장음표시 사용
651쪽
EX LIB. I I. C A P. I. VNDI nomine quod a munὁitie
dictum , ornatum & pulchritudi- -nem significat, communiter apud omnes homines intelligitur haec spectabilis rerum uniuersitas, ex corporibus superioribus, & inferioribus constans. Mundus ab Aristotele describitur, comis pages ex coelo terraque coagmentata, avisque ex iis naturis,quae inter illa continen
Mundus non est Unum ens per se , uue essentiale,siue integrale, cum ex innumeris rebus diueris speciei, & inter se minime continuis ; sed tantum contiguas coalescat; sed est unum ens per aggregationem habena in se quandam Vnitatem ordiala. Mundus est tantum unicuS , isque perfectus , non quidem in omni genere perfectionis; sed secundum quid &in suo genere, seu in ratione Vniuersi- . Mundus non potuit fieri perfectior ex parte operantis,potuit tamen ex parte ope
Mundus est sphaericus, tum ratione elementorum, tum maxime ratione orbaum
Hoc uniuersum ita est dispositum ut ter-xa in loco infimo subsideat, sitque immobilis , coeli vero & astra in loco supremo
constituta sint, &' continuo circa terram volvantur ; reliqua Vero elementa Iocum medium inter coelum & terram occupent. Mundus est vere productus,Idque Imme diate a Deo. An. t. Ex omnium Catholicorum sententia s
652쪽
mundus non fuit ab aeterno , sed a Deo ire tempore productus: quem ex fide, & ex ipta naturae Iumine certum est posse quoad Omnes suas partes destrui, & anni hilari. Certum est quoque mundum quoad cin-Ios,& elementa perpetuo duraturum. Nonnulli amrmant; sed sne fundamento,si mundus,ut est,sibi ipsi relinqueretur, cum concursu Dei ordinari , in aeternum ex natura sua,quoad hominum aliorumque mixtorum species, eum esse duraturum. Duplicis generis entia in mundo possune eonfiderari. Alia permanentia, alia successiva.
Repugnat ens successivum produci ab ae
Etsi non tam aperte repugnet rem per manentem produci ab aeterno quam fuccessiuam,probabilius tamen videtur etiam id repugnare ex parte creaturae.
ELI existentia nisi a coecis ignora-
Coelum non est naturς elementaris, ita ut vel sit aliquod ex quatuor elementis vulgaribus, Vel mixtum quoddam ex iis compositum. Coelum natura sua est,incorruptibile. Diei potest probabiliter non repugnare substantiali coelorum incorruptibilitati , quod nouae stellae naturaliter in eo nonnun. quam conspiciantur, &postea evanescant. Coelum constat ex materia ; specie tamen distincta a materia rerum sublunarium. Porma coeli non est anima: coelum enim
653쪽
est corpus simplex , non quod careat maiateria & forma; sed quia non est mixtum ex
clementis, corpus autem eo modo simplex non est capaX animae.
Coelum mouetur ab intelligentia quadam assistente, siue creata, siue increata , sicque non est animatum intrinsece, sed tantum
extrinsece. De numero coelorum nihil certi affirmati potest: probabilius tamen videtur tres tantum coelos admittendos esse,nempe coelum
Empyreum, coelum stelliferum , & coelum
planeticum. Licet varii admittantur motus coelorum, non propterea necesse est recurrere ad coelos superiores , a quibus hi motus causentur, cum facile oriri possint a causa mouente coeloS, nempe a Deo, Vel ab intelligentiis. De coelorum magnitudine nihil certi potest amrmari, cum Variae de ea sint Astronomotu sententiata Dici tamen potest a centro tetrae ad superiorem coeli stellati, quod concurrit cum concavo coeli empyrei, suis perficiem, centum sexangita milliones miIliariorum Italicorum reperiri. Stellae in duas classes distribui soIene , quarum aliae dicuntur errantes , aliae inerrantes, seu fixae. Priores non eandem semper inter se distantiam seruant, posteriores etsi continuo moueantur sicut & aliae , aequalem semper distantiam inter se habent, dicunturque proprie stellae, priores Veroplanetae.
Stellae errantes sunt septem , stellae inerrantes absque innumeris quae non faciIEvisu notantur, IO22. ab Astronomis vulgo assignantur.
654쪽
Stellae fixae magis conspicuae in 48. figuras, seu constaellationeS, Vt Vocant, redactae sunt, ut facilius innotescant. Stellae fixae ab astronomis in sex classes redigi solent ob diuersitatem magnitudinis, quam inter illas obseruauerunt. Stellae fixae sunt in supremo loco supra omnes planetas: inter planetas autem Saturnus Primum,seu altiorem locum tenet; Iuppiter 2. Μars g. Sol . Venus s. Mercutius 6. Luna septimum. rDuo communiter motus in coelo solent ' distingui , quorum primus censetur communis omnibus astris fitq; quotidie ab Oriente in Occidentem, alius dicitur specialis planetarum, sitque ab Occidente in Orientem. Motus autem ille cum sit multiplex,fiat. que per diuersas lineas , & supra distinctos polos,non eodem tempore absoluitur. Motus communis fit per lineam AIquinoctialem, motus vero proprius planetarum fit per zodiacum , ita ut extra illiun
Velocitas motus coelestis est omnino -- penda. Probabilius videtur coelos non moueri a seipsis; sed a causa extrinseca, non autem ab intelligentiis seu Angelis, sed immedi te ab ipso Deo. Arr. 6. Negari non Potest coelum empyreum esse '' lucidissimum:ctim tamen conspici non posisit, hinc colligitur qua parte nos respicit, quoad partem illam adeo esse Opacum , velux per partem illam penetrare non possit.
Coeli inferiores , astraque omnia luce a
655쪽
sed cum aliquo discrimine. Aliqua astra scintillant, imo &sol velati
ebullit, alia nequaquam. Difficile est intelligere quid sint maculae solis, & quinam sit earum locus. Inter varias tamen opiniones probabilior illa videtur, quae ait maculas illas esse stellas Erra-.ticas, quae propriis orbibus, solisque concentricis feruntur, non longe 4 sole dissitis, sed inter ipsum , & Venerem Mercuriumve, ac iuxta ipsius solis sphaeram constitutiS, corpora tamen illa satis improprie sy-dera dicuntur. π 7. Nulla ex primis seu elementaribus qua litatibus, neque ulla ex secundis ex prioribus ortis potest constitui formaliter in cc
Sine dubio e celi agunt in haec inferiora. . Probabilius est coelum non agere per Pax tes ab astris distinctas. Coeli autem operantur non modo per lucem, sed etiam per i
suentias occultra. Motus coelorum non est proprie vis agem
di illorum r sed tantum conditio ad legitimam distilbutionem influxuum cces estium
necessaria,quatenus permotum continuum
astrorum diuersimode applicantur eorum. Virtutes, Ut modo in hac, modo in illa regione operentur. Art. R. Cces1 Producunt res aliquas substantiales in animatas. Certum videturcoelum influere ad generationem eorum Viventium quae fiunt per Propagationem , disponendo materiam dreceptionem formae. Productio animalium imperfectorum quas
oui materia sener tur, in coelum,
656쪽
in earisam instrumentalem , in Deum vero ut in causam Praecipuam , & specialem referenda est. Casum nori potest directe influere in animam hominis, adeoque nec in illius intellechum aut voluntatem. Coelum non conseruat res omnes in suo eme per suum influxum .nec ad singulas earum operationes materiales immediate concurrit.
EX CAP. III. EL ZΜBNTi nomine varia possunt in
telligi. I. Principium cuiusque rei,quo sensu litterae vocari solent elementa o-r 'tionis. 2. Principium generationis rerum naturalium .,materia ex qua aliquid sit. 4. . re magis proprie, corptas simplex, quod ex communi sententia mixti compositionem ingreditur. Sunt in natura rerum aliqua elementa quarto modo sumpta. Quatuor autem Vulgo assignantur, nempe terra, aqua,aer & ignis.
Elementum definitur ab Aristotele, in quod cetera corpora diuiduntur , in quibus inest potentia aut actu, ipsum autem est in λrma, seu specie diuersa indivisibiliter. Breuius a nonnullis, corpus simplex in quod alia corpora resoluuntur. Nonnulli sic definiunt, elementum est corpus substantiale completum, excludens mixtionem ex primis qualitatibus. Alij,
corpus corruptibile non requirens contra rias qualitates. νει, corpus Unam tantum ex contrariis qualitatibus exigense vel corpus quod duabus tantum ex quatuor
Minus qualitatibua instructum est, quibus Dd iiij
657쪽
verbis elementum distinguitur a corpore mixto. Prima tamen ex illis definitionibus
Art. I. Quatuor vulgo assignantur qualitates elementareS,nempe calor , frigus humiditas,3e siccitas. Terra magis est sicca, quam frigida: aqua magis frisida,quam humida: aer magis humidus,quam calidus: & ignis magis calidus, quam siccuS. Ignis cum summo caIore habet siccitatem ; aeri cum summa humiditate calor, aquae humiditas cum summo frigore, terrae cum summa siccitate frigus, competit. Inter dictas qualitates aliae dicuntur 1-bolae, aliae disymbolae, quo fit ut elementa quae in aliqua qualitate conueniunt,dicantur symbola;dissymbola vero quae in utraque discrepant. Singulis elementis una tantum ex dictis qualitatibus competit in summo gradu; alia vero in gradu remisso , excellenti tamen, seu qui quartum gradum excedat.
Qualitatcs remissae elementorum contra xiis non sunt admixtae:qualitates vero symbolae,ut calor ignis,& aeris , sunt eiusdem speciei. An. . Primae illae qualitates es ementares definiuntur , quae neque ex aliis , neque ex se mutuo fiunt, sed ex ipsis oriuntur caeterae.
Calidum definitur quod ea congregat squae sunt eiusdem generis. Frigidum quod ex aequo cogit, ac congregat tam quae eiusdem sunt generis , quam quae diuersi. Humidum quod facile terminatur alieno termino , non autem proprio.
Siccum quod proprio termino facile ci
658쪽
cum scribitur, difficile alieno. Calor frigus , humiditas & siccitas, sunt
VCrae qualitates, eaeque activae.
Grauitas , & leuitas non identificantur cum substantia elementorum , aliarumque xerum grauium &leuium , nec sunt mixtio Primarum qualitatum, sed qualitates ab iis esistincta . Grauitas est qualitas aliqua proxime orta a densitate, & leuitas est qualitas proxime
Grauitas definitur potentia intrinseca, qua res fertur deorsum: & leuitas ,potentia intrinseca, qua res fertur sursum. Dubium non est quin grauitas, & leuitas specie distinguantur.
Grauitas terrae non videtur specie distincta a grauitate aquae, nec ignis leuitas i leuitate aeris , sed tantum secundum mai xem inten fionem. Elementa in propriis Iocis non grauitanis aut leuitant. An . s
Vnum corpus graue non celerius descendit per aerem, quam aliud. Elementa, aliave corpora gravia, aut Ie- via mouentur a seipsis. Elementa tripliciter moueri possunt,nempe sursum, deorsum, Sc orbiculariter. Moetus sursum est naturalis leuibus , dcorsum violentus. Contra vero motus deorsum est maturalis grauibus, & sursum violentus. Et vero motus orbicularis elementorum , nec est naturalis, nec violentus; sed praeter naturam , quod intelligendum est de mota
orbiculari, qui fit circa proprium rei cen
659쪽
Negari non potest quin motus naturalia grauium sit eo velocior , quo magis ad L.
Etsi ex differentia percussionis proxime &immediate non inferatur nisi diuersitas impulsuS, remote tamen, & mediate infertur: diuersitas velocitatiS. Ex communiori ae probabiliori sententia , proiecta violenter mouentur per iniqpulsum a proiiciente iis impressum. Reflexio qua corpus aliquod vi proiectum ad aliud remit, non oritur effectiuὸ ζ a corpore obiecto, sed a proiiciente. Inter motum directum,& reflexum inte dum quies intercipitur, alias minime. Probabilius videtur elementa symbola
inter se mutuo non transmutarI.
Elementa disrymbola inter se mutuo ἡ transmutari nem possunt. Elementum ignis supra aerem existit. Nec obstat quod ignis ille element is supra aerem a nobis non Videatur; propter magnam enim raritatem & distantiam non lest conspicuus. Aer vulgo diuiditur in tres regioneS qua rum prima dicitur infima e secunda dicitura media: tertia vocatur suprema. Etsi totus aer sphaericae sit figurae,aeris i men regiones secundum se spectatae , magis ad figuram oualem , quam ad orbicu-1arem accedunt. A qua Vnum globum fimul c um terra constituit aeriplex centrum a Philosophis assignatur. alla centrum uniuerfi. a. centrum grauitatisa. 3 centrum magnitudinis.
Nuum cenuam 3c grauitatis, ae magnis
660쪽
tudinis in globo terrae admittendum est. Probabile est centrum grauitatis terraefuisse coniunctum in creatione cum centro uniuerfi. Non opus est ut centrum magnitudinis globi terraquei cum centro uniuersi con-
Iungatur. Globus terraqueuS non mouerur,nec cen trum mutat.
Terra sita est in medio mundi, & moraliter seu respectiuὶ habet se ut punctum resipectu coeli ἐκ astrorum; Physice tamen , Mabsolute loquendo negari non potest, quin terrae globus sit valde magnus. Singula elementa sunt pura substantialiter,non tamen accidentaliter.
tur. I. latissime pro productione cu- Αρnti iuscunque rei,siue corporea siue spi- ritualis. 2. minus late pro mutatione a causis isecundis facta, siue substantiali, siue accidentali. 3. adhuc magis stricte pro mutatione substantiali , siue per eam producatur isubstantia vivens, siue non Viuen S. 6a denique strictissime pro sola productione vi
Datur Vera generatio , & corruptio substantialis in rebus istis sublunaribus. Generatio definitur productio composi--iati substantialis dependenter a subiecto, facta ab agente naturali. Generatio est formaliter actio, qua prooducitur Vnio inter materiam, & formam substantialem.