장음표시 사용
271쪽
hΣ Α V D. ' τ A L. EXPLIC. refellinila extrema autem oratione,ea quae pro nabis essent,
firmanda a frangenta. u eram etiam quae de or tionis ipsius ornamentis traderetur: in quapraecipiturirismis vlpure catine loquamur, deinde xvlane duci scitum ut ornatelos ad rerum Agnitatem apte,. quasissecore singularumi rerumpraecepta Doram. Quin tiam quae maxime propria e ent naturae, tamen his ipsis artem adhiberi videram. Nam Je actione de memoria quaedam brevia ,sia magna cum exercitatione praecepta gustaram. '' in his en fere repus omnis isoruo artificum doctrina xersetur: quam ego si nilat Acam adiuuare, mentiar : habet enim quaedam quasi iacommouendum oratorem,qγo quia, e referat, quo intuens, ab eo quodcumsibi proposuerit, minus aberret. Der No hanc vim intelligo esse inpraeceptis omnibus , non ut easicuti oratores,
eloquentiae laudemsint adepti stia quae suas Onte homines eloquente acerent,ea quo am obseruasse, al, Megis : sic
esse non eloquentiam ex artificiosed artificium ex eloquemtia natum: quod tamen i aute dixi,non elycior en enim G tiam si minus necessarium ad bene dicendum,tumenta cognoscendum non illiberale
i Expositis naturalis eloquentiae, studiique muneribus, oratori necessariis, Crassus dictuiti s de Rhetorica arte secunda causa perfectae eloquentia m se extenuar quod dici arus est ad retinendum ingenuum pudorem. Dicarii, n-quit non mabnum aliquid, sed quod adolescentulus didici,& facere conlue de artificio Rhetorico. i Crassu, breuiter pe strinsit artis Rhetoricae praecepta, qu e fusius duobus reliquis libriu explicantu haec autem summatim sunt in definitione oratoris, 3 in tribus partibus artis,quaestione, cultate Orator S,S Oratu, net quain distributionem Cicero quoque in Partitionibus oratoriis secutus est. Definitio oratoris ex eius sine sumitur: nam oratori, id est ut nunc loduita murin adu am ciuili propositum est apte dicere ad nersuadendum: qur de nitio communis oratoris propria non esset, quia dialectica inuentio scri post:onligis id persuadedum quam Rhetorica vel elocutio vel actio valet. stio diu tur ex erammaticis cincti hilaritus nominum: ut enim haec sunt com- 'munia et propria, ita vel communiter vel proprie aliquid quaeritur quae diui
272쪽
to vera quidem est, sed inutilis, vel in hae quinque partibus confusa rhetorio:
quia tota an & inuention iis, & dispositionis,& elocutionis, ni actionis, & me in rix, bene tradita, communis est omnium quaestionum: quom admodum igitur doctrina di positioni vel elocutionis non requiri t diuisionem quaestionis in infinitam & finitam, ita neque ars inuentionis,cuius generalia priecerta omnibus
explicandis qu. aestionibus inseruiunt. Utrumque genus quaestionis infinitatum & finitum diuiditur in quaestionem vel de re,vel de scripto: &quaestio de re diuiditur in ternas species, an sit aliquid factum, quid sit, rectene iactum siti ut,
An sit tyrannus,quiu sit tyrannus ecti ne occidatur tyrannus,d an non.&,An si Clodius insidiator, quid sit Clodius rectene caesus sit Clodius. Sed haec partitio videtur esse manca & imperfecta, quia multa quaeruntur, quae in nullum horum generum eadunt: uti Vbi viuit Salamandra, quando veniet Anticlaristus, ex qua materia factus est murus Babylonis. s Q i aestio legalis , comun iter & pr Prie tripartita est: alias enim nascitur exambisue scripto, ut quidam testamento iussit poni statuam auream hastam tenentem: quaeritur an statua debeat esse a rea, an hasta. alias ex contrariis scri pes: ut, rannicidae statua in Gymnaso re ponatur: Sc, Mulieri statua in Gumnasio ne ponatur. Mulier occise tyranno st tuam peti quaestio ex c5trariis legibus nascitu uias ex scripto-- uutate sauhentis: ut Peregrinus si muros ascenderi capite plςctarum peregrinus quum ii stes muro deiecisse deposcitur ad supplicium: quaeritur hic sensus & interpret Eo legis. 6 Rhetores quaestione varie diuidunt, quod non putent unam communem esse inuentionem omnium quaestionum, di idcirco lingulis generibus sitos locos accommodant,scut faciet Antonius libro secundo ea tamen sicut est
una pronuntiatio communis omnium rerum pronunciandarum, sic quoq; vn inuentio communis omnium argumentorum tradi potuit, & a Cicerone ipiis tradita est: .nam caussae,effectus, si ibi ect adiuncta, dissendane comparat not ti O,coniugatio diuisio,definitio, testimonia,sunt loci quidam generales, qui tractandis omnibus quaestionibu conuenuant,&subqimbus omnes Rhetorici l ci, qui adhibentur ad singulas quaestiones, continentur. 7 Quaestio finita, quam Graeci Latini caussam nominant, diuiditur in tria gener iudicium,deliberationem,&demonstrationem: tuae partitio ex Aristotelis primo li-hro ad Theodecten siimpta est, sed manca R imperfecta, quia non omnis quae- eio sinecialis iociis tribus peneribus ponitur: siret idcirco ab antiquis retenta est, quod in his fere solis generibus politicus orator exerceretur. 8 Diuisio Rhetoricae lacultatis in inuentionem, dispositionem, elocutionem, memoriam, & ctionem, si de xera & communi Rhetorica intelligetur, superuacua est: quia inuentio, dispositio, & memoria communishuuis I xtorice nihil sunt,sed dial cilcae artis partes sunt: sin de Rhetorica forensi intellieitur, mutila&imnersecta est: quia sorensis illa Rhetorica non solum constat ex his quinque panibus, sed etiam ex philosophia morali ta naturali, ex historia, iuri prudentia,& multis aliis disciplinis, quae ad usu na forensem necessariae sunt. Itaque utramuis Rhetoricaesgnificationem rhetores se Iuuntur, peccint in diuisione: quia vel illic multa
non necessaria ponunt et hic multa necessaria praetermittunt. 9 Elocutio vesti comparatu velut inuentio corpori, ut libm 2. de Oratore, Non erit,ut opinor, iniqua partitio, s cum hunc ego oratorem, quem fingo,ut i nititui, crearo,al uero, confirmaro,tradam eum Craiso vestiet dum atque ornandum. Et in Bruto,Rex ditas exquisitasque sententias nitalis Spellucens vesta at oratio. io D uiso orationis in quinque partes, earumque ordo partium,rhetoricum nihil habet,quia in his quinque partibus nihil praecipitur de ornatu & actione orationis, sed ex dialecticae inethocli legibus dependet, quae iubent ut in exordio res primum proponatur, deinde narratione explicetur, tum certas in partes diuidaturi quae adhibita confirmatione vel resutatione doceantur vel improbentur,tum ad
extremum disputatio concludatur: eamque ordinis descriptionem, si quid artis
273쪽
est, nori oratoria, sed dialectica ars suo iure sibi xendicat: quippe cuius sit pn
prium munila docere,quae in longa oratione proponi, de qu v sequi , ia & ordine debeant. ii De quatuor et ut Onis viciatibu , quas Crassus prono:uit, una duntaxat est oratoris propria & germana: nam I.atine loqui, non est .aus orat ris,ut ait Cicero, sed ciuis Romani: & perspicuitas in oratione communis est vi tus Grammatica ,Rhetorica Dialecticae: &decorii item coni mune est omnium artium, omnisque laumanae prudentiae Schia inanitatis: solus ieitur Ornarus in tropis & figuris Rhetoricae elocut:onis propriuς est. I 2 C Hudit Ichetoricae artis inlitatem allegorica similitudine sagittar orum: qui icopum, tuo tela sua diri eant, intuenturi nec tamen omnem vim dicendi statuit in te ipsa: quia anate artem reperta multi fuerunt eloquentes, ex quorsi obseruatione arx ipsa nata siti homines enim,ut ait Fabius, sicut in medicina clim viderent alta salubr: alia insalubria,ex obseruatione eorum fecerunt artem: ita clim in dicendo alia utilia, alia inutilia deprehenderent,notarunt ea ad imitandum vitandumque &quaedam secundum rationem eorum adiecerunt ipsi quoque: haec confirmata sunt usu, tum quae luitque ii rebat, docuit. 13 Artis Rhetoricae obieruatio ab antia quis Rhetoribus vitiose facta vitiosam artem genuit: nam cum in singulis artibus propria &dis L ncta materies obseruari debeat, o Grammaticae materies in Grammatica, S Rhetorico tu Rhetorica: Graeci tamen & Latini Rhetores non propriam quandam eloquentiae vim&facultatem spectarunt, sed portuu hominem unum,in quo species multarum artium elucereri: : Scum eloquentia ad Gmnes res accommodari possit, n,hilominus tamen illi Rhetor cam artem duntaxat ad materiem caussarum citi ilium traduxeruntritaq; in tota artis descriptione propter vitiosam obseruationem grauiter erratum est.
' Et exercitatio quaeda scipienda vobis est quanquam vos quissem iampnaem esu in cursu: stia js qui egre tu
tur ad dium quit ea quae agenda seunt in foro, tanquam
in acie, possunt etiam nunc exercitatione qua si ludicra praedi cere ac meditari. I anc se inquit Sulpitius,nosse volumus attamen ista quae abs te breuiter die arte decur sunt,audire cupimus quanquam uni nobis quos non inaudita verum illa mox nunc de ipsa exercitatione quid
tias, quaerimus. Equidemprobo ibi rassus,inquit,quae vos sacere fletis, ut caussa aliquat ilia consimili caussarum
earum, quae in forum deferuntur, Patis quam maxime ad veritatem accommodate. Sess pleris in hoc vocem moaeo, vel eam silenter, vires exercent suas, linguae celerit rem incitant, verborum sequentia delectantur, in qu alse eos quod audierunt, licen O homines, ut dicant e cere
silere. Gre enim etiam illud licitur Peruerse d cere homi. o nes,
274쪽
ne per ἰerse Acessi suci ime consequi. Quamobrem in i lis ipsis exercitationibus etsi utile est etiam subito saepe dicere,
tamen istassuribus sumpto statio a cogitandum .prratius ais accuratius dicere . ' caput autem Q quoa cri*ere
aecam minime actam 9 Ist enim magni t boris quem I rique figimin quamplurimum scribere. '.Sylus,optimus praestantisimus dicendi lector ac magister neque inivri a. Num si siubitam fortuitam orationem commentatio cogitatio facile vincit,hanc ipsampi Getao sidua as ens rQtur Verabit. Omnes enim siue artissum loci, sui ingem' iniussam atlpmsse ii qui mogo insumineare, de quas ribimus, inquirentibus nobis, omnii acie inge-nr contemplanti us ostenduntse, occurrunt: omnes entcntia, erbas omnia,su unicuiusque generis maxime propria, maximia laustria ,sub acumen si subeant siccedant nec se euo tum ipsa collocatis confirmatios vemiborum perficitur in ribendo,nonpoeticose quodam or torio numero . modo. ' Haec unt quae clamores admirationes in bonis oratoribus efficiunt: nes V qui quam,nisi
diu multum criptitari etiamsi vehementis mese in his subitu dictionibus exercueris,consequetur: m qui a sir benai consuetud ne ad dicendum venis,hanc asere facultatim, t etiam sebi is si dicat, tamen illa quae dicantur similia scriptorum esse Ἐideantu ais etiamsi quando indicendoscri pium attulerit aliquet ,cὴm ab eo discisserit, reliqua simili
oratio conseqμeturitat concitato uauigio ciιm remiges i
hibuerunt, retinet tamen se nauis motu cursum Fuum intermisse impetu pulp/l remorum: sic in oratione perpe-tMa clim siripta d 'cio larem tamen obtinet oratio rei qua cursum criptorum militu meo, vi concitata. In
275쪽
os AVD. TALI EXPLIC. auot uianis autem costationibus equidem mihi adolesce tutus proponere laesam illam exercitationem maxime, qua b. donem, nostrum issuminimicum latum esse visiebam, tot versibus propositis quammaxime graui bus,aut oratione aliqua lecta ad eum em quem memoria
Essem comprehender eam rem ipsa quam legissim, e bis at s quammaximepo sim lectis ronuntiare. Sedrost animaduerti hoc esse in Loc viij, quia ea verba quae maxime missi reipropria, quaei, essent omatissima also Lma,Occupasset aut Ennius . 'a eius versus me Gercerem aut Vracchussirius orationem mihi forte proposuisem. Ita
s Udem verbis Herer, nihil prodesse falsetiam obessi
quum minus idoneis uti tan uesierem J Finea mih lata cui eo , sum Us adolesiens, *rsummorum oratorum Vraeca orationes explicarem: quibus lectis hoc assequebar, vePum ea quae legerem cyraece, Latine redderem, nonsoliιm optimis verbis utererim tamen usitatis,sideriam exprim rem quaedam verba imita lo,quae noua notis essent, dum modo essent idonea. Iam vocis, G pritus,m totius corpo
ris, O i in linguae motus Ο exercitationes, non tam artui
indigent,quam laboris quibus in rebus habenda est ratis diluenter quas imitemur,quorum miles Ἐelimus esse situm L nobissiιnt non solam Oratores Ietiam actores: ne mala consuetussine ad aliquam deformitatem prauitatemqον niamus. Exerceda est etiam memoria edisiendis ad verbum quamplurimis nostris' tis, O alienis. . H, in ea exercitatione non e mihi di*licet adhibere si consere ris, etiam istam locorumsimulacrorumi rationem, quae in artetraditur. '' Educenda deinde Actis in exhac domefica exercitatione G τmbratili medium in agmen inpiau
276쪽
rem,in clamorem,in castra, atque aciem frensi subeundus usus omnium, oepericlitandae vires ingen, ilia commentatio inclusa, in veritatis lucem proferenda est. ' Legendi etiam et Ensenda hisoria: Omnium bona umantiumscriptores ac doctores legendi, peruoluta exercitationis caussa laudans,interpretand corrigendu
ituperandi, refigendi: dissutandum , de omni re in ta trariaspartes: quicqui erit in quas re quod probabile Heripossit, eliciendum ris dicen2um. Perdisiendum ius
ciuile, cognoscendae leges,percipio a omnis antiquitas senatoria consuetudo, implina Reipub iurastriorumsedera, Iactiones: caussa imper, cognoscenda est. ' Libandus est etiam ex omni genere γrbanitatis, facetiarum quidam lepsis, quo tanquam salve bergatur omnis oratio. ' Ef
fudi νοbis omnia quaesentiebam: quaesertasse, si, emc-Pe patremfamilias arripui sitis ex aliquo circulo, eadem τρἴupercunctantibus re ondisset
i Crassus transit ab arte Rhetorica ad ex Thirationem, tertiam caussam con- uendae eloquentiae, cuius duo sunt prima & summa genera: eloquentia Gnim exercetur partim domi, partim in foro & eivilibus caussis: S prior illa d mestica exercitatio posterioris huius forensis gratia suscipitur,ut cinii adolescet tes in Rhetorum s cnolis diu multumque declamauerint egerint, audierint, scripserint,multa & varia didicerint,multo paratiores de instructiores ad veram et quentia: Gercitationem, id est, ad agendas ciuiles caussas accedant. 'uo in loco videmus exercitationis oratoriae Cinipia angustioribus terminis concludi, quam rediat: Crassus enim eloquentiae studium ad clinii forensis dictionis totumem. at eloquentia exercenda est non sol sim ut in foro 3 seriatu, sed ut in hist ri ut in philolophia, ut denique in omni requaecunoue oblata fuerit, elefanter ec ornate dicas: nec minus eloquentiam exercuit in philosophia Plato,aut in hiastoria Theopompus rutin poesi Pindarus ouam Athenis Demosthenes, aut Romae Cicero in iudiciis aut concionibus publicis. Sed Crasti sententiain explic mus : Dcclamatio primum genus est domesticae & ludicrae exercitationis, & d claratur similitudine tyronum, qui prius exercentur in campo, quam in aciem S praelium veniant Interposita igitur Sulpiiij adolescentis rogatione Crassus tradit duo declamationis oratoriae praeceyta.prunum, ut ea sit torensium caullarum similis, quod etiam praecipit Fabius. secundum,ut sit meditata: ubi repreheudit Lib. iactatum in scholis prouerbium, O ῆ Mγειν τὸ λ μ ut ell,dice do consequimur ut dicamus: quia ut bene dicendo, ni oratores, sic male dicen
do, niali de vitios sunt: cum igitur duplex sit rauo declamandi, una subita& e
277쪽
temporali , altera prouisa & meditata, i icet prior i nterduim si vidi , osteriore lanam iniusta approbat Crassu . 2 secundum genus exercen In eloquent aeest i iis qui cum sit duplexalter subito a ter meo ratus, Cressus hunc medit . tum ma i, Pr,bat primum a similibus:Vt declamatio med. tara melior est, u me en ot alis: ita sci pumdeinde, uM illic partes Rhetoricae lux po Gxui .liosa 3 tuo diligentius Gercentur, inuent o,d sposito,& elocutio: quem locum Fabius explicat. Sit primi, tardus, tum d :lisen ristylii : quaeramus optima: cc protinus. sese osterentibus gaudeamus:adhibeam riud cium inuentis, d 1 post o probatis: delectus enim rerum verborumque habendus et , S poni era tingui mi exanii' nanda postea subeat rario collocandi, versentuique omni L co numeri. Et paulo 'dist, Sic scripsisse Sallustium accepimus, & sane niani estus est etiam ex Op re ipso labor. Vimilium quoque paucissi mos ici ipsi ite di e ver vis antli i Wὶ Va rius: oratori, qui ceni alia est conditio, itaque hanc moram & solic: tud nem mitiis impero: nam prγmlim hoc constituendum. hoc obtinendiim est, it quam ptime icribamus: celeritatem dabir consuetudo: paulat in res facilius sese cilien dent: verba respondebunt: compossitio sequetur: cuncta den que, Ut in fomitii bene consi tuta n ossicio erunt: summa haec eli rei, c t o scribendo non sit , t ις eser batur bene scribendo sit ut clib. 3 S iis erat instrumentum, quo veteres in tabulis scri bebant, ii Dc factum est , ut sh u; pro scriptione per i leto armiain dicaturio in Bruto Et: am . retis ex ut radicam si tu . Et in Epist. stylii . uicendi
opifex. Et lib.z de Or. it. Hanc ad leve ctim exoc: arrone tum sirio, qui S uia. αhoc maxime Grnat Mina at, formanda nobis o itio est. Commenda ur dili gen' dc accuratus strius ex his quae bonis oraboribus accidiin iis modi sunt clamores &ad inradiones audientisi, ex accurata ' i et a s e enda Spolientiae orationis. s Inhibere, verbum est nauicum,quo Cicero h c ab utitur: non enim' est remos sustinere sed contra rem parem ec tamen si in tros M locutus in Ciceiro, idcirco locus hic corr pendus & imitandus est, ut pr0 eo bustaenere reponatur: sed satis est admonere C ceronem improprie locutum esse: n quo cum Psc rum.
sus in alio opere peccasse peccatum suum i naur s didic t, ut so b. t ad Are cum: Inhibere illud tuum, quod valde mihi are ierat, vehementer displicet: est enim verbum totum nauticum:quanquam id quidem sc ebam,sed arbitrabar sustineri remos, in inhiberi essent remiges ivisi: id non esse eiusmodi didici heri, cum ad villam nostram nauis appelleretur. Non enim sustinent cis alio modo remigant: id ab remotissmum est. quare fac es,ut ita sit in i bro quemadmodum suit. D ces hoc idem Varroni, si sorte nautauit: nec est in clius quicquam, quam xt Lucullus sustineat currum ut bonus stare aselato equosque: scitarerq; Carneades προδελ pugilis, & retentionem aurigae similem facitim χα. Inhi bitio autem remigum motum habet, & vehesnentiorem quidem remisationisi uena conuertentis ad puppim x des quanto hoc dii ventus curem, quam aut de rumore. ut de Pollione. 6 Duplex exercendi styli ratio proponitur : una, cum Latini alicuius authoris sententiae verbis aliis explicantur: altera, cum Graeca Latine redduntur: priorem Crassus improbat hoc argumento: Si utimur iisdem verbis, nihil proficimus: si aliis, nimiis idoneis xti consuescimus: Sed utimur iisdem aut aliis verbis: Quare in hoc Renere exercitationis aut nihil proscimus, aut minus idoneis verbis uti consuestimus. Sed Crassiis dupliciter sallitur, in parti ione.&in partis unius re emone.In pastitione quidem, quia ron tantum duo sunt modi, quibus stylux l atine consor mari possit, sed etiam iciti ix adiici debet, cum authoris alicuius Latmi non sententiam eandem,sed argumentum smile nobis proponimus, quod verius ii sus thoris,aut Omnibus, aut quamplurima optimamus: quomodo pueri ut liter
278쪽
in Ciseroni miratione exercentur. In partis etiam reiectione sallitur Crassiis, quia potitimus sententiam propositi alicuius authoris tam idoneis & illustribus verbis reddere, quam author ipst sit vlus: itaque Fabius conuersionem ex Lati- Lib.io. nis ait multum consore, neque tantum interpretationem esse vult, sed circa eosdem sensus certamen atque aemulationem: ideoque ab aliis Ra Cicerone dissenti qui vertere Latinas oratione, vetat,quia occupatis optuni quicquid aliter dixerim res, necessest esse deterius: nam ut ait Fabius non semper . . desperan dum est, aliquid illis quae dicta sunt melius polle reperiri: neque nat ra tam te: unam di pauperem serit eloquentiam , ut una de re nisi semel dici non possit ouid λ quod Cicero nobile certamen cum Roscio Comoedo instituit, trum histrio circa voces easdem plura gestu variare, an orator ipse eandem rem pluribus verbis ornare possetλ Et de Arch a Poeta Cicero loquitur his verbis, Quoties Mid i reuocatum dicere eandem rem commutatis verbi, atq; sententus Et rhetores commorationem vocant figuram, in eadem res commutatis vcstis iteratur. Itaque Crail iis hoc loco nobis audiendus est. Altera styli exercet di ratio tum valet cum stylus Latine iam factus est: non enim Graeςi Latine bene reddi pollunt,nisi Lat na iam noris: qua exercitatione multi decepti su nt,qui clim Latine nescirent, speram ni tamen cx hae Crasti sententia Graecis authori bus Latine vertendis maenam se styli laudem consecuturos : AEna tamen eorum scriptis nihil sit ineptius Ginfantius. Cicero autem prius Romae Latine didicit, quam Athenis GraecE: & cum Demosthenis, Platonis, Xenophontis Graecos liabros Latine vertebat, Optime tum Latine sciebat:& quod Fabius praecipit. Gra cis esse incipi ci iura:id tum in Romana consuetudine , alia. t,qua insantes & Pu ri a nutricibus Latine loqui diicebant. 8 Tertium senus domesticae exercitationis est in actione, in qua Crastus praecipit,vi nobis Optinios quosque non or tores s.lum, ted histriones proponamus: sic Demosthenes ex Graecis Oratoribus Callistratum, ex histrion bus Satyrum :&Ciceio ex Lat. nis oratoribus Cras cm, Antonium Sulpit. um c Hortensium: ex histrionibuς verb, Roscium & Assopum dilis et obseruauit. 9 Exercitatio memoriae plurimum confer quia suppeditat oratori promptuarium multarum rerum, & copiam verborum : itaq;vrile est oratori multa scripta ad verbum edi cere, ut & sententiis & verbis abundet. quod vero Crasso non displicet artem memoriae, quam Simonides inueni cse dicitur, adli. bere ex locis tu i maginibus, ab eo Quintilianus dissentit, & hane Ul . artem totam deridet, iconsu am & operosam nimis : cenietque potius comῖ sitione S diuisione rerum, quas ediscere volumus, utendum est in si qua ver bdocu ma est tuum dae memoriae, ea tora est artifici; dialectici, in legibus syllos: simido methodi . quemadmodum dialecta cae Institutiones Petri Rami planius indicant. Io Eloquentia non solum exercetur domi in declamando, scribendo,uocem dc pes tu in cons armando, multa memoriae mandando, sed etiam in foro, ut in action bus ciuilium caussarum, quae per allegori cana smilitudinem bello&praelio comparantur: quia ut illic ferro & strepitu inter milites,ita hic voce & ct more inter orati res decertatur. Itaque persaepe Cicero res forenses metaphoris rerum bellicarum significa propter vicinam de germanam quandam earum I ter se similitud nem. Vt in P to, Phaleraeus erudit i limus ille quidem horum omnium, sed non tarii armis inst.tutus, quam palaestra: inaque celectabat magis Athenienses, quam inflammabat : pro si erat enim in solem &puluerem non
ut e militari tabem actitosed yr e Theophrasti doctissimi hominis umbraculis. Et Cicero de seipso sic ait, Quamuis illa clamoribus adolet centuli diximus de sup In oratiplicio parricidarumλ Ii Crustus relabitur ad reliquas partes exercitationis domeli cae, quas sum irratiis, de breuiter persequitur. ut lectioncm poetarum, quam Theophrastus ait oratori plurimum conserre: historiam,quae seta i rabius ora- Lib. io. tionem M.t velut molli quodam sti ': ti nem omnium bonarum an um,
279쪽
ingenium hominis acuit ad sorenses eontroversias: iuris scientiam, qua egent eaussae sorenses quotidie:scientiam politicam,quae mores Mirub.& disciplinam contineti facetias i is quae ad delectandum auditorem plurimum valenti is Facetiarum lepos comparatur sali: quod ut sal asperius ea is grat.ores eos incit,in iacetiae condimenta quaedam suntinc deliciat orationis,quae risum di voluptatem G5.ti mouent: Quinetiam licetiae mταφοευῶς dicuntur sales: ut in ossicit Saleve. Libs ro&facetiis Caesar Catuli patris frater vicit omnes, Et ad Paetu Accedunt nucsinu. Amri,sed salsiores et illi Atticorum,Romani veteres atque urbani sales. 33 Generalis est conclusio,de tribus eloquentiae cauilis,natur docv.na,& exercitati neaeum modesta extenuatione Crassi rene despicientis sermonem suum tritum divulgarem,& vel impetitissimis hominibus notissimum.
' Haec quum cinasses AUFet lentium est consecutum quanquam satis us qui aderant, ad id quod eratfrv
tum dictum videbatur, tamensentiebant celerius esse mulis, o, quam ipsi τessent, si eo peroratum. Tum Scaeuo uid est, Ootta, inquit, qui tacetu' nihilne vobis in men rem venit, quoIpraeterea a Grassi requiratis' MMO Umehercule,inquit, sum attedo. tantus enim curses verborum fit, sic euolauit oratio, ut eius vim incitationem asstexerim, vestina, in resumἴ non viderim tanauam in aliquam locupletem ac refertam domum venerim, non ex
Incata veste, nes proposito argento, neque tabulis rigvetupropalam collocatis,sed his omnibus multis magnificisci re bus con ructis ac reconditis, sic modo in Oratione 6r di uitias ac ornamenta eius ingen,per quaedam inuolucra a que integument aperflexi sed ea quum contemplari cupe
rem,vix asticis i potes in fuit: ita nes hocposum dicere, me omnino ignorare quidpossideat, nes plane nosse ac via δύα ' Quin tu igitur facis idem, inquit Scaevola,quo
ceres, si in aliquam domum plenam ornamentorum illam
enisses Si ea seposita,ut dicis, sent ut valde lectandi cupidus esses,non dubitares rogare dominum Nproferri iubere raesertim si set familiaris similiter nuncpetes a se as
se, H eam copiam ornamentorum isorum, quam constru Eam
280쪽
diali sponendi, recordandi,eloquendilronuntiandi peritus:quods de unius arretis artisce a Grammatico dialectico & teris artiscibus distincto sentiunt, coiisuse faciunt: cum inuentio, dispositio,& memoria dialecticoum proprae partes sint, elocutio & pronuntiatio sbiae rhetorum snt: sed si de oratore tanquam politico principe praecipiunt iid sereth sacultatem eius exprimunt, quae non solum rhetorica & dialectica, sed caeteris artibus contineatur, quae tamen in Rhetoricis libris non explicantur Deinde etiam inter se conueniunt,ut oratoris propria miteries sit in disceptatione caulrarum clualium, in 'iio uterque labiti ire quia et quentia communis est omnium quaestionum ciuilium, & non ciuilium ornate dicendarum . di sentium autem inter se, quod Scaevola materiem rerum toremisium sine doctrina&cognitione magnarum artium agi&tractari posse desendit: si modo vir politicus prudentiarn,&vshm,S facultatem mediocrem in agendis caussis nactus fuerit: & idcirco negat oratorem in omni genere humanitatis iversatum esse oportere. Crassus in hoc Sradu Scaeuolae retistit, qudd persaepe caussae eiusmodi incidunt, in quibus de virtutibus & vitiis, denatura & rebus occultis,ae Republ.de iure ciuili,de exemplis antiquitatum, deq; e cunctis rebus, quae in artibus tractantur,oratori dicen um sti Itaque concludit oratorem nutilius eruditionis expertem atque ignarum esse debere a in qua contentione utera que nomine oratoris abutitur ad significandum hominem politicum actorem quilium caussarum. Illud etiam consderemus, Crassum, dum Scaeuolae respondet, parum sibi constare, & instar Proteos varium di mutabilem esse: alias enim vera & germana notione oratorem informa clim ei tollim ornatum orationis attribuit: alia, hominem politicum hoc nomine desnit omnibus artibus instri . Oum,qui de omni re scienter & ornate misi dicere: alias ut homo ille politicus aliquia ignoret, concedit: sed hoc addit, esim rem quampiam ab homine docto cognouerit, eum melius & ornatius esse dicturum, quam eum, a quo didicerit: quae collatio qualis ego, tuo loco diximus.
Tum QAntonius,' Frabas mihi inquit, Mia 6 assi, quassicis: nec dubito quin multo locupletioris aicendo futurus
sit,si quis omnium rerum aisartium rationem naturams
comprehen eris. Seorimum ijdissicit actu est, praesem tim in hac nostra τὰ nostriss occupationibus deinde illud
etiam verengum est, ne abstrahamur ab hac exercitationeo consuetussine dicendi populari s forensi, Aliud enim
quoddam genus orationis esse videtur eorum Bminum , de quibxspaulo ante dixisti , quamuis illi ornate ingrauiter,
aut de naturataci rerum, aut de humanis rebus loquantur.
' Nitidum suo uam genus est verborum G laetum M palaestrae magis ole quam huius ciuilis turbae ac fri. Namque egomet, qui ero ac leuiter Vraecas Iteras attigissem, i men tam Procon lis ciliciam proficiscens, Athenas ν