장음표시 사용
581쪽
qui directe circa accidentia duntaxat versan.
tura Dico Non tantum a uobis musissi ras volueris
fales. Dd etiamὸ singulares. Probatur, quia intellectu non tantum concipimus hominem , ae
equum; sed etiam hunc hominem , & hunc
equum. Imo cum Vniuersale re communi senistentia , sit unum in multis, non potest speetes cognosci, quin cognoscantur indiuidua sub
Et ne putes hanc singularium cognitionem adsensum esse referendam. aduerte nos hunc hominem singularem directe apprehendere, dc iugi care eum esse animal rationale , hincque inferre eum esse risibilem , quae sunt tres
mentis operationes superius memoratae.
Est autem dissicultas, qua ratione singularia haec materialia cognoscantur, an per speciem propriam, adeoque directe & per se , an vera per species V niuersalium . adeoque indirecha& reflexe. Nonnulli existimant ea hoc posteriori tantum modo cognosci. Verum oppositum est probabilius, tum quia cum eiusmodi singularia directe & per se,persensus cognos. cantur, & intellectus agens primario & directe non producat nisi speciem rei per sensus cognitae; hinc manifeste sequitur intellectum passibilem primario & directe cognoscere res singulares quae cadunt sub sensum. Tum quia tantum abest ut singularia hic per uniuersalia cognoscamus, quin potius dicendu est a nobis cognosci uniuersalia per singularia; quia cum intellectus agens non Prod cat nisi species repraesentantes singularia, necesse est ut intellectus patiens per illas species multa singularia percipiens, ex iis in cognitionem uniuersalia veniat.
582쪽
obiicies r. iensus ex Aristot. est singulaetium , & intellectus uniuersalium. Respondeo hinc non posse colligi sinsularia ab intellecta nullo modo percipi, cum ad repugnet ipsis ar- uentibus. Quare dicendum est iis verbis it leari tantum illud esse discrimen inter sensim &intellectum, quod sensus sola percipit
fingularia, intelle stus vero etiam uniueri alia. obiicies et . inter potentiam & obiectum debet esse proportio; at non est proportio inter intellectum qui est spiritualis,& singulare materiale. Respondeo I. hoc argumento, si quid valeret, concludi singularia corporea non cognosci ab anima separata, neque ab Angelis, neque a Deo. Item intelleelum nostrum non posse percipere naturas materiales Vniuersales, quae & similia falsa sunt, etiam ex consense arguentium. - Respondeo 2. etsi inter intelleetum,&rem intellectam per se , seu entitatiue spectatam, non sit proportio; esse tamen ,si res illa spe stetur in ratione cognos cibilis: quia sic potesh repraesentari non tantum per speclam materia istem, quomodo hanet proportionem cum sensu; sed etiam per speciem spiritualem,qua ratione est proportionata cum intcllectu. obiicies et . Intellectus agens producendo species, abstrahit eas a conditionibus indiuiduantibus; quare non nisi uniuersalia dire sterepraesentare possunt. Respondeo antecedens falsum esse, quia intellectus agens cum deteris minetur a phantasmate ad producendam speciem, non potest producere speciem nisi idipsum reprς sentantem quod per phantasma e primitur e quare cum phantasma referat naturas singulares, ut sunt in se affectae suis con-
583쪽
dstionibus indiuiduantibus,necesse est ut species ab intellectu agente producta easdem condationes repraesentet. Ac proinde cum absurdum sit ponere in intellectu passibili vim fabricandi nouas species , non potest ab illo cognosci uniuersale, nisi per species singularium,formando conceptum quendam naturae praeci mina singularibus. Itaque intellectus agens non abstrahit species I conditionibus indiuiduantibus , sed a materialitate phantasmatis ; quatenus idem singulare corporeum quod repraesentatur materialiter per phantasma, repraesentatur modo eleuatiori & spirituali per speciem intelligibilem. Neque id superfluum iudicati debet,cum intellectus melius cognoscat singularia quam sensus; sicut non est superfluus sensus internus, etsi versetur circa obiecta sensuum exter
Dico . Omne enssiae reale , siue non reale Gn- eludisti, obiecto adaquato intellectin. De ente rea-Ii patet, quia nihil est si ue creatum', siue in creatum; siue corporeum, siue spirituale; siue substantiale, siue accidentale; siue Uniuersale, siue singulare de quo non possit quidam conia ceptus formari ab intellectu , Ut vel ipsa exisperientia satis demonstrat. Idem ostenditur de ente non reali; nam coisgnoscimus tenebraS, caecitatem, aliasque priuationes ; item negationes entium , Ut cum intelligimus equum non esse canem; & entia rationis non existunt, nisi cum illa mente e fingimuS. . Neque his obstat quod pro oblecto intellectus Vulgo assignatur enS reale; non enim sensus est non posse intellectum concipere ni
si ens rese; sed eum nihil intelligere posse,ia-
584쪽
si vel quod sit ens reale, vel quod ordinem dicat ad ens reale; qua ratione priuationes, Scnegationes intelliguntur. Quaeritur 2. quaenam ex obiectis intellectus sint ab illo primo cognita in hoc statu. Respondeo δc dico I. Di materiales prius ab inresiectis cognosci, quam 0iritMales. Ratio est, quia prius ea intellectu percipimus , quae Prius in sensum incurrunt ; at materialia Prius in sensum incurrunt, quam spiritualia; imo spiritualia nullo modo per sensus percipiuntur : erso intellectas prius cognoscit materialia, quam spiritualia. Confirmatur; quia . non cognoscit spiritualia , nisi per species materialium,ut dii tum est. Unde est illud Pauli Roman. I. Inuisibilia enim ipsim a creaturam πηαι , per ea quafacta sunt intellecta' conspiciun
Neque id tantum intelligendum est de Deo, α de Angelis: sed de ipsa etiam anima rati Ο-nali, ut est obiectum cognitionis suae in hocst atu. Cum enim sit forma corporis, OmneS Is-lius operationes dependent a corpore , Scspeciatim cognitio intellectitia a sensibus: quare non potest seipsam cognoscere , nisi eX rebus externis in sui notitiam per discursum as
Dico et . oecidentia materialia prius ab intellectu e gnosci, quam obstantias quibuι inhaerent. Ratio patet ex dictis, quia primo cognoscimus quod sensu percipimus ; at sensu percipimus accidentia v. c. alflum , dulce , &c. non autem substantias ; ergo accidentia prius quam sub stantias cognolcimuS. Hoc tamen velim intelli gi de accidentibus materialiter spectatis , ut sunt entia quetaedam
realia ta sensibilia. Nam si accidens spectetur Aa iij
585쪽
quatenus est forma quaedam distincta a Tubstantia, eique inhaerens, sic non potest cognosici accidens quin habeatur aliqua substadii a cognitio : sicut non potest intelligi creatura formaliter ut a Deo dependens , quin Deus
aliquo modo cognoscatur. Dico 3. nobse pratis intelligi sugularia, saltem confuse , quam uniuersalia. Paret etiam ex ante dietis, cum uniuersalia non cadant sub 1ensum, nec nisi per species singularium cognoscantur.Nec repugnat Ar sto petes cum ait .vniuersalia esse notiora vel priora secundum ra- .
tionem , singularia secundum sensum : Nam vel hinc tantum colligi debet, uniuersalia melius &perfecti iis cognosci ab intellectu quam singularia a sensu ; vel uniuersalia esse secundum se noriora, quam singularia, etsi haec sine magis nota quoad nos; vel non posse cognosci distinete & explicite singularia. nisi praeha beatur cognitio graduum essPntialium, & Vni uertalium quibuS constant : ut non potest distincte & perfecte Petrus intelligi, nisi cognoscatur sub ratione hominis , & animalis, imo substantiae & entis. Quod minimo inficiamur , ut in assertione indicamus , quae de cognitione confusa singularium procedita
586쪽
OV exitur I. an memoria intellei hiua sit
potentia realiter distincta ab intellectu quod ut intelligatur sup oriendum est dari in homine memoriam intellectivam, ut ex eo constat, quod eorum quae alias nouimus de rebus abstractis, Sc spiritualibus recordamur;
ea autem recordatio non cadit in memoriam sensitivam, cum non versetur circa res singulares Sc corporeas : ergo ad memoriam intellectivam pertinet. Quo posito Respondeo memoriam intellectivam nota esste potentiam ab intellectu realiter distinctam ; sed tantum ossicio, seu eandem potentiam habere rationem intellectus , & memoriae diu erso respectu. Probatur I. nam dicitur intellectus quatenus aliquid intelligit, memoria Vero quatenus rem intellectam iterum cognoscit: intellectus quatenus primo recipit obiecti species, 3c per eas intelligit; memoria vero quatenus easdem species consertiat,& iis denuo utitur ad idem obiectum cognoscendum. Ist a autem duo munera non adeo OpCIO
s sunt, Vt potentias te aliter distinctas postulent: quia cum intellectus sit potentia spiritu iis, nihil impedire potest quin speciem intellectualem quam recipit, quaeque ex ipse edu citur, retinere & conseruare possit; δc consequentet quin speciebus conseruatis uti Valeat, .
quod fit per actum qui dicitur memoriae, se
587쪽
recordationis. Vnde quae probant memoriam se,sitivam non distingui realiter a sensu communi , ostendunt a fortiori reale discrimen inter intellectum & memoriam intellectualem ponendum non esse. Probatur 2. Nam nemo negat quin intellectus possit se supra suum actum praesentem reflectere , cum id expcrientia constet , isque modus agendi intellectui ratione suae perfectionis , qua excedit sensus Omnes,tribuatur: at non minus dissicile est quod quis cognoscat se nunc intelligere , quam quod cognoscat se prius intellexisse; quod proprium est memorigintellectivae: quare eadem potentia est intellectus, simulque memoria intellectiva. Probatur 3. Nam non datur in anima ratio nati duplex appetitus, alter pro obiectis praesentibus, alter pro absentibus; ergo nec duplex potentia cognoscitiua pro obiectis illis in ea poni debet; adeoque idem est intellectus αmemoria intellectiva. Obiicies I. Patres distinguunt in homine in telligentiam, memoriam, Sc Voluntatem; Vnde& eatenus dicunt hominem factum esse ad imaginem S. Trinitatis, ac proinde suppomini potentias illas realiter distingui, sicut tres personae realiter distinguuntur. Respondeo ista non debere sumi in rigore Philosophico ; sed per quandam proportionem & fimilitudinem; quia alias cum imago debeat exacte referre suum prototypum , sequeretur intellectum , memoriam,& Voluntatem realiter distingui in D co, quod sine errore affrmari nequit. Obiicies z. Intellectus agens in nostra sententia , distinguitur realiter a patiente ; ergo dc memoria intellectiva ab eodem distinguitur. bequela patet, quia sicut munus intelle-
588쪽
ctus agentis est producere species, ita & illas
conseruare; at potentia conseruanS species, est memoria ergo intellectus agenS cst memoria, sicque memoria distinguitur realiter ab intellectu patiente. Respond. negando consequentiam, cum probatione illius; et si enim intelle-istus agens species producat , non tamen eas
producit in seipso; sed in intellectu patiente a
quo proinde conseruari debent; eo vel maxime quia intellectus agens non Utitur speci bus, sed patienS. Quaeritur 2. Quomodo memoria 1e habeae circa suum obiectum. Qua in re unum est
certum, nempe memoriam ferri in obiectum iam antea cognitum , cum nemo dicatur eorum reminisci, quae primo cognoscere incipit. Dubitatur autem an feratur in illud tanquam in rem antea cognitam , ita Vt memoria non tantum tendat in idem obiectum alias cognitum; sed etiam reflectatur supra cognitionem de illo antea habitam. Communis sententia est ferri in Virumque; ratio est quia obiectum alias cognitum denuo
cognoscere omnino independenter a praeterita cognitione, hoc perinde est ac obicctum nunquam alias cognitum de nouo cognoscere: qua. re ficut haec cognitio non spectat ad memoriam, ut sic. ita nec illa.
Confirmatur : quia nemo dicit, cum audit fieri sermonem de re aliqua praeterita se illius Iecordari, ni si fici at se alias eam nouist e ; sed iam se primo illam noscere fatetur. Quod manifesto indicio est ad memoriam requiri,
ut non tantum cognoscatur obiectum allax cognitum; sed etiam quatenuS cognitum , a
589쪽
Imo ad rationem memoriae magis requiri tur cognitio praeteritae cognitionis , quam obiecti cogniti. Cuius ratio est,quia de essentiali conceptu memoriae, ut sie, est quod feratur in rem praeteritam; at necesse non est quod ipsum obiectum sit praeteritum , quia possum recordari me ante annum vidisse hominem quem iam Video,quique mihi realiter praesens est; imo possum memoria recolere cogitati nem quam alias habui de futura beatitudine, aliavere nondum existente; ergo cognitio
quam habui de tali obiecto, debet esse praeterita, & Vt talis cognosti.
Dubitatur praeterea, quomodo cognoscatur obiectum Vt alias cognitum, an per duas species , alteram obiecti, alteram cognitionis .an tantum per alteram quae Virumque reprα
sentet. Respondeo ad hoc sumcere unicam speciem obiecti certa ratione modificatam; acleum fere modum quo per speciem obiecti externi aliquatenus modificatam , percipitur sensibile proprium simul cum communi. Vel etiam sicut in multorum sententia, per speciem externi sensibilis, ut ab actuali sensatione modificatam, percipitur a senssu interno
obiectum sensibile simul cum sensatione, qua
a sensu raterno cognoscitur. Quemadmodum enim iuxta illos autores, obiectum se
sibile non potest cognosci a sensu interno, nisi ut sensu externo perceptum , adeoque Perspeciem illius,ut a sensatione externa modificatam; ita dici potest, cum memoria non feratur in obiectum nisi ut aliis cognitum , ab ea non percipi obiectum praeteritum , nisi per speciem illius uti praecedente cognitione m
ritur 3 quid sentiendum sit de
590쪽
tate, quam nemo dubitat in anima intelle-ci I ua reperiri. Respondeo & dico I. voluntatem esse poten-riam realiter di specie distinctam ab intellectu. Ratio est, quia illae potentiae realiter & specifice distinguuntur inter se, quae habent modum agendi longe diuersum : atqui intellectus Acvoluntas habent modum agendi longe diuer-frim; ergo distinguuntur inter se realiter Mspecifice Maior patet ex supradictis : nam MPotentiae mere naturales, & potentiae cognoscitiuae distinguuntur penes diuersos operandi modos. Minor vero suadetur, quia longe magis distant modi agendi intelleistus & volunt iis, qnam modi agendi sensuum , cum hi omnes trahant obiectum ad se , quod etiam conuenit intellectui; voluntas vero ab obiecto tra-hatur: ergo intellectus x voluntas debent a fortiori inter se distingui realiter & specifice Confirmatur; quia intellectus agit necessario, , voluntas vero liberε , ille cognoscendo , haec amando; quae & similia distinctionem essentialem potentiarum arguunt. Obiicies : si voluntas non cst inteIlectus, e obiectum non cognoscit ; ar potentia non cognoicitiua caret libertate, Vt patet inductione in omnibus aliis potentiis ; ergo cum volantas sit libera, est etiam per te cognoscitiua. Respondeo esse discrimen inter volu tatem & alias potentias non cognosciti uas: illae enim sunt materialeS & orgatio corporeo assiste, & proxime sequuntur cognitionem adivnum determinatam; voluntas vero est spirit alis & indopendens a corpore, proximόque 'dirigitur ab intellectu qui quandam habet indifferentiam obiectivam : quare etsi x se non