장음표시 사용
81쪽
SrCUNDA PARS. 3sensatio, consistit in eo quod objecta sensuum excitant aliquem motum in nervis, qui posset ipsis nocere nisi satis virium haberent duc sistendum illi, aut nisi corpus bene dispositum esset quod eissicit in cercbro
impressionem,quae cum in isti tuta sit a Natura ad contestandam hanc bonam dispositionem e robur, eam animi exhibet ut bonum quod ad ipsam perimet, quatenus cum corpore juncta cit Vita in ea excitat laetiti am. Eadem fere ratio est propter quam naturalit c volupe est sciatire se commoveri ad omnes species Passionum rimo ad Tristitiam j-dium , quando non aliunde orti filii illi Alfectus quam a variis vcntibus qui in Theatris cxhibentur . aut ab aliis similibus subjectis , quaecum nobis nullo modo nocere pollini, videntur titillare nostram animam, eam tangendo. Idco vero dolor ordinario producit Tristitiam, quod sensus qui dolor dicitur, oriatur semper ab aliqua actione tam violenta ut laedat nervos adeo ut, cum a Natura institutus stad lignificandum animae damnum quod patitur corpus per hanc actionem , ejus imbecillitatem . in eo quod resis cre illi non potuerit, ipsi repraesentet utrumque ceu mala sibi semper ingrata , nisi cum ea producunt bona quae plurissacit. ARTICU LV XCV.
uomodo etiam po sint cxcitari a bonis et malis quae anima non b-
ex eo quo qui se inperaculum conjecerit, aut .is praeter time-
IesuNuptas, quam saepe capiunt iuvenes diffacilia quaedam aggredienodo, se maximis periculis objiciendo, etsi nullam inde vel utilitatem vel gloriam sperent oritur ex ea cogitatione quod res quam aggrediuntur sit dii ficilis. Id enim facit imprcst onem in eorum cercbro, quae juncta illi quam formare possciat, si cogitarent bonum esses sentire satis animosos, satis elices, satis industrios aut satis soric ad talia pericula adeunda in causa est ut illis delectentur. I t voluptas qua fruuntur senes, cum recordantur malorum quae passi sunt, indeproccdit,
quod sibi repraesentent, bonum aliquod esse potuisse richilominus in illis subsistere.
82쪽
D PAssIONIBUS ARTICU Lus XCVI.
uinamsint motus singuinis es sirituum qui producunt
quinquepraecedentes csiones.s Uinque Passiones quas coepi hic explicare, adeo vel juncti sunt
vel oppositae sibi invicem,ut facilius sit eas simul considerare quam de singulis sigillatim disserere, prout de Admiratione seorsim tracta tum fuit Lorum vero causa non est ut Admirationis in solo cerebro, scd etiam in cordes, in liene, in jecore hin omnibus aliis partibus corporis, quatenus inserviunt productioni sanguinis sidcinde spirituum. Etsi enim omnes venae deducant sanguinem quem continent ad cor, evenit tamen aliquando ut quarundam sanguis eo majori cum vi propellatur quam reliquarum; siaccidit etiam ut orificia per quae cor subit, aut per quae ex illo egreditur, sint quandoque vel latiora vel strictiora
Praecipua experimenta quae inserviunt his motibas cognoscendis in Amore.
Onsiderando autem varios motus quos experientia prodit in nostro corpore, dum anima nostra variis Pallionibus agitatur , observo, in Amore cum solus est , id est cum cum non comitatur quaedam vehemens Laetitia aut Cupiditas, aut Tristitia , pulsum aequalem esse, hintensiorem robustioremque solito, sentiri dulcem calorem in pectore, concoctionem ciborum prompte fieri in stomacho, adeo ut hic Affe-istus sit utilis valetudini. ARTICU LV XCVIII. In odio. Ontra observes, in odio pulsum esse inaequalem debilem Vsae- pe frequentiorem ac vermiculantem sentiri frigora mixta nescio quo calore aspero jungente in pectore stomachi m cessare ab ossi-cio,' proclivem esse ad nauseam, vomendos cibos assumptos, aut fallem adeo corrumpendose convertendo in pravos humores.
83쪽
SECUNDA PAR s. sARTICO Lus XC IX. In Laetitia. IN Laetitia, pulsum esse aequalem ex solito frequentiorem, nec tamen aeque intensum ac sortem ut in Amore in sentiri calorem gratum , qui non solum in pectore est, sed qui diffundituritiam per omnes eXteriores corporis partes, cum sanguine qui eo assi uere copiose cernitur; interea prostratum quandoque appetitum esse, quia digcstio minus bene procedit quam alias. Ab T
I Tri sit r. JNTristitia pulsum esse debilem S lentum , quasi vincula sentiri
circa cor quae illud coaristant, ac stirias quae illud congelant, Vsuam communicant frigiditatem reliquo corpori nihilominus quandoque vigere appclitum , Visentiri stomachum non cessare ab officio, modo nihil odii cum Tristitia mixtum sit. ARTICULUS I. In Cupiditate. Enique observo hoc speciale in Cupiditate, quod agitet cor violentius quam ulla alia passio. suppeditccccrebro plures spiritus qui inde transeuntes in musculos, omnes sensus reddunt subtiliorcs, evomnes partes corporis mobiliores.
HAE observationes ac plures aliae, quas scribere prolixum foret, occasionem mihi dederunt judicandi, quod cum intellectus sibi repraesentat aliquod objectum Amoris, imprcsso quam haec cogitatio facit in cerebro deducat spiritus animales per nervos sextae conjugationis ad musculos qui circa intestina stomachum sunt, modo convenienti ad Sciendum ut succus ciborum qui convertitur in novum sanguinem transeat celerrime ad cor nec subsistat in jecore, Aulio pro-
84쪽
ra n AssIONIBUS pulsius majori vi, quam qui est in aliis corporis partibus, illud ingredia- 'ur copiosius, ibique excitet sortiorem calorem, quia crassior est eo qui Iam puis rarefactiis fuit circulando per cor Unde fit ut mittat quoque ad cerebrum spiritus, quorum partes crassiores, agitatiores solito iunx in spiritus corroborantes impresssionem quam fecit prima coraltatio obiecti amabilis, cogunt animam immorari illi cogitationi Atque meo consistit Affectus Amoris.
In odio. i' D i', ' rima cogitatio jecti quod aversamur, ita de ducit spiritus qui sunt in cerebro ad musculos stomachiis intestino ram ut , ..d . . ne essio sita telum Homnia ostiola per quae solet eo fluere ci quoque Ducit eos ad parvos nervos lienis, infimae partis jecoris ubi est recentacuum bilis, ut partes sanguinis, quae versus illum regionem so inde exeant fuant, cum illo qui est in ramis vena vae ad ors quod
ca spiritus qui adeunt cerebrum habent quoque partes valde inaeo
dimotus Valde extraordinarios. Unde si ii si, e Thoet m
IN Laetitia non tam agunt nervi Lienis decoris, Stomachi aut Inteastinorum, quam qui sunt in reliquo corpore, specialiter tere:
anguini quem alia nervi ex venis propellunt ad cor illita subcundi ,
85쪽
Contra in Tristitia orificia cordis valde contrahuntur per nervulum quo circumdantur, nec ullo modo sanguis venarum agitatur. Quod Scit ut ex eo parum admodum cor adeat edinterim vix per qua su cus ciborum fluit ex stomacho e sex intestinis ad ecur, apertoe manent; unde appetitus manet imminutus, nisi cum Odium , quod vere istitiae junctum est , cas claudit. ARTICUL Us CVI. In Cupi et .vc.DEnique Cupiditatis Passioni id proprium est, quod voluntas obtinendi aliquod bonum, aut si sumn aliquod malum transmitta cc krrime spiritus crebri ad omnes partes corporis, quae in scrvire pos sunt actionibus co requisitis Vspecialitc ad cor e part c quae ipsi plus sanguinis suppeditant, quocjus majorem solito copiam rccipiendo emittat majorem spirituum quantitatem ad crcbrum , tam ad conservanda me confirmandam in eo deam hujus voluntatis quam ad trans cundum inde in omnia organa sensuum , in omnes musculos qui pollunt adluber ad obtinendum quod desideratur. ARTiCUL Us CVII. Quies causi horum motuum In Amore. Educo autem rationes horum omnium ex iis quae superius dicta sunt,nempe dari talem nexum inter animam e corpus, ut ubi semel junximus aliquam actionem cors Orcam alicui cogitationi, altera deinceps se nobis non offerat quin alia se pariter exhibeat. Ut videmus in iis qui aegri pharmacum aliquod hauserunt magna cum aversione, cos non posse quippiam postea vel bibere vel edere jusdem scre saporis, quin rursus eandem habeant aversionemri nec similiter posse cogitare de averso-nt liaberi solita circa pharmaca, quin idem sapor ipsis in mentem re icat. idctur enim mihi primas Pantanc quas anima nostra sensit, cum coepit nostro corporis ungi, inde ortas este, quod aliquando sanguis vc Falius succus qui ingrediebatur cor, crat alimentum solito convenientius
86쪽
q3 DrPAssIONIBUS tius conservando ibi calori qui principium est vita, quod in causa erat ut anima sibi voluntate conjungeret hoc alimentum, id est illud amaret; imul spiritus fluebant ex cerebro ad musculos eos qui poterant comprimere vel agitare partes ex quibus venerat ad cor, ut ipsi adhuc amplius ejusdem generis submitterent. Hae vero partes erant stomachus intestina, quorum agitatio auget appetitum, aut etiam jecti: pulmo, quem musculi diaphragmatis premere possunt. Ideo
hic idem motus spirituum semper deinceps comitatus est Affectum
ARTICUL Us CVIII. In odio. Liquando e contrario veniebat quidam peregrinus succus ad cor, qui nec erat aptus conservando ejus calori, vel etiam illum extinguere poterat, unde fiebat ut spiritus ascendentes ex corde ad cerebrum excitarent in Anima affectum odii. Et simul etiam hi spiritus pro rediebantur ex cerebro ad nervos, qui poterant propellere sanguinem ex liene, rex parvis venis jecoris ad cor ad impediendum ne succus ille noxius illud ingrederetur; deinde ad eos qui poterant repellere hunc eundem succum ad intestina,Mad stomachum, aut etiam aliquando cogere stomachum eum evomere. Unde fit ut iidem motus soleant comitari Affectum odii. Et videre est ad oculum , dari in jecore plurimas
venas aut canales satis latos, per quos succus ciborum transire potest ex vena porta in venam cavam, inde incor, nullatenus immorando in
jecore sed &dari quoque infinitas alias minores, in quibus subsistere potest quae semper continent aliquid residui sanguinis, ut etiam liena qui sanguis cum crassior sit eo qui in aliis corporis partibus est , potest
commodius cedere in alimentum ignis qui in corde est, quando stomachus: intestina illud non suppeditant. ARTICU LU CIX. In Laetitia. Contigit quoque aliquando sub initium nostrae vitar, ut sanetuis contentus in venis esset alimentum satis conveniens ad conservandum cordis calorem e tali quantitate cum ibi contineri, ut is calor aliunde alimentum suum arcessere opus non haberet: tuod excitavit in
87쪽
SrCUNDA PARS. yin Anima astectum Laetitiae, tactucit simul ut orificia cordis sese solito magis aperirent, ut spiritus abunde fluerent cx crebro , non solum in nervos qui inserviunt aperiendis his orificiis, sed etiam iniciacre in omnes alios qui propellunt sanguinem venarum ad cor, Mimpediunt ne eo recens veniat ex jecore, liene, intestinis, stomacho. Quare iidem
motus comitantur Laetitiam . . ARTICUL Us X.
A Liquando contra evenit ut corpus opus habuerit ultimento; atque id est quod primam Animae Tristulam sentiendam praebere potuit, saltem eam quae non juncta fuit Odio. Id ipsum tiam effecit ut orificia cordis sese contraxerint quia parum sanguinis recipiebant &ut pars magna hujus stinguinis venerit ex liene, quod si instar ultimae ccllae ex qua coria suppeditari potest , cum aliunde non satis copiose illuc commeat. Idcirco motus spirituum nervorum qui inser, iunt ita contraliendis orificiis cordis, e codeducendo sanguini lienis, comitantur semper Tristitiam. ARTICUL Us CXI. In Cupiditate. TAndem primae Cupiditates quae animam potuerunt subire, cum recens juncta essct corpori fuere recipiendi res sibi convenientes, Grepellendii ias. In hunc autem finem spiritus coeperunt exinde movere omnes musculos, evomnia ortana sensuum, omnibus modis quibus moveri possunt. Qtria in causa est ut nunc, cum anima aliquid cupit, totum corpus sat agilius imagis dispositum ad se movendum quam alias solet Et cum accidit insuper corpus sic dispositum esse, id rcddit anima, cupiditates validiores, ferventiores. ARTICUL Us CXII.
urant signa externa harum Pa onum. Uod hic posui,satis aperit causam differentiarum pulsus,& omnium
aliarum proprietatum quas supra vindicavi his Passionibus, ut non sit opus ultra immorari in illis magis explicandis. Sed quia solum obser vavi
88쪽
uavi in singulis quod observari potest, ubi unaquaeque illarum sola est, re inservit cognoscendis motibus sanguinis Vspirituum qui eas producunt, superest adhuc ut dicam de pluribus signis externis, quae eas comitari solent, quae melius observantur cum plurcssimul sunt mixtae, ut vulgo obtinci, quam cum separatae sunt. Praecipua horum signorum sunt actiones oculorum, vultus, mutationes coloris, tremores languor icipothymia, risus, lacrymae, gemitus, suspiria.
ARTICU Lus ae XIII. De actionibus oculorum es vultus. Ulla st Passio quam non specialis quaedam actio oculorum indicere ' hoc talia palam est in quibusdam, ut etiam servi stupidissimi posssint ex oculis sui heri observare, num in se iratus sit nec ne verum etsi percipiamus facile has oculorum actiones, sciamus quid sisniscendi non ideo facile est eas describere, quia unaquaeque composita est exili ximis mutationibus quae accidunt motui igurae oculi, quae adeo par-mu ares' parvae sunt ut earum unaquaeque separatim percipi non pollit, etsi id quod resultat ex earum conjunctione observare sit facillimum Idem sere dici potest de actionibus vultus, quae Passiones quoque comitantur etsi enim maiores sint oculorum actionibus, dissicile tamen est eas distinguere. Et tam parum disserunt, ut dentur homines qui eundem ostentant vultum cum plorant ac alii cum rident. Verurn est ali quas esse satis notabiles, ut sunt rugiae frontis in Ira, certi quidam motus nasi 'abiorum in Indignatione, Irrisione; sed non videntur esse tam naturales quam voluntariae. Et in genere omnes mioncstum vultus tum oculorum possunt ab anima mulari, cum volens occultare suam passionem, sibi fortiter imaginatur contrarium ita ut possint aeque adhiberi
ad dissimulandos Affectus ac ad illos declarandos.ART 1 Cur us m XLV. De mutationibus coloris.
N 2' I simpediri Erubescentia aut Pallor, cum ouee-:- dam Pastio disponit ad alterutrum; quia hae mutationes on dent a nervis' musculis, ut praecedentes sed proveniunt T
mmediate a cord quod sons Passionum dicis ritest qu et
sangvinem, spiritus ad eas producendas Certum
89쪽
ARTICU Lus V. s uomodo Laetitia inducat ruborem. JTa Laetitia reddit colorern magis vivum et purpureum , quia aperiens
cordis catarractas et citi sanguis cuius fluat per omnes, chas, Vcalidior subtiliorque lactus inita mediocriter Omnes vultus part(S; UO facies sereniore laetior redditur. ARTICU LU I.
uomodo Tris et . p.r cscre .u .rt. TR istitia contra contrahendo risicia cordis Sotui sanetuis quatientius per venas iniri dio S crallior factus minus loci debeat occupare , ita ut i se recipiens ad latiores quae sunt cordi proximiores deserat maeis remotas quarum visibiliorcs cum sint in vultu baratione apparet pallidus emaciatus pro ipue cum Tristitia magna et , aut cum subito advenit, ut in Consi crinatione videmus, cujus inopinatus adve atus auget actionem quae cor contrahit. ARTICU Us CXVII
T saepe evenit ut tristes non palicscant scd contra rubeant Qtiod tribui debet aliis Affectibus qui se Tristitia iungimet, nimii una Amori, aut Cupiditati, quandoque etiam odio. Nam h Pallion
calcfacientes aut apitante sanguinem qui venit ex jecore, testinis alus Que partibus interioribus, cum propellunt ad cor, unde per magnam arteriam advenas aciei, Tristitia, quae contrahit ab omni palle Oria cordis, id necquicquam impediente, nisi cum profundillima est: se . quantumvis sit tantaxat mediocris, ea impedit acile ne sensuis qui ha ad venas vultus devenit, descendat versus cor, dum Amor, Cupiditas, aut odium eo alium ex partibus intcrioribus propcllunt. do cohic sanetuis subsistens circa sacicincam rubentem reddit imo i Ubi-- cundi
90쪽
cundiorem quam in Laetitia; quia color sanguinis eo magis apparet quominus celeriter fluit , quoniam insuper majori copia congregari sic potest in venis faciei, quam cum orificia cordis sunt magis aperta Id patet in Pudore,qui componitur partim ex sui ipsius amore,&desiderio ragente vitandi praesentem infamiam; qua ratione adducitur sanguis ex partibus interioribus ad cor hinde per arterias ad faciem partim ex mediocri Tristitia quae impedit ne idem ille sanguis ad cor redeat. Idem apparet etiam ordinari cum ploratur; nam, ut postea dicam, Amor junctus Tristitiae producit lachrymarum maximam partem. Et idem
apparet in Dra,in qua saepe subita vindictae cupido miscetur Amori, Odio, Tristitiae.
ARTICUL Us CXVIII. De Tremoribus. I Remores duas diversas caussas habent. Quarum altera est, quod alia quando nimis pauci spiritus veniant ex cerebro in nervos altera quod aliquando nimis multi veniant ad recte claudenda ostiola musculorum; quae juxta id quod dictum fuit artic vi debent esse clausa ut deteria minentur motus membrorum. Prima causa apparet iri Tristitiai in Me tu , utitiam cum frigus tremorem inducit. Nam laeae Passiones aeque ac frigus aeris, sic possunt condensare sanguinem , ut cerebro non suppeditet sat spirituum quos inde in nervos immittere queat Altera causa apparet saepe in iis qui aliquid fervide cupiunt, aut ex ira valde asstuant, ut Vin illis qui ebrii sunt. Nam hae duae Passiones aeque ac vinum aliquando tot spiritus ad cerebrum stlittunt, ut inde ordine non possint deduci in musculos.
Anguor est dispositio ad relaxationem testationen omnis motus quae sentitur in omnibus membris Provenit sicut tremor ex eo quod non sat multi spiritus nervos ingrediantur; sed modo diverso; nam causa remoris est, quod non satis sit spirituum in cerebro ad parendum determinationibus glandis cum eos propellit ad aliquem musculum , at Languor provenit ex eo, quod glans eos non determinat ad influendum potius m hos musculos quam in illos.