장음표시 사용
301쪽
idero constituta ad tuendum eum, qui per osteni sua sponte se defendere n quit,iure ciuili data & permissa. Tutores autem sunt, qui eam vim & potestatem habent. 17 Gentilitas, est gentilium series, id est, eorum, qui inter se eodem
nomine sunt, qui ab ingenuis oriundi sunt,quorum maiorum nemo seru: tutem seruiuit, 'ui capite non iunt diminuti: Asnatio autem eorum, qui virilis sexus propinquitate iuncti sunt. i 8 Alluuio lluminis est fundum alluentis, sicut circui iuuio fluminis insulam repente natam circumfluentis: caullae autem centumuirales interdum oriuntur defundis per alluvionem adiectis, aut detractis, di de insula per circunluvionem repente nata in flumine, cuius esse debeat. I9 Nexos veteres dicebant, qui suas opero in seruitute pro pecunia quam debebant, domino praestabant: nam obaerati qui soluendo non essent, vocati inius, lege duodecim tabularum in temporariam seruitutem creditori addiceta tur. xo Mancipia dicta sunt,quia ab hostibus manu capiantur: hac tamen appellatione conpinentur omnes serui, qui alieno dominio praeter naturam Iubi Cuntur,sive lure belli,siue alia ratione. dicitur etiam mancipi um res quae mancipatur,& a nostro dominio ad alterius transi: id i , olim sebat adhibitis non minus quam quinque testibus ciuibus Romanis puber bus, & eo qui libri pens diu batum is auton qui mancipium accip:ebat,aes tenens ita dicebat:Hunc ego hominem iure Quiritum meum esse aio: i,u; mihi emptus est hoc aere, aereaq; Iibrat deinde aere percutiebat libram,idoue dabat ei, a quo accepisset mancipium, quasi preti j co, ut ait Boetius. M De iure parietum, luminu, stillicidiorum, Aribitur inDicestis: Paries est, siue murus, sue maceria est, et ait Gellius. Lumen ut ait Paulus id est, ut coelum videatur. & interest inter Lumen S P spectum: nam Prospectus etiam ex inferioribus locis est: Lumen ex inseriore loco esse non potest.Stulicidium,est stillarii m&aquae pluuiae fluxus e tecto. xi Testamentum est voluntatis nostret iusta sententia de eo quod post mortem seri inlumus.
Rumpitur testamentum aut adoptione, aut posteriore testamento , aut haeredis casu, aut capitis diminutione, aut impersestione, aut iniquitate. Ratum autem est, quod permanet, neq; rescinditur. de testametis ruptis & ratis vide Valerium. Lb.8.
M suum propriὸ ad dominium resertur,unde pro meo, tuo,sii possidere dicimus: alias ad obligationem εἰ ius personae,ut ius suum persequi,& suum amentum legare, quale est illud quod est in nominibus: huic opponitur alienum. Ciuis ius habet ciuitaris eius in qua uiuit,peregrinus no habet. 2s Se cuit, est homo sui iuris,nec alienae potestati praeter naturam subiectus. Liber conti4 sui i uris est, & habet naturalem facultatem faciendi quodcunque libet, nisquod vi aut iure prohibetur. 16 Secundum argumentum sumitur ex lactis impudentiae, collatione minorum auctis. syllogismus simplex primigeneris: - , Q. Qui rudem se in paruis, exercitatum in magnis caussis profitetur: inia. - pudens est: Oratores mitati se rudes in parilis,& exercitatos in magnis caussis profitentum.
Multi igitur oratores impudentes sunt. Propositio syllogismi continet allegoria ubi ex paruis nauigiis paruae caussae,&ti. ex quinque remibus magnae causae si nificantur. 1 Conclusio syllogismi eum allegorica comparatione a minori ad maius. Dissicillimum est imperitum nautam in Euxino Ponto nauem quam Graeci Argo vocaverunt agere: at divicilius in oratorem ignarum iuris, magnas caussas in iam tractare. Argonautae
fuerunt Heroes, Iason, Hercules, Castor Pollux, &alij multi, qui aedificata naue Argo ad Colchos vecti pellem inauratam arietis sustulerunt, Resisque filiam
Medeam rapuerun quibus traiiciendus suit Bosphoriis Thracius,&Pontus E ianus in hoc transtu maximὸ incuruus, breuis, atrox, nebulosus, raris stationibus, non molli, nec arenoso circundatus littore, vicinus Aquilonibus: &quia
non profundus est, fluctuosus, atque seruens, ut ait Pomponius Mela.
302쪽
18 Transiti leuioribus mussis ad grauiores & dissiciliores, quae egent hiris
scientia. syllogismus est connexus primi modi: Si maximae caussae egent praesidio i uris,impudens est orato qui ad eas audet sine iuris scientia accedere: Sed primum verum est:
Uerum itaque in Spostremum. r. . . iAssumptio illiustraturanductione decem exemplorum. primum est de re test mentaria vocata in iud enim, unde miles quidam supemordilaesiit, re ait Valer. cap. G. . Maxim.&Paulus sic de ea re censet, Consultus an videatur ex haeredatu quem pater putauit decessisse, re pondi filios & filias nomina im exhaeredatos proponi, de errore autem eius patris qui intercessisse proponitur, apud iudacem agi portere. Filiusfamilias miles umit terri paganus nominatim a patre aut lixres scribi, aut exhaeredari debet. α' Haec tria verba TEs MENTO exHAz- κε s r Ac Tvs in nonnullis exemplaribus non sunt: videnturque expunge da esse, quia cum sequenti sententia pi nant, quae est, Quem Pater testamento neque haeredem, neque exhaeredem scripsisset nominatim. 3o Secundum exemplum est de iure gentilitatis, S stirp.s, quum quidam ex familia lauci rum iniusta seruitute oppressus, deinde manumissus, haeredem filium moriens reliquisset,& filius deinde intestato decessisset , lege duodecim tabularum lam ita pecuniaque eius agnatorum gentiliumque erat. Claudii itaque hane haer ditatem iure gentil tatis petebant,quia pater illius & re & nomine Claudius e set: Marcelli veQuire stirps,quod pater ille seruiendo desisset esse ingenuus ει sentitis Claudiorum: nam gentilis amplius no est is uius malorum quisquam seruitutem seruierit: st i ps autem & cognatio seruitute ut capitis di m. nutione non tollitur. 3i Tertum exemplum de iure application is, clim peregrinus pud patronum quendam Romae mortuus esset, patronus centumu rati iuuic defendit haereditatem illius adab pertinere, & Wcit. 31 Quartum exemplum de rescindenda vendition haut praestando damno, clim vendetor in mancipio v tium reticuerit: nam legibus duodecim tabularum dici debet: idem exemplum planius narratura C,cerone lib. 3.Oise. 33 Hic Serptus Aurata,vel At alii volunt Orat dictus est apiscibus aurati , quos mich dilexit, ut a et Macrobius: veleo.8. G. a. quia duobus annulis aureis Praei andibus utemur, ut ait restus. 3 Qui tum exemplum de aedium luminibus, quae M.Bucculeus venditor in manc. Iuo uti tum estent ita I Iusio emptor recepit. tua de re ita 'cribit Pomponius. i senuitus imposita fuerit, Lumina quae nunc sunt, ita ut sint, de suturis luminibus ni hil caueri videtur: quod si ita strautum,Ne luminbus Oisciatiir,quia ambis est scriptura,virum ne his luminibus ossiciatur,quae nunc sunt,an etiam hi qum
postea quoque sierin hun an ius est verbo generali omne umen si mr i scar , siue quod in praesenti,sive quod post tempus conue innis chmigeriti futuro quoque aedificio, quod nondu est,i et imponi, vel acquiri seruitus po est. *s Se tum exemplum est de iure haereditis, S status caussae ex testamento nam inrisi
posthurinus moriatur,antequam in tutelam suam venerit, larcus cruriushaeres meus estor quum nullus Posthumus natus esset, M.Coponius iure agnationis, haereditatem petiit aduersus M. Curium: Copon um Scaevola,Curnini Cra su desendit. Ille verbis testamenti, hic voluntate de mente testantis nitebaturi hoc exemplum cureo propter nobilitatem caussaen oratorum, qui caullain eter . tribus aliis locis commemora pro cecinna,in Bruto,&hb.Mde Orat. 36 Septimum exemplum de ture postliminii, utrum C.Mancinus postlisinio redis fit,quem paterpatratus ex senatu icon sulto Numant nixtiostibus dedidisset, iis PM cieinis que tamen hunc illi recepissent. de quo icero ad hunc nodum scribit, Quid na. quem paterPatratus dedidi aut suus pater popululue vendidi quo is iure am ttet cutitatem ut religione s luatur ciuitas, ciuis Romanus traditur: qui cum est acceptu eorum est, quibus est deditus: si non accipiunt,ut Mancinum Numantini,
303쪽
tini etinet integram caussam &ius ciuitatis. Modestinus, An,inquit,qm hosti- LA. s.deebus deditus,re uersus,nec a nobis receptus est,ciuis Romanus sit,inter Brutum & Foris . Scaevolam varie tractatuin est, & consequens est , et ciuitatem non adipiscatur.3et Octauum exemplum, de iure postlimini j, & ciuitatu: de quo Proclus -- Lib. M. reconsultus ita iudicat: Non dubito quin scederati & liberi externi non sin eq; inter nos atque eos postliminio opus est, cum etiam illi apud nos, & libertatem suam, & dominium rerum suarum aeque atque apud se retineant, & eadem n bis apud eos contingant. hine intelligimus foederatum hominem, cum Romae seruisset, si manumissus, tandem domum receptus esset, desisse Romanum Guem esse: 'uia duarum ei uiratum nemo ciuis esse potest: neque ramen domum postliminio rediisse,quia inter foederato, postliminium nullum est Ad inter hostes. 38 Nonum exemplum de iure libertati Sitne libertus domini volunt te census ante conditum lustrum plene liber λ Lustrum autem Romae non nisi quinto quoque anno sebat a Centoribus, i capita ciuium censebantur, diuitum facultates nominatim reserebantur in rabulis, pauperum rese nomina ta tum. 39 Decimum exemplum de iure diuorta j,An nullo nuntio remisso priori inori diuortium,contractis nouis nuptiis seri pol si Sc, An secunda mulier direnda sit uxor, an concubina λ Sc filius ex ea natus, legitimus sit, an nothus nutatum diuortium s ait Paulus) ratum est, nisi septem ciuibus Romanis puberibus Lib.ῶνα
adhibitis Praeter liberium eius,qui diuortium faciet.In repudiis autem &renun I . tiationibus probata sunt haec verba, REs v As TI EI HAR ET O. Ite haec, Lιb. GLTYAs REs TIRI AGITO. M Complexio est connexi syllogismi ad impudentiae reprehensionem, ubi impudens orator per Mo amoμ depin:tur.
i Transitus ab impudentia ad inertiam, quam Crassus in oratoribus castiagat tribus praecipuis argumentis: quod scientia iuris facilis sit, qudd iucunda, qudd plena dignitatis . primum de facilitate argumentum concluditur hoc si1-logismo:
Si esset d issicilis iuris cognitio, tamen propter utilitatem esset prediascenda:
Quanto igitur magis perducenti Mi mptio probatur testimonio Scaevolae. a Crassus duas caussas adseret, quare iuris scientia difficilis videatur, & quia veteres Pontifices hanc artem caelabant &2uia indigestam & confusam iureconsulti postea tradiderunt: de pri re cauli a Cicet Pollat, inquit, si lege, necne, pauci sciebant quondam: fastos G H. Murenim vulso non habebant: erantin magna potentia,qui consulebanturi a quibus na. etiam dlis tanquam a Chaldaeis petebantur. M Gneus Flauius auctore Li- Lib.9.derauio Gnei filius, scriba, patre libertino, humili fortuna ortus, caeterum callidus dei.
vir ta facundus. Aedilis curulis sulci contumacia aduersus contemnentes humi-
militatem suam nobiles cerrauit: ciuile ius repositum in penetralibus Ponti taeum euuleauit,sastosque circa forum in albo proposuit: ut quando lege agi posset,sciretur. Pomponius etiam de eodem scribit his verbis: Eodem pene tempo- Lib.dies. . re tria haec iura nata sunt eges duodecim tabularum: ex his quere coepit ius ciui le,ex iisdem legis actiones compositae sunt: omnium tamen harum &interpre-randi scientia, & actiones apua collegium Pontificum erant: ex quibus constia tuebatur, quis quoque anno praeesset priuatus: & populus prope centum annaaliae consuetudine usus est. Postea quum Appius Clodius proposuisset,& ad se mam redegisset has actiones, Gn.Flauius scriba eius, libertini filius, subreptum librum populo tradidit: & adeo gratum suit id munus populo, ut Tribunus plebis fieret,& Senator, de Aedilis curulis. Hinc liber,qui actiones conti net,appella tur Ius ciuile Flauianum, sicut illud, Ius ciuile Papyrianum: nam nee Gn.Fl uius de suo quicquam adiecit libro. Item Cicero , Inuentus est quidam scriba Pro MM Gn.Flaui rivi comicum oculos confixerit,de singulis diebus ediscendos lassos -
304쪽
. . Populo poposuerit, & ab ipss cautis iureconsultis eorum sapientiam compilarit. 4, - Crassus verisssime ait,unam quandam este scientiam, per quam omnes a res fiunt: Dialectica enim omnes artes Renuit, & in lucem edidit: per hanc itaq; ius ciuile in artem redigi posse demonstrat hoc modo: Omnes res di ilolutae. N indigestae, dialecticae methodi scientia in aliuquam artem pollinat ineludi: Ius ciuile est dii solutum atque confusum: . Quare ius ciuile in artem quoque redigi potesL. Propositio ii sustratur inductione similium exemplorum, de quibus artes satis Scompastae frunt, Musica,Geometri Astrologi Grammat: ca,S Rhetorica. hac locus sumptus es ex Philebo Platonis, ubi Sogares non si Idm iee commenda sed etiam exponit dialecticam artem faciendarum reliquarum artium: cum rei propositae ideam primum requirimus, deinde pauca & finitima genera proponimus: tum a generalibus principiis doctrinam ad speciales partes, non tamen infinitas, via & ordine deducimus: idire Socrates declarat duobus exemplis M sce & Grammaticae. s Cicero videtur in persona Crassi seipsum indicare, qui conitituerat in libris de Legibus tradere artem &doctrinam iuris c: ut IS: lcripserat etiam libellum quendata de iure ciuili in artem redigendo,que citat Gel- lius cap.ra lib. i. 46 Probat scientiam iuris civilis, quamuis in artem digesta non si tamen facile percipi posse, ab exemplo Aculeonis, & ab adiunctis rerum, quae in hac scientia traduntur: quod materies in iure tota fit popularis,& paucistas. 2. de O- libris comprehensa. Casus Aculeo habuit in matrimonio materteram Cicer rarare. nis,quein Crassus ex omnibus dilexit plurimum. Seriincium principale ar umentum contra inertiam sumitur ab adiuncta iuri ciuili delectatione, quae eclaratur ex quinque caussis efficientibus,quarum prima est antiquitatis cogniti 'quae ili legum libris comprehensa, miram adsert dcleetationem : exempla de priscis ceremoniis Pontificum & duodecim tabulis,atque etiam verbis antiqua
rum tellum reperies apud Ci.lib.2.&r de Legib. 48 Secunda caussa delectationis est scientia politica,quae cernitur magna ex parte in i gibus duodecim tabularum: quia leges aliae erant de besto liae de pace aliae de sociis, aliae de vectitaralibus,aliae de rure ciuium generatim descripto,quae exelicabant statum &dista linam ciuitatis. Tert a caussa delectationis est philosophia mores s , quae icitur esse posita in libris legi ii Uii ita primi legum latores, vitae& morum m sistra luerunt:& leges tu hil aliud sunt nis praecepta bene & sa cte vivendi, iux. . iubentius a Stiouesti, prohibent', contraria: quarum cum aliae certis pr. xmiis ciues excitet ad omnia genera virtutum: aliae propositis suppliciis reuocent eosdem ab omnibus ta singulis generibus v ciorum, videntur ob eam cauilain Praecepta seneralia philolόphiae moralis de virtutibus & vitiis omnia complecti. so Vetus illa Solonis sententia fuit, Rempub. duabus rebu, contineri, praemio&poelia, et ait C: cero in Epistolis ad Brutum. si Hic obiter irridet phil se hos, im de moribus mag s altercabantur, quam philosophabantur. 12. Auset protiositam comparationem de legibus 5 Philosorhia morali. ς3 Quarta caulla eii inor de charitas patriae.Dilomus patria: igitur mores patrie, qui con-t nentur legum I bris, magna cum voluptate legimus & percipimus: hic locus illustrinu exemplo vlyilis, aucto collatione minorum. Tysses maluit reuem ita Ii iratam patriam sterilem. quam apud Calypsi, nympham immortali, esse . quo igitur amore patriam nothain. res nam imperii totius orbis terraru complecti de Ni ..us p Calypib apuia nomerum Vlyssi promittit immortalitates i manete a. ud eam velitiem di μενωμ sua. ἰυρὶ, φυλακτου, Α θυνα sic τ' εἰ ir. - 4. II. a Σαυ- -- ετ
305쪽
Id est, Si mecum maneas teZIumseruabimus ambo: Immortalu eris. quantumuis tecta videre Tatria, π uxorem, cupidus, quam cernere 'Pas.
id est, 'Ithacae nec Iuta Uta est. nec pervia curru, Et miniis aptus equisquam capris fundus aliud , 1. . Ia ta
Insula vix ulla est 'aciosa, resertilis herbis
cincta mari, ast alias Ithace superemines omnes.s Qisenta causa delectationis est summa prudentia,quae cernitur in Romanis legibus:eaque augetur collatione cum legumlatoribus Graecis,ubi maiorem prudentiam in constituendis legibus tribuit suis Cicero, quam Graecis: sicut Gliam iacit Tuscul. i.Rempub. nostra maiores certe melioribus temperauerunt, &institutis,& legibus. c xterum Lycurgus Lacedaemoniis leges tulita raco & S Ion Athenientibus,quarum permultae postea Romam translatae, & in duodecim. tabulis perscriptae sunt. ss Crassus ad castigandam oratorum segnitiem, d cuit scientiam iuris primum persacilem esse, deinde periucundam. tertium principale argumentum sequitur de iuris dignitate apud Romanos, quae illustratura dissimilibus. In Graecia iureconsulti sunt homines viles de abiecti: Romae v ro amplisimi S clari sitim habentur: ouod postremum probatur exemplo Sexti Aelii, tui versiculo Quinti En nii celebratus est, Egregie cordatus homo Catus . tu' Sextus. ati multorum aliorum iureconsultorum, qui Romae summam di enitatem obtinuertit: ex suo genere fuisse accepimus M.Catonen P. Muti umariariim,P.Rutilum Rufium,4Tuberonem, Sext Pompei una,&c. s6 Secundum arsumentum de dignitate iuris per collationem minorum exponitur: Iuris scientia non solum valet ad ustum torentem, sed etiam ad decus senectutis. Cicaib. i. ita Legia bus,dicit sc non recusare, quo minus in senectute more patrio i n solio sedens de 'iure respondeat: hie locus declaratur similitudine Apollinis apud Ennium t quentis, Ut Apollo dicit se eum esse,a quo omnes consilium experant: sic tur consultus senex est tanquam publicus 1 pol ciuitatis:&exemplo Q. Mutit Scie , uolae senis, quem quotidie sui ciues de iure consulunt. s Versus sunt Iambici trimem,ex Enni, tragoedia: Fabius cip. idib.9.vocat hanc figura παρούIta, quum verius alicuius poetae in aliquam similem sententiam usurpam uv, vel ades. Peis Miam accommodamus. 18 Crassus transitum facit a priuato iure publicum, quod pertinet ad statum Reipubl.d in sares lacerdocibus, magi
306쪽
strat busque eonsistit,cui etiam adi ungit historiae scientiam, di cognitionem oratori necessariam esse: argumentum in I similibus, Ut priuatis caussis priuatum ius: Sic publicis publicum,& historia inseruit. s9 Expositis elocuentiae caussis natura, doctrina, & exercitatione, concludiatur ad extremum definitio persecti oratoris,quem antea eloquentem nominauit Antonius: eaq; exornatur a dissimilibus: Non definitura nobis nescio quis causfidicus, sed excellens orator , omnibus naturae dotibus exornatus, omnibus a tium praesidiis instructus,qui possit in ciuilibus caussis regnare,& ea omnia quς velit, maiestate orationis ciuibus suis imperare: quae informatio de actore Quilium caussarum perfecto, Rabsoluto vera quidem est: huic enim nota esse debent omnia, quae Crassus exposuit antea: sed disciplina in quinque partibus i uentionis,dit Positio is,elocutionis,memoriae, &actionis hanc absolutam persenam non instituit,cum de tam multis artibus, quae dicuntur oratori necessariae, Dialectica tantum & Rhetorica tradantur, & quidem confusili me tradaentur, ut in reliquis duobus libris explicandis probare instit imus:de oratore autem a eaeteris altiscibus distincto salsa est definitio: non enim elocutionis & pronuntia tionis lacultate haec tam multa continentur, quae Crassus in oratore definiendo comprehendit. G Caduceum sceptrum est Mercurii,& virga complicatis i ter se ansuibus intorta,quam caduceatores legati pacis olim praeserebant,ut toti & incolumes in hostium eastris essent. Orator autem set ait Crassus non tam caduce quam nomine oratoris incolumis versabitur in contetionibus ciuium, id est,nonia authoritate per nae,et orationis rectus&muniis erit. 6I Exornatio est proximae definitionis de oratore, quod is non tam magnifice a Rhet ribus informetur: hi enim vulgarem oratorem&causidicum duntaxat instituunt: Cicero autem in his .dialogis persectum. 61 Scaevola ad extremum retinet personae suae dignitatem, & grauitatem in cohortandis adolescentibiis. Argumentum est simi te sumptum ex apopthegmate Socratis.' bis 'vero, inquit Sulpitius, ytisun e ratα--,peri iucunda: stia pauca etiam requirimus, in primisi ea qμα valde breuiter a te crasse de ipsa arte percursasunt, qu missa te'non contemnere, γ didicisse confiterere ea hau
si latius dixeris, expleris omnem expectationem diuturni
desider, nostri: nam nunc quibus studendum rebus esset, accepimu quodi 2m tamen est magnum sed vias earum rerum rationems curimus cognoscere. Quid si,inquit Grasi Iur, quoniam ego quo facilius vos aru e tenerem, vin
sotius obmutuoῖm Voluntati,quam aut consuetudini,aut naturae meae et imus ab c Antonio, ut ea iure continet, nesia cprotulis,ex quibus unum libellum sibi excidisse iam. dudum questus est, explicet nobis, illa dicendi' mysteria
enuntietes tat ridetur,inquit Sulpinus: nam Antonio dia
307쪽
cente,etiam qui tu inte gassentiemus Peto igitur,inquiectasse a te,quoniam id nobis cantani homnibus ' idaetatu oneris ab horumariisentium sud,s imponitur,ut e pona quidi s de rebus,quas a te quaeri vides, entias. ' De prehensim equidem me inquit tantonia plane video aissetis, no tum quod ea requiruntur a me, quorum sum
ignaris ata insilens il quia quod in ea is valde uere soleo, ne tibi crasse μccedam, Ume nunc isti vitare non mnunt. Verum hoc ingressio A eata quae vultis, audacia
quod idem mihi flera xsu cie xenturum in hae dilutatione, quod in dicendo silet, ut nusta expectetur ornata oratio. Neque enim sum de arte Acturus, quam nunquam dissici, sed de mea consῖetudine: ipsi illa,quae in commentarium meum retuli,*nt ei nod non aliqua mihi doctrina tradita, sta in rerum usu causius tractata: quo vobis homi
nibus erudit mimis nonprobabuntur, M am iniquitatem accusatote qui ex me ea quaesieritis,quae ego nescire meam facilitatem laudatote, quum vobis non meo iudicio,stuvostros,ilis inductus nongrauate rsonaero. Tum crassus, Perge modo, inquit, ntoni nullum es enim periculum ne quid tu eloquare , nisiitaprudenter, ut neminem m-srumpaeniteat aJhunc te Armonem impulisse. Τ Ego voro,inquit,pergam,m id faciam quodis principi eri in mnibus di*utationibus oportere censeo, ut quid illuUt, de
quo di*utetur, explanetur: ne agarim errare cogatur o
ratio si j qui intersi Alsius rint, non idem esse illud de qua
agitur,mrellent. iamsi forte quaereretur,quae est ars imperatoris,constituendumputarem principis,quis esset imperator: qui suum esset constitutus administrator belligerem
di,tum adiungeremus de exercitu de castras de armibus,
308쪽
ά gnorum collationibus, is oppidorum 'pugnationibus, ae commeatu, dei idipsaciendis ais vitandis, de reliquis rebus quae essent propriae bessi administrandi: quarum qui
essent animo cientia compotes, eos esse imperatores iuc rem: uterers exemptu fricanorum, maximorum: Epaminondam ais Annibalem, ais eius generis homines nominarem. Sin autem quaereremus quu essetis, qui a Rempubl. moderandam, Uum G mentiam O, studium Dum contulisset, Gnirem hoc modo, qui quibus rebus viilitas Reipis pararetur augereturs, teneret, lysti νteretur, hunc Reipubl.rectorem,stconsi publici authorem esse habendum praedicarem1 Fub. Lentulum principem illum Tiberium Cracchum patrem, cetegum, Sub c ricanum, caelium, Grinnumerabiles alios
cum ex nostra riuitate,tum ex caeterv.Sin autem quaeror
tur 3 pnam iurisconsuum vere nominaretur, eum dic rem,qui legum circo uetudinis eius, quapriuati in civitate uterentur, c radriondendum, oe ad agendum, oe a cauen um, peritus esset: ' ex eo genere S. Melium, Inc anilium,Subl. Iustium nominarem. λs, ut iam assleuiora artium stula veniam si usicus, sit Vrammaticus,ffoeta, quaeratur, sim militer explicare quid eorum qui sprofiteatur,oe just non ampliuη ab quos si vostula dum. Nil opturinisi us,qui desiua via apientia γ-inus omnia pene profitetur, est tamen quaedam descriptio, veis quistudeat omnium rerum ciuinarum ais humanarum im,naturam, caussasus nosse, omnem bene vivo b ra fionem tenere oesesquinomine hoc appelgetur. Oratorem aruiem, quoniam de eo quaerimus, equidem non facio
eundem quem brassu ,--hi risus en omnem omnium
309쪽
I N I. D E o R A T. actrem at , artis cientiam comprehendere uno oratoris ossicio ac nomine: atsect puto esse, qui oe verbis ad audietam iucundis, O sententi' ad probandum accommodatis vus is in casu forensibus atri communibus: Hunc ego ap-Zello oratorem: eum os lepraeterea , infructum voce sectione, oe lepore quodam volo.
I Scient: a iuris in exercitatione Rhetorica pluribus verbis laudata est, quod oratori, id est, forens aduocato & homini politico sit apprime necessaria: dei cera ptaecepta Rhetoricae arti ab adolescentibus requiruntur, ut quὸν minus Per aetatem ingenio valent ed maius subsidium ab arte, quae est regula prudentiae,tabi comparent: sed Crassus reiicit in Antonium hane prouinciam docendae artis: caustae recusetionis in crasso sunt insolentia huius disputationis,&P O de quibus antea dictum est: caussa vero cur Antonius id facere debeat, est cognitio Rhetoricae artis: itaque Crassiis in adolet tentium gratiam Tuasor & rogator i terponitur. 1 Metaphora est a Mystis sacerdotius Cereris & Proserpinae, quia ut hi sua sacra occultabant,sic quidam Rhetores eloquentiae praecepta Dccuita tenebant. 3 In hoc genere loquendi inomines id aetatis antiptosis est et satis & usitata,vi apud Plautum:
Nes enim puduit id aetatus phantias struere.
Et apud Ciceronem Credo Platonem vix putauisse satis consonum,si hominem Idaetatis tam longo sermone diutius retinuisset. Exordium Antonii duplicem habet modestiae signiscationem, unam in Socratica dissimu latione B liet ricae artis,alteram in metu Spudore liberali: quia veretur Antonius post Cransum dicere: quem tamen pudorem statim corrigit, eleuando proximi sermonis expectationem,quod neque ornate dicturus st,neq; de arte vlla,sed de his duntaxat rebus,quas obseruauit. quae omnia apte & decore fincuntur in persona Antonat,qui nec valite Latin E loquutus est, ut ait Cicero :&nit artis distimulator, Inrt Hulem Cicero testatus est. s Antonius nihil de Rhetorica arte de qua tamen Lib. rogatus erat roe primo dialogo responde sed dissimulanter& ειρον υς oratorem Crassi refellitinam libro 1. perinde sentiet de oratore, atque c hallux primo hoc dialogo: sic enim Crassus lib. 1. Nox te,influit, Antoni expoliuit,Oratoremq; reddidit Anam hestereo sermone via ius cuius clam operis remigem aliquem aut baiulum nobis oratorem descripsera inopem quendam humanItatis,atq, in umbanum. Tu mi Antonius, Heri enim inqui hoc mihi proposueram,ut si te refellissem, hoc a te discipulos abducerem. Nunc Catulo & Caesare audiente videor non tam debere pugnare tecum quam quid ipse sentiam, dicere. Videtur autem Rhetor cae artis explicatio in alios dialogos suisse retiata, propter Scaevolam, quem decorum non erat de his rebus audire: Antonius igitur inlli tuendae ad Mcademicorum inorem contradici onis fratia prima leserti dialecticae methodi stirpat, quae iubet rem, de qua ag tur, initio definire: eamque declarat septem exempli Imperatorum, Rectorum Reipub.Iureiansuliorum, Muscor c,Gr nrat corum, Poctarum & Philosophorum. Eandem legem C te. b.rale Finib. Phaedro Platonis repetit: Omnis,inquit n'uaerendo quae via quadam &rati ne habetur oratio, perscribet e primum debet, ut quibusdam in formulis atatur ea res,vi inter quos disier tur, coueniat quid sit id de quo disseratur: hoe positum in Phaedro a Platone vidit Epicurus,sentitque in omni dii putatione id fieri opobtere. Et lib. i. Ossic.Omnia quae a ratione sulcipi turde Ur qua re institutio, leueta definitione proficisci, tintelligatur quid si id de quo asputatur. 6 Ex s
310쪽
in imperatoribus xempli gratia, nominantur Africani: Maior, qui secundo bello Punico Annibalem vicit, & Africam tributariam populo Romano secit: Minor, qui sertio lo Punico Carthaginem deleuit: QFabius Maximus, qui si eundo bello Punico Annibalem in Italia cunctando fregit: Epaminondas Therinus, qui strenu h& sortiter aduersus Lacedaemonios pugnauit: de quo ince L . tum fuit sui ait Iusti nus vir melior,an dux esseta nam imperium non sbi sed patriae quaeliuit: Annibal Carthaginensis, filius Amilcaris, qui octodecim annos eum Romanis de imperio dimicauit, eosque multis cladibus affecit. 7 P.Lentulus Princeps Reipubaresarios C. Gracchi conatus restitavit: T. Gracchus P ter Libertinos in urbanas tribus transtulit: Metellus Macedonicus pater fili rum quatuor consularium,eloquens imprimis habitus est: &orationem habuit . contra T.Gracchum filium labefactantem statum Reipub. P.Scipio Africanus de C. lius non sbium eloquentes, sed optimates egregii fuerunt. Tales igitur Romani scutal si plerique in exemplum bonorum Reipub.Principum addu-Lib.lios. Upossunt. 8 Declaris iureconsultis scripsi Pomponius: nec praeterit eos,qui
ψW' ab Antonio commemorantum Sext.Aelius,inquit,& frater eius P.Aelius,&P.Attilius maximam scientiam in profitendo habuerunt, & duo Aelij etiam Consules fuerunt: Attilius autem primus a Populo sapiens appellatus est Sext. Aelium etiam Ennius laudauit, S extat illius liber, qui inscribitur Tripertita, qui veluti cunabula iuris continet. Tripertita autem dicitur,quoniam lese duodecim tabularum praeposita rungitur interpretatio, deinde subtexitur legis actio. Eiusdem esse tres alii libri reseruntur, quos tamen quidam negant eius esse: hos sectatus est ad aliquid Μ.Cato princeps Porciae familiae, ius S libri extant: sed plurimi libri eius,ex quibus caeteri Oriuntur: post hos fuerunt Pub.Mutius,& Brutus, &N Manilius, qui sundauerunt ius ciuile. ex his Pub. Mutius decem libellos reluquit lautus septem, Manilius tua: extant & volumina inscripta Manilii mon menta. illi duo Consillares fuerunt, Brutus Praetorius, Mutius etiam Ponti sex maximus. 9 Definitur orator ab Antonio talis, qualis est in prooemio ex sententia Quinti fratris,& in dialogo ex sententia Scaeuolae,&Menedemi definitus,&ab Antonio disertus antea nominatus, id est ut loquvnur aduocatus forensis,divir politicus, mediocris prudent &facultatis ad agendum caussas ciuiles. hoc isitur inter Crassum & Antonium interest,quod ille oratorem onan ibus a tibus instruit: hic detractis multis artibus, Dialecticam in inuentione, dispos-tione, & memoria: & Rhetoricam, in elocutione, &actione, oratori suo tantum relinquit: Vtem , autem nomine oratoris abutitur, ad fgnificandum hominem politicum actorem ciuilium caussarum.
' Oa xera mihi noster Mus est oratoris sucultatem non illius artis terminis edi orijsui in , immensisse
ne,describere . nam riuitatum regendarum oratorqubemacula sententia Aia triauit : in quo per mihi mirum visum est, Scaevola, te hoc illi concedere, cum sepissime tibi
senatus breuiter impolisei dicenti maximis Id de rebis assensus. m. ro Scaurus, em non longe ruri apud e esse
audio,vir regendae Reipub. silentisimus,siaudierit hanc authoritat grauitatis consili sui vindicari a te crasse