장음표시 사용
621쪽
ARTICVLVS P R I M V S. De iuuenture , ct senectute , de sanitatecs morbo , de vita ct morte. AD complementum huius tractatus de
corpore animato , nonnulla hic per modum appendicis , adiicienda sunt , de quibusdam affectionibus animalium , quae parua naturalia dici solent, & ab Aristotele liparatim tractantur. Itaque Quaeritur I. quid sint iuuentus, & senectus. Respondeo esse duo vitae spatia notabilia , seu duas aetates diuersas & veluti oppositas , in quos vita diuiditur; ita ut per iuuentutem intelli eatur prior aetas, qua vivens proficit Scperfici rur I per senectutem vero posterior qua deficit de in interitum Vergit.
Verum communiter solet poni status medius inter iuuentutem , & senectutem , adeo ut iuuentus sit totum illud tempus quo vivens crescit medius vero status sit spatium illud vitae,in quo Vivens nec crescit, nec decrescit saltem notabiliter,sed manet vehit in eodem statu ; unde & Vocatur status consistentiae; senectus autem sit tertium spatium quo vivens debilitatur , & decrescit. Et quidem in hominibus iuuentus protenditur usque ad 2 s. annum, .
status consistentiae usque ad s o. & senectu usque ad mortem.
622쪽
Quia tamen aetas vulgo sic mitur pro certo vitae spatio , in quo viventis constitutio insigniter mutatur , hinc vita diu Diitur interdum
In tot aetateS, quot eiusmodi mutationes conistingunt. Vnde quia in hominis vita septem mutationes notabiles obseruantur , hinc fit ut ea in septem aetates diuidi soleat et nempe in infantiam , pueritiam , adolescentiam, iuuen tutem, Virilitatem, senectutem , & decrepitudinem: quarum prima protenditur usque ad
7. annum . secunda ad I . tertia ad 2D quarta ad quinta ad so. sexta ad 6 s. septima usque ad finem vitae. Da Titur a. quid sint sanitas & morbus. Respondeo sanitatem vulgo constitui in legitima qualitatum & humorum proportione & tem-Pcrie, morbum vero in earum dis proportione Sc intemperie , siue per excessum , siue per defectum. Ex quo patet sanitatem non esse simplicem aliquam qualitatem , sed aggrcgatum Omnium qualitatum , ad rectam disposicionem & temperiem viventis spectantium. Dubitatur autem an detur status medius in ter sanitatem Sc morbum. Medici a mimane cum Galeno ; Peripatetici vero negant cum Aristot. sed facilis est inter illos conciliatio malam si morbus ponatur pro quacunque disso-mantia Sc disproportione humorum,clarum est fic non dari medium inter sanitatem & morbum ; cum necesse sit vel humores esse opti me dispositos, quomodo est sanitas, vel ab ea optima dispositione saltem aliquantulum recedere 3 quod ad morbum in ca acceptione sufficit. Si vero morbus sumatur pro notabili disproportione qualitatum , eo modo statuS medius dari potest inter sanitatem & mor-hum , ille nimirum qui in .leui aliqua. humo.
623쪽
rum disproportione consistit. Quaeritur 3. quid sint vita & mors. RespoN- deo I. vitam ab Aristot. lib. de respirationu
definiri : Permanentiam anima υgetantis cum ca
lore. Quae definitio non debet intelligi de omni Vita , cum intellectualis non indigeat calido; sed de vita corporea, quatenus in quibuscun que rebuS inueniatur, gradum vegetandi sequitur. Quo fit ut etsi nomo & bruta careanta nima vegetante,dicantur tamen Viuere; quia anima rationalis homini, & sensitiva bruto gradum vegetandi tribuunt.
Non debet etiam dia a definitio intelligi de
permanentia animae in solo calore, cum constet quatuor qualitatum mixtionem ad Vitam requiri ; sed ideo fit mentio sblius caloris , quia est instrumentum valde necessarium actVitae functiones obeundas, ade5que ad conserinuationem animae in corpore. Et quia calor de quo agitur , est nativus , qui continuo depascitur humidum radicate . sine quo conseruari
non potest ; hinc interdum Philosophi die une
cum Aristot. vitam consistere in calido Rhumido , quia praecipue ab illis di pendet. Respondeo t. mortem posse definiri iuxta
iam dicha : Sstionem anima in corpore , aut e rorationem ab ilio , ob caloris innati desectum. Cum
enim anima permaneat in corpore , a deoque Vitam illi conferat, quamdiu calor siassiciens ν& cum aliis qualitatibus debite proportionatuS in eo perseuerat ; sequitur tali calore destructo , animam a corpore recedere, Vel in eo interire , sicque contingere mortem Viventi S. Quod intellige de morte naturali,quae ex de fectu caloris natiui, vel humidi radicalis contingere solet, ut in senibus; nam violentia ex
aliis causis oritur,modisque innumeria causari Jpotest.
624쪽
Nota I. omnibus viventibus naturaliter inclitam eme necessitatem aliquando moriendi, ut ex dactis intelligi potest; quia cum humidunx radicate paulatim vi caloris deficiat, necesse est 't tandem penitiis consumatur , calorque nativus defectu pabuli intereat: ad eum mo- sum quo lampas consumpto oleo extingui- Nec refert, quod mors homini in poenam peccati inflicta sit; hinc enim non sequitur eum EN natura tua non esse mortalem ; sed ob priuilegium status innocentia , potui me non mora , α hoc priuilegio ratione peccati fuisse pri
Nota 2. etsi omnia uiuentia sint morti ob noxia, alia tamen esse longioris vitae, alia bre-ororis; quae diuersitas oritur tum ex vario cae& soli sim , tum ex diuersit e lia rivmixum m Xime in natura qualitatum , re humorum contemperatione. Quo fit ut non modo Inter uiuentia diuersi genῆris .acit speciei; sed etiam inter distincta sisto numero , cui ulmodi sunt homines, valde diuelfi sint Vatae termini.
Imperam nium sanguineum esse '' ho'ine ad Vitae propagationem νquam alia I cuiuS ratio ex dictis sumi potest . quia vita maxime consistit in humido , & ca- Iiclo: at hae qualitates in complexione sanguinea magis Vigent , quam in reliquis ; cum bitiosa sit calida , & sicca , phlegmatica , humi melancholica denique frigidas
625쪽
PHYSICAE ARTICVLVS II. De somno , O vigilia , ac de insomniis. O Vaexitur r. quid sint somnus Ac vigilia.
Respondeo somnum esse ligarionem sen-Jum externorum ad salutem animalis ὰ na rara injBrutam in vigiliam e contra esse eorum Pluismanem. Dicitur ligatio sensuum externorum , qui eorum functiones debent suspendi, quando animes dormimsiue operationes sensuum internorum etiam intercludantur,ut interdum conis
tingit;siue non ,Vt saepius euenit. Vnde non est perfectus somnus , quando sensus aliquis ex-llernus viget ; Vt cum dormiens audit quae dicuntur,& respondet ad interrogata. Et idem die si potentia motiva non ligetur , quia somnus institutus est etiam ad illius refectionem, adeoque a sua operatione vacare debet. Additur : Adfalistem animalis instituta,qmbus verbis somnus naturalis distinguitur ab eo qui ex lethargia , epilepsia, morbisve similibus contingit; quem constat neque a natura esse institutum , neque tendere ad salutem hominis, sed potius in illius damnum & perniciem vergere I cum e contra somnus naturalis eo tendat, ut noui conficiantur sp iritus ad functiones sensuum, & ad motum animalem inecessarii, itemque ad reficiendos artus ex vigilia & labore praecedenti fatigatos. Quare
non parum fauet Valetudini, modo non exce-. dat,ae tempestiue eXcitetur. Quaeritur 2. quomodo contingat somnus. Respondeo somnum fieri cum vaporibus eventriculo in cerebrum ascendentibus, & ει
626쪽
gore illius aliquantulum addensatis , adeo- qtae ob contractam grauitatem deorsum vel geritibus , 'Occluduntur meatuS per quos spi-xietas animales sensibus externis communicaristi Ierit. Tunc enim ob carentiam spirituum ,
necesse est ut sensus externi ligentur , seu asciis functionibus dessent, sicque somnus conti rigat, qui in hac sensuum feriatione coa- sinit. LIcet autem ea videatur praecipua,magisque frequens somni causa , ut ex eo patet ; quod
post cibum & potum sponte ingeritur somnus, eoque facilius quo magis id quod sumitur,vaporibus & fumis abundat , nisi forte aliquid
adsit, quo vaporum eleuatio , aut concretio
im Pediatur ; non tamen negandum est , quin pieraque alia ad somnum conciliandum iuuent, It silentium , cantus suauis , & similia.
urata cum haec animum a rebus externis abducant , consequenter efficiunt ut sensus externi
exiguo conatu in sua obiecta ferantur, & 1yil ritus animales ad suas sensationes peragendast languide e cerebro euocent. Quo sit vi spiritus illi introrsum detenti , aut reuocati, noni impediant quin meatus per quos in sensus di ficiere solent , vaporibus impleantur , somaumque prouocent.
Quaeritur 3. quotuplex sit causa excitationis a somno. Respondeo esse duplicem , quarum alia est interna , alia externa. In primis enim animal sponte expergiscitur , quando male ria illa fuliginosa , qua meatus occludebantur , consumpta est ἔ quia tunc incipiunt spiritus animales ad sensus deuolui , eorumque irruptione fit ut qui sopore tenebatur 1 expergefiat. Potest etiam quis a causa externa a somno
627쪽
Nota 2. duo requiri ad rationem somnij. 1. quod sit actus quidam a sensu interno elicitus; quo fit ut cogitationes intellectuales, quae inter dormiendum contingunt,somnia non sint. z. Vt somnium contingat dum sensus externi quiescunt quo fit phantasiae exerrationes quae
ebriis, stultis,aliisque eiusmodi in vigilia contingunt,somnia non dici. Nota 3. somnia , Ut multi existimant, oriri ex agitatione spirituum animalium, & humo rum qui sunt in cerebro , quandiu capitur somnus,& viae ad sensus externos sunt obstructae. Ex ea enim commotione & agitatione
fit,ut species in sensu interno residentes tur-hentur & varie commisceantur; sicque diuersia obiecta interdum grata,alias inuisa & hortenda referant.
Hoc tamen non caret difficultate, quia cum species interni sensus sint accidentia certo subiecto alligata, intelligi nequit quomodo inter se misceantur , ad motum VapΟ- tum & spirituum animalium. Duare proba-hilius videtur , solam agitationem spirituum, re humorum sufficere ad somnia excitanda: quia cum per cerebrum discurrant, in quo res det sensus internus, ex hac motione fieri potest ut species modo lateant, modo se exis xant; & interdum obscurius , alias clarius obiecta repraesentent.
Quaeritur s. quot sint somniorum genera. Respondeo quatuor Vulgo assignari, nempe somnium diuinum , daemoniacum, animales re naturale. Vocatur diuinum , quod a Deo siue per se immediate, siue per Angelos excitatur, qualia pleraque olim obtigerunt, ut liquet ex veteri, & nouo testamento. Vocat daemoniacum, quod a dAmone causatur, inter
628쪽
quae illud est discriminis , quod somnia diuina fiunt ex bono aliquo fine , daemoniaca vero ex malo. Illa cum a Deo ipso immediate pendent, infusione nouarum specierum fieri Possunt; haec vero per solam spirituum, & vaporum agitationem procreantur. Non enim possunt Angeli siue boni, siue mali nouas re rum imagines per se emcere; sed tantum PraecedenteS commotione spirituum , 3c hu- lmorum Varie attemperare , ut hoc vel illud repraesentent. Somnium animale illud dieitur,quod cau. lsatur a speciebus rerum quae ante in vigilia Perceptae sunt; ut cum concionator aliquis inter dormiendum arbitratur se auditores in itemplo adstantes conspicere ,& sermonem ad eos habere: aut cum dux belli existimat se in 'praelio versari, ac cum hoste confligere. Denique somnium naturale dicitur , quodo naturali temperamento procedit; qui enim 'complexione sanguinea praediti sunt, ludos, choreas, aliaque delectabilia cogitant: qui biliosa , contentiones & bella; qui pituitosa 'pluuias ae flumina; qui melancholica,mortem, funera, aliaque tristitia sibi essingunt. Quaeritur 6. quid dicendum sit de diuinatione per somnia. Respondeo & dico I. Dubium non esse quin
somnia diuina sint certissima , adeoque ex su passia fumi certa cognitio futurarum. Quia cum Deus sit summe verax, & prima veritas, neque falli, neque fallere potest. Unde hoc procedit, siue somnia immediate a Deo excitentur,sive Angelorum ministerio ; cum neutro modo decipere possit. Non tamen facile credendum
est somniu aliquod a Deo esse immissum, cum hac in re grauis deceptio contingere possit.
629쪽
Dico 2. Nullam certitudinem de futura sumiae era exsommo damoniacu. Quia cum daemori
sit mendacissimus , & homini infensissimus, Pro Certo habendam est, si quod somnium il-Ii immittit, id in perniciem illius Vergere. Immtunc maius subuersionis periculum incauicthomini imminet, cum daemon curat ea uenire, quae somniis a se immissis,uel aliter illius OPe Pra nunciata fuerant. Vnde qui eiusmodi somnia a daemone postulant , vel expectant, graui scelere se obstringunt; quia id fieri ne- cciit sine pacto explicito , vel implicito cum daemone, quod plane illicitum est. Dico 3. Ex fomniis naturalibuι , maxim. βο-pe iterantur, fumi posse aliquam eonfecturam valda probabιlem complexionis in eo ore praedominantis. Ea tamen referre ad futuros euentus naturaim
Praesagiendos, vanum est, & minus tutum. Ex iis vero futura ad libertatem spectantia praedicere tanquam certo euentura,id stultum emde superstitiosum: quia eiusmodi somnia nullam habent connexionem probabilem , nedum necessariam cum futuris euentibus liberis; adeoque eorum expletio non nisi a daemone expectari potest , a quo tamen certum est non posse libertatem humanam determinarii ad aliquid agendum.
630쪽
OVarritur i. quid dicendum sit de fame,
& siti. Respondeo famem definiri ab
Aristol. 2. de anima teX. 28. appetitum
euis di ct sicci , sitim Vero , αρρetitum findi Oh umidi: quae definitiones non satis aptae videntur, tum quia etiam humida in cibum aD-muntur: tum quia fames non est formaliter ap. petitio; sed potius dolor ex contractione ven-tthculi, ob inanitatem causatuS qui in appetitu sensitivo excitat appetitionem cibi , cuius lsumptione dolor ille temperetur. Et similitersitis non est formaliter appetitio; sed dolor ex nimia siccitate in faucibus & oesophago ortus,
unde potus appetitio emanat. Quare congruentius fames definiri potest: et olor ex μυι ne ventriculi, ob cibi inopiam ortu. ; & sitis , δε- lorean satin maxime ex faucium, is oesophagi siceita istare, Ob defectum pol s. Nota famem & sitim non competere proprie nisi animalibus;Vnde in rigore inter affectiones viventium numerari non debent, nisi late sumpto viventis nomine pro Vivente semsitivo. Aliquid tamen simile cernitur in plantis; quia cum suo modo nutriantur, naturaliter appetunt succum terrae quo adolescunt, eumque radicibus tanquam ore sugunt, α ad se trahunt.