장음표시 사용
351쪽
eam rem , quod arguatur male face 3 e volui ije λ Nemo opinor. Sane se cernerem puram inudaenque cogitationem facinoris, neque
consecti, neque dum affecti quam expertem piorsus poenae semper fuisse crediderim, & ita acceperim verba Catonis ab alia voluntate cum periculoso conatu de aliqua machinatione coniuncta, quam Pu to Poenam in gravioribus viguisse delictis: ut hac distinctione , quam & Matthaeus a) probavit , omnis auctorum dissenso tollatur . Haec vero praecipua ceIte , ac propria huius fuere criminis, ut nulla dignitas quem eximeret, a terminis, bl)ac si res posceret, etiam torqueretur accusator, te) Se servus adversus dominum, utque cujusvis et Iam, si alIas reprobatum fuisset, testimonium reciperetur: sdin ini-lnico tamen excluso , ac si opus fuerit , subiiciantur tormentis etiam testes. e Item ne hoc damnati crImine lugeantur , neve sepultura dignentur. f) Quorum plura collegit Cui acius , fgὶ qui receptam illam reiecit interpretum Opinionem, ut scilicet ad torquendum maiestatis reum sussceret iudici fides unius testis, quia semi- Plena , ut vocant, probatio inde nascatur. Qualem probationis speciem negat Cui acius agnitam fuisse veteribus iurisconsultis r quia nullum si veritatis, falsitatisque dimidium. Quam Cuiacit opinionem
de Mathaeus th) amplectitur. CΛPUT LXXXV LAd L. Iuliam de Adiater D. PRoxime legem majestat Is locatur lex
de adulteriis , cum e criminibus hoc sit gravissimis I tum quia vix ulla mulier ad hoc scelus adigitur, quin pluribus una sagiti Is involvatur p tum quia marit. alenda obtruditur aliena proles , eique ab adulteri, de perfidae uxoris insidiis periculum saepe creatur : quorum quoque me tu , cum pudore coniuncto , maritus domum turbat evertitque familiam . Iulia vero haec dicta est lex ab Augusto , qui
eam tulit, cuique Iulium nomen ob ad ptionem ex testamento Iulii Caesaris ma sit. Hac ex lege publicum oritur quoque iudicium, de accusatio triplex: nempe jure patris, jure mariti, iure extranei. Haud procul ab suspicione sunt erroris . qui hanc secernunt a lege de pudicitia, quam ab Augusto latam prodit Suetonius . Nam quidquid ad munimentum pudicitiae per tinet, comprehensum fuit hujus legis capitibus , quae non adulterium tantum, secl& stupruin, & incestum & lenocinium , bc puerorum corruptionem, & alia Propudiosae, ac nefariae libidinis genera complectuntur. Quodque ad stuprum attinet , hoc sane nomen latissime funditur : deindecus enim signiscat, Sc turpitudinem , de non corporis modo, sed bc famae , ac dignitatis notam. Quod probat Festus ex illis Naevii vertibus a Scaligero restitutis
Seseque ei perire mavolunt ibidem , Quam cum stupro redire ad Dos populares a
elle stupruin pro ignominia ρ item alio loco zSin illos deseratis forti mos virorum, Magnum stuprum populo fieri pergetis.
Quamobrem consultissime Danthes iadivino poemate , daemonum Inserorum superbiam stuprum appellavit: Unde noa mirum , s quaelibet libido , Sc coiporis commistio, sive cum virgine , sue cum vidua, sive cum puero , sive cum ali na coniuge stupri nomine continetur. i ὶ Adulterium vero dἰcitur, auctore Festo , quas ad alterum itio, sive accessus: vel, ut ego interpretor, quod proprio quis coniugio relicto, corpus appetat alienum . Quod non omnino dist repat a Papiniani explicatione, qui adulterii nomen or tum ait a partu ex altero concepto . Verum vestigium hujus vocis partus in adulterii vocabulo nullum invenio : ut cunque affinitatem habeat eum voce at terιus , ex qua natum est aduherium . v lut ad alterius, nempe uxorem. Ex his
352쪽
cum enim vocabatum stupri modo latius, modo stri ius accipiatur , facile sententiarum dissensio tollitur, quam ipse Inter I Ctos salso notavit; etsi revera id eorum culpae tribuerit , qui has definitiones descripserunt. Age nunc de adulterio primum , post vero ae variis stupri generibus hac lege damnatis disputemus. Igitur ante
legem Iuliam, sive lege ipsius Romuli, sive
moribus piscis Romanorum , crimen hoc acerrime vindicabatur . Ex injuriis enim privatorum Publica res maxime vexatur . praecipue per labem alieni thori , qua ita exasperantur animi , 'ut flagrantes odio, civitatem distrahant in seditiones , atque tumultus. Itaque nunquam satis constitutam Putarunt quietem publicam , nisi pudicitia , sacraque jura thori legibus munirentur. Ut igitur metus proxime , ac Perpetuo imminens , mulieres a flagitio abster.
reret, facultatem uxoris necandae marito per
miserunt, si cum adultero deprehenderetur , quod ex Catonis oratione retullit Gellius :
bin verba Catonis haec sunt : Un adulterio
u rem tuam si deprehendisses, kne judi
cio impune necares et illa te, F adulterares , digito ne auderet contingere , neque ius esset Quam sane morum adsperitatem lenivit dῖes, de humanitas una cum literis, cultuque bonarum artium in urbem paullatim repens, quae virI manibus extorsit vindicem gladIum :sta ut si eum In uxoris necem vertisset , lege Cornelia de Sicariis
plecteretur c) Uerum Imperatores
alἱquanto Irae p. centes , exulcerati coniugis mitigavere poenam , consueruntque virum uxoris adulterae interfectorem In opus perpetuum tradendum, si esset humilior I honestiorem vero in insulam relegandum. dὶ Unde recte Cujacius locum illum Iulii Paulli in libri sentem. 2. capitul. 26. emen davit, in ac pro adultera legit adul-
s a I lib. s. eleg. cap. al J Quae defensio non displicuit Clariti. Duis
hero de Latinitate Iaraseonsuli. veterum , pa . 1a adi Ottoni in Papiniano pa- . so. Laxissime Plinius M or. Natur. libr. X. cap. 3 . adulteria etiam columbis tribuiti pudieitia, inquit, illis prim , nexιri nota adxlteria. Stuprum autem an diis Catur a turpi . an a stupeo , an ab obscaenot i ςύosuera, incertum . Ib I lib. ro. cop. 28.
terum, nempe ita e inventa in adulteris uxore. maritus , ita demum adulterum occi
dere potest, s eum Gmι sua deprehendas.
Marito enim occidere adulterum usque &
ubique minime licuit e 3 sed deprehen
sum domi suae: nee tamen quemlibet, sed vita turpes, puta lenonem, aut publico iudicio damnatum, nec dum restitutum, aut eum qui artem ludicram exerceret , Iucrive causa scaenam conscenderet , aut libertum ejusdem mariti, parentumve adulterae,
vel ejus liberorum; dummodo adultero m ritus occiso, statim ab se dimittat uxorem, f) ne non tam honestatis, quam vindiet e causa videatur hominem interemisse, quod leges minime ferrent. Patri vero mulieris adulterae , quam habet in potestate, permittitur hac lege, adulterum occidere quemlibet domi suae, vel generi in ipsa turpitudine, actumqne obscoeno, ipsoque in o pere, sive, ut graeclle istatores Draco,&Solon loquuntur , ἐν επω deprehensum ἐdummodo simul cum adultero eodem impetu Interimat de filiam ; ideo enim tam lata facultas patri adversus adulteros tribuitur, quia de filiam uno impetu simul occi dere compellitur. A cujus nece cem proprii sanguinis caritate parentes abducam tur ; ideo a patre minus periculum vitae adulterorum impendet a Plus igItur licentiae datum est patribus, qum parcius ea essent usuri, si seirent, plus esse sibi ex HIae morte lugendum , quam ex morte adulterῆ exultandum . Quamobrem elegantissime Papinianus: gὶ pietas , ait, paterni nominis Nerumque consitum pro liberis capit . At cum viro leges fuere minus indulgentes , quia nulla cognati sanguinis
caritas serventem eius Iram temperat adc conjugalem amorem recentis injurae dolor facile superat e ita ut nἱhil penderent viri uxoris animam , dum ne viventem relinquerent suam ignominiam . hὶ
353쪽
mo autem supplicIo Iex Iulia 'crimen hoc affecisset, interpretes ambigunt. Justinianus in Institutionibus gladio scribit hoste reos animadvertendum. a Quod sorsan addi tamentum fuit aliorum principum in adlegem Iuliam . tb Uade ne variationem poenarum discentium fastidio describeret,
voluit Tribonianus tempora coniungere , ac suppressis aliis Poenis, tantum eam, quae se a aetate vigebat , ad Iuliam legem attexuit , ut supervacuis discriminibus lectores liberaret . Ceterum Plura in veteribus monumetutis exempla supersunt poenae levioris, Puta relegationis, aut deportationis . Ipse enim
legis huius lator Augustus filiam , ac neptem adulterii reas relegavit, ceὶ utque id Paternae caritati adscribatur; quid de OWi-' dio dicemus, cujus quoque vitae pepercit, quamvis eam se amissurum luisse scri-hat , nisi aliqua ex parte delictum excusationem meruIsset et i
n nisi deliriti pars excusabilis esset ,
PQ relegati poena futura fuit. Unde Culaeius leniorem In crimine hoc
Augustum arbitratur , quam poetis perhi hetur . d Qui vero adulterium eum ingestu cumulasset , dc cognationem suam proprio corpore polluisset, deportandum,l a J I sit. M pMI. iadis. t a Imo gladii Menam Constantino deberi. qui eam ea lege Mosaica dictaveri adulteris in L. 3 .
C. M Ieg. Iuliam de Adat . hodie inter omnes conis stat , idque eo verisimilibus est, quo ex Paulli sententi l. a. et . ad. F. I . . 1 f. tempogibus Arissonii, quo auctore Noster utebatur, nondum
Integris editis, hodie scimus, poenam adulterii, Paulli etiam temporibus , in mulieribus fui me publieationem dimidiae partis dotis, tertiae partia hono Iam, ac relegationis in insulam adulteris vero viris, in pari relegatione in insulam dimidiam honorum partem ablatam fuisse. I. l L. 3o. c. hae stit.
detracto incestu, qui Poenam auxit ad deportationem , pro adulterio Prelegationem luperesse a Item in militem, qui severiori disciplina obligatur , si comperiatur adul
ter, deportatio statuitur, unde in pa
ganum , quicum leni in agitur, relegationem tantum cadere Oportet , 'uti poenam mitio. rem ut non mirum, si veteres interpretes tradiderint huius legis poenam aliquioribus non fuisse capitalem , ut Cisiacius Aser dimtionum Ig. Lbr. ao. observavIt: quod comprobatur , quia capitalis delicti reus absens
defendi potest : a 1 nam potest etiam ab
sens damnari et mulier vero adultera mini
me , cur nisi quia delictum capitale non habetur , h in utcunque facti atrocitas aliquando principes exasperasset , & capitalem sententiam ab iis expressisset: a
ac recentiori aetate morum dis Iulio iaperpetuam legem id vertisset ex qua in Theodosianum eodiem , Sc in ius Iustinianeum capitalis adulterii poena deumnie. t Extremum supplicium consequItur mult3 bono um : adulterii etiam damna. tae dos eripitur luero maritἰ, quod ante legem Iuliam inoleverat , ut de Caici
Titinio Minturnae, ac eius uxore Fannia memorat Valerius, & Horatius , crura bust
mores repudiatae dos tota penes maritum m n bat . ut patet-e Iinio HMor. Nas. l. - r. a Iade PIutare ho in Maria p. a 4. Lege autem y lia dc Papia, si repudiata sit uxor Propter ino. es graves . sextam . si propter te olea me a vam partem dotis amittebat . Ulpian. eis. .. .aa. Aliud in damnatis obsevabatur , qua tam
dotem pro dimidia patie publicatam invictvidimus , quae quidem Publicatio non exstremum supplicium sed relegationem in insae a Consequebatur . Erat autem in arbitrio viri . non, ut Auctor tradit , quo iudicio uti vel Iee, sed utrum uxorem adulterii accusare, an ταPudiare mallet.
354쪽
hae metuat doti deprehensa: quod originem ducit ex veteri iudicio, quod de moribus
appellabatur ,. quoque uxor ob detectam ejus turpitudinem texta dotis parte multa
batur , a i vel octava , si turpitudo esset levior quae actio quia per legis Iuliae iudi e Ium silebat , ideo paenam illius In legem tuliam. coniecerunt non eat in utroque ,rd altero horum judiciorum licebat experiri ,.sb Recentioribus vero constitutionibus , praecipue Novellis Iustin Iani , extenuata est adulterii poena : unde mulier verberata in monasterium detruditur, ut a viro , si velit , Intra biennium reputatur ;eo vero non repetente intra biennium, aut mortuo , ibi maneat privata dotis commodo , ac lacri dotalis , donationisque
Propter nuptias . de translatis duabus partibus, sive besse bonorum In liberos ἰ parta vero. tertia , sive triente in monasterium; vel si liberi non extent, supei sint vero pa-xentes, qui crimini non consenserint, duae partes cadent in monasterium ἰ in parentes vero tertia. Nullis autem superstitibus parentibus, ad monasterium substantia univer se devolventur, servatis vero semper dotalium instrumentorum pactis . eὶ At ob
adulter Ium viri , mulier suam recipit dotem , & donationes propter nuptias, & reliquis de bonis tantum , quantum Patet pars tertia donationis propter nuptias . reliquum fisco vindicatur . nisi adsint descendentes , de ad tertῖum gradum ascendentes, qui fiscuin excludunt. dὶ Nuncia eos , qui hac lege tenentur , inquiramus . Atque ab ea eximitur, quae inhonestis artibus vitam transigit: honestat Is enim custos est lex ista : unde prorsus negligit eas , quae turpi professione iam pudorem proiecerunt. D) ideo nec ea , qua'. cauponariam exercet, aut ludicras 'artes, nec quae in scena operam locat , lege ista
at i l p. iis stagor. tit. e. de dot . marum. bl L. mitra .. serer. F. νd Iut. Re . M . t. vii Culae. ει Papa n li a. de adali. ter. er . eod m . r. I. uerum ex fore in II. s. D. ra tes. Iul. de ad uti. vcrean ii ' sexta 8coctava pars dotis, quas rex Iulia Ac Paph, malito uxorem repudianti reti. ne e permittit ι hoc loco autem lis et it m dotale donationem propter nuptias designate. videtur . culus inertio in D sequitur, quare lego, . dona ionisve propter nuptias arg. Nov. c. o. peO , D nationisque propteν haniat, quod sequitur. cI quth. sed hodie C. de adau. Novet. I I . capit. 1 o. γ Novcn. ii . cap. I . I. consenis c, e r δη ,
tenentur e nisi quae , ut hane legem estu-geret , de impune pudicitiam alienis viris objieceret , matronalem stolam exuisset , quod aetate Tiberii frequenter uiuueniebat. Cui doloso, teterrimoque consilio puniendo S. C. In eam sententiam ad
legem Iuliam est adjectum. fgὶ Item nec
ea elabitur legem , quae quamvis impudicam prosellionem edidisset ς postea tamen honesto connubio turpitudinem emendasset , ut sapientes existimarunt . hin Has
autem uxores , quae matrimonio vetus dedecus diluerant, eas esse arbitror, quae a Iurisconsultis uxores vulgares appellan rur ; ιὶ ait enim Vlpianus , quae Uuu ris fuit e scilicet ante matrimonium , qu sensu non pugnat cum legibus Codicis , o quas credo pertinere ad eas, quae ad huc in connubio priorem impudicitiae pro festionem retinebant ; ideoque diversae ab illis , quae honestam vitam nubentes inierant, quamvis ante fuissent vulga res: unde non mirum , s hae vulgares , de
quibus loquitur , Ulpianus , in Iegem Iulia in incident ; mInime vero illae , quae in Codice memorantur . cl Uxores etiam Ulpianus huic legi subjiciendas
censuit iniustas , nempe ductas contra leges, de cum quibus leges connubium interdixerant ; quae propterea non jure , sed usu habebantur uxores : m
quales erant nuptiae a filiisfamilias contractae invito patre , vel nuptiae contractae inter civem Romanum , & peregri
verba . In 'quibus certe omnibus est matrimonium quia muliere vIr ea pro uXo re utitur ;: sed non connubium , quod sine solemnitatibus , & formula jure minime consistit . o in Porro quoniam non conjugium tantum, sed spes ipsa illius digna est honesto cultu propterea cum sponsa
355쪽
quoquct adulteriam, committitur; quod Se-lpellebantur, etiamsi proprἰam IniurIam x verum , & Αntoinum rescripssse, tradit versus conjugem expostularent . Quod SS. Ulpianus, ta etsi hodie propter Constan-lPatrum pluribus vid batur absurdum. tini constitutionem, quae mariti tantum, aclAtqui plus mali oritur viro ex adulterio genialis thori meminit , ινὶ neget Cuja-4 uxoris, quam uxori ex adulterio viri; quiacius , accusari pose sponsam sive iure ma-lillud Proprium thorum commaculat, &o xiii , sive extranei . te In concubina ve- trudit marito prolem extraneam c vero non haeret adulterii crimen : sci in quia ro thorum polluit alienum : ideo non mἰ-
utcunque cuncubina uxorem imitetur I ta iram, si plus viro in uxorem , quam uxo-men cum voluptatis nomen sit potius , ri in viro permittatur . Itaque non lege
quam honestatis , minime digna est , quaelIulia , sed actione iniuriarum licebit ux a legibus honestatis vindicibus respiciatur:tri divortium petere ob laetam fidem tho.
nisi se in concubinatum permittendo ma-tri conjugalis : vel marito sibi adulterium tronae nomen retinuerit : qualis concubi- obiicienti referre lenocinium , non quona patroni, quae jure non viri, sed extra-llege Iulia ita liberetur ; sed quo suus d ne i potest aeculari . te Eadem rationestor iusta ultione , meritaque paena marit. cum ancillis nullum s siquidem de iure ci-lquoquo modo leniatur. l, laitar vir M.
vili loquamur intelligitur adulterium ,lcusationem instituens , prius cogitur ux quia eo jure connubii sunt expertes : u. ade rem dimittere , quam eam , aut adultes vitientur , damnum, vel abione de ser- rum accuset . m Sed si post divortium.
vo corrupto , vel Aquilia lege , aut iniu- alii nupserit , prius reum peragere cla extarum vindicatur . Nee tantum au ladulterum , quam se vertat ad mulierem, etores hujus flagitii , sed fautores quoque nisi ei mulieri ante nuptias crimen intensive re, sive consilio , sive opera , eodemiderit ἔ aut ne nuberet, quoquo modo de- crimine imNicantur. st Quamobrem I nunciaverit . nJ Neque enim licet adul- maritus, qui sciens prudens de uxoris adul- teram simul, &badulterum accusare ἰ o gerio lucrum ceperit , quique deprehen- poterit vero simul eum reo accusari is, asam retiaver It , lenocinii poenas pendet , quo vel opera, vel consilio fuerit adiutus sedi poena adulteri hac lege damnabitur ; sive ut admitteretur , sive ut crimen. pem nisi uxoris libidinem , non tam consilio, cunia redimeret. Θ Praeterea si quis nociquam taedio judiciorum , ae negligentia fraude sua, sed rei publicae causa sine dolo proprii pudoris inultam reliquerit. ιὶ absit , inter reos minime referri potest ex nou tamen effugἰt poenam , si damnatam capite VII. legis Iuliae . q) Eadem lex
adulterii, vel propter crimen hoc expulsamIpropter aetatis lubricum, & levitatem con- domum reducat. ιὶ Superest nunc de adul-lsilii, minoribus XXV. annis interdix id terii accusatione disputandum .l Cur igItur accusandi facultatem , nisi thori sui iactia hoc publicum esset iudicium, aecusandi fa-icantur iniuriam . Dὶ Multum vero int
cultas omnibus dabatur. Maritus enim, &lrest , adultera ne an adulter sit accusa Pater iniuriam propriam ἰ extranei veroldus : etenim constante matrimonio non li- publicam civitatis labem ulcistebantur ;lcet eaeraneo adulteram accusare, nisi ma- antum vera mulieres ab accusatione re-iritus, qui eam dimit dere neglexerIt, leum
356쪽
et ni I prius accusetur: a) cum adulterum fas sit etiam nondum facto divortio post lare. b) Tempore porro ab aliis crimini-hus accusatio ista distinguitur. Plurimorum enim criminum accusatio spatio XX. anaorum ; scin haec vero uvἰnquennio a die admissi crimi uis praescribliari Tudultero accusando I in adultera vero accusanda sex mensibus utilibus a dἰe divortii ita compu.tandis ne quinquennium continuum a die admissi criminis numerandum exuperent , hoe est, ne sex illi menses utiles ultra spa-cium quinquenne continaum excurrant: ne,
ut ait Iurisconsultus , crimen quinquennio continuo sopitum excitetur. d, S. C. autem adiectum est, ut si plures ad accusandum prodierint, de aliis discedentibus unus Perseveraverit, initium accusationis ducendum sit a die, quo libellos accusatorios dedit is, qui perseveraverit, non autem a die illorum, qui destiterunt; ut a die perseve Tantis accusationis quinquennii lapsus definiatur. te Ex illis autem sex mensibus utilibus primi duo dantur marito, vel Patrἱ ad accusandum iure patris , aut mariti reliqui autem quatuor menses supersunt ad accusandum non jure patris, aut mariti ,
sed extranei. D Id enim praestat accusatio iure patris, aut mariti, ut praeserantur aliis accusare volentibus: ita tamen, ut patri maritus anteponatur, utpote maiori dolore accusationem executurus. ρὶ Hoc etiam ei permittitur, ut adulterum, quem occidere vetetur, viginti continuas diei
vel noctis horas domi coercere liceat, dum deprehens crim Inis testes advocet, quorum fide acceptam in i Iam in iudicio comprobet: quam facultatem, δe ad patrem etiam adultera: sapientes extenderunt. hJ Prodiit ad hane legem S. C. a Scaevola relatum, quo adulterii poena plectitur, t i fimul cum uxore in scelere deprehensa , maritus is, qui clam , de eallide adulterum uxori subecerit, ut eam In fraudemi &cri
meu impelleret. Nam quilibet suasor, at-ique auctor , & machinator hujus vigilii hae lege comprehenditur per ea verba e Ne quis
posthac stuprum . adulterium facito sciens dolo malo , ubi ICtus subjicit, ct ad eum
qui fuast, ct ad eum qui suprum , ct
dit autem omnino maritus in posterum ab accusandi iure, si delatum adulterum non peregi siet. Quod caput Hotto mannus trἰbu It legi Petroniae . verum ne concordes nuptiae in perpetuo dricrimine versarentur , neve coniuges paterent livoribus extraneorum , qui ad accusandum, non stud o alienae pudicitiae, sed vulnere sepius acceptae a muliere repulsae adducuntur; eripuit Constantinus extraneis alieni thori accusandi facultatem, eateque resti in xit ad eos , quos verus dolor urget eommaculatae familiae , nempe praeter maritum , dc Pa trem, ad necessarios, & propinquos , uti iratrem, patruum , & avunculum : quibus etiam per Constantinum licet , ab accusatione recedendo , delatum crimen
abolere: lὶ nam neque lege Iulia extraneis accusandi facultas sine modo ullo dabatur I sed arctiorem habebant: non enim eis licebat accusare mulierem alie-aam , nisi prius virum, etiam lenocinii compertum postularent. m Scilicet visu in fuit verecundius agendum cum con iuge de uxore sua bene cogitante , nec per extraneum uxoris fidem ei sit spectam reddendam , neque alieno livore coniugalem pudorem publicae infamiae subjiciendum J Quoniam vero ea ratione Constanti ima ab accusando adulterio arcet extraneos, quἰa indignum videtur concordes nuptias extraneorum audacia per in
turbare; colligit Cujacius, facto divorti
vetera extraneorum iura res gere, quio nullae iam consistunt nuptiae, quas vexaare sit nefas; ac solum permanet crImen
quod utile sit reipublicae- vindicari . n I
357쪽
Nutius et a m ea constἰ tutione cum mari- ao agitur , dum accusat jure mariti,tum enim non cogitur inscribere in crimen ;ideoque si accusat ionem non probet , calumnia judicium non subibit; unde vel ex sola suspicione ad accusandum ei descendere licebit; secus vero si iure accuset extranei; quam legis benignitatem , ortam ex miselatione maritalis. doloris , minime ad patrem extender Im , cui minor iniuria. offensionem parit minorem :ἰ deo cogetur inscribere in crimen, ut si falsum detuli ila arguatur, calumniae damnetur . s a b Et quoniam crimina haec parietilbus concludunt ut , tenebrisque teguntur, ut pr. ari nequeant, nisi per ser vos , & familiares efferantur . utpote sceleris conscios, de non raro tajudires; ideo lex quaestioni, tormentisque subjecit servos , dc ancillas tum uxoris, tum patris eius, tum etiam viri si rint viventium . Et ne datis libertatibus iudic Io subducantur, vetuit lex mulierem , vel ipsius haeredes per sexaginta dies a matrimonio dissoluto eos manumittere: b si vero cognitio erImἰnῖs diutius trahatur , maninmissiones. etiam protrahendas censuit Ul-Pianus, ne criminis probationes judici eripiantur. c9 Adimitur autem testimonii dictio tum sceminis, tum maribus crimi
sconsulto fuit constitutum, ut Praetor quoque in hoc judicio, si fuerit conscius , testimonium edere debeat. e Figuram ruoque divortii faciendi haec eadem lexescripsit . Etenim ut adspectu testium pudor coniugibus offunderetur , ' minusque frequenter matrimoniae distraherentur, jussit, uti deinceps divortia coram VII. testi. hus civibus Romanis puberibus fierent ,
libertix exclusis. Hanc ad legem s'
Iurisconsulti revocant caput illud legis tu liae, quae de fundo dotali appeIlatur , qua Italici landi alienatio in dotem dati prohi
'a Cai id diserte quoque ae septum It aut
betur , de quo scripsimus etIam supra a 4 legem Iuliam , dc Papiam, ad quam a Iacobo Gotho tredo resertur, nisi idem in utriusque legibus comprehensum fuerit . Quod ad provinciales etiam fundos postea
suit a Iustiniano porrectum: g ὶ nam de
discrimen rerum mancipi, & non manciapi , quo Italicae res λ provincialibus dis inguebantur , id in imperator etiam sustulit:
ideoque recte ad provinciales fundos , qui jam nihil ab Italicis differunt, legis Iuliae caput extenditur; addiditque insuper Iustinianus , ut ne consentiente quidem uxore posset eum sundum vir alienare: cum lex
Iulia obligationem quidem landi dotalis Otiam uxore consentiente vetuisset, non vero eodem consentiente alienat Ionem, cuI dis- ficulter mulieres ob sexus avaritiam consentire putantur; unde qua in re cavit eis propria naturai non opus fuerat cautione cis
De Stupro P Unito jam adulterio ad stupi I coerci
tionem transeamus; ac primo meminerimus , quod initio Proposuimus, omnium libidinum genera in. hoc vocabulum convenire e stuprumque generaliter pertinere ad virginem, viduam honestam. 6c pueros liberost a quibus multo ante legem Iuliam homines tum Athenis, cum Roma severis legibus absterrebantur. Quae omnia complectitur Comicus in Curcuyone his versibus:
Dumne perfundam septum facias femitam,
Dum te abstineas nupta, vidua , virgine εJuventute,s pueris lιberis, ama quod rubet. Crimina Igἰtur haec universa comprehea.duntur lege Iulia de adulteriis , dc stupro . . Uerum propter distinctIonem criminis, no men stupri strictius, dc hac propria in si
las rem r. II. m. 23. B. s. a. quo argumerar morus Goth Dedus, sententiam priorem ipse vieia seruerat, suffragante Heinnec eici ad legem Papi
p. Ia . eui id minime verisimile videtur, quod a G. tho redo olim εe hie a Gravina dicitur . idem eaput utrita de legis ambitu. comprehen sum fuisse. IIJ 1oto tis. F. de funda det, Brig. a. M ais
358쪽
virginatae puellae. Quacumque autem ratione vir in sterninam tentaverit seu vi , seu dolo, seu blanditiis, seu muneribus , in poenam labitur; foemina vero tantum , si sponte , vel Provocaverit virum, vel cesserit: nam vi compressa nec poenam Incurrit , nec amittἰt pudorem. a) Nee severitatem legis effugiunt, qui consilium , opem, aut domum ad huiusmodi flagitium
praebuerunt aut lucrum ea cauia fecerunt .
tb Etenim stupratorum , aut spolite stupratarum honestiores quidem media parte bonorum publicata multantur; humiliores vero relegati corpore coercentur , rive , ut
us, verberibus caeduntur : humiliores enim
servos intestigimus, & intimes. I d ὶ Lex
Attiea stupratorem, vel ad ducendam puellam , vel ad dotandam cogebat ἔ lex M, Lica simul ad dotandam, & ducendam. υExacerbatur vero crimen , vindicesque pomnae saeviunt asperius in sua soles, adjutoresque flagῖtii: exemplo legum Atticarum quibus in hoc genere criminum fraus gravius, quam violentia puniebatur: vis enim alibidine, quae vitium est corrupta rationis :fraus a calliditate, In qua in ratione incorrupta vitium arguitur voluntatis, eoque Perniciosius, quod cautius nocet, atque r- te majori . Quamobrem cap te plectuntur, ou Icunque honestas mulieres , aut virgines
don Is, illecebris, aut dolis ab honestate ad turpitudinem abisucunt . f Αc persecto
flagitio capite multantur . imperfecto uero deportantur in insulas: corruptique comites summo supplicio assiciuntur.
ut est in inatrimo olis Principum cum Q lebei s. aut cui renunciare pater queat, tanquam iuri pro se
roducto . Imo eoniuncta haee reverentia eum ais
more eoniugali ecla nequit, quia etiam sola nupti .
CAPUT LXXXV uti De Inee , ct Lege Peduce a. Ouia, uti diximus, lex Iulia libidInum
omnia genera coercuit, cum iis & in- celium comprehendit : ac post Augustum alii Principes singula hujusmodi crimina eandem ad legem attexuerunt , ut quidquid novi de his emergeret, ad legem tuliam referretur . Quamobrem Iurisconsulti cum hujus legis expositione suas de incestu dii putationes conjunxerunt. θὶ Huius autem interdictio criminis oritur a communibus hominum moribus, sive, ut optime cuiacius
exponit, th) a iure naturali, quia in mores hominum manavit unives sorum: efer tos enim, quorum ratio. in qua hominis natura vertitur, elanguescit . vix hominum loco ducimus: qui si consopἰram vitiis rationem exustitarent, cum ceteris mortalibus in eandem honestatis legem procul dubio 'conven Irent . Quamobrem servi , qui cum cives non sint, iuris civilis minbme participant; tamen prohibe nrur contrahere nuptias inter patrem, & filiam , quia id vetatur iure naturali, quo tenentur Oinnes . ιὶ ideo Paullus ait: in contrahendis matrimoniis naturale ius, ct pudorem esse anspiciendum : contra pudorem autem esse, Iliam uxorem ducere . Pugnat enim conjungatis amoris familiaritas cum veneratione . cultuque .paterno, ita ut oporteat alterum ab altero tolli: nul. laque 'utrimque possit existere, nisi ab- suida prorsus. de monstroia coniunctio .
rum spe remitteretur eura edueationis. ηα m N in tura parentibua non minus, quam curam sobolis proe eandae commendat. et cui nec renuneiare
Pater potest . utpote introductae non in sui . sed in liberorum favorem. Earundem spe nuptia- 'tam a parte liberorum minueretur studium obia sequi i sine quo felici plerumque exitu Caret P rentum sollieitudo. Aecedit in aqualitas seminum inter parentes Be liheros, qua ipsa quoque natura liberos extraneis. aetate aequalibus, destinare vide. rur. Neque est. qaod se etiam nuptias senum quin vis cum puellulia nefarias esse dicas et cum enim ha utique Meori naturali repugnent, turpitud. nuptiarum inter pa rentes di liberos eo adhae in tectis ditur. quod necessaria est eorum vitae eonsuetud vagis amplexibus quotidianas occasiones praesti tu ra . Non uteremur his 'argumentis, si constaret de horrore nat. tali . Verum hane consuetudini
359쪽
Quamobrem iure damnatae sunt hae conjunctiones e quamvis Persis essent usitatae :quia si non moribus Persarum, at uni ersae natui ae hominum adversantur. Praeterea quid iniquius, quam coniugales amores , qui nuptiis extraneorum serpere possunt latius, & profundere ulterius benevolentiam , atque mutuam charitatem contra
here intra luam cujusque domum , ut duplex amor coniugalis , paternusque simuliti iisdem personis perpetuo vertatur; b ut optime Philo , Se post eum Chrysostomus
ratiocinatur. Hinc natura ipsa nobis harum nuptiarum horrorem ingeneiavit . Quamobrem hisce coniunctionibus notandis leve Jurisconsultis visum suit nomen incestus: ideo
que atrocius excogitavere vocabulum, ea Cque nefarias appellarunt: ut hoc vocabulorum discrimine prohibitio naturalis distingueretur a prohibit one civili, ad quam incestum retulere . scin Quae sane distinctionaturalis, & civilis prohibitionis erat necessaria nota uda , propter diversitatem iuris inde progredientem. Jus etenim naturale sive gentium ignorare, in Inime licet, unde nunquam incestum remittitur per causam ha ius ignorantiae : nam ut M mander scri .psit, - ες ἰ Ποῦς τῆς φύ ως λαθειν νομους .nunquam latuerint naturales seges . d Ignorantia vero iuris civilἰs excusat, mulie res praesert Im, cum quibus lenius agitur , si contra jus civile incestum concubitum admisissent . Committitur autem iure naturali, ac moribus gentium incestus inter ascendentes & descendentes in infinitum, & inter eos, qui horum locum, vel affinitate, vel adoptione subeunt , nempe inter vitricum, &privignam, quam ovidius pene filiam appellat , i uterque novercam , & privignum; vel adoptivum patrem , & adoptivam : unde
Ibi Philo. de teg. Decialib. Chrysost. ad x.
e I L. adoptivus.r . F. de rita nupι. tibi Cui . ad lib. I s. Pauli. ad edict. IV. de nur. F. QInitat. Er 3. Deer. l. aris F. de ritu nxn. Fiat tum de sororum quoque matrimonia Iuli Naturae repugnant, qua adversantur fini coniugiit, procreationi de edurationi sobolis , qui obtineri nequit , si promiscuis & intempestivis amplexibus in laudaturo adolescentulo, iiii vi tu . at ' ψαυε γε δατερα α γοοχος Μητερα διίeas .α τὼ μη tra ι acme βασαν , Eode inque jure incesta etiam habetur coniunctio inter socerum & nurum, socrum&generum : imitantur enim parentes , S liberos; quorum etiam simulacrum naturali h nestate munitur. Sororum quoque fratrum
que coniunctio proibita quidem Christianis est iure divino, verum an seclusa religione, iure naturali, vel tantum civ Ili prohibebatur, haud parum inter Iurisconsultos ambigitur propter mores aliquot gentium, quibus hujuscemodi nuptiae permittebantur. Qua in re Cujacius minime ipsi sibi constat.
Cum enim in Papinianum scribens γὶ reprehendisset Nepotem, quod operis initio falso tradiderit, Athenis licuisse ducere sororem
germanam , & in commentariis au Nodiere. I a. prohibitionem talis coniugii arcessat ab i re gentium I tamen in parasitias, ct enarrationibus ad tit. C. de luce hiis nuptiis, mutata sententia, quod legibus gentium adscripserat, attribuit legibus civilibus; ae ne secum pugnare videatur, adjicit iure civili nostro haec prohiberi auctoritate juris gentium, nempe quia paticae admodum nationes inde aberrent , ideoque in hoc quod ex majore gentium numero coaluit, haud immerito ad
jus gent Ium revocari: utcumque moribus Persarum , & AEgyptiorum sororis linus scatripatuerit; & moribus Atheniensium frater cum rore consangu aea iuneebatur . Iὶ Hoc amplius addit Nepos, Cimonem Atheniensem cum sorore germana se iunxisse. Quod et si παpeoiscn , hoc est non jure 1 ctum a guat Athenaeus; th in tamen Id ncn reprehendit , quasi germanam sibi iistere uxo rem nefas fuerit ; sed quod ea sine n
priis abuteretur. An germanam Nepos accepit pro consanguinea λ minime ; nam Ciceroris aetate proprietatis verborum te
ra adolescentula exhauriretur flos Iuventutis . Elus. modi autem amplexus in spe nuptiarum facile eris suscitaret quotidiana consuetudo. Ovidius. Dώlcia fraterno Iub nomine furta regemus , Est mihi tibertas tecum secreta togaendi,
Quantum est quia desii 3 fi lib. is. qu . .ad i. si adulterium 38. F.
ad i. Iul. de acult. si Demes . adversus Eubulidem. Corne . . Ne pos in proem.
360쪽
nae ἰssima, Cornelius Nepos puri termonis , de Marci Tullii fluuios imus, nunquam aliter , quam ille fuisset locutus. Cicero enim pro domo de Clodio, qui cum sorore colverat eodem Patre, matreque nata haec ait: Clodιus cum sorore germana
nefarium suprum feci, , de pro FontejO :
Cum praesertim soror germana fratrem amplexa teneW. Quamobrem Livii tempore variasse arbitror huius vocis usum t ideoque apud ipsium Perseus , de Demetrius dixei a matre fratres, patre vero eodem, ger manitatis nomine coniunguntur. ta in Subituram, inquit, vobis germanitatis inemoriam . Quin neque Assyrii sororum nupti s abstinenante Lucianus enim Jovem ait cum Iunone laedus conjugale percussisse Per
sarum, & Assyriorum legibus. b qua
populorum auctoritas haud paucis Iurisconsultorum persua fit , harum nuptiarum Pro 'hibitionem e civilibus potius inst Itutis , quam e communi gentium iure processisse contra
Platonis auctoritatem. Meminit 6e Cicero legis Peduceae de incestu, quam
notavit Hotto mannus. In ceteras cognatorum conjunctiones incestus maculam non
ius gentium, sed ei vile persedit. γam
vero poenam huic delicto veteres constitu rint, v I x liquIdo discern I potest : nisi susficiat controversiae definiendae Ciceronis locus de legibus: ubi apud eum hoc est e pitale delictum : quod smul cum plerisque aliis a publicis legibus forsan illa transtulit in suas. Ca jacius id in ex libris iuris colli it, jure antiquo dotem fuisse eaducam fiseo, di fructus dotis, 3c donationem propter nuptias. Ae Iustinianus iussit insuper huiufinodi reos humiliores quidem flagris caesos: honestiores flagrIs exemitos in insulam deportandos . e ita enim Cujacius in ea Novella exilium aceipἰt, quae poena fle ante vigebat. fὶ Bona vero servantur liberis ex iusto matrimonio suscepi Is: Us
qis deficientibus publicantur IJ
ltl . 8. do tesib. lib. de 3. de nat. De. . Imo Peduera rotatio non ad ineestum in genere pertinet, sed ed tres Vestales , ineessus ms . quarum una a Metello Ponti fiee Naximo rondemnata est absolutis reliqnis ambabus, qua-ae Μetellum.S. Peducaeus, tribunus plebis accu,
ATque hactenus lex Iulia flagit Iosam
libidinem a mulierum coIpore pro pulsavit: superest in. odo cpput illud, quo foeda venus ab adolescentium pudore depellitur . Quae aliis criminibus eo perni-c lolior est cum publice , tum privatim: quod naturalem simul , ac civilem evertit ordinem. Etenim venerea cupiditas , quam ad propagationem natura procudit, si irasculos appetierit in humani generis
vertet inter Itum: ut mei Ito a Platone, roliquisque sapientibus contra naturam ex is, metur perimit en Im generationem, quod naturae maximum est opus unicumque consilium. Civilium prater ea rerum compCsitionem dissolvi : quia mares virilibus artῖ-bus, ac generosis exercitiis instituendos a sues acit vivere molliter, ae muliebriter, ocimpudice: ut cum postea corporis em tores non inveniant, cogantur reliqua parte vitae, fraudibus di lenociniis, aliove turpi quassu sibi parare necessaria; ne quid dicam de intolentia, ct intemperantia, &superbia, quam in adolescentibus ingenerat amatorum numerus: qui blanditiis, & foedis Ch sequiis non corpola modo, sed &animos puerorum ab Ingenio virili transscis runt in muliebre, ut grandiores fa ct i, cum
ab illis deserantur, non tamen relinqua tur a viiiis, quae ab amatorum assent a t Ione diu contraxerunt . Postre Ino quid indignius , quam amorem vitorum mintuum . quem ad an mos adglutinandos a natura retul Imus , traducere in scedam conjunctionem corporum e ex qua sanctissitna virtutum amῖc Ilia In usum te- tertimae libidinis con mutetur . Quam brem apud Graecos , quoium legibus ,& moribus puerorum amores adeo estollebantur , ut pudori duceretur , adolescentibus nullos habere amatores, th in tamen si amor non intia pulchrἰtudinis cultum, studiumque maneret, sed in conc