장음표시 사용
281쪽
hominum Ineonsulta facilitas . Uqdeo'ter cedenti mulieri Velleianum succurrit, non donanti i liberius enim mulieres promittunt , quam donant. Praeterea Romani facile patrimonium suum in funeris sumtus effundebant; ut posteris opulentiam instentarent, & servos liberabant, ut pileati liberti sunebrem pompam comitarentur . Unde, ne libertorum numero sepra modum aucto, servili nnguide urbs polluere tur; inhibendam esse censuit Augustus ma numittendi Ilventiam. Quo minus assentior iis, qui negarunt lege Fusia Caninia comprehendi fidei commissarias libertates; pro Pterea quod haeredibus in servis dominii Pars aliqua supersit, nempe iura Patronatus , quae danda fidei commissaria libertate, adhuc in haerede permanent. H c enim coniecturae Papiniani fain auctoritatem opPonimus, apud quem lib. 22. quaest. testator ab haeredibus petit, ut ex tribus, quos habebat, servis , unum & alterum manu mittat ; itaque in jubendo servat legis modum . Cur praeterea Paullus lib.sngui. ad
ι. Fusam Caniniam, b ) negat servum, quem per legem s scilicet Caniniam ὶ ma
numittere testator non poterat, quemque alteri, ut manumitteret, legaverat, polle a legatario manumitti, quia in fraudem legis Parendum voluntati non esset, ideoque censet servi commodum ad legatarium pertinere λ Unde ingenue pro sua do: rina, &gravitate Cui ius errorem suum recognoscit, & corrigit, te receditque a veteri sentent Ia. Negarat enim alibi, s dei commissarias libertates lege Fusia Caninia comprehendi : igitur non directas libertates tantum, Ded & fidei commiliarias hune ad , modum i x Fusa Caninia redigit, ut quiti duos servos habet, manumittere possit am-l I Quod minus commode dictum videtur, etialam si posterornm voc bulum eum Calieula apud Suetonium in visa eius e. 38. de iis solis aeeupere velimus. qui filii snt, neque posterω ulis in hune gradum appellare sustineamus. IAEI L. aa. fi letarario ff. de finisom. tabere. FI L. fi Dis eam 1 r. m de condit . . demon. I et Tis. C. G dei. m. liberrat. di Paullus sent. Iib. tit. 1 . Ulpianus
lol di'inm Cuiae. ad lib. Pauli. δεχι. tis. I l Quod is ex superabundanti laei me videtur teum enim lex ad solam manumissionem per uitlis am voluntatem peItinere . in te i . aurem ela
s ; ex tribus vero servἰs, non plures rquatu unus, & alter malium litantur . d I, i ductis autem duobus usque ad decem .pais dimidia, a X. usque ad XXX. parsis tertia I a. XXX. usque ad C. pars quarta; a C. usque ad D. Pars quinta, nempe
C. ut non liceat hunc numerum excedere,
etsi plures A quam D. servi possideantur . e Unde Vopiscus Iu Tac Ito , semos ,
inquit, manu nisi intra cent Am, ne C
viniam transiise videretur . Constat
autem , Romanorum non paucos patrimonium omne suum in servis habuisse constitutum. Pedanio enim quadringentos servox tribuit Tacitus. gὶ Plinius vero Caecilio Isidoro quatuor mille. Laurentius denique
apud Athenaeum refert sh vigῖnti millia seriorum suisse, qui Romae possederint is ultra modum danda libertate testat rex currisset , tum talpturae ordo servabatur ,
ut qui primi seripti essent, si numerati legitimum modum conficerent, liberarentur qui vero a justo numero sumi essent, in servitute manerent .vsi Altero eiusdem Ieg Iscapite continebat tir, ut ne consese, &pe miste, vel ut i, fervos meos, auilias meas
liberos esse volo , sed nominatim, S dIstincte manumitterentur servi, veluti , Stichus , Dama, liberi sunto. Quamobrem si
legitimum quis numerum manumittendo exeessisset, 'in eorumque nomIaa In Orbem, confusoque ordine scrῖpturae locasset, ac in ejus orbis area , sive spatIo scripssse set, liberi funto: neminem eorum placuit esse liberum, cum in circulo non pareret unde duceretur legitimus numerus, aut ubi tandem aliqua ex parte ductus insisteret, ut enim Ocellus Lucanus aἰt, Circulus undique smilis, s aequalis, ideo sine priaecipio , ne Aint si communibus notis testator
iam in tetrae familiae manumitti possent, mentem Τ gis etiam in manumissione inter vivos servavit est Vide Caium M ti . a. tit. a. rasit.
l Quod si intra numerum manumissi emeraria omnes liberi fuisse videntur, quia e erri omnin& nominati. Dicebantur autem in cireulo nis mu- missi et i,m manumissi in orbe tereti, Graece Iὶ, M. de quibus videndus Aletit Ilo, obf. m. r. o. qui tamen in ei reu Io, Ac eo fusumanumissios eonfundit, recte ideo notatus Ab -- tuaio Schuuingio ad caiana L R. 13. - usum
282쪽
usus suisset, vel αἰ coquus meus liber esio , cum unum haberet coquum; perinde est ac si nominatim manumismet . Oificiorumenἰm, ut Inquit Paullus, a) & artium ainpellatio , nihil inominum de signi featione mutat; nisi cum Plures sunt ejusdem artificii . Ia numero autem servorum ineundo computabantur , & fugitivi, quorum possessio animo ret Inetur . sustinianus vero haci lege velivi libertat Is impedimento sublata, pristinam manumittendi sacultatem res ἱ-: ouit , H eo tantum ejus legis capite Pro
De lege P Elia Senti.ιSEd alia manumissionibus Imped menta obtulit lex AElia sentia pluribus sane capitibus ; lataque suit Augusti aevo, se nempe Sex. .Elio, & C. Sentio Coss. A. U. C. DCCLVI. vel potIus DCCLV. in
quem annum horum consulatum emendatior temporum rat Io consert. Alia enim lex est
ab ea, cujus Cicero meminit, in qua turpiter labitur Myasingerus. Ex hac autem lege quo ab honestissima civitate averterentur naaculae homInum flagitiosorum ,
Pudendaeque famae , qui vel ob turpem fugam inulti essent In fronte notἰs, a quibus si gmatiae , ae & subverbusti dicebantur , d in vel aliquo In erimine deprehenii epsent , deInde tortἰ, aut de serrum dati , aut obiecti bestiis, aut in publicam custodiam ducti ;c constitutum fuit, ne hi manumisii commercIum, aut connubium , aut testamenti iactionem, aut ulla civitatis iura consequerentur; iussumque, ut ad eam conditionem redigerentur, qua peregrini , qui abiectis armis se , suaquet omnia vin
Libs dedidissent in ditionem populi Roma ni . Unde servi illi manum iis , ut condῖ-
'γ Imo etiam non nominato servo libertas iure novo dari posse . idetur, cum susticiat, personam jus aliunde innotescere arg. , a I. I. de in ii I e, Dion. lib. ss. yas. I Imo verba. tia a .ntia , in optimi se dicibus Ciceronis deesse. iam suore monitum fuit . Uteremur alias consilio Auctoris de legem hanc aricata diversam diceremus . utique enim eadem
tionem, ita & nomen deditἰorum consequebantur , sine ulla spe Romanae civitat Isadipiseendae. se Verum obscurato sensim decore urbis , lex etiam vilia Sentia languebat , ut reddito cunctis pari mnuminlionis jure I ulli mantis eam sustuleri
Alterum i bertatis impedimentum excitavit lex AElia Sent a ex aetate cum servorum , tum dona Inorum: nam nec servus trἰginta annis minor vindista manumitti, nec minor viginti annis dominus manumittere Poterat': itisi adducta, probataque causa in urbe apud consilium quinque senatorum , &quinque Equitum Romanorum.' in provincia vero apud consilium XX. Recuperato
rum, sive iudicium, per quos debitum, Sejus quisque reciperet suum; eosque iudices cives Romanos es la oportebat. υ Quod optima ratione suli constitutum. Qui etenim manumittit, ei vem dat Reipublicae . Quod ius sane max inum privatis est libertatis grat Ia tributum. Unde illud lenonis apud Plautum: ob)Summe ego probus, fum lepidus civis , it Attici im hodie civitatem ac umam majorem feci , atque auxi
l beraverat enῖm mulἰerem: Hinc ne lubrici plerumque consili; adolescentibus liceret civem aliquando turpiss hium dare Reipubl. lex restitit eorum consi Io parum firmo; si nam & nostr ἰs
temporibus In urbe usu venit , ut nobili ias mus quisque ad descens a vaserrimis , &deterrim Is famulorum dolis circumducatur , qu bus aetas ea maxime patet ς ebenim rei parandae dria ultatem nondum experta , praeceps ad . liberitatis officia fertur. Et quoniam libertatem non vitiorum; sed virtutis praemium esse , maiores nos ri voluerunt ; Ideo ne libidinosis illecebrῖs candor, & Pberalitas aliena ca
283쪽
ptaretur; iustas , & hoaestas eausas probari oportebat; a quaque ona iis frausam Iveretur, irritae erant hac lege manu
missi Ines eae, quas mitior XX. b annis faceret per laterpositam persona n alterias, 'MU natior ea et annorum XX. Quod
ex seateatia legis S. C eeocatum . ut patet ex Alexandri rescript 1. Plura enim S. C. legem hanc comitabantur .
nempe; in se quis apud unum Confutem
ediderit nomina manumittendorum, uta-pud eundem expedias maetumissa rem pe
r agatque solem uia, nisi ConfuI ille , justa
causa , impediatur ; tum enim licebit alterum adire. M Est & illud, ne tu fraudem civitatum manum illi ad libertatemvea irent. μὶ Atque ad hanc legem etiam spectabat S. C. aliud, ne capitalium crimi aura reis servos suos maa amittere liceret. σ) Et illud, quo inrer juaas causas manum i .lionis habetur, si mi aor XX. annis ancillam suam matrimonii causa Inanumittere cupiat , dc iuret da iuram intra sex mea ses. IJ Iustas autem c iu-sas Iustinianus recensiuit hasce: si quis patrem , aut mitrem , filium , filiamve , aut iratres, sororesque naturales , aut paedagogum, aut nutricem, aut collectineum ,
') mana mittat, aut ancillam I si ean, ut diximus, intra sex me ases ducere sit
Paratus aut servum non mitiorem decem, & septem anais , quem pro urato rem sibi constituat . Quas causas exigit Iullini inus a minori XX. anais , si vindicta manu pittat , no s testam rato . Nam adolescenti amorum XVIII. liberam tribuit facultatem in testamento ma
a I VI p. ad I. ἐαιd ff. de manaemiis. vindin. b I L. . σ. qui manumitti non dis & Cuiae. ad eandem Lis. cc I d. r. q. C. qaι mana tui son possunt. I L. r. V. de estis. 'Oeonsi e I L. in fraudem xx. ff. qui oe a quibua mai um. per t. AEl. feni. lf L. qni maeua g. F. 4e manumi fg Cuiae. abs ε. cap. 3I. lib. I. tit. Ir. e. t. F coitectaneus in fin. de manum. vindict. Insit. II. I. tit. 6. sive OI ryoφον, euius mentio fit in Actis Apostolorum east. II. v. t. Additur in T. 23. D. de manum. vindicta capsilia . Capsarius vero est , qui libros adolescentis ingenui . in ludum euriis is, portat, quo sensu Augustinus Commem. in V. XLI. Iudaeos Christianorum raptarios vocat . item coatia Faust. Q. as. scit marios baiulan.
tiae caput vetebat manum; non es ; quae obligatos servos creditoribus eximerent ;parte inque detraherent pignorum , aut portionem pitronis debit in imininuerent . Hinc revocavit, ac ipsa lare irritas fecit hi manumi iliones ab eo consilio , fraude aue Piosectas , etiam si minum Issiones a militari testamento descendant οῦ lὶ similiter atque alienationes in fraudem creditorum factae peta Pauli Iaaam rescῖndun- tur: mὶ factae autem in fraudem patrinorum a testato liberto , per Fabianam οῦ ' n) ab intestato vero , per Cairitabam actionem revocantur; o iniquamvis hae ab init o valeant mamim lsiones vero lex vilia S-ntia in ipsis initiis irritas reddat. Noa eadem en ἰm est in Praetore , quae in lege potestas . Porro per hanc lQ-gem iis etiam prospIcἰtur creditoribus ,
quibus sub conditione debetur, sp) .cum
3c is etiam creditor obligat; onem trans
sessionem mἰtti bonorum debitoris : ideo recte Cui acius e veteri lectione trὶ negationem expunxit , ae pro locum non habet, restituῖt locum habet: cui emea-dationi favet Hermogenianus . IJ Verum ne dominus, qui solvendo non est , distractio iis bonorum ignominiam pol mortem subeat , permi illam est ei hac lege , uni servorum libertatem, de haeredItatem testamento relinquere , ut is In sese infamiam domini suscῖplat, ae non domini , sed servi nomἰne bona distrahantur et similiter atque ne Senatorium nomen Insa inia polluatur, ex S. C. curator constitu ἰ-tur distrahendis bonis Senatorum , qu busas Iones creditorum I miricnea fili. t Verum etsi simpliciter haere servus sit institutus
tes legem di Prophetas.lba IV. t. a. e. s.
IJ I. 8. f. s. ff. qui in a quibus. I. MDAEM.6m in priae. F. de malis. testam. ma f. item si quia in fraud. credit. Irisi . .ee
284쪽
liberum Iustinianus voluit; ta) cum haere. dis noti .en nequeat nisi in liberum hominem cadere. Item Adriani temporibus proditum est S. C. b) ad hanc legem ut pluribus liberatis ab eo , qui solvendo non erat, & per fideicommittuna institutis servis, qui priori loco scriptus esset, libertatem, & haereditatem assequeretur, nisi prior nominatus maioris sit precii, ex quo possit creditoribus satisfieri; alter autemst minoris, nec ex eo possint creditores debitam sibi pecuniam redigere: tum enim
sequenti loco scriptus perveniet ad lihertatem, se) Si tamen servus sit institutus, substitutus vero liber homo, rejecta institutione servi, in libero substituto consistet haereditas. Servi enim institui Io tum demum valet, cum deest homo liber, a quo haeredis nomen sustineatur: dὶ DIrectas
autem libertates tantum coercet lex AElia Sentia r nam fideicommissarias moderaturius ante receptum, quo vetatur fideicommissium praestari, nἰs deducto aere alieno. eὶ Cautum praeterea est hac lege, ut spatronus lἰbertum inopem alere neglexerit, ipse liberique ejus exc dant non solum iuribus, quae manumittendo sibi retinuit ;verum etiam haereditate liberi ἰ, ac bonorum possessione; nisi vel haeres sit ipse dominus institutus, vel bonorum possessionem secundum tabulas petat. f Et contra ex eadem lege actio prodita est adversus Ingratos libertos. Optimo sane consilio, nequἱ contemneret libertatIs auctorem, turpi Vita , .scedisque, quorum indicium praebuit, morbis civitatem labefactaret. Hac apud Athenἰenses formula ingratus libertus in servitutem retrabebatur: Supersedeo te hahere civem, tanti muneris impium asti-
ma orem; nec adduci possum, ut credam urbi utilem, quem domi scelestum cerno r
ubi igitur, ct esto servus , qAoniam liberesse nesciosi: gi apud Romanos vero
damnabatur in latomias, sive lapicidinas.
quanquam enim in I. 3o. . qui, s
. quιbus , legitur, ut in ferυItutem re centur , & apud donatum invenitur, libertos in servitutem revocari; tamen in ea lege glossema est, quod irrepsit ex constitutionibus. Siquidem posterioribus temporibus, ad quae forsan & Donatus respexit, non ex l. AElia Sentia, sed ex rescripto Principum, patroni extra ordinem libertos in servitutem revocabant. h) Haec autem actio ex lege AElia Sentia descendens, competit dominis, vel ejus filiis . haeredibus etiam, si se abstinuerint haereditate ἱ non autem haeredibus haeredum, si vel filiis ex haeredatis , deinde per alium haeredem, vel per servum ad haereditatem paternam admittis. Et recte Culae ius in l. cum patronus, coniungit actionem ingrati cum jure operum exigendorum. in Ne vero in libero homine nota haereret servItutis, eadem i. AElia Sentia , dominus , qui a libero mercedem operarum stipulabatur , ab omni iure , quod sibi 'ex manumissione supererat, excidebat. μ) Secus vero erat, si a sponte praestantibus libertis dominus acciperet .
aut operarum mercedem exigeret : potius enim a conductore operarum liberti capere videretur, quam ab ipsso liberto ruisi ea conditioae sit Patronus, ut pecu nia non Indigeat, & satis operibus ipsius liberti juvetur : ne quod accepti beneficii praemio libertus ex legibus praestare tenetur, ad explendam domini avaritiam deflectatur. mὶ Cum autem nihil tam
init Celeb. Otto rν. τι-. IV. p. a. qui dicha veIba ad principum Constitutiones lenit quibus liberti in . crati extra ordinem in servitutem revocati fuerint .
a sei licet, ut qui operas exigere potest. etiam actionem ingrati instituere queat. tha d. Id eam pHνenas Culac. in m ad Ieg.
285쪽
reIp. conducat , quam liberorum procreatio ; ideo hae lege jus patronatus adimebatur ei, qui stipulatione, vel iureiurando libertum, libertamue obstrinxisset, ne nuberet, neve liberos tolleret, ca) nisi non perpetuam viduitatem patronus, sed magis curam susceptorum iam liberorum injun
xisse videatur. bὶ Verum si jureiurando
Patronus adegerit, ne uxorem ducat, libertum, qui suscipiendorum liberorum spe
destituatur, veluti castratum, certe in legem non incidet: neque si libertam patro nus adegerit, ut sibi patrono nubat, dummodo ex animo matrimonium expetat. c
Erat, & aliud hujus legis caput a Iustiniano commemoratum in Novellis , quo donatione facta inter virum, & uxorem;& viro mortuo antequam rem donatam traderet, vetabatur mulier eam vindicare; sed s mar Iti haeredes eam rem a muliere sediterent, mulieri, si non possidere, s in ran.
tum exceptionem contra petitores opponere permittebatur.
CAPUT XX. De Gge Iulia manumissionis. MAnumissionis quoque legem Augustus
eondidit amplificandis iuribus inai statis. Nolu It enim, principem libertatem dantem teneri legibus manumissionis; sed sine ulla solemnitate, sive vindicta, solo
lώI L. penuit. ff. qai. π a quibac ο L. c. R. de iur. patran. t i Imo si possideret, quod tamen caput m gis legis Cinciae, quam Sentiae fuisset, videtur. Quare & Cineiae nomen illius loco Novellis inissertum in novissimis editionibus eorporis iuris .cd Hottom. hac IV. in serie Ieg. Rom. e I L. apiad eam m de manum . f. r. ' a Plinei pem sine vindicta manumittere posise, lege Augusti cautum dieit Paullus loco Iauis dato, sed hanc legem Iuliam de manumissioniis bus dictam esse, non dicit.
lom de sese Petronia e. a. qui legem de partibus iudicum sententiis Iulio Caesari aeceptam ferre rualuit, & legem Iuliam patronorum dictam fui Lis, censet. Idem legem Petroniam de servis non amplius arbiti io domini ad bestias depugnandas dandis , erudite Se ingeniose aerati Augusti, latori P. Fetronio Turpillianti vindicavit: legem autem Pettoniam de abo: itionibus, quae dein in Senatu L
que nutu perducere posse servos ad IIberitatem voluit; quae lex Julia dicta est de
manumissionibus. eamque Augusto tribuit
De Lege Petronia de Servis. FAvit quoque manumissionibus lex Iun Ia
Petroaia , qua constitutum est, ut discrepantes pares Iudicum sententiae servo
libertatem pariant : f sementia enim semper est praeserenda elementior. Alia quoque lege, sive, ut ego suspicor , alio ejusdem legis Petroniae capite subventum est servis, ne arbitrio domini ad bestias depugnandas tradantur, sed a iudice, causa apud eum probata, IJ Auctorem Petroniae legis Hottomannus facit Cuium Iunium Caesonium Paetum, & Petronium Tura milianum Cossi an. 8i3. Λ. U. C. ''
De Lege Iunia Norbana,s S.C. Laetiano. AUgusti studium emendandae civitatis,
ae servilium sordium eluendarum , viguit etiam in Tiberio, cujus quinto imperii anno A. U. C. DCCLXX l. Iata est lex Iunia Norbana a M. Iunio Sylano , L. Norbano Baldo Coss. Eaque medium
consultum Turpillianum translati sit, eodem ariis no latam putat, . quo haec de servis non temere
ad bestias dandis vulgo Iata sertur. c a Malait hane legem novissime C. Iunio Norbano Balbo acceptam serre C. Noord rh. qui eum L. Cornelio Scipione consul fuerit. A. V. ετ I. Caussa tui . hanc legem, qua melior facta sit conditio libertorum modis minus solemnibus manumissorum, ut apparet ex fragmentis veteris Iuritaeonsulti, apud Sehultingium p.go .se . non Convenire genio Augusti, servis infensi, multoque minus moribus Tiberii. hostis generis humani, neet tempore Augusti Larinis Iunianos aequiparari potui sse . quia hi iuris iam Romani fuerint participes.
Verum, utut haee speciosa sint, tamen non est. Cu 2 temere vadimonium receptae sententiae deseramus . Quamquam enim hoe intuitu servis benigna est lex, quod etiam minus solemni modci manumissi tu servitutem temere revocari nequeant,alia tamen ex parte has libertates cohibet, perinde acleoes AElia sentia & Fusia Caninia indubitante et isdem eiicitet temporibus Ialae. Liberti enim Ira niani moriebantur ut servi , bonis eorum iuxae peculii apud dominum remanentibus 3. 4. I. aeae λις. l. Pr. . F. xu. L. na. c. de Lat MI. Quo aqueu
286쪽
quendam gradum inter libertatem, & se
vitutem interjecit, iisque paravit, qui neque vindicta, neque censu, neque testamento, sed per epistolam, aut inter amicos, aut adhibitione ad convivium manu mitterentur . Siquidem, qui aliquem sua mensa participasset, is propria quodammodo illum dignitate impertire videbatur, ut significat Agamemnon , dum Idomenaeum ad pugnam apud Homerum adhortatur. a in Verum ita demum adhibitione convivii , servus libertatem assequebatur, si eo consilio ad mensam a domino vocatus a' pareret. ινὶ Et quoniam in conviviis, aut congratulationibus, atque hilari consuetudine amicorum homines animo soluto sunt,& remistb, consilioque languentiori; propterea lex minus hujusmodi manumissionibus tribuit. Et cum procul sumus, nec servi utilitatem praesentem habemus, facilius manumittimus: ideo libertas data per epistolam, minor est libertate data solemniter : initur his itiosissius a numissos lex Paequavit, qui nomina dabant lat ImMdloniis
α deducendis, te in quibus esse impune li
cebat etiam interdictis aqua, & igni; tum 1 autem hi, cum illi, qui sponte nomina dabant , in easque colonias confluebant latini facti Rsmanam civitatem amittebant Iut neque connubII, neque testamenti, neque nexus mancipitque, neque patriae Potestatis ius retinerent, ac dicebantur Latin I colonarIi. Cum autem lege, ut Cicero testatur, d Iulia, fortasse Iata a S. Iulio Caesare, qui: primo anno Italici belli , Consul eum L. Martio Philippo fuit,
latinis omnibus eἰvitas data fuerἰt; conditio veterum latinorum transiIt ad hosce
libertos, te γ qui eum viverent liberi, tas porro Traianus hominem invito, vel ignorante patrono beneficio principis ad libertatem festiis
nantem, etsi vivam ege sinat civem Romanum, amen Iasinum Deiι morianism, di Latin x liberis
totum eonditio Iustiniani tempore nondum abo. I ita erat . minus mirabilis videbitur libertus Laistino tempore Tiberii assimilatus. Illud notabi- e. libertos Iunianos rem pore mortis pro servis habitos fuisse . quod utique non eontingit Latimis Colonariis, unde apparet, neque his similes
men mortui servilem In statum relabebantur; nisi ad plenam libertatem testamento, aut censu, aut vindicta pervenissent. Si vero in hae media libertate mansissent, e
rum bona dominus oecupabat jure peculi ircum ipse, tum liberi ejus, qui exhaeredati
non fui llent . Nam haeredes instituti vel soli, vel cum extraneis in horum liberi rum bonis praeserebantur ceteris ex S. C.
latinae libertatis adipiscendae : quae nunc ex Justiniani constitutione ad veram, plei
namque libertatem perducunt. Itaque se vus infirma valetudine, quem dominus e
posuit, habuitque pro derelicto, ubi conqvalesceret, ex 'edicto Claudii latinam tbbertatem assequebatur. ιὶ Item &quid
iuncti, harediise voluntate, ut Pompam augerent funus pileati praecederent, aut
lectum circumsisterent, aut ventum cad/V
ri facerent, quod offcium Achilles Patro. clo prastabat; vel quibus ex testamento IMt Ina libertas obveniebat, quique pendente conditione libertatis testamento datae inhaerede vindicta manumittebantur vel
quos dominus, accepto ea causa pret o manumittere abnueret; vel ancilla, quae sui Oset in matrimonium libero tam Ini a d mino collocata; vel Is, quem domi r us Is ter acta judicii filium appellasset, cuive dominus instrumentum emtionis, & servitutis reddidisset. Qui omnes ad latinam tantum libertatem vocabantur II nunc se is lata Lex Iustiniani constitutione Non modo ulat Ina libertate, sed discrimine omni liber-ηtos inter, & ingenuos , cmnes aeque ad y plenam, & Integram liuertatem perveniunt
thin Cum ante Iustinianum latini liberi ἰ,
tum demum Romanam civitatem asse-lfI P. unica e. de lat. libere. ει Ll 3 voeem ceteris de haeredibus intelligo liberisti. vinnius in comm. ad 3. 4. I. de face T. lib. haeredes manumitaris voeari censebat. sed se
Tribonianus extraneis heredibux eius non eoram
dicere debuisset. Nune ita seripsit e Pes ea et ero
senatu Uriis largiano sauram fine s. ut Liber manumissorι ε non n- ιμ exhere si factἷ, extrais meis haeredibus eorum in boniε Latinorum praeponearentur. V cantur autem liberi non nominatim
exheredati facti, unde manifestum, haeredes liberti extraneos, non ab institutis tantum, verum etiam ab exheredatis inter ceteros exclusos nisi se, adeoque S. C. tum in favorem familia rationi latum esse. Is I I . a. .eui I ne manumi . ad tiberta . Perven. tha c. de Iar. l. . tia . Novel . 78. cap. 1.
287쪽
'ueretur, cum rescripto princἰpis ju; χἰ- rilium impetrassent, caὶ vel causa liber Tum . Etenim refert Ulpianus, bὶ lege Iunia Norbana in cautum fuisse, ut si latinas libertus civem Romanam , vel latinam duxisset uxorem , interposita solemni formula, te quod liberorum verendorum
causa uxorem duceret, ex eoque coniugio
prolem sese episset, filio anniculo iacto, &causa, vel apud praetorem , vel apud praesdem provinciae probata , parentes simul, ac liberi ei ves Romani ferent squidem
uxor latina suisset ; dὶ nam si esset civis
Romana , filius nasceretur c Ivis Romanus ex rescripto Adriani . At quomodo potuit uxor esse civis Romana , s nullum lat Inis cum civibus Romanis erat jus connubii Nimirum id impetratum fuerat a principe : nam tit. seq. scribit Ulpianus sees connubium habere peregrInos & latinos cum civibus Romanis, si suisset concessum , ut intelligas consuevisse concedi. Ceterum scivἰs Romanus latinam duxisset sine venia, partus latinus aderetur . Etenim connubio interveniente liberi patrem sequuntur nullo autem interveniente connubio , liberi conditioni matrIs accedunt.
CAPUT XXIII. De Lege Mensa. OUod aliqua ex parte '' immutatum
fuit 'ege Mensa, quae natum exalt rutro conjuge peregrino, iussit sequi dei terio is parentis conditionem. Plenam quinque libertatem assequebatur libertus latinus . qui annis XXX. maior Iterum manumitteretur. Euiusdem autem liberis a pri-
xiam solam laudat . Unde Cl. N OId kerk nata Mee alio suspicandi. Ulpianum de alia lege Iunia loqui. Laudatur quoque Iex Iunia sine adiectiois me Norbariae in g. 4. I. da Dceem lib. de alibi ut observat, Oua ad d. f. te a Gotho t. ad I. aao. F. de V. S. Tacit. ι.
l a 3 Ulpian. tit. de tar. 3. I. t o I rat. s. 3. q. er sal 'a Imo letem Μesinam ad Latinos non petilisnui sse, alii censent. Peregrinos quoque seiungi interdum videas a Latinis . ut apud Ulpianum sis. V. . tis. XIX. . . de Marcianum in L. I. g. r. D. de I aem ι . Neque tamen ideo sententiam Nostii
ima manumissione , dum libertus pater eo. rum esset minor, ius Quiritium quaerebatur ex I. Iunia . post eam autem aetatem, qui latinitatem adispiscitur, liberis ius Quiritium consequitur ex S. C. quod Cujacius observavit. I Praeterea Claudius rei a
vali studens, ejus amplificandae gratia, civitatem Romanam praemio ei liberto latino concessit, qui decem mille modiorum navem construxisset, & sex annos frumentum transportasset. Hinc Suetonius Ingentia praemia scribit a Claudio proposita suisse iis, qαῶ navem fabricarent , ut Latinis ius Quiritium , & mulieribus, qui navem adornassent sconcesserit ius, quatuor liberorum. h
CAPUT XXIV. De Lege Visellia.LΑtinus pariter consequebatur jus Quἰrῖ-tium militia, ex lege Visellia, de
qua commodum hic agendum occurrit .
Aliquibus in codicibus legitur Miscellia , vel Misella, vel Viscellia , vel Visiinia, nono
recte e cum Viselliorum familiam jam no- otam habeamus ex Cicerone in Bruto , ex φqua fuit C. Visellius Varro Ciceronis coa--
haec anno A. U. C. DCCLXXVI. L. Visellio Varrone, Sext. Cornelio Coss. sub Tiberio. Inter capita huius legis, quae perierunt, illud extabat, quo latinis libertis civitas Romana dabatur, s sex annos militassent inter vigiles, quorum septem cohortes Augustus praesecit regionibus urbis , binasque regI nes singulis cohortibus custodiendis ma
dabit . il Senatusconsulto deinde ad hane legem iacto , contractum fuit legἰs spa
tium, iussumque, ut triennium ad liberta-
deserendam esse putamus. Si enim homines diviis duntur in rives 5 peregrinos; de peregrinus est, quisquis non est particeps iuris Quiritium , Latinus etiam peregrInas erit. Cons. Sehultingium ad Uip.
288쪽
tem integram adipiscendam satis esset. ain At Iud erat legis Viselliae caput , quo libertina conditio a civium, & ingenuorum honoribus arcebatur , nisi liberti jus au reorum annulorum , quod divitioribus plerumque concedebatur , vel restitutionem natalium a principe impetrassent . Itaque libertus ad eam conditionem evehebatur , qua erant , qui nascerentur ingenui . Et nim servῖ annulos gestare prohibebantur ;& libertus aureo annulo ex indulgentia principis utebatur quod ius adeptus habebatur ingenuus nec quidquam patrono debebat, praeter reverentiam, quam etiam liberi Parentibus exibere tenentur; b)mor Ietis autem ad libertinam conditionem redibat, ac integra patronatus jura reviviscebant . Hinc Ulpianus hunc hominem vivere a It ut ingenuum , mori ut liber tum 2 et en Im patronus bonorm possestionem contra tabulas recte petebat . e 3 At si non modo jus aureorum annulorum , quod etiam Deminis concedebatur, d libertus impetrasset , sed aureo etiam anitulo rite , ac solemniter a primipe donatussu Isset; locus etiam in equestri ordine donatus eidem putabatur: se in unde ne una. bra quἰdem iuris patronatus supererat, ac hira omnia manumission Is extinguebantur :ut hinc appareat, quid intersit ius habere aureorum annulorum , quae erat imago libertatis , & aureo annulo donari, quae nota erat equestris ordinis. IJ Idque miror, Culac Ium antiquitatis post extinctam Rempub. peritissimum promiscue accepi sese. h) Peribant etiam patronatus jura restitutioae natalium, ut ne actione quidem ingrati deinceps libertus teneretur: so ideo
nisi consentiente patrono, nemo natalibus reddebatur. Verum Iustinianus Novell. 78.
sublata l. Junia Norbana , & l. Visellia ,
libertos per omnia ingenuis exaequavit , remisitque onus impetrandae restitui onis natalium , & iuris aureorum annulorum ac in solam mamim isonem haec omnia
Iam Gravis . iura congessit . Atque hae leges pertinent
ad directas libertates; nunc ad S. C. Progrediemur , quae fideIcommissarias complectantur . Testamento enim , praeter di- ructas, fideicommistariae quoque libertate; relinquebantur verbis precariis.' Peto, Ro
nime vero per verbum comendo, quod animi desiderium potius praefert , quam Prae
ceptum, nisi adjectum fuerit, ne cui alii seroi.it: quod & sine commendatione manumissonis onus Imponit haeredi . l) Eei quoniam directae libertates ipso iure competuat ; fideicommissariae vero praestandae sunt ab hare de , vel a fideicommissirio, vel a legatario , ut qui ab iis libertatem petere negligat , maneat in servitute cum
liberis; nis in ideo ne fraude , culpa , vel
absentia hoeredum , vel legatariorum iniiceretur mora libertatibus , varia prodita sunt S. C. quorum vi , quod accipiendum erat ab homine, piae stabatur a iure.
CAPUT XXV. De Fideicomissariis libertatis, Ch S. C.
IGitur S. C. Da sumiano cautum est, s v ut ex quacunque causa ' in abessentii , qui fideicommisiam libertatem debent,
servi expectare non cogerentur , sed perinde haberentur, ac si, ut oportet, ex causa fideicommissi manum illi sullsent . Quod S. C. ad fictam absentiam utilἰtatis causa porrectum fuit . Nain si testator tutores liberis su s dedisset servos , quos manu miti I iusserat , quoniam nec servi tutores esse possulit, antequam manumittantur ἐnec fili , a quibus libertas relicta est , per Matem manumittere queant , si sint impuberes ideo Paullus absent Ium vice haberi tradit filῖos ut S. C. Da sumIano includantur , ac a S. C. accipiant 'liberistatem , quam ab impuberibus consequi nequeant; ut liberi iam facti, tutelam pue-
pr.Biae fideis. ιιεert. ut paullo post plectus dicemus .a rerum
289쪽
rorum capessant . ta Quamvis autem , absente domino , sine illius facto,
servus m au mitteretur , integra tamen ei
Patronatus iura relinquebantur. μὶ ' CAPUT XXVI.
De S. C. Rubriano.VΕrum Traiani temporibus R. U.' C. DCCCLIV. Rubrio Gallo, & Coelio Hispone Coss. suffectis coercendis fraudibus
haeredum, aut aliorum, qui rogati sunt mMnumittere , ne ad manumittendum evocati a
Praetore laterent, aut dolo abessent , eallidoque conssito protraherent, alia ve arte, qua spem libertatis eluderent, factum est S. Cons a Rubrio Cons. Rubrianum appellatum , c ex quo si erant rogati a testatore manumittere , evocati a Praetore adesse noluissent; servi , pro quibus Praetor pronunciasset, perinde libertatem adispicebantur, ac si directo manuinisti Dissenti adeo ut partus ex serva illa, cui fidei coinissaria libertas relicta esset, liber nasceretur. Et haeredi eripiebatur libertus, & fiebat orcinus; quia haeres , quantum in se suit, omnem spem liber. tatis praecidit .' unde nec ei jus patronatus
relinquitur , neque eiusdem impuberis liberti tutela; sed ad familiam testatoris ea defertur , d) nisi vel pupillus haeres fuisset rogatus, tutor autem adesse noluisset; iniquum est enim obesse pupillo tutoris fraudem, se
I a Pauli. feni. it. I 3. t a Quod SCto Dasumiano debeti, ex verbis Paulli non intelligitur . sed eo inductum Rit tersitiustus coniiciebat, quamvis satis verisimiliter. t b J Cuiae. ad tis. c.de fideicomm. liberi. I Casumianum SCtum post SCtum Ru brianum di Atticuleianum Iatum esse , suspicatur Antonius Augustinus de inm. mpr. Pandi c. IV.
v FI Latet in his verbis disserentia SCti Ruis briani Ec Dalamiani. Ex hoe, qui rogatus est
manumittere, abest ex iusa causa, veluti pro. pter absentiam Reipublicae causa, quo casu servus inanumissus etiam absentis sit libertus 3 ex Sena. tusconsulto contra Rubriano is, qui manumittere rogatus est. abest doti malo, ideoque iure pataoratus excidit. verba enim L. 3I. , .c. Ex quacvii. que eausa ad iustam absentiae causam restringenis ea esse, apparet ex L. 3σ. pr. D. de Fideis. tiberi. s e I L. cum vero a s. g. obventum T. F. de fideicomm . liberι.l a I L. a. b. plane F. de Magri tui. l e L. neque 36. F. de flaei comm. liberi. lf L. neqxe m de fidet comm . liberi.
vel haeres major quidem sit, sed absit eausa rei familiaris, aut religionis aut servitutis apud hostes, aut aliqua calamitate, aliaque justa causa detineatur; sfὶ quae cauta comprehenduntur Da sumiano S. C. quo nec liber. tas impeditur, nec libertus eripitur fraude carentibus . v Item retinebat ius patronatus
lines , qui evocatus adesse neglexerat, si non testatoris servum, sed proprium rogatus esset manumittere : quamvis enim pro nunciatione Praetoris, servus libertatem Obtineret; tamen veluti a fidei comm Illario libertatem accepisset , ejusdem permanebat
libertus, cuius suerat di servus. h CAPUT XXVII. De S. C. Iunci.- . OUod cautum ') L It S. C. Iunc Iano, vel AS miliano , ab AEmilio Iuncio , & Iulio Severo Coss. ij de quo de
infra, Alioque S. Q cuius nullum nomen superest, Adriani temporibus cistum est, ut si antequam Praetor pronunciasset, fideicommi liarius sine successore decessisset, non
impediatur libertas , sed illius sit libertus oscinus, cuius servus antea fuit. O Et generaliter S. C. vetitum est , libertates intercidere , si quis sine haerede , vel alio successore decesserit, qui fideicommis
sam libertatem praestare debebat; vel si suus haeres se abstinuerit. si
h I. non tantum si . . sed F. γ L. 23. f. .m de fideiro . Iib. s Quomodo igitur distat senatusconsulistum Iuneianum a Rubriano & Disumiano Itaquidem quod ex Iuneiano liberatur servus, qui mortis tempore eius, qui rogavit, non fuerit , L. a g. s. q. D. de fide comm. liberi. velati prois prius eius, qui manumittere rogatus est, L. stas. 8. D. eod. salvo eidem iure patronatus, d. ι .a . 3. 4. D. de si deitonzm. Πωνι. rum ex Dasu mi ano liberetur servus hereditarius, ex Rubria. do vero destinatus manumissor iure patronatus ρο- nitus excidat. qnia in fraudem libertatis abest. ἰJ L. fi eum femum at . f. .. m de faelio m. libret. Cuiae. c. eod. er ad lib. 12. Pauli. Ad eo dict. sive ι. s. an de Meiιomm. Iibor. l kl 1. 3. F. eedem. t Defuncti puta, si de&ncto, haeredis. sheredi serviebat. Quid si tertio servii siet tunc oristinus haredis erat, quia At, si ab herede redemtus&ina nun. issu seu et libertus eiu fuisset. Verba. Aute- quamPrator pronunciasset, I deicommissarius sine μα- cessore deetis e. hoc SCtum a su perioribus separant
290쪽
De S. C. Articulejano. IN provincύs vero ea cognitio erat Pege sdum eorum, quorum iurisdictioni sub erat testator , & servus : qua de re sub Traiano prodiit S. C. Articuleianum, ipso
Traiano, de Articuleio Praeto Cos . , quo continebatur, ut Ia provinciis praesides provinciae cognoscerent, licet haeres alterius stprovinciat. μ) Item senatusconsulto Iunc IPno non modo de servo haeredis proprio , sed de quovis alio, qui nec haeredis
esset servus, nec testatoris , cautum erat,
ut si Praetor pronunc Iasset, in ea causa effe servum ,:ut s adest haeres, congedus
esset Hlam manumittere et perinde esset,
ac si seroas fuisset ex mei commis ma
numissus, ex quo intelligitur, quod supra Innuimux , servum hane ex S. C. liberatum , haeredix libertum permansurum: quia enim lex praestitit lac um haeredis, videtur tanquam ex fideicommisso ipse haeres liberasse . bὶ Ceterum non video , cur hoc caput aliqui subiecerint A miliano S. C. &AE milianum a Iunciano discreverint, atque haec nomina , quae unius hominis sunt, ad duos distraxerint οῦ cum omnia ab uno α- milio Iuncio prosluserint.
De S. C. Vitra AT cum aliquando contἰngeret , ut te stator libertatem ex fideicommisso relinqueret pluribus haeredibus institutis, inter quos aliquis erat Infans , qui manumittere non iuberetur ἔ absurdum videbatur, ut
quod is sari non posset, atque aliis haeredibus vendere partem suam impediretur, c libertas, quae ab aliis praestari poterat, tantum ab infante non poterat. d) Idcirco Subpitio Galba , Vitrasio Pollione Coss.
Senatus iustit, ut perinde esset, ac si insans partem dominii suam vendidit set. Ideo cohaeredes, liberato jam servo, precii nomine infanti tenebantur, ac si ex causa judἰcati cum iis ageretur. Itaque quod natura negaret, lex praestabat: lex enim pro infante loquebatur, ae partem dominii cohaeredibus vendebat.
De S. C. Novi avo .ET haec quidem S. C. pertἰnent ad eos
servos , quἰ aliena beneficentia redeunt ad naturalem libertatem . Sed non raro servus ad libertatatem , libertus ad ingenuitatem in iudicio proclamabant, ut essententia iudie Is in meliorum statum se
revocaret e dominus autem, cuius intererat , servum , aut libertum , in servili ,
aut libertina condit Ione permanere , pro pter benevolentiam erga servum , erat ii
dulgentior , de contendebat quidem in iu-cio , sed leniter , ac remisse , ut scilicet
a servo , qui cum de compacto agebat, ae lusorie confligebat , Ia judicio superaretur . Qua arte pessimi quique servorum ignavia , oe imbecillitate dominorum civἰ-tatem Romanam assequrbantur ; nominis autem Romani dignitas pellimorum civium turpitudine polluebatur . Ideo Domitiani temporibus has fraudes Senatus resecuit; obscurum, quo anno , quibusque Coss. Siquidem hoe S. C. a Icubi Iunian I nomen praesert , & adscribitur Domitiano Caesari , de Appio Iunio Sabino Coss. an. R. U. C. MCCCXXXVI. alicubi vero Num lanum appellatur , ut in t Itulo Cod cis de collusone detegenda, Qua mi lectionem Culicius in parat . oe in emendavIt ex Basilicis , ubi legitur : in rimox δεγιια- τι ἐγγράφως aetolint : de reposuit Ninnianum a Ninnia gente, de qua fuit Trib. plebis ille , qui intercessione sua restitit
ca L. nor tantum st. F. de fritionis. IV. 'l De auctore SCti Attieuleiani tonserendus vetus lapis apud Gruterum p. t s. n. a.&sPartianua ad Hia Ianum e.. 3. Quae de Sino. Iuneian deinceps Meunt ut , eommodius subiecta fuissent superio ' rubi eae servum ex SC Iuneiano ma-mum ssum het edix libet tum fuisse, Gravinae libφ Iet credimus, propter landata verba L 38. D.