장음표시 사용
181쪽
Obiicies 2. Non masis quantitas, εd ubi
habent contrarium quam substantia ; ergo vel ad substantiam datur motus per se, Vel ad illa non datur. Respondeo antecedens verum esse de contrarietate stricte sumpta , quae admotum non requiritur, & non de alia paulo latiori ad motum sufficienti; qualis in accretione, alteratione,& motu locali explicata ost. Hi enim motus fiunt inter terminos ita oppositos, ut aliter fieri non possint,Vt accretio non potest esse nisi a minori ad maiorem quantitatem, alteratio a frigore ad calorem, ab albedine ad nigredinem; &c. motus localis . loco dextro ad sinistrum , ab inferiori ad superiorem &c. at generatio vel sit a termino priuatiuo ad positiuum , ut a non igne ad ignem;
vel a positivo per accidens se habente ad illam, ut a forma ligni ad Dimam ignis; potest enim ignis ex alio subiccto generari.
Probatur, quia non terminatur motus nisi ad ea quae per se fiunt; at relatio, situs, quando, habere non per se fiunt; quia sunt vel quidam modi, vel denominationes resultarites ex positione aliarum rerum , ad quas motus Per se terminatur. Cum autem actio & passio a motu non distinguantur , non magis ad illas
quam ad motum lysiam motus dari potest.
182쪽
ARTIC VLVS III. De distinctione motus a termino , I amobili. O ritur T. quomodo se habeat motus
ad terminum etd quem tendit v.c. calefactio ad calorem productum an scilicet realiter ab illo distinguatur,an tantum per rationem. Non est autem difficultas , in nostra sententia, de motu locali , quia cum per illum nihil intrinsecum producatur ; sed sit meta adddictio ad Iocum drstinctum , dubium non est quin motus ille 4 termino te ali ad q irem tendit,realiter distinguatur. Quate dubitatio, tantum procedit de aliis motibus. Respondeo & dico I. Motum non dis ui δε-la ratione a termino ρὸν eum pro ID. Probatur; nam motus est ex se succcssivus , velox aut tardus, habetque rationem viae ad termitan mper eum productum; ista autem non competunt ipsi termino:siquidem quantitas producta
per augmentationem habet essh permanens, non est velox aut tarda , neque est via ad seipsam. Erso motus ae tetminus non dii hi ἀguuntur sola ratione. Sequela patet , quia quando aliqua hoc tantum modo distinguuntur, quidquid realiter competit uni, competit etiam alteri. Confirmator e nam inter illa est maior distinctio quam rationis , quotum uno tealiter desinente aliud perihuetat; at desinentd rea liter motu,manet terminus per eum productos
ut desineme calefactione, remanet calor, d
183쪽
snente augmento , remanet quantitas
Obiicies I. Motus nihil est aliud quam fieri termini, at fiori alicuius rei non distinguitur a te quae fit. Respondeo, non distinguitur veres a re, concedo , non distinguitur nisi ratione , nego ; ab eo enim distinguitur tanquam modus a re, ut patet ex dictis.- obiicies et. Si motus distinguitur realiter a termino, sequitur subiectum in quolibet motu dupliciter immutari, quod ridiculum est. Respondeo id non sequi, siue quia cum motus sit via ad terminum , ex utroque Unic. simpliciter immutatio resultat, quae in ipsummotum ut in actum quo , in terminum vero ut in actum qui, referri debet g idque consentaneum est definitioni motus superius allatae, in qua duplex ille actus indicatur. Sive quia cum mutari sit aliter se habere nunc quam prius in fieri, id proprie dicitur mutari per motum , quod per illum aliter se habet quam ante in neri; at per terminum in eo receptum non dicitur aliter se habere in fieri,
sed in facto esse s quod non est mutari , sed
mutatum esse. Dico a. Motum noκ distingat a termino . ut rema re. Probatur, quia ea distinguuntur inter se Ut res a re,quae possunt a se inuicem separari , & separata existere ; at motus.& terminus non ita se habent, quia etsi possit terminus existere sine motu, ut calor sine calefactione3 non tamen motus sine termino, ve calefactio sine calore. Quare non distinguuntur inter seri res a re , sed ad summum ut modus a re. Confirmatur: nam motus est fieri termini I axfieri rei est modus quidam illius , sicque ab e non distinguitur nid modaliter.
Obiicie. I. Non tantum telinium esse
184쪽
sine motu , sed etiam motus sine termino, ut cum calefit jignum antequam summus cain tot in eo prodii Aus sit. Respondeo non dati calefactionem quin gradus aliquis caloris proinducatur , adeoque motum non dari sine teriamino proportionato, partialem sine partiali, totalem sine totali. obiicies a. Motus est causa termini producti, ut calefactio caloris , ergo realiter ab ille distinguitur , ut res a re. Respondeo ne and antecedens s motus enim non est causa termini , seu id quod terminum producit , sed modus quo fit, qui ab illo non nisi modaliter distingui debet.
Quaeritur a. Quomodo se habeat motus ad mobile. Vbi duo quaerit ossunt, I. an motus sit in ipso mobili. . a. an ab illo realiter distin
Respondeo & dico r. Motum esse subiemuὸ
in mobili. Probatur I. de augmento & altera
tione: perspicuum enim est quantitatem per augmentum acquisitam esse in re quae aucta est , & calorem per calefactionem productum esse in re quae calefacta est:quare cum ex dictis accretio & alteratio nota distinguantur nisi modaliter a terminis ad quos tendund, hinc manifestum est eos motus subiective reperiri in mobili quod accrescit, & alteratur. Confirmatur:nam motus nihil est aliud quam fieri termini, at repugnat aliquid fieri in uno subiecto , & factum esse in alio. Probatur a. de motu locali in quo maloe est disticultas ; nam Vci ille motus est inmobili Avel in loco per quem reS mouetur; . at hoc posterius dici non potest , tum quia potest fieri motus localis in vacuo , Ut su-
Da ostensum est ι tum quia licet sat per lo-
185쪽
Cum realem, non est necesse ut ille moneatim ex vi motus localis qui in eo fit. Ergo priuaamrmandum est. Confirmatur, quia quando animal mouetur localiter, perspicuum est animal ipsum , non vero locum p Et quem transit , ab eo motu denominari: ergo motus localis est subiective in mobili, non in loco , aut corpore locante. Sequela patet , quia denominatio it .la non sumitur ab aliquo extrinseco ; sed a forma intrinseca quae r aliter assicit mobile, & a qua dicitui realiter re intrinsecet mo
Atque haec tota assertio est Aristotelis Physic. cap. 2.in sine,ubi clare docet, motum non esse actum mobnis, ut mouens est; sed vernobile est , tum quia est Per accidens ut id quod mouet, simci moueatur; tum quia quod mouet,habet aerii formam per quam mouet; quod vero mouetur paulatim formam acquirit , & haec acquisitio formae nihil aliud essi
lem esse reliquis perfectiorem, quia quod mouetur localiter Vt sic, non est In potentia aclaliquid intrinsecum; sed solum ad aliquid ex trinsecum, nempe ad locum. Respondeo hinc non sequi motum localem non esse in ipso mobili; sed per illum non produci, ut fit per alios terminum aliquem realem in ipso mobiti receptum , quod a nobis ultro conceditur , ut patet ex alibi dictis. obiicies r. In eodem subiecto est motus in
quo est terminus illius; at terminuS motuSIocalis per nos est in corpore locante, ergo
in eodem est ille motus. Respondeo maiorem
186쪽
veram esse de termino interno per motum Producto, ut sit in accretione & alteratione; mori autem de termino terno qui non producitui ; sed tantum acquiritur per coniunctionem mobilis ad illum, qualis est terminus motus localis. Vnde etfi terminus motus localis sit in corpore locante, ipse tamen motus est in mobili;vt vel ex eo manifestum est,quod corpus locans, Vel Potius locus ad quem tenditur per motum localem, est quid immobile, ut furta ostensum est. Dico g. Motum distingui ut minimum modali ema mobili. Probatur : nam ea distinguuntur modaliter, quorum Vnum potest existere sinctatio, non vice versa ; at ita se habent mobile& motus,siquidem potest esse mobile sine motu, non autem motus sine mobili. Confirmatur ex communi sententia , quae ideo ponit distinctionem modalem inter naturam & subsistentiam , quia natura potest existere sino subsistentia, sed non subsistentia sine natu
Dixi ut minimum; nam etsi motus localis non nisi modaliter a mobili distinguatur, alii tamen motus distinguuntur omnino realiter a mobili, seu tanquam res a re, eo quod mOtus illi non sunt erilitates distinetae a term nis ad quos tendunt, ut supra ostensiim est; et termini illi distinguuntur realiter a mobili , ut calor ab aqua calefacta , & quantitas Per augmentum addita , st rc quae per illam augescit. Nam etfi quantitas adueniens incipiat esse pars mobilis, & spectate ad illius i
tegritatem;realiter tamen distinguitur a quantitate praecedente , a qua motus augmenti in επit.
Vetum obiiciet aliquis, motum localem
187쪽
non distingui modaliter a mobili, neque aliud osse quam ipsum mobile, ut diuerso modo se habet per suam entitatem ad diuersas partes spatij, ita scilicet ut modo magis , modo minus ab illis distet. Respondeo hoc ipso argumento probari quod intendimus: quia cum non per intellectum ; sed a parte rei mobile se habeat alio & alio modo ad spatium , hine necessario sequitur motum localem esse quendam modum a mobili distinctum.
De unitate, o disinctione motus. O Vaeritur r. Vnde sumatur Unitas genetica & specifica motus formaliter spe- stati, quatenus est successiua acquisitio formae,seu tendentia subiecti ad terminum. Respondeo & dico I. Non sumi ab agente, υβιὰ patiente seu mobili , neque a tempore. Non quidem ab agente seu mouente , Ut patet, tum quia multa agentia specie distincta eundem specie effectum producere possunt, ut Deus, ignis ignem. Tum quia eadem causa esseetus varios ae diuerta speciei producere Potest,ut alibi diximus, ubi de causis. Non etiam a patiente seu mobili, Ut patet eodem modo: nam dc eadem aqua potest caleneri &frigefieri;& diuersa specie subiecta possunt eundem specie motum subire, t aqua re lignum calefieri. At neque a tempore, cum eodem tempore innumeri effectus 1pecie distincti producantura variis causis.
188쪽
batur, nam omnes dealbationes sint eiusdem speciei ex Arist. s. Physic. cap. 4. At fieri po- . t Est ut eae procedant a terminis specie distinctis; ut cum duo parietes dealbantur, quorum Vnus est nigro, alius rubro colore perfusuS. ΡΟ-test etiam vice Versa contingere ut dealbatici& denigratio, quae specie distinguuntur, procedant ab codem specie termino: ut si ambo parietos essent viridi colore affecti , & alter dealbaretur , alter vero denigraretur. Qua te repugnat speciem motus sumi a termino i
Confirmatur: n am terminus a quo per m
tum relinquitur , & destruitur, ad coque op ponitur motui ; absurdum est autem alicui tribuere speciem per ordinem ad suum oppositum ; cum potius tribuenda illi sit per ordinem ad aliquid cum quo bene consentiat, Scad quod inclinetur. Dico 3. Unitarem oee eam metvi sumi a ter mino ad quem. Probatur tum quia nihil aliud superest unde motus specificari possit, Vt patet ex dictis; tum quia cum motus ex se ten dat ad terminum ad quem , imo sit illius acinquisitio, congruenter per respectum ad illum specificari debet. Tum quia motus sumit denominationem a termino ad quem,v ealbatio ab albedine quae producitur; denigratio ἀnigredine, &c. Ergo & specificationem. Tum quia perfectio & oppositio motuum pendet
. omnino a termino ad quem, ita ut ille motus
sit perfectior, qui habet terminum ad quem perfectiorem , & ij motus sint inter se oppositi, qui versantur circa terminos oppositos, ergo inde etiam sumitur motuum specificas
189쪽
sece inter contrarios terminos; ergo ab illis sumi speciem , & non tantum a termino ad quem. Respondeo non sequi, Vt patet ex eo quod etsi materia sit intrinseca composito, non tamen ab ea sumitur ratio specifica compositi; sed tantum a forma; at terminus a quo se habet ad motum materialiter,terminuS Ve
ro ad quem formaliter , & per se. Obiicies 2. Motus rectus & circularis distinguuntur specie , iuxta Aristotel. at posis sunt habere eundem terminum ad quem; ergo species motus non sumitur a termino ad
Respondeo I. Maiorem non esse certam, etsi videatur Aristotelis; non enim caret probabili, tale quod aliqui dicunt , motuSomnes locales esse eiusdem speciei, quia tendunt ad terminum eiusdem rationis, formaliter spectatum, re distingui tantum accidentario, aut ratione modi, ut motus rectus & circulariS; aut ratione principii,ut motus naturalis & violetus; aut ratione situs, ut motus sursum & deosum,&c. Respondeo et . etsi maior admittatur, eo argumento euinci ad summum, speciem motus non sumi a termino ad quem materialiter spectato ; sed formaliter , quomodo lationis terminus non tantum dicit entitatem loci, sed modum seu Viam qua attingitur , Ut docet Arist. s. Phγsic. cap. 4. tex. 32. Vnde cum linea recta & circularis specie differant, hinc
sequitur lationes ad eundem terminum tendentes specie distingui, si una fiat per lineam
Instabis hinc sequi speciem motus sumi tantum a medio , cum diuersus sit specie motus ob diuersitatem medij, etsi terminus idem sit.
Respondeo negando id sequi,quia cum te
190쪽
minus fisrmaliter sumptus in ratione tormini includat modum quo attingitur , & motum terminat ; co ipso quod diuersa sunt media , diuersi sunt quoque icrmini formaliter
spectati, sicque ab illis sumit ut species mo
Obiicies 3. Accretio Az decretio sunt motus Oppositi, adeoque specio distincti ; & tamen
Possunt terminari ad eundem terminum, ut si corpus bicubitum fiat tricubitum crescendo, re quadrieubitum fiat uicubitum decrescendo. Item creatio , & generatio distinguuntur specie; cum tamen ad eundem specie terminum tendere possint. Respondeo iuxta ante dicta, non esse forma liter eundem terminum in accretione , & decretione, cum longe diuerso modo in eum tendatur e fiquidem in accretione acquiritur quantitas tricubita , additione quantitatis ad
ruantitatem ; in decretione vero Vice Versa setractione:& similiter creatio, & generatio disterunt specie, quia per illam producitur res e nihilo, per istam vero ex praesupposito subiecto ; & consequenter terminus formalis Hirtusque diuersus est. Quφritur a. Vnde petenda sit unitas numerica motus. Respondeo & dico I. Ad unitatem numeriis
eam morsu requiri υnitatem mobilis , remporis, O
forma acquisita, seu termini ad quem. Ita Aristoteles cap. cit. tex. 3 . breuiterque probatur quoad primam partem ; nam cum motus sit accidens mobili inhaerens , ut ostensum est,re- Pugnat eundem numero motum esse in distinctis mobilibus, saltem naturaliter.
Obiicies x. Si canis vivus e turri decidens in medio aere moriatur, crit tantum Vnua uin