장음표시 사용
361쪽
sine conuertitur in Pulverem. Hoc tamen non caret dissicultate , quia aliqui lapides in aqua molt scunt, Vt Patet experientia. Definitur etiam,corpus fomle,siccum & du-tum,quod non emollitur ab humido ; sed eliquatur a calido. Verum idem potest obiici contra definitionem istam, quod priori opposuimus. Et praeterea multorum est sententia, Iapidem per se non posse a calido liquefieri, sed tantum ratione alicuius succi metalliei adiuncti. Alij definiunt corpus durum quod omnimo non liquescit: se.i contra; nam sunt alia corpora dura quae non liquescunt, Vt lignum. Vnde forte melius diceres, lapidem esse , compsti durum quod liquescere quidem non Prest, sed friari, ct eonteri. Sic enim definitio non competit ligno , cum proprie non sit corpus friabile,seu in minutum puluerem malleo solubile. Et quamuis aliqui lapides mollescere possint, non tamen liquefieri instar salis,nisi forte per accidenS. Quaeritur z. quot sint genera lapidum.Non.
nulli lapidem diuidunt in vilem & pretiosum. α hune subdiuidunt in nobiliorem , & ignobiliorem. Sed magis placent qui tres assignant lapidum species,nempe Vulgares, pretiosos,&medios, qui deinde in alias species sub diuidi possunt. Lapides vulgaresvel sunt porosi seu cauerianosi, cuiusmodi est pumex; vel solidi, & be.
ne compacti, Ut silex, cos, &c. Lapidum pretiosorum innumerae sunt species,nimirum adamas, smaragdus, sapphirus, carbunculus , amethistus, hyacintus , talpisturchois , achateS, &c. Inter quos lapides
varia discrimina quoad colorem , aliasque
362쪽
qualitates assignari solent. Lapides quoque medij sunt qua inplurimi, revulgo diuiduntur in eoS qui ni corpotibus animalium procreantur,& ulOS qui cxtra pro
A s primum gemis reduciantur lapis chelidonius , Qui in ventriculo hirundinum iuuenculari)m: busonitos , qua in capite buinis , δίIapis insignis Bera har, qui in ventre cuiusdam hirci Perii et generari dicitur.
Secundi ver i generiS unt marmor , coraIlium, ast estos , qui semel acccnius nunquam extinguidiar, magneS qui ferrum a i le trahit,
eique Onpositus thea modes qui ii se ferrum expellit, Vt plerosque alios praetercam. Juεeritur z. quid sit metallum. Respondeo metallum vulgo definiri ιο ραώ fomle , durum,
igne liquabile , masteo in omnem parrem dumte. Fateor tamen ista non carerere dissicultate.
Nam in primis cum metalla interdum procreentur in aere, vi supra obseruauimus, hina sequitur metallum non posse dici absolute &generatim corpus fossile. Deinde nemo vitrum inter metalla reponit,& tamen constat ex historiis fide dignis, artem ducendi vitrum malleo fuisse olim in usu apud
Romanos. Ex quo patet Vitrum ex natura sua
esse dinstite; cumque aliunde constet illud esse durum, & igne liquari posse, hinc sequi videtur totam definitionem mctalli ei compe
Verum ad haec responderi potest, fossile sumi in definitione metalli pro corpore,quod Vt plurimum e terra extrahi solet , illudque esse Giscrimen inter metalla & vitrum , quod vitrum quamdiu in natura sua consistit, malleo non ducit sed friatur , seu in minimas Par-
363쪽
tes conteritur,ut autem ducatur, debet prius igne emolliri; metalla vero malleo duci possunt, etiam quamdiu sunt dura dc bene compacta. Quaeritur 3.ex qua materia conficiatur meis talium. Respondeo tres praecipuas hac in re assignari posse sententias, quarum prima statuit metalla componi re quatuor elementis, secunda ait ea constitui ex vapore aqueo exhalationi terrae admixto. Tertia quae est Chymistarum, docet ea componi ex sulphure, ae
. Quas sententias nonnulli in concordiam ireduci posse existimant, ita ut elementa sint materia nonnullorum remotissima, quia ex iis fiunt vapores & exhalationes ; at vapores Mexhalationes sint materia propinquior seu minus remota, quia eX iis sulphur & mercurius generantur; denique sulphur & mercurius sine
materia proxima & immediata,quia ex eorum commixtione metalla proxime oriuntur. Ista tamen non arrident, quia cum metalla interdum generentur in aere, quo nec aqua, nec terra in sua natura confistens,nec sulphur, nec mercurius conscendere possunt, dicendum videtur metalla ex Vapore aqueo exhalationi terrae admixto pro ime procreari, ut vult Aristoteles. Vbi nota in mixtione vaporis cum exhalatione, ex quibus metalla conficiuntur,debere praedominari vaporem aqueum,quia inde habent metalla quod sint liquabilia,& ductibilia, non vero friabilia ; cum contra in lapidibus quia sunt friabiles , non ductiles , exhalatio lterrestris aqueum vaporem mole,seu quanti te excedere debeat.
364쪽
callorum. Respondeo I. causam emcientem primariam inter agentia creata esse solem, a liaque astra quae influxu suo non modo metabla; sed etiam lapides pretiosos in terrae visceribus producunt. Nulla enim alia causa creata apparet in quam verisimiliter effectus a decipraestantes referri possint , etsi speciatim redistinete cognosci nequeat naturae viribus, quodnam astrum in hoc vel illud metallum praecipuἡ influat. Vnde refellitur opimo eorum qui putant metalla omnia Sc lapides initio mundi a Deo
fuisse creatos , nec ex eo tempore per Vllas causas creatas productoo fuisse. Hoc enim re- Pugnat tum experientiae,quae Ostendit metalia de nouo in Iocis subterraneis producI, tum Scripturae sacrae quae Genet. 2.testatur aurumnasei in terra Euilath. Refelluntur etiam qui amrmare audent a sole aurum produci, ar3entum a luna , ser-xum a Marte , plumbum a Saturno, stannum a Ioue, argentum vivum a Mercurio aeS a Venere. Haec enim partitio nulla probabili ra tione nititur, mereque fictilia est,sicut & eo .
Tum distributio qui lapides pretiosos a stellis
fixis generari arbitrantur. Respondeo 2 astra influere qualitatem aliquam ad productionem metallorum I cum
enim valde a terra distent, necesse est ut eo-xum operationes fiant in his inferioribus per virtutem aliquam ab iis immissam, quae se habet ut instrumentum illorum. Ea autem Virtus
debet esse distinista a quatuor qualitatibus elementaribus, quia si esset idem cum illis , vel cum aliqua earum , frustra immitteretur ; siquidem ab ipsis elementis procedere posset, adeoque metalla ab iis generarentur , sine
365쪽
speciali ullo coeli influxu. Non tamen putandum est virtutem illam coelestem ad formanda metalla lapidesque pre tiosos sulficere; sed ulterius . requiruntur quam litates elementares ad disponendam mate tiam,ex qua eiusmodi mixta procreari debente Praesertim vero in confectione metallorum requiruntur calor 8c frigus, ille quidem ad materiam coquendam & attenuandam, hoc vero ad eam condensandam. Cuius rei illud non leue indicium est; quod metalla iam confecta ignis calore coquuntur & liquantur , frigore
vero concrescunt & addensantur. Q meritur tandem quo inam sint genera metallorum. Respondeo Varias esse de hac re senistentias. cum alii plura , alij pauciora enumerent. Nonnulli admittunt 1eptem, nempe aurum, argentum, aes, ferrum, electrum,stannum,
α plumbum. Alij vero duo ex illis reiiciunt, nempe electrum, quia est mixtura auri & M- genti, & stannum quia est plumbi species. Quod si quis obiiciat alia duo addenda esse,
nempe aurichalcum ,& calybem, respondent illud esse aes mixtura aliquarum rerum tinctum, hoc Vero ferrum arte defaecatum. Si etiam obiicias argentum vinum inter metalla debere numerari ,respondebitur id immerito dici, cum argentum vivum sit liquidum, metallum vero durum & concretum,sed haec de corpore inanimato satis: ad animatum progrediam .
366쪽
P est tertim ct vis in liber P0-
nostra, in quo prim o agemus de anima ingenere: P einde de anima vegetante, tum defentiente,ac denique de rationali tam coniun. Lia, quam separata. Quibus omnibus aliquid adiiciemus de pamuis naturalibus.
CAPUT PRIMVri. De anima secundum se. ARTICVLVS PRIMUL Le id sit animati
Espondeo & dico I. Animam site
eae lib. 2.de anima Gy.I.tex. 6.o 7. communater definiri. nimaestatim primm corporu naturalis organici, potentia vitam habentu.
In primis dicitur actin , id est perfectio seu forma, quia per animam corpas
367쪽
informatur , Vivificatur, adeoque vere perfi
Secundo dicitur primus , cum enim duplexactus distingui possit, primus & secundus,anima est actus primus , seu principium agendi& exercendi operationes Vitales , differtque ab operatione , quae est actus secundus. Verum quia etiam inter accidentia dantur actus primi & secundi , ut patet in scientia quae est actus primus, si sit habitualis , & secumdus , cum est cognitio actualis , praedicta particula intelligenda est de actu absoluta primo , qualis non est nisi forma substantia
non perficit seu informat nisi corpus naturale ; quo nomine comprehenditur materia, quae est subiectum animae,& ab ea actuatur Minformatur. Est tamen disti utas quid ratio corporis addat supra materiai , an tantum quasdam dispositiones accidentales, an vero etiam formas substantiales partiales, de quo agetur articulo sequenti. Quarto dicitur organici, seu Variis organis& dispositionibus constantis. In eo enim Viuentia distinguuntur a non Viventibus, quod illa per se constare debent variis instrumentis, & organis ad varias operationes vita edendas, ut patet non modo in animalibus, sed etiam in plantis in quibus conspicitur diuersitas aliqua partium , quibus operationes
Quinto additur ρο rate vitam habento , seu quod potest vitae operationes exercere, licet enim corpuS aliquod naturale variis organis
distinctum sit, id non sufficit ut illius forma dicatur anima, si non est capax operationam
368쪽
vitae; ut patet in cadauere, iuXta communio iarem sententiam quae formam totalem, eamque ab anima distinctam in eo ponit. obiicies: si Angelus corpus orsanicum maere, aliave materia conficiat,& m eo operationeS Vitae exerceat, ut nonnulli fieri posse existimant, praedicta definitio Angelo conueniet, cum tamen non sit anima. Respondeo hypothesim illam gratis confictam esse ἱ vel enim non potest Angelus effingere corpus Proprie organicum, Vel quamuis effingeret, non posset illud informare, vitaeque Operationes in eo exercere ; cum sit lubstantia ex se completa, non dicens ordinem ad corpus vitaliter informandum , vel ad constituendum cum eo substantiale compositum. Quo loco aduerte I. praedictain definitionem esse essentialem , Ut ex eo patet quod anima ex se & essentialiter est forma corporis naturalis organici, adeoque actus & perfectio illius. Quod non tantum verum est de
anima vegetante, & sentiente ; sed etiam de Tationali , quae estcntialiter est pars hominis nobilior a qua illius corpus informatur, & Vivificatur. Aduerte g. definitionem illam conuenire univoce omni animae; quaelibet enim anima vere & essentialiter est forma , & perfectio corporis organici; & ratio illa communis non competit uni per analogiam ad alteram ; sed per se primo & independenter aqualibet alia. Nec refert quod anima sensitiva entitatiue sit nobilior vegetativa,& rationalis Iunge Vtramque excedat; hoc enim non impedit quin conceptus quidam Vniuocus in ratione formae, & animae ab iis omnibus abstra.
Mur, ut ex aura dictis intelligi potest.
369쪽
Dico 2. Mnimam praeterea de iri ab MA M
Memur , ct mrasi1 mm primo ; quibus verbis nonnulli putant, quadruplicem definitionem contineri , nempe animae vegetantis qua vivimus, sentientis qua sentimus , mouentis qua movemur, & intelligentis qua intelligimus.. Verum hoc gratis aicitur, cum Aristoteles nunquam animam mouentem ab aliis distinctam agnouerit; sed vim sentiendi & loco mouendi eidem animae sensitiuae tribuat. Alij fatentur unicam tantum esse definitionem , sed dicunt eam soli animae rationali conuenire , cum omnia illa vitae opera ab ea sola exerceri possint. Verum hoc etiam refellitur, si quidem Aristotcles per hanc posteriorem definitioncm intendit priorem illustrare, quam constat animae in communi compe-
Melius ergo cum aliis dicimus, Vnicam esse definitionem quae sensum reddit non quidem collectivum seu copulatiuum , cum perspi cuum sit non competere omni animae esse principium vitae, sensus,motus,& intellectionis; sed distributivum, ita ut quidquid vivit, aut sentit, aut se mouet, aut intelligit, id habeat ab anima. Vel visensus fit partim disiunctivus, partim coniunctivus. ac si dicas , anima vel est principium vitae , scilicet Vegetatiuae, Ut in plantis , vel etiam sensitiuae. & loco motiuae, ut in brutis ; vel etiam intellectivae, ut in homine. Hic autem obseruandum est posteriorem istam definitionem ab Arist. fuisse traditam, ut per eam prior illustraretur Ac probaretur;
quod quomodo intelligendum sit in dubium vocatur. Nonnulli putant eam probationem
370쪽
esse a priori , alij a posteriori.
Malim tamen d :stinguere , & utramque sententiam conciliare : nam actus Vitae de quibus in secunda definitione agitur , duo-ous modis spectari pomunt,vel quatenus sunt finis ob quem anima producitur; esse enim est propter Operari; Vel quatenus sunt effectus ipsius animae: si definitio spectetur per ordinem ad operationes vitales , ut sunt finis animae, sic prior definitio per posteriorem demonstratura priori; si Vero spectetur per ordinem ad operationes illas, ve sunt effectus animae , eo modo demonstratio est a posterio
ARTI CVLVS II. An corpus iiDd, cuius anima est actus, in cludat formas quas vocant partialeS. PRaemoneo illud esse discrimen, praeter a.
Ita inter rem in animatam,& animatam, quod illa dicitur constare ex materia MDrma,haec Vero ex corpore Sc anima. Est ergo dimeultas quid addat corpus in vivente supra rationem materiae, an tantum aliquas dispositiones accidentales , an vero etiam formas substantiales partiales , v. c. in corpor animali, formam carnis , formam ossis, formam nerui, &c.
Respondeo probabiliorem mihi semper visam fui me Scoti opinionem , qui formas illas partiales in corpore uiuentis admittit,cae , ut Verum fatear, sententia opposita in