장음표시 사용
341쪽
re ad rogato constitutum Invenimus; a Jlcestitueret, nec velint scripti haeredes hae Eadem ratione unus ex tribus maribusireditatem eam, sibi suspectam, adire, Ti- Senatui dabatur; ut curiae libelatici impe tio fidei commissario illam tuo periculo aut intraretur, sive ut liberaretur quis onere tri-ire postulante; Senatus jussit aut utrumque, hutorum exigendorum, quae curiales subfaut allelutrum ex haeredibus scriptis haere- Imperatoribus Romanis in se suscipere ciniditatem adire , ac Titio ndeicommissariogebantur. Quo pacto miserrima coepit eo restituere: in Titium vero fidei commiliarum esse conditio, cum si esset exastio dii-irium & ad ver us eum actiones esse dandas,
ficilior , proprio aere ') praestare coge - quasi restituta ex Trebelliano haereditate . rentur, quod aliis imperabatur. Liberatio' sin Porro non licebat haeredem rogare ,
nem autem horum onerum etiam ex S. C.iut certum hominem institueret. Verum ne
Sabiniano praestar I , Cui actus bὶ censuit , voluntas hae periret S. C. hanc interPre-Probavitque veterem lectionem , ut nullistationem huic voluntati adhibuit, ut cen- mutatio facienda sit in institutionibus Iusti seatur haeres rogatus traditam haereditatem eantaneis, ubi hoc de S. C. aliquod non Ob-lrestituere, quem instituere rogaretur.
scurum vestigium apparet. e) Quem locum
Rae vardus, & Alciatus perperam vexarunt.I CAPUT LAAlri.
Ceterum referuntur plures quaestiones S C' . . . ' I.
defintae , qualis est, cum adire recusat is,IDe Lege Velleia, CT au L. O auus P. aequi rogatus fuerit duobus alteri pure, vel Liber, Postumia . ia diem, alteri sub conditione restituere : .
tunc enim Senatus censuit universam haere- Tque hae ad iam nMos imos Pet i ditatem restituendant ei, cui pure; vel iniri. nent: sequuntur ea , quae ad Polla die in fuero haeres restituere rogatus adimos. De quibus ne testament unI Tum Pe alterum autem ipso iure actiones, existen-irent, cautum est lege Velle a. , cum ata te conditione, trantire, si partem suam s it ea tantum Iurisconsultorum ingenio , α
scipere velit. di item si haeres institutuslCalli Aquilἱῖ formula , vitio Praeteritio.
Iogetur non totum restituere, sed parteminis occurreretur De qua tota ratione
haereditatis; vel si rogetur restituere duo-lpostumorum instituendorum. Obscura ra bus, quorum alter consentiat, alter repu-ine, atque perplexa, 'b in qua inIeg agnet restitution I; utroque casu Senatus cen-Ipene volumina consumuntur , Pauca qui' fuit omni eximendum onere haeredem, qui dem a nobἰs lector accipiet , sed ea nisuspectam sibi haereditatem adire recuset Ilialloν salis expedita: certa enim dicere eamque totam ad alterum transire, qui re-inon ausim in eo iuris articulo, ubι vazestitutionem postulet. te Praeterea si quis opus est mag s, quam Interprete Posita duos instituerit haeredes , invicemque eosimus dicitur, vel quasi post humatum Pa substituerit, illosque rogaverit, ut sive it rem natus, ut contendunt ri , qu nocterque , sive alter eorum haeres esset, hae-ivocabulum cum adspiratione scribunt: vel
reditatem suam Titio post quinquenia Iumiquasi postremus, ut Cui acius t N cen
sal r. a. c. de aption. cto te nondum e veteribus monumentas Patra Quod euriae periculo suarum servite diei tuti deincep, loquitur Noster . Argum e 'tum ετ tu I saeuitatum in L. I . σο. ε . C. de Detur. tem de post humi dissi et Ilimum quoque vo bl in c. de detur. II eor. I. uti. Vinnius Distit. .l melius van Bynkersvoeli OU. IVIII eo. edeam inf/re , de haria. ua ab intest . adeoque vehementer laudaridus est Nouer . 'u' F. sed ea Insul. de haerea. aa ab int6 . rationes eius tam dilucide exposuer e . vers a r. r. s. seu uoties m ad S. C. Trebau. ro. D. lib. m p . her. Quia his 1 le L. est 36. f. F quia st. M I. c. Tνεμπ. e. itio,. εωidom θν ras heres εntem tt- . lfl ἀ- L. ς si . eum Dia v. F. ad s.C. Treb.iquorem sensa laborant interpretes, nin anyis L. ex facto F. ad S.C. Treb. Deum flia, m. a .lsiqnifieare videmur . quam . quia Plane P aere γ' f. ut si Pit here em, fi de istas. r. Ia- ροιεν .mamitus. est . Nam institutio sub ecinditione facta is ostiam de Iesar. 3. stitutionem pure in diem factam Continere vi c ' J Latam legem iisdem temporibus. quibus detur, quia si quis sub ronditione institutu η' latum est SC tum Velleianum . eonsentiunt Schulia videatur. multo minus ture aut in diem sit,
342쪽
etarum Florentinarum auctoritate ieiecit, existimans, posthumus ella prodictionem
Particulae post, ut & postliminium dictum
putant. Qiiamobrem nomine posthuini notirnodo continetur natus post mortem testa
toris; sed etiam natus eo vivo, post testamentum factum ς Immo & is etiam, quinatus testamenti tempore, mortuo deinde Patre, succedit avo in locuin heredis sui. Unde ratione avi posthumus . vel agnasci dic Itur, ves succedere. Agnascitur avo P shumus, si mortuo patre, ac vivente avo Post testamentum nascatur; succedit vero post humus, Ii tempore quidem testamentinatus erat, sed postea, patre amisso, vivente adhuc avo , in locum haeredis sui succedit: tum etiam fit avo haeres suus , non agnascendo, quia jam natus erat, sed succedendo: hoc est quasi agnascendo , ac patrἰς locum subeundo. Post humus autem,
vel suus est, vel alienus, post humus suus est, vel qui post mortem patris nascitur suus haeres; vel qui agnascitur avo , aut quasi agnascitur mortuo patre . Posthumus alienus aliquorum opinione inter quos Coveanus in est , quἱ nunquam nascendo futurus est haeres suus , qualis est nepos ex filio emancipato, qui propter emancipationem patris nascitur extra familiamavi; de Ideo, mortuo patre, non fit avo suus haeres. Medii sunt inter hos nepotes nati ex filio, quem habemus In potestate: qui nee alien I sunt, quoniam sui esse possunt avo post mortem patris: neque sunt sui , quoniam eos pater nondum mortuus antecedit . Hos igitur distinctionis causa vocaverim post humos non suos, quales aP-pellantur a Theophilo, quἱ eos nunquam
alienos appellat , sed non suos. sa) Themphilus vero post humos alienos ita definit :
bin Est autens alienus posthumus, qui se
nascatur, suus non est futurus. Qua definitione comprehenditur tum nepos ex filiosa milias, tum nepos ex filio emanc ἰpato. Priscis autem Romae temporibus jus civile tanta religIone tenebatur ; ut nefas esset
Cuius tamen sententiae Ieelamant Graminniati C , etiam veteres , qui posthuuium diei pu- ant, tanquam natum post humatum patrem, sed praeter analo ν Iam grammaticam , quae Calacrive in ioni suffragatur, de quam pluribus explicat
leges ultra proximam verborum significationem extendere . Quamobrem quia leges X ll. tabul. quae patrifamilias de re siri te-itandi liberam potestatem perini serum, nihil de personis nondum natis indicaram ;ideo verebantur parentes haeredes instituere posthumos, qui nondum erant in rerum natura, de institutionem conferre in personam incertam . Quamobrem , qui sine filiis uxore praegnante decedebat, cogebatur extraneum instituere nato vero posthumo , reddebatur intestatus. Cum enim posthumus nasceretur haeres laus, & praeteritus a patre reperiretur; testamentum rumpebat: quia praeterire non licet haeredes suos; sed eos aut instituere oportet , aut ex haeredare. Verum Iurisconsulti, qui occultos legum sensus assidua disputatione, atque interpretatione verborum extricabant, adhibita regula publicae utilitatis, cui leges omnes obediuat, sensim intulere, ut liceret instituere , aut exhaeredare posthumos suos nascituros; sive testaretur pater, sive avus, qui nurum praegnantem haberet ex filio mortuo. Quod Iurisconsultis consilium secunda voluntate populi propter communem utilitatem acceptum tandem cellit in morem, relatumque suit inter regulas iuris e Ivilis: quo non modo XII. tabulae significantur, sed quidquid uberius, atque utἰ-lius disputatio seri, de interpretatio Iurisconsultorum adduxerat; ad quam saepe iuris civilis appellatio angustius accepta referebatur. Igitur iure civili licebat instituere post humos suos, hoc est eos', quἰ anativitate nascerentur in potestate testato, ris, quales filii sunt, aut nepotes ex filio mortuo in potestate patris. At nihil cau. tum reperiebatur de posthumo nato post mortem Patris, Sc avi, quem posthumum
pater τἰvens testamenti tempore praecedebat . In eo testamento avus instituebat proprium filium, quem habebat in potestate ;filio vero mortuo ante testuorem , nepos post mortem avi natus, testamentum ruminpebat uti praeteritus ab avo, cui per mortem patris nepos fiebat haeres suus. Ut
Peritonius ad Sanctii MἰMνυam p. Eandem Cuiae ii sententiam εc marmora de numi veteres 8c eruditorum hodie omnium consensus ruentur. sal Insul. t. a. sis. II. f. aalba Insir. de harad. ab ι M. F. μν
343쪽
ἔgitur testamenta etiam ex hae parte protegerentur . Gallus Aquilius iurisconsultus novum ius minime statuendo, ut perperam aliqui docuerunt, nec enim licebat privata Iurisconsultorum auctoritate' novam legem condere, in sed quod iure civili rece- . ptum iam erat, ad hanc etiam speciem accommodando, more Iurisconsultorum cautionem , sive sermulam excogitavit, qua praeterit Ionis vitium removeretur, atque is etiam casus includeretur in iure civili. l-taque consilium dedit avo, ut prius filium institueret, postea nepotem, qui post ejusdem avi mortem nasceretur, si filius vivente se decederet : his nempe verbIs concepta sermula e filium meum haeredem instituo : se filius meus viis me morietur ;tune se quis mihi ex eo nepos post mortem meam in decem mensibus proximis , quisus silius meus moreretur, nalus erit, bae res esto. Quod autem de nepotibus Gallus protulit, Jurisconsulti ad omnes liberorum gradus extenderunt, nempe ad pronepotes, abnepotes, & quotquot haeredes sui nasci Possent, mortis item nomine civilem etiam mortem comprehenderunt; ita ut conditio extitisse censeatur, si filius aut interdictus esset aqua, & igni, aut deportatus. At que hactenus jus civile, Gallique formula complexum est eos, qui mortuo patre, vel
avo nascerentur. De natis vero vivente
avo, sive testamentI tempore, sive post testamentum, Iurisconsulti nihil attigerunt , quia huic incommodo poterat ipse testator occurrere, alio condito testamento , in quo Institueret, aut exhaeredaret neρο-
tem , qui vel agnascendo, vel succedendo haeres suus iactus esset avo . Sed quoniam non ubique iacultas datur condendi testamenti, quia non ubique tot cives Romani praesto sunt, quot requiruntur adtestamentorum solemnitatem : ideo lex Velleia novi testamenti condendi necessitatem sustulit data potestate instituendi nepotes, qui vivente testatore nascerentur sui, traditaque ratione instituendἰ iam natos . Id enim ausi non sunt Iurisconsulti , quia , legibus non licebat nepotem haeredem sacere necessarium, vivente Patre , quem a vas habebat in potestate . ideo novo juri constituendo nova lege opus fuit, nempe Velleia, cujus auctor nondum
e veteribus monumentis patet, sige Iuniam, ut plerique, sive Iuliam Velleiam cum Culacio appellemus. sa) Ea lex omne
praeteritionis periculum imposterum exclusit , complexaque est casus omnes institution s posthumorum, quibuί casibus duobus capitibus aptii si me occurrit. In pri ri permittit avo institutionem quorumlibet post humorum, qui post mortem filii se vivente nascentur sui ; in posteriori tradit rationem instituendi nepotem jam natum , si esset in locum haeredis sui per
patris mortem iaccessurus, permittitque eum ante tempus, adiecta conditione, instituere, ut necessarium: s quis ex suis haeredibus suus haeres esse de erit: nam si
avus, simus eum filio, nepotem pure instituisset, ea institutio valebat, ut institutio extranei: & si moriente avo ; f-lius erat in potestate , nepos Portionem suam adquirebat patri ; si vero avus pos testamentum filium, & nepotem em1ncipaverat, suam tum sibi qu sque portionem haereditatis separatim auferebat. Sicut autem Aquiliis cautio ad omne mortis genus, di per omnes liberorum gradus tr hitur : ita etiam lex velleja, unde non solum nepotem; sed 3e quoslibet liber rum gradus ex legis praetcripto licet instituere I ac si filius vel naturaliter moriatur, vel interdictus aqua, de igni fuerit , aut deportatus, patet nepoti sui haeredis locus. Uestigavit Iulianus Se alium casum, qui lege Velleia minime includitur , Se tamen de utroque capite tra-hἰt : nempe hunc : Avus testamentum iacit, ubi prius filium, deinde nepotem nondum natum Instituit. Nascitur nepos vivente avo, Sc patre , qui praemoritur
cies reseretur; non ad prius , quia pertinet ad eos, qui sui nascuntur , vivente avo, mortuo patre: hic autem natus est vivente patre, unde non fuit avo haeres suus, cum nasceretur ἰ non ad posterius, quia pertinet ad eos, quῖ testamenti tempore nati erant: hἰc autem natus est post testamentum I de tamen refer tur ad utrumque simul . Nam idem Cainsus aliorsum inspectus , partim pertinet ad prius caput, quia hic nepos testamenti tempore nondum erat natus, partim ad
344쪽
ἰOI poster;us , quia natus est avo vivente . ideo Iulianus , quasi commistis utrisqueleg s capitibus, censuit per hujus nativi- Iatem testamentum non rumpi: quia quod a singulis capsilibus excluditur , iisdem simul concurrentibus continetur . Et haec de lege Velleia satis. Si quis uberiorem explicationem desiderat , adeat latiores areni, Hottomanni, Alciati, Cujacii . Govean I, aliorumque commentarios. sa ex quibus tamen nos , utcunque licuit .silio I Ctorum, quam ex certa lege fluxis. se contendunt. 1 c) Ceterum Clicium nomen repetitur in vetustis auctoribus, nempe Tacito, Suetonio, Floro, Livio , dc agnoscitur a Carolo Sigonio, quἰ & Gliciae dictaturam In lapidibus capitolinis notatam se invenisse testatur . d Haec autem querela , quae inomicti testamenti dicitur , ite stamento dementiam obiicit testatoris, quem arguit quasi suriosum e non enim videtur hominem sani capitis potuissinucleum studiosis exclusimus, longiori dis- is sne causa filium exhaeredate . Unde
putatione consulto abstinentes , ne non tam lucem afferamus copia , I quam tene-hrase res enim est hujusmodi , ut limosae aquae instar , quo plus fundus tractatur , eo magis ab imo turbetur.
LXXX. De Lege Glicia, sive de querela inofficiosis amenti.
vetur. Si vero In testamento exhaeredatio contineatur , ut aliud remedium excurritur , quo exhaeredatis subvenitur ,
nempe ad auxilium legis Cliciae , cuius vestigium habemus in inscriptione legisl V. l. de in cioso testamento; quae inscri ptio Florentini codicis auctoritate defenditur adversus Hotto mannum , bὶ &lrela , quibus vel minus legitima portione alios ; qui, ne Culacio gloriam tribuanti relictum est , vel omnis prorsus aden
per causam dement Iae testamentum rest Imditur, ut inomiosum , & conditum contra pietatis rationem e naturalem enim ius quodammodo v Idetur mutuam inter pMrentes, & liberos successionem instituisse . Sed quoniam aut illecebrae muliebres , &novercalia odia patris morientis voluntutem saepe a privigno abducunt aut ipse pater levibus aliquando ex causis natura Iem filiorum charitatem exest , sideo f. lius injuste se exhaeredatum probans , P trisque iurorem praetendens testamentum ita rescindit , ut cum institutione concidant & legatao e Sane liberis prater ἰ-tis opus non ess in officiosi querela ; inest enim vitium ab initio vetustioribus nam
que legibus ) Interdictum est praeterire
liberos : sed eos aut in stilucre oportet , aut exime dare , iis autem c pus est que- detectae legῖs , ad suum usque tempus aliis interpretibus ignotae, legem prorsus nullam agnoscunt Gliciam : Uuerelamque inossiciosi, ex moribus magis, & ex con
saJ ad I. Gallus m de Iun. O pos. Vinn. Inis sis. Iib. a. sit. 33. 3. possum. a. t J Editiones tamen, Haloandri, . ut observat an Bynhers hoeli Obf. I. II. e. ra. H.ponis a Porista , Vintimilli & quae apud se nnetonios prodiit, eonstanter omnes habent, Maximus ad L. Falei. diam , ex quo Maximo ad L. Fale id iam etiam est . I. I s. Diges. de Iesar. I. In aliis libris ad Legem tineiam , L. Lenticam vel Leuticam. pro ad reispem Gliciam legitur. Cu laetus quoque nuda conisiectura utebatur, quando querelam in ossietos te stamenti ex lege cilleia derivabat. Vetis milius vero est, querelam inofileios, moribus p. R . nisse introductam .dc prudentum auctoritate probatam fit laudato loco ostendit Cornelius van Bynhers hoeti . t bi disp. de quarta legit. p. t. te a Guiae. O . a. eap. ai. cr L q. e. Minos, ι. re Iam. er lib. I . ov. eap. II.
t Imo hoe quoque moribus magis quam te .gibus originem debet. Certe lege XII. tabula. rum paterfamilias liberrimam disponendi faculta. tem habebar, L. II. D.de liber.o post amis , & deindemum per Turisconsultos & iurisdictiorem Praeistoriam invaluit, ut testamentum, in quo suus
haeres praeteritus esset, nullum esset . quod quemadmodum pedetenti in involuerit, docet Schul tingius ad Ulpian. t. r. XXII. b. I . num. 3s. No vellam autem neque. hodie ad praeteritos a patra pertinere. eleganter docet Ge Iardua Noodi ad Pandectas, tit. de ininciso rosamen
345쪽
C A P U T i LXXXI. Senatusconsultum Iulianum de petitione
OUoniam autem querela in officiosi genus e it petitionis haered: tatis Ideo ex ordine Edicti perpetui , Sc. Digestor u n licebit hinc transite ad universam haereditatis petitionem. Super qua conditum est ta S. C. quod a Graecis appellatur Adrianum , utpote factum Adriani iussu . post ejus orationem de more habitam in Senatu prid. id. Mart. Q. Iulio Balbo, & P. Iuventio Celso, Tito Rufido ,
Oeno Severiano Cois. qui ea de re verba fecerunt . Ex qua nominum descriptione Alciatus inseri, cum Consulibus unius anni admistos etiam esse Cos . designatos , neque memἰnit , raro sub Imperatoribus unius anni Consules integrum annum in
Magistratu inaniisse , sed suffectis aliis ,
ἰntra annum abire consuevisse. , d nitate consulari tantum in nominibus retenta, ut
ex iis annus nuncupare tui . b) Huie autem Senatusconsulto, quod a Iulio Balbo Cons. ab aliquibus Iulianum appellatur , causam praebuit hae reditas fisco delata ex legibus caducariis, nempe Papiae Poppaeae capitibus : cujus haereditatis bona , priusquam haereditas fisco deserretur, dIitracta fuerant ab iis, qui se haeredes putabant . Ideo cogitatum fuit de fisci damno sarciendo, revocandisque rebus alienat Is , lede precio ex iis redigendo . Ruamvἰs autem fisci causa SCtum prodi/rit, commune tamen etiam est privatis haeredibus adversus eos, qui sive bona, sive mala fideres haereditarias aut pomi deant, aut distra xerInt. Plura vero sunt hoc SCtum comprehensa ἰ scilicet ne qui haeredἰtat ἰs petitione agunt , usuras exigant ab iis, qui
Imo potius ab ea diversa de actio haerediis alis petitionis praeparatoria , qua impedimentum removetur. quod haeredi ab intestato iniicere viis detur persona haesedis seripti. Evenit quoque .ur, si tertias possideat, actor querela inoffetos
l 'l Quod plerumqae eontingit tempore litis contestatae. ln primis ex institutis Romanorum , quibus insitumenta ante litis constationem edeo
haeredes se putantes res bona fide distraxerint, nullamque precii reddendi moram fecerint . e , item cautum, ut si res haereditariae peri i stant , diminutaeve tui Gsent, precium earum ab iis, qui in judicio succubuissent, actori redderetur: quatenus tamen posscssiores facti fuerint locupletiores ἰ amplius enim exigi bona fides non sinit . Ex eo autem tempore petita haereditas intelligitur, quo primum possessoribus innotuit, eam ad se non perti aere , sive denunciationibus, sive literis , silve edicto, ut deinceps malae fidei posse Dsor fiat. Porro malae fidei possetis res , si ante litem contestatam fecerint , quo mi nus possidereat , ut possetares tamen damnantur J
CAPUT LXXXII. De Senatusconsulto Claudiano , sine de
HUIe recte attexetur 'SCtum Claudἰanum , ex quo certa pars ' haereditat ἰs desertur ei, eisve ex liberis , cui, quibusve sive institutis, sive ex haeredatis , libertus, libertam a patre, qui duos, seu resve liberos habet in potestate , suerit ad lignatus . Huius enim liberti, si pater , qui adsignavit, in civitate esse ae sinet, haereditas ei cedit, in quem pater jus Patroavius iudicio suo contulerit, cum sque libe
tum eum esse voluit praecipuum , sive testamento . sive aliter: d) nisi qui patronus ex filiis/suerat a patre constitutus, sine liberit decesiisset. etenim tum ceteri liberi , fratresque defuncti omnes pariter ad eius liberti successionem veniunt , neque enim adsignatione uni facta , ceteri desinunt eiTe patroni; unde contra tabulas habent banorum possessionem , ut notat Cuia
cius parat. ad hune tit. OP Quod SC.
bantur, iisdemque plerumque possessor constitueἀbatur iis mala fide . Interdum tamen a tempore te iudicatae posse rin mala fide eonstitui intellitiatur, se ilicet, si instrumentorum ea non Getiavis. quae posse rem mala fidei con in eret . ve. luti in probabili in utramque partem argum into . Pluribus id doeent Cornelias Vari Εynher. hois Obs. DIII. r. ra. . LI serus Medatas. M
346쪽
sub Claudio , Sabellio, vel ut alii malunt, Velleio, Rufo, S Osterio Scapula Coll. conditum fuit. a Quamvis
autem allignatio filiosamilias iacta , post emancipationem evanescat , quia filii ita tus , in quo beneficium testatoris reside-hat , suit immutatus ἰ tamen si ab initio emancipato filio libertus suit attributus , eam alii nationem valere , Mynsngerus ceset. Ego vero existimo, tum utiliter emancipato filio libertum adsignari ,
cum non Pauciores, quam duo sunt inpotestate, atque emancipato simul cum altero ex ἱ is, qui sunt in potestate assignatur. Quod enim Infirmum est ex persona emancipati, propter personam ejus,
qui est in potestate, consistit; exemplo l. uti. f. de lib. s posthum. At si duos tan
tum liberos habeat pater , quorum altersit emanc ἰpatus , adsgnatio utrisque fac t qnulla est : quia neque ex emancipati, ne que ex filii familias persona sustinetur: cum ex S C. non aliter adsignari libertus queat,
quam ii adsignans duos mἰnimum liberos habeat in sua potestate; ut optime Cuj cius explicavit. dὶ
De Senatusconsulto Tertullianδ. . RErum series nos duc It ad SC. Tertullianum , de Orphitanum , quae ad mutuas matrum , & filiorum successiones pertinent. e) Iure namque XII. tabul. successionis iura sequebantur solos agnatos . neque ad successionem vocabantur , Praeter eos, qui virili sexu conjungerentur. Unde quia nulla inter liberos , & matrem
agnatio intercedit, spes etἰam succession Isab intestato inter eos omnis iure civili perimebatur: nisi mater convenisset in manum, & viro filiis amilias loco fuissent. Etenim, ut alibi diximus, uxorum duo genera erant, VI earum nempe, quas viri annum integrum uxoris loco habebant, eoque spatio usucapiebant, quae proprie
uxores dicebantur; de earum , quae matresfamilias appellabantur , quaeque convenerant in manum , sive potestatem viri dupliciter : nempe confarreatione , sive
certis solemnitatibus, 3e sacris, quibus dem Ae adhibebatur far , quo farre utpote cogimunt Romanorum victu, vir , ω
de uxor vescebantur, ut Perpetuam vitae communionem fgnificarent ἰ dc coemti ne , cum vir mulierem interrogaret , an sibi materia milias esse .vellet , de vicissim scemina virum, an sibi esse vellet pater fa- , milias, ac si consent Irent, mulier conveniebat In manum , sive convertebatur fi
ctione juris ii ipsam viri personam , & in
eiusdem famili Tm transferebatur, tanquam filius patri, eaque coemtio dicebatur sorsan, quia, ut Varro, teste Nonio, ta) tradit, mulier tres asses serebat, quorum alterum viro, veluti pro emtion Is pretio da bat οῦ alterum in fisco ponebat ante Larem familiarem; alterum in saccipe lio, sive in marsupio majori conditum compitio vicinali dabat, sive Laribus compitalibus , quibus fiebant sacra: erant enim Se Lares, qui viis
publicis praesiderent . h Igitur sive confarreatione , sive coemtione mul Ier convenirent in manum , ae tanquam filius familias viri potestati subjiceretur; nascebatur inter eam , & filios mutua successio ex tui e civili, tanuuam inter haeredes suos, δc inter co
Sabellius vocatur in g. 3. I. de adrin .lib. Velleius contra Rufus dicitur in L.I.pr. D. d. it. Celeb. Otto in IVitutionibM Dis exhibet Suillo Ruλ osterio Scapti l a Coss. Praeiverat Pighlus. Nua . 28. r. III. p. 3 s. qui tamen priorem satistium appellat. Pro osterio quoque Ostorium malebat Bynhere hoe k OV. L. III. e. T. la I IVir. de a 'n. Lib. g. 3. L. T. F. eod. ba Ex L aetνtim s. m de adsit n. libera. in tit.
Imo hane sententiam admittere non vioden rex verba Modestini in I. s. D.de a s ι.M. ea quibus apparet. libertos eman ei pato etiam ad si gnari potuisset quare praeferenda videtur Μyn sinisgeti sententia 3 inprimis eum f. a. I. eod. tis. facile eri ne iliari Modestini sententia queat. Potest enim paler emancipato adsignate, sed si suo adsignarit, eumque Postea emanciparat, iuribusque eo familiae spoliaverit. mutasse voluntatem videtur , Μerilius P f. r. VII. c. II s ι I L. mulieri s de candis. ω demonsr. t a I distis. de a rin. libere. lal Paull. lib. . fen . sit. ν. er Ici. Iustia. hoe tit. Ins . V Vesemb. iv pMat. l a Supra L. II. e. ag. III Cie. in ιυie. Ulp. I sit. it. st. Boeta pie. Cic. serv. Georg. r. Sealig. M Festum. verb. di L farreatio. Apul. lib. s. d. A . M Quod supra ad L. II. e. a. de pane interpretati sumus eum otione Pν f. r. III. Theotur. p. 3 o. or II. aliter ae Nostro videbantur. qui id de pulte acti piebat. l f s Rosin. ιH. s. cap. II. h l Sueton. in Mnob. II. 3. Manu . de
347쪽
singuinem c a J Nam later hujuscemo
di coniuges intercedebat jus consangui aitatis , quae ad cognatos ex veterum sensu non porrigitur, nec transit in alios liberos, nisi eos , qui communem habea at Patrem , quod optimis aue oribus , validisque rationibus adversus Accursiain , &alios contendit Cujacius. bὶ Quoniam igitur leges XII. tabularum ad succelli
nem vocabant consanguineos , ideo coniugum horum successio ad sensum X lI. tabul. relata fuit a Iurisconsultis , qui legis verba porrexerunt ad confi tam hanc a iure civili coasanguinitatem . ' mi
quae mulieres a viro annua potessime ciuerant usucaptae , quae Proprie diceban- Φtur uxores , differebantque a superiori mus , quae matresfamilias vocabantur ;
qnullo iure agnationis viro, aut filiis con-riungebantur ideo nulla mutua successo stratu er eos iure civili fuit instituta : quia in lege Xll. tabul. non nisi agnatis aperie
hant intestati successionein Verum bene
ri feto Praetoris , qui vinculum naturae a ε 3 ure civili neglectum agnoscebat , Umittebantur inter coga atos, & ex edicto uv. de cognati ad filiorum successionem vocabantur . c ) Claudius praeterea miserat Ione materni luctus, In solatium amitti filii, deferre matribus coepit filiorum haereditates. sd Tandem juris civilis aspera subtilitas , quam per ambages Praetor declinabat , sublata prorsus suit aevo Adriani . sive Pii, ut Cui acius e 9 pr hat duxit enim Pius ex adoptione nomen Adrἰani. 9 Itaque Tertyllo, & Sa.
cerdote Cois. conditum est SC. a Ter. tyllo Ter tyllianum appellatum, quo filiorum etiam spuriorum successio aperitur
f) matri Iiberorum trium , si sit inge-
nua , non vero aviae , & libertInae , si mater sit liberorum quatuor , ea im si sit in potestate parentis , cuius iussu adire debet; siquidem filius neque iuuin hareisdem habeat , nec filium emancipatum , quem tuetur Praetor, neque Patrem , neque fratrem continge ineum , ad quos lege XII. tabul. successio pertinet tantum cum sorore consanguinea defuncti , mater adhaereditatem ex SC. vocabantur. I I Sed si frater, & soror consanguinei supellai Gieat ; frater matrem trium , aut quatuor liberorum jure suffultam excludebat , cteliaereditas inter fratres, & sorores dividebatur ex aequis partibus . thὶ Quod Stabeneficium Justinianus ad matres omnes produxit , sine ingenuas , sive libertinas cum liberis, de sine liberis,' ex cuius Institutionibus, & Novellis petere licet ea ,
rest , ut admoneamus , mortuis filiis tuberibus , matrem, quae iis intra annum petere tutorem neglexerit , successione privari: ci) ut ex eadem causa successores ceteri. Excidet etiam commodo Sta mater , quae cum jurasset non nuptura in , postea nupserit , si) non dato alio tutore idoneo , nec redditis ratio
De S. C. Orpbiti avo . RUrsus quἰa filius matri non succede.
bat iure veteri, ob eandem causam, quod scilicet nulla Inter eos esset agnatis ἰ ideo ut par beneficium redderetur liberis, Marci Antoaini tempore Orphitio,
'I Quare consanguinei etiam eonventione in manum fieti dicuntur Ulpiano in Coliar. Iesiam MV. mu. ti . uti. g. 4. n. s. Claudi autem roris i tutio personale magis beneficium , quam ius omnibus malleribus commune suisse videtur Cuis iacio in no . poster. ad ε. I. de Scio Toσιοι .ns Ac Iano a Costa ibid. et M'. de S. c. TenuII. in ρν.s a ) DI. cod. g. v. e I an ανιδε ad Instit. eod.
Cuiae ii coniectura de Pio in Ioeum Hadriani su bsti tuendo, equidem Hottomanno quoque arrisit in libro do I gibus, sed ea tectius hodie ab omnibus eruditis reiicitur, praeeunte viro C leberrimo Antonio Sehultingio M in . T s. a 6. g.
348쪽
num, quo filiis etiam vulgo quaestis , si mater non sit illustris, nec legitimam sobolem habeat, caὶ matris haereditas, posthabitis agnatis & consanguineis, defunctae adquiritur , etiamsi alieno iuri subjecti sint, post aditionem, ae gestionem pro haerede. b Et quoniam haec S.C. coniuncti
nem naturalem tuentur: ideo minima capitis diminutio non tollit successionem inter matrem, Ac filium mutuam per ea inductam . se in Filia vero defunctae matrἰs ancilla, vel liberta ex S. Q Claudiano facta, de quo alibi dictum, quia matrem
civilem non habet, S. C. beneficium non Impetrabit, neque ullus, qui haereditatis adeundae tempore civis Romanus non fuerit . d) Ex constitutionibus vero princIpum nepotes etiam, & neptes ad successionem aviae vocantur, ut in Instit. hoc titia. Antequam autem ab ultimis voluntatibus di. feedamus, producendum est S. C. quo si munie Ipio pecunia legata Inveniatur, ut ex reditu eius venatus , aut spectacula prae Mantur; vetatur eam In tales erogarἱ causas, ac permittitur, ut id legatum In opus magis municipio necessar Ium conseratur,
ac munificentia ejus, qui legavit, inscri- Ptione notetur. e
CAPUT LXXXV. De Lare Cornelia, ct Iulia maiestatis. IAm quoniam leges produximus , quae
personarum status oe negotia comploctuntur : ad eas, quibus iudicia, & crimina continentur, transeamus. Exordiemur autem a judicio triatori, atque atrocissimo, nempe a crimine perduellionis, sive majestatis: quae leges ab ipsis primordiis urbis initium duxerunt. Etenim nunquam satis civitas constituta centetur, nisi latis huiuscemodi legibus; quibus, veluti jactis sundamentis , publicae tranquillitat s republicae status, de quies innititur. Quid enim prodest muris urbem cIrcumdare , si lateant Intus insidiae, ut ubi se occasio dederit, in
principes & magistratus, quibus omnium est concredita salus, erumpant λ Sicut igitur muris vim exteram; ita majestatis legibus intestinam arcemus. Quamobrem harum legum praesidio, hisque judiciis potestatem reges munivere suam: earum auctoritatem
unius Brutus vel ipso filiorum sanguine san- civ It: ut quae regium imperium defenderant , major; auctoritate rem publicam custodirent. Primum vero Romanorum regem Romulum de proditione legem tulisse, Dionysius re .seri r quod unum est e praecipuis capitibus legum de maiestate, quas Decemviri a regibus acceptas in XII. coniecere tabulas, quibus capite punitur, quisquis aut hostem in patriam concitasset, aut civem
hostibus tradidisset. fὶ Quae lex sequentibus temporibus varie aucta fuit. Etenim lege Gabinia clandestinarum coitionum participes cap te multabantur . Accessit lex
Apuleia g) a Lucio Apuleio Saturnino lata trib. plebis, anno DCLI. 5e lex varia h a Q. Vario anno DCLXII., quibus legibus
vis, de seditio in urbe coorta vindicabatur magis ea im ad animadvertendum in ejus delicti reos, quam ad ius maiestatis constitue dum prodierunt; jam enim superioribus munitum erat legibus. Lucius vero Cornelius Sylla pluribus capitibus majestatis crimina comprehendit , legemqtie tulit, veteribus capitibus suscitandis, te novis instituendis. Quo plures enim hujuscemodi trucibus iudiciis irretitet, poenam remisit iis , qui per calumniam alios accusant , locumque in hisce causs mulierum testimoniis aperuit. Quod eis pertirebat Is illis temporibus convenisset , se praesertim homine taertissimo verarum , 6c falsarum crimivationum vindIce , sequentibus tamen temporibus in maximam hominum perniciem erupIt e data enim licentia in criminibus gravissimis calumniarum , innocentium supplic Io fraus exultat, atque bacchatur, ut deterior omnibus eriminibus si crἰminum accusandorum impunItas. Nec solum fautores hostium , publicaeque perturba
Seu , A. U. C. DCCCCXXXI. Christi CLXX v III. teste Norisio in Epiri. Confutari.
I Non enim libetis materna sileeessio ipso iure quaeritur, quia sui het edes non matri sed patri sunt. l J Instit. hoc tis. g. I.
Iani Gravi M.t a vide, quae diximus supra ad cap. I, sdi L. r. 3. stit m ad S. c. remam
s r Historiam seditionum sub regibus Ro
mae motaIum Contexuit Boocletus in Exercu. Plianiana X.
349쪽
tores pacis huic iudicio subiecit, sed &eos, qui Magistratibus muneris exercitium impedissent, aut ducibus hostium, vel praedonum captis ignovissent, & quos Verri Tullius ta) obiicit, eos accepta pecunia Iiberassent; & cum praeterea qui potestatem suam abiecisset , eamque defendere neglexisset: cum publico munere fungere
post eum Augustus, unde huic legἰ nomen, Iulia, nempe Majestatis', alia criminum
capita luperioribus adjecerunt, quae a Iutit consultis nostris reseruntur . Etenim priscis temporibus majestatis nomen intra perduellionem continebatur ἰ quod crimen erat hostium patriae, live illorum cI-vium , qui opera, dolo , consillo, aut machinatione aliqua, etiam sine ullo esse tu , seditionem commovere, vel externum hostem suscitare studuissent: at ave ratione rempublicam perturbassent, aut partem discidissent illἰus. Porrecta deinde maiestatis lex fuit a L. Sylla, posteaque a Iulio Caesare, atque Augusto, aliisque principibus ad crimina leviora, ita ut ad criminum genera distinguenda nomina quoque distinguere oportuerit. Unde perduenes dicebantur, qui aut rempublicam universam, aut principis dignitatem laesissent : ')qui vero levius aliquid hoc in genere perpetrassent, rei majestatis vocabantur. Eo enim suas vires haec lex extendit, ut illos etiam arriperet, qui Principum Imagines
in communem argent I usum verterant, aut urina statuas eorum adsperserant, aliaveratione dehonestarant . Per S. C. tameu
supplicio eximebatur is, qui conflasset stu- tuas Imperatoris reprobatas, hoc est, sine ipsius permissu factas. s c) Ac ne majestate statuarum PrIncipis aliena fraus, vel
violentia protegeretur , Senatus vetuit confugere ad statuas PrincIpis In iniuriam al.
I Iulio Caeliti sigillatim liane legem vi diis eat Nicolaus Hieronymus Gund lingius in
Iaribus ad te em M essatis r. I. l. 16.
I sle mediam viam init inter eos, qui ri-mhn Μaiestaris a crimine perduellionis sub Impetatbetibus demum separatum esse contendunt, de Iacobum Menardum, qui id diserimen iam ii beta Republiea in usu sui sie putabar, quem plenius refutat Gundi ingius f. a 3. M t. ex usque ε. f. ad i. Ιαι. Mai.
terius, aut damnum puta cred tor ἰs, vel alius, cui quis nocuisset. Unde permittebatur confugium tantum iis, qui vel iucustodia, vel in vinculis a potentioribus retinerentur. d9 Unde majores opes hinc in fiscum cadebant, quam ex vicesimis , &caducis. Quilibet enim vaserrimus assentator; quorum hominum semper sub dominatione unius est plusquam satis, dilatandis faucibus huius teterrimae legis, gratiam captabat Pi incipis , & evertendis civibus rem suam familiarem augebat. Singula vero sive perduellionis capita, sive maiestatis peti abunde possunt a Iurisconsultis, qui ea diserte, ac studiose recensuerunt in Digestis, uti & Imperatores in Codice . se Ex quibus, itemque ex Tac Ito lib. I. an. nai. colligitur, fainosorum quoque libello. rum crimen suisse redactum in hanc Iegem
ab Augustor cui forsan - praeivIt Sylla , de quo ita Cicero ad Attιcum: Esi maiestas, ut Sylla voluit, ne tu quemvis impune declamare liceret; f crimen quoque falci mo aetae fusae in hanc legem Principes incluserunt . Iὼ Et ne quid
contra maiestatem clam a pluribus non
probatae fidei hominibus strueretur, S. C. prodiit adversus illicita collegia . h ὶ QuamvIs autem disserentia sit inter erimina perduellionis, & maiestatis; poenarum tamen haud scio , an discrime a invenlatur ulluῖ . Siquidem ante Imperatores unum erat crimen maiestatis perduellio, ultimo damnata supplicio ς quae lege Cornelia, & Iulia interdictio erat aquae, & ignis; i ὶ eamque poenam omnibus delictis majestatis impositam suis. se, docemur a Paullo Iurisconsulto,
a quo accepimus , hanc fuisse antiquἰorem poenam hisce criminibus : at suis temporibus Invaluisse , ut humiliores quidem objicerentur bestiis, aut igni exure.
350쪽
rentur ἰ holust lores vero capite punirentur. Verum aliquid certe in perduelles excogitatum fuit atrocius, non modo ab Arcadio, & Honorio celeberrimae legis auctoribus : a sed a superioribus Principibus, quorum Constitutiones Arcadius, & Hon rius , credo, attexuere legi suae. Nam& Ulpianus scribit, b omnia crimina ,
reo decedente, finiri, praeter crimina maiestatis r nee tamen omnia crimina maiestatis post rei mortem subeste judicio, sed
tantum perduellionem; itaque perduellionis crimen post mortem quoque rei leges ulciscuntur, eiusque memoriam persequuntur, itemque filios, quibus ad propagationem calamitatis, atque ad longiorem miserIae sensium vita relinquitur . Aufertur enim Iis a fisco paterna substantia, & Hereditas quaelibet sive cognatorum, sive extraneorum, spesque dignitatum omnIs, &honorem eripitur, ut nihil iis ex hac mortali luce supersit, piae ter lucis taedium, Smortis cupiditatem. Minus erunt enim prurentes proclives in hanc sceleris immanitatem , si norint, sese poenas etiam in sobo- Iem transmissuros. Eas vero minime comἰ-tari minora maiestatis delicta , ex humaniorum I Ctorum auctoritate nobis facile per stra simus. c Filiabuς tantum propter infirmitatem. pudoremque sexus, Principes concessere Falcidiae, quam legitimam exponunt interpretes, id) detractionem ex materii Is bonis. se) Id etiam triste manat ab
hoc crImine, quod omnes donationes, alienationes, emancipationes post crimen areo et Iam ante sententiam factae, prorsus irritantur; et si reum vita desecer ἰt, nihilominus tamen condemnatur x Poenaeque adhuc vivere existimatur. Ac propter delecti gravitatem haud pauca sunt in hoc tu. dicio singularia: minimeque cum ceteris communia: quorum haud exigui momenti est illud, quod non modo este tus, verum etiam consilium, & voluntas poenis assicitur .' aliter atque aliis in criminibus , de quibus Ulpianus tradit, neminem cogitationis poenam pendere debere. f) ouamobrem Cato poenam in senatu Rhodiensibus deprecabatur propter cogitatum, non tamen patratum facinus. saὶ Verum Jacobus Culacius, V lux Romanae vetustatis, negat, poenam cogitati sacinoris hujus tantum esse delicti, sed alia quoque gravia crimina comprehendisse apud Rcmanos , probat ex eo Servii loco ad illud AEneid. Aus omnes immane nefas, a roque potiri , quo loco Servἰus tradit, jure Romano non effectum tantum , sed voluntatem Poenae subesse . A quo non dissent It Seneca , ιὶ nec desunt auctoritates ex iure civili ἀ Pluraque praeterea CuJaciu& ex ve. teribus monumentis exempla collegit pinniti, nec dum perpetrati facinoris in vario genere delictorum, Idque generat ἰ Maximi Tirii definitione comprobavit; quas Ulpiani definitio pertinuisset ad illud crimen , de quo tractibat in eo loco . unde particula haec suit avulsa, nempe ad
edictum, quod quisque juris in alterum
statuerit, ut is se eodem jBre utatur, cuius cogῖtatio delim, utpote levῖoris, po nam non incurrit, nisi sequatur effectus.
Sed quid respondebimus hisce M. Catonis verbis adductis a Gellio ρ Ouis tandem est nostrorum , qui quod aTse attineat,
aequum censem, quemquam poenas dare ob
L. quisquis c. ad Iul. Maies. I seu, ut malum lae. Gothostedus In sinis
gulari commentario ad hane legem di Gund linisgius laudato loco 3. 38. 8ς. Areadius solus, et siex ex more temporum utriusque nomen praese-1at. Conseripta vero Areadii nomine dieitur ab Eutropici, Eunucho, eodemque praeeipuo eiu Imperii a ministro , ne deturbaretur a gradu suo. aut Si lieonis aliorumve insidiis pateret. Quare in hae constitutione illud primatium est, di unicum forte novum. quod perduellionis etiam reus est, qui sectionem inierit de nec virorum allustrium , qui eon si liis de eonsistorio Imperatollis ntersunt Poena autem Iiberorum propter crimen parentum non penitus nova . Iam enim Sulla liberos prosetiptorum ab honoribus ea. tiendis prohibuerat propter dirum votum parentum Exoriare aliquis nUris eπ o Fbus uuar, quamobrem dc apud Macedones circumferebatur proverbium NMειος ἔς πατέρα κτ επας υι υς α ποελειτει , Desilist occidens paι rem, qui pignora servat. cbI L. a tr. F. ad lib. Iul. maiest. et Μatth. de erimin. ad lib. . F. tit. a. cap. 3. de Iasa maies. num. ldi Matth. de crimis. de las maies. eap. 3 ia
sol d. I. qui vis c. hoe sit. f. ad illas. I si L. critiationis F. de paenis. tua Gellius lib. 7. eap. I.