장음표시 사용
171쪽
edito diuinitus constituatur, & corpus intermedium annihiletur. Nam cum in Iapide siegrauitas qua semper tendit ad terram, & globus. terrae in suo situ conseruatus sit illius centrum, & vacuitas non possit impedire descensum illius , imo illi faueat, eo quod motus per spatium aliquod a corpore interiecto ali- qaantulum impediri solet , nulla ratio est cui negetur lapidem in eo casu descensurum. obiicies I. Lapis non descendit nisi quia ha bet corpus aliquod leuius sub se , cui locum
superiorem cedere debet; at in vacuo lapis nullum haberet corpus leue sub se, ergo nota descenderet: Respondeo lapidem deIcendere ut habeat locum sibi connaturalem in quo quiescat '; talem autem locum non haberet , si in media vacuitate suspensus esset, Vt notum est : quare naturaliter descenderet donec ad
Obiicies a. corpora non petunt locum superiorem , aut inferiorem, nisi ratione alterius corporis circumfusi, Ut patet, quia lignum in situla plena acre descendet , in eadem vero aqua repleta ascendet. Ergo si lignum nullo
ambiatur corpore , non erit ratio cur ascendat vel descendat, ac proinde immotum manebit. Respondeo antecedens falsum esse, nam ut patet ex dictis , ideo corpora ascendunt, Vel descendunt, ut locum proprium ae sibi debitum occupent et quo fit ut lignum infitula plena aere descendat, quia locus illius
ero prius non est supra aerem contra vers in lstula aqua repleta ascendat, quia proprius illius Iocus non est sub aqua. At lignum in vacuo suspensum non occupat locum sibi debitum, cum ne quidem supra aerem a quo tamen aliquantulum detinetur , illum occupetis
172쪽
Ergo descendere debet donec suo centro meis diate vel immediate coniungatur. obiicies 3. Aristotelem ex professo probare, motum non posse fieri in vacuo. Respondent aliqui eum loqui ex mente aliorum. Verum sincerius diei potest, illius sententiam hac in Parte parum probabilem videri; adeoque cum Dona illius venia,Oppositam a veritatis amato-tibus amplectendam esse.
ARTICVLV S VI. An motvi localis in vacuo fieret in instanti. R Espondeo motum localem fieri non pos
se in vacuo in instanti. Ita communiter omnes Philosophi contra Auertoem,&illius discipulos. Probatur I. quia non datur motus naturaliter sine successione, ut patebit ex infra dicendis ; at successio non potest esse in instanti, ut notum est ex terminis: ergo ne que motus fieret in vacuo in instanti. Probatut a. quia si lapis per spatium vacuum descenderet re coelo in terram . & totam illam vacuitatem percurreret in instanti, sequere rut illum esse simul praesentem toti spatio quod interiacet inter coelum & terram , ac proinde illi adaequari, quod sane absurdissimum est: sequela ostenditur, quia cum in instanti non sit prius & pollerius, Oporteret necessario I pidem toti illi spatio simul esse realiter praesentem, simulque esse in extremis distantissimis,& in medio. Confirmatur : quia successio motus Iocalis' non oritur tantum ex resistentia medii; sed maxime eX distantia extremorum, quae simul attingi non possunt a corpore mobili , ob ra-
173쪽
tionem iam dictam; quam ablato quocunque medio resistente,motus non desineret fieri tu cessive, M in tempore. Obiicies r. mobile eo breuiori tempore se ri per spatium, ovo medium per quod taciti sit, est 1ubtilius; ergo si nullum sie medium,nullo indigebit tempore ad spatium decurrendum sadeoque mouebitur in instanti. Respondeo distinguendo antecedens , ae negando conisquentiam, nam in motu per spatium plenum distinguendae sunt duae partes temporis , alia
quae requiritur praecise ad attingendum terminum. alia quae necessaria, est ad vincendam resistentiam medij. Licet autem haec pars stlangior aut breuior, quo medium magis . aut minus resistit motui,& ita: nullum tempus requiratur ex hac parte, quando nulla est resistentia ; alia tamen parS temporis , quasta lium, spectata Velocitate mobilis dccurrendum est, integra manet in motu per Vacuum,
qui proinde in instanti fieri non potest. Obiicies z. quod nihil est.non potest effectum realem causare', at distantia per vacuum nihil est, ergo non potest esse causat quod motos fiat successive ; ac proinde motuS, ea non obstante , debet fieti in instanti. Respondeo negando posteriorem consequentiam quia etsi vacuitas nihil iit rcalc, & consequenter nec motum, nec illius Rccessionem causare possit; cum tamen mobile non adaequet sua mole totam illam Vacuitatem quae percurrenda est , necesse est ut prius sit in parte illius Vicinio. ri, quam in remotiori; sicque non nisi in Ieru pure eam decurrat.
174쪽
De motu. ARTICVLVS PRIMUS. Ruid sit motus. Ρ Rηmpheo deo sensibus ipsis exploratatum esse dari motum,maxime localem,nid nulla probatione indigeat. Quo fit ut cum Teno motum omnem negaret, non aliter hunc eius errorem Diogenes confutandum susceperit, quam coram illo deambulando. Hoc itaque supposito,quaeritur quid sit motus. Respondeo motum sic definiri iuxta Arist. .Physic. cap.2 tex. 6. in otio es actus en quod potestate est, quatenus tale est, vel ut aliis placet,
motus es actus entis in potentia, quatenus in poten riae
In primis dicitur act- , quo nomine aliqua perfectio intelligi solet. Verum cum duplex sit actus: alius in suo genere perfectu&, qualis est calor intonsus uel octo ; alius imperfectus , qui scilicet ita perficit subiectum, ut illi relinquat potentiam at vitutiorem perfectionem di & hic actus adhuc duplex sit: alius ita imperfectus vi non dicat ordinem ad vitetioreni petfectionem , cuiusmodi est calor ut duo in ligno iam receptus; alias dicens essentialiter respretum ad vire aiorem Perstetionem , ut calefactio quae in
175쪽
via ad intensiorem calorem in ligno producendum; cum motus dicitur actus, hoc intelligendum esse de actu imperlacto posterioris generis, qui aliud nihil est quam via seu tendentia ad mai*cm perkctionem. Secundo dicitur entu in potentia , id est rei mobilis , quia quod mouetur est in potentia
ad acquirendam per motum Vlteriorem perfectionem , ut aqua quae calefit, habet potentiam ad ulteriores gradus caloris assequendos. Vnde quando tota larmae perfectio acquisita est,cessat motuS, quia nulla tunc superest potentia seu capacitas ad ulteriorem gradum perfectionis , Ut calefaetio cessat, quando calor Vt octo in ligno productus
Tertio additur quatenus in potentia , ut indicetur non lassicere ad motum, quod sit actus entis in potentia: sic enim calor ut duo in ligno esset motus , eo quod lignum est in potentia ad alios sex gradus caloris ; sed requiri ut motus necessario supponat in subiecto& connotet potentiam ad Vlteriorem perfectionem , quia est via seu tendentia ad illam. Et per hanc particulam excluditur a ratione motus λrma imperfecta quae habet esse permanens in subiecto , Ut calor remissus ; quia etsi supponat in subiecto capacitatem ad ulteriorem perfectionem , non tamen essentia-litcr illam com otat. Imo per accidens est affformam illam , quod subicctum in quo existit, habeat potentiam ad Vlteriores gradus illius. Obiicies I. quod est actus , non relinquit subiectum in potentia :; at motus relinquit subiectum in potentia, ergo non est actus. Respondeo I. hoc argumentum posse retit-
176쪽
queri contra omnes qualitates, non summe intensas; quia subiectum ita illis actuatur, ut sit in potentia ad gradus VlterioreS. E. Actum non relinquere subiectum in potentia ratione sui, si tamen sit impersectus, ita subiectum actuare, ut illud relinquat in potentia ad actum ulteriorem. Et hoc sensu motus in definitione allata dicitur actus, quia et-fi' subiectum co actuetur, manci tamen in potentia ad ulteriorem persechionem , ut dictum est. Obiicies r. mobile eo ipso quod mouetur habet formam ad quam mouetur, Ut quod calefit,calidum cst ; adeoque motus non est actus entis in potentia ad formam acquiren dam. Respondent aliqui motum esse actumentiS in potentia, quia cum essentialiter fiesiaceessinus , habeatqtie partes pilores & posteriores , per quamuis partem priorem illius mobile est in potentia ad posteriorem par tem
Verum haec responsio non satisfacit disticultati; quia si prior pars motus est tantum actus entis in potentia respectu posterioris Partis formae , tandem deueniendum erit ad Partem aliquam motus , quae non erit actu Sentis in potentia ; quod ridiculum est. Quo redicendum Videtur quamlibet partem motus esse actum entis in potentia respectu fodimae per illam acquisitae; quia etsi eodem tempore sint in subiecto; prius tamen aliquo modo res mouetur quam habeat formam , sicque in eo priori dici potest in potentia ad il-
Quaeres , an dcfinitio motus conueniat mutationibus omnibus Physicis, siue sint successe mutua localia , siue simultaneae , Yt
177쪽
generatio, illuminatio, & similes. Respondeo
probabile elle definitionem allatam motus conuenire etiam mutationibus simultaneis, seu instat aneis. Probatur tum quia Aristoteles loco citato, exempla motus definiti assignauit non modo in alteratione , augmento , re motu locali, sed etiam in generatione 3c corruptione. Tum quia siue mutatio sit successiua , siue instantanea, in ea semper prius est ratione Mnatui a fieri quam factum esse , & motus ad formam necessario antecedit formam, Ut generatio rem genitam , illuminatio lucem Prodnctam Rc. ego mutatio quaecunque svi sic , dici potest a Im entia in potentia ad Dr
Obiicies, motus definitus constituit subiectum simul in actu, & in potentia ; quo ipso innuitur partem aliquam perfectionis poni per motum in subiecto , & aliam expectari,
at hoc fieri nequit in mutatione instantanea, . cum totam simul perfectionem inducat. Renpondeo per motum in genere non ita poni V- nam partem perfectionis in subiecto , ut alia. eXpectetur adueniens tantum pro tompore sequenti; sed in posteriori rationis, aut naturaesut dictum est.
ARTICVLVS II. Luotuplex sit motus.
Raemoneo I. motum hic stricte sumi prom ut distinguitur a mutatione instantanea.
178쪽
α successionem quandam incIudit. Praemoneo 2. hanc difficultatem coincidere cum illa quae his Verbis proponi solei, ad quaenam praedicamenta detur per se mo
Praemoneo cum motus inter opposita versetur,fiatque successiue , ut aliquid per semotum terminet, requiri in eo latitudinem quandam quae non nisi successive, ob incompossibilitatem terminorum , portransiri possit. Istis praemissis,
Respondeo & dico I. vari perse motum ad quanistatem , qualitatem , O υώι ι adeoque darieres θωies motu. , nempe accretionem, alteratronem, O lationem , seu motum loralem. Ita communi-
eo omnes Ρeripatetici cum Aristotcl. lib. Physic. cap. I.& 2. Prima pars probatur, quia clim vivens augetur , illud augmentum ni a minori ad maiorem quantitatem ; quia repugnat subiectum esse simul sub Vtroque te mino. hinc fio ut successiue ab uno ad alium transire debeat; quod fit per motum succese suum , de quo agimus. Et hoc videtur sum-
ei ter confirmari ipsa experientia , quia videmus plantas & animalia paulatim crescere,& a minore ad maiorem quantitatem succes- sue tendere. Obiicies r. motus non est nisi inter terminos contrarioS : at Paruum & magnum , qui sunt termini accretionis , non sunt contrari j; ergo accretio non est motus. Respondeo motum non neces ario versari inter terminos proprie coinrarios ; sed satis esse quod illius termini sint quodammodo oppofiti, seu incompossibiles ea ration ua sunt termini. At paruum& magnum sunt eo modo contrari j, quia etsi adueniente noua quantitate,prior maneat rea
179쪽
litor, non tamen sub ratione paruae quam ante habebat, & a qua incepit accretio. Obiicies r. non additur noua pars quarilitatis , niti additione nouae partis substantiae; at hvi fit in instanti, seu simul, sicut gcner
Respondeo negando minorcm , & ad illius probationem dicendum non esse paritatem et quia cum per generationem , rcs simpliciter transeat a non esse ad esse, hoc simul fieri debet , cum nihil sit medium inter non esse , Scesse: at cum res iam existens transit a minori ad maiorem quantitatem, id successive fieri debet , cum nequeat simul existete sub utroque illo termino, ut dictum est. Secunda pars ab omnibus admittitur, faci- Icque probatur vel ipsa experientia; clim sentiamus manum igni admotam paulatim &succcssiue acquirere alios, & alios gradus ea- Ioris, & euidens latio idipsum ostendit, quia cum V.c. manus ex frigida sit calida, ibi inter cedit oppositio,veraque contrarietas inter tet minos a quo,& ad quem,seu inter stigus & caelorem; quare cum calor nequeat unico instanti superare totam resistentiam Digoris, hinc fit ut non nisi per gradus Sc paulatim illud expellat, adeoque etiam successiue in Iocum illius
Obiicies I. si per motum acquirerentur sv cessive alij 3c alij graditis caloris , cum motus sit continuus,& partes nabeat infinitas,leque ictur in fine motus dari gradus infinitos caloris. Respondeo id absurdum non esse de gradibus syncategorematice infinitis , ex quibus non nisi gradus certi & dctet ni nati numero
finiti resultant, ut patet a simili ex dictia ubi
180쪽
'Ubiicies z. Lux producitur in instanti, et liintendi & remitti possit, ergo latitudo graduum non sufficit ut motus liaccessivus per se terminetur ad qualitatem. Respondeo hoc a nobis ultro concedi, nec dictis officere, quia non praecasE ob latitudinem graduum qualitatis producendae ; motum per se ad eam terminati diximus : sed ob resistentiam contrarii, quae paulatim vincenda est. Tertia pars est etiam communis , quia cum per motum localem transeundum sit
spatium cui mobile simul aequari non potest, hinc necessario sequitur illud successivo percurrendum esse. Atque ex his habemus tres species motus ab Aristot. superius assignatas, nempe accretionem, alterationem, & motum
Dico a. Non dari per se motum ad substantiam. Probatur, quia ut docet Philosophus cap. 2. citato , motus est a contrario in contrarium: at substantiae nihil est contrarium,quare ad illam non datur per se motus. Confirmatur : nam in productione substantiae non est decurrenda aliqua latitudo siue ex.
tensionis, siue intensionis, siue spatij,adeoque
ex nullo capite motus ad illam terminari potest. Obiicies r. Vna generatio est alia velocior aut tardior ex 7. Physic. cap. Φ. tex. 3 , ergo generatio est veruS motus , ut de eo hic agimus; cumque tendat ad substantiam,sequitur ad substantiam dari motum per se. Respondeo unam generationem esse alia Velociorem, aut tardiorem non ratione sui ; sed ratione qualitatum quae ad illam concurrunt, ad quas proprie datur motus alterationis, ut cum lignum