장음표시 사용
301쪽
cum dignitas η obstiterat, suetit imminuta. a uia ut autem hoc ad nuptias pertinens, passim immutatum est Nodietιara . Iustiniani, a quo etiam constitutum
est, o in ut mulieri scaenicae, quae sed is
honestum vitae insti tutum .ςstotoulat, cum quodlibet etiam dignita praedito nupvia-ptiarum potestas esset .l b eand rq honestatis causam libertinest etiam ab ingenuo
adrogatus, aut alius, qui artem ludicram exerceat, vel a Parentibus eam artem exer-eentibus descendat, ducere prohibetur filiam Senatoris, etiam Senatu moti, quae se ad turpem quati um non convertit uti & prohibetur ducere neptem, Proneptemque ex filio te in cujus Pater dignitatem amisi ilat; nisi se turpi quaestu commaculaverit.
E tamen tu tiae quamvis injustae, non Ca irritabantur per hanc legem; sed per L C. quod Marci orationem est consequutum : din qua oratione Imperator suasit, ut quae prius erant illicitae, deinceph nec nuptiae forent. Hoc enim inter injustas interest , & irritas nuptias, se ) quod in iustis dos consistit . quae post viri mortem caduca fiebat, fὶ & ex iis oritur accusatio adulterii: ab irritis vero, nec adulterii accusatio, nec dotis actio proficisci
tur. I Verum Cui acius docet, 'ν ex hac lege quidem libertinam non esse
justam Senatoris uxorem, aut filii, aut ne-
potis: contra vero non ex hac lege, sestex or tione Marci filiam, adt neptem S uatoris, non esse justitiam uxorem liberti. ni hominis. h) Neque cum lena, aut ea, quam leno , lenave manumiserit; neque eum
muliere publico judicio damnata , & ta adulterio deprehensa, lex Iulia dat ἐngenuis nuptiarum licentiam. i) Ingenu I a
tem nomine lex comprehendit etiam eum, qui jus aureorum annullorum impetravit.
vel qui fuerit ingenuus iudicatus. ι
Damnatam vero publico iudicio mulierem, ne ante quidem ductam retinere deinceps Senator potest ex S. C. ad hanc legem adiuncto, cujus meminit Ulpianus. m Et quoniam lex non tam sententiam notovit . quam factum; ideo ingenuis absti neγdum erat a nuptiis mulieris tu adsilierio deprehensae, quamvis non damnata redabsoluta suisset . Semel enim deprehensa, nunquam exuῖt turpitudinem. v
Damnatam vero adulterii, quam vir accusaverit post impetritam objecti crἰminis abolitionem , uxorem denuo ducere non prohibetur. o) Sevgrissimo quoque Consilio constitutum fuit his legibus, ne sex 'genario maior maiorem uuinquagenaria ducere te propter extinctam .lpem suscipiendae sobolis a Coniugἰum autem voteres liberorum se narium esse voluerunt: sp unde cuius mulieris alveus exaruit, minime dignam nuptiis jud caluat. Quocirca mos erat nubentibus prosteri, liber rum procreandorum causa sese nuptias appetere. Quod colligitur ex his Taciti verinbis : Cum uxore principis praαιαι die
t a. Cui eium sequitur Merillius Lib. V. OU. D. Doctrina eontra Nostri accedit Hethcceius: ha aa lib. 4. νεβρn. Papin. t. s. F. de senat.
ex Ulpiani Fragm. XVI. s. 4. Postea autem, Seis natusco q&l tis perseiano N Calvitiano id legi Papiae addit vin . ni nuptiae hae non quidem re Irin derentur . sed la nen poenis Papiae legis obnoxia essent . petitonius de ι γ ν Ocon. pag. I 3. N
302쪽
Er-gENATUS CONSULTIS . et cy, qui obsignarent, sese velut su
scipiendori m liberorum causa convenire . Usus autem docuit, in homine maiori LX. annis generandi vim esse peremtam ἱ in muliere vero quinquaginta annis niaiorem concipiendi vim periisse: etsi Aristoteles sa generandi vim in homine ad LXX. usque annum virescere scribat, plurimaque su pri sint exempla virorum, qui etate lon te majori, liberos insperato susceperunt. Ut enim obscur ora, quae sunt sane innumera , praetermittamus ; certe Masinissam regem anno iam sexto Se octogesmo; leCatonem Censorinum octogesimo exacto anno liberos procre: sse , accepimus: &recentioribus temporibus Udiclaum r*gem.
b Afflictus etiam nobilis pragmuicus cin tradit, se annum ultra sexagesimum
natum tres suscepisse liberos . Mulierum autem illustre habemus exemplum a Constantia Henrici Imperator Is uxore a quae quinquagenaria peperit. Ne inanem eruditionis gloriam legentium taedio afictemus, at Ia innumera praetermittimus exempla, ex quibus , dc ex bene perspecta ratione, Observatores naturalium causarum , inter quos Amitimis, de praeceptor olim noster, ac beneficentia plus quam parens Cregorius Caropresias , Italorum philosophorum, aetate nostra , maximus , censent generandi vIm in homine, ac In muliere tacunditatem, non solum ex annis, sed etiam ex habitu, & robore corporis esse arguendam. At quoniam lex noa ad rariora, sed ad
frequenti iri naturae convertitur; recte hisce annIs generationis tempnra finivit. S quidem hominis vigor sexagesimo sere an no languet, de in mulieribus menstrui sangu Inis rivus, sine quo neque concipi, neque nutriri partus posse, vulgo autumant, anno plerumque quadragesimo exirescit .
ideo lex Papia viris sexagenariis fibulam
I x pr lἰs Iegi Limat studiosi eo neu binas habendi jus dederit. sit p. Semestr. as . . Cujaci I. observi iimposuit, & mulieres quἰnquagenarias st rilibus comparavit. d) At si conjuges ad eas aetates evecti Prole in ediderint, noluit Iustinianus, eam sobolem a ceterorum liberorum conditione discrepare. se sequi enim lex debet , non imperare naturae ; ideo agnoscere oportet eos, quibus natura praeter modum a lege definitum lucis beneficium dedit. '
ι homine LX. , in muliere L. anno rum spatio concludatur: dubitatum fuit , an sexagenario majori liceret minorem L. dueere de Tiberius Caesar, cui tribuitur S. C. hoc, quod Claud Ianum appellatur, proPterea quod Neronis, & Tiberii plura S. C. Claudiano nomine coin Prehensa fueruit ex Claudii nomine, quod
utri Que retinebant, ut Petrus Faber observa. it; Tiberius, in inquam , pro ilhibitionem 1 nuptiarum extendit etiam adlimatrImonia sexagenarii, cum minori quia- iquaginta . Etiam quam v s tacundum filii solum, semen tamen. deest : unde hujusce- νι modi conjugia plerumque nulla prolis spe defenduntur : HInc Soetonius iii Claudio νε
scribit, Tibetium aliquid addidisse capiti legis Papiae t sive addito legamus vulgatis, sive adda to ex eruditorum interpre. tum emendatione, in atque huic capiti Claudium contraria lue lata obrogasse: quod ex concubitu viri lexagenario maioris cum minoris quinquagenaria spem prolis superesse censuerit: ideoque illud S. C. Claudianum, idque ab ipsomet Claudio ema navit, gὶ quo si nojor sexigenario mi-uorem quinquagenaria duxisset ; perinde
a sub quo ratum sCtum non Claudianum ,
sed Persicianum .eodemque eaurum . ut sexagena ri turn & Quinquauenariorum . necnon spasoniunnuptiae poenis coelibatus perpetuo tenerentur. C ipoenae sexagenarios eos exemit Claudius. qui minores T. . annis duxissent. Qui casus lege Papia prohibitus censebatur ideo. quod ea sexagenarion insculo quinquagenariae seminae nuptias contrais here, ius penitus. non esset. Figmentis annum randum est S. C. Claudianum primum .l Ulp. tis. 16. Btiss. 337. de iur/ NUM.
303쪽
babebatur, ae si LX. annis minor nuptias contraxisset. Hinc iure a Jacobo Gothone-do a in reprenduntur ii, qui abrogatum fuisse a Claudio caput legis Papiae arbitrantur e cum Tiberii potius explicatio explosa suerit, eiusque adjecto sublata.
De S. C. Calviseanos, Pt vero maior quinquagenarῖa minor ἐν sexagenario nupsisset, tanquain ex imis, Pari matrimonio; & omni prolis spe de. si tuto, dos caduca erat, & fisco cedebat, minimeque proficiebant die nuptiae ad capiendas haereditates , & legatas dotes Quod cautum suit S. C. Calvitiano, vel Calvisiano, cuius apud Ulpianum est meatio: bὶ ubi videtur Cujacius malle Claudianum
'i Dorro qui aetates hasce Ita praefin tas si- A ne nuptiis transiissem, solvebantur le-
.. gibus, eo de ad priscae libertatis commodum revertebantur. Verum ne ullo unquam teinpore coelibatus pr.ceret, obstitit S. C. Pernicianum , quod perpetuis coelibatus poenis obstrinxit eos, qui ae taetes
legibus praefinitas sine nuptiis, de liberis excessissent. d) At Iustinianus pristina nu-pi Iarum libertate restituta , Invidiam ha-xum legum prorsus amovit, e
De Spadonibus. HUἰe capiti Iacobus Gothosredus subtexuit illud de spadonibus ; quos vero simile est lege Papia suisse nuptiis prohibitos , utpote cum generationi
non sint habiles. H ne ex inser pi on tui Ulpiani ad legem Iuliam, & Papiam videmus , coniunctas fuisse cum harum legum tiactatione disputationes de spadonibus. fo Et sane qui convenit , ut lex Papia, quae sexagenarios repulit, tulerit spadonum nuptias , quae aeque absunt ab omni spe liberorum ; quod unum ac summum fuit legis Papiae studium ρ Nescio ἱ-gitur, cur Hispano illi, g qui immanes commentarios ad has leges edidit, Minentem vener It reiicere caput hae de spadonibus a ceteris legis Papiae capitibus, quibus attexuit & alia mὶnime germana. Ceterum spadonis vocabulum late se fundit, complectiturque tum eos, qui natura vitiati sunt, tum illos, qui sibi virilia praeciderunt, aut contorserunt , & oppresserunt. Atque his sane postremis praeclusam esse crediderim a lege Papia facultatem nuptiarum, non autem superioribus, nempe illis, quorum v Irilia natura, vel fata sunt vii Iata, dummodo generandi vis eavit ἰο peremta non saerit. Sunt enta quἱ alterum, vel ambos testes habent intro sum conditos, & hi spadonum quoque nomine veniun2 2 generationi tamen sunt id net, unde lcge nulla arcentur a nuptiis tac in his dotem , & matrimon Ium, do i Is actionem esse, Ulpianus m tradit ,
non autem In castratis . Nec tarum , si nullis eminentibus testibus, integra tame a sit generandi facultas : nam si testes re secti snt imperite, ut res icta sit epidid mis cum segmento coleorum . nec semina. lia vasa prorsus effusa fuerint: iis periti rerum naturalium spem presis minime adimunt; etenim ex gallis, aliisque animalibus male castratis enatam esse Prolem , Thomas Corneliuς Conseutinus philoso plaus aetate nostra insign s observavit: eiusdem enim texturae faciunt epididyma ,& testes, ac gliuidulis oppletam I il .lem , quas permeando semen ad generat Ionem exacuitur . Omnis tamen iraec nupti λ rum pol hibitio remitti per populum Parerat, a Imo spadones soluti quidem per legem
Papiam erant ne enitate ineundi matrimonii. Lb eodem autem nullatenus arcebantur. Contigit id demum. ut supia monitum fuit. Senatusconsulto Persiciano . lino ne hoe quidem spadoniam nuptiae rescissae fuerunt.
304쪽
eiusque iamdlu erat arbitrium , illicitarum
nuptiarum gratiam sacere . Cuius potestatis exemplum habemus apud Livium, a a quo traditur 3 Hylaalae Feceniae libertinae , cujus indicio nefaria Bacchanalium sacra detecta fuerunt, inter alia praemia adjectum : uti ei mulieri ingenuo nubere liceret. Quod ius olim populi, sibi de moere, postea principes bb arripuerunt olim
enim secretum erat ius populi a iure fisci; postea omnia populi commoda traducta suerunt ad fiscum principis . Hinc titulus
Paulli de iure fisci, & populi, de Lampridius ista distinguens, ait, leges de jure fisci 5epopuli moderatas tulisse Severum. e
APersonis ad aetatem contrahendIs nuptiis idoneam leges transierunt ἰ ea. rum enim vis calliditate hominum elude-hatur : nam quia leges piaen ta matris constituerunt ἰ iis non pauci fruebautur , nullo suscepto nuptiarum incommodo . Tales erant, qui sponsalia cum Impubere contrahebant iniqui contractis cum puberesponsalibus' nuptias protelabant . . Nullum enim aetatis tempus erat sponsalibus praefinitum , cum statim ae in homine ratio emicat, liceat in Ire sponsal a , nempe anno aetatis septImo . d Quoniam autem contractis sponsalibus nuptiae arbitrio conjugum trahi poterant , plurimi sponsalia
maturabant, nuptias vero differebant, . ut intere maritorum jure seuerentur . Neo igitur quis ex fraudatἰs legibus Iudium perciperet ademit Augustus se praemia
imaritorum sponsis , qui ultra biennium nuptias extraxissent A Quamobrem Joanlium temporibus biennio contractis , tam tum qui decennem puellam sibἰ uxorem petiisset , mariti juribus potiebatur : quia tempora sponsalium , & aetas nuptiarum legitima, quae in mulieribus erat XlI. amnorum, aequatis intervallIs concurrebant ἔ& vir eam ducere tenebatur expleto bien-n Io . Atqui puellam decennio minorem sibi desponditiet , quoniam ob immaturam puellae aetatem dilatio nuptiarum ultra biennium excurrebat; sponsus laterea coe- libum poenis erat obnoxius . Quae quidem sponsalia rata habebantur, ut Cujacius trudit; f sed immatura, ideo nec poenis
legum eximebant maritum , nec lucris afficiebant . Quamvis autem his legibus sponrat salia biemio circumscribeatur e tolerabλ- ιι tur tamen earum dilatio propter spon-iisae, sponsve valetudinem , vel parentum, iinteritum , vel ob capitalia crimina , vel, ob longiores peregrinationes necessitate ιι susceptas . Propter quas sane causas non ι modo annum, aut biennium, sed & triea-rinium & qua triennium nuptiae impune tra tihebantur , g 3 ut Caius tradit apud quem nolim cum Cujacto , & in nostedo
vulgatam lectionem immutare , ac expun- ιgere annum quamvis enim. tempus le- .gibus praefinitum non annus sit , sed bien- .nium ἰ tamen in biennio annus includitur , nec insolens est , ut oratione ducta, a minori tempore, eo enumerasido prove n Iatur , ubi terminus legis haeret e etsi omissa ment Ione anni . fatis fuisset biennium scribere . Sed expeditius erit dic re , Caium enumerasse tantum annos morae, nulla mentione annorum legis; quibus elapsis, scripsit non annum modo , Ied tibiennium , & triennium morae ob iustain causam tolerari. Ceterum si vir sine causa sponsalibus diem ultra biennium produc rei ; maritorum praemiis excidebat e & virgo quaerere sibi aliam conditionem poterat,
retentis arrhis : quas tamen reddere cogebatur in duplum ; si per eam factum
esset , quo minus nuptiae legἰtimo tempore contraherentur I quadruplum alit a rharum restituenduin putantra Gothosted tamen quadruplum intelligit , praeter ar-
jacio repugnante, aliqui ortam putant prae-
IJ L. II. F. de mUM.t hi l. s. C. Theod. de Dons. in . . item . . Cayasin. de DonL cuiae. ad eit. o. de DaUMi s.c I Cuius sententiae suffragatur tit. XXVII. Re sponsorum Papiani apud Sehultingium in Iurisn. Ant fininianea pag. 8 3. ubi quadruplum p nae nomine venit. Quod quadruplum in duplam mvis ratum L, m ci de voUalibus arrhia.
305쪽
finitionem aetatis maturae nuptiis , in foeninis XII. annorum, in masculis XIV. H Sane vetustiorem legem non habemus,
ad quam haec definitio recte revocetur: tan tum scimus, esse pervetustum, ut nuptiae i cipere nequeant ante utriusque sexus pubertatem . Quam Cassiani non ab aetate, sed ex habito corporis aestimabant in maribus , qu
rum non paucos ante XIU. annum generati
ni habiles fuisse constat; bὶ Proculiani ab
extremo XIV. anni eam auspicabantur . Pri D cus I avolenus & annos XIV. Sc corporis firmitatem requirebat. Proculianoruin sententiai recepta fuit, quia id, quod plerumque accidit, respiciebat; idque Proculiani a Stoicis duxerunt: etenim Stoici vim geueran- di, & animi consilium ea aetate inolescerem censebant . cὶ Quod autem lege Papia
ii Poppaea circa aetatem puellarum praefinitum videtur', moribus antea Romanorum invaluerat . Plutarchus enim in Numa str ibit , ' Romanos consuevilla teneras admodum puelinas ducere , quod magna sit eius aetatis si in licitas, ut sub institutione mariti susce in via uxor , Illius mores facilius imbiberet , vitaque privatae res, de publieae essent tran- uilliores Contra Lacedaemonum respublica , ubi Duellae nonnisi adultae viro tradebantur, muliebri saepe licentia perturbabatur . Amorum enim vicissitudine, qua exercentur ante matrimonium virgines, ita exacuuntur ad fraudem , ut quidquid longo amatoriarum artium usu didicerunt, conserant ad subigendum, ac perdomandum virum; unde converso sensim ordine ossiciorum . qui dominus a lege constituitur, ultro sese in servitutem tradit uxori. Hinc mu IIer In virum, vir in mulierem turpiter com mutatur. Quod malum privatis in dominibus conceptum , non raro in rem expetit Publicam, ut impotentIa, de effrena cupiditate muliebri , civilium quoque status negociorum agitetur ; magnarum enim in-t a Quae sententia Deile vineit eam Culaeli.
Antea enim nuptiae a puellis contrahebantur viri. Potentibus ι viri potentia autem non ex annis. sed ex habitu corporis aestiarabatur. Et verisimi Ieest . in prisea Romanorum frugalitate . seram suis. se puellarum venerem , Ratione tutelae aute n de pubertate puellatam quaeri non poterat . quia in tutela erant perpetua. Sed postquam tutela perpetua in desuetudinem abire ecepit. ad seminas quoque pertinuit iurgium veterum. annisne an corporis habitu aestimanda esset pubertas
crementa calam Italum ex Inltἰἰs surguat saepe levissimis ; ingentesque saepe clades extiterunt ex gratia , vel ira muliebri ;quarum aliquando blanditiae apud magnates praesertim , dc iu in mos daces, moribus , dc legibus patriis longe Praepollent.
SEquitur hujus capitis alia particula, quae
est de vacatione nuptiarum , concessasceminis post mortem viri , aut post repodium; qua in particula comprehensum fuit, ut mulieribus a morte viri biennium, a repudio vero annum, de sex menses nuptiis
vacare liceret: cum lege Iulia , quae lenita deinde suit, te in legem Papiam Popaeam
conjecta , non major vacatio daretur, quam unἰus anni a morte viri ; a divortio vera
sex mensium , ἐν ut tradit Ulpianus , quem locum emendatione Indigere, censuit CujDcius e admonitus a Suetonio : f) unde pro biexnii substituit trienti : nescio an
recte. Aliam enim puto vacationem a Sue tonio significari, nempe vacatioaem ab Augusto datam a die latae legis ad parati nem, nempe intervallum, quo adhuc cives leges Papia erant soluti r ut qui a nuptiis abhorrerent, spatium haberent comparandi sese , flectendique ad matrimonium relu chantem animum t quod consilium nisi iatra triennium illud vacationis eam fierent , legum poenas incurrebant. Alia igitur vacatio est ab ea , quae post viri mortem , aud repudium datur.
De Virginibus Vestalibus. HIs adiungendum censuit Gothosredas . . caput de virgi hibus Vestalibus a Gellio a ex lege Papia relatum 2 ex
a Quae lex papia Papia Poppaea antiqui. r . at probat He in eccia 1 DS. O. T.
306쪽
quo capite Pontifex Maximus facultatem habebat legendi XX. virgines non minores annis X. ut sortitione in concione facta,euius virgo ducta fuerit, eam Pontis. Max. caperet, quo Vestae fieret. Capi autem virgo dicebatur , quia manu a Pontifice prehensa , quasi bello capta suo a parente, cuius in potestate erat, abducebatur.
De Poenis Imparium, Praemiis Parium Nuptiarum. UBἰ lex nuptiarum rIte contrahendarum , & augendae prolis rationem Instituit .' poenis praemiisque propositis , voluntates hominum censuit obligandas . Itaque in sanctione cavit , ut qui contra legem hane nuptias contraxerit impares ,
quales appellat Ulpianus ta nuptias
inter majorem quInquagenaria , & min rem sexagenario, vel inter majorem sexagenario , & quinquagenar a minorem ; Is quos suscepit filios , liberum , aut suorum Phaeredum loco haber non possit .' nec ei si dem adiuvaretur ad praemia legis assequen- , proinde ac si mortui nascantur , quia .viec nati videntur ac , IItem v titum est,' coniuges illos haeredit tem capere lege obvenientem , quia & testamentarIa hν- reditas comprehenditur , cum ea ex legibus XII. tabul. obveniat. e o Quin etiam nec legatum iis, aut aliud qui mortis causa capere lIcuῖt . l . oed illud est sane tristius , quod solutis huiuscemodi nuptiis, morte mul; eris , dos est caduca. 5: devolvitur in fiscum , qui in mulieris Iocum pro dotis repetitione suecedit' te A poenis imparium lex progreditur ad par Ium praemia nuptiarum : ut qui legi noni 'I 1mo non impares rantum nuptyas . sed adlvmnes pertinebat, quae dolo malo adversus hane legem initae essent, veluti Senatoris ducentis liberis luam.ingenui ducentis mulietem quast tiam . steldotis caduritatem . quae in nuptiis quinquagenaria maiorum obtinebat. auctore olpiano x rasm. Tir. αν , ., ad alia quoque matrimonia iniusta porrectam fuisse . patet ex L 38. f. I.L. 63 . D . de rima pr.& nanis horum intuitu penitus fuisset lex, iam se imperfecta . quod nuptias non res inde. aer, n i si poenam quoque ad eos produxi siet. . AE t. o. 3. a. In ut . I. 'ra. I far. c. de levi. aredora.
obtemperarent, poenam allam ex privat Ia ne praemiorum sustinerent. Agitur autem primo de ordine nuptiarum contrahenda rum, quae ut rectius curarentur, lex iussit, ut si mulier, aut virgo ex hac lege nuptias hontractura legitimo tutore careret; Praetor urbanus ei tutorem constitueret ad dandam, dicendam, promIttendamve dotem .
Quodque ex hac lege Praetor in urbe , Inprovinciis praestare debebat Praeses ex S. C.
ad hane legem adiecto : σὶ ut intelliga
mus, tutorem non tam ad regendum puellae arbitrium , confirmandamve voluntatem dari, quam ad moderandam, curandamve
dotem I idque Antoninus , & Severus clarius expresserunt . g Quod munus est praecipuum tutoris ad rem certam a lege Papia praeter juris regulas instituti. s hin Dilcrevit autem lex haec di Ilii em dotis, pr missionem, dationem ἱ quia dicere dotem est absque stipulatione promittere , solemnibus verbis sine interrogatione; si quod non ad omnes pertinebat , sed vel ad ipsam tantum mulierem , aut mulieris jussu ad ejus debitorem , vel ad patrem, avumque paternum; nec dot Is dictione plures, quam hi tres obligabantur . At pr missioni stipulatio adiungebatur, & promisetendo poterant omnes obligari . cl) Dare autem dotem quid esset, explicatione non indiget. Porro non tantum ad dicendam , promittendam , dandamve dotem ; sed ad
augendam, minuendam , mutandamve cinrator dabatur; siquidem quod supra mulῖ ris facultates dictum erat, promissumve , id continuo, ut superfluum, detrahebatur. exemplo immodicarum donationum , quae non prorsus revocantur , sed quatenus
legis modum excedunt 1 m in Haec a
tem ad eos pertInent, qui per hanc legem ad matrImonia compelluntur , nemm PD
tres matresque familias, nam si Iat , filiive
307쪽
forsan erat certo legis Iuliae capite comprehensum; ut eo referri possint verba illa
in lege nee filium Cod. de nuptiis legum disciplina, nempe legum Iuliae ct Papia
quae sepe per excellentiam, ut UlpIani vero bis utar, leges appellantur, quod produnt plures locἰ juris civilis.
CAPUT XLVI. De de Dortiis libertarum, σ aucto jure
vilegia nuptiarum jam contractarum augetque cum primis iura patronorum in libertas, quas sibi uxores adiunxerant. Igitur vetitum est, i bertam discedere bin a nuptiis invito patrono , ut contrahat n vas I quo appareat, non sublatum suisse hac lege divortium iure civili permissum , sed libertatem alienarum nuptiarum , ad quas divortia ferebant , lege Papia suisse interceptam. cc Itaque manente divortio, es fectus illius , nempe novarum nuptiarum 1aevitas admitur. id in Nec enim abhorreta regulis iuris, ut matrἱmonium adhuc iure duret, secuto divortio 2 ejusque rei hoc adducit Ulpianus exemplum, nempe libertae , quae divortium secit. eὶ Cum enim Invita patrono alteri nubere non possit, in net sane illa matrimonii vinculis adhuc implicata; uxoris tamen beneficio minime ga det , nec admittitur ex edicto unde vir , es uxor ad haereditatem mariti; quia quantum In se fuit dissolvit illa contractas olim nuptias . ty Unde tota eius matrimonii utilitas di volvitur ad patronum , qui matrimonium adhuc voluntate , at-
c I sed si lex Papia Poppaea ad solos patres- amillas pertinuit , nae illa a fine suo aberravit nimium . Utique enim Romae plures filii quam patres, plures filiae quam matres familias extra mais Trimonium ageban , nisi saltem parentibus non eloeantibus filias. non adigentibus filios ad duis
ue animo retinet: ita ut commodIs quἰ-em nuptiarum solus fruatur patronus ; liberta vero divortii damna sustineat . Etenim eadem ratione concubinatu etiam ab terius ei est interdictum , quia scilicet uxoris legibus obstringitur , & impeditur pudore coujugali, g quae de nupta tantum liberta sunt accipienda, non de sponsa, ad quam hoc caput non pertinere , Ulpianus
sponsa nuntium miserit , cum alio poterit habere connubium . Praeterea si liberta non in matrimonio patroni sit, sed in concubinatu , licebit ei a patrono discedere: ι)dummodo alteri sese non in matrimonium , sed in concubinatum dederit et cum Patrinno praestet libertam concubinam esse , quam matremfamilias ne ne sine consensu , &ope patroni re Ipsa libertae condit Io a
geatur : ideo Ulpianus ) ait, honestius e sse patrono libertam habere concubinam , quam matremfamilias . ae Ulpiani verba perperam in alium sensum detorquet Brissonius. lin Libertas autem et Iam communes ad hoc ius admitti placuit, quia negari non potest, esse libertam ejus, qui duxit , quamvis blaerta sit etiam ait rius. cm At ea, quae ius aureorum an. nulorum Impetravit , hic pro liberta non, habetur. nὶ Praeterea libertae, quae sunt
ex fidei coirmita ιmanumissae , pollunt in-t vitis patronis , qui eas duxerunt , contrahere n atrimonia: quia patroni non sua
ponte beneficium contulerunt , sed coa lii luerunt fidem suam liberare; ideo minoreis est hcnora habendos . s o in Alia prorsus ratio est In eo , qui ea lege emit , ut manumitteret : nam legi se subjiciendo sponte sua beneficium ab eo usque tempore contulit. p ὶ Invitum autem quem
308쪽
dicemus p An eum modo, qui manifeste cram exercuerit, nec ut ad bestias pugna- dissentit λ minime, sed quemvis adum, eu- ret, operas locaverit, duos pluresve rus consensus surore, vel ignorantia impe- flios habeat in potestate: praemio enim ditur : a qui enim facti notitia caret , sulceptae prolis L si absit infamia , lex Ju-eonsentire non probatur, nIsi lex tacite vo lia obligatione promissarum Operarum eum luntatem alterius Praeterat . Porro, pro-lexsolvit. Huic attexuit capiti Cothostedus γpter spem postliminii, & patroni reveren-lparticulam gener, soceris inDiti testimoliam captivitas patroni libertatem nuptia-lnium in reos ne dicunto; quae, meo judi-,rum libertae minime tribuit. b) At si non cio, revocanda potius est ad leges Iulias palam se prodiderit, quibus argumentis ljudiciorum, quibus cautumierat, ne quis nimiam patroni a nupriis libertae retinendis contra amnes , vel agnatos testimonium
alienum eruemusὸ Εt Ulpianus tradit, sus dicere cogeretur; g ὶ de quiaus pleniusficere actum quemliber nuptiis, Se matri- apud Cui acium, h) de Britanium iij in monio mimine congruentem; veluti si pa- libris selectarum antiquitatum.
tronus er periatur actione rerum amotarum,
quae sin2 divortio liton oritur; vel si nuptias C 'A P U T XLVIII.
alteri .st mulieris appetierit, aut sibi concu- οbir i adhibuerit, aut quoquomodo animus De praemiis liberorum causa constitutis, ν
3 6 descistat a matrimonio. o i 9 S. C. Claudiano: ct de iure , irium liberorum.
PRaemi ἰs nuptlarum adiecit lex praena Ialiberorum , amplissima illa quidem, de ex conjugio. quae spe sua nuptias mirifice propagarent . Eaque capite septimo legis Juliae locata. fuisse, tradit Gellius, D cum antea aetasNEque patroni solum augere lex , sed potius , & senectus honores , ac praemia
libertae quoque voluit sublevare eon. serret: quae deinde necessitas sobolis tranditionem praemio nuptiarum: unde praesta- stulit ad maritos, cte parentes . Datum est ri Iione operarum eam exemit, si vel patro- igitur numero liberorum, ut in petitione is no nupierit; Q vel alteri consentῖente , Magistratuum urbanorum , aut provinciali- ι aut ratum habente patrono: non enim de-rum, is canditatus praeserretur, qui plures ιι cet a conjugali ossicio distrahi , ut alienis liberos haberet, quamvis aetate esset inse- tobsequatur : ideo post nuptias diiIolutas , rior i) Dictaque sunt haec veteribus prae- pristinam operarum obligationem conti- mia parentum: mὰ quorum praemiorumnuo subit . t e ) Et hae quidem de liber inere & ante legem Papiam aliquot. n
Ia : libertus enim , quamvis marItus , o-lEx horum commodorum cupiditate fraus Perarum obligatione non solvitur : neeloria est eorum , qui , simulatis adoptio enim libertus maritus dat se in ossicium nibus , sibi q rebant liberos , ut Iis uxoris; ut liberta uxor in offetum v Iri ad praena a legum adipiscenda iuvaren- nisi modo libertus, qui nec artem ludi-ltur. Propterea S. C. conditum sub Nero
309쪽
ne fuit , ne simulata adoptior ulla in par- Te muneris puolici prora: Iet: sa) eo spectant
numerum non prosiciunt liberorum , quι excusare parentes solent. His autem frau-Q dibus , quibus, ut mos et rominum, leges ublico bono colusitae ad privatam trahun- .ur utilitatem: obviam itum est prosellio nibus liberorum, apud acta publica insti- 'autis; quarum aliqua mentio apud Juvena-
etiam liberis lex Papia tribuit, ut 'singuli ius unius anni parenti pariant ad honores etenim annaria lege certa aetas erat singulis honoribus definita intra quam certum honorem attingere nemo poterat . Hoc audiem liberi praei labant, ut anaum dierent
Minguli ad aetatem parentis: sive pro sing sis liberis gratia legis fiebat unius anni, vi Praetere.i eorum, qui Consulatum in p. xent, is prior sumebat fasces, qui plures, quam collega liberos haberet, etsi & ipse esset in potestate alterius; se inque libdivorum numero computabamur etiam ii ,
qui bello occubuerunt , quoniam adhuc vir tute , de gloria viverent; si quidem in acie cecidissent: cum hi pro Republica vitam profudisse dicantur: non autem qui in o
, mero liberorum is Consul alteri praesere-i batur, sive fasces primus sumebat, qui es,cet maritus, vel in maritorum numero, aut
qui ius impetra set mariti, u) aut sponsus esset; non tamen simulatus. hi Si vero mariti essent ambo Coasules, cum pari li-
herorum numero, major natu preserebal I Μirum, huic fraudi ipsam legem non ivis se obviam. Facile enim ipsis elux lateribas apparere poterat, vim eius ita enervatum iri, dum adoptione affecta renrur praemia πολυπαὶ I,ν. orisborum vitarentur poenae. Coelibum autem poenas effugiebant marriorumque praemia captabant hoωmines fictis matrimoniis, quibus nee ipsis inhiis bendis satis provida lex laetae, relicta alvortim mari liee ria. sub Tiberio utique Quaestor umis rem pridie sortitione ductam postridie repudiasse legitur apud Suetis iam in ribo. s. IS.
t' a Quod falsam uideri posset, nisi diserte a Lfirmaretur ab UIp. in L. 33. D. Ae Excu . Tu . quia stricte aeeeptum est bellum . prb duello . seu pliei exercitu acie congredient. . etsi alias oblivi
tur. In ceteris, qui aut coel bes essent, aut sine prole mariti; ius vetus perima siste putaverim. iEtiam in theatro major honos habebatur maritis. Etenim qui essent e plebe mariti, proprios habebant ordines in theatro. iὶ Aique hoc appellatur in genere iusliberorum, dist lactuin sane a iure trium liberorum, quod & ex his profluxit legibus: cujus & a Lacedaemoniis repeti
posset origo. Horum enim moribus parentes trium liberorum ab urbis custodia, de excubiis erant immunes ἰ quatuor vero si sceptis liberis, omni prorsus onere levabantur. O Et Romae post tergeminorum
certamen , atque Horatiorum victoriam ibit institutum, ut tergeminis natis alimenta ex publico praeberentur usque ad pubertatem .
in hoc igitur legis Iuliae capite auctus l) favor liberorum, prosectus iam diu a vetustioribus legibus I de parentibus f mPconcessa fuit immunitas onerum Persona
lium tantum, nὶ sit Romae. o aut iii
continentibus aedificiis, quae Romae appellatione comprehenduntur, liberos tres susceperint .l δὶ Extra Romam autem in Italia quatucis, in provinciis quinque liberi , sive incolumes, sivct in acie interemti e rundem onerum immunitatem afferebant . Prosunt etiam neptos ex filio: ita tamen ,
ut in sui patris locum succedunt , t q item de mancipati , de quasi emancipati, r ut Monachi, Episcopi, de Patri-cἰἰ ; 'μη non tamen nepotes ex filia ,
quia non avi, sed alienam reserunt in miliam . Item si monstrosum edideri- mulier partum, is mulieri ad veniam Iedio utique belli pars sit, nee eos pro Repubilia
l sed Did monachi , epi opi . pateticit , de patrieti quidem tales. quorum digni is apo testate patria solWisi ad legem Papiam , -
310쪽
ris communis utilitatem extenuat. non autem ad S. C. Tertuli anum. ex quo mulieri lucrum quaerἱtur. a 2 Uerum ne legi
fraus fieret, probandus er A liberorum numerus ex publicis actis, apud quae mos erat profiteri, uti diximus , liberos, ex iis demque non solum liberorum numerus, sed aetas etiam, & quidquid ad controversias status pertineret, petebatur a Quod proseo sonis genus indicatum fuit a Servio Tul. iis, qui censum instituens, iussit patres in sngulorum liberorum capita inferre aliquid Iunonis Lucinae templo , M habendoque censu voluit, ut & substantia, Sc uxorum, liberorumque nomina, aetatesque Proderen- eur, qui mos post legem Papiam obtinendorum honorum, atque poenarum vitandarum causa, longe maioris suit usus e in et fi aliquanto immutatus. Nam Antoninus1d iussit prosessionem hanc fieri apud Prae- lettum aerarii, atque alterum exemplum tabularum in domo privata voluit assorvari
alterum in publico aerario, e ut & antea fiebat. Iuvenalis bat. 9. Ilis enim , s libris actorum spargere
Argumentia viri: foribus suspende coronas,
Qui mos Roma prodiens, postea Marci Imperatoris jussu pervenit ad provincias . M Ceterum quo utilitas ex liberorum numero capiatur , oportet eum numerum m.
pleri ante susceptum munus: nam si lib. ri suscepto iam munere nascantur: frustra beneficium legis expetitur. UGellius autem quaesitum refert apud veteres, an octavo mense natus prosit. h Ceterum non raro quibus legitimum liberorum numerum natura negaverat, praemis illorum principis beneficentia largiebatur. Siquidem quilal Cuiae. ad ι. q. uri s. - . P M. ibi Dionys. ι. ε. Etiss. -iq. l. 1. c. Ialet Iuvenal. μ. s. da Capitolin. in AntonIn. γ Gordian. 'I Ut enim liberalium eaussarum gratia tabuisiariorum publieorum usum instituerat Antoninus, ut ex tabulis testationes fieri possent, si quis inprovincia natus causam liberalem dieeret, ita elis es Romm apud Praesel os aerarii natos liberos profiteri iussit, inera trigesimum alam nomine
bene de principe, aut de republIca merui seat; quique apud eum gratia & auctorit, te pollerent, saepe tibi, aut aliis jus trium liberorum impetrabant, ut ex variis Plinii epistolis colligitur. Quo in jure plurimum lusit Martialis . si) luem jus virginibus Vestalibus tributum honoris causa mem Ini legisse. Alciatus autem putat, praemia omnia ex lege Papia liberos habentibus eoastituta , Theodosii censtitutione sublata fui sese, o quod maxime pugnat cum pluribus juris locis, de eum titulo Q de his, quinum. lib. excusat. meri Dist Inguere oportebat Iraec hominem doctissim uint jus scilicet liberorum , quo praemia praestabantur ex lege Papia constituta; δe ius liberorum, quo mutua inter conjuges vestimenti factῖo, , successionis utilitas lege Papia liberos non habentibus imminuta rest Ituebatur. Hujus juris a principe Impetrandi necessitate coniuges solvit Theodosius, nec quidquam attigit de eo iure liberorum, quo nova legis praemia continentur. mὶ Igitur pristinam inter coniuges testamentorum libertatem omnibus reddidit Theodosius, tam habentibus , quam non habentibus liberos :ut sine ulla impetratione , 8e sine venia legis Papiae, juris antiqui beneficio perfruantur. Nec modo cives Romani , sed 3c latini, quorum conditionem supra explicavimus, praemia ex liberorum numero tulerunt: nempe ius Quiritium, cuius potiebatur latinus , quἱ filium , filiam ve , natum , natamque, anniculum . am Iculamve servasset; ita ut filius, filiave non decessisset ante extremum anni diem; quod spatium requirebatur, ut insans anniculus reputaretur. nὶ Latina vero eodem iure fruebatur, si ter fuissiet enixa, sive ordine naturae consueto, sire eodem die . 'sve intra biduum per intervalla: nam si
l Quod non ex lege Papia est. sed ex SCto quodam legem Papiam insecuto. UItian. Frum. ut. III. F. I. I. uno