장음표시 사용
401쪽
AvD. TAU EX Qnev sse commemorae puto ptio huic sussio nonropro desse potuisse: erat enim ab isto cinifloreb, a cuius inuentist ibi esto videor non longe aberrare. ' ' is inter hunc cari
stotelem,cuius γ itam lego' librum,in quo expossit Acendi artes omnium superioru, illos in quibus inebka quaedam de eadem arte dixit, oe hos germanos huius artis mctistros, hoc mihi visi est interesse, quod i te eadem acie
mentis, qua rerum omnium Vim naturamί viderat, haec
quos aspexi quae ia dicendi artem, quam ille gesticiebat, pertinebant: illi autem qui hoc flum colendum ducebant,
laborarunt in hac una ratione tractanda, non OB prudentia qua iresia xsu in hoc νηο genere studioi maiore. Car
neadis vero vis incressibilis ista ilicia, oe varietas perquam esset optanda nobisiui nullam unquam in istu suu distula rionibus rem defendi quam nonprobariCnustam oppugnauit,quam non euerterit: sed hac maius es quiddam, quam
ab θs qui haec tradunt, docent, polutinaum P.
I Antonius rursus approbat peneralem inuention s artem, carti coniunctam exercitationem, quae sententia verissima est , sed tamen in doctrina di Bosin nis speciales eaussarum e uilium locos rhetorum more tradet, quasi oblitus &immemor huius ins ita sui. I Allegoria a venatoribus, qui per vestiria r olones in qu bux serae laten 'rotas habent: sic orator debet habere notos muci tronis locos, unde requirat arvumentum. r Facultas inueniendi π:bus rebus constat, &poscitur, natura, Eoctrina, & exoc latione: quod commune est omnium virtutum, quae ad human itatem pertinent: & de tribus illis rebus exercita tio & exercitationis utilitas magno &illustri preconio laudatur inductione e tum rerum,quas in caussis agendis oratori parit industria & diligentia quae sunt cognitio caullae, intellisenna rerum, quae ab aduersario dicuntur perlustratio argumentorum, memoria, & dignitas actionis. Cum in oratore natura & dissentia plurimum valent, perpaululum loci reliquum est arti, id ell, ars non multum adiuuat,nec est in magno pretio: tum enim natura & diligentia primas o tinent. Fabius libro secundo in consiimmatis oratoribus plus tribuit arti, quam naturae: sed artis nomine doctinnam & exercitationem comprehendidi s Confirmat diligentiae laudem exemplo speciali philosishorum, qui sine arte adhibita exercitatione, optimἡ & Ornatissime dicunt: ergo ad res mamas diligentia per se niuisum valet. 6 Catulus videtur Antonio leuiter resistere exemplo item pecali: Aristotelas philosophus & orator inuentionis locos proposuit, quos Antonius sequitur: ergo philosophi etiam nraecepta dicendi docuerunt: si Meses quos loci,s in topicis exPosvit ad milosopliolum disputationem, eosdem sei Eadlubuit libro .ecundo ad Theodectis: & appellat commune s locos ciuilium caua
402쪽
e sarum: hi autem sunt in rhetoricis, contrarium, simile, relatio, maior mianora, paria, tempus, dicta retorta, definitio, am,suuin, partitio, inductio, iud: catum, partes, conlequens, proportio, dissimile, sines, repugnans, caussae, pos bile melius . perperam iacta, nomen: in quibus locis sunt quaedam vera & Sen talia nomina topicae doctrinae,sed tamen generatim: neque dialectice definiuntur , neque ad Omnem omnium quaestionum usum accommodantur: quaedam
vero dialecticum nihil habent. 7 Hie locus indicat topicam Ciceronis doctrinam ex Aristotele s libris sumptam esse: quod etiam Crcero testatur in epistola ad Lentulum : Scripsi Aristotelico more, quemadmodum quidem volui, tres libros in disputatione & dialogo de Orattice, quos arbitror Lentulo tuo s re non inutiles: abhorrent enim a communibus praeceptis,&Omilem ai. UQuoruni & Aristotelicam & Isocraticam dicendi rationem complectuntur. 8 Hoc initium est nouae digressionis, ubi Antonius deterite situm suum, curan visus dissimulare soleat Graecarum artium scient. am : lumina totius digrem ms haec est, Eloquentiam &philosophiam, & caeteras artes in soro quidem di mulandas, sed tamen oratori cognoscendas esse, vel saltem degusiandas. 9 Catulus locatur in Anton um ex similibus: ut nautae ad scopulos Sirema timide accedunt, metuunt enim naufragium : sic Antonius philos phiam vix audet attingere: hunc igitur Crassus vehementius hortatur ad philosophiae st dium, propostis domesticis exemplis, S per stadiis variorum temporum dedi ctis: Multi in Italia philosbphiam coluerunt, ,et Pythagorei, regnante Numa nar lio, & exinde Romani, quo tempore Carneades, Diogenes & Critolaus legati Romain venerunt: horum igitur adducius exemplo philosbphiam colito. io Pythagoras Samius floruit in ea parte Italiae, quae magna Graecia dicta est, regnante Tarquinio superbo, ut ait Cicero Tuscul. t. Fuit alius Pythagoras sparianus, qui temporibus Numae sut quidam aiunt venit in Italiam, multiaque Numam docuit, quae ad religionem pertinebant. Lese Plutarchum invita
Numae. H Carneades Academ cus,Critolaus Peripateticus,&Diogenes Stoicus philosophi legati Romam venerunt, o Atheniensium ciuitatem quin ventis talentis, quibus L ecropiorum postulatione a Sicyoniis indictaeaussa mulctata suerat, liberarent: quo tempore magnus yrincipum Romanorum concursus ad eos audiendos quotidie fcbat, e quibus hic nominantur Publ. Africanus minor, C. tius, & L.Furius. I Ue Plutarchum in Catone Censorio, & Aul. Gellium eap. l . lib. . I 2 Zethus, fouis de Antiopes filius,aqud Pacuuium disputat cum Amphione fratre de Musca, ut homo ab omnibus artibus alienissimus: atque haee disputatio in sapientiae rationem S virtutis utilitatem consumitur,ut ait Cicero lib.2.de Inuent. I3 Antonius probat in oratore moderatum philos .phiae
studium requiri exemplo smili: Vt Neoptolemus apud IEnnium a tIhilos Phandum esse imperatori, sed paucis: sic oratori faciendum est. Eadem sententia Gisputatura Crasso lib. a.de Orat. In caussis verδ ciuilibus dissimulandum esse eloquentiae & philosophiae studium putat Antonius, lima opinio doctrinae apud
indices di Populum oratoribus obest. a Antonius, sumpta ex tribus Philos rhis occasion disputat quae philosi phorum doctrina minus oratori conueniat, Squae magis apta conueniensque sit: ac primum dialebicam Stoicorum summat.m ita percurrit,ut neget eam ad oratoris usum pertinere: quod etiam totio libro de Oratore,& in libro de Claris oratoribus confirmatur: ars tamen dialectica eadem pen radebatur a Stoicis &a reliquis phalosophis saltem ea quae cominet indicandi Ieges, sed exercitatronis ratio aissimilis erat: Stoici enim aridius de ieiunius disputabant, reliqui copiosus & ornatius : non ergo dialecticam artem Stoicorum prorsus aspernabitur orator: nam & Cicero ipse lianc ex Diodoro
Stoico didicin led Stoicam te .une disserendi consuetud nem fugiet. is Diale eae des nitio redundans est, quia vocabulo disserendi reliqua sequentia conmprehenduntur : vitiosum aure in in definitione aliquid supcruacua punere, quo
403쪽
detracto, nihilo minus maneat integra definitio. I 6 Eludit dialecticam: mStoicorum primum ut mancam &Mnperfectam,quia nihil ab iitri traditur de in uentione argumentorum: deinde in altera parie quae docet iudicandi vias, si peruacuam & redundantem : no enim sol im Stoici de enuntiatis &sillonis murraecipiunt, sed etiam de quibusdam vanis & ineptis enuntiatorii & syllogis in filio sallaci is,cuiusmodi sunt x tia λυτη ,κα pHoc Amνομ.5c alia multa, de Quibus Laert.in Zenonis & Chrysippi vita. i 'Metaphora est ab apibus,quae is fiuis aculeis minutis S acutis copunguntisc Stoici in disputido & altercando breuibus& acutis argumentis, quibus sese mutuo feriunt, uruntur. is Chrysppus Stoiciis ait quaedam .esse e nunciata αδεο υτα, id est, inexplicabilia,&quum in dialecticis praecipiatur omne enuntiatum verum esse, aut salsum, postulat exceptionem dari in eiusmodi enuntiatas, ex quibus clim 1jllogismus coni ritur,ut exempli gratia, - Si te mentiri dici 'verumque dicis,mentiri te,verum dicis: Sed mentiri te dicis, rumque dicis:
. Ergo mentiri te, veru in dici S. .
Chrysippus metuens repugnantium consessionem, syllogis num retexit, vi positionem,quam putat esse inibi ubilem, tollat. Quam Chrysippaeam inem de insolubilibus,m de retexedis ob eam caussam syllogismis, Cicero,ut hic,sic in Lucullo merito derisit. i9 Antonius non improbatoninino philosophiam Stoia corum, sed oratori parum prodesse probat ad eloquentiam forensem S popula rem: idque tribus argumentis, quod artes inuentionis non doceat, quod cura si, quod ieiuna N arida. Syllogismus ex duobus postremis argumentis ita fit,. Philo phia Stoicorum obscura est&arida: Eloquentia forensis nihil amat obscurum Saridum: Eloquentia igitur torensis Stoicorum philosophiam non amat.1o Ars dialectica Stoicorum in excogitandis argumentas nimium muta est. quia quomodo argumentum inueniatur,nihil omnino docet: in iudicandis nimium loquax,quia nimis multa de enuntiatis, syllogismis,n fallacibus argutiis praecipiti de his enim Chrysippus edidit 3io. volumina, ut ait Iaertius. xi Philosophia Peripateticorum S Academicorum esst uberior de ornatior, maioremque habet cognitionis usum cum oratore: quod Crassus docet lib. 3.de Oratore. Comparat Aristotelem philosophum cum rhetoribus, qui solam iliet ricam tenent de profitentur, quod.ille maiorem prudentiam quam vium, hi maiorem usum quam prudentiam ad explicationem eius artis adhibuernutata Librum illum Aristotelis,de quo hic agitur, etiam Cic.lauciat lib. I. le Inuentione: Ac veteres qui dein est scriptores artis seque ab principe illo atque ii ventore sarepetitos unum in locum conduxit Aristoteles: & nominanor magna conquisita cura perspicue conscripsit, atque enodata dilirenter exposuit, ac tantum inuentoribus ipsis suauitate&breuitate dicendi praestitit, ut nemo illo rum praecepta ex ipsorum libris co3noscat, sed omnes qui quod illi praecipiant, velint intelligere, ad hunc quasi ad quendam multo commodiorem explicat rem reuertantur. 2 Cic.lib. de Oratore,Si illam inquit praeclaram&miam speciem oratoris persedii,& pulchritudinem adamailis, aut vobis haec Carneadaea aut illa Aristotelaea vis comprehendenda cssi Carneades ut ait Laertius tantum valuit in philosophia antamque dicendi vim est conlectatus,vi oratores
quoque ad eum audiendum conuenirent erat illi vin grandis & canora, acri te que inuehebatur,& In quaestionibus vinci non Poterat.
' Ego autem si quem nunc plane rudem institui ad Acendum Pelim, his potius tradam asiluis uno operea dem
404쪽
IN IL DE ORAT. 36idem ' incudem, iem noctemi tundentibus,qui omnes tonuisi asparticulas, ' ais, omnia minima mansa sutatui nutrices insnt in pueru) in os inserant.Sin sit u qui doctrina mibi ubera titer institutus , O aliquo iam imbutus Uu, satis acri ingenio epta videatur,illuc eum rapiam,' xbi non siclus aliqua aqvula tineatur, sedunde uniue f. umen erumpat, is es cs tanquam domicilia
omnium arPumentorum commonstret, cor ea breuiteri u
fret,uerbui Boiar. ' Quid enim est in quo haereat, qui
viderit omne quodpumatur in oratione aut adprobatam,
aut ad resissendum,aut exsyasumi vi ais natur aut assemifris' ' S ua victum aut res quae sit tota quaeritur,aut pars eiu aut vocabulum quod habeat, aut quippiam remiliam quo attinetat ' Extrinsecus autem, cum ea quae
synt fors, nes inhaerent in rei natura,colliguntur. Si res tota quaeritur,definitione uniuers vis explicanda est si Si maiestas est amplitudo ac dignitas ciuitatis, is eam minuit, qui exercitum bolibuspopuli Romani tradidit, no qui eum qui Usiecisset populi Romanipotestati tradidit. ' Sinflari, partitione hoc modo ut Senatuiparendum des lute Reipublicaesiuit, aut aliud consilium instituendum, aut suastonte faciendum siuIconsilium Verbum suum,arrogans xtendum igitur fuit consilio Senatus. Sin ex vocabu
lo,ut carbo: Si consul est qui consecuispatriae,quid aliud sie
cit Opimius' '' Sin ab eo quod rem attingat, plures synt argumentorumstedes ac loci. Nam . coniuncta quaerimus, genera, fartes generibus subiectas, similitudines, O, di 'militudines, contraria, consequentia, oeconsentanea, quasipraecurrentia, repugnantia caussas rerum τestigabimus ea . quae ex causis ortasynt: S
405쪽
gumenta ducuntur: Spietati Amma tribuenda laus est, debitis moueri, cum Q. Vinestum tam pse lugere videatis. Ex genere autem: Si magistratus in populi rimanipote- te esse debent, qui Norbanum accuses, cuius tribunatus voluntati paruit riuitatis' '' Exparte autem ea , quae essAubiecta generi: Si omnes qui Reipub consulunt, mari nobis esse debent: certe in primu imperatores, quorum consillys, irtute fericulu, retinemus oe nostra alutem, imper3 dignitatem. '' Exsimilitu ine autem Sisi partus syos diligunt, qua nos in liberos nostros indulgentia esse δε-bemio' At ex dis mihiugines Si Parbarorum est in diemiuere, nostra consilia sempiternum tempus 'ectare debet. '' is viros ingenere militugnis oe dissimilitudinis
exemplasiunt ex aliorumsuctis,aut iactis,aut euentis ctae narrationes aetetonendae. ' iam ex contrario: Si Cracchus nesari ceraeclare Opimius. '7 Ex consequentiῖus Si γferro interfectus ille, tu inimicus eius cum gladio cruento
comprehensius es in illo ipsi loco, nemopraeter te ibi visus est, . caussa nemini tusemper audax,quissese quod Aefacinore dubitareposimus' ' Cx cosentaneis O praecurrenrentibus, repugnantibu ,xtolim orassus adolestem Non
si Opimium defendit corbo,idcirco te isti bonum ciuemputabunt simulasse te γ aliud quid rura seperisticuum est, quod Tib. Vracchi mortem saepe in concionibus deplorasti, quoάP. Asticani necivocia fuisti, quod eam legem in tribunatu tulisti, quo Gemper a bonis dissensisti. ' Ex causis
autem rerum sita uaritiam si tollere vultis mater eius in tollenda luxuries. '' Ex js autem quaesunt orta de causiur
406쪽
INII. DE ORAT. 3σι eis utimur: vectigalibussirutamus. Maiora autem mi nora,mparia comparabimus ic: Ex maiore Si bona existimatio diuiti spraestat, oe pecunia tantopere. expetitur: quanto gloria metu est expetenda' minore sic, -Hic paruar consuetudinis Caussa, huius mortem seri tam familiariter.
Quid si ipse amasi et quid mihi hic faciet patri
largiri pecunias. '' Aru autem assumuntur ea . quae nou
sua vi dextraneapubleuantur,ut haec Hoc Ἐerum est: dixit enim p Luctatius. Hoc falsum est: habita enim quaesis H. Bosequi necesse est recito enim tabu G.de quo genere toto paulo ante dixi. V Haec xt breuis me dicipotuerusi ita a me di sunt. Ut enim si aurum cui, quo esset multifariam de sem, common rare vellem, siatis es deberet, gna notas senIerem locorum,quibus cognitis ille ipsi sibi ipsi sederet, id quo veret,paruulo labore,nulli errore inueniret sic has ego argumentorum noui notas, quae illa mibi quaerenti semon rant ubisint: reliqua cura oe cogita
tione eruuntur. ' uoss autem argumetorum genus cura
caussarumgeneri maxime conueniat,non est artis exiuisits siribere. siesseo mediocris ingen3 iudicare. Nes enim nunc id agimus, ut artem aliquam dicendi explicemus ,Mγt docti semis hominibus usus nostri quasi quaedam monita tradamus. His igitur locis in mente . cogitatione δε-xis, in omni re ad dicendum posita excitatis, nihil erit quod oratorem effugere posse,non moἰ infrensibus disio ptationibus , sed omnino in ullo generei dicendi. Si vera asseqMetur,ut talis Ἐideatur, qualem se Videri velis ani mos eorum ita assiciat apuἱ quos age ut eos quocunque x
407쪽
lit vel trahere,vel raperepossis, nihilprofesso praeterea agdicendum resuiret. ' tam it,d vi Jemus nequaquam sotu esse, reperire qui dicas, nisi idinuentum tractarepossis.
Tractatio autem varia esse debet, ne aut cognostat artem
qui audiat, aut defatigetur, similitudinis satietate. Proponi oportet quia Heras, cor ij quare ita sit, ostendere, exi dem illis locis interdum concludere, relinquere alias,alisi transire: sepe nonproponere: ac ratione ipsa asseren, quid
proponendum fuerit, declarare sicut quia mile dicas prius
xt simile confirmes, dein e quo agitur adiunga functa
areumentorum pleruns ut occulas, ne quis ea numerare
fossic ut re distinguantur, verbis confusa esse videantur.
I Antonii sententia est,quam antea quoque exposuit, instituendis pueris maeis aptos et se speciales quaei bonum ciuilium Iocos:viris autem, id est, doctis,&iam usu confirmatis sienerales S xia uersos arsumentorum sontes potius insipiciendos esse: ac primum illud declarat allegorica smilitudine sumpta a nutricibus, quae H minutos &rrae mansos cibos pueris in os inserunt, sic rudibus d ctrinam concisam, S minutam, & specialem, quasi haec iacilius percipiatur, tr dendam esse putat,ubi fallitur Antonius: quia Ceneralis argumentorum doctrina non tantummodo facillime & enucleatissime potest a magistris edoceri, sed etiam a pueris percipi & cognosci, eaque tota facilius a pueris ad usum disterendi accommodabitur,quam consus a& molesta specialium inuentionum multitudo: longe enim facilius pueri pauca argumentorum xenera percipient,& quum disserendum de quaestione erit, animo &cogitatione peragrabunt, quam concisas,& minutas,& multas,& perplexas artes de isti tibii de singulis generibus caussarum deque singulis partibus orationis vel animo tenere, vel mente percurrere,&ad vium orationis transferre possint. Itaque si mihi puer instituendus sit, in lim eum ad sontes uniuersos argumentorum deducere,quam et riuulos illos minus uberes indicare. 2 Allegoria a sabris serrum ita b incude tundentibus,& laborantibus,qu.bus similes itini magiitri,qui assidue pueris aliquid inculcar,ut rude ingeni si & impolitii alliduitate laboris quas sub incude formetur,& expoliatur. 3 Protierbium a nutricibus sumptu significat rem quampiam enuclei te& minui in puer: s tradere, quo facilius animo percipiatur, & suasi diseriat: ut enim pueris nutrices p emansos cibos, sc maguiri rudibus facile N explanata, &quasi multa in frusta uiuilam sesentiam doctrinae porrisset. 4 Comparat allegorice speciales artes inuentionum aquisbs multi, Per rivulos deductis,& ge
neralem doctri nam ionti, unde masnum ii una era aquarum ex umquae compar tio longe verusima est: ex communibus enim locis copia nobis argumentorum
ad omnem disputationem suopet h& :j3eciales Ioci manant a generalibus,subiiciunturque vel causiis, et ei lectis, vel subiectis,uel amunctis,uel dissentaneis vel comparatas, vel notationi,vel coniueatis, vel diuisoni,vel desinitioni, vel test: mon .is: itaque qui describit in forensbus caussis proprias quasdam artes inuenti num, criniae facit,ac si non conicatu, communibu grammata e regulis gram
408쪽
maticam aliquam lepalem & forensem componeret. s Describit generales loco, inuentionis, id est, genera& differentias argumentorum, id iue strictim Mbreu. ter: nam maximam topicae doctrinae partem omittit,d singula nomina defin itionibus nuda tantii m exemplis explanat, & quidem plerunque viti alas, neque dialectica x partitiones singulorum generum persequitur, neq; eorum Vimn quod tamen longe maximum est) demonstrat: araumentorum autem prima partitio in insitati assumpta Aristotelica qu: dem est sicut ante diximus S Aristotelis lib. ad Theod.lumpta, sed reliquae diuisiones,quae sequuntur,neutiquam sunt Aristotelis. 6 Insitum argumentum diuiditur in quatuor specie νdefinitionem, si uisonem, etymologiam, & argumentum affectum, lux PrVp stero ordine proponi & explicari vi)entur, praesertim c im definitionis doctrina reliquorum argumentorum doctrina posterior esse debeat: nam cum definitio ex reliquis argumetis conficiatur, caussis, aetis,sub: ectis, adiunctis, dii lentaneis, comparatis: certe definiendi lex & norma,nisi prius cognitis & explicatis alia, argumentis, intelligi non potest: & quod d alectica methodus iubebo a definiti ne ordiamur, id ipsum contra nos non est, qui statuimus aliud esse rem quλmpiam definire, aliud doctrinam res omnes definiendi tradere: hoc enim loco agimus de arie faciendarum definitionum, non de rerum definitionibus. 7 Antonius multo melius & verius nunc arpumenta allum pia definit, quam ante desin. erati nam superiorem definitionem falsam esse probauimus: ailumpta igitur recte dicuntur,quae non haerent in natura rei,de qua agitur, id est, quae no eruuntur ex altera parie quaestionis antecedente vel consequente,sed foris colliguntur ex aliqua authoritate diuina vel humana, ipsam quaestionem affrinante, vel n Sante: ut si dicam, Socratem fuisse omnium sapientissimum, quia ita Apollinis Oraculum affirmauit: aut voluptatem non esse in bonis annumerandam,quia id ipsum Socrates negauit neutrum argumentum ex partibus quaestionis sun itur, sed ex aut horitate extrinsectis ali unipta, in qua inest pondus leui monia, id est,aisrmationis vel negationis authoritas. 8 In topicis & partitionibus tria ponuntur argumentorum genera ex toto,definitio, diuiso,& etymologia : hic vero lota definitio adhibetur ad totum probandum: sed quid sibi velit Antoni tis,id est, icero , non satis aperte & d: lucide constat: explicare enim & arguere totam quaestionem, commune est Omnium argumentorum, non proprium definitionis: neque vero definitio totam quaestionis naturam comprehendi sed tantlim partis alterius in quaestione positae: ut si quaeratur an inseruilius Coepio maiestatem minuit,& definiatur ma estas, ipsa des nitio totam quidem quaestionem explicabit : quaestionem vero totam non definiet, sed ioli: m maiestatem , quae est pars quaestionis: caeterum Antonius nullam definiendi letem & reentam describit: non enim id agit, ut topicam artem praeceptis suis instruat, sed ut quasi pertransennain summa genera topicae artis clemonstreti exemplum definitionis lumitur ex illa oratione, quam pro Norbano dix E atque ita conclutum est,
Amplitudo & dignitas ei uitatis est maiestas: Qui exercitum hostibus populi Romani tradidit, is minuit amplitu nem & dignitatem: Ergo qui exercitum hostibus populi Romani tradidi his minuit maiestatem.
9 Exemplum de partitione non est idonesi, quia argumentum ex partitione dicatur, clim ex toto partem unam vel plures, et ex una parte vel pluribus totum concludimus,quia hic non fit, sed ex negatione duarum partium tertia quae sub eodem diuisonis capite posita est,assirmate concludituriquod argumenti senus est cx dissentanei vel contrariis, et rerugnantibus:ri cana sic argumentar is,omne animal , et hominem esse, vel bea: am, atque equum hominem esse negas, ut bestiam esse confirmes,ex negatione unius contrari j concluditur alterius affirmatio. Io Argumenta quae rem attingunt,dicuntur esse affecta, id est, non pla
409쪽
ne & integre rem ullam in quaestione politam comprehendentia, et coniugariam, genus,species, simile, litis naile,contrar. una, ad unctum, caussa, effectum lignita eant,& aeclarant aliquid rei de qua agitur: totam vero subiectae,x et artributae rei vim de naturam plene & absolute non declarant: diuiduntur in tredecim si Getes: quae diuisio non est in topicis S rhetoricis Aristotelis: & ver simile est eam ex cuiuidam Peripatetici libris desumptam suille, qui haec topicae doctrinae genera apud Aristotelem dispersa di dilli pata unum in locum coegerat,& ratione quadam constrinxerat. H Coniuncta in topicis Spartitionibus coniugata vocantur quae ab uno orta varie commutatur,ut iapiens,iapientia, apicnter: exemplum
est de in Ietello Pio,qui patrem precibus & lachiγmis ab exilio reuocauit, P etas est laudanda: Quintus ergo Metellus pie lugens Patrem, laudandus est.
ra Exemplum de genere usurpauit Antonius in caulla Norbani: iOmnis magistratus parere debet voluntati populi: Tribunatus magistratus est: Tribunatus igitur parere debet voluntati populi. Magistratus tenus est,ex quo demonstratur Sc concluditur species. N Exemplum de specie non conuenit: nam cum ita disserimus: Omnes studiosi Reipub. sunt amandi: ergo Imperator studiosus Reipub.est amandus: non probatur senus ex specie,sed contra,species ex genese: itaque aliud exemplum quaerendum nobis est: vi Iustitia est laudabilis, ergo virtus est laudabilis. io Tractatio huius arsumenti non est a simili, sed a minori ad maius. i; Comparantur inter se similia facta, , t Paulus Aemylius domuit Macedoniam , ut Scipio Africam: dc disiunilia, ut Brutus occidit liberos proditionem molientes: Manlius Torquatus virtutem filij morte mulctauit, de sinialia dicta: it,Ennio licu:t vetera contemnenti dicere,
Versibus quos olim Fauni vates s canebant: Mibi de Antiquis eodem modo non licebit
& dissimilia dictarit, Plato dicebat voluptate esse es in malors: Aristippus contra Icam bonoris. Item sim te, cultus, it Saturninus Trib. plcb. seditiosus misere periit,sicut Tib.Gracchus:&dissimiles, xt obitus Tib.Gracchi patris suit si nestus iberij filii turpis & ignominiosius. Itemque fictae narrationes s epe sunt ponendae, ut Apologi, qui ad docendum populum multum valent, de quibus quaere exempla apu) Aesopum . i6 Hic sensus est aliquis ex caussis uariis:
contraria autem vere non sunt,quae apertius tractantur hoc modo: C.Gracchus contra Rempub.egit nefarie:
Ergo Opimius Praeclare. 17 Consequentia usurpatur pro his, quae in topicis adiuncta, in partitionibus
vocantur: quae cum aliquo,nulla tamen neccssitate,cohaerent: ut,Gladius crue
tu , tempuS,locus,caussa, mores sunt consequentia di sisna quaedam patrati facinoris. 18 In topicis videntur haec argumenta vocari consequentia antecedentia,&repugnanti ex quibus tamen duo priana non sunt arLumentorum nomi-ira,sed ita nil morum,&ad secundam partem dialect cae pertinent: repue nantia autem sunt ex genere dissentaneolum, faucibus c rasius est usus contra Carbonem, quein probat ciuem bonum non esse: nam deplorare Tib. Gracchu immo tuum socium esse necis Asr:cani, legem pro Tib.Graccho tuli fle, a bonis ciuibus semper dissensisse, di bonum ciueni est epugnant. i 9 Sensus arsumenti est, Si tollatur luxuries tolletur &auaritia: luxuries enim auaritiae cauila est. Cic cero,In urbe luxuries creatur,ex luxuria ex: stat auaritia necesse est, ex avaritia Grumpat audacia. Ouidius,
si merere ut ab uniant, ab*mpta requirere ccxtant:
ique i se vi: 3ssiunt alimenta vices.
410쪽
xo Vectigalibus est seruiendo quia aerari j copiae sunt voles: copiae aerarii sunt
effecta vecti saliuin,q ii a proueniunt ex veri patibus prouinciarum. M Exemplum de ma ore non est idonesi quia duo minora sunt, in quibus tertium ma lis demonstratiir& concitiditur:Bona fama & pecunia tantopere e petuntur,quantd magis ploriaὸ 21 Simo in Andria Terentii ita rat ocinat de Pamphila, Pamphilus venemen er lugebat in funere Chrysidem mortuam parum sibi in vita familiarem:quant. is itur vehementius plorasset, si illam anias letpaut quanto m sis patris mortem lugebit uno minore duo maiora conclud situr. 33 Duovit a inter se paria conseruntur, num repetundarum. alteru ambitus. I T sti inomum quia non haeret in aliqua parte quaestionis,neq; suapte natura qui quam est huius vel illius partis,neq; cauis neq; effectum, neq; iubi edium, neq; adiunctiim, neq; dissentaneiimpieq; vlla vel quantitate,vel qualitate comparatu, neq; notatio,neq; contu tum,neq; totum, ncq; pars, idcirco aliena & extranea vi subleuatur,ut pondus habcat id est externa authoritate,vel diuina, et humana rem ipsam de qua Uitur,ne ante vel affirmante,ut Socrates est Omn. um sapientissimus, quia Apollo dixit, Socrates non est vir bonus,quia Anutus & Melitus dicunt. Verres Sicilia praedatus csit: hoc emm tabulae &testes coiis v. 2s Conclu .lit compendium topicae arcis,&quis si communis usus locorum,demonstrat companatione auri dinarit,in qua tame non omnia sin:l: a dici possunt: locum enim auri notatum habueris,aurum iam inuentum est,sed eruendum labore: Omnes au e locos &artes argumentorum noueris,nis fueris in exemplis, in consuetud me vitae,in bonarum artium studiis d: u multumq; versistus ocos quidem habebis , sed inanes & vacuos. 26 Cic. in topicis Spartiti Ombus docuit usum argumentorum sit Eul s quaestionum generibus accommodatum, quam accommodationis doctrina docuimus in topicis inutilem dcluperuacua esse: quia Pr Posita qualibet quaestione, si locos generales percurreris, facile videbis quae argi menta quaestioni conueniant,& non conueniant.Itaq; nihil opus su t nouam artem de su argumentorum gignere, praesertim clim thia locoru palustratio huic muneri negotioq; sui sciat,longeq; ni & fac lior & utilior, i doctrina,que a rhetoribus tradi turde accommodandis locis aratimentorsi ad hanc vel illam quaestionem. Topica doctrina generaliter a)mone ut in omni disputatione cuiuscunq; generis ni, definitio, diuisio, notatio coniugatu gentis,species,sinit diis-mile, ad itinctum, contrar: una, repugnans, caussae, effecta, comparata, testimCnia quaerantur,& ad explicationem quaestionis aut omnia, aut q plurima sumantur. 18 Argumentandi varietas commendatura duplici fine, & ne ars appareat, cuius ostentatio suspecta est auditoribus &vt fastidium similitudinis vitetur:Arzumentationem duobus modis variari posse docet Antonius:Primus modus est directus ad sidem,cum initio ponitur questio, deinde argumenta & rationes affe runtur, quibus explicatis concluditur, ut Anima est immortalis: nam quicqvulex seipso mouetur, immortale est: Anima autem ex seipsa mouetur: Immortalis igitur est amma.Secundus est inflexus,& quodam modo obliquus,cum quaestio initio non ponitur, sed incipimus confrinare ea quae volumus,& multis argumentis illustrare,tandemq; ad id quod proponendum suit, permotis animis iacimus ad extremit: cuius generis exempla sumi possunt ex orationibus Ciceronis.
' Haec Pt properans. apud doctos, semidoctis ipse
percurro, ut aliquando ag : a maiora veniamus. Nihil est enim in ilicendo, 6atule, maius, quam ut faueat oratori is,
qui audiet, vis i E sic moueatur, ut impetu quo iam aαχ imi, perturbatione magis quam iudicio aut consilio ro