Bartholomaei Regij Todeschini Opusculorum liber primus. Ad illustriss. & excellentiss. d. Octauium Farnesium

171쪽

cum uterq; viriq; esset exercitua in conspectu. Et illud Terenti i in Heauton. Hoc beneficio utrique ab utrisque vero deuineimini. Quod utrumque Graecorum imitatione enunciatum est: Haec Budeus de censura Laurentii Vallae. Neque arbitror, id negabit idem Valla, quod eonstat ex monumentis Gricorum, eam esse infinitivi naturam, quod in iisdem commentariis scripsit Budaeus, ut &accusatiuum nominatiuum poscat apud Grscos . Qua de

re multa , quae sunt ad manus,exempla proferrem, nisi vererer, ne ad nauseamusqueia satiarem lectores.

N Ianus Parrhasius in commentariis, quos scripsit in Claudianum, de raptu

Proserpinae , reete sentiat, cum dicit Sinonem, apud Virgil. lib. 2. Aeneid. testari Deos penates, his verbis ri Vos aterni ignes, O non violabile vestrum. Tenor numen: An rectius Seruius, qui S

Iem & Lunam significari docet: quod probabilius. Quorsu in enim illud31unulit exutas vinclis ad sidera palmas. Cum alibi quaerendi essent Dia penates ,atq; alio tendendae manus, si ad illos respexisset. XV.

172쪽

AN liceat procerum rei pubi icq litterariae

decretis obmurmurare, ab eorum

consuetudine recederer Vt malit quis scribere autor , quam auctor . Quod Lambinus in protegomenis suis in Horatium, sibi placere suboscure ostendit. Cui scriptioni pondus &fidem adfert Pythagoreorum αυτο ἐφα. Vtceam, quod αυτος, non parum habet momenti ad eam confirmandam. Aristophanis etiam interpres , de Socrate pro autore scribit. Quod si quis ad euitandam arrogantis suspicionem pertinere dixerit, ut ab augeo derivetur: cum millum sit dictum, quod non dictum sit prius: tantulum de meo iure cessem. XVI. Vid illis venerit in mentem , quicuinque fuerint, qui Ciceronis epistolas,ad Lentulum, Brutum, & alios , familiares appellant: neq; argumentu,neq; dicendi figura per-Petuo sit familiaris. An familiare argumentu, ubi de rege reducendo,de senatusconsultis, de republica liberanda, Ralias rebus grauissimis agitur λ An deniq; genus sit dicendi familiare, ubi & verba & sentetis graues,ambitus h

173쪽

seu periodi, ut vocant, numeros ,& prolixae Non tamen iero inficias, complures inesse is, miliares: Vt, quae ad Papyrium P tum,ad Trebatiu,ad Uxorem,& ad alios. Propter illas tamen volumini titulum familiares, esse praefigendum , id pernego . miscebo etiam quid indignum, quod in disceptati anem veniat:Ridendum ne sit,an explodendum puerile atq; ineptum ill rum commentum, qui indictionibus litium )& vitium ) cum sunt genitivi numero multitudinis, alterum alis , alterum vitis , in his inquam) penultimam sine sibilo pronunciat, ut differant a s licium 'quod est textorium instrumentum,& vitium) quod virtuti opponitur . Scilicet boni illi, Grammatilbe serio fugiunt ἀμφιλογMν. Quasi vero non differant scriptione&syllabaria quantitate. Licium textorium instrumentum, cum e: Vitium viris, prima producta r Vitium virtuti contrarium, prima breui. Egregia speculatio ,α recens ex. cogitata distinctio,priscis incognita. Si isti Caesarum salutatores, enunciando distinguere vocabula volunt, no longe quaesita tendam retia, quibus ipsi sese doctorum vicem ulli,cum conclusos videant,ineptiam detestentur,ingentiq;

174쪽

Varia. Iss

deplorent hebetudinem. Quid blaterabunt de fui primat positionis: & de sui a suus,quod derivativum: tum de s sui dandi casu, a Ius pQuomodo hic vocem articulabunt vocem ne an frontem crispabunt λ Lingua palatum molliter attingeno an eadem utroq; dentium lepto leuiter compressa, sibilumemabunt Tanta

quo discrimine dignoscendas has dictiones anomala pronuciatione dabunt8 Ad haec, vicia, quod est genus leguminis,& vitia, numero plurali a vitium, quomodo distinguent Etiamne reliquias Romani candoris,sceda conspurcabit barbariesp arrogansq; ingenis stupor,superstitem delebit scintillam Dispudet plura de his , ne doctorum virorum aures offendam.

XVIII. CVr Cicero in a. Philipp. cum dicit, apud

poetam nescioquem, extare dictum,ma liparta , mau dilabκnturr cur, inquam , nomen poetae non expresserit. An quod vero simillimum prohibeat oratoria facul tas, autorem nominatim proferrer ne dum caussam nostram conlirmando ad victoriam accomodamus, ct ca autoritatis propugnationem occupatos reddat nos aduersarius. Tum quid sentiendum de Erasmo,qui eo in loco Plautum intelligi a firmat: cum apud Plautum disserit, non dua huntur τ

175쪽

buntur: Sc partum,non parta legatur:cum etiam Festus Pompeius Nquiu intelligendii, manise .ste ostendat. Xl X.

QVid statuendum de illis, qui in quari

syllaba a fine, uoculationem faciunt: ut excin pli caussis indictione, gloriaq; tonus sitio glo; cum secundum leges Grammaticorum, penultima, & antepenultima, nonnumquam, ad tollendam ambiguitatem, etiam ultima reiscipiat accentum: Qua de re, si nullum aliud, certe a Graecis habebit exemplum, qui eos viva voce audierit pronunciantes . Quemadmodum in oratione Dominica: iομα σου, Id est, nomen tuum σου, Id est, voluntas tua. In his audias voce non in enclitico, sed in syllaba Quod mihi a Graecis audire contigit, quos a vulgo segregauerat ingenium ,& magnarum rerum scientia. Interea tamen

illud obseruandum, penultimet sy llabi quantitatem non esse negligendam Latinis . Penultimam autem dico, quq encliticae recipit accentum: hoc est dictionis compositi cum enclitica: H ic e n i m d is par ratio G raecoru m, & Latinoru. Quod quia non vident multi Prisciani & Quintiliani disciplinam iactantes , 'pe qualitatem violant syllabaru, vidistincte loqui videatur. Qui in dictionibus , dumt xat, profecto ,

176쪽

simit ibus, accentum retrahunt in antepenulti-i mam ': quod differentis gratia faciendum esse monent. At secundum canones grammati corum , Penultimae syllabae habenda est ratio, atque ex ea perpendendus tonorum situs ii Illa si fuerit longa, accentus in eadem: sin se-: cus , in antepenultima. Nisi vi ti ma syl labiail tono signata,quid diuersum facere cogat.

s XX. . ' . . . Iu IJ .i Sicelides mussa, iam liberiora canamus. is N . Marcus Tullius Cicero, qui cumGrq-: cis , tam selici, quam strenua aemulatios ne certauit, atque eloquentissiniis quibusque i, in omni laudis stadio anteuertit: an, inquam, i illa, qui Atticam eloquentiam in Romanae fa i Lundiae ditionem ac potestatem redegit,quan is tui quantus est, supra mortalium conditionem is ponendus; ve nulla erroris humani teneatur, cu An vero & ipse lapsus sit memoriata, i cum lib. a. de diuinatione,versus ab Agame in

, none pronunciari facit, quos Vlyssem loci ' , constat apud Homerum, lib. a. Iliaesa Tibus versibus Vlysses Grscos ex augurioisi . δ,si antis hortatur ad pugnandum:cum paul ante fugam suasisset Agamemnon. Vidit hoc Adrianus Turnebus,& alii bene oculati., ' L XXI.

177쪽

Iσa Problemata

eode lib. a. de divin. Proesua, secunda. nominum inflexione scripsit: cum in monuis mentis Herodoti Procles legatur . Notauit, re hoc Turnebus. Quae deinceps in controuersia ponam, ea sunt huiusmodi, ut iam videre mihi videar su-Perciliosorum centurias,quq grandem mihi dicam impingat: meq; ut laesae

maiestatis faciant reum: qui cornicum,ut dicitur, oculos configere communibus sententiis approbatam expositionem di pronunciationem improbare audeam. At mihi interea

Mineruae beneficio senestrε Iouis pateλnt, qua votis sunt admittendis destinatae. XXII. IN moralibus illis carminibus,quae nomini Catonis circumseruntur , offendit me vul nata primi distichi expositio ; qui est baiulmo uir l. Deus est animus, id est, spiritus,haς ω-mus tibi eoundus est , non sacrificiis , sed in re pura. Sic maximus Pinnudes, & post eum Erasmus interpretaturi neq, licuit adhuc videre,qui contra vel diceret, vel sentiret. Mira

vero

178쪽

Waria, . t σ3 vero quid videatur,paullo verbosius aperiam Ego in homine ethnico,quem sola naturae scin tilla illustrauit theologicas aut christianas speculatione, neque requiro,nec inesse existimo. Tum si mente,non sacrifici s colendum esse docet , quorsurn illa rare Deum Maea, dec. Itam duos il los versu s arbitror esse tamquam prole gomena et prooemium quoddam: atque eos sic explico: Si animus noster est Deus, hoc est, si quid diuini in animo nostro: hic animus ex colendus est, mente pura, hoc est, rectis consiliis,prudentia,& virtute. Huius meae sententiis firmamenta hic sunto:sic meae expositioni fido adstruor Cicero ani mus, inquit, ut ego dico. diuinus: Vt Euripides audet dicere, Deus est. Idem lib. q. Tusc. quςst. Humauus autem ani mus, qui decerptus est ex mente diuina, cum

alio nullo, nisi cu ipso Deo si hociestias dictu

comparari potest. Hic igitur,si est excultus,e: si eius acies ita curata,vi nec necetur erroribus, fit perfecta mens, id est, absoluta ratior quod idem est,quod virtus. Hic Cicero. Plato item in Menone:omnes animae impetus,atq; omnes deci amationes,ducente prudentia ad beatit dinem tendunt; imprudentia vero ad contra.

rium. Et paullo post: Qua propter,s virtus aliquid est eorum, que consistunt in animo, necessarioq; utilis est; nudentiam hanc est oportet. Haec & plura in eumdem sensum L 1 Pla,

179쪽

is Problemata

Plato. Stoici, animum humanum dicebant esse απωπιασμα θεες, Id est, interprete Turnebo, quiddam ex Deo tractum & sumtum. Mentem autem aiunt esse quadam cogitationis &consilii subtilitatem , certae rationi coniuntaneam . Animus dicitur esse vitae & voluntatis fundamentum. Apparet hoc ex illo Terentii: Mala mens, malus animus. Cettius Rhodiginus aperte ac dilucide mentem ab animodist inguit, his verbis: l ib. et s. antiq. lect. Cap. II. Auimus quidem in corpus despoticum exercet principatum: propterea significantius dixit nobilis historicus: animi imperio, corporis seruitio magis utimur. Mens vero in

appetitum profert politicum, id est, ciuilem regiumq; . Hactenus Rhodiginus. VirgiLLib.

I. Aeneid.

Qua facere id possis , noriram nunc accipe

mentem.

Si dixisset animum ostendisset voluntatem, non consilia rectitudinem . . Idem Virgil. a. Aeneid. c. erma amens capio, nec sat rationis in armis. Sed glomerare manum , Iimtu o concurrere in

arcem.

cum sociis ardent animi. . . Hic cupiditatem indicat, cui recta ratio deerat. Lucretius lib. q. Sensib:ω ὰ nostris animi vix mente videtur.

180쪽

varia. Is i Sit igitur sensus prooem ii. Quandoquiiden

, animus est diuinus, honestis consiliis,& virilii te excolere eum debemus: ne vitiis repleatur, i & ad turpia nos seducat. Deinde morum praes cepta orditur a vigilantia. ii

J XXIII.

T Ergo ad candelabrum: in qua dictione, sit A quis in ante penultimam retrahere accen- tum contra omnium consuetudinem velit, prodibunt cum Martiale propugnatore suo atque ignorantiae multam indicent. Sed antequam accedam ad Martialem, in quo plurimum praei, sidii positum habent: proferam rationem e ii rum grammaticam. Est autem haec. Nomina in abrum desinentia penultimam producunt. Exemplo esse volunt, velabrum , ventilabrum. Ad eam sic habento: Si analogie locum dari volunt, prodeat verbum candelo, ira , que imadmodum velo, ac ventila: sin autem, nihil probatum dixero. Alterum eius enunciatio, nis propugnaculum est, quod apud Martia- lem penultima producta legitur. Id ego labefactari, everti; eorumq; rationem iac eleuari, infirmarique posse puto. Podagra, tenebrae, volucris, penultimam breuem habet: qua tamε

apud poetas pletrum q; legas productam,per regulam, qua Grammatici vocant liquescetiam