장음표시 사용
221쪽
36.f. r. Gerson a phabeto. . littera. G. Caiet. a. a. quaest. Gersu.
Negotium num . . Corduba in regulam Beati Francilc c. Nauams. o. q. I. puncto LEt raIio et manifesta quia peccatum venia cord L. Ie est etiam prolubitum, ut constat de mendacio aut verbo iocoso: ergo eli contra praeceptui , quia prohibitio inter
reliquos actus legis connumeratur a. D. Thom. I. a. q. DO. aris. Thom. t Ic. a.Tenetque id Doctores in materia de peccato veniali,
illud esse in hoc sensu contra praeceptum. Igitur praeceptu in generica latiori sui sis iusicatione .utramque obligationem comprehendit.
Restat nunc, ut aliquibus conclusonibus, siue regulis per laynu quibus ignis, aut coniecturis sit in uestigandii, quando te Κ, liue praeceptum imponat venialem,quando vero l .ethalem obligatiolaetiti Oportet tamen prius de lege dis inguere. Nam i aut loqui polsu mu delege fecundum se, antequam usu, consuetudine recipientium interpretetur, verbi gratia de lege nuperrime edit, aut promulgata: Vel P teli esse sermo de illa,prout ivvsu, Ex consuetudine recepta et multum enim interest, an hoc, vel illo modo loquamur. Nam in priori sensu ferendum est iudici uua de lege secundum se iii specta,antequam consensu populiseius , is minuatur, augeatur. obscuretur, aut omnino extinguatur. Poste.
riori vero compellimur,de lege consuetudine declarata aliter sentire: quia tanta est: consensus recipietium legem vis, ac potestas,ut varie eius obligationem immutare possit. In utroque sensu aperienda est difficultas, inues liga da sunt certiora signa, ex quibus institutoris, aut legislatoris mens obligandi hoc,vel illo modo intelligatur. Prim. Regulit. Quoties legislator aperte suam intentionem obligandi declarat , per quaecumque verba, aut signa id faciat tune sine dubio talis lex obligat secundum voluntatem, Sc intentionem legillat oras, dummodo qualitas materia id serat. Haec regula tertissima est. Nam lilegillator potestatem habet obligandi ad culpam, tum ma NI in cre dendum est, eum obligare quando'pse sua ni intentionem
obligandi apertis signis, aut verbis manifestat, Dixi, si materia id feracinam si haec leuis, S parui movienti st,non potest
222쪽
potest quantumuis legislator velit grauem obligationem
Sota. Ex qua regula colligo contra Soto lib. 1 de iustitia. q. s.
ar. . dc alios, legislatorem, si legem absolute ferat, neque vIIo verbo aut ligno declaret suam intentionem obligandi ad mortale , minime tunc ad id obligare , quamuis alias Nauare materia sit grauis. Ita sentit Nauar. c. a 3. numero. o. Ιmo etiam si addat verba praeceptiua, sentit, in dubio praesumendii esse de culpa veniali,non vero de mortali .Ratio est, quia
in dubijs praesumedum est de mente legislatoris, maNime Ecclesiastici,& potiori iure de institutoribus S patribusReligio nud noluisse costientias subditor u illaqueare: nec oneo. 2 om. ribus importabilibus filios suos grauare, ut recte docet D. Tho. quodl .i. q. 9.art. .si enim id voluissent, aliquo signo, siue nota suam erepresissent voluntatem .Pre terea,quia cu in
Clemetina Exivit,de verboru significatione, diffiniat, obligatione legis ad culpa, colligendam esse e verbis praecepiquis,aut qui polletibus, si hic deficiat, nisi alias euidete costet de coditoris volutate non est,cur,suspicari limite obligatione,teneamur, nisi quis velit ut dicitur nodum in scirpo quaerere.
Secunda Regula: Quoties regis ator inserendis legibus verbis praeceptiuis utitur. tunc senu est,eu voluissse ad culpam obligare: loquimur aute in hac regula de culpa,prout abstrahit a mortali,&veniali na de his statim in specie dis
seremus. verba aut praeceptiua sunt, praecipimus,mandamus,prohibeinus, inhibemus,vetamus,interdicunus, iubemus,ck similiar& a fortiori, cu aliquid praecipitur districte, vel in virtute sanctae obedietiae,sub obtestatione diuini iudieij, sub indignatione Apostoloru Petri, Nauli, vel alijs aequipollentibus verbis, quae ad antis antinu magis declarant. Hrer egula, ut magistratis&certa,traditur in dicta Clemetina Exivit, ubi Potiis eκplicans B. Francisci regulam, tunc docet illa ad culpa obligare, cu per similia verba praeceptiua aliquid decernit: ex eius mente colligitur, eanderegula obseruari debere ad leges omnes ecclesiasticas, imo ciuiles dignoscendas: praecipue vero ad regulas aliartareligionu, quaru occasione pret dicta Clemetina edita est. Fate
223쪽
tu hoc maxima Theologoru canoni staru pars, salte loquendo de laclesiasticis legibus: c constat, quod decisio dictae laementinae it etiana pro regula habenda, ad ciuiles leges interpretandas quia ibi Pontifex e generali principio,scilicet, quod verba praeceptiva habeant hanc obligandi vim, infert concludit, id specialiter esse seruandum in aperienda mentem. Francisci. Ecce quomodo Clemens ibi tradat quasi generale iuris principiti, quod omnibui constitutionibus,tam Ecclesiasticis.qua ciuilibus adaptari, Sc conuenire potest, debet. Propositam igitur regulam,ut uniuersalem, veram am
comuniter Canon iste in dicta Clementina exiuit.&c. quod Praecipitur. I . q. ι .c concupiscentiam de constitutionibus. ρμ irruu
Quamuis Sylvester, Armilla ut supra de verbo,manda ρ ρ
mus, asserant, non denuntiare praeceptumisi dicatur preci δε- ῶπ t. Piendo mandamus: imrneritis tamen. Nam licet aliquando
eκtra constitutiones deges hoc vel bum positum non iniquam tamen verbum mando an lege poni tur, quin vim praeceptiuam prae se serat: prae se ferat inqua)empropria natura, ct significatione, nisi alias, ob aliquam circunstantiam aut aliam specialem rationem , haec praecipiendi vis impediatur. Et idem sentiendum est de caeteris verbis Praeceptivis. Quod eo argumento probari potest et quia similia verbae vi suae significationis cinnotant de . cretum voluntatis,alicuius Superioris, subditis intimatum impositum, ut illud exequantur: quod pertinet ad virtutem Obedientiae, quae pro obiecto habet praeceptum superioris. Quare, cu talis antimatio fiat per praeceptiua verba, consequens est,ut quoties illa ponuntur iri legibus, semper inducant obligationem obediendi. Loquimur autem nunc de obligatione,prout abstrahit a mortali,& veniali.
224쪽
Idem,quod de verbis expresse praeceptiuis dicturn est,
extendi debet,ex mente praedactae Elementinae c&sere omnium praedictorum authorum,ad verba praeceptis aequipola ob lentia,qualia sunt,debeant,teneantur, necesse, aut necessa
δ' ' γ μ' tam non ieet, non poteli. Et addit Ioannes Medina quςm
sequitur Nauarr,num .m verbum oportet saltem quo ad
' leo es ecclesiasticas, significare etiam obligationem praecep
tici quamuis oppositu verius eκistimet auro ut supra,as
ferens , verbum hoc solam decentiam & honestatem saepe sonificare: opinio tamen Nauarti communior. probabilior videtur.Ceterum,quicquid sit de verbo oportet, illud sine controuersia est apud viros doctos, verba imperatrui modi esse praeceptrua:vt manifeste traditur in dicta Clemetina. f.Nam etsi .Quem teXtum,ut mirabilem ingularema si zψηρ in no e proposito commendat Abb.dicto cap. Concupiscentiam & cum eo comuniter Canonis ae) de constitutio- Εκ hac regula primo obseruandum est,quod cum Prae dicta verba e vi sua habeant hae vim obligandi, siue illa in Iege ciuili siue in ecclesiastica reperiantur, eandem vim retinere necesse est. Et sic eodem modo de lege critili,exde ecclesiastica iudicandum est. Quare non recte limitauit Nauarr.ea tantum deseruire legibus Ecclesiasticis: quia Pontifex
in dicta clementina nihil declarat aut decernit circa rus canonicum,quod non possit commode iura ciuili adaptari. Secudo colligo,per haec verba,ordinanitis, stabilimus,sancimus,Volumus,decernimus, in legibus ponantur,nullam
colligi posse obligationem ad mortalem culpam, quamuis N in materia alias grauis sit. Affirmant Nauarro dicto capit. 23.c i tWV num. p. praeludio p. nume. 6. ubi hanc dicit esse com-O' ε munem eum Caietano diei questione. 8 6.ar.9. Castro B Irum t supra ex videtur expressa sententia D.Thom. quodlib. .
quaestione. 9.artic.4. Ratio huius est,qui tunc, cum lex si- initi verborum tenore sertur,potius directiua , quam Praeceptiua videtur:&,ut recte notat Nauarrus, illis verbis signisicari videtur,quod legislator quamuis habuerit animum quod actus tranigrediendi, qui antea erat indisserens, sit deinceps vitiosus, consequenter voluerat obligare ad ve niale,
225쪽
nhile,qui dat ne in is praeeipit, neque hibe videtur noliviis Gligare ad mortale. Hucusqui e verbis qua Oh, Ii ationem in conicientia trangress bribus iuponunt, di istum fest: nunc de qualitate tu in obligationis disseramus.
Tertia Regula.Non sussulunt predicta verba praeceptiua,viae exse obliget ad mort e , sed amplius requiritur,
ut materias ecepta sit grauis,&ulit uiu momenti. Hanc regulam ita certam, ver ulti crastimant authores, ut in te eos nullus sit e his, quas egc vitiGimi, qui eam neget ira ut iure negare pos itἱλNullus enim afirmare ausus est, in materia leui legislatorem imponere eos se culpam grauem, quantumuit et bIsis an praereptium latur. Dr ad lignosce
ribus censuram, p aetemptaeceptiua veilba, spectanda est grauitasti raperiae Ralso usus ea es invia, cum eκ victis, verba praeceptiua abstrahant ab obligat id ne veniali vel mortali, sit,ute se non lassiciant ad inducen clam potius una, qua
alteram oblRationem. Quare ea coni etenda estam grauitate materiae Tanrv irrid -gut iduitas ina riae, no sit in potestate legislatoris Icirca leuiore aut paruamateria, graue culpam iri dicere. uod mihi ex eo euidenter siliat. Primo,quia fere omnia praecepta naturalia diuina, aut salte aliqua, tradum per verba clare proceptiua quae in in materia leuino obligat ira ressores ad mortale peccatur quia cotra natura est, ut pro rei leuis trangressione arierno nyplicio quis peti matur ergo a fortiori in lege possit tua talis obligam vis inesse iaci potest Co firmatur: quia, ut legi natoris voluntas obliget, debet esse iusta,&rationabilis nari nulla, aut leuis est causa praecipi edi,&Pre latus velit subditos grauibus onerare praeceptis quaeda species tyrannidis est. Na, sicut quinto Eth docuit Arist. noti sπ sinimus Principe dominari,sed ratione: quia cla sibi hoc a git tyrannus efficitur ergo Praelatus praecipiens sine utili vel necessaria causa, si grauiter tra ressores punire velit. tyrannice ciniuste ageret, sic eius te non obligaret. Dices, in materia graui potest legissator leuem obligationem indicere: ergo in materia leui potest imponere grauem, ta lethalem: quia non videtur vlla discriminis rat . .Htu . .
226쪽
Aliqui κ iunioribus Thcologis censent, non esse in o iste Itate legista toris, supposita materia graui obligat ad
culpam velit alen d levem. Ita dosent Baliaricinus visu, i. de laicis libr. .cap. s. prope Tu.Medina I. 2.CP96.4 lc. q. reali volunt, esse lententiam Diledonis,ut supra. Qui eoini tuntur funda in ento: quia quan uis in potestate legi datoris
sit,praecipere, Vel non Praecipere rem grauem , tamemnon et Ilineius facultat ut praecepta: u dicto in re graui, iusti m graue non siit,e non. obratre &s in eκ istimant rin Prage p.
posito in materia graui, quasi e Nipere 'perato 1LOιὶ equi obligati'nem graum. Jltio ranchni ni, si bul.:ii Contrarium tamen veclusin proba sius videt inenaripe, quod possit legistatior,sereos leg mirea graue Donate tiam,suam intention non obligas uiui ramum sid cui pam venialem declarari,ac provide, bd te ab eo lata in eiusdem transgressores tantum praeseierat hanc culpam.In primis id mihi sentire videtur D.Thon .quodlibet i, quae-stsone. . articulo. Vbi docet,quod neque ea, quae traduntur in regula per modum stas uti uuiordinationis, nec si niliter Praelatu, qui est regula anima a Uiugat, i et ad
peccatum mortale in suis mandatis. Et supposuere videtur Diuus Thom sid etiam contingere, supposita quacunquet materia adhuc graui: nam loquitur de esu carnium . alijso bseruantiis, quae utiles & graues in ordinibus reputantur:& in quibus inest eapacitas ct pondus, ut possint sub graui praecepto imponi:im, passim sub tali onere praecipitari tur . Quod fieri non posset,nili alias esset grauis ima te imImo expresse ipse Diuus Thom.ait,esum carnaummon esse peccatum mortale, quia in regula Diti Benedicti inon es sub praecepto Cnempe districte sumpto: in idem affirmae defractione silentii. Sentit ergo, quod si haec essent sub praecepto, obligarent ad culpam mortalem tamen tradita per modum latuit obligant solum ad Veniales ergo sentit D.Thom. quod potest fieri statutum in materia graui cum sola obligatione culpae venialis. Et in hoc sensu intelligit
Nauar. c. 2 3. n. 49. hunc locum D. Thorne ac communi et Canon illae.
Praeterea adhuc clarius fatetur id Dium Thonia . a. a. quaest.
227쪽
quaestione articulo. I. ubi grauitatem praecepto. rui εἴ eorum obligationem , docet , desumendam esse ex volunt. te praecipientium. Ex quo infert, aliter esse dignoscendam grauitatem diuini praecepti, aliter vero huma ni Nam illud quanto datur de meliori materia, tanto elusinobedientia cx transgressio v auior est. Qui , cum v O
hintas legislatori si nempe ei semper feratur ad bonum et quanto aliquid est melius, tanto magis Deus vult. illud impleta Vnde, qui inobediens est praecepto de dilectione ei, magis peccat, quam qui transgreditur praece pium de non furando Voluntas vero humani legi satoris non semper fertur in melius rin ideo ubi obliga mur e solo hominis praecepto, non est maius peccatum ex eo, quod maius bonum praetermittatur edita eo, quod Pre: teritur id, quod est magis de intentione praecipientis. Apparet ergo, Diuum Thomam grauitatem transgressionis humanae legis non pensare ex grauitate materis solum, sed etiam emintentione praecipientis. E quo lat, secundum
mentem D.Tho .posse subdit vin minus peccare, si Pre: cep tum circa materiam grauiorem ab homine latu praetermittat, dummodo sibi constet, intentionem prς cipientis non
luisse in illo ita ariste obligandi, ac si transgrediatur aliud
prcceptum sibi impositum circa materiam minus grauem, dum constet in eo strictitas presatum obligare volui e . Si ergo in mente D.Tho. omnis obligatio legis,tanqua ex principaliet potiis ima radice, a voluntate legissatoris dimanat, ita, ut legislator possit in materia graui, ut octo,imponere obligationem grauem,ut numi cur etiam non erit in eius potestate supposita materia graui obligare tantum ad culpam lauem cum par sit utriusque ratio. Nec video, cur pol sit intra limites culpe mortalis,eius grauitatem, stante eadema tetra, augere, aut diminuere, no possit hanc graue oblipationem auferre.&solum leuem imponere:cum certe dissicilius primum,quam secundum appareat. . Tenet praeterea hanc sententiam expresse D. Berna reus, 2 Iernar qui lib.de precepto dcdispensatione sic ait Maiora minoraque mandata dixerim secundum quod maius minus v Pelle constiterit ipsum, qai praecipit,me hominem, sae Deam. Et insta loquens
228쪽
de praeceptis post uis in sua regula traditis et ut condistiu
gii uultur contra PraesePta naturalia,c mint a alia praetep.
Diphquia qui ora, . ex quo axe constat ocius di disraniateria graui), ait: Preceptam superioνis obnoxium facere sebditum suo mandaro mandatumque peccato, non tamen magno , si contemptus defuerit ra infra : Haec ergo 'eneralis reo uti sit niueuorum, quae per se nec bona, ita et L sanie aut diuina insistutione , aut propria cuiusicunque ρ hi rsixa non sunt: π non uisi quidem uiciterit rhmhistrie admittuntur. Hi omittantur iussa erδὲ ne culpa nonnu a
rur,sine crimine non contenantur Haec Berna idus. Intel igitta me ibi nomine culpae,n mortale sed venialem, vidistinguitur cotra comerethai civi ipse, saepius ciare innuit, iat et eκ illis verbis antecedentibus, in qui bin laque de ritu, vel silentio interdicto ait. In peccatum reputantur , non tamen in crimen. Vbi distinguit crimen, quasi mortalem cul- PM contra pecca Ium, quod accipitur ibi pro veniali culpa. Praeterea huius sententiae flutores lunt omnes tui, qua docent,post fieri voti in materia graui, quod tu obtiget adveniale culpat. In quo Npresse ea amplectunt ut otiane Do
Datia, hi di ΤΠibu Niu ir d c a D. 9 biolute dicens, omnes leges. etiam canorarinas, quae Oiliabent eta pressa verba praecepti
catu mortal sed 'd yeniale dummodo serantur de materia,όuae de se alia norit praecepta, nec obliget ad peccata in ortale. Sili' enim .pponit hanc Apositionem Nauarrus,
229쪽
queZ libro. . cap. p. numer i. Sc cap. 8.numer. 2.in. a. tomo μη μζα suorum operum, qui licet publice editus non sit, eum tameiam typis excussium Salmanticae vidi. Inclinat aperte Cale Caietauo tanus d. quaestione 386. articulo. o. dubio penultimo, Sc clarius colligi potest e opusculo. a I S probat Nau..t supra Nauarr.
Primo,quia actus agentium non operantur vlara eorum intentionem. Secundo probatur, quia potest legislator in materia graui ranlgrelioribus maiorem vel minorem poena
infligere ergo Sculpam, quia maior est conneXio Poenae ad culpam, quam sit obligatio culpae mortalis cum materia
graui praecepta: sed potest legislator poenam sine culpa tras
gressoribus inferre,vel minorem paenam, quam sit culpa,&causa in transgressione legis:ergo similiter,supposita materia graui, potest imponere solum leuem, ientalem culpa. Antecedens probatur, quia pena semper includit relatrone ad culpam,saltem praesumptam culpa vero grauis nullam habet conneXionem cum materia graui, cum haec praecipiatur saepius sine impositione ullius culpae. Tertio, quia si non est in potestate praecipientis,in mate. tia graui transgressorem sub leui culpa ligare,maxime, quia non est in eius potestate,ut tunc subditus graue mandatum
Praetermittens,grauiter non peccet, ei non obediendo ut assertores contrariae sententis praedicant: sed tunc adhuc est in eius potestate, ut haec grauis transgressio, inobedientia
non sit:ergo , subleui culpa ligare possit. Maior probatur ris qua in obedientia Iormaliter sumit specificationem a transgressione rei praeceptae, in quantum proce di a voluntate superioris:&sic cum tunc voluntas superioris non sit,grauiter subditum obligare nec velit subditum ita arcte obedire. fit, ut in eius potestate sit, ut inobedientia haec grauis non sit. Ultimis, quia communis consensus tenet,multa iuris pretcepta, ut sunt ea, quae traduntur in cap. Cum ad monasse H crium,de statu monachorurn,4 in alijs iuribus, quae dispo
Dunt circa religiosorum vestes, silentium, resectorium alia, tantum esse obligatoria ad veniales, de quo videndus est Aialoninus. 3.Parte tulo. 46. . . Vere igitur affirma
in Otςsi in materia graui posse ferri presceptrum quod tan ' :
230쪽
tum obliget sub eulpa leui. Quae autem sit materia grauis, vel leuis , non est huius loci determinare. Sufficiat ex alibi disputandis supponerrimateriam grauem non posse diffinitione aut regula certa comprehendi, sed potius returquendam esse prudentis arbitrio. Quando vero, ct quibus circunstantiis consideratis, prudens arbiter id pensare debeat, latius in materia de obedientia dicemus. Ad obie tionem contrariae sententiae dicedunt est quod eo ipso, quod legislator declarat, suae intentionis non esse. grauiter obligare, e consequenti aufert a subdito onus grauioris transgressionis, siue inobedientiae. Quarta Regula. Dum legislator explicari suam volunta Atem non esse obligandi ad culpam,etiam si verbis praeceptiuis in materia graui utatur,eius constitutio nullatenus etiain materia graui ad culpam ullam obligat. Hec regula constat clare ex communi omnium fere Religionum consensu, in quibus constitutiones variae verbis praeceptiuis, in materia graui traduntur : tamen, quia ab eorum conditoriis bus declaratum eli, suae intentionis non elle, subditos ligare in conscientia, fit, ut ab hac obligatione omnino liberi ma4
Queinta Regula. Quando neque ex erbis praeceptiuis, neque e alio signo colligi potest obligatio legis, recurrendum et ad poenam,quam legislator transgress bribus imponit res ex grauitate enim huius non incongrue legislatoris
voluntatem coniectainus. Haec regula, ut iacet, coinmunis
est, sed quia a nobis pro nunc ad unguem examinanda noeit, qui parum conducit ad praesens propolitur n. ideo ea. que de lege Poenali tam temporali, quana spirituali poenam infligente adduci hic possent , consulto praetermittimus.
Hactenus de Regulis ad inuestigandamis dignoscendam
legis obligatione secudii se sumpte isputaui inus: restat vita de lege,prout us de suetudine recepta est,disseramus. Ideo sit ultima regula. Vera, iotissima interpretatio obligationis cuiuslibet legi, iam promulgata de recepte est commuinis populi consensus, communisque usus, consuetudo Piorum, aut metior spartis coin munitatis. Nullus est enim alius legis idior interpres,nec securio accertior glos