장음표시 사용
531쪽
etes intueri potest, qui omnia haec quae sigra O subter ν-
uum esse, m Pna V: ais τυ consensione naturae coUria esse dixerunt. Nullum est en genus rerum, quod aut auia se m a caeteris per se ipsum consar aut quo caeterasi careat. γλμam ais aeternitatem construarepognt. Sed haec maiior esse ratist issetur,quam Vt hominumpo, ut se aut cogitatione comprehendi. Euer enim illa Flatonis vera, O tibi Catule certe non inaudita Pox, omnem doctrinams rum ingenuarum G humanarum artium uno quodam secietatis vinculi contineri. tabi enimpesecta vis en rationis eius, qua caussa rerum ais exitus cognosiuntur, mirus
quitam omnium quasi consensus doctinnarum concentum repetitur. Se si hoc quos videtur esse altius,quam ut id nos humi strat i*icereposimus, illud certe tamen quedamplexi sumus, qua r remur,quod sicep mus,n ossic in tenere debemus. Τ tana est enim,quo γ ego heserno die Lxi, aliquot locis antemeridianasii monesignificauit tonis ,eloquentia, quasens in Onu Uutationis regiones Pe delata est. Namsiue δε caeli natura loquitur ue de te r.e siue de diuina , siue is humana are ex inferiore loco, Ilae ex aequosiue exsuperioresiue νt impellat homines uext Ioceat siue xl deterreat siue xt concitet,sive It refectat, siue xt incendat siue M leniat siue ass paucos siue a multos, siue inter alienos siue cumsiuis,sive secum,Huis est diducta oratis,non fontibus: γ quocuns ingreditur, eodem est infructu ornatu icomitata. ' Sed quoniam Uprcsiamsi
mus opinionibus, non moδ ulgi, verum etiam hominum leuiter eruditorum,qui quae complecti tota nequeunt, bac
532쪽
i NyΓUI TD.Ε G R A T. A mquae' ab animo corpus ,sic a sintent,s verba iungunt, quorumpiae interitu feri neutrum potest. nonfusi iam oratione meaplus quam mihi imponitur tantum significaba breui, nes verborum ornatum inueniri posse non partitu
ne luce verborum.' Se serius quam illa conor attingere quibus orationem ornari ais i luminar utem raponam
breuiter quid iam δε niuerse genere dicen L. Natura nulla in ut mihi vi Ltur quae non habeat in I9s genere res eo iureis dissimiles inter Aquae tamen consimili laude disgnentur. moe auribus multa percipimus,qua et inn vocibus delectant tame ita sunt variasaepe, ut id quρή, ximum audias,iucuia imum esse 'videatur oculis colliguntur pente innumerabiles voluptates, quae nos ita captu
M*nu Uum similitenere Alectent: reliquos se in voluptates oblectant Hystares: ut sit ae sicile iudicium excellentis maxime suavitatis. ' . t hoc iam quod est in naturis rerum transferripotest etiam ad artes. t a genae est ars, m quapraestante uerunt Irora Polycletus, Lysippus: qui omnes intersi dissimile uerunt silita tamen, xt neminesvi Oelis es Asm:lem. Una inars ratios picturae issmissimis tamen intersi Zeuxis, glaophon, pelies: nes eorum qui quam est cui quicquam in artesῖa deesse ideatur. V Et hoc in his quasimulis artibus es mirandum, O tamen Ῥerum: quanto a trabibus in oratione,
ara in lingua 'quae cum inirse nienti verbui vermtur summae habet dissmilitudines,non sic τral, vituperandisint sid*t j quos constet ese laudandos, in ili ari tamen o
genere laudentur. Ostque id primum in poeta cerni ἴcet, quibus estproxima cognatio cum oratoribu qua sim im
533쪽
terra Euniari Facu , muras dissimiles: quam apud
Graecos Odest ius,Sophocles, Suripides: quanquam omniabus par pene laus in disimili cribendi genere , trIbuatur. Τ sicite nunc eos homines ali intuemini, quorum de se cultate quaerimusquid intersit inter oratorumsuta ais, naturat auitatem lsecrates ubtilitatem L si as,acumen
'perides, flnitum Mefibines, vim Demosthenes habuit. Quorum non egregius' tamen quis cui quam nisi' misis' Crauitatem ricanus,lenitatem Laeliu3,aPerit tem Calia profluens quiddam habuit Carbo G canorum. quis horum nofrinceps temporibis ilia suis' μo tamen qui , iugenereprinceps. ' Sed quid ego vetera conquiram, cum mihi liceat vispraesentibus exemplis ais uis' '' Quid
iucun ius auribus nonris unquam accissit huius oratione
catuli ' quae inpura sic, *t Latine loquipene situs vide
tur : sic autem grauis, ut in singulari dignitate, omnis ta men a sit humanitas ac lepos. Quia multa ' sum audiens equidem sic iudicare sileo, quicquidaut addideris,
aut mutaueris, aut detraxeris, vitiosius m deterius sui rum..' uignoster hic Caesares nonne nouam quandam rationem attulit orationis, ictai genus induxit prope singulares Quis τnquam res fraeter hunc tragicin pene comice, tristes remis seueras hilare, forensissscenica prope venustate tractauit,atota,*t nes iocus magnitudine rerum excluaeretur,nec grauitas facetiis minueretur' 'g Eccepraesen
tes Aoprope aequales, Sulpitius m Gotta: quid tam intersississimiles quid tam influogenere praestans' Limatus alter, subtilis,rem explicasproprirs artisi verbis, haeret in calf
se simperim quid iudici probandum sit, cum acuissime vi
ta omisia caeteris argumetis in eo mentem orationems de
534쪽
figit. Sulpitus autem sistissima quodam animi impetullo
nissima m maxima voce,siumma contentione corporu, ω
dignitate motus, verborum quos ea grauitate G copia est,*t unus addicendum instrua imus a natura esse , videa tun ' nosmetipsos iam reuertor quoniamsi uimur semper comparati, ut hominusermonibus quasi in aliquod contetionis iussicium vocaremur quidiam dissimile quam ego in dicendo, Antonius' cum isseissit orator, ut nihil eopsit se praestantius ego autem, quanquam memet mei
fornItet,cum hoc maxime tamen in comparatione conis
gar. Videtiμe genus hoc quodsit Anton, forte, ehemens,
commotum in agendo, praemunitu,stex omni farte causis eptum,acre,acutum,enucleatum, in unaquas re commorans,honeste cedens,acriter inseques,terrens, Vlicans, summa orationis varietate,nu a nostrarum aurium sati tate. Nos autem, qui non dicendosumus, quoniam esse aliquo in numero xobis videmur,certe tamen ab huius multum genere di amus: quod qualisit, non est meum dicere,
propterea . quod minimes iquissi notus est, O dissicillime de se qusi sentis. Sed tamen disimilituA intelli potest O
ex motus mei mediocritate , m ex eo quod quibus vestigissprimum institi,in js fere soleoperorare,oe quod aliquanto
mei maior tu verbis,quam insententi' eligendis,laboro cura torquet,verentem neDauso ovoletiorfuerit oratio, non
digna expectatione O silenti uisse videatur. '' Quodsi in nobis qui adsumus antae dissimilitiaines, tam certa res cuiusque propria,m in ea varietate fere melius a gererrore,facultate magis quam genere distinguitur, at s omne laud tur,quo in suo genere pestitum est,quid censetis,si omnes qui Ibis,sunt, aufuerunt oratores amplecti voluerimus' rum
535쪽
4,8 A V D. T A L. E X P L I C. m mnefore, ut quot oratores,totidemtene reperiantu Mnera dicendi' ' Ex qua mea δ*utatione forsitan occur
rat illud bene innumerabiles sint qua ormaefiguras diaeen idecie dispares,genere laudabiles,nonpose ea quae t ter se distrepant, i se praeceptis atque una institutione formari. Quod non est ita δhentissime hoc in eis qui in
situunt aliquos, atque eruiunt , videndum, quo sua quem l natura maxime ferre videatur. Etenim est emus
ex eodem quasiluri summorum in Auo cuiusque genere amrificum magistrorum exisse disiipulos disimiles inter se,
attamen laudandos,quum ad cui que naturam institutio doctoris accommodaretur: '' cuius est vel maxime insignei Iud exemplum *t caeteras artes emittamus) quo dcebat secrates doctor gularisse calcaribus in Ephoro, contra autem in Theopomposienis 'prisolere. Alterum enim exultantem Perborum auiacia, reprimebat alterum cunctan
rem, m quasi perecundantem incitabat. Neque eos miles escit interse Utantum alteri linxit, de altero limauit, t id confirmaret in *troque quoa utriusque natura sat . retur. Haec eo methis dicendasverunt, ut si non omnia quae proponerentur a me,ad omnium vestrumsudium,
ad tenui id quod quidue vestrum in dicendo probare ad haeresserent ida me genuου extrimisentiretis, quo maxime mihi ipsi obaretur.
1 Hactenus Cicero praefatus est de morte L.Cras, cuius primae partes sunt in tertio dialogo, & de ratione huius sci iptionis: sequitur alterum exordium de apparatu dialogi, qui describitur ex circunstantiis personae, & temporis, S loci Nam diligens Crassi meditatio fingitur, quia dicturus est de eloquentia, Si tempus pomeridianum quaeritur inclinato iam Sole, & stacto aliqua ex parie aestudiet ,&Iocus eligitur opacus&frigidus in mediasylua. a Crassus qui sumiamus est eius pudor ad dicendum non tam sponte sua, quam impulsu aliorum accedit, itaque partitionem muneris ab Antonio mane iaciam reprehendit, sed leuissimis argumentis: licet enim oratio constet ex rebus & verbis, non tamen sequitur unam x eandem artem este rerum & veborum: hoc araumento Graeci
536쪽
decepti confusionem artium in eloquentia genuerunt, & eloquentiar totam dialecticam vim inueniendi, disponenai, recordandi subiectam esse voluerunt: nee animaduerterunt aliam esse doctrinam ingenii & rationis, per quam res ad dicendum inuenirentur&d sponerentur, aliam elocutionis& actionis, perquam oratio ornaretur,& apte pronuntiaretur, atque illam dialecticam, hane rhetoricam esse. Antonius iῖitur, id est, Cicero bonitate naturae & ingeni j fretus quodammodo in hanc artium distinctionein inciderat,easque libris & praeceptis separauerat, ut dialecticam secundo, rhetoricam tertio libro traderet: sed tamen nescio quomodo authoritate magistrorum persuasus, ex his duabus artibus nam secit, eamque rhetoricam & oratoriam vocavit. 3 Alterum arguine tum ducitur a testimonio veterum philosophorum, qui omnia unum esse dicebant , ut Parmenides apud Platonem, quem Aristoteles in Physicis refellit: neque tamen consequens est, si Parmenides dixerit omnia esse unum, ut una &eadem sit rerum & verborum doctrina. Parmenides philosophabatur de naturae operibus,m quibus scamma consensione inter se deuinctis & coagmentatis mundus essicitur, non de artificio de compositione orationis. Tertium est ab a thoritate Platonis, qui in Epinomide de artibus ita scribit: δεσμὸς - φυκος
εις δεα νουαενο ς. id est,unum horum omnium naturale vinculum videbitur his, qui animaduerterint . quae Platonis authoritas nihil ad rem propositam iacit: nunc enim quaerimns de Praeceptis artium, suae ratione d loco distincta esse debent. Quid enim esset ineptius, Scabsurdius, quam doctrinam ethicam cum Physica,cum Geometria, aliisq; artibus confundere & periniscereλ Platonis igitur locus intelligitur de artium usu,qui est in vita humana coniunctus: luia artes ut ad dicendum, ac ad agendum contempla dumque se mutuo adiuuant. s Quartum verum quidem est, si veram eloquentiae naturam spectes: communibus enim elocutionis legibus quaelibet or tio potest ornari: qua de re dicatur,nihil intcrest: itemque communibus pronuntiationis legibus, quae uis oratio potest arte pronunxiari: qua de re dicatur, nihil interest: eaque ratione una est eloquenti quascunque in oras disputationis, re- ionesve delata sit, sed tamen eo Crassus nunquam essiciet, ut una sit rhetorica octrinarerum & verborum, quia dialectica & rhetorica diuersae sunt artes,quarum altera docet res ii uenire&disponere, altera eloqui di asere. 6 Concludit res a verbis in dicendo seiungendas no esse, quod quide longe optimum est,& tamen se de verborum ornatu separatim este dicturum, quod item maxime probandum est, ut dialecticae praecepta a Rhetoricae praeceptis distinguantur: litacet tamen ipse Crassus minime probare videatur,no aliam opinor ob caussam, quam quod sca magistris doctus&institutus fuerat. 7 Crassus nondum a tis explicationem orditur Jed prius disputat locum communem de generibus dicendi,qui quidem in hanc conclusionis summam redigi potest. Unaquaeq; vi tus seu naturae,seu ariis in suo genere dissimiles quidem res habet, sed aequi laudabiles. Elocutionis ratio virtus est 5c naturae, & artis: haec ig. tur dissimiles quidem res habe sed tamen aeque lau dabiles,ri varia dicendi genera: quot enim Gratores sunt,totidem pene dius militudines orationis sunt. Proposito syllogismi declaratur inductione per genera quaedam naturae & artis naturam imitantis,&id quidem non sol im de uniuersa in uno quoq; genere natura, sed etiam de sp ciali vere dici potest, xt varie commutabilis sit, & dissimilia opera recth & affabre moliatur,quod idem de arte & artis exercitatione iudicandum est: atque idcirces Crassiis excurrit in hunc communem locum,ut tandem doceat non esse mirum, cum variae sint formae&quas fgurae dicendi in singulis oratoribus, unicam i men esse artem elocutionis. 8 Exempla naturae sumuntur ex sensibus, visit, auditu,olfactu,&c. quorum singulis res quidem variae, sed tamen aeque iucundae obiiciuntur. 9 Exempla sunt de quibusdam artibus, quarum aliae sunt nN-
, ut ars fingendi & pictura: aliae loquentes, ut poesis, & eloquentia foren fis .m a
537쪽
videre r.incitata 8c volubilis,nec ea redundans tamen, nec circunquens oratio.
48 Dii similitudo Antonii & C rasii maxime ex genere elocutionis & actionis intelligitur,ut 'misimς indicat. Nam xet Cras Ius actione lemo sic Antonius prauior suit: & ut ille in verbis, ira hic in sentenis deligendis diligentior. In Cras cie. in Erui. to erat Latine loquendi accurata, & sine molestia diligens elegantia: Antonius autem diligenter loquendi laude caruit, nec tame est admodum inquinate locutus. I9 Inductionis quaestio concluditur more philosophorum, qui ex speci: Iibus aliquot Gemplis rem generalem concludunt: lumina igitur conclusionis huius est,tot esse dicendi genera, quot sunt oratores. io Hἀe prolepsis dedu
Ergo variae sunt elocutionis artes,& non unica.
Cui argumenxo Crassus var e S inconstanter respondet.Nam etsi videtur id recte insciari tramen quod de varietate ingeniorum dicit,nihil ad hanc quaesti nem attinet:&postremo videtur proponere ex polliceri,se artem traditurum non omnium sormarum dicendi & generum communem: ut igitur pro Crassopi nius & facilius rei pondeamus,ars est quidem praeceptis cominum S una, ini vero & exempl s,& experimentis infinita,& quodammodo diissimilis. Itaque alius quidem stylus eii L. Cottae, alius P. Sulpitii, alius Crassi, alius Antonii: elocutio vero una & communis, quia ornamera quae sunt in singulis eorum orationibus, ad certa & communia elocutionis genera reuocantur, ut tropi ad senera troporum,& figurae ad genera figurarum. ii Praeceptia de naturis inspiciendis confirmatur exemplo & testimonio Isocratis rhetoris, qui Theopompum & Epho- ,rum disti iliter pro utriusque natura docuit.Idem locus citatur a Fabis: An verb ' inquit clari stimus ille praeceptor Isocrates, quem non magis libri bene dixisse, quam giscipuli bene docuisse testantur,quum de Ephoro atque Theopompo sciudicaret, ut alteri frenis, alteri calcaribus opus este diceret, aut in illo lentiore tarditatem, aut in hoc pene praecipiti concitationem adiuuandam docendo exist .mauit, quum alterum alterius m :scendum arbitraretur Cicero quoque in Bruto Hoc ait doctoris intelligentis est videre qud serat natura sua quemque,&ea duce utentem sic in stratere aut Isocratem in acerrimo ingenio Theopompi, delen.ssimo Ephori dixiste traditum eit,alteri se calcaria adhibere, alteri s nos.
' Ergo haec γ agenda siunt ab oratore quae explicauit tonius, ilice da quodammodo. Quisam igitur dicen
Latine,*tplane,ut ornate, ut ad ijquodcuris agetur, Vte
congruenterj ilicam is eorum quidem quae duo triama dixi,otionem non arbitror expectaria mepuri diluci- dij, sermonis. Nes enim conamur gocere eum dicere,qui lo
qui nesciat: nec sterare sui Latine nonposit, hunc ornate etsi diurum : nes, Vero qui non dicat quodiste eamus, hunc posse quod admiremur, dicere Linquamus igitur haec, qua cognitionem habent facilem, sium necessarium.
538쪽
' Nam alterum traditur literis, doctrixquepuerili: alte rum aDιbetur ob eam caussam, ut integeatur quidquisque Acat: quod videmus ita esse necessarium, ut tamen eo minus nihil esse posit. ' Sed omnis loquendi eleganti .
quanquam expolitur scientia o literarum, tamen augetur legendis oratoribus oepoetis. Sunt enim illi veteres, qui omnare nondumpoterant ea quae ilicebant, omnes proZeprae
clare loquutis quorumsermone asuefacti qui erunt, ne cupientes qui sempoterunt loqui nisi Latine. Neque tamen erit utensim verbis js quibus iam consuetusso nomia non γtitur, nisi quando ornandi caussa, parce, quassostendam: sed γsitatis ita poterit uti, lectis mis vi xtatur js, qui in veteribus erit scriptis nudiose oe multum volutatus. ' O is τr Latine loquamur,non solam vidensim est *t verba efferamus ea quae nemo iure reprehengat, Greasicoecasibus, oe temporibus, GP genere,'numero construemus, ut ne quiseerturbatum ac distrepans,autpraeposterum se uetiam lingua, qiritus, *ρcissonus est ipse moderangus. Nolo exprimi litera putidius, nolo ob curari negligentius: nolo verba exiliter exanimata exire, nolo inflata γ quasi anhelata trauius. Nam de *oce non um ea dico quaesunt actionis ed hoc, quo mihi cumsermonequasi coniunctum xidetur. Sunt enem certa vitia, quae nemo est quin effugere cupia mollis vox,ut muliebris,aut quasi extra modum aba Iona ais, absurda .. Est autem a trium,quod nonnulli dein ustria consectantur. ' difica vox'agrestis quo sitim Llectat, quo magu antiquitatem, si ita sinet, eorum sermo retinere Ῥideatur .ut tuus fomlesialis ' L. Otia gaudere mihi videtvrgrauitate linguae sonos τοcis agresti illud
quod loquitur,pristum visum iri putat Eglane sueint rustia
539쪽
IN IIL DE ORAT 'num. II autem missonus, o Flauitas ista delectat: ο- mitto verborum, quanquam est caput τerum id affert ratio, ocent literae,confirmat consuetudo lege di, loquendi sed hanc ilicosuauitatem quae exit ex ore: qua quidem, ut qud Graecos isticorum , sic in Latinosermone huius in urbis maximepropria . '' Athenis iam diu doctrina ι- orum theniensium inter l, domicilium tantum in illa urbe remanet stadiorum, quibus vacant ciueseeregrinifruuntur, capti quodammodo nomine urbis, authoritate . tamen eruditi mos homines Asiaticas quiuis theniensis indoctus,non verbis, se hono vocis, nec tam bene,quam βι uiter loquendosecloesyperabit Nostri minus ludent literis, quam Latini: tamen ex sis,quos nostis, nanis, in quibus
minimum est literarum, nemo in quin literatis mutua torum omnium '' alerium Soranum, lenitate νocis,
s i ρ ρrispressu oesono facilis vincat. '' Quare cum sit quaedam certa vox Romani generis, Urbui propria, in qua nihil offendi nihil disy licere,nihil animaduertipsis, nihil
sonare aut Olereperegrinam,han sequamur: nesseolum msicam asteritatemsed etiam peregrinam inflentia Vere discamus. utilem quum audi crum meam Laeliam
fucilius enim mulieres incorruptam antiquitatem consim uant, quod multorum sermonis expertes, ea, tenent'
per, quaeprima didicerunt Ued eam sic audis, xt Plautum mihi aut Naevium videar audire . Sono ipse vocis ita rocto es simplici est, ut nihil ostentations,aut imitationis afferre videatur: ex quosic loquutum esse eius patrem iudico, sic maiores, non aspere, ut ille quem dixi, non asse, non mulce, non hiulce ,siu pres aequabiliter, lentier. Quare botta noster,cuivi tu illa lata Sulpiti nox niuam
540쪽
64 A V D. TAL TXPLIC. imitari ut istam litera tollas, e pleni um dicas, non mihi oratores antiquos, stiam pres videm imitari. His
eum arrisisset ipse Sulpis tu Sic agam vobisium,inquit oras Ius,ut quoniam me loqui volui ,aliquia de vestm vitidis audiatis. Utinam qui em,inquit ille his hodie vitia ponomus. Etenim nonsine meopericulo, 6 asses inquit,possum Sulpiti te reprehenderes quoniam Q tonius mihi test miti limum lxit sibi xideri. Tum illi, Tum quiι monuit idem, xt ea quae in quos maxima essent, imitaremur ex quo ve reor ne nihilsim tui nisi siupplosionepedis imitatus pauca quaedam verba, aliquem ibone,motum. Ergo ista inquit Crassus,quae habes a me,no reprehendo,ne mei umirrideam. Sunt autem mea multo plura m maiora quam dicis. Quae autem Funtaut tuaslane,aut imitatione
ex aliquo expressa, de js te, si quis me sorte locus admonue
ri commonebo. 'Τ Praetereamus i turpraecerta Latine laquendi quaepuerilis doctrina tradit, publilior cognitio ac ratio literarum alit rut consuetudo permonis quotidiani ac Amelici libri confirmant, O limo veterum oratorum γ
poetarum.' vero misso altero diutius commoremur,
Ῥt dis utemus quibus rdus assequit Imus, ut ea quae dicamus,intestigantur,Latinscilicet dicendo,Verbis usitatis,ae proprie demonstrantibus ea quaesigni cari ac declarari γο-lem insine ambiguo verbo aut sermone non nimis longa continuatione verborum, non valdeproductis js quaesimibtudinis causa ex abys rebus transferuntur, non disicerptuse tent,s,nonpraeposteris temporibus,no confusispersonis, non perturbato ordine. Quia multa' Tam facilis est tota res,vemdipermirum saepe νideatur, cum dissicilius intelligatur, qui patronus velit dicere, quamsi jst ille quit tronum adhibet,