장음표시 사용
651쪽
i secundum genus argumenti insti, quod adhibetur ad totum, est partium
enumerario: cusus doctrinam paulo ante ostendunus in praecept s delinitionis vitiose consulam & perturbatam esse.Huius autem arsumenti Cicero duplicem usum demons bat,unum partitioni halterum diuisionis,ut in partitione si mem-hra finita snt,omnia numerentur: sn infinita,non omnia numerentur: in diuitasione autem quoniam certus est,ut ille putat,formarum numerus, tu.e cuiq; generi subiectae sunt, nulla omnino species pr. Hermittatur: quod praeceptum Ciceronis aliqua ex parte verum est,&aliqua ex parte falsummam aliquando ad declarandum totum satis est unicam partem proponere: ad concludedum veri, plene di persecte totum,necesse est omnes partes siue membra, siue species sint, enumerare,nec ullam omnino praetermittere. 1 Exemptu de tutela precepto non conuenit:quia tutela no cadit in partitionem sed in diuisonema iuiditur enim in testametariam & legitimam, ut genus in species. Exempla de stipulatione & formulis iudiciorum neq; item quadrant, quia stipulatio non diuiditur in membra, sed in species: quae sunt apud Iureconsultos numero quatuor, iudicialis,praetoria,conuentionalis,& communis. Item formula: iudiciorum diuidun tur,nsi in membra, sed in species, quae sunt numero duae: alia enim actio in rem, quae v 'ndicatio dicituri. alia in personam, quae condictio nominatur. Exemplum de schematis salsum est: species enim hic sunt, non partes, id est,membrat&species certo numero comprehensae sunt: licet sortasse nondum satis explic tae fuerint neque enim res elle incipiunt,chm inueniuntur,sed multae sunt,quae a nobis ignorantur.
sttiuile domina diuisouis ex ristotelesumptum est
Nihil,neque enim ulla mentio non dico in topicis, sed ne in reliquo quidem loeico organo de tali , si partitionis didi uisonis lacta est.
' multa etiam ex notationesumuntur. EG en autem auum ex νi nominis argumentum elicitur, quam Craeci Gυμολογι- vocant, idest, τerbum ex verbo, veriloquium. Nos autem nouitatem Verbi non satis apti fugientes, genus hoc notationem appessamus, quia unt crb. rerum notae.
' sed , hoc idem ri totelis συμc: λαν appellat, quod Latiane Hi nota. Sed cum intelligitur quidsignificetur,minus laborandum est de nomine. . ulta igitur iv δ*utando notatione eliciuntur ex νerbo: vicum quaeritureosiminium
quisse non dico quae Hlpos i miiij naid caderet in diui
pone quae talu est, Folliminio redeut haec, homo,nauis,mulus clitessarius, equus,equa quae faena recipere silet. Sed cum ipsiuspostliminiν vis quaeritur, G τerta sum notatur: in quo Seruius noster ut opinor nihil'tat esse notadum, nisi soIZ: liminium illud, productionem esse Pedi*ulca tinfinitimo
652쪽
finitimo, legitimo, aedifimo, non plus inesse simum, quam in
meditustis tu ium. Scaevola autem Fflius iunctumputat esse verbum, ut sit in eo γpost, oe limen: ' Vt quae a nobis alienata sunt, cum ad hostem peruenerint, ex μο tanquam limine exierint, dein cum redierintpoIi ad idem itamen,ponsiminis rideantur redisse. Quo in genere etiam
Mancini cause Afindipotes,postliminio redi se deditum
non esse, quoniam non sit receptus. Nam nes deditionem,nes donatione ne acceptione intesti posse.
I Tertium argumentum insitum, quod ad totum adii betur, Graeci vocant ἐπωλογιαν Cicero notationem & notam,nominibus quidem recte, sed rati ne ab hoc instituto dialect coalienissimamon enim hic agitur de vocabuli que sunt notae rerum,sed de interpretat. one vocabulorum: dic, o Fabius loquitur,de originatione nominum. 2 Hoc item conlectarium vitiose in hunc locum d torqueturinam cum Aristotel. lib. l. te interpretatione est,nomina esse οHMcολα, non id agit,quod nunc a Cicerone agitur,ut aliquod argumenti genus exquirat, sed ut doceat notiones inanimis nostris imprellas esse notas Sindi res rerum,uoeces notionum,scripturas vocum: hoc autein loco quaerimus notationem nominum, non remi. i Exempluni notationis in verbo posti: minium duabus contrariis authoritatibus illustratu Servii Sulpitii,& uti j Scaevolae. Quoru illa postliminium a praepostione post tanta deducit laic vero a Pdst & Limen
cui Festus adstipulatur,cum NKPostliminio receptus est,siqui extra limina hoc est,extra terminos prouinciae captus fuera rursus ad propria reuertit. 4 Pa lus lib. 9.Di est. Postliminium, ait,estius amissae rei recipiendae ab extrane se in statum pristinum restituendae, inter nos & l beros potulos, regesq; moribus Eclesibus constitutum. Nam quod bello amisimus; ut etiam citra bellum,hoc si rurius recipiamus, dicimur postlimin io recipere.Idq; naturali aequitate introductum est,ut qui per iniuriam ab extraneis detinebatur, is ubi in fines fruos rediis se pristinum ius suum reciperet. ς Hoc postremum nihil ad propositum n lationis locu attinet: sed argumentum est a relatis: C.Hostilius Mancinus acceptus a Numantinis non sui tmeq; igitur deditus suin datum enim & acceptu inter se relata sunt. Cicero similiter in oratione pro Cecin na disputat Mancinum pysthminio rediisse: Quid,quem pater patratus, aut suus pater, populusve vendidit,quo iure amittat ciuitarem λri religione ciuitas s luatur,ciuis Romanus traditumqui cum est acceptus,est eorum,quibus est deditus: si no accipiunt, et Mancinum Numantini,retinet integram causiam,&ius ciuitatis.Pomponius tamen idipsum negat & ait de eo lepelia esse latam, ut ciuis esset Romanus, & beneficio legis non postlimini j eum praetura postea gessisse: lege lib.so.Digest.
Luid Cicero de doctrina notationis ex arisaeia tes
Aristoteles in topicis velut aliud agens dat aliquam fgnificationem huius topicae probationi quam tamen necr; nominatim, neq; seneratim definiui S ad problema de accidete specialiter aurinxit. Verba eius sunt libro secundo topico:
653쪽
ευνα. . - δευρων η ατε. O . victa , EGO-της φησὶν άδευε οναι τὸ dragis ἔχοντα -ου eis. π mis Ud δυωνα. Id est,Atque etiam licet argumentari sumendo orationem pro nomine, clim eam sumere magis conu nia quam nomen ipsum: vi, εν υλον. non sortem, vi vulgo dicitur, sed et L His
ριων, id est,animus se bonus,quen ad moduni Xenocrates ait ἀδαιωνα esse, δ υχίω ντα ατουδείαν, id est,eum qui animum habeat bonum : eum enim vianicuique deum esse. Itaque sat s constat, toricam Aristotelis doctrinam Cice roni ad imitandum propositam non suisse, mini Aristoteles more Ciceronis hoc argx mentum neque definiat, neque commune omnium quaestionum explicandarum faciat.
' Sequitur is locus qui constat ex js rebus, quae qVonmmodo absiciae Ant ail issile quo ambigitur, quem mogo dixi
inplure artes distributum: cuius primus es locus ex coniugatione, quam Vraeci ou γio Iocant nitimus notationi,
de qua messo Actum est visi aquam pluviam eam mo Io
inte geremus, quam imbri collectam 'videremus , veniret mutius, qui, quia coniugata verba fient pluma pluendo, diceret omnem aquam oportere arceri, quae fluendo creuiset.
1 Hactenu dictum est de tribus argumentis insitis, quae totam rem propos tam continent & arguunt: nam definitio totam rei desinitae naturam,& partium enumeratio totam rem diuisam, di DCtatio totam nominis Origine arsuit,&d
monstrat. sequuntur dein ps argumenta quae non plene&persecuά-tam rei, de qua asitur, naturam declarant:& idcirco dicuntur a Cicerone quodammodo astecta ad id,de quo ambigitur: quorum tredecim Leucra in prima enumerati ne proposuit. Conita Sata autem quae sunt primi generis, idcirco non definiuntur, quod antea definita fuerint,sed tantii in exemplo illii strantur: Omnis aqua pluuia est arcenda: ergo omnis aqua quae pluendo creuit, arcenda est. In quo exemplo Pluu a&Pluere coniugata quidem sunt, sed tamen argumentum est sallax,quia in enuntiatione salsia ponitur: non enim omnis aqua pluuia arcenda est,ut constat ex libro q9.Digest. sed ea tantum,quae damnum dabit. Aquam au tem pluuiam,ut ait Vlpianus, licimus, quae de coelo cadit, atque imbri excrescit, sue per se haec aqua coelestis noceat, ri Tubero ait, siue cum alia missa.
Virum Cicera topicum Aristotelissententium de coniurgatis expres it
654쪽
&praereptis non multum dissent t: nam tametsi Aristoteles & σεις. id est, crinata de casus, quae Cicero comprehendit uno coniugatorum nomine disti neu t, ut exempl: fratia nomina haec, Sapiens & Sapientia coniugata sint, ad uerbi uin autem Sapienter casias,eodem tamen loco statim casus etiam vult apDellari coniugata,& horum nona num significationem confundit, cuius tamen loci usum non docvit generalem, & omnium quaestionum communem : sed ad problema scholasticum retulit. verba Aristotelis ascriba ex libro secundo topico:
-λοι- παν δὴ δειγαενα ες , eiορ ει η απιαε- η τ ο δι ι Θυτο II: V, ηαι τὸ δευσα σμηθύι diu στο δικπιως ω ὶ ἐπιών --,ς 3 αυS Hὼns'. 'sia si τ έmurisς υ. N p το δκαίως ειο ρ διυγοσι-ης. Id est, Item ii e t cx cognatis & camus confirmare & infirmare: dicuntur autem cognata, iliae sunt eiusmodi ut iustitiae iusta & iussus,sortitudinis sortia & sortis: Iteraque ea quae efficiunt, aut conseruant, cognata sunt eius quam es sciunt& consentant, το υ ιεινα υγείας κου τὰ ἀεκπώ. eadem l est ratio de exteri I . atque haec cognata appellari solent. Cassis autem ut iuste & sortiter &ι γουνῶς Rcεκπώς,&quae ad hunc modum dicuntur. Casus etiam videntur esse ex genere cognatorum t iuste cognatum est iustitiae, & sortiter sortitudini. Cognata autem dicuntur, quae sunt eiusdem cognationis S aisnitatis: vi, Iulliti iustiis iustum iuile. Itaque si quid eorum qu e sunt eiusdem cognationis innum vel laudabile esse demonstraueris, costat etiam reliqua omnia demonstrata esse ei uitia odin xt si tui titia est laudabilis, eadem ratione iustus erit, Sciustum,& iuste ex rebus laudabilibus : dicetur etiam quod iuste fit, Iaudabiliter seri ex eodem casia, quoniam laudabiliter a laudabili ortum est, quemadmodum iustEa ivllitia Haec Aristoteles.vnde satis apparet Ciceronem topicam coniugatorum doctrinam mutuatum non esse dira neque iisdem nominibus utatur,quibus Mristoteles: neque tam anguste tractet eum locum, quam arcte& specialiter Ariastoteles in topicis suis tractauit.
' Gum autem a gener ducetur argumentum, non erit
necesse iI que a capite' arcessere: sepe etiam citra licet, dummo risigrasit quod umitur, quam id ad quodsi Ltur: ut aquapluuia, ultimogenere ea, est, quae de caelo v
niens crescit imbri, eo priore loco, in quo quasiim arcenia continetur, genm est aquaepluria nocens: eius generisfor
655쪽
D M. T. CICERONI smae,loci vitio, manu nocens ' quarum altera iubetur ab arbitro coerceri, altera non iubetur. commode etiam tractatur haec aetumentatio quae ex generesumitur,ci m ex toto persequaresartes, hoc modo, ' di Lim malus en cum Gliud agitur, aliud Mutatur enumerare licet quibus Idm
dis sat deinde in eorum aliquem . quodarguas dolo malo fuctum,includere quo enim argumenti infrim imum xideri solet.
i Genus &species hoc Ioco definiri & explicari coniuncte,sicut relatorum natura postulat, debuerant: non autem antea in desinitionis doctrina permisceri,d conturbarim unc vero de Peneris usu duntaxat exempla ponuntur: S de specie αspeciei usu ad concludendum genus nihil omnino dicatur. tersim dii lex usurgeneris proponitur hos loco,& declaratur exemplis: primus est in diuisione generis in species: ubi tamen nullum est proprium argumentum generis,quia inhoe eamplo Ciceronis nulla species ex genere concluditur & demonstratur. a Arcelsere a capite genus est summum Pentas, quod est a re proposita rem tu in exquirere: sic in Tusculanis ducere a capite dicitur: metaphora autem sum-.pta est ab aquae ductibus 3 Lib. 79.Digest. Sabinus Sc Casiius opus manu s esum in hanc venire actione aiun nisi si quid agri colendi caussa fiat. Sulcos t men aquarios,qui Gnaece soc appellantur, si quis faciat,aquae pluuiae arcende actione eum teneritidem autem si aqua naturaliter decurrat aquae pluuiae arcendae actionem cessare: st si facto opere aqua in supenorem partem repellatur, au in inseriorem derivetur, aquae pluuiae arcendae actionem competere. Et Paulo Ddst, Illud huic applicandum est,nunquam competere ii te actionem, cum ipsius loci natura nocet.Nam, ut verius quis dixerit, non aqua, sed loci natura nocet. In sumina puto ita demum aquae pluuiae arcendae actionem locum habere, si aqua PIuuia vel quae pluuia crescit,noceat non naturaliter,ied opere sum: nis agri colendi eausta id factum sit. Imbre autem crescere eam aquam,quae colorem mutaret, vel increiceret. 4 Secundus usus gener: s, ut praecip.t Cicero, constat ex enumeratione sormarum :quae tamen nihil ad generis argumentisi facit: nam poesito tenere si speciem vel unicam concluseris,per .n deerit,ac si omnes enumer
ueris. Ac si quis hune locum Ciceronis uiligentius expendat, intelli set non hic argumentum ullum elle a senere ad concludendam i pecton , sed a definitione sener .s ad affrmandum i :um genus de specie: ut, Cum aliud simulatii Galiud agitur, uolus malus est: At cum qu :s peierat, Π alterum fallat, tum aliud agitur,aliud sim
uturi Ergo chm quis alterius sallendi gratia peierat, tum do ins malus est. Vides vi in hoc genero desinitio doli mali argumentum sit, quo genus in conclusione e sipecie aifirmλte concluia. tur,nem ex zenere P cie, demolistret s Vlpianus tib ἔ.D sin.Dolum malum ita delinit Seruiu, .niari . natione quandaret alterius decipienci caulia, cum Duci simulat, aliud ag: tur: Labeo autem ait sndis mulatione ui ag ,ri quis circiani leniat Pol:e & fine uolo malo aliud agi,aliud sinulari: sicuti taciunt liti per eiulii d: dissimulationes eruat,& tuentur 1 et sua, vel al: ena: iram ipse sic octinit uolum in dume eo tine calliclitatem, fallaciam, cum onein ad ca canuenien b, aliendum,de . .Pi cuin aliau adhibitam
656쪽
picis mutuatus eiis Cenus ab Aristotele& Cicerone d .ssimili quadam ratione desinitur, ab illo qu dem quod de pluribus specie disserentibus in quaestione quid est, enuntia .
tur: ab hoc vero notio ad plures differentias pertinens: & Ar stoteles in topicis non id agit, ut genus doceat esse argumentum topicum, sed ut tradat probabilia praecepta, quibus aliquid probetur genus cile, vel non esse: Cicero autem docere instituit, quis sit vitas generi ad concludendam & demonstradam speciem. Itaque ille de genere,ut in quaestionem cad. hic de gener ut argumentum est,&vt adhibetur ad explicandam qu. aestionem, pr. ecipit: ut nemini dubium esse possit, quin topicum Ciceronis institutum ab mistotelis topica doctrina de genere plurimum discrepet.
' Similitudo sequitur,' suae latetatet,sedoratoribus Gihil phu magis quam τolis.' Et ienim omnes loci sent
omnium Hs utationum ad argumenta siVpeditanda , t men ali s δ*utationibus abundantiad occurrunt, at sangustius. Itaque genera tibi nota sint: ubi autem his utare, quae ones Ese te admonebunt. ' Sunt enim si ilitudines, quae ex pluribus collationibus perueniunt quo Ῥolunt, hoc modo, Si tutor tu praestare debet, sistim,sicui mandaris, si qui fiduciam acceperit, debet etiam procurator. Haec ex pluribuUerueniens quo vult, appellatur insidiis, quae Craece Τ π αραγωγη nominatur: qua plurimum est ν-μι insermonibus ' Socrates. iterumsimilitudinis nuscollatisne Amitur, cum Ina res τn partari comparatur, hoc modo,' Quemadmodumsi in urbe definibus controuer
sia est, quia fines magis agrorum *identur esse quam urbis, ibus regundis adigere arbitriι nos 2 sicsi aquapluuia
in urbe nocet,quoniam res tota magis agrorῶ est,aquaeρω-
uiae arcendae adigere nonposib arbitrum. Ex eodem simitalitudinu loco etiam exemi mutur, ut mos Ucuriana caussa exemplisplurimis usita ess, agens de ea qui te
meto sic haeredem instituisset, t si ius natus esset in decem mensibus, ist mortuo Iriai quam insa tutelam xeni et,
657쪽
πt M. T. CICERONI ssecundus haeres haereditatem obtinuisse quae commemor tis exemplorum valuit, eat vos in re ondendo diti multum fletis. Acta etiam exemplasimibtudinis habent γλstia ea oratoria magissῖnt, quam τestra, quanquam τά etiam
xos soletis, sed hoc modo: Ange mancipio aliquem de iis , id quod mancipio dari non potest, num idcirco id eius factum est,qui accepit' aut num is qui mancipio gessit, ob eam
remst ulla re obligauit' tu hoc genere oratoribus oephilosophis concessum est,ut muta etiam loquantur, Ῥt mortui ab instris excitentur,aut aliquid quo eri nullo modos sit, gendae rei gratia dicatur,aut minuendae,quae hyperbole dicitur, multa mirabilia alia. Sed latior est ' campus Eurum,eissem tamen ex locis Di ante dixi in maximis in minimis quaestionibus argumeta ducuntur. '' Sequia tu, simiΓtudinem disserentia, rei maxime contrariasup
riori: stilen eius em dissimile G simile inuenire. Eius generis haec sunt. Non quemadmodum quod mulieri debeas, retae ipsimulieri sine tutore authoresoluas ita quod aulpupillae aut pupillo Aebeas, retaeposis eodem mosso soluere..1 Sim litudo quartu gentis argumenti assecti non definitur a Cicerone, cum/tamen omnis doctrinae ratio postulet, ut initis res ea de sua a itur, explicetur quid sit itaque primum definiri debuit similitudo rerum in eadem qualitate collatio deinde in sua senera diuidi. 2 Similitudo late pater, quia in omni di putatione irequentissimum habet usum ,& ex omnibus rerum teneribus depromi potest: sed ea magis oratoribus&Philosoplia quam iureconsultis:quia philos phi docere volunt, oratores etiam monere S desectare, quod maxime similibus efficitum uiris consulti autem iubere,&imperare,&' iasi sententiam pronunti re, quod magis authoritatis nutu,quam similibus emcitur. 3 Precepta topicqinuentionis describunt certa genera argu mento. una; in quibus Omnes oram uiri disputationum probationes continentur: aliis vero qua litonibus tractandis a iumenta abundantius,aliis angustitis occurrunt. Similitui: mis duo generaescii huntur,vnu .n multiplex,c dira ex multis sin:libus aliquid s mile concluditur: alterum simplex, in ex uno simili alterum smile dcmonstra uri prioris generis exemplum est de fidelitate procuratot is, bi ex quatuor similibus qu niuin sinite demonstratur & arguitur. Cicero in oratione pro Quinto Roscio comoedo de fide tutoris socii,& eius qui fiduciam accepi id est,qui aliquid emit ea lege & fide interposita, vi ve identi aliquado retiendat, ita loquitur, Si qua sunt priuata iudicia staminae existimationis, di ne dicam,cuius, tria haec sunt, fiduc ae, tutelae,
658쪽
tutelae, societatis: aeque enim perfi liosum & nefarium est fidem Θntere, quae continet vita : & pups illi fraudare,qui in tutelam peruenit: & socium tallere, qui se in negotio coni unxit. De fide in mandatis praestanda, Pro Roscio Ameri no: In
priuati, rebus, ait,s quis rem mandatam no modo malitiosius gessiiset, ut quae stus aut commodi caussa,verum etiam negligentius,eum maiores si animum admisisse dedecus existimabant: iraque mandati constitutum est iudicium non minus turpe, quam furti: credo propterea quod quibus in rebus ipsi interesse non possumus, in his operae nosseae vicaria fides amicorum supponitur: quam qui laedi oppugnat omnium commune praesidium, & quatum in ipso est, leturbat viat e societatem. s Nonnulli legunt ἰοπαγυγι , non qudd ita Fabiussctibat libro s. Hoc est ex eo genere,quod ἐ -γω si Graeci vocant,Cicero inductionem. 6 Socrate ,ri ex Platonis & Xenophontis libris constat,in disserendo &cum doctis, & cum indores captare solebat similitudines ex rebus corporalis,d sub sensum cadentibus, & maxime rimiis&illustribus ad demonsti adum res occultas in philolbphia,& a sensibus longe remotas: in eoq; genere argumenti maxim E excelluit Socraticae sapientiae demonstratio. 7 Probat hoc exemplo arbitrann de aqua arcenda in urbe non dari: argumentum est simile: quod is Diter de finibus in xrbe regendis non detur. utrumque enim iudicium propri Epertinet ad res rusticas, non urbanas. 8 Non tamen omnia exempla similia sunt, ut recte docet Fabius lib.f. sed alias dissina ilia, aliis quantitate pari vel ii pari collata, alias species rerum generat ter impositarum.Crassus autem in caussa Curiana non solum exorsus est a simili,cum ita dicere ut adolet cens qui in littore ambulans scalmum reperisse ob eam rem aedificare coepit, sic Scaevolam ex uno scalmo captionis centumuirale iudicium I ereditatis effecisse, sed plurima quoque exempla commemorauit similium caulsarum, in quibus haeredes substi. tuti vicissent in iudicio,& haereditatem adiissent. Citatur hoc exemplum causi e Curianae etiam in Bruto Ciceronis, & libro I.& 2.de Oratore, & in oratione pro Cecinna. 9 Ficta quoque exempla ex omnibus argumentorum gener bus sumi possunt,atque in hoc Ciceronis exemplo animaduertendum est similitudinis vim satis expressam non ei se gumentumq; videri speciale potius,quam simile: ut Si quis abalienavit id quod abalienare iure non potu situli l esit. Si hoc modo concludatur,argumentum erit a specie ad genus: & iureconsulti solent ad interpretandam generalem lecem fingere aliquod exemplum speciale,quod ipsi speciem vocant. Io De duabus oratoriis virtutibus Pirabsopce a & IIvpem te Prosopopoeia testimonium fictum potius, quam vi turn siinile continet: ut in prima oratic ne in Catilinam sumina totius fietionis est,ut Catilina exeat ex x De, quia patria lubet:&pro Caelio :nducitur Appius Orcus obiurgans Clodiam proteruam mulierem & libidinosana, ubi praecipuum argumentum est authoritas personae. Hyperbole autem cum tropus est, habet aliquid simile in verbo i clusium: ut apua Virgilium,
Illa vel tutat segetupersium ma volaret
Gramina. Verbum Nolared translatum est ab auibus per hyperbolicam similitudinem augendi cursus gratia. Multae etiam sunt hyperbolicae amplisicationes non a simili, sol 1 minori ad maius:vt pro Muriena, Quod sectum, quem Euripum tot fluctus
tantas ram varias habere putatis agitationes,quantas perturbationes, & quantos aestus habet ratio comitiorum 7 sententia collationis est, Perturbationes maris magnae letunt: at perturbationes comitiorum multo maiores. Ii Campus metaphorice d. citur pro materi in qua exercemur: pro Muraena,N ullum lora camirum dedit,in quo excuri ere virtus, cognosciq; possit. Sc in Lucullo, Cum si camirus,in quo exultare possit oracio,cur eam in tantas angustias, & in dumeta sto Corum compellitis
659쪽
mne cIcero in doctrinasi ilitudinu aemulus topiscorum aristotelus
Aristotel. .mpico admonet utilem esse similitudinis considerationem ad dic putandas dialectica ut vocat,quaestiones de accidente genere, proprio,definiti ne : ideoque in aliis libris hunc locum lypius adhibuit, ubi docet qu.bus modis unumquodq; problema probari vel improbari possim ed neq; seneralem similia tudinis usum considerat, neq; genera similitudinis, quae sunt apud Ciceronem, explicat, neq; de exemplis veris aut fictis vllam mentionem facit. Itaq; quod ad ad hoc penus artu menti attinet, Cicero non videtur Aristotelem, quem linit retur, sibi propolitum habuisse. ra Differentia siue dissimilitudo quintum geniis argumenti assecti non definitur a Cicerone : cuin tame in praeceptis artium tradendis definitio ri aetermissa prauiter reprehendi soleat. Definienda igitur prim uri fuit differentia collatio rerum in diuersa qualitate : vi s hoc proponatur, Non licet pupillo rem debitam sine aufioritate tutoris persoluere:hoc potest is Iustiaria dissimili: Mulieri quidem licet, quod debeas, sine tutore authore soluere:at pupillo non licet. Pupillus enim, ut ait Celsus, in ea aetate nce , elle, nec nolle, nisi apposita tutoris authoritate Geditur: mulieres autem quamuis olim fuerint in tutorum potestate,iureconsulti tamen inuenerunt genera tutorii,que potestate mulierum continerenturi vet ait Ciciro pro Murena Atq; hoc penus argumenti non solum usu &tractatione frequens, sed etiam varium &mul iri exesi multis enim & vari is modis dissimilia inter se conseruntur.In si inania autem et similitudinis ta dissi ruilitudinis duo renera sunt: i num simplex, alterum multiplex: illud cum ex dissimili dissimile demonstratur, ut constat exemplo sup riori: Hoc, cd in multa dis smilia inter se comparantur: ut actione . iii Ueri em, Conserte hanc pacem cum illo bello,huius praetoris a luctatum cum illius imperator s victoria,huius cohortem impuram cum illius inuicto exercitu, huius libidines cum illius continetia: ab illo qui cepit, coniaitas,ab hoc qui constitutas a cepit aptas fuisse dicens Diacusas.
siti id distoteles in topicis de diserentia
Disserentiam in quatuor instrumentis dialecticis ponit Ar soteles libro primo topico, eamque non oblitin opponit similitudini , ted utilem quoque docet esse ad syllogitatos de eodem & diuel so, lubd hac ratione probemus aliquid idem esse, vel non else: dc adco noscendum quid sit: quod rerum naturas ta es sentias disserentiis distinguamus:prie crea autem de .l:ssimilitudine n uill tradit Aristoteles: quae praecepta quum Cic o in his topicis silentio praetereat, nihil
ridetur Ar stoteli ni esse secutus. Adde etiam quod hunc locum, sicut reliquos omne , ad solam disputationcm problematas refert,non ad omnem rerum in nium explicationem.
' Deinceps locus ess qui a contrario ducitur. Contrari rum autem genera fiunt Plura. ' trium eorum quae in eodem genere plurimum disserunt: Ἐtsapientia, labilia. Eo
dem autem genere dictitur, quibuspropositis occurrunt tanquam e regione quaedam contraria, ut celeritati tarditas, non Bbilitas. ex quibus contrarip argumeta talia existunt,
Si ultitiam fugimus,sapientia equamur bonitatem, simalitiam. Haec quae ex eodem genere contrariasi ut, appelia tantur
660쪽
Iantur aduersa. ' Sunt enim alia contraria, quae priuatia licet appestemus Latine Vraece appestatur Praepostio enim is, priuat Ἐerbum ea vi quam haberetsi Apropositum ne uisset: τt dignitas, indignitas humanitas, in
humanitas, aetera generis eius . ' Quorum tractatio est eadem quae stuperiorum quae aduersata, dixi. J Nam
alia quo IIunt contrariorum gener relut ea quae cum alia quo conferuntur, ut duplum, implum: multa pauca si
gum breue maius,minus. ' Sunt etiam valde contraria alia, quae appellantur negantia: ea , αποφατικα Craec contraria aientibus 7 vist hoc eu, EDdnon en. Quid enim olus exemplo est tantum intelligatur argumento quaerendo,
' contra's omnibus contraria non conuenire tii Sextum genus argumenti assecti non desinitur: contraria autem sunt, quae de eodem simul affirmari no pollunt, certaq; lege assident via si ab uno,aut summuma a duobus: quorum quatuor sunt genera, id est, quatuor species, A lueria, Privant a Relata,Contradicetia: quae diuisio ex categoriis Aristotelis sumpta videri potest. 2 Aduersa duobus modis tractariir, viro curri ex unius assirmati ne concluditur alterius negatio, ut Aethiops niger est: non igitur albus: quod contra no si nisi aduersa medio careant: v Sanus est,non syrtur aereta vel,Sanus non est:xper igitur est. Altero modo cum aduersa aduersorum redduntur consequentia: ri,Stultitia fugienda est,Sapientia igitur sequeda. Quale est istud Cic.Tuscis. Quid clan fatentur satis masnam vim esse in vitiis ad uti seram vitam, nonne fatendum est eandem vim in virtute esse ad beatam vitam 3 contraria mira sun contrariorum consequentia. 3 Contraria secundi seneris Graece dicuntur nnκα i v do Πρεω, id est, Priuo,Latme Prauatia,a priuatione altera parte o positionis, cui opponitur habitus: di fierentque ab aduersis, quia sub eodem e nere ιυὶ lunt priuatio enun,quae nihil est, in nullo genere pon: tur.Priuatia itaq: sunt corraria habist,habitus is priuatonem significat a: ut lux 8c tenebrae. Ouod autem Cic. praecipit de praeposti orie,In,priuatione in verbo efficiente, id cum in propositis exempli tum in multis aliis falsum est: Inhumanitas enim no signifieat abiblute priuarione S negationem humanitatis, sed habitu quendam viti sum immanitati contra ii: nec indignitas est priuatio dignitatis ed digne facto aduersi ini satisiiuo fit ut illa priuatitia no sint,sed ad uel sae& multa priuitia sine priri 'ostion In, Πῖnincant,ut caecitas,tenebriae paupertas. 4 Privatis tractane duplici te sciit adueri, vel ab affirmarione unius ad negatione alterius, ut G cus est:Non igitur vides.Vel cimi illis consequetia contraria redduntur,ut Visus est in bonis: Caecitas igituran malis. s Cotraria tertii generis sunt ia ratis τι, Latine rotam,quae te mutua naturalis relationis affectione complectuntur: eao duri ce habent vlum:alias enim sumuntur, ut amica &consentanea,vi Quate narius numerus est duplus ad binarium : ergo binarius numerus in simplus ad quaternariu:quod argum classenus ex cotrariis no est:alias ut in unica&dissentanea tractantur,cu ex umus Mimatione concluditur alterius negatio: ut Quare