장음표시 사용
671쪽
expertes sun ut in rebus inanimis, R in stirpibus: arbores enim suapte naturas ne consilio nores ematium, di frondes Ic fructus. Ciceronis tamen cxemplum Parum conticia: t praecepto, quia ortus non eli caussa interitus, sed Partes rei naturalis, quae caduce sunt& mortales. ii Enumeratio est vitiosa: vitiosum taquidem est,ut ait Cicero par tem in toto numerare: quod tamen hic facit: voluntas enim comprehendi tyerturbationem,& habitum, & artem, A naturam: quia. actionis qu e ab liis proiicit cuntur, voluntariae lunt. I: Tertia caussae distributio sequitur in constantem & non conflantem: illa ratos &similes, Seiusdem quasi naturae effectus :nstitu livi natura & ars: nam ex equo equus gignitur,non homo :& ex homene homo, non equus: S ars in suis operibus est aemula natum: haec vero varios de dissimiles sisti: t effectus, ut voluntas hominis, quae in dis propemodum infinitis conuertitur:&foretur Vluae varios dedissimiles eu etiatus egi ea. 1; Efecta diuiduntur accommodare ad proximam distributionem ratissarii. i Quae a fortuna limi, minime voluntaria sunt: nam scut fortuna est expers cons ij α voluntatis, ita etiam cuciatus sortuitus: & iactus quidem telivolantarius est: perculso autem eius, lucro nolebas, omnino opera cn voluntatis 5 consilii. is Metaphora est a machinis bellicis, quibus veteres utebantur ad quat endos muros: Aries igitur in actiombus est frauis aliqua ratio ad expugnandum aduersarium: Qualis haec fortasse possit elie ad excusandana imprudentiam emissi teli, quod idipsum manu es Iugerit, magis quam iactu in suerit. is Actiones quae aperturbationibus oriuntur dolore, laetitia,spe, metu videntur esse quodam modo necellariae &coactae: quod tanta iit vis perturbation una vi rationem de sita Cede & potestate deturbent, eamque quasi victam & multam Parere cogant. Ideoque Ar: stoteles libro p .Ethicorum disputat, eiusmodi actiones videri quasi mixtas: xt si quis iussu tyranni Patrem necauerit, metus videtur eum ad mortem patri inserendam coegi sse, clim tamen reuera talis effectus v luntarius sit:quia imierat non occidere: neque potest esse tanta v:s Perturbationis, ut homini libertatem arendi quae velit, eripiat. 17 Exposita triplici cauta sarum diuisione sequitur admonitio de earum usu, qui cum sit oratorum & philosi,phorum, tum etiam ad iureconsultos pertinere probatur, quia cism rei pondent de iure in ciuilibus controuersis,hoc genus argumenta maxime ponderant. dc examinat: qui locus illustratur aliquot exemplis actionii sorcnsium. 18 Hasae metaphorice dicuntur pro firmis argumentis : qualia saepe rureconsulti sui P tant oratoribus: xt Cicero libro prῖmo de Orato: e ait, A quo cana ament tas hastas acceperit, ip:e eas oratoriis lacerti viribus u torqvcbit. 49 Iudicia bonae fidei sunt actiones,m quibus maior aequitatis,quam siricii iuris ratio habetur: nam bona fide, interdum Pro aequo bono dic tur. Adtiones bonae fide. si in ut tutelae, societati mandati,commodati,depoliti, rei uxoriae,herciscundae semiliae, ex empto Sc vendito, ex locato & conducto, & multae aliae eiulaena generis, quae in priuatis iudiciis ex aequo bono disceptantur. 2o Arbitr: una rei in oriae
eii, quando post diuortium de dote controuersia oritur M Eslectorum cum caustis magna est cognatio: haec enim nomina mutuae sunt relationi S,S s e mutuo interpretantum. Estecta igitur definienda sunt, quae de caustis existunt: quae tot modis diuiduntur, quot modis antea diuisae sunt caussae. Cicero ut d tur de effectorum usu velle praecipere, sed tamen ii ecpraeceptio perspicuam dimam sesta de caullis habet inteli etiam:cum enim denuntiamus quid ex quaquere futurum sit dum argumentamur a caussis ad effecta, non ab effectis ad cauisas.
uid Cicero in doctrina causarum oe esseclorum ex aristi
telis topias mutuaties est. Tres sunt apud Cic.principes diuisiones caussarum, prima in e scientem sua
v , e non efficientem lua i: secunda in non 'pontaneain, & spontaneant: tertia
in constantem, di non cianstantem: quaru nulla cit .n P ca Aristotclis in Qui-
672쪽
hus licet locus ab esscientibus & essectis aliquando nominetur sine tamen definitionum & diuisionum doctrina, id ei uine arte omnino dialectica nominatur. Nec etiam cauilarum usus communis omnium quaestionum tractandarum d moustr.itur ab Aristotele, sed ad disputata.ones problematu soluin refertur: itam Cicero in explicandis caussis & effectis topicam Aristotelis artem non inutatur.' Reliquus est comparationis locus, cuiusgenus exemplumsuprapositum est, ut caeterorum nunc explicanda tractatio est. comparantur igitur ea quae aut maiora,aut minora,aut paria dicunturi in quibus spectantur baec nume- π,lleries, vis, qπaedam etiam ad res aliquas assectio. N mero sic comparabuntur, ' Piplura bona paucioribus bonis anteZonantur,pauciora mala malis pluripus, laturnia
ra bona breuioribus, longe m lateperuagata angustis, ex quibus plura bona propagentur, piae plures imitentur,
faciant. Specie autem comparant i , ut anteponantur quapropterse expetenssassent, js quaepropter aliud ut innata atque in ita, assumptis G aduentitiser integra contaminatis: iucunJa,minus iucudis: honesta ipsis etiam utilibus: procliuia aboriosic necessariae, non necessari jua, alienis: rara,*ularibus Iesiderabilia, s quibus facilla carerv is:
serfecta, inchoatis: tota, par ibu ratione utentia, tionis expertibus τοluntaria, uecessariys animata,inanimatis nψturalia, non naturalibus artificiosa non artificissis. Vis a
tem in comparatione sic cernitur, dissiciens caussa grauior, quam no efficiens: quaesti is contentasunt,meliora quam quae egent aliys quae in nos ira,quam quae in aliorumpotestatuunt sabilia,incertis: quae eripi non psyunt, iri qua psIῖnt. Assectis autem ail res aliquas est huiusmodi princi tum commoda maiora, qu am reliquorum: items quae iu- colora, quae pluribus probata, quae ab optimo quos lautata. ' ut haec in coparatione mel ora, sic deteriora quae
s μι et cotraria. ' Parium aute comparatio nec elationem
673쪽
m M T. CICERONI shabet, necsubmissisnem: en enim aequalis. Imulta autem sunt,quae a1 litate se comparantur, quae ita fere concluduntur. Si consilio iuuare ciues, auxili, aequa in Lude
nentam ess rigloria debent essest qui consulunt, j qui
defendunt. at quod primum est: quo equitur igitur.
x Decimum tertium &vltimum genus argumenti affecti est comparatio, lue non delinitur a Cicerone:des niri autem debui conuenenter huic inst. tuto calatio rerum in quant late. Caeterdiu diuiditur in tria genera, maiorum, ira n rum, parium: quae quidem ill uitrantur quadruplici genere circumstantiarum, in quibus consideratur ratio comparationis. 2 Hae sententiae quae pro exemplis adhibentur, probabiles de populares magis, quam certar & necessariae si ni, di in rebus diuersae speciei plerunque saliunt: nam vel unicum bonum pluribus , nis interdum anteponitur: v Vna sciencia praestat omnibus diuitiis. Interdum tamen adhibentur, & valent ad disiputandum probabiliter de rebus propositis.. Numero isitur comparantur haec, ut plura bona pauciora bus anteponantur: ut, Iustuna est e, & sortem, & temperantem melius est, qui ni tantummodo sortem esse. 5. pauciora mala pluribus anteponantur: ut, Iactura decem aureorum iacturae omnium bonorum . di diuturna breuioribus: ut, rundus fructibus sundi. & longe peruagata angustis: vi, Coelum priuato unius loci lando. & ex quibus plura bona propagantur: vi, Academia Parisiensis reliquae urbi. & quae plures imi
tantur: ut, Aristotelis doctrinam plures imitantur, quam Platonis. Hoc tamen exemplum magis probabile, quam verum est Specie compara ratur,ut anteponantur propter se expetenda his, quae propter aliud operuntur: , Virius diuitiis, s Iicitas virtuti secundum Aristotelem. Innata alsumptis: , Rona animi, ni, sortunae. Integra colaminatis: v Tota domus panibus eius dii sedi s & diuulsis. Iucunda minus iucundis: v Voluptates anum,voluptatibus corporis. Honesta ut Iibus: vi, Amicitia honesta amicitiae quaestuo:ae. Pro liuia laboriossis: o,Vita monachorum,uitae rusticorum. Necessaria non necessariis: vi, ibus vesti. Sua ali nis: vi, Propriae opes alienis. Raravus aribus: vi, Peregrinis regionibus aduecta his, quae domi nascuntur. Desiderabilia his,quibus facile carere potes: o, Vita voluptialibus. Persecta inchoatis: vi, Domus perfecta, domui inchoatae. Tota pari bus: H. Corpus manui aut pedi. Ratrone carentia, ratione utentibus: vi. Homo bestiae. Voluntaria necessariis: H, Actiones voluntariae aditionibus coactis & vi lent: s Animata in animatis: vi, Homo lapidi . Naturalia non naturalibux :ur, Vox naturalis voci fidi T. Arrii c. Osa non arritici Osio. ut, Cantus musicus, rustico. Vis in comparatione cernitur, efficiens canisa anteponatur no efficienti, ut sorma materiae. Ex seipsis contenta h. ἰ quae egent alio: vi, Deus homini, Stunnium bonum diui uix Et quae lunt in nostrae potestate his,quae sunt extra nostram P testatem: ut, luntas benefaciendi,benc iacto. Et stabilia i ncertis: v Scientia opinioni Et quae eripi non Poliunt his,quae possunt: T,BOna animi, bonis corporis. Allectio ad res es: quas est erus modi: ut,Principum commoda maiora su nt, uam res quorum: o, Regnate maius est, quam aliquem sublectunt restio magistr tum gerere. Item quae lucis dicta: t,vclupras an inra quam corpor s. Et quae pluribu, probata: ut Secta Pec.pateticoru Pluribus place quam Stoicoriim. Et quae ab optimo quoque laudata: Π, Ab optimo quoq; mag s laudata v. rtus eli,quam diu.tiae.Atque in his probabilibus sententiis in eiula est collatio quaedam iiii norum cum maioribus: nain cum ita loquimur, Plura bona sunt anteponenda paucioribus: collatron: s ea vis est: vi, pauc Ora quidem bona vale. nt, Oe probentur,
sed tamen plura con a magis Ialeant, α Pro arui. 3 Si Propositi, exemi lis
674쪽
exempla contraria sumantur, deteriora comparabuntur minus malis,& magis sugienda minus sugiendis,ut plura mala parectoribus malis postponatur. ut scelus,ti paupertas, & morbus, & infamia magis fugienda sunt, quam sola paupertas: eademque ratio valeb t in reliquis exemplis. 4 Collatio rarium est cum ex quantitate pari,par,& aequalis qualitas approbatur: ut Philippica secunda, mrum est facinus commune,cur no erit ptaeda communis3In exemplo autem Ciceronis iuuare con silio, & iuuare auxi lio. non videntur esse paria consulentibus di defendentibus: sed con: ugata aut essetna: &quamuis iuuare consilio,& tuu re auxit lo inter se paria sint, quaestioni tamen de qua agitur, minime paria sunt: atque hoc exemplum in graciam Trebatij & Ciceronis appositum est, quorum alter consilio, alter auxilio ciues adiuvabat: syllogismus connexus est primi m di,ubi retinetur antecedens ad retinendum consequens.
quid Cicero de comparatione ex histotelu topicuassumsuNon diuisionem primam in comparationem maiorum, minorum, parium: quamuis enim in topicis Aristotelicis frequens commemoratio fiat maiorum timinorum, nuiquam tamen comparatio in tria genera diuiditur. Neque item Aristoteles docu rquatuor esse res, in quibus spectatur vis collationis, numeri , speciem,vim & assecronem: sed lib.3.top co quaedam probabilia praecepta ad disserendum de rebus magis aut minus expetendis, aut sugiendis, sublata huius diuisionis Iuce consuse cumulauit,nec ad generalem de omnibus rebus disserendi usum,sed ad morales quaestiones accommodauit.Itaque ut in superioribus f re locis omnibus, sic in hoc postremo nullum vestigium Aristotelicae instituti nis se doctrinae apparet: sed imitatio potius est aliorum Graecoruin Philosophorum,ut Phalonis,α Cratippi,quorum libros Cicero studiosElactitabat.
ceptio, ut cum profectus is a definitione,a partitione a notatione et coniugatiis a genere aforma similitudine a dissorentia It contrarque,ab adiundiis a consequentibus,ab anto cessentibus, a repugnantibus,a caus,ab Ufectis a comparatione maIorum ommorumlarium: nulla praeterea es ar
gumenti quaerendasse-' Sed quoniam ita a principis diuias mus , t alios locos diceremus in eo ipso, de quo ambigitur, haerere e quibussatis est dictum alios assumi extrinsecus de jspauca dicamus, et si ea nihil omnino ad vestris
putationes pertinent pia tamen totam rem perficiamus, tuan o quidem carpimus. Nes enim tu is es,quem nihil nisi ius ciuile delectet m quoniam asste haec it cribuntur, ut
etiam in aliorct manus At ventura, etur opera,*t quam
Ilurimum idis quos rectoudia delectantii odesseps muri
675쪽
s o M T. CICERONI s' me ergo argumentatio quae Iicitur artis expers, in test montaposita est. Testimonium autem nunc dicimus omne
quo ab aliqua re , externa Amitur ad faciendam fidem. in Persona autemno quasi lique testimoniν pondus habet: ad faciendam enim fidem authoritas quaeritur. Sess authoritatem aut natura,aut tempus agere. Naturae aut boritas in riirtute inest maxime. In tempore autem multa sunt quae asserant authoritatem,ingenium, opes,gtaffortuna,ars,v-sus, necessitas, concursio etiam nonnunquam rer ortuitarum. Nam ingeniosis, opulentos, in aetatis syatio probatos,ssenos quibus credatur putant: non retae fortasse: vulgi opinio mutari ix potest,adeamus omnia dirigunt, qui iussicant, oe qui exsimant. qui enim his rebus quas ilia xi excellunt, se virtute videntur excellere Sed reliquisqVos, rebus,quas mogo numeraui, quanquam in ip nulla Pecies τirtutis es. amen intertam confirmatur fides aut ars quaedam a bibetur magna enim est τὰ adpersuadeat dum scientiae aut Uus.Aerunque enim crassitur ijs qui e
perti sunt. Eacit etiam necesse assim, quae cum a corporibus,tum ab animis nasitur. Nam verberibus torti, igni fatigati quae dicunt,ea Videtur veritas i a dicere , γ' quae aperturbationibus animi sunt, dolore,cupiditate, ira- cundia,metu, quia nece talis vim habent, asserunt authoritatem O fidem. 9ιiingeneris etiam ilia sunt,ex quibus nonniι quam verum inuenitur, uerisia,Amnus,imprudentia, inolentis,insania. m uer Uetalcauet ut aliqui ad qui pertineret ignari: persomnum,uin ι, in Gniam,multa epe patefacta sunt. Abi etiam in res odio is
imprudentes inciderunt ut Stalerio nuper acci t,qui ea locutus in bonis viris Iuba ultantibus,Iariete interposito,
676쪽
quibo patrifactis,in iugi umiprolati rei crepitatu iure Zamnatus est. ' Huic simile quid a de Lacetamonio Pausema accepimus. Concursio aute ortuitarum talus, γυῖinteruentum est cas cum aut ageretur aliquid quo proferendum non est, aut diceretur. In hoc genere etiam ilia est in Palamedem coniectas 'mnu proditionis multitudo. quodgenus refutare interdum veratas Pixpotest. 8 Duius etiam generis Hisma Pulgi, quo Ham multitudinis testia monium. '' Qu.e autem virtute fuem faciuncea bipartita
sent. ex quibus alterum natura valet, alterum industriata . Deorum enim virtus natura excellit, hominum autem i
Eustria. Diuina haec fere Ant te monia. Frimum orationis: oracula enim ex eo ipsi appessata sint, quodinest in his deorum oratio. Deinde rerum in quibin insent quasi opera diuina , quaedam. Primum i mundus,etini omnis ordoc ornatus: deinceps aerei Oolatus auium,ais cantus: deinde eis em aeris senisus ardores: multarumi rerum iurem orienta,ais, etiamter exta inuerit raesensior a dormientibus qVos multasignificata sic quibus ex sicis smi
inter u lent a dem faciendam testimonia deoru. ' Ahomine virtutis opinisvaletplurimum. Opinio autes,non modo eos virtutem habere qui habeant,sed eos etiam qui habere videantur. stas quos ingenio, quos dio, quos doctri- napraeditos τι ent, quorumqvitam constantem probatam, ,t Catonis, Lais Scipionis, alio iamque plurium, rentur eos esse que les se ipsi γelint. Nec flum eos censint tales e, qui in honoribus peral atque in Republica xersantur: oratores, oephil phos, poetas, historicos, ex quorum O dictis ὀ siriptis saepe authorita petitur ias ciendam Uem.
677쪽
i ma pars mpi inuetitionis, quae est de argumentis instis, peroratur &concluditur epilogo sedecim generum,quorum irraducimus esse ex toto,& relicua tredeciniaste a ad id de quo quaeritur. 2 Iransitio a locis ini tis ad ansum Imo ero totum ius ciuile in testimoniis iureconlu.torum sere positum est ut nulla ratio sine legis authoritate apud eos firma sit. 3 Hactenus dea intentis uastis dictum: sequitur arguinctum extrinsectis auumptum, Quod sumitur non ex altera parte M aestionis,sicut insitum,sed ex authoritate a licuius persons vel diuinae vel humariae, quaestionem apiam amrmanus , et negantis: visi quis assirmet artes esse laudabiles,qu: a Ouidius ducit,
si tibia iugenuis ρ esita es gloria multu. .
Dc assirmatione Poetae afirmatur Quaestio: Item si quis neget quenquam esse invita beatum, quia idem Poeta scripui,
-Dicis beat MAnte obitum nemo supremas funera Met.
sv ne mone Poetae,in quo est authoritas,quaestio negate concluditur.Hoc assumenti genus Aristoteles & Cicero S Quinti tranus appellant artis operire irirurire id est causidico forensi do inuetuatur, sed a litigatore ad eum deter
es .ere, sicut antea docuimus: quia potest orator testimo
neque enim in iudiciis corrupto test aut periuro, aut
omite vi dii cus is opulentus,ut Vlysses: & ytatis inatio probatus, t tomus, qui issimulauit mores suos: deinde Rempubl. inuast. Cremr Ioui scientia & usu in aliqua arte versati sunt, ut in sanandis morbis docto taexperto medico, in aedifici s contaiendis Perito & exercitato architecto : quales olim fuerunt Athenisphilo de Hermodorus. 6 Necessias hic dicitur vis qUx-dam quas necessarid ad fatendum verum homines impellens: eaque siriniturali ἱs ex corporibus,sias ex animis.Prioris generis sunt tormenta & quaestiones, o ales olim deseritis habebantur occultioris v eritatis eruendae gratia: i sterio Vs sunt haesivi in pueris impotentia rationis: itaque dicunt omnia, quae sciunt.&in hominibus cuiusque aeratis vehementiores animorum motus, Iracundia, d lor, metus,qui videntur interdum hom mes quas cogere, et verum dicant, quod Pturbationibus vacui non diceret: & ebrietas vim necessariam similiter adseret. vide Proverbium, In vino veritas.& ea quae homines loquuntur in iomnus, et in insania, magnuin pondus habenti nam cum tum ex sua quas potestate e line
678쪽
videantur , qui uid audierint, aut vidcrint, aut aliquo es io modo cognouerint, sine luco&mendacio promere & eloqui putantur. 7 Pausanias I acedaemo morum dux Cleombroti filius crimine proditionis di desectionis ad Xerxem Resem Persarum accus tus, quum descendissa in locum subterraneum, oraretque .rgilium,cui liter ead Artabarrum praefectum Xerxis dederat, nequid evulgaret, ab Ephoris Lacedaemoniis auditus est, iussusque comprehendi, in templum Palladis confugit, ed denudato tecto, clausisque ianuis, si adhibitis custodibus, cdm hinc exire non posset, fame & inedia consumptus est. leae Thucydidem libro primo belli Peloponnesiaci. s Wylso Palamedis odio flagrans, ut ei mortem dolose moliretur, cofinxit epistolam nomine Pi lami scriptam, ubi Priamus proditionis gratias agebat Palamedi,&:ecretum auri pondus trans nissum esse scribebat. Quam epistolam cum Vt aes capi: uo cuidam dedisset, iussit eum per seruos clam interfici,& in tentorio Palamedis sepeliri,atque ibidem recondi aliquod auri pondus: atque interea epistolam ad Agamemnonem Regem deserti
tarum x alu t contra Palamedem,& ad faciendam fidem a ud Craecos principes
magnum pondus habu t. 9 Fama est publicus sermo de re quapiam, cui plerumque credituri non recte fortisse,sed tamen hi sunt hominum more ut quod multorum sermonibus iactatum est,id ipsum prot nus verum esse tu drcent, cum tamen sepe fama mentiaturiquae est, ut ait Poeta,
Tam icti prauis tenax, quant n&ntia veri.
Et hoc commune est omnium testimoniorum, quae ab hominibus prosiciscuniatur: de quibus hactenus 1 nobis dicitum est, ut per se parum fidei & probationis
habeant, &ex his multo plura salsa, quam vera reperiantur, praesertim in aetate opibuς, fortuna, necessitate,&concursione rerum fortuitarum. io Hactenus expositi sunt testimoniorum loci, qui sumuntur e tempore: sequuntur hi, qui ex natura & virtute ducuntur: unde duo sunt testimoniorum genera, diurnum de humanum: ex illo genere primum sunt oracula, id est, deorum voces, qui olim vatum S sacerdotum sitorum spiritu & lingua loqui putabantur, ,et Pythius Apollo Delphi,,Sc Iuppiter Hammon in desertis Libyae:deinde testimonia ex diuinis operibus sumpta, quibus veteri super si tionis errore dii voluntates stias hominibus significare credebantur: unde Gorta sunt multa genera diu inationi uni ina ex mundo&ornatu mundi id est, astris, ex quibus olim Chaldaei&Ba bylonii; de euentu rerum suturarum risulta diuinabant. Alterum ex aerio volatu avium & cantu, quod appellatur auspicium Saugurium: nam &veteres avium significationibus plurimum Obtemperabant: & Auguralis disciplina sanctis lini Eab his colebatur: ta libri Aupura es qui hanc diuinandi scientiam tradebant pers ipti erat. Terei si ex acris sonitu εἰ ardoribus, id est,tonitru Sc fulminibus quod etiam abusive dicitur augurium: luia veteres Augures etiam de coelo seruare.&Ioue tonante aut sui minante obnuntiare solebant. Quartum ex multis rerum in terra portentis di prodigiis,quora interpretationibus etiam sacri praeerant Ausures: ut cum audiebatur pluisse vel sangurnem,uel lapides, aut aere sereno sonitatum armorum increpuisse, aut portentum aliquod natum ei se,quid lixe& simi Ita portenderent & significarent, Augures quasi diuino spiritu admoniti interpret ri credebantur. intum eX praesensione perexta: nam cum victimae immolatabantur,aderant aruspices,& inspectis animal tu visceribus, nos aut malos euentus denuntiabat: sic Spurina cu animalis cor no inuenisset, Caesarem admonuit ut caueret Idus Martias. Sextum inviss, quae dormientibus obiiciuntur,quae qui interpretarentur Olim vocabantur coniectores Scarioli: victim Cyro dormienti
sol ad pedes visus ellet, eumq; ter appetiuisse frustra manibus Cyri sibi videretur cum Sol ipse elaberetur, Magi responderunt ex triplici appetitione Solis triaginta annos inrum regnat ucsse portendi: quod ita contigit. ii Humanum
679쪽
s9 M. T. CICERONI stestimonium quod sumitur ex opinione virtutis, dupliciter consideratii es asin publica, at is in priuata persona: in publica, ut si quis probet virtutem praemiis honoris esse excitandam,quia Cato denior dixerit, Qui honorem , ii tuti non tribuat, eum virtutem a iuuetute auserre: in priuata,vt ui uis doceat iustiuam esse colendam,quia Virgilius pocta scripseri
Os ite iustitium moniti, oene temnite diuos' uid Cicero de testimoniis ex AE istoteia topica doctri
Nihil. Neque enim apud Aristotelem in topicis testimonium ita definiture neque eius authoritas vel ex tempore,vel ex natura docetur assumi: neq; ea quae in tempore aut natura faciunt authoritatem,numerantur, & e plicantur: itaque eognitis singulis huius topicae doctrinae praeceptis,& cum Aristotelis topica institutione collatis,subductisque rationibus, & vltro citroque habitis, valde, mirandum est Ciceronem initio nutus operis recipere, & polliceri Trebatio se explic turum topicam sententiam Aristotelis, cum in hoc toto libro, exceptis pauculis admodum praeceptiunculas, quas etiam Cicero ex alio authore mutuari potuit, nihil Aristotelicum esse videatur: nisi sorte Cicero alios Aristotelis topicos libros in manibus habuit, atque hi qui nomine Aristotelis passim leguntur in scholis
nomen & authoritatem ementiuntur.
' Expositis omnibus argumentans locis, i uae primum integieendum est,nec νllam esse , di utationem, in quam non aliquis locus incurrat ' nec fere omnes locos incidere in omnem quaesionem: qui sitam quaestionibus alios, quibus tam esse alios aptiores locos. Quaestionum duo sunt genera alterum infinitum, alterum definitum. Definitumisi quod i πόθεσιν cyraeci, nos causam infinitum, quod Θεσιν is appellant, nostrapositum possum nominare Caussa
certispersino, locis, ic oribur, actionibus, negotjs cerniatur,aut in omnibus, alit inplirisi Gram: propositum autem in aliquo eortam, aut in pluribus, nec tamen in maximis. ' Itaquepropositumpars co se ea. Sessomnis quaesis
earum at qua de re est,quibus cosse continentur,aut Pn
aut pluribus, ot nonnunquam omni us. J Quaesionum autem, qVamns de re sint, si unt genera unum cognitionis, alterum at bovis. 6ognitioni unt hae, quarum Οὐ iar silentia, ars quaeratar, a naturane ius profectun sit, an ab ali a quasi conditione hominum jactione. Actio-
680쪽
nis autem huissima exempla ny Sstne sipientis ad Xempublicam accedere. ognitionis quaestiones tripartiatae sun cum an si aut quid it,aut qualesit,quaeritur. Horumprimum coniecturalecundum definitione, tertium iuris iniuriae linctione explicatur. coniecturae ratio inquatuorpartes ributa est: quarum una encum quaeraturissine aliquid: altera,vnde ortum sit tertia,quaei caussa essecerit: quarta, in qua de mutatione rei quaeritur, sit necne sic, Scquidnam honestumsit,ecquid aequum reuera, an haec tantum in Finione sint. Unde autem sit ortum,' ut cum quaeritur,natura,an doctrina post esses virtus. Caussa autem esciens sic, ut cum '' quaeritur quibus rebus eloquentia efficiatur. De commutationesic 'Τ P sine elo-1Ventia comutatione aliqua couerti in infantiam. '' comawtem quidsit quaeritur,notio explicata est, G proprietas, O diu io, m partitio. Haec missiunt definitioni attribuata . Additur etiam deseriptis,quam Graeci κα-- pG vocant. Notiosis quaeritur, 'Τ sitne id aequum, quod ei qui lin potest, a lite est. Froprietas sic ,' in hominem ne flum cadat, an etiam in belluas aegritudo. Divisio, o eo se actopartitio, ' 'sic, Tra Aegenera bonorum sint. Nesriptis, qualis sit auarus, '' qualis assentator, caeteras ei de generis, in quibus natura vita destribitur.
'' tium autem quaeritur quale quid sit,aut simpliciter quae
ritur,aut comparate. Simpliciter,expetend Aesit gloria .
comparate ,praeponenianes diuisquiori . Simplicium tria gener ιnt,de expetia fugiendo 1 de aequa γ inique,
δε hone turri. Gomparationum autem Ao, unum de eodem alio alterum de maiore O minore. De expetem