cohaeret , de quibus fusius, Se subtilius In nostro dejurisdictione tractatu.
De tribus eiυitatum generibus, ct primo
desimplici , sitie de optimo statu civitatis. oea iusta distributione munerum , &
collocat Ione , ac temperamento ' partium secundum suam cuiusque naturam ad Imperandam , vel ad parendum , 8e ad indicendis, vel subeundas poenas, civ Itas recte componἰtur . Ac sanes homines in mutuam custodiam Incum in bentes , communibus uterentur opibus , ad externas repellendas iniurIas I intestinas vero discordias nullis neque singulo-ram , neque universorum reprimerent vἰ-ribus; sed solo consilio , ac publico, pr ἱ-vatoque usu persectae v Irtuti ita savillas quascunque discordiarum extinguerent ἰ ut pacem ubique partam pro se quisque aleret , eamque abstinentia iniuriarum , ac mutua benevolentia , studioque publicae , ac privatae utilitatis tueretur : haec esset beatissima civitas, atque omnium praestantissima , quippe quae ad sui praesidium solam rationem, sine ullo corporis minἰst Frio adli Iberet; Se vἰrtutibus prἰvatorum , tanquam publicIs legἰbus ἰnstitueretur . Unde opus haec non haberet corporeἰs viribus, ut at Ios ad rectam vivendi normam traheret; quἰa suam sibi quisque rat Ionem haberet ducem. Ratio vero, si omnibus affectionum nubeculis explicetur , una eademque in singulis emicabit , unicamque in mentibus homInum boni notionem exeitabit: in quam omnes uno eodemque an Imi sensu conveniunt. Ratio en Im Parit
scientiam scientia vero simplex est, de unica ,
267쪽
variantibus , nempe a rebus creatis , &corporeis, a quibus Producitur varia , &inconstans opinio sed a notionibus aeter. nis , incorruptis divinae immortalisque naturae illabitur in animos nostros, participesque sui ad mentium simplicitatem adducit , atque concordiam . Qui homines civilem societatem ineuntes a sola mente regerentur, sine ullo ministerio corporis quia unus idemque sensus , atque cons-lium in omnes effunderetur ideoque civitatem hanc , si talis unquam civitas in ter mortales existeret , merito civitatem simplicem appellaremus.
OUando vero civium potῖor pars a ratione gubernatur ἰ aliae vero partes a ratione distentientes trahuntur a sensibus , quorum varia perceptio .est, atque tempore , regionibus , morbisque mutabilis: tum oportet partem rationabilem , quae natura imperat ceteris, adhibere co lectas
vires multorum , & ministerium publici
corporis ad coercendas aberrantes a ratione partes. Unde quia in hanc civitatem 1 cientia , & op Inio confluit; quarum illa in imperantibus insidet, haee in multitudine, quae prudentioribus obtemperare compellitur, ita ut status eius in imp 'rio mentis, & obedientia minime voluntarἰa sensuum constituatur; non absurde mista civitas nuncupabitur.
V Erum quando in societat bus civ ἰlibus
prudentiorem partem stultior , &virtutem vitἰum , ac rationem opinio superaverit; ibi vis, de error agitabit, vertetque Omnia, regimenque deferret ei, qui, Poterat addere, quod Tullius olim ad Atisticum lcribebat l. xm ep. 4. - niihi eredet Iam Drapseram debero noliat . Est enim hac civitas simplex, in qua stulti sapientibus parent. eivitas Platonica. In libro su petiori exordia iuris naturalis de gentium ab honestite naturali re- petierat, leuab ipsomet hominis ingenio; hoe autem lloco ex unione voluntatum , ejusque diversis ratio. l
suorum, & alienorum ultἰorum sat si It ό sese , melioribus deprimendis , ad iublimiorem potestatis gradum extulerit. Unde quia hic natura domini subjiciuntur natura servis , ct opinioni scientia in extrinsecis aestibus famulatur, ac natural sordo miscetur, atque Pervertitur: propterea recte, meo judicio, vocabitur cIvitas perturbata. Civi a tem igitur simplicem ad unam boni , rectique rationem sese convertentem , descriptam, de informatam pa- veniemus in animis eorum , qui una eademque boni notione ducuntur: qui simul convenientes continebunt suam intra se quisque legem , quos magistratus , suos mili es , ut imperio exteriori non Indigeant : cum propria ipsi ratIone provia deant , reliquasque animi partes quarum quaeque munere suo sung tur ad usum , re ministerium, ration s adhibeant . Nam sicuti occurrentia visi oculi confestim excipiunt, ita & ratio statim complectitur cognitionem: quae si lucidior fuerit ad rationis legem desciscentes ab ea revocab tcupiditates: quibus in ossicio continendis suscitabit iram disciplina ration s imbutam ,& propria , nativaque feritate spoliatam e
ut quae animae partes liberae , atque sol tae bellum ciebant intestinum , eae rati nἰs imperio parentes, pacem civitatis pariant interioris. Verum nescio. an civitati illi simplici ullus pateat in humana ubia locus , 'in quia nulla neque plurium ,
neque unius hominis ratio perpetuo vigilat. Cui aliquando torpescenti , si frena defluxerint, iis tantisper laxatis, affecti nes , & cupiditates exilient , & exuit bunte atque instar Phaethontἰs equi rech rem trahent Ipsae suum , ut postremo atterant, atque conculcent. Unde qui a net
omnes, sed soli sapientes esse sibi queuntr ectores ac duces , iique non gregatim , non sparsim inveaiuntur ἰ non mirum , si nulla ex hoc genere civitas , quam sim plicem diximus. componatur. Cum ita que rari ex hom num turbἰs propria rat On' rostuntur. opus est . ut universi rastnibus diversis gladibus ius publicum exponi. Quod
in c. s. dieitur. mulieres a viris ratione virici.
Drsitan negent mulieres. 5e discrimen omne diis sparitati edueationis tribuant. Imperium merum dc mastum quoque, utrumque proprium Iuri Romano. minus bene mi laetur tractationi Iuris uaniversalis.
268쪽
ilone gubernentur allena, de mente pau-ine Deἰ naturam flanditus tollunt; aliquae a eorum, cum pauci sint admodum In quali-lgubernatione rerum eam stolide abiiciunt, het natione sapientes. Itaque oportet iis- ιliquae nihilominus persaae, mortalibusque
dem luminibus atque consiliis regere civi inoxiae , summoque Numini contumeliosaetates, quibus quisque sapientum cupidita- permittunt quidem Deo rerum universates suas, iramque gubernat, ut quemadmo-trum regimen, dc poenarum, atque Praedum ira, & eupiditas in singulorum ani-imiorum arbitrIa; sed eum velut in sociernis iecte compositis obtemperat rationil talem criminum nefarie vocantes, mune privatae; sic potentia, numerusque major, ribus a rapina, & fraude , atque alienunempe proceres, Sc multitudo pareant sa-trum opum usurpatione venientibus, & mo-pientum sententiis, quae sunt mens civilisltibus corporis, verbisque nullo animi sen- 'corporis, a qua in universam rempublIcamlsu pronunciatis, ac mentitis obsequiis pla- ratio propagatur ' eaque civilis vitae coast ἱ-lcabilem ponunt. tutIo erit mista civitas: quo etsi paucorum virtutes conveniant, & villa plurimorum; CAPUT IX. tamen quia plurium affectiones paucorum .
rationi subjiciuntur; evenit, ut a virtuti-lDe auctoritate jurisiurandis uris dιυini.
hus vit Ia superentur, de civitatis lconsti. tuatur status, quatenus mortalis vita pati-i Tlhil autem religiosum & eiv lem ho-tur, omnium optimus. I minum statum Deilius dissolvit ,
quam remissio , & laxamentum quant
C A P U T VIII. lumeunque iuris jurandi , quo publica fi-
des, bci legum obsignatur auctoritas. Quam- De legibus emilibus, ct earum causis.lobrem Lycurgus, ut perpetuo jurejuran do suas muniret leges, redire ad cives no-VErum Insolentἰa , de lἰvor opulenti liuit , quos ad legum suarum cultum iarum adversus eos, a quibus prudentia cramento usque ad reditum suum obliga,vIncuntur, Itemque multitudinis amentia,trat. Atque is Mollini leges adscriptit ab quae magis divitias, quam prudentiam ad-lse conditas , Minos vero Cretensium le- miratur, sapientum consiliis nunquam ce-lgislator Iovi, Numa AEgeriae Deae, quiderent; neque populus sese regendum iis cum in silvarum recessibus colloquium lim, traderet adhuc viventibus, nisi propriamibere si labat : de ne percurram singulos fibi personam subtraherent, atque dirinum legum auctores , nefas fuit apud Romλ-
numen, quae suprema certe ratio est, ac nos ferre leges, antequam captis aulpiciis summa lex creatarum, & aeternarum re-lmos consuluissent, ut ab eis adprobataerum inducerent, rationemque suam viven-lviderentur . Nunquam enis recta ratio tem , 8c loquacem converterent in ratio-lpublice imperaverit, nisi vel a Deo mitta-nem inanimem, de scriptam, omnique asitur, vel ab hominibus nomine, atque au-fectione spoliatam, quae leges appellantur .lctoritate divina consecretur. Quomodo e Quamobrem primaevae leges , vel revera nim sententiae unius hominis , volunta-ipium Deum habuerunt auctorem, quales tes parerent universorum, atque ad illius fuerunt Hebraeorum; vel ad Deum revo-lobsequium converterent publicas vires ,
Catae fuerunt a suis cujusque legἰsIatori- nempe imperium, de iurisdictionem nibus, ut adjecta legibus auctoritas divina,isi cultum illum exhibere se crederent praelegislatores ab invidia, & leges a contem-Istatutorἱ naturae. Hinc AS gyptii non modo tu, de contumelia vIndicaret . Easque inlpublicas civilis regiminIs institutiones, ve- animis etiam defixere iureiurando, quodirum & privatas artes, atque doctrinas ,
vinculum erat in veterum institutione t i& eorum exemplo Pythagoraei philos nacissimuna, ita ut eo delato Rhadaman-lphiam omnem su in Ia religionem conve thus Iudicia omnia sanctissime, ac celeri-atebant, ut quos ratio non pollet , divina ter expediret. Non enim in prisca Ianinclemendare; auctoritas . Noς igitur , decentia, dc. integritate morum opiniones il- ante nos Hebraei unice inter mortales beγlae deterrimae ad religionem , de fidemsti: ad quos Dei Pil us rationem simulati
cominerciorum evertendam eruperante qua- llit , auctoritatemque divinam: quibus cor
rum aliquae non minus impie, quam iasa-l rupinum humanae rationis emendavimus,
269쪽
& falsum divIn ItalIs colorem ab humanis
institutis abstersimus I legislatorem accipi ea tes eum, qui non certis populis, aut regionibus , sed naturae hominum uni ver saeleges tulit aeternas insinuitas, atque enutritas consilio lapientiae illius, quae omnῖum creatori absuit, dum extenderet coelum, sulpenderet fundamenta terrae , quae illi
semper, etiam a ate rerum certarum exordia, praesto fuerat.
jus exordia posuimus , transealnus dac deinde ad alias, in quas civitas in ista
convertitur , quando paucorum quidem opulentia, & satellitium unius, atque pia tentia , vel licentia multitui in s redeg rit leges in suam potestatem, ut vis ra. io
nem tibi subjerῖt , atque utilitas pubi cacelserit unius, aut Paucorum commodis ,
aut multitudinis effrenae libidinibu ς; tum
enim, quia naturalis, atque civilis pertur-hatur ordo, de rat o ab allachio.tibus, leges a violentia superantur, merito civitas nobis perturbata nuncupabitur, in qua P x nda atque in civitate m sta tres itidemerunt status, Invicem sibi opposita ratione respondentes: nempe unius, paucorum, &multitudinis; qaorum quisque optimus delabitur In pessimum sibi oppositum , habentque singuli distini tum simul cura nat
ra nomen . Etenim In civitate milia potestas unius regnam appellatur . potestas pxucorum dic ἰtur status optimatum; potestas multItudinis respublIca nuncupatur; quorum nom na simul cum natura eorum civitatis perturbatione mutantur . Namques leges ab uno supereatur, cadἱt regnum in tyrannidem ἰ si a paucis , optimatum status transit In domἰnationem paucorum quam graece dicimus o λιγαρχι'αν; si a maltitudine , respublica defluet in statum p Pularem , sive , quae duae postremae possunt etiam appellari tyranaides, hec plebis, illa paucorum a
De Regno EXordiamur autem ab ImperIo vn us, quae optima est certe reipublicae spe-
ei es , ubi legibus famuletur . S qu dem
semper in id tu humana natura serinum illud a nobis antea significatum , quod Pacandum , oc compelcenduin est verecundia legum, in quibus humanitas seritatis expers includitur . Etenim ut probo quis quam iit ingenio praeditus, tamen si prinpul a legum conspectu recesserat , Proprioque indu serit arbitrio , liberam , ae
supremam rerum Potellatein adeptus, in potestatem deveniet propitarum cupiditatum: a quibus exutus dominio sui ipsius , in aliorum vitam , di opes velata lupus impeIletur. Neque enim disti cile fuerit hominem in lupum immigrare, si sanguinem
lambere coeper It ali' num , atque vitae unius in si liatus , cogatur deinceps modo unum tollere, modo alium, a quo vel vi vent , ultionem iniuriarum timeat , vel moriente , praedam speret pinguiorem .
Unde is ibi maius peccatum inveniens, ubi magis op s abundant, criminandis alli- duo diu tioribus alienisque substantiis devorandis , suam in dies augebit itinem rquales fibula fingit eos , qui comendendi humanis visceribus ad aram Lycaei Jovis
in lupos mutabantur. Hinc eum optimum dicemus regem , qui norit regere semetipsum , rectoremque propriarum cupiditatum rectorem aliorun quoque fore beat illimum , existimamus . Unde merito Plato philosophicam exigit in rege natu .ram : qui propriae securitatis arcem non
in praeruptis rupibus aedificet , sed in fastigio virtutum suarum; neque fatellitio. sed justitia sibi subjiciat animos civium ἰδc admiratione, ac laude probitatis latea tes Inim cos exarmet, atque pro ternat .
Quales felici limis hisce tem paribus Christianos Europae reges omnes habemus , qualesque horum exemplo evasuros confidimus . quotquot intellexerint, eam inter homines vitam elle heatissimam , quae do lorum pariter , & voluptatum partici tm nus , quaeqae levioribus motibus impellatur , sive molestἰs ill s , sive iucundis : cum nulla sit vehemens sine Ueho ment Iori perturbat Ione voluptas: ac ne mi. nem tuto, Sc tranquille pollidere suum , qui perpetuo cup at aliena. Qu1rum isaintentiarum homo ad imperium non ambitione, ae sponte sua . sed partim roga
si potestatem ipse pubi eam detreis et , se limul, civesque tuos relinquat ia potestate
270쪽
deterIorum. Atque huic non aliunde prinfecto satellites ad corporis custodiam ca. piendi erunt , quam a suorum numero civium: cum enim pro civibus , non vero contra cives muniatur ἱ opus minime
habebit satellitio extetorum. Quo autem tale quis ingenium adferat ad regnum, &Tegnando retineat, oportet, ut quod optimum natura tulit , educatione diligenter enutriat . Excelsum enim omne , ac generosum ad vitiorum , aeque ac vi I tutum fertur extrema, prout bonam , aut malam educationem nanciscatur ἰ aut rectae , vel pravae consuetudini dedatur . Mentis enim solertia, & acumen, iuras Pa. Titer , ac Pessimas artes prae ceteris sacilius, ac ceIerius arripit . Unde nihil deterius homine inlusto, quἰ simul artes, & scientias calleat; eas enim torquens ad pravitatem , quo maiori facultate pollet , quoque acutius cernit, eo scelera cautius, atque in graviorem aliorum perniciem exorditur . Quales Alcibiades fuere , ac Iulius Caesar, qui cum summam dicendi, atque agendi felicitatem accepissent a natura
Propter depravatos tamen suorum temporum mores ab se prava educatione , Pr vaque consuetudine contractos , se simul, ac patriam perdiderunt. Animus vero tenuis , & imbecillis nihil adeo magnum publice, aut privatim, sive boni, sive mali promoverit. Quo magis is , quem pro
Pter pra stantes animi dotes natura eduxit, atque adornavit , ad regnum vinciendus
est legibus, Ze laudis amore , infamiaeque metu aliorum iudicio subiicῖendus. Nescio enim, an quis iustitiam magni faciet, nisi hominum de se opinionem , aut potentiorum iniuriam vereatur . Hinc videmus, humiliores de iustitia eis sollicitos.& potentiores vero minime: quia illi damnum , hi lucrum ab injustitia sperant , neque ob animi coecitatem intelligunt, justitiam componere partes interiores hom4nis, & civitatis universae r iniustitiam vero tum has , tum illas' distrahere , atque lacerare : Ita ut ne malitia quidem ulla consisteret sine aliqua parte itistitiae . Si quidem latrones neque contrahere , ne que coservare societatem scelerum possent, nisi fidem inter se datam colerent , S ex legibus , pactioni in te mutuis ra pinas dis libuerent: alioquin si secum etiam iniuste agerent, alter in alterum irrue Eet, & societas illico solveretur. Is igitur princeps , una secum, su Isque cuin lubjectis mire convcniet, eritque felicissinius, qui se justitia munierit, di sibi pro muris circumdederit lcges Patrias : qaorum cultu sibi securitatem, S concordiam regno patagit. Sub incerto enim tute nemo honorum, aut animae ic curus vivit. Ideoque
cogitur infidus esse principi, quisquis principem sulpicatur Infidum sore legibus, sub
quibus ei se cives concrediderunt. Ut a tem impellat alios ad perpetuam reverentiam legum , quibus & ipse una cum cc teris custoditur : cultum , & studium earum oportet a semetipsb exordiatur. Legibus enim, quibus ipse Obien petat , c teri libentius obtemperabunt e nulla nam que vi facilius ammi populcrum , quam principis exemplo circumaguntur . Tum ero altius in animos regia Iussa descendunt, cum e legum voluntate depromum tur : ita ut rex caput videatur esse magistratuum ἰ imperiumque illius sens ain pareat legit Itrae iurisdictionis , quae in principum placita, velut in rivulos traducatur. Hinc prudentissime Romani enm gi avem capitis animadveisionem in reum decernebant, utcbantur sol mula illa: LActor tete rae; ut non hominis , sed legis imperio adimi Ita videretur . Ideo qui principum velit esse potentissimus , quam fieri rarius potest , legum veniam concedat ἰ cavebitque ne populum mutabilescenseat leges: ut pote in quibus & salus communis, & securitas principis nititur. Quid autem stultius , quam crebra legum venia relaxare imperii vincula , &variabilem ostendere auctoritatem earum , quarum potestate ipse princeps aliis dominatur λ Quo plura enim a legibus ad suum trahit arbitrium , eo redditur imbecillior ,
quamvis potentior evadere sibi videatur . Postquam enim homines crebra remiui ne legum abiiuere coeper Int metum ea rum , atque reverentiam , facile sibi exuunt reverentiam homink , cuius Omnis e legibus fluit auctoritas . Legibus enim homines obligat imago ipsa iustitiae, Per naturam impressa mentibus , & per leges explicata: ita ut dum lex dominatur , divina ratio putetur imperare : cum nihil aliud snt leges , quam distributio mentis affectionibus proiius expertis . At mini homines tantum vi sibiiciuntur , quae n; si lateat sub specie saltem adumbrata iustitiae, aut publicae utilitatis, dia P a in.