장음표시 사용
741쪽
Feruet auaritia misera cupidine pectus'
Sunt verba σ voces, quibus hunc lenire dolorem T is, Er magnam morbi deponere partem. Laudis amore tumes' sunt certa piacula,quae te Ter pure lecto poterunt recreare libello. Et quid Euanetelium Christianum,que est vera philosophia pro tetur aliud aut
Pollicetur, quIm medelam &satiationem animorum 3 An Claristus se ad voca dos iustos, non potius ad consolandos de in viam reducendos iniustos ex illa coelesti vita in hac humanam venisse confirmatλ quid de legumlatoribus antiquis, qui primi suerunt masti stri morum, doctoresque vitae, dicam λ bonisne mini bus eos tulisse leges arbitramurλ at vir bene moratus Iesibus & praeceptis omni no non eget. quibus igitur malis, opinor, ,et hi Iaude&praemio ad honestatem adducerentur: ignominia &supplicio ab omni improbitate & vitiis arcerentur. At non potest,inquies, iuuenis iae morἰbus iudicare: nec aegrotus de morbo litopotest aestimare: accedet tamen nihilominus ut ille ad medicum, ita hic ad philosophum. At perditus & dissolutus est. Quemquamne adeo dissolutum putas, 'tnulla ratione collisi possitὸ Nam, ut ait Horat. in Epist. Inuins,iracundus, iners, , usita, amator
2 emo ade eri ι ea, ut non mitescere positi, iSi movi culturae patientem commodet aurem.
Polemo Atheniensis, iuuenis aetate & moribus, adolescentiam agebat in deliciis& voluptatibus: lt in lustris,popinis,conviviis, locis omnibus ita segellii, incensu, sermone gerebat,ut non solum petulans sed perditus &desperatus omnino videretur. Verum quum ebrius & seriis redimitus cum sociis & ministris libidinum suarum scholam Xenocratis philosophi ingressiis esset, audita eius orati ne de temperantiae laudibus, sic repente affectus & mutatus est, is mox ab hisce cupiditatibus adolescentiae ad studium virtutis traductus fuerit. Qualem verbmedicum eum putaremus, qui ianualc domo sua aegrotis interdiceret Pradit rea cum philolophia moralis una & eadem sit & singulorum hom: num S uniuersorum,siue in id litud ne, que in famili siue in ciuitate,aut quavis omnino societate vivant, ut Aristoteles ipse in Politicis docet,&cdua morales ciuilesque leges uniuerso hominum in ciuitate viventium generi a legi statore, id est,magistro ciuitatis & doctore, promiscue & communiter tradantur, ridiculum est quaerere, qui sint in ciuitate legum idonei auditores, quasi non una sit comunis omnium& bonorum & malorum doctrina, no vna schola, non unus magister. Quam o rem iuuenes a philosoplita non satis iusta ratione retic t Aristoteles Hactenus in Aristoteleam foeticitatem quadripertita prolusio suit, quam magna ex parte vitiosam eii ostendimus. Quamuis enim primum quaest cinis caput apta rati ne & argumentatione conclusum sit: tamen vitiosa sirium partitione & minus idoneis cxemplis ineleganter est expletum, secundum caput de doctrina ciuili
parum distincte conciuditur atque exponitur: tertium autem magis tolerabile, quod Aristotelis ignorantiam de natura honorum di malorum testatam prodit: sed quartum de idoneo auditore philosophi e moralis adeo durum & absurdum es ut non tantum ab opinione omnium abhorreat, sed cum exemplis vitae Pe spicuis,& cum ipsa veritate inani sinissine pugnet.
C p Ut igitur ab ipso capite repetitam rem proramur, cum omni cientia O deliberatio ad aliquod bonum referatur, dicedum nobis est, qui sitscientiae ciuilipropositum,
742쪽
I N L E T H I C. Q quoLe sit rerum agendarum extremumsummumque bonum ' vi cuius nomine fere inter omnes conuenit. cum beatitudo ab em lupariter ω imperita multitudine appeLe-tur,m hominem bene vivere rectes agere, idem quod bem tum 2 farticem esse existimeturiat vero quaenam sit beati tu Δ, magnasane dubitatis controuersia inter vulgus o doctos homines exilit. lj enim beatitudinem quapiam illustri, min clarissima omnium luce posita de niant, Ῥt' voluptate, ' Huit,s.gloria. Osi, aliud se ambitrantur e sepe etiam unus ais idem mutata opinione modo hocmοάο ilia summum bonumstatuit,ut ciιm in infirma valetudine anitatem: cum pauper in m genus, Iutitias. ' Qui vera mentem habent suae ignorantiae testem conficiam, hominem magnifice Gysapienter ea dicentem,
quae ingeni' captum sin superant setis admirari nonposisunt. 8 GH, etiam beatitudoeraeter alia multa,Ῥidetur
liquid essesua vi natural bonum, quo omnibus caussasit, cur bona Acantur. Uerum si omnes de summo bono δε-
tentias exquirere, perfrutar velimus,superuacuum
inanem laἶorem flusiipiemus. Satis erit praeclaras inmgnes recitare, O quae aliquaprobabili ratione d findiposse Hebuntur. 7 Nec illa nos lateat, iuersas esse distulatio
nes, oe quae a principiys oriuntur, quae adprincipiali o-grediuntur. Praeclare enim Plato dubitauit, at ac quaesionem attulit,utra via tenenda esset in explicandis tradendis artium praeceptis: an quae a primis initi s adfines,an quae ab ip a orima initia duceret: quemadmodum in sta- aio ab ,s qui praemia cursoribus proponunt ad metam, aut contra a meta ad illis curritur. ' Nam δ putationis initium a rebus notis oeper*icuis tacendum est quarum Δο
743쪽
βιnt genera: aliae siquidemsiunt notae noba, aliouapte natura. Ingrediendum autem est in hac de pummo bono δ utationem ab tys rebus quae sunt cognitae G exploratae nobis
noi ciuibbus accurate lassiose au ire cupiasiis ingenuis moribus in limus,c Uu virtutis excultus ese debebit. Aunάamentum enim percipiendae doctrinae est rem 6st: quae si perflecta cognita uerit auditori, quamobremit, qui bus caussisprobari demonstrarii posit, non admodum ille
requiret talis enim aut iam bonitate naturae quodammodo in mente consignata disciplinaeprincipia continet, aut facit epercipere complemipoten: at cui neutrum hominest, audiat Hesiodum, Omnia cui pandit mentis selertia, scaeli Qui videt ad finem via quae nos optima ducit: Et bonus est,reete sequitur qui Verba monetis: Ast hebes 8c surdus, qui nec scit recta, nec Vllu Audit doctorem, vir in utilis hi c si i Sc amens.
Absoluto prooemio,& prima totius disiputationis parte expedita,duplex ars mentationis genus Aristoteles ad exquircndam hominis f licitatem sequitur resutationem & confirmationem:o ilia quidem quid non sursummum bonum, hae verἰ, quid sit acilius S planius ostendatri re tali en omni perspecta & cognita, veritas ipiaclamabit omnes cum Vetcrum aliorum: excepto uno Platone, qui in illis caecis suorum temporum tenebris aliquid verae & diuinae beatitii dim consentaneum viderat) tum etiam Aristotelis salsas omnino, & ex damnatis scholiis prosectas esse sententias. Aggrediamur igitur ad resutationem liurus inst.turi partem secundam, quam idcirco Artitoteles confirmationi pro re voluit, ut reiectis &explosis non modb plebeias opinionibus, sed his etiam quae aliquam ill u. strein authoritatem habere videntur, audacius ipse tanquam in arcem veritatis a cendat: hoc enim Aristotest usitatum iuit ut ex eius scriptis constat quicquid alii dixerint senserintve, cuiuscunnue inodi id eluet, non modo improbase, leaeetiain vehementet oppugnare, videlicet ut hac arte solus inter plutos hos i piens haberitur. 1 Qui, dest igitur huius reprehensionis, quam uissiluit, initium p Cἰim de summo n nqui agitu in nom ne ipso nulla, in re, magna solet este cui ensio : vulgus enmi Schom:nes eruditi communitor ἀιδευμνίαν, id est, scelicit tem nominant Sed eum quid ea res sit quaer.tur,magna eontentione,& Orimo
num altercatione inter te cominumter Omnes rixantur. Et summatam qu: dem. docendi gratia sententiae de summo bono ad duo genera reuocari possunt:qu dam
744쪽
dam enim fuerunt ignobiles &obscurae,quaedam illustres & celebratet,& magnis
argumentis delen De. Prioris generis est,ut sanitas,quae aegrotis: ut diuiciae,quae Guaris: ut eruditio, quae indoctis luminum bonu videtur. unde Horataib.1.EPist. ex opinione vulgi ait,
a Si ventri bene si lateri Hr, tedibas, tuis.nil
uitiae paterunt regales addere maius.
Item SatΠ.3.lib. 2.-Omnis enim res,
s Vinia fama, decus,diuina bumanas pulcbris Ciuitiis parent quas qui construxerit,ille clarus eri fortis, iustusspiens,etiam rex: , Et quicquid volet, hoc veluti virtute paratum perabit magnae laudisere.
Philosophi vero quondam apud Graecos summa in admiratione suerunt, scut Magi apud Persas,& sacerdotes apud Aegyptios,cum ea sentirent & diceret, quae longe essent ab impetito si hominum intelligentia sensuq; disiuncta. Posterioris generis sententiae quae in aliquo honore suerunt,tres memorantur: prima voluptati secunda honori tertia ideae. s quam Plato multis locis appellat bonum per se,& caussam omnium bonorsi,in eaq; talicitatem hominis pon. Himanimus vinculis corporis solutus, in coelo aeternae sapientiae c6temptat. o ne Pe fruitur. 6 Et sifillatim quidem,ait Aristoteles,sententias hominum colligere&recensere infinitum sit,fortasse etiam inane: quot enim homines, tot sententiae: & ut quisque est affectus,ita suis moribus conuenientem Glicitatem fingit, Chaerea in amore,Gnato in ventre,Thras bin honore, Croesus in diuitiis,Diog nes in mendicitate: itaque quaestio illa de finibus bonorum & maloruin,inter nomines adeli controuersa sui ut 11.Varro diligens autho antiqu: tatis inuestigator animaduerterit ad ducentas octoginta octo sectas, non quae iam essent, sed
quae esse possent, produci ut scribit Augustinus:cuius etiam de tanta confusione Lib.io δε ni& vanitate opinionum verba sunt. Innumerabiles dissensiones philosophorum miai. D.; quis unquam Populus,quis senatus,quae Potestas,vel di nitas publica impiae ci-u tatis,diiudicandas,&alias Probandas,alias improbanaas, repudiandasq; cur Eoiam sibuit3 ac non passim sine ullo iudicio confuse habuit in greinio suo tot controue fas hominum dissidentium no de agris S domibus,vel quacunq; pecuniaria rationesed de his rebus,quibus aut nussere vivitur,aut beate 3 ubi etsi vera aliqua dicebantur, tamen & salsa prorsus eadem licentia dicebantur: ut non frustra talis ciuitas mysticum vocabulum Babylonis acceperit. Babulon autem dicitur contasusio: nec interest diaboli, qui rex est eius ciuitatis, quam contrariis inter se rixentur erroribus, quos merito multie vanaeque impietatis homines pariter ponsidet. Admonet igitur hoc loco diuus Augustinus, quod nos pollea etiam clarEdocebimus, philosbphorum talicitatem, diabolicam talicitatem esse: unde parum conuenit Christianis, chira veram beatitudinem a Deo diuinisque libris declaratam & expositam intellexerint, pmplianam istam,&, ut ait Augusti- inus, diabolicam tal citatem, cum diuina permiscere atque confundere. Sed pergamus ad alia. 7 Deinceps sacri di ei essionem de his, quae in arte dialecti capraecipi doceriit , in νhilosophia morali,sicut reliquis artibus,non doceri quidem,sed fieri tantum debuersit. Quaerit de methodo totius huius operis Ethici, quae & qualis sutura sit: cuius institutionis declaradae gratia methodus duplex ex authoritate Platonis confirmatur: una a principiis ad snes, id est ut Antiotelei interpretes aiunt a caussis ad res effectas: altera superiori contraria a finibus ad principia, id est,ab effectis rebus ad suas caussas: & utraq; conscitur sinu litudine stadiodromorum, qui di a carceribus ad calcem,& a calce ad carceres decurrunt.
745쪽
Plato autem de ratione docendi in Philebo,&in Pli dro hoc praecipit ab uniuersis degeneralibus rebus ad subiectas partes progrediendum esse, quo secilius t ta ars doceri percipique possit: quibus tamen iii locis neq; diuisio methodi,neq; similitudo ista est. 8 Soluit autem Aristoteles propositam quaestionem distinctione rerum notarum,quarum aliae dicuntur notae & perspicuae nobis,ut singulares, quae ad sensus nostros perueniunt: aliae natura & simpliciter, ut genera Scspecies, quae sola mente & cogitatione conti nentur. Ab illo autem priore Unere
rerum,quae sunt notae nobis,se auspicari velle pollicetur, cum tamen contra omnino laciat: sum muria enim bonum primum ex caussis inquirit,id est, mente huniana& actione virtutis,in quibus maxima vis ad beate ,mendum sita illi vid tur: deinde sipectes virtutum,quae nos ad beatam vitam duc sit, via & ordine exequitur:&a generalibus ad specialia descendit. Quare ne dubitent Aristotelei vel desinitones illas rerum notarum huic loco repugnantes retractare:vel f pe tinacius tueri ac defendere volen exemplo totius operis authorem hunc incon-sderatae leuitatis condemnare, qui retrouersus, ac prorsus aliter atque instituit,
docendo processerit, & a generalibus caustis principi isque beatae vitae ad res speciales uniuersam disputationem deduxerit. 9 Sed nescio quomodo Aristot Iesa digressione in gigreisonem digressus relabitur in superiorem errorem de idoneo & non idoneo auditore huius artis. Idoneum autem duplicem describit tribus primis versibus Hesiodi. Aut enim quid iaciendum sugiendumque sit, Oer se nouit, aut recte contulent ibus facile obsequitur, & reliquis duobus versu ,quis non sit idoneus,ex contrariis indica qui videlicet neque rectam vivendi viam nouit, nec bene monentibus paret. Cuius Poetae sententiam Titus Liauius lib. i. secad.3. expressit his verbis, Saepe ego audiui nilites,eum primum esse virum, qui ipse consisti, quid in re si, secundum eum qui bene monenti pareat. Et Cicero pro Cluentio, Sapientissimum dicunt esse eum, cui quod opus sit ipsi veniat in mentem, proxime accedere illum, qui alterius bene inuentis
Ille quidem optimus qui recte monenti paret. Sonus cir ille, qui per se nouit oe omnia.
Praestantiorem enim cum putabat, qui rectis allorum monitis obtemperaret, .
quam qui suopte ingenio quid optimum esset, in quaque re perspiceret: in hoe enim tant ina esse laudem intelligentiae, in illo etiam praeclaram cupiditatem scietiae &doctrinae. hoc igitur questo capite apparatus quidam est ad proximam resutationem,& duae digressiones: na de methodo aliena, & cui proprius in dialecticis praeceptis locus est: altera de auditore plane absurda, & cu, sensus, ratio, ,
veritas ipsa denique reclamat. .
. s. Sed nos a id virilesiimus egresis, re eamus ' ratio degeu
dae 'pitae a multis hominibus inducta non abs re vulgus . o-tiosissimos homines in eam opinionem adduxit,ut volupta te ummum bonum esse putent. Itaque 'vitam delicjs affuentem, voluptatum plenissimam diligunt sunt enim tria genera Pisae, suae digna *Hentur esse mamme, in quia
746쪽
bus homines studium ponant, hoc primum voluptuarium,
cuius moIo mentionem fecimus secundum ciuile tertium, quod inscientia m commone versatur. 6 imperita mutiniussi factis oe morisus aI mancipiorum coditionem pro xime tragum,be uarum more oeritu sensuum γ corpo-m voluptates immanissime consectatur,' hacytisimum
inducta ratione,quodpleris principes, m in imperio constituti eadem mollitie dis Lunt,qua quidem rex qbriorum
Sardanapalus Τ urbani vero γ ciuilibus ossictys implicati, gloria γ honore beatam vitam metiuntur,propterea quod in obeundis muneribus Reipub consilia nudias clarorum hominum adlaudem, ut amplissimam reru benegestarum merce m reuocantuKsed tamen latimpatet loria, qua id summu bonu quod quaerimus ' nes enimsolum adeo eruenit,qui coluntur,sedmulto magis ad eos,qui colunt Summum aut e bonu ut opinor propriu in hominis beati,' ais,
ita constans O flabile, ut ab eo vix auferri queat ' praete rea ciues ingenui ideo cupidissimi siunt laudu gloriae, τι aliyssi viros bonos esseperjuadeant. Itaque testimonio sapientium laudatorum , hominum propter Ῥirtutes celebrari cupiunt: ex quo satis constat eorum iussicio, virtutem esse laude praefantiorem, in qua constituendus potius Pideretur ciuilis xitonis: ' Ioe ipso multo imperfectior est,quam usummum astutum bonum appellari debeat feri enimpotest ut is,in quo virtus infit,dormiat,aut honesta ratisnu officia penitus in *ita deserat,' multa etiam acerba
grauiapatiatur,oe in maximas calamitates incidat at
qusquis ita fuerit assidius, eum nemo,nisi quipropositum
aliquod insichola altercando tueatur,micem, beatumi diaxerit. Sedhaec in nunc omittamus: de his enim copiose
747쪽
Aquitatum est in his libris, quos ἐγκυκλώις inscripsimus.
' Tertium genus vitae positumen in contemplatione , ω hientia rerum,deinceps nobis consideradum est nam quo
ad quaestuosiorum, oe lucro deditorum hominum vitam amiluet , hi polent ali s auferre per νim, atque undique rapere : nec in diuiti sta est, quam quaerimus, beata vita: has enim solis emolumentis homines metiuntur: nec propter se e seropter a iunctam flectem utilitatis expetunt. Qua re potius in praedictis rebin voluptate, ori ,virtute, quo propterste diligimus, quam in diuitys, quas propter Vtili
tatem optamus,finis bonorum quaerendus nobis esset . neci men in illis est, quamuis agram confirmationem multae rationes assataefuerint.
Sententiae de sum irro bono sicut paulo ante monuimus sic commode & .pte ad iiitelligentiam diuidi pollunt, ut aliae dicantur ignobilest quae quoniam eruditis hominibus improbabiles sunt,&per se leuitate sua refelluntur, ab
ristotele sine ulla reprehensione neglectae praetermissaeque lunt: aliae vero magis probabiles & illustres sunt,& a multis retentae Sc defensae,quae ex authoritate triplicis vitae tripartito diuiduntur,ut prima sit voluptatis,quae voluptuosorum:s cundastoriae, quae ambitiosorum: tertia contemplationis, quae Platonicorum Patrocin:o defenditur. I Voluptara multos patronos habet,qui existimant hane nobis instam inesse not Onem,ut voluptatem natura duce sequamur,dolorem fugiamus: hi sunt Plebei & imperit , qui cum sensbus di corpore tautummodo valeant, quas sint e pertes at imoria insolatia corporis curam gerunt. Magnum hoc quidem est argumentum, quod a primis inuitamentis natur.e ad amorem voluptatis rapiuntur. , Sed eandem quoque opinionem mas s auget S confirmat authoritas ct rorum v rorum & illustrium principum,qtios in delitiis,& in consertissima omnium voluPtatum varietate vitam depere vident: ita exemplis horum facile se in
eandem erroris similitudinem illabi & deduci patiuntur: ut hoc verilsime a Platone sit dictum,quales in Republica principes fiat, tales reliquos solere existere c. ues. Talis fuit Sardanapalus Anacyndaridis cibi alii scribunt Anabar is filius , Postremus rex Assyriorum vir muliere corruptior, quem inter domesticos ortorum preges muta ebri habitu pensa traherem puellis omnibus mollitie corporis,& Oculorum lasciuia praecesiere solitum,memoriae proditum est: cuius f ma S exemplum non modo Assyriam ed Graeciam S Barbariam ad eandem v lintae rationem concitauit. huius epitaphium apud Ciceronem Tuscies.s. e G eis CDP uersum legitur, in quo gloriatur secum se omnes Assyriae voluptates a
stulisse: Haec habeo, auae edi, ex ut urata libido. Hausit: at illa iaceret multaVpraeclara relicta. - Quid
748쪽
Quid aliud inquit Aristoteles,in bovis,non resis sepulchro inscriberes Sed vo- iuptatem dimittamus: nam si bestiae loqui possent,eam propriam sui generis es se dicerent. Secunda opinio de honore ab iis inducta est,qui se ad Rempublicam adiramistrandam conserunt , cupiuntque ex rebus bene gestis immori lam gloriae fructum conlequi: unde Virgilianum illud lib. Io.Aem id.-Sessumam extenderesactis
Hoc virtutis opus. His persuasum est omnia con sit ia uras,vigil ia cogitationes,sacta omnia ad gloriam nominis iam due referri oportere,ipsam 1 ero gloriam nusquam: sed i meri honos in sena irio bonorum gradu non est, xt Aristote es tribus argumentis confirmat, quae quo facilius intelligantur,disponenda nobis si int:Primum sic: Summum bonum proprium est eius,in quo inest: Honos non est proprius hominis,cui desertur: quia etiam in hon
Honos igitur est non summum hominis bonum. Ratio assumpt:onis admodum leuis est: non enim laus ea,quae viro bono deis tur, in eum qui deser reciprocat: nec qui laudat alium,partem eius laudis,quam impartitur,sibi vendicat: sed qui lauda ibobsequ: o S of scio:qni vero Iaudatur, a virtutibus & rebus bene gestis laudem consequitur. Itaq; tam proprius est eius qui colitur,l nos, qua propriae virtutes eius lusi propter quas colitur. S cundum autem argumentum sic,
Summum bonum eripi non potest: Honos eripi potest: Honos ieitur non est lanimum bonum: ε Tertium &vltimum sic, Summum bonum ad aliud non resertur: Honos resertur ad aliud: expetitur enim virtutis eatissa: Quare non est honos summum bonum. Quid ais Aristoteles Honorari ne cupit vir politicus,& Re publicae deditu ut honu esse videatur At ille set tute modo dixisti scelicitatem suam metitur hon re & gloria populari. Quod si ita est,uirtutem ad laudem, non laudem ad virtutem referri putat oportere. Idque praeclare politicus ille Cicero pro Archia posta confirmat Nulla in,ai virtus al: am mercedem laborum periculorumque desiderat, praeter hanc laudis &gloriae: qua qu: dem detracta, iudices, quid est quod
in tam exiguo vitae curriculo, & tam breui, tantis nos in laboribus exerceamus Et alio loco, Itane verd tant: s in laboribus Caius Marius periculisq; vixisset, si Pro Rabiri nihil longi us quam vitae termini postulabant,spe & animo de se &gloria sua cogitassetλ at credo cum innumerabiles hostium copias in Italia fudis et que o fidione Rempublicam liberasset, onans a sua secum vna mbratura arbitrabatur: non est ita, Qu:rites, neque quisquam nostrum in ReipubI. periculi cum laude ac virtute veriatur, quin spe posteritatis fructuque ducatur. Declarant idem Re- rempublicarum conditores,lesiani'; latores sapientissimi, qui ciues suos praemio S laude ad studium virtutis incitabant: quo argumento finem virtutis iudicabant pot: us honorem sibi sui illa,quam contra 'Onoris rirtutem. Et de honore qu P .em hactenus. 7 Oblata autem digressionis occasione breuiter de virtute, cum eam refutandam minime sibi proposuisset, disputat tamen Aristoteles: in qua negat positam est e beatam vitam,idemque scribit lib. io.huius operis: sed tam inconsiderata est rationum leuitas, in pomirum sit, tam stultas ineptias ei Philosopho in mentem veni fle, qui solus in philosophia regnare velit: rationes eius si inpliciter ae separatim disponam,& ad singulas ex ordine resipondebo: Prima igitur est:
8 Summ v bon si in dormiente ut nihil in vita agente esse non potest:
749쪽
Virtus in dormiente aut cessante inesse potest: Virtus igitur non est lunam uin bonum. Secundum caput tuae propostionis quod sunt is niti l agentem beatum esse non polle) tibi a lent osio Ar stoteles,ne pigros &desidiosds de beata vita bene sperare iubeam:sed illud primit vereor ut tibi audia concedere: Virtus enim queniadmodum cessare pollit in homine,qui sit elus compos S particeps, non intelligo: an quia in somno suas actiones intermittit at ne in vigiliis quidem liberalitas assidue dabit: nec sortitudo sine illa intermissone in periculo magnis N arduis veriab turi nec tamen ob eam causi am utra uis harsi otiosa erit, privsettim si cum res & tempus postulabit,oificio fungitur suo. Itaque neque vir liberalis quamdiu vigilabi tam diu manu ad crumenam admouebit, , t perpetua & assidua larpit:one liberalitatis laudem retineat: nec vir scires stadium seinper euaginatum, S hoibbus obiectum tenebitised si clim opus suerat,vel lle largiatur, vel hic sese Dericulis dedat, neuter horum ces ato sed diligens S studio: us vir uti, existima, tur. Quid igitur potes adserre, quamobrem virtus in homine cesset,&prorsus ab omni munere vacetὸ an quia multis praesidiis &adiumentis eget: incidunt autem aliquando tempora eiusmodi, ut his omnino destitutast λ atv rtus praeter se & vires suas nihil requirit: saplentia enim ars bene uiuendi in se tota conuersa est,nec sicut res ique aries ad se tucnda externis adi umentis in dret: quod, ut copiose, sic Christianae religionis conuenienter&apte a Stoicis disputatum es a quibus Aristoteles vehementer hoc loco vexatur,& dormire somniareq; dicitur, quod actio virtutis tota animo contineatur, non corporis aut sortunae instrumentis: & finis persectioque virturis in hominis notestate sita sit,iasi in euentu sortunae. At non potest,inquies, liberalis esse, cui facultates desunt: imo vero pauperrimus idem Miberalissim iis elle potest: 5 haec virtus non in arca, sed in animo est,srmaque largiendi & constans voluntaes,liberalitas a sapientibu, hominibus vere iudicatur,non ipsa plumbeorum vel aereorum nummorum supputatio. Q ramobre pri ma illa Aristotelis ratio de vartute iaceat prorsus ac intereat necesseen. Secunda aute nihilo languidior & imbecillior apparebit: quam se argumentatione peripicuam sacere licebit: Summum bonum non potest esse in miseriis: Virtus in est eise in miseriis: Virtus igitur non est silmmum bonum. O miriscum atque egregium disputatorem l quis enim ex tot colleatis & sodaliti sph lolbphorum tibi dabit irint cile in miseriis, praeter tui siriales , qui te superstitiosus, quam par es , admirantui λ ne Epicurus quidem, & tota illa Epicureolum saniit a quamuis sit mollis &cst xini nata, ibi dab t: censet enim Epicurus, apientem in maeximis doloribus di iuria in esse, Quam hoc suaue est, . nihil curo: tantamque esse vim virtutis, ut si malis Onambus urgeatur, tamen ne vel tantillum quidem de sua Prauitate&constantia possit amittere. Quid censes facturos esse Stoicos, a quibus sapiens iudicatur is, quem neque fortunae t meritas, neque ulla hominum labefactare postit iniuria pin hoc certe gradu tibi sortiter & viriliter resistent, nec te de virtute tam inepte balbutientem serent. Quin, n qu es,nonne virius calamitatibus obruitur λ i md ver ut illi sapienter ac vere dicunt, in taurum Phalaridis beata , florens descendet, in eculeum ascendet, in igne sule ebit: S qud grauiora erunt supplicia,quae inferentur, ed beatior& gloriosior virtus inritet. Itaque vir bonus in summa laude gloriaque versabitur,si crucietur actorqueatur: quod praedare ante Aristo elem Socrates in Euti demo admonuit,ut , inutis 5 sapientiae caussa non solum incommodum, iacturam,dolorem, seruitutem patiamur, verit m etiam moriem, si ea nobis profutura sit: nosque tortoribus dilaniandos ac d :ssipandos omnino dedamus: plane vero nobis Christianis si impium non hanc Aristotelis sententiam damnare,cum in nostra religione nihil gloriosus icelici que si martyrio, cruce, incendio, terisque
750쪽
risque palmariis tormentorii eoronis,quae Aristoteli mundanam,id est,ut diutis Auguis nus ait diabolicam sciscitatem lectanti, calamitates & aerumnae S. iniseriae inuentur. Tert: a opinio de idea rellat, ad quam Aristoteles delatus repenthalio diuem similiterque facit,atque hi,qui aedium limen aliquod ingressi, nde pedem illicd reserunt. sed quό tandem abit λ ad diuites & quaestuosos,qui diuiatiis, qui opibus, qui magna auri & argenti copia se beatos ac toelices arbitrantur: quos duobus argumentis refellit. Primum est tali, Uita beata non est violenta:
. Vita quaestuosorum &diuitum est violenta: Uita igitur quaestuoloru ni & diuitum non est beata. Nullum enim iacinus tantum est, ad quod suscipiendum no impellat auaritia. Virgilius de Thracum Rex -λbJorum obtruncat,stauro
'potitur.quid non mortalia peeiora cogis furisacrafames'
Secundum argumentum ita concluditur, Foelicitas propter aliud expetitur nunquam: Copia diuitiarum propter aliud expetitur: , Copia igitur diu: tiarum non est scelicita . Et rectissime quidem mihi videtur Aristoteles voluptatem, honorem, vIrtutem, diuitias a vera & persecta hominis inlicitate exclusisse: hae siquidem quatuor partes sunt salsae S unpiae scelicitatis,qtiam,s melius loqui volumus,insos cit tem decet appellare: quas cacodaemon peritissimus ει grauissmus impietatis magister discipulis §atoribus suis proponit, ut delicatis voluptatem, ambitiosis floriam,vanis sapientibus huius mundi virtutem mundanam,auaris opes: atq; ita subtilissimus & eallidissimus ille doctor sese ad unius cuiusque hominis ingenium,naturam, mores accommodat.Sed tamen in animaduertendis alienis erroribus tam multos ipse Aristoteles commisit errores, is nihilo deterior & stultior . sit eius oratio, quam res &s ententiae eius Oratione resutatae : sitque longe fati philosopho contra alios nihil dicere, quam in aliis reprehendendi sitam multa maiore reprehensione digna dicere.
' ' Itaque de his omittamus ilicere: nam fortas magis
expedit uniuersium, oe reliquis rebus commune bonum consuerare, quom ori ab alys dicatur, diligenter inquirere: ' 'verum cum docilis G molesta nobis sit huiusmodi quaesis, propterea quo nobis amici mi, qui steries introdux
runx tamen hoc aequitatis est fortasse etiam cuiusdam nocessitatis,*t hipraestertim quiphilosiophantur, veritatis tuendae grati uas etiam sententias mutent refellant quamuis enim γ earum authores, oe veritatem jsam venerandam ω colendam putemus,plus tamen veritati, quam au