장음표시 사용
221쪽
forma a nullo agente destrui possit. Queteritur 2. Qualis sit materia coeli. Resi Pondeo eX communi ovi, re probabiliori sententia eam spccie distingui a materia rerum sublunarium. Probatur T. ex Aristot. cum Vna parte docet, coelum esse ingenerabile M incorruptibile ; ex alia vero ea quae inter se mutuo agere & pati nequeunt, non habete communem materiam; constat autem cauum agere in haec inferiora, non Vice versa. Probatur 1. Quia si materia coelestis non distingueretur ii sublunari, coelum esset corruptibile,& in materiam illius forma ignis, vel alterius agentis posset introduci. Siquidem ex Aristotcle communiter Iecepto,ea sunt transmutabilia quae in materia conueniunt.
Nec placet quod aliqui dicunt, ideo coelum esse incorruptibile, quia forma ita est a fixa materiar Vt a nuIlo agente creato ab ea separari possit. Hoc enim supponit materiam esse diuersae speciei a nostra; quia cum inter materiam δc formam debeat esse proportio, aequum non est ut λrma quaedam sit in amissibiliter alligata materiae, ex se indifferenti ad omnes λrmas; Vt perspicuum est in omnibus formis sublunaribus , quae ideo separari pose sunt a materia iis supposiea,quia haec est in potentia ad omnes formaS.
Quaeritur An λrma coeli sit anima. Non pauci affirmant, non modo inter Philosophos antiquos; sed etiam quod mirabilius est inter Catholicos , Ut Origenes, Aureolus, & a- iij. Vcrum sententia opposita probatur primo, quia ex Aristot. coelum est corpus simplex, non quod c areat materia & forma; sed quia non est miritum, seu compositum ex elemen
222쪽
tis r at corpus eo modo simplex non est ca- Pax animae, siquidem anima non recipit ut nisi in materia variis dispositionibus praedita, quae tant sim in corpore mixto reperiri pos-
Probatur a. Quia non nisi triplex est anima, nempe vegetatiua , sensitiua , & rationalis; at nulla ex illis verisimiliter in coelo collocari potest ; non vegetatiua , quia coelum nec nutritur, nec augescit, nec generat aliud coe- Ium. Non sensitiva, cum oculis,auribus, aliisque sensibus externis, & internis careat. Non fiationalis , quia alias coelum esset intellectuin voluntate praeditum,capax meriti & demeriti , beatitudinis & poenae aeternae quod a fide alienum esse nemo Catholicus dubitare po-aest. Unde refellitur error crassissimus Origemis qui docet stellas esse capaces virtutis Martiij, Christumque etiam pro peccatis illatum
obiicies : quod per se mouetur est animaeum, coelum per se mouetur ; ergo est anima- eum. Respondeo I. maiorem negandam esse, iuxta eorum sententiam qui putant coelum seipso seu per propriam formam moueri; sicutaenim ignis non est animatus,etsi seipsum mo- meat sursum, ita non sequitur coelum esic ani natum,ex eo quod seipsum circulariter moveat. Verum quia difficile intelligi potest,
quomodo res aliqua naturalis seipsam moneat motu perpetuo , cum vidcamus omnia naturalia moueri ut tan dem quiescant, Respondeo 2. Negando minorem, siqui-Hem ex communi Theologorum & Philoso- Phorum sententia, de qua infra articulo s.cculum mouetur ab intelligentia quadam aD
sistente siue cieata sae inaeaea , sicque non
223쪽
De numero caelorum , eorumque magniti dine.
QVaeritur 7. quot sint coeli. Respondeo
hac in re nihil certi amrmari posse, vepatet ex variis opinionibus quae de codilorum numero circumferuntur. Probabilius tamen Videtur tres tantum coelos admittendos eme, nempe coelum empyreum , coelum
stelliferum . & coelum planeticum. Ratio est, quia ex Vna parte iste numerus coelorum m gis accedit ad sententiam Patrum , qui communiter paucos coelos admittunt, & quidam Putant treS tantum ponendos esse , eo quod Paulus dicitur raptus ad tertium caelumquod non aliud est quam Empyreum. Aliunde vero quaecunque de caelis dicuntur; recte saluari posIunt eum assignato numero , adeoque superfluum est plures quam tres caelos admittere , Ut ex solutionibus obiectionum manifestum fiet. obiicies T. Caelum stellarum non tantum moueri ab oriente in occidentem ; sed etiam ab occidente in orientem,ut Mathematici obseruarunt, quare cum duplex ille motus non possit eidem corpori per L competere , constitui debet supra caelum stelliferum aliud ere-Iam, a quo rapiatur cum caelis inferioribus
est animatum intrinsece; sed tantum extrininsece, quomodo intelligendus est Aristoteles , quando interdum coelo animam assignare videtur.
224쪽
ab oriente in occidentem, & hoc caelum primum mobile Vulgo appellatur. R. ursus quia posteriores Astronomi obseruarunt tertium motum nempe trepidationis seu
librationis, qui est ab uno polo ad alium . Unc etiam admitti debet caelum distinctum a quo
motus ille causetur, hocque caelum cristallinum Vulgo appellaeur. Imo quia alia trepidatio in caelis obseruanda est,nimirum ab ortu ad occasum, & Vice versa, hinc fit ut aliud caelum ponendum sit a quo talis motus cause tur, Vocaturque etiam cristallinum. Verum quidquid sit de varietate tot motuum, qui non omnibus probantur, sane licet
admittantur , non propterea necesse est recurrere ad c los superiores a quibus cauSetur; cum facile oriri possint a causa mouente caelos, nempe a Deo, Vel ab intelligentiis iuxta inferius dicenda. Siquidem varios impulius caelis imprimendo, facile possunt illos modo in hanc , modo in illam partem torquere, ita ut quoad hoc tres illi caeli qui supra stellatum constituuntur, sint plane superflui. Aeque hoc ita fieri eo verisimilius est, quod num corpus non impellit aliud, nisi quia illius locum occupare intendit caeli autem omnes habent spatia propria & determinata in quibus volvuntur, neque Unum potest vel intendit ullo modo occupare locum alte
Vnde etsi admitterentur aliqui caeli supractelliferum, ij omnino inepti essent ad motum illum causandum, qui ipsis tribuitur, quia
caelis inferioribus imprimere non possent impulsum ad talem motum necessarium. Praeterea quamuis gratis daretui caelum steIuumn Posse moveri a caeso aliquo superiorit
225쪽
absurdum tamen esset talem motum eXterissere ad omnes coelos inseriores , saltem si soP- P natur cum communi sententia , in quolibee coelo planetario reperiri tres ut minimum oz-thes integros , & eorum medium habere motum proprium ab occasu in ortum, oppositum motui raptus orto a primo nobili, qui est ab ortu ad occasum: Quia cimi orbis ille medius Per motum proprium aliquatecius resistat in tui primi mobilis, ac proinde non tanta V Iocitate ad occasum seratur, impossibile est quod orbis ei suppositus motu suo omnino adaequet motum primi mobilis. Obiicies 2. Omnes planctas non posse in Unico coelo constitui, quia cum supponamus coelos esse solidos, & certum sit planetas nota eandem inter se distantiam semper seruares sed modo inter se concurrere, modo a se diuelli & longe distare , hinc manliustum videtur coelos planeticos pro numer planetarum . multiplicandos esse. Ita ut immediate post: coelum stellatum ponatur coclum Saturni, secundo coelum Iouis, tertio coelum MartiS, quarto coelum Solis , quinto coelum Veneris, sexto corium Mercuria ,septimo coelum Lunae,
sicque nouem coeli ut minimum constituendi
Respondeo hoc non sequi, nam in primis elim ab Astronomis obseruatum sit Mercurium & Venerem modo conspici supra,modo infra solem , hinc perspicuum est tribus istis Planetis tres coelos distinctos assignandos non esse; sed unicum coelum iis sussicere , quia set essent in diuersis , semper eundem situm inter se seruarent, ita ut Mercurius, & Venus aut semper sole essent superiores , aut semperinlariores, cuius tamen oppositum contiosi
226쪽
Deinde in quolibet coelo planetico con itui solent tres aut quatuor orbes distineri M integri, inter quos illud discrimen ponitur, quod extremi non coniiciunt nisi motum rimi mobilis ; orbis vero deferens, ita dictus uia planetam defert, conficit solus motum planetae proprium et Hoc posito quid opus est distinguere omnes illos extremos orbes pla aetarum inter se ξ Cum enim omnes eodem . motu volui debeant ab oriente in occidentem, nonne congruentius est, si aliud non obstat , quod unicum globum constituant, quam quod in tot sphaeras integras .dissectarant pDices , orbes deferentes obstare huic identitati , quia cum sint medii inter extremos, hi necessatio inter se dissiti & distincti esse debent. At huic incommodo facile occurri potest, si dicamus planetas esse valde exiguos quoad molem, si cum integro aliquo coelo conferantur,ac proinde nullo modo requiri veeuilibet planetae integer globus assignetur praecise ad eum deferendum ab occasu ad or
Ablato autem deferente, nihil impedit quin coeli planetae qui dicuntur extremi, in Unum orbem coeant. Imo globus superior inferio ris planetae poterit coalescere cum globo in feriori superioris planetae a quo contingitvrs seque unicus integer globus omnibus planetis sufficere poterit. Restat tantum ut videamus quomodo deis-ctus orbis deferentis suppleri poterit. Nonnulli dicunt planetas in codem coelo consistere, & Iibere sursum ac deorsum vagari per quasdam cauitates ad id muneris destinatas. Vetum hic modus refellitur, quia praeterquam
227쪽
quod inducit vacuum in rerum natura, sic auitates illae essent Vacuae, ut supponitur,1 at pe impedirent, etiam sereno caelo, ne astra superiora conspici possent; eo quod species visibiles per vacuum traiici non possunt. Imo cum vacuum illustrari non possit, cauitates illae se nobis visendas exhiberet, & in modum
cingulorum nigri cantium, totum caelum ambientium apparerent, quod repugnat eXPCrientiae.
Quod si contendas illos canales aliquo corpore fluido repleri, sic quidem incommodum illud simul cum vacuo tolletur, non tamen satis congruum Videtur intra caelum, quod supponitur solidissimum , cauitates il-IaS ponere , nec quaenam sit subfhantia illa tenuis , qua repleri dicuntur, explicari potest. Itaque alii dicunt cauitates illas quae aut
vacuae, aut corpore fluido repletae supponuntur, parte aliqua caeli eiusdem cum aliis naturae; & ab iis diuisa, quibus aflixus sit planeta, repleri. Adeo Vt caelum planetarum unicum sit & continuum , intra se tamen tot habeat circulos reales quot sunt planetae, quique per se moueantur , & circumferant Planetas modo in hanc , modo in illam partem , ut sic motus proprios perficiant. Hac enim via facile saluari possunt quae in moti-hus planetarum obseruata sunt,sine tot caelorum multiplicatione , & tot orbium integrorum,seu terram undequaque ambientium in quolibet caelo distimstione. Imo, posita soliditate caelorum,quam nos defendimus, hac
via facilε intelligi potest , quomodo Venus
re Mercurius circa solem Voluantur, sydera
Medicea circa Iouem, aliaque astra circa ba
228쪽
eurnum. Quae etiam infra dicentur de maculis solaribus hinc lucem accipient, Vt merito ista caelorum compositio caeteris praeserenda videatur. Verum contra hunc modum obiicitur T. Perinde esse ad intentum multiplicantium caelos , siue orbes integri, siue tantum Zonae multiplicentur , adeoque non Propterea a communi sententia recedendum. Respondeo
hinc potius oppositum colligendum essetquia si idem finis duobus illis modis etque bene o, eineri potest, ille praeferendas est qui cire Ios pro orbibus integris ponit ; eo quod natura paucioribus contenta est, & abhorret iii- perflua. obiicitur et . Ea ratione debere tantum Vni cum caelum pro omnibus stellis , & planetis constitui. Respondeo id non sequi, quia licet absolute non repugnet omnia astra in eodem caelo collocari,congruentius tamen est ut stel-Iae fixae ponantur in caelo distincto ; tum quia hoc modo distinguuntur tres caeli, quod videtur conformiusὶScripturae, & Patribus: tum quia cum nulla sit necessitas ponendi distinctos circulos in firmamento, non apparet cur cassum illud debeat eundem globum confice-xe cum orbe inferiori, variis circulis pro numero planetarum distihcto. Quaeritur a. quanta sit caelorum magnitudo. Respondeo nihil certi hae in re aiurmati Posse, cum Variae de ca sint Astronomorum
sententiae. Dicam tamen breuiter Vulgo numerari a centro terrae ad concauum Lunae 33. Ω-midiametros terrae ; ad concauum Mercu-τη 6 . ad Veneris I 67. ad solis IIar. ad Marintis Izi 5. ad Iouis 88s3. ad Saturni, I 43 8. adfirmamenti zabaa. dc ad convexum illius a
229쪽
quod in nostra sententia concurrit cum eotin cauo coeli Empyrei setas. Ita ut si istae mensurae ad milliaria Italica reducantur, a centro terrae ad superiorem coeli stellati superficiem, centum sexaginta milliones miliariorum , Meo amplius numerentur. Quo loco aduerte I. ambitum terrae mcommuniori sententia complecti milliaria Ita. lica Iso8o .seu leucas Gallicas 91' O. & consequenter cum diameter sit Veluti tertia pars circuli, terrae diametrum constare 6oro .miseliaribus,& leueis Io 3 s. & semidiametrum complecti milliaria 3o3s.leucaS Vero IsIy. quo intelligi potest praedictus milliariorum numerus qui inter centrum terrae, & conuexam firmamenti superficiem assignatur. Aduerte 2. Coelorum & terrae magnitudirinem hac via fuisse deprehensam. In primia compertum est quot milliaribus seu leucis inter se distent duo loca , quorum alteri est polus eleuatior Vno gradu. Vnde cum coelum diuisum sit in 36 o. gradus,hine facile colligi potest quot milliaria seu leucas totuS terrae ambitus contineat. Rursus habita terrae magnitudine , Lunae magnitudo deprehensa fuit ex illius eclypsi, quae fit per interpositionem terrae inter Solem M ipsam ; nam cum umbra terrae , etsi in m dum pyramidis iacta, totum Lunae corpus abscondat, hinc manifestum est Lunam esse Io
Eadem via agnita fuit solis magnitudo; constat enim in primis umbram iactam a corpore opaco, quod est maius luminoso ei opposito , eo magis dilatari quo longius extera ditur. Secundo quando corpus luminosum Mopacum sunt aequalis magnitudinis, umbIam
230쪽
In aequalem latitudinem semper extendi. Tertio quando luminosum est maius opaco, Vmbram quo longius protenditur,eo magiS coar-ehari,tandemque in modum pyramidis desin Te. Quare cum umbra terrae desinat in modum Pyramidis , Ut ex eo colligitur , quod astra terrae Viciniora ab illius Umbra intcrdum occultantur , non autem superiora , hinc a-Perte sequitur solem esse longe maiorem
obseruatum praeterea est quantum temporis insumat luna , Ut se subtrahat Vmbrae ter xae: Et rursus quanta sit distantia inter punctum quo Sol & Luna apparent terrae proximiora , & punctum oppofitum quo videntur ab illa remotiora. Ex his enim, aliisque attente ponderatis , de quibus latius tractant Astronomi, distantia Solis & Lunae a terea, Scspissitudo coelorum quibus astra vulgo affxagreduntur, deprehendi potuit.
ARTICVLVS IV. De numero , magnitudine, ct ordine
O Vaeritur r. Quot sint stellae. Respondeo
cum distinctione. Stellae in duas classes distribui solent, quarum aliae dicuntur errantes , aliae inerranues seu fixaer inter quas illud est distriinen, quod priores non eandem semper inter se distantiam seruant, adeoque dicuntur errantes ; posteriores vero etsi con tinuo moueantur,sicut & aliae, aequalem sem