장음표시 사용
241쪽
gnanis aiuntque esse stellaS erraticas , quae ivropriis orbibus, solisque concentricis ferun-etur non longe . sole dissitis , sed inter ipsum
ac Venerem, Mercuriumve, ac iuxta ipsius Iis sphaeram constitutis. Ita Ioannes Tar-Heus libro hac de re edito , quem Borboniamdera inscripfit , ubi fingulas suae sententiae partes sigillatim probat , & aliorum Placitaviccurate refellit. Et haec opinio aliis praeferenda videtur , ita tamen ut corpora illa satis im . Proprie sydera dicantur , cum nunquam nifimigricantia appareant , nec in orbibus integris
αb aliis distinais , sed tantum in circulis quihusdam, Vel epicietis, iuxta superius dicta
ARTICVLVS VII. aliis qualitatibus, ct vi agendi
mentareS nempe calor , frigus,siccita , re humiditas ; itemque qualitates seeundae ex iis ortae, scilicet colores, sapores, odores, &c. sint in caelo. Respondeo nullamaex iis qualitatibus posse constitui formaliter in caelo. Ratio est quia cum caelum quoad m, teriam & formam distinguatur, esshntialiter a eorporibus elementaribus, hinc sequitur eius. modi qualitates non posse esse in illo formaliter : liquidem primae furit propriae elemento-xum , & secundae cumIfiant ex cismbinatione Primarum , non nisi corporibus quae fiunt ex Uementis , competrae possunt.
242쪽
refert I. quod Sol producat calorem, Saturnus frigiditatem , Luna humiditatem, Mars siccitatem ; sussicit enim quod eiusmodi
qualitates eminenter contineant.
Nec refert et . quod caeli & astra videantur coIorata, imo & distinctis coloribus affecta: non enim in astris sunt veri colores , sed tantum apparentes qui ex vatia lucis proportici. ne cum perspicuitate vel opacitate astrorum, α ab aspectu nostro distantia diuersimode resultant
. Quaeritur 2. an caeli agant in haec inferiora. Respondeo agere sine dubio , Ut patet ex eo quod Sol is a luce mundum illuminat, suo colore omnia vivificat,suoque accessu & recessu quatuor anni tempestates causat & distinguit, adeoque in causa generationum in rebus sub-Iunaribus, iuxta vulgatum illud ex Aristota sumptum , Sol O homo generant hominem. Constat etiam Lunam operari in haec inse-tiora , non modo terram nocte illuminando, sed etiam alios effectus in corporibus producendo, Vt certa experientia demonstrat. Idemque dicendum de s1ngulis aliis planetis quibus Peculiares effectus assignantur. Vnde & ex varia eorum inter se coniunctione diuersae mutationes Oriri selent.. Imo & stellas fixas asere in haec inferiora ex Eo manifestum sit, quod experimur speciales quosdam effectus ex earum coniunctione cum Planetis, maxime cum Sole,Vt calorem longe antensiorem quando Canicula Soli coniuncta e t. inlare Medici statum caeli explorare so-Ient in curatione morborum; quia corpora humana variis astrorum influxibus immutari non dubitant.
Obiicies nullum agens operari nisi in subie-
243쪽
. tum propinquum,& ut assimilet sibi passum;
atqui astra longissime distant ab Us Inferioribus, neque passum sibi assimilare possunt. Respondeo I.terram esse astris satis propin-cuam, spectata eorum ingenta mole, & virtute agendi illi proportionata,quae per medium diffusa, subiecta hic constituta facile attinge re potest, ut in luce a sole emissa manifestum Respondeo et. agentia quidem Vnivoca agere ut sibi passum in Brma specifica assimilent, aequivoca vero qualia sunt astra, ut sibi ess ct: in virtualiter assimilent; id est ut producant essechum quesem in se virtualiter conti
' Quaeres an cassum ipsum per partes ab astris
distuichas operetur. Respondeo I. hoc latis videri incertum. 2. Probabilius esse non ag Te, quia cum agat per astra quae sunt partes illius nobiliores , id vadetur lassicere. Conis firmatur: quia nullus effectus tribuatur caeloqui non possit referri , aut actu referatur In
μ' quo qu sortiori intelligi potest caelum
Empyreum non influere in haec Inferrora,
creatum videatur quam ut sit sedes beatorum. Ouaeritur et . per quid caeli operentur,an non tantum per lucem ; sed etiam per qualitates occultas, & per motum. Respondeo & dico I. snon modo per luis rem, sed etiam per influentias secultvi operara. Raistio est , quia multi sunt effectus caelorum qua in solam lucem relarri non possunt t productio auri arsenti, aliorumque mctallorum mterrae visceribus,ad quae lux, aut calor eam coinmitans pertingere non potest. Item
244쪽
essectiuuvi contrariorum ut caloris 3c frigoris, humiditatis & siccitatis, dc eorum etiam qui noctu vel tempore eclypsis generari solentis Quare admittendae sunt in ciis quaedam aliqvirtutes agendi, a quibus eiusmodi effectus
Addunt aliqui , etiam productionem ipsius
ealoris in quandam qualitatem Occultam re ferendam esse. Verum hoc non placet, quia expetientia constat Solem sua luce terram calefacere , eoque maiorem calorem excitare
quo lux est intensior ; quo fit ut infima aeris regio sit longe calidior aliis, propter refle -xionem lucis solaris quae ad illas non pertingit. Quod vero obiicitur, quaedam lucida non calefacere, parui est momenti; quia dici potest calorem non produci ab aliqua Iuc , vel quia nimis est exigua , vel quia ob aliarum rualitatum adiunctionem ille effectus impe-itur; Vel quia non est necesse ut omnes luces sint eiusdem speciei, ac proinde nec ut omni
Bus iidem effectus conueniant. Verum contra resolui. allatam opponet aliquis, occultas illas virtuteS, quas in coelis ad mittimus, eme isnorantiae asylum, Ut quidam loquuntur. Relpondeo hoc gratis dici, cum lux coelestis, etsi qualitas omnium praestantis-fima ad omnes e chus sublunares qui virtute
coelorum hic producuntur, pertingere non Possit, Vt probatum est. Quare ad Occultas eorum vires recurrendum est; ut fit cum agit de magnete, de remora, aliisque agentibus similibus, quorum mirabiles effectus non nisi
in qualitates ignotas, seu insepsibiles relarri
possunt.' Dico 2. Motum talarum non en propria si
245쪽
agendi istarum ; sed tantum conditione' ad legurimam distributionem infuxuum calestium neeυμ- viam , auaren&s per motum continuam astrorum di uersimod. applicantur eorum virtutes , ut mori in
hae, modo in ita regione οριremur. Ratio est quia motus localis non est vis agendi; sed tantum acquisitio nouae praesentiae, quae Ut sic nullum influxum effectivum habet , saltem in rebus distinctis a mobili, & ab eo valde dissitis.Vnde et si sol sisteretur , Ut tempore Iosue contigit , aeque terram illuminaret , & calefac rei qua parte ei subdita esset, ac nunc permo tram, totum terrae globum luce & calore as.
Confirmatur: nam sicut isnis variis lignis per motum localem successive applicatus, non accipit per talem motum Vim ea ligna coin burendi; ita nec sol accipit vim illuminandi aut calefaciendi terram , vel in ea alios es.fectus producendi, per motum localem e Seinquela patet, quia Vis agendi competit per se 3c independenter a motu locali,entibus completis & perfectis, quale haud dubie est coe
Obiicies et . per morum localem produca Iumen, & calorem, Ut cum sagitta magna vi emi sta inflammatur, & cx attritu lapidum scintillae ignitae eliciuntur. Ergo coelum poterit per motum localem, tanquam per vim agendi effectus sublunares producere. Respon-cleo id non sequi, nam in primis exempla illa ad summum ostendunt, per motum coeli rapidissimum debere produci calorem & ignem in ipso coelo , aut in eorpore ipsi contiguo snon autem in his inferioribus,& multo minus
Deinde exempla illa non sunt ad rem,
246쪽
licet daretur , motu sagittae, & lapidum attritu per se produci lucem & calorem; causa eL set , quia motu illo producitur ignis, qui est causa lucis & caloris et at coelum producit Iucem & calorem non producendo ignem; quare lux & calor non possunt referri in motum coeli, Ut in causam per se. Denique gratis in ea obiectione supponitur , lucem dc calorem per se ut a causa essectiva produci a motu locali; id enim falsum est; cum non aliter per motum ea producantur , nisi quia panibus aeris crassioribus destigidioribus vehementer excussis & distractis, aliae cum iam maneant puriores , M R. contrariis quibus obsidebantur, liberae, pro- . Prio num calorem valde intensum , qui ipsis est connaturalis , excitant; ad eum modum quo aqua amoto igne ad natiuum frigus se reducit. Ex quo fit ut motus localis non aliter sit
-causa caloris, quam remouendo prohibens ab aere excusso Vel intercepto. Quanquam in animalibus aliter calorem causare potest,quatenus nempe cum animal mouetur, illius pOri dilatantur , & spiritus vitales qui sunt calio dissimi,ad externas partes per cos meatus dis. funduntur. obiicies r. Coelum est instrumentum in telligentiae motricis ἔ ergo agit per motum Iocalem. Sequela probatur exemplo serrae, alio in rumque instrumentorum materialium quae non nisi per motum localem operantur. Resis. pondeo antecedenS falsum esse,ium quia corium non mouetur ab intelligentia aliqua crea, ta ; Vt supra ostendimus. Tum quia etsi ab ea. moueretur, motus ille non esset causa agendi;
sed potius condatio seu applicatio virtutia MK ij
247쪽
PHYSICAE coelo existentis, ut patet ex di- ARTICVLVS VIII. De quibusdam essembra coelorum. O Vaeritur i. An coeli producant res aliquas substantiales in animatas. Res. pondeo affirmatiue,Vt patet, quia cameonstet a coelis profluere qualitates elementares in iis virtualiter contentaS, nempe calo is rem, frigus, humiditatem, Sc siccitatem; hirae satis colligitur ex iis prodire aliqua um sub-st antiarum generationeS , cum eiusmodi qualitates sint connaturaleS nonnullis corpori
Confirmatur ex eo quod eXperientia cori- stat non modo calorem; sed etiam ignem a stilis radiis produci; Vt cum stuppa vel alia materia combustibilis ponitur prope speculum concauum soli directe expositum. Cumque ignis sit praestantior aliis elementis , nulla est ratio cur coelum ad eorum productionem e fective concurrere non possit. Idem dico de mixtis miaxime de iis quibus nulla causa proxima sussiciens assignari potest; qualia sunt metalla, Vniones, aliique lapides pretiosi. Cum enim coelum sit substantia per fectissima inter inanimatas,& non modo perlucem; sed etiam per vires occultas influat in haec inferiora, ut supra ostensum est; nega ri non potest quin ad proditistionem rerum
in animatarum effective concurrat,earum Praesertim quae in nullam aliam causam inferio.
248쪽
LIBER SECUNDUS. 22Iπem commode reuocari possunt, ut dixi. Quaeritur 2. an coelum concurrat ad productionem viventium. Qua in re illud certum videtur , cactum influere ad generationem eorum Viventium quae siunt per propagatrisarem , disponendo materiam ad receptionem formae. Quia cum coenum per se producat in his inferioribus qualitates primaS , quarum aliquae ad generationem rerum omnium,ma-Time Viventium necessariae sunt hinc fit ut eo saltem modo , seu passive disponendo materiam ad receptionem formae, coelum concurrat ad generationem Viventium quae a simili-hus producuntur. Dico , eo saltem modo; nam cum viventia excepto homine , habeant vim sum cien tem & adaequatam ad producendas formas
similes, non est necesse quod coelum ad earum productioncm per se ut causa principalis concurrat; sed suffcit quod ad eam concurrat tantum materialiter, seu dispositive, nimirum disponendo materiam ad receptionem formae; sicque debet intelligi vulgatum illud sum-Ptum CX 2. Physic. c. 2. tex. 26. fu O homo
Maior dissicultas est de animalibus quae a simili non generantur; sed fiunt ex putri materia , Ut ranae, muscae, Vermes, &c. Nonnulli existimant viventia eiusmodi ab aliis similibus ut a causis principalibus produci, Vt Vermem a quodam Verme vago , nobisque indeterminato , qui tamen a Deo sit determinatus. Verum haec opinio parum distat ab Ideis Platonicis , ut patet ex alibi dictis, facit Eque refellitur , quia sine ullo fundamento Lalta causas fingit contra manifestam
249쪽
experientiam qua videmus,generationes multorum animalculorum fieri, etsi nulla adsilit similia a quibus generari possint. Nec dici potest eas generationes fieri ab animalibus absentibus , quia licet res inani mala possit produci a causa longe dissita, non tamen animalia ita generari possunt a sibi similibus; cum per actionem Vitalem, quae non fit in distans, produci debeant. Alii dicunt coelum esse causam principalem eiusmodi animalium, esto sit animatum; quia aliunde adeo perfectum est ut non immerito nobilius iis animalibus censeri possit.
Verum hoc voluntarie dicitur, contra consensum communissimum Philosophorum, qui illum ordinem perfectionis constituere solent inter omnes entium gradus , Ut in animata, Iocum infimum teneant, viventia secundum,
sensitiva tertium , & intellectualia qua
Quare cum eoelum sit in animatum, etiam in mente arguentium,& animalia de qui
Bus agimus, & vita & sensu aliquo praedita fint, dici profecto nequit ea esse coelo simpliciter,& quoad illos gradus, ignobiliora; sicut, neque auro , & lapidibus pretiosis imperfectiora censeri possunt. Et ratio manifesta est, quia cum operationes vitae & sensuum sine Ionge nobiliores operationibus mortuis & in sensibilibus ; dubitati non potest quin illarum principia causas istarum longe exce
Confirmatur e nam si coelum est simpliciter, persectius animalibus imperfectis; cur non &persectis p Non enim est perfectius illis , quia sunt sine semine, hoc siquidem ad excessum ,
250쪽
ν exsectionis impertinens est et adeoque non -st imperfectius aliis , quia ex semine pro-2xeantur. Ergo excedit illa , ac proinde &haec, quia habet substantiam ex Ie vivente de animata nobiliorem. Vnde potest omnia animalia tanquam causa principalis produ
AId putant coelum ea animalia producere ut instrumentum Intelligentiae seu Angeli a quo mouetur. Sed contra; nam praeter quam quod a nobis supra negatum cst , coe- Ium moueri ab aliqua Intelligentia creata; quamuis ab ea moueretur, ab illa tamen nul-Iam vim influendi in haec inferiora acciperet, adeoque agere non possiet Ut instrumentum illius. Eo Vel maxime,quia, ex comuni Theologorum sententia , Angeli nullum offectum naturalem possunt producere nisi applicando activa passi uis , ut ignem ligno ad comburendum. Quare sicut Angelus ignem mate-xiae combustibili admouens,non censetur causa principalis , & per se talis combustionis; ita nec causa praecipua & per se productionis
animalium imperfectorum censendus esset etsi caelum mouerct, ae taliS generatio a coelo
Itaque nihil probabilius in hae difficultate superesse videtur, quam si dicamus productionem animalium imperfectorum quae ex putri materia generantur,in coelum,Vt in causam instrumentalem; in Deum vero ut in causam praecipuam & specialem referendam esse. Cum enim certum sit ea animalia fieri percali influxum , nil vetat quin dicamus ea a Deo pendere ut a causa principali, & a coelo ut a causa Instrumentali. Quia etsi animalia