장음표시 사용
151쪽
contradictio apparet ob quam diuinae omni potentiae deneganda sit, Vt patebit ex solutio. ne obiectionum. εConfirmatur : nam ex fide constat Christum illibato virginali claustro natum esse, e sepulchro clauso prodiisse , & ianuis clausis
ad discipulos intrasse. Ista autem , in mente omnium Catholicorum , supponunt duorum corporum penetrationem , oc positionem in eodem loco factam esse. Nec dici potest quod Christus tunc transerit ab extremo ad extremum non transeundo per medium; nam praeter quam quod hoe inauditum est apud Patres , & Theologos, 'frustra recurritur ad eiusmodi tranfitum, cum non minus vireS naturae excedat, quam penetratio duorum corporum ab omnibus admissa. Obiicies I. Hic agi de corporibus ad lo- cum exlcnsis , quomodo videtur repugnare quod simul ponantur et quia sicut repugnat .quod Vna pars motus excurrat simul cum alia , ita repugnare videtur quod Vna Pars quantitatis simul cohaereat cum alia. Verum negatur paritaS, quia clim motus se ens successivum , de cuius ratione est ut
'na pars sit post aliam, aperte implicat quod
duae illius partes eodem tempore' excurrant: at duae quantitates eodem tempore existunt, nec habent absolutam inter se repugnantiam quoad loeum, esto naturaliter simul reperiri nequeant. Et confirmatur exemplo
Christi qui simul est in duobus Io eis, etsi ne queat simul esse in diuersis temporibus. obiicies et. Vel corpora quae simul poni
dicuntur, realiter immutantur , Vel non; pri-
mira est conua hypothesim, quia supponi
152쪽
mus duo corpora , cum iisdem omnino qualitatibus quas separatim haberent, simu I constitui;si vero secundum dicatur,non bene conincipi potest quod cum duo corpora nequeanc simul esse naturaliter,possint simul poni super'
Respondeo hoc posterius facile eoncipi po .se ; nam sicut omnes fatentur Deum posse conseruare duas qualitates contrarias in eodem subiecto, V. c. calorem & frigus in aqua, etsi qualitates illet realiter non immutentur;ita intelligi potest duas quantitates , realiter nota immutatas posse simul diuitiitus manere, Deo nempe sespendonte influxum necessarium Vuvna quantitas aliam ab eodem loco formaliteir expellat, sicut sulpenderet influxum necessarium ut una qualitas aliam formaliter ab eo- dem subiecto expellat, si vellet utramque si
obiicies 3. Si duo corpora possent ego simul ; ergo & duae . partes erus dem corporis se possent penetrare, & cum non sie maior ratio de his quam de illis, idem dici potest de omnibuA , adeoque totum coemium posset ad quantitatem digitalem & multo minorem contrahi , quod absurdum vi
Respondeo hoc argumentum non parum Deo esse iniuriosum, quia cum constet ex fide , ut Theologi vulgo arbitrantur, penetrationem corporum diuinitus csse possibilem, imo omnes sentiant aliquando contigisse , Ut dictum est, hinc sane sequitur nullam esse quantitatem quantumuis magnam, quae diuinitiis ad exiguam molem contrahi non possit. Imo cum fides doceat corpus Christi esse in
Eucharistia indivisibiliter, hinc a fortiori sein
153쪽
ἰuitur quamcunque quantitatem ad exiguum patium reduci posse.
ARTICVLVS IV. An detur vacuum , aut dari pos
Raemoneo I. Vacuum duobus modis sumi posse I. pro spatio inani in quo nullum est corpus, quomodo spatia imaginaria quae supra coelos admittuntur - Vacuum appellari pomini 2. pro loco nullo corpore xepleto ut monet Arist. Φ. Physic. cap. 7. teπ.6 o. ut si lagena neque aere, neque aqua, ne que ulla re alia repleta esset. Praemoneo 2. Hic non agi de Vacuo sub priori ratione , quia eiusmodi vacuum datur extra coelos iuxta communem Theologorum
sententiam, quae Deum ponit in spatiis imaginariis , ut ostendimus lib. I. Ideae Theologiae specul. cap. s.sed de vacuo posteriori modo spectato. Quaeritur ergo an sit de facto aliquod spatium vacuum in rerum natura, & si non est, an, & qua Virtute dari possit. Respondeo & dico I. Nan dari vacuum da iacta in rerum natura. Ita Aristoteles loco citato , & cum eo alij Philosophi communites, Probaturque vulgaribus experientiis quae in hanc rem afferri solent. In primis quando sol Ies bene sunt obturati, eorum latera nulla vi a
se inuicem diuelli possunt, ne stilicet intra illa admittatua vacuum ι nulla enim huiuS
154쪽
xei verisimilior causa assignari potest. Deinde si os phyalae vitreae calefactae paululum aquae immergatur, aer in ea inclusus paulatim frigefactus condensabitur, minoremque locum occupabit, 3c aqua sensim ascendet ad impediendum vacuum. Rursus si s phus in- uersus aquae immergatur, paulatimque extrahatur , semper aqua oppletus erit donec integre eX aqua emerserit, & aerem intra se recipere possit. Praeterea si dentur duo corpora bipedalia perfecte plana, & Vnum alteri superponatur, non poterit hoc ab illo a media parte seiungi; quia non posset aer tam breui tempore totum spatium inter illa interiectum occupare. Ac denique ideo , ex multorum sententia , scio-peta interdum disiumpuntur , quia aer subingrediens non potest sat cito replere totum spatium quod a puluere tormentario occupabatur. Ex quibus aliisque similibus. constat nain turam magnopere a Vacuo abhorrere, cum iblud toto nasu,nec sine graui nonnunquam dispendio impedire conetur.
Ratio autem cur vacuum non detur,ea an
serri solet , quia Deus & natura nihil agunt frustra; at frustra spatium aliquod vacuum in
rebus relinqueretur. Imo vacuum fi daretur, magnum damnum corporibus inferioribus inferret, siquidem coelorum influxus csim sine accidentia, per vacuum traiici non possunt; at res sublunares sine continuo coelorum influxu diu consistere nequeunt,ut fert communis 1ententia.
Obiicies r. quod mouetur loe aliter , Vel re cipitur in pleno, vel in vacuo , non in pleno, quia sic daretur pcnetratio dimensionum , quod naturaliter Gai nequit, ergo in vacuoa
155쪽
adeoque datur vacuum. Respondeo mollim Iocalem fieri ad spatium aliquo corpore plenum , non tamen dari penetrationem , quia
corpus illud expellitur,& aliud adueniens locum illius subit. Obiicies a. si vas meum aqua calidissima repletum, & undique obturatum in aquam Bigidissimam demergatur , aqua quae intra illud est , ob frigus circunstans statim frige-
fiet, Sc condens abitur ; sicque vacuum relinquet , cum aer subintrare nequeat ad illud replendum. Respondeo in eo casu vel aquam non condensandam , Vel corpusculis ex ea emer entibus partem quam relinquet, implendam , vel Vas confringendum. Qineres , unde oriantur motus illi non naturales qui fiunt ad impessiendum Vacuum, Ut cum aqua ascendit, & aer descendit. Resipondent aliqui praeter specialem inclinationcm qua res quasib ct sertur in bonum suae naturae congruum , dari in rebus omnibus inclinationem quandam generalem secundum
quam quodlibet tendit in bonum uniuersiranquam pars illius, sicque per hanc inclina
tionem uniuersalem res interdum cieri motibus propriae inclinationi oppositis ad impediendum Vacuum.
Verum haec opinio non caret dissicultate, quia vel illa inclinatio addit aliquid sepra entitatem rei naturalem , vel nihil: si aliquid,
debet esse qualitas quaedam mouens, unde in aqua ponendae erunt duae qualitates naturales Oppositae, alia ad motum dcorsum , nempestauitas , alia ad motum sursum , quae alia esse nequit quam leuitas ; hoc autem sine fundamento amrmari nemo non videt: si nihil,
qui fieti potest ut corpus Q moueat convἔλ
156쪽
propriam inclinationem ad impediendum vacuum, cum nullum habeat principium intrinsccum a quo ad talem motum impellatur Itaque alij probabilius motum illum referunt in autorem naturae, tum quia nulla illius , causa earticularis creata assi*nari potest; tum quia cum directe spectare videatur ad bonum uniuersi , congruum est ut non referatur in , causas particular quia non satas videntur
proportionatae h Iffectui, sed in Deum qui
eum sit causa uniuenalis huius mundi, ad eum proprie spectat procurare bonum Vniuersale, adeoque mouere causaS particulares contra Proprias carum inclinationes quando bonum commune id exigit. Quemadmodum Regis Omcium est curare bonum regni Vniuersale, Proregum vero, aliorumve ministrorum illiust partis bontim intendere , quae ipsorum curae commissa Est. Obiicies I. si corpora quae mouentur ad impediendum vacuum , non mouentur eX interna aliqua ira clinatione generali, sequitur motum illum csse ipsis violentum , cum fiat conistra specialem corum inclinationem natura lem. Respondco negando id sequi, quia etsi motus ille referatur a nobis Vt in causam, in
aut rem naturae, est tamen consentaneus na
turiS rexum; quia quaelibet pars fertur natu-rali inclinatione in conseruationem totiuSis Et quamuis concederetur motum illum esse Violentum , non video quid inde sequeretur incommodi. Obiicies x. non est potior ratio cur Deus. quando aer attrahitur, impellat aquam aia , motum sursum , quam quod impediat attractionem aeris ; ac proinde impulsus ille sines fundamento in Deum rescitur. Vexum Ans
157쪽
cedens negari potest , quia cum homo aerem attrahit, DeuS tenetur ex munere primae cau- ει concurrere ad eiusmodi . attractionem, hinc sequeretur vacuum , nisi aqua ascende- iret, & nullum est agens creatum a quo aqua ad ascensum impelli possit, tenetur DeuS ex eodem ossicio primae & uniuersalis causae,eiusmodi defectum vi sua sum' re. Instabis, effectum illur osse referri in vim
quandam attractivam areas ascendentis ; sed hoc gratis fingitur , tum quia vis illa non potest non esse naturalis & intrinseca aeri, adeoque semper, etiam extra metum vacui , aer , cum sit agens necessiarium , debet aquam ad se trahere :& sursum leuare , quod tamen non fit, tum quia pari iure ponenda est in aqua vis aliqua naturalis qua aerem ad se trahat, sicque non est potior ratio cur aqua ascendat, quam quod aer in pristino loco maneat. Eo vel maxime quia aqua aliunde ob innatam grauitatem ascensui repugnat, sicque attractionem aeris facile superare potest.
Dico 2. Negari non posse quin Dem extraordina- frie possit inducere υaeuum : imo non videtur absolure repugnare quod ab aliqua creatura induet possit.
Primum patet, quia cum Deus sit totius uniuersi autor & conseruator, nihilque sine illius influxu moueatur , potest corpus aliquod an nihilare,& impedire ne aliud illius locum su intret, negatione concursus necessiarij ad talem motum; neque oppositum sine manifestocrrore sustineri potest. Obiicies, Deus non potest facere aliquid ex quo sequantur duo contradictoria ; at si emee Vacuum , darentur duo contradictoria , nem
Pe lateta istiua cubiculi v. c. distare inter ser
ctim vires humanas non excedab :
158쪽
ae non distare ; distare quia manerent in eodem loco , non distare quia ea non distant inter quae nihil est medium. Respondeo negando minorem ; & ad illius probationem dico, Vt aliqua vere dicantur inter se non distare, requiri ut nullum sit inter illa. alium , & se realiter contingant: at posito vacuo in hoc cubiculo , inter latera illius remaneret idem spatium quod nunc est, neque ea se realiter contingerent , sicque falsum est quod non diis sta rem inter se. Secundum ostenditur , quia spectata rei natura, & absolute loquendo,non repugnat da xi creaturam aliquam tantae virtutis & effica- Citatis, Ut impediat ne aere v. c. per fistulam attracto, aqua ascendat, quo ipso dabitur Vacuum. Vnde enim oritur illa repugnantia Non ex eo quod aqua ex se tanto impetu accendat, Vt a nulla causa inhiberi possit ; tum quia fustra motus ille in ipsam aquam princi-Paliter refertur, Ut dictum est; tum quia etsi in eam reducendus esset, certe non nisi a Virtute aliqua finita ortum haberet, adeoque non repugnaret dari vim aliam fortiorem a qua impediretur. Ex quo patet idem dicendum esse siue motus aquae ascendentis oriatur ab aere attrahente, siue ab aliqua alia causa creata quaecunque sit. Non etiam ex eo quod Deus, in sententia quam probabiliorem iudicamus , per se mouet causas inferiores ad vacuum impedien dum : nam cum quoad talem effectum Deus suppleat tantum vices alicuius causae creataes
sicut posset aliquis Angeliis hibere impe . tum aquae, ab eiusmodi causa, si daretur, impressum, ita nil vetat , spectata rei naturar
quin Possit Angelus ascensum aquae , etiaM
159쪽
. Deo sub ea ratione procedentem , inhibere.
ARTICULUS V. An si vacuum inaretur, motus localis in eo
ΡRaemoneo Vacuum dupliciter sumi posse
ex antedictis. I. improprie & late pro in unitate nullo corpore circumfusa. 2.propraeae stricte pro inanitate intra superficiem alicuius corporiS contenta. Iam . Respondeo & dico I. Motum localem fieri ρυ' ει υaeuo priori modo 'ectato. Probatur; nam fi homo diuinitus collocaretur supra extimam coeli empyrei superficiem, posset in ea locali. ter moueri; siquidem haberet in se principium talis motus,& a nulla re impediretur quo minus se pro libito mouere posset, nec deesset terminus ad quem posset tendere : Cur ergo in eiusmodi vacuo motus localis neri non posset ξ Imo si brutum aliquod ibi a Deo constitueretur , Vivumque conte aretur , motu Pro restiuo moueri posset, ob eandem ratio
Verum cum triplex sit motus localis, naturalis, ut est motus lapidis ad locum inferiorem . & ignis ad superiorem e progressivus, qualis est motus animalium; & motus proiectorum , Ut est motus lapidis sursum emissi, etsi in spatio imaginario fieri posset motus progressivus Vt dictum est,& motus proiecto-
160쪽
nonnulli existimant. Vnde,inquiunt, si Deus Iapidem in spatiis imaginariis collocaret, ille semper immotus maneret; quia nullae essene positiones loci, id est, non posset assigi ari aliqua pars spatij quς esset furtum, alia quae deo 1um; quia differentiae illae sumuntur per respectum ad centrum terrae, & ad coelum , ac proinde nullus esset locus inferior ad quem lapis ille descenderet. Quae sententia nobis probatur, ex hypothesi quod Deus corpora omnia an nihil arct ,praeter lapidem illum de quo agitur; si tamen rebus constitutis & conseruatis Vt sunt, lapis diuinitus poneretur extra coelum , existimo eum tunc ex innata grauitate, ad centrum terrae descensuram, si impedimenta auferrentur et quia sicut omnes coeli sunt superiores respectu terrae, ita & superficies spatij imaginarii supra coelos protensae sunt a fortiori illa superiores , ac proinde lapis eX propria inclinatione in locum inferiorem tenderet. Confirmatur : nam si coeli an nihil arentur, de lapis constitueretur supra sphaeram ignis, in spatio imaginario quod a coelo lunae nunc occupatur , nonne sua sponte VerSus terram descenderet, ne locum minime sibi debitum supra ignem , & aerem occuparet 8 Hoc sane certum videtur. Ergo iliter etsi supra coelos constitueretur
tenderet, nisi ob dioris detineret
Dico E. Motur vacua stricte sumἴ tenta . si dareturi sua ad terr corpor