Io. Nic. Madvigii, ... De Q. Asconii Pediani et aliorum veterum interpretum in Ciceronis Orationes commentariis disputatio critica

91쪽

tem sunt, si qui timidiores sunt, non magnam no-que antiquam auctoritatem a nobis oppugnari. Αsco nil enim haec esse, nulla alia vatione creditum est, quam quod a Poggio cum veris Asconii commentariis inventa sunt; quem concedamus Sane in unoquoque Codice coniuncta reperisse; nihil enim id ad nos. Nomon quidem Asconii, si editioni primae fidem habemus, in initio et siue commetatarii in Pisonianam et in initio commentarii ad orat. Pro Cornelio adscriptum fuit, alibi nusquam. Et ut ab forma ordiamur, ea est quae solet in scholiis grammaticorum infimae aetatis esse. Argumentum Perscribitur, in quo temporis notatio Conclu3a est; tum sequuntur notulae pleraeque bre- issimae nullo contextu Ciceronis uni vel duobus vel tribus verbis lemmatis Ioco positis subiectae ἐnulla sententia intcgra cxcerpta; nullo loco, do qua re agatur, notatum, nihil cohaerons. Atque in

Cain Sane Suspicionum veni, hunc commentarium Primum cum ipso codice orationum Ciceroniana-

Tum ita coniunctum fuisso, ut notae margini ad exiΡtae essent, doinde per se descriptum . Video enim in codice Poggiano ita perturbatum fuisse

non F Cle usum esse in a ostendam. Belerus P. LXI. Latio Iemmatum diversam rationem Niebubrium in illam de bis commentariis opinionem impulisse putat. Si vir optimus, quum ista scribebat, nuper Asconiana ractasset, vidisset mullo Plura et gravioxa Niehubrium

secutum esse.

92쪽

harum notularum ordinem, quod in Asconii commentaIiis no Ecmel quidem lactum est, ut, id undo acciderit, nullo modo possim intelligere, si antiquitus in suo codice continua serie scriptae fuerint. Hanc autem coniecturam secutus id tum factum CSSO Puto, quum notulae in margine hic illic additae tu alium codiccm transferrentur. Atque lude Per turbatio in Manutiana editione nondum Omnino sublata est; in Hotomaniana omnia Ordine PO- alta . Fuissu autem olim huiusmodi commenta-

IIoc ut quale sIt intelligatur, quod ex recentioribus edi tionibus nemo suspicari poterat, notas ad divinatio Dem, quae transpositae sunt in ed. I., perscribam, It teram M iis, quae iam a Manutio in ordinem redactae sunt, adponens: Ρ. 3 H. p. 285 Gr. eausia iudieiιsqua

Publicis a verbis Iam hoc usquo ad yerieulum Iecie repetito lemmule post quasi eoniuneti 4. P. 287 Gx ὶ ἔ p. 3 P. 286 Gr. Cum quaestor Post Proximam; P. 8. P. 30i Gr. Quod in unaquaque re et Eri 'titati atque abstuliati post illam Sesteratium milites; p. 9. P. 30a

Gr. Accedere aut aspirare post illam Diamgi racent

p. 10. p. 306 Gr. ere Oa interponitur mediae notae

Pvoximae Post non liquere, ante Vult ergo M. ; p. 11. p. 307 Gr. A pueris nobilibus et p. 12. p. 307Gr. Si a quadruplatoribus ante illam p. 10. p. 305Gr. Aliquis metus auiunctus sit; P. 13. p. 310 Grio est hominiam genus ante illam Priai a Siculis; ibit. Deinde Aecusatorem Post illam cp. 309 Gr. in reddere ς p. 17. P 321 Gr. Ipse profeetu aut Transigerae

93쪽

xios adscriptos marginibus librorum Cicoronis, ostendit, quod in codd. non solum glossas Vocum que interpretationes reperimus, quiae . Ithrariis et a lectoribus addebantur, sed vestigia adnotationum Thetoricarum eiusmodi,' quas, nisi ad perpetuum commentarium pertinuissent, nemo adiecturus fuisset. Huiusmodi est nota in margine cod. St. Vict. in orat. pro Cluent. 21, 5T, sed aportior res in eadem orat. 22 , 59. ubi integra fere adnotatio exstat , quae talis fuit: quin a me breDiterJ bene breviter, ut, quum multa dixerit, multa adhuc sibi

reserMasse Mideatur. Unius tamen hominis perpetuum commentarium osse, non Variorum adnotationes ex marginibus corrasas, ino quis id me putet dicere,) satis Patet tum ex argumentis additis , tum ex aequali tonoro commentarIi, tum ex eo, quod commentator paulo ante a se dicta Te- vocat in memoriam ). Ipso autem commentarius non historicus est, sed rhetoricus ot grammaticus, in Vocum Sententiarumque facillimarum, Torum notissimarum enarratione positus, s o Puerilis, errorum et ineptiarum plenus. accusationis in.); p. 18. p. 324 Ge. Isine ramen ab sub,ellita ot p. 325 Gr. In clamando quidem Postillam Mutium aubmit ere Μ. ; P. 19. p. 328 Gr. Ad columnam post illam Vestri ordinis haec apud Ilot. quoque turbata P. 21. P. 333 Gr. Circeo poeulo post illam Redit ad εe. Similes sunt transpositiones in reliquis libris.

94쪽

Rhetorem de schola statim in argumento Divinationis tenemus, ubi primum, quasi thema scholasticum Proponens, personam et personae adiuncta describit '), deinde paucis ex historia repetitis Pro-Positiones utrius quo partis contrarias exponit, tum de orationis genero ex scholae praeceptis disserit γ). Similia sunt canorarum orationum argumenta. Deinde in ipsis orationibus multus est in rhetoricis et in virtutibus praedicandis, inani plerumque exclamatione si); in quo utitur sere vocabulo mire vel et mire '), qui caeterorum quoquo scholiastarum usus est η). Una est in his adnotatio, quae paulo doctior videri Possit, ad Divinat. T. P. 10. do

clausula cuius ego causa laboro, quam spondeo et

hacesito constantem, ab aliis reprehensam, de industria positam putat, non inscite; verum huius quoquo rei aliquam curam a superioribus traditam apud extremae aetatis grammaticos Latinos luisse,

Viso Patre C. Verre et praetextato flio, ac stia numa,

uxorem hiahena.

= a verbis Ditissio prinespatia &e. usque ad snem. vid. p. 3. ad Div. l. Unti et id &c.; P. 4. ad c. 1. Sese iam ne deos &e. Ibd. mos me incolumi; p. 9 ad Div. s. Diumai taeent; p. 9 ad Div. 7. Ecquis unquam &e. et Non enim, in te &c. Haec exempli Ioco sussciunt; similia sunt per totam divi

nationem et reliquas Orationes.

7) vid. p. 4. ad Div. 1. his, p. 11 ad Div. I, p. 14 ad Div. 10 Sc. ut Donati ad Terent. Ande. 1, 1, 10. 1, 1, 46. ad Eitii. Prolog. 20, 21, 23, 26, 40 . , Servii, eaet.

95쪽

vel ex Cassiodori loco quodam patet '); et est et ipsa

reprehensio et defensio ex Suderiorum commentariis repetita. De ipsa re antiquior est observatio Quintiliani IX, 4, 102, quum locum vulgo non recte intelligunt . Quod grammaticus in loco, quem laudat, Ligarianae 4, 11. spondei et

bacoliti clausulam osse credere videtur, id infantia eius, non ignorantiu factum crodo. Sed longe maior pars scholioruin grammatica est, Verba sentcntiasque explicans; atque haec solio- Iia ita exilia sunt, ita facilia cxponunt, ita multa habent partim corum lectorum, quibus scripta sunt, partim ipsius scriptoris imperitiae documenta, ita pauca scite tradita, ut Donati ad Tercntium et Servii commentariis longe postponenda vidcantur Docentur, ut a Verborum interpretatione ordiar,

Iectorcs, quid sit prociudicium si'. T. Div. 4. , quid arx p. 8. Div. 5. quid detrimento esse p. 8. Div. 4. J quid ulciscor aliquem Ρ. 9. ad. Div. 6.ὶ quid perictitam εui facere P. 13. Div. 8. , tempus quod

mihi ab amicorum negotiis datur esse quod mihin de institui. div. scrἰpt. c. 15. P. 461. extr. ed. Bros sei 4to. Locus interpungendus sic pst: baeehinx et claudis et sibi iungitur: Venenum timeres; vel choreum et vondeum ante amat: Ut Venenum tἰmeres. Sic concidit dissicultas. quam Bogitis et Spalding in vulgatis inesse senserunt; ut est Cicerotiis; bacchius ante se vel Iincchium habet, si clausulam hanc esse dicis: venenum meres, vel, si ut clausulae siluumeras, choreum et spondeum: ut venenum timeres.

96쪽

IDel per amicorum negotia p. 15. Div. 13), quum

dicatur actor primarum, intelligendum esse Pa sium, quum actor multum submittere, intelligi oocem vel gestum. p. 18. Div. 15.); sed plura onume-Taro non est OPus; Sunt enim caetera similia in rc-

liquis libris; traditur ab hoc hol Io Asconio, quomodo declinetur diram p. 59. ad Lib. 1, 19),

Perga Sso adverbium loci, nominativam Perga p. 60. Lib. 1, 20.) usu Menisse esse conligisse p. 86. Lib. II, 5. et multa alia non minus recondita I tum, quis Vcrbornm ordo ineundus sit raeo et sensua filo est etc. p. T ad Div. 4, p. 9ad Div. 7 etc.) Νuc horum dissimilia sunt ea, quibus non tam vim Vocabulorum Singulorum, quam sentcntiam exΡlicat, ut P. 3 ad DiV. 1. eos, qui adsinι intelligi coronam populi circa subsellia stantem, P. 6 ad Div. 3, solum ordinem esse senatorium, p. 13 ad Div. 9 rationem viti reposcere esso GCCMSalorem esse, Sum reddere, es enoOrem ; simiIos haen Otulae In unius potestato Hortensii scilicet; δε itis perditi Iresilia9 Verris; Nominis amplissimi gratu-Gli C. Curionis p. 30 ad Act. 1, 8ὶ; sed nihil melius hac adnotatione sp. M ad Lib. 1, 2.ὶ

baucitur acce5si απο κοινοs ad omnia quibus hoc Merbum in hac sententia coni enit. Atque haec attuli , non ut Asconii non osse demonstrarem, sed ut plano ex insima a talo R . Verum non solum

Christiani hominis haste esse, quἰ tum demum vixerit, quum omnis anti stiae vel Igionis memo in sublata duduinesSet, ostendit nota ad Div. 13. p. 15. Da mihi

97쪽

tenuia haec sunt, sed multa perversa, ut quae Scri

psit p. 3T ad Act. I, 11 de auctoritatibus '), et p. 40 ad Act. 1, 15, p. 86. ad Lib. II, 6.ὶ do dicendi

formula ad urbem ψ . Sed longe omnium stultissimum est, quod ad Divin. 15 p. 17. 19. ex Allieno subscriptore hominem alienum essecit, quum certe, ut caetera, quae sunt apertissima, non videret, Verum intelligero ex proximis illis posset aio faciet Allienus et ipsa AElenus. Alia est non minus ridicula interpretatio Verbi poscunt p. 64 ad Lib. 1, 26. ab ipso improbata, sed ex qua tamen, quam periti eius artato interpretes Ciceronis essent, intelligi possit Τ). Non multo melius cst, quod P. 53 ad Lib. 1, 9. iudicari putat esso abso i, deinde abso i exponit iudicari, quae interpretatio cx quo alio elaeoro orta sit, infra dicam. Mirifice interdum Iabitur superiorum grammaticorum de siu-

deos velim propitios Genus iurisiurandi id est, quod dieimtiar Tantum mihi diυinitas faveat, quantum υerum eat illud , quod dire tibi &c. vid. Schulg. ad Ascon. Ioc. T. V. P. 1. P. 288. Mirisce Holoitianus Asconium tueri studet ad Act. 1. I. c., Pauli iurisconsulti verba a vera sententia in Contrariam detorquens; cli. Garat. ad Lib. II, 6. P, 248. Hauri. Nec meliora, quae de manubiis scripsit p. 81. ad Lib. 1 , 6M. F Non potitant scriptum fuisse, ut Solintrius opῖnalur, apparet ex verbis prodiaeta scilicet litera O, quae non addidisset, nisi literae ipsae eaedem fuissent. Nihil de hac stultitia inaudierat Servius; vid. ad Virg. AEueid.

98쪽

gulari usu vocabulorum quorundam observationes ad Iocos eos adhibens, a quibus plane abhorrent,ut p. 50 ad Lib. 1, 6. dubitat, iusti inimicitia, Sintne magum, quod cam vim vocabuli iniustus in loco

Virgiliano, quo utitur Georg. III, 34T), grammatici adnotarant; similia do voco una p. 64 ad Lib. 1, 25. scribit, de iudicio stio p. 26 ad Act. 1, 3; ad idem genus pertinet, quod p. 58 ad Lib. 1, 15

miserum interpretatur innocentem, laudans Catil. IV, 7, 14. Sed quam non fuerit antiqui sermonis Peritus, ex eo quoque intelligi potest, quod interdum syntaxin Sententiarum non perspexit, Cuius Tei Oxemplum notavi in epistola ad orollium p. 10T, in loco a caeteris quoque malo vexato; aliud est in

loco multo laciliori p. 73 ad Lib. 1, 44 in verbis

hoc POPulus Rom. non manu Dindicasses p q). Itaquoquum ita in Verbis erraret, non est mirandum eum non raro Ciceroni alienam sententiam subiicere, ut ad Lib. 1, 4 p. 48. Verba ad alium iudicium interpretatur de iudicio postili et equitum Rom. , quum apertum ait non do alio iudicum genere, sed de alia quae-Btione , peculatus, haec dici. Eodem Ioco in verbis alieno nomina et se impedivit et rcccntiorcs intor-pretos decepit. Primum de Carbono interpreta tur, quod acquitur Schiitz, etsi salsum esse viderat iam Maiiutius; nam de ea pecunia iam dixit;

nec sano cana alieno nomine accePit, quaestor Car-6 P. Mamilius in scholici ad hunc locum xclamat: Non antea, seinper vigilas , Λsconi.

99쪽

bonis; deindo de pecunia ad frumentum in Sicilia

emendum data, in quo plerique assentiuntur 7); Verum no in ea quid om accipicnda culpa erat, scd in intervertenda; ct sane suo nomino accepit, Siciliae praetor '). Ipsa, quae Cicero addit, verba quod priore actione didicistis ostendunt tangi hoc loco rem, quam Cicoro hac actione tractaturus non εit; quae res sit, frustra quaeritur, nisi . quod Cicero insimulat Verrem aliquando alieno nomino Bbusum eam pecuniam accepisse, quae ei solvi non

debuisset. Ad Lib. 1, 31. p. 6T. ad verba Bellumne PM. Rom. adnotat: Sic enim ad Neronem εcripserat Verres; quis non videt, aberrare hominem 7 Cicero rem exaggerans, quaerit, quo tam infesto animo Lampsaceni legatum pop. Rom. tam atrociter oppugnaverint; docet nul Iam aliam causam praeter istius libidinem fuisso. Νon rectiora Sunt, quae de Ciceronis itinere eiusque causa tradit

Argum. Act. 1, p. 23, ut Garatonius intellexit '). Nihil tamen in Ciceronis interpretatione tam in-εulsum, quum quod de nobilissimo versu Virgiliano Eclog. IV, 12. posuit p. 36 ad Act. 1, 10, quem illo de Quintilis et Sextilis nominibus mutatis accipit Sed satis multa ignorantiae docu-

Oeta hinc ost prava I. Fr. Gronovit conicctram empli fumenti nomise. 8 Noe Menardus vidit; ipse non recta ad quaesturam Asiaticam traxit.' vid. Garat . ad Ascon. I. c. p. 10 λ ecd. IIa in. - Futile hoe commentum Pomponius Sabitius ait Virg.

100쪽

menta haec osse arbitror q). Duae sunt autem res, in quibus extremae aetatis grammaticorum et opera consumi et inscitia perspici solet, in etymologiis et in vocum discrimine constituendo. Utriusque generis satis multa in his scholiis exempla. Etymologiae pleraeque cum aliis communes, tres propriae caequo valdo lepidae; astratum ἄπο του ἄμος dici tradit, quasi urbanum ), alacrem a lacero quasi non lacertim, id est, Vcui εensus in loco .quique auo Megeti sine et intenti ); alios tamen alacrem lastinantem ac propcriam dici putare, tanquam alis acrem; tum compilare esso Pilos per-Mellere, sic fraudare furto, ut ne pili quidem in corpore relinquantur ). In verborum disserentia multa ad eum tantum locum, in quo quum maximo OTεatur, accommodat, non ad universam verborum

I. c. laudat; Heynius eum ex pleniore Semio sumpsiss Putat, quod is ex his commentariis editis sumpsit, t Prodiit enim Pomponii commentarius primum 1487 . mi

raturqrie talia Asconii aetate cui itiam in mentem venire potuiSse. Unum est, si Ciceronem spectes, non male obs rvatum nam dE caeteris scriptoribus Verum non est de

I p. 38 ad Aet. 1, 11.' p. 29 ad Act. 1, 6. Minus inepta Donali ratio ad

β p. 56 ad Lib. 1, 13.