장음표시 사용
121쪽
Quidquid de illa Veteres dixere, paucis lineis complexus est Riee iolas so noster in novo Alma gesto, quod iure I besaurum A Fronomia totius εὶ appellant ,
Astronomiae cultoribus non minus utilem propter eruditionem , & Veterum ordinatam collectionem, quam propter novarum veritatum inventionem . Quti pervenerint Recentiores, ex nostra Investigatione constabit. Occasionem hunc Eclipsum ordinem inquirendi dedit nobis observatio Sinica R. P. yenatii Regier allata inter observationes anni I 39, quam hic reis petere non erit inutile , tum ut suum cuique redindatur , tum ut mutua commercii Sinici utilitas omnibus sit manifesta. Si enim Europaea Eclipsium doctrina non modicum sive incrementum, sive ornamentum accepit in Sinarum Imperio, ut ex prima, & secunda parte hujus operis liquet; nostrae retributionis , debitaeque ossiciorum vicissitudinis est in hac tertia parte indicare quos fructus referre in Europa possint labores, qui peraguntur in Sinis, si in manus nec ignaras, nec ingratas devendrint. Neque nunc primum ejusmodi literarii commeriscit utilitas se prodit, nam in Geograpbieis, ut in Griente ignotas olim Occidentales regiones ex advenis didicere, ita in Occidente non solum didicimus Sinarum, Regnorumque adjacentium Chorographiam ;sed etiam post detecta illa littora, Macaum ex Eclipsibus comperimus Italiae supra mille milliaria propinquius, qu1m in prioribus Tabulis consignaretur: i cujus veritatis cognitione Nautae Hollandi , qui antea .n longa ad novam Bataviam navigatione non sine 'periculo ducentis & amplius leucis aberrabant, tamis tam voluptatem percepere , ut nostros ad caput B nae Spei adventantes cum gaudio exceperint, & per tot maria suis expensis transvexerint in grati animi liani
122쪽
significationem. Observationes P P. M Riebard, & μει. . . . ottendunt Tabulas Sampsonis , & Duvat, quae pro optimis habebantur, ponere Indias, & Chinam so o leucas remotiores ab Oriente, quam sint. Non minus emolumentum in Cbro uoletieis; quantum a Coeialo Calendarium Sinicum dissentiret ante restitutionem ab Europaeis factam, insinuavimus in Epistola . Vicis sim sub initium hujus saeculi P. Tatfner, tum forte e Sinis redux , demonstravit veras, enormesque aberraistiones futuras in annis, quos designabat, si novae , quae tum a nonnullis doctis viris proponebatur, Gregoriani Calendarii reformatio admitteretur. Quare Epacta . , quae prima diei Ianuarii assixa a quibusdam sin Libris exulare jam eceperat, suae sedi restiis tuta. In Gnomonicis, ex hac facultatis peritia noviis mus plures Europaeos Mandarinis praelatos, ut essent Astronomiae Praefides , infixo in dato pariete ad arbitrium Iudi eum sty Io, praedictaque umbrae ad statam horam projectione . Quo autem haec scientia sit ibi dem promota, monstrabit Patris Simonelli Horographia, siquando in lucem prodeat. In ronomieis passim extant Sinica vel igia. Veneris cursum per octo annos in hypothesi Telluris immotae cum characteribus Sinicis appensum vidi in instituto Bononiensi; 8e ex figura ac quinque retrogradationibus agnovi esse Ueneris Planetae, sive Auctorem habeat P. Adamum Sebalcsive P. Verbies, sive alium e nostris. Aeta Regiae Seientiarum Academiae Pari sensis, praesertim ante finem praecedentis saeculi, quIm multas reserunt obser vationes Sinieas p In Bibliotheca Vaticana conspicitur ingens Planisphaerium Coeleste Pehini elaboratum M . omissis caeteris suffciet inspicere in prima parte Eclipsium Constructionem ad integritatem suam perduinctam sta) Histo; e. , de Memoir. R. S. A. 1 git Epactam XXIX , ubi debet es. 692, n. I . Confer iter Sia. t se Asteriseux . . mense P., Tiebard. o Aliud minus amplum, sed eo. tb Vide Miss. Rom. editum Venet. l piosius ad nos transmissum . Iros, quod diei a Januatit assi. l
123쪽
ctam, vel certh ad majorem persectionem in extre mo oriente. Et Historia Eclipsium quantum inereis menti acciperet, si e Sinensium Monumentis Veteres Eeliptam Observationes t ), utcumque rudes, notato saltem anno, & die ad nos transmitterentur λ Inteis
rim data fides implenda. OBSERVATIO SINICA. Inspecta Pehini Eclipsi Lunari r 39, die as Ianuarii, subdit P. Xegleν: Eclipsis prorsus consimitis sale
illi, quam bie videram anao II 1a, die a 3 Ianuarii, ω quam in Europa vidi anno a Io 3 , dio 3 Ianuarii asellieet pur annos i S , dies at, or borar I ι, fermὸ ν currunt Ecli es Lana propemodam aquales. Haec ille , nec Plura.
Respondeo, huic observationi congruere primam simplicem petiodum AEgyptiorum, & Chaldaeorum ,
ut in sequentibus Ostendendum aggredior. g. II. Notioneo nominum eum suis declarationibus. Incipiamus a nominum definitionibus, ne uti suboriatur aequivocatio. r. Eeti s communiter dicitur non solum vera sed etiam apparens privatio primarii luminis alicujus Astri, orta ex interpositione alterius corporis, quod non permittit alterum aut illustrari, aut videri sive ex toto, sive ex parte in eo Horizonte, supra quem Caeteroquin elevatur. Primo modo, deficit Luna cum sincidit in umbram Terrae. Secundo modo, Sol, & Fixae cum occultantur a Luna. Utroque modo Satelli
tes io ιε, ex antiquis solatibus, vita interim apud P. Ωκςiep in Observat. simc
124쪽
res Iovis, cum aut incidunt in ejus umbram, aut existra illam, ab ipso Iovis corpore occultantur Terris , licet non desinant etiam tum a Sole illustrari. a.' Periodicam Eeliniam revolutionem, seu Peri dum Eelipticam, Iste Eeti sum remersionem voco determinatum temporis intervallum, cujus initium si in aliqua Eclipsi, iuxta Legem proferendam, statuatur, per se reddet in fine aliam Eclipsim ejusdem Planetae, seu Stellae: nam si ea Combinatio nulla cycli lege recurrat, dicitur in Scholis per accidens, sive συμ- , quasi fortuito eventu contingere. Dixi iuxta Iegem proferendam, ne initium Periodi statuatur in Eclipsi, quae sit adeo tenuis, & a nodis remota, ut in fine periodi major sit distantia, qu m termini Ecliptici requirunt. a.' Apocatasain appellatur periodus perfecta, vel aliquo notabili , ac raro reditu insignis; quo nomine donatus Olim annus magnus a Stoicis, sive tota Munis di duratio, cujus hyems fuerit Diluvium, aestas futuis ra conflagratio. Esset periodus perfecti ma, si restitueret Luminaria ad eumdem locum Zodiaci, ad eumdem gradum Αnomaliae, ac latitudinis, ad eum dea Meridianum, anni diem, horam, &c.; muliti verci magis, si eadem habitudo ad Fixas recurreret.
4.' Erit Periodus suffieienter perfecta, s per plures
continuatos reditus reserat aliam ejusdem Planetae deis sectionem , sive Stellae occultationem: praesertim ver5, si reddat ejusdem speciei nempe totalem, vel partia- Iem , ad Austrum, vel ad Boream , aut quantitatis; aut non solum in principio, & fine, sed etiam in suis partibus similes alias restituat; & haec est, quam inquirimus, scilicet vel absolutε, vel moraliter uniis versalem , continuata per plures reditus serie intra
s.' Erit Periodas I Fex, si non sit resolubilis in alias periodos Eclipticas minores: Composita, si possit in alias minores tanquam in suas partes aliquotas
125쪽
se solvi. Compositio vero potest per plures Ordiffer,
ve intactis, liceat novas dicendi formulas adhibere dico illam, in qua, si inchoεiur Periodus in suo saec Io, restituit Eclipses omnium, quae in dato climate apis parent maximas: ac proinde incipit, & terminat Petiodi Gradum Dominantem.
potius cyclus ne lis de voce fiat si in nonnullis ca-sbus reddat aliquam ejusdem Mundani corporis Eclipsina, quamvis dissimilem a prima. Talem esse Cy.
Clum novemdecim annorum Solarium inserius video bimus a
I. III. Η irmonia bla intenta: quid est voee veteres signi carent, falsa eratιcatιοnes resectae, aIta cur misae. Harmonia hic intenta restringitur ad Periodicum Eclipsium ordinem infra exponendum, praesertim in Concordiam redactis anno Solari, Lunari, & Helio- Dracontico . Sed quia antea quaerebatur ordo earum dem in rerum natu ia, & postea in velligandus in doctrina, ad quas se extendit vocis significatio in sensu Veterum etiam a nobis saepius usurpata; idcirco se mel saltem explicari permittatur, ut omnibus constet qui lem Harmoniam, vel in rebus considerandam , vel in doctrina introducendam optemus in eo quod prae manibus versatur argumento . Itaque Harmoniam generali significatione dicebant Veteres integritatem ,& Ordinem, sive partium, sive attributorum cum coninvenienti suavitate consonantiis sonorum analoga. Et integritas quidem requiritur. ut nulla pars desit vel attributum, si sit res simplex : verum complexio, integri ἀ
126쪽
regritas , ac rectitudo partium non lassicit, ut patet in lyrae chordis nondum attemperatis, nisi accedat apta compositio o , & relatio, sive ordo, ut excludatur confusio, inconcinna dispositio. dilIonantia . Hinc o. ritur claritas analoga lumini, & conveniens suavitas, dum datur analogia ad vocum, vel sonorum consciis mantias, quas cum delectatione auribus percipimus, ut pulchrum visu. Etsi verb Ordo in hac visibili rerum universitate passim elucet; tamen in corporibus coelestibus est manifestissimus, quorum motus mira varietate constantes attollunt humanos animos ad conis
templationem, & amorem Divini opificis, Primi M toris supremi Harmos ae . Mundanam cer th Musicam , non solum Ethnici Sapientiores , AEgyptiorum discupuli cum Pythagora , sed etiam S S. PΡ. commendatum a Deo eoneentum Caeli admirati, considerant cum a Boetbio in , praeipue in his, qua in ipso Caelo, mel temporum marietate visuntur. Non tantom ex eo, qutiddies diei novi molsis in simili proportione sermonem adjiciat , & nox nocti in per omnes Mundi Regiones eloquentissimo, & ab omnibus Populis intelligibili silentio an nunciet; sed maxim h in Eclipsibus per ami-Cam Lucis, umbraeque concertationem , ex quibus tam quam symbolicis characteribus 9ὶ assurgunt ad altissimas Divinorum Mysteriorum cognitiones. Quare eum pro subjectae materiae ratione tres memoratas proprie. tates in Natura Rerum Observandas respicere liceat, iure uti possumus Harmoniae vocabulo in explicando
Periodico Eclipsium ordine ad mentem AEgyptiorum, non sine aliquo progressu quam non solum ex antiquis Scriptoribus, & Colonia Chaldaica, sed etiam ex Hieroglyphicis nobis videmur eruere. Quod si quis in iisdem Cyclis rationes stricth Harmonicas sectari vellet, quemadmodum id necessarium ad rem nostram N a non
127쪽
non ducimus; ita non audemus eontemnere: nam non
modb deliquium i et digitorum , v. g. comparatum cum alio sex tantum, habet rationem duplam , sed mult5 m gis pro ratione intervalli secundus Periodicus ordo collatus cum primo, & quartus cum secundo. ordo tertius comparatus cum secundo, sextus cum quarto est in Tatione lex qui altera. Quartus ad tertium, octavus ad sextum in ratione sex qui tertia , &e. in quibus te Pora sunt ut numeri, & rationes stricth Harmonicae . Hinc i.' lichi verum sit vetus Pythagoricum effatum, Mundum ad Harmoniam eanere , non est ita .
intelligendum cum Tullio, quasi tanti motus corporum Coelestium sine sono incitari non possint: nam Sidera Mundo labuntuν taeito, cum in AEthere rari simo, atque puristimo, ac pervio luminis propagationi, aut nullam, aut saltem non magni momenti resiis stentiam inveniant. a.' Falsa pariter veteris dogmatis explicatio fuit illa, qua nonnulli dicebant a Terris alLunam ς impleri tonum immensi illius intervalli, in quo Stellae inerrantes complent Diapason, aut saltem Saturnus: nimis enim exigua est distantia Lunae a n bis, respectu distantiae no1trae a Saturno, & a Fixis. a.' Mitto Regulam Keplerianam, qua dicuntur quadrata temporum Periodicorum en sicut cubi distantiarum a Communi centro mollis nempe ut revolutiones Periodicae, ad mediocres Orbitarum semidi metros sint in ratione sesquiplicata hic enim Canonnullis Lyrae chordis est imitabilis: & licet observatus sit in corporibus Coelestibus ejusdem rationis, ut sunt
Planetae primarii volventes circa Solem, & eorum Satellites circa suum primarium, Iocum non habet in duorum Luminarium comparatione, sive in systemate
Telluris motae. in quo Sol ponitur immobilis, & L na Satelles Telluris ; sive in systemate Telluris immo bilis s
128쪽
HARMON. PERIOD. CAP. I. Ioabilis, in quo Luna etiam in sua materia opaca est diversae rationis a Sole. 4.' Mitto etiam inquirere, an in Planetis saltem intra suam Regionem, hoc est inter apogeum, & per i geum, aut in materia etherea Planetas circumstante, detur Harmonica circulatio, Cl. Leibuitis o : sive enim negetur cum Damide Gregorio , sue admittatur cum Cl. Marchione Ioanne Potino sonon sine aliqua retardatione corporum innatantium , respectu fluidi deserentis. Talis enim circulatio etiamsi cum aliis repetatur a radiis Solaribus, & ab umbris Ρlanetarum pro diversa densitate, ac rarefactio ne fluidi coelestis , aut nullam , aut fer h nullam vari tatem ab Eclipsibus pateretur, utpote brevis durationis.
Leges Constructionis Periodorum.
f. IV. Leges, ω postulata eirca initidum, O DOcbam. LEX PRIMA . v N inme Figandis Eeti um periodis Ii- eeat sequi Veterum AEgyptiorum me.
tbodam per motus medios traditisne uolos , c,' iterata Observatione confirmator.
Arborem damus his proximis duobus capitibus, fructus in tribus postremis ; siquidem iuvabit inspicere viam, quam inivimus; & paucas leges, quas nobis praescripsimus in condendis Eclipticis periodis, ut methodic. ad Optatum finem perduceremur. Causas insistendi planae AEgyptiorum viae reddidi ante primam Investigationem in Praefatione. Qubd autem Veteres AEgyptii observationibus, & molibus mediis communiter notis, praecipvh insisterent, ut praestant
129쪽
passim etiam Recentiores Astronomicarum Tabularum conditores, videbitur in sequentibus. Lxx SEcu MDA. Doeba tamen, sime initium Pe-νiodi Eclipsum saluatur tempore vero in aliqua Eesiis psi, aut obseriatd, aut legitime ex Tabalis deda ad , qua non sit ita parma , mel distans a Nodis, at bi in s.
ne periodi Hsent a Luminaribus ultra terminos, qua rein
quiruntar , ut alieabi delar Eclipsis. Ratio prima partis est, quia cum loquamur de periodo vera & reali, videretur merε ideatis, nisi aliquo saltem puncto temporis vero, cum eo, qui in Natura rerum contingit , desectu conjungatur. Quod autem punctum temporis ad hunc finem aptius, quam Epocha, sive initium ejusdem Periodi, aut finis respecti vh, praesertim si a nobis observari possit, unde progredi liceat in futuros annos, vel regredi in praeis teritos ρ Quba si detur initium, pro quo observationes non sint in promptu, notetur aliquis gradus inter meis dius, in quo observatio non desit. Ratio secunda partis est, quia extra terminos Eclipticos, etiam si Luna conjungatur cum Sole, aut illi Opponatur, nulla sequitur defectio, cum habeat latitudinem majorem , quam aggregatum elementorum , sive semidiametro- Tum, ex quarum Optica conjunctione oritur defectio. Quinam autem termini requirantur, ut alicubi detur Eclipsis, tam juxta motus veros, quam juxta motus
medios, videbitur in fundamentis: interim inspiciatur FQ. et s. Sit Ecliptica, vel potius ejus portio in loco ubi fertur Luna V, go, Δ, γ, Orbita Lunae ab ea declinans paulo ultra quinque gradus A, B, CD, communis sectio AC: Nodus motu retrogrado Ascenis dens, seu Borealis Ω: Nodus Descendens, sive Auin stralis 'I. Ponatur nunc per modum suppositionis Lunare deliquium necessario inferri, si Luna non dis et a nodo ultra gradus; & sint arcus P in , Ω S, I U, 'I I; patet, quod si Luna in fine periodi sit intra aequales arcus circa nodos, necessarici erit Eclipsis. Si
130쪽
Nodi non essent mobiles, optima Epochae constitutio foret in ipsis Nodis, ubi Eclipsis est non solum totalis, sed etiam centralis; sed quia nodorum locus in ecliptica mutatur ; hinc prim b, si Eclipsium periodus cum annis Solaribus compleatur, debet restituere nodos praeter propter ad eumdem locum Zodiaci, vel certh in loco a priore sede mim)s di stante, quam arcus praedicti. Hinc secun db: quia motus nodorum est retrogradus contra seriem signorum , non debet eligi Eclipsis, quae contingat prope Egressum E , aut finem arcus subsequentis S, praesertim si sit minimae quantitatis, ex. gr. semidigiti; alioquin quando expectatur Ieditus , possent facith nodi longius a terminis, qu1m par est, ab-en. Hinc tertili: Contraria de causa, si eligatur Eclipsis in P. vel I, tunc in reditu haberet in favorem t tum arcum , tam qui praeerit, quam qui subsequitur nodum . Circa Tropicos minor est variatio declinationis. qu,m circa AEquatorem. Vicissim circa AEquatorem minor est variatio Ascensionis Rectae; unde juxta diversa motiva posset eligi, aut circa IEquatorem , aut circa Tropicos, quod nobis magis arridet. Epocha foret per tectissima, s simul referret maximas Luminaris Eclipses, dato saeculo, & regione. Hinc A.' Quia motus nodorum est valde lentus, ut unum gradum conficiat diebus iv ferme, datur locus Epactis, ut etiamsi periodus non exacth restituat Syzygias ad eamdem a diem Solarem, adhuc in fine aliam reddat Eclipsim per plura saecula, praesertim si differentia foret uonius, vel alterius diei ab anno Solari, qua Iam e licentia non est utendum sine necessitate. s. v. Ouantitas rini Solaris syronost ei, AEgyptiaeἰ, v
Et, ω Fiat, sis Iuliani, ac Gregorianι, eorumque por fectio , aut defectus . LEX TERTIA. Inteν motus messior, uti illis aquis