장음표시 사용
101쪽
tionein ad Deum , per amorem inper omnia, quam sibi necessario concedendam putat. Sed nos illam pernegamus: iam enim secunda obseruatione diximus, dum in corpore stimus, nos malo nostio diuidere summum bonum vnmersim quod vocant fornaal et a summo bono increato, quod unicum omnium bonorum genus plenissime complectitur; ex ea vero distinctione consequitur nos seruato affectu summi boni formalis uniuersim, deserere, imo & auersari unicum bonum simplicissimum. cui uni fruendo nascimur, quo uno possumus satiari. si vero ad finem ultimum abstractε, & bonum increatum concretε prosequendum , adeo lata nobis pateat via, quid mirum si experiamur libertatem ad media , ni illo ordine seruato, & indifferentiam nullo fraeno aut limi te coercitam ae sanε non magis ad libertatis esser tiam pertinent,quam ipsamet indissetentia ad ultimum finem,quo uno assici eoque determinari praestatet. Certum ergo sit adhaesionem ad Deum firmam & solliadam esse Radicem libertatis, sed non unicam & solam, quod Thepphilus assiimit quasi a nobis concessu cum tamen' Radicem libertatis generatim ut communis est ad omnem naturae intelligentis statum, seu gratiae, seu pec cati, seu stelicitatis, aut miserm consummatae, ponamus appetitum & boni uniuersim, per modum intentionis finis voluntati impressie ab authore naturae & gratiae, etiadem modo quo diximus, ab ipso esse assensum prineipio Ium, & motum cordis, ut ex primis operationibus , nos admoueamus ad alias, quae inde consequuntur, quales sunt operationes liberae , bonae quidem ex appetitu
summi boni increati, aut altem boni honesti 1 vel malae ex appetitu boni generatim i unde prodire possimi peccata nostra, dum sumus in via, & Daemonum , & Dam,
Euerso principio, Argui-ntoruTheophili frustra caetera videbimur expendere, nihil enim opus est Respondere ad id quod primo loco obij citi posita adhaesione ad summum
bonum, posse Deum cogere voluntatem, seu illi necessitatem imponere, & tunc fore Radicem libertatis sine libertate formali, quod habet pro absurdo. Imprimis pos
sem contendere, an voluntas cogi queat, vel si necessitatis pariens ι id. vero quod satis sit ad solutionem Λrgu- metui,
102쪽
menti. Respondeo repugnare necessitatein voluntati,stante indifferentia iudicij,& facultate eligendi,qualis seruatur cum ordo finis,siquod medium eligi praecipit.Ad aliud ab Turdum.inempe libertate formalem uari ante eius radicem, respondeo nullum dari actum liberum, quem non praeces serit naturalis, & necessarius ; nequidem in Deo , apud querit omnis libertas est ab amore sui necessario : & ideo
prius voluntatem agere necesse est ut naturam , quam ut Iiberam : nec minus repugnat actum liberum sine necetiasario drii , quam conclusionis assensum sine praemissu aut ianuae morum sine immoto cardine , vel gratiam
Ad s. Argumentum de peccatoribus, & damnatis iam responsum est, non carere libessitate Armali, nec eius radice, nempe appetitu summi Boni, & vltimi finis abstratae E. ex quo intento, aut concupito serri, potest in multa illicita specie ;enus bona, quae voluntati deprauatae lenocinentur. Neque ad huiusce Argumenti solutionem, necesse est disputare, an potentia, peccandi sit a Deo, quod cum Vasque asserit S acriter pro pugnat Theophilus: sed certE multo longius a Deo crediderim semouendam Peccati potentiam , quam mortem , cuius se authorem negat,& quam alia huiusmodi mala, ut corruptionem sibitinarium rerum , & ferri rubiginem,quorum onbnium originem minimὸ a Deo, seg' vel a nihilo, vel ab ipsa materiae indole repetunt M. Patres; sed prae omni
' bus mali culpae causam i quae nihil nisi nomine disteti, a peccandi potentia j a spla voluntatis E nihilo eductae origine ac desectu asciscunt. Qua Vero ratione a Deo remoueas culpam, non video, si ab illo contendas este sol
maliter peccandi potentiam, idest voluntatem qua destactibilis est. Sed leueta simile est prodigio quod sibi ungit ex Vas
ρectandi a Deo esse ,secus vero liberosis addit Theophil b quosiumque actus Uitales, quod inquit, hui modi μή ε ἀωnt denominarionem. Aprincitio intri eco . non-b extrinseco, Fest potbntia pae-
σαών, ex quo est e totest, nempe a Deo ἀ uulia mero rationa
actus tiberi es mitate . Ita Tneophilus, sed haud scio an rnor sit eius iaertio i ys Probatio. Certὸ nihil potent a
103쪽
peccandi vel defectibili, est in rebus creatis deterius, aut fpropius peccato , cuius est origo , nihil altius & nobilius est actu vitali libero & morali , quo boni fimus & studiosi viderit ergo Tlieophilus an Gloriae Dei conssilat, cum in illum rescit potentiam , vel potius impotentiam peccaudi, qua carere est summa foeticitas & potentia: & ab illo subducit, nobisque in solidum ascribit, actus omnes vitales liberos : quos cum ulla ratione neget a Deo esse, in nos refundit tanquam in originem boni, & Deo mali po- tentiam imputat. Ultimus conatus , quo libertatis radicem extirpare aggreditur, est damnatos & daemones, 'bserata per ob- 'stinationem capacitate summi boni , nihil peccaturos: quod falsum esse censet ,& multis probat, ex illo maximὸ Prophetae, faverbia eorumquι te oderunt ascendit 'semper t3mo assentitur illis, qui volunt Daemones posse moraliter, di studiose bene agere.De hacQuaestione multa Theologi, Tractatu de Angelis : Nos utramque partem probabilem esse censemus, & illam praeferimus, quae noua peccata Damnatis fieri admittit. Licet enim nihil boni moralis Possint elicere neque omnino ae peccatis collectiuὸ cessa Te, tamen liberum illis esse potest, a quolibet diuisuὸ abstinere : & hoc satis est, ut singuli actus mali sine nou Peccata ; sicut det venialibus communior est sententia, Mon posse a nobis omnia collective vitari, nec ullum diui
suὸ necessario, sed libere admitti
Vinaratur nostra sententia ab erroris nota aut temeritatis contra Caput 3. 6. ct 7. Theophili. '
M Vltis conatur uterque Author, aliquam erroris aut
temeritatis suspicionem nostrae sententiae inurere, quae sere omnia nostris obseruationibus diluuntur. Quae T. cap. suae exercitationis ut suspecta arguit Eugenius, non siint diuersa ab iis , quae 3. Capitibus citatis corigerie
Theophilus Ideo vitique breuiter satisfiet hoc para-
104쪽
ess alumentum quod ultimo loco alti u, .lnisinus impingitur eadem obseruatione diluitur. uin us non aliam agnoscit libertatem quam gratia a sua ubi exςidimus per peccatum , perit Jiberum arbi-
hnis i Atqui eadem nobis est mens cum Caluirro; quandoqhidem non aliam damus libertatis radicem, quamai nor ri Dei super omnia ex charitate. Sed utraque Am propositio falsa est; nam ex Caluino nunquam iuior libertas quam stan re innocentia primi liomi iniurien ex Bellarmino Controuersia de statuis,volebat constare integritate naturaeatiae. Sed quidquid sit de niente Caluini, quamamur ι falsa est 1. Propositio: 'nam ex Authoris, sententia , licet adhassio cum Deo perficiat lia, non tamen in ea dia sita est: sed os origo alirius retetitur a capacitate summi boni di Dei: per graa iniis autem sumus compotes non tantuni capaces Dei, iamiamur Spiritu sancto, Bd subinde tota Trinitate fruetia Nihil ergo nobis commune cum Caluino
minus est aperta ex eadem x. obseruatio re, alierac umnia, nempe iuxta i stram sementiam , 'tolli in tocitum a libertate potestatem aequil;brem , dc in utramque
. parten mxibilem. Aliud enim: est hithisi di potentiami infesti omnin , aliud est temperari ex ordine finis 3e inoluntatis tectitudine, ex qua si contingat aliquod medium noo posse Praetermitti, an pereat omnino: libem las, an silua sit, nec possit verE illud medium eligi quod aliorituri habia necessitatis speciem . quae minuat i di nitam in aequilibrio positam , primum illorum bis vo quam nostrum dixit ι alterum vero contendi' etiam situm absiluta & eslaenis desit indissetentia, amon vimen temperatam desiderari, quae satis si ad liber - , teni. Et in hoc est posta nostrai controuersia, de qu1ha- isen me Muem verbum legi apud Theophilum, adeo obseue ninta disputatione aberrat. celuitur macula Dein Teohaesio libertati ' o neque enim animai, Misit quod pluries .i- . Guti in necessitate esse liberi,imi ut a sua ori ne,seue, a cattine immoto ianuae lationem ; qua hinc M an deari
105쪽
aereaturis amandis aut producendis, quo firmius sibi ad- . haeret & se necessario amat Ergo non pugnat, sed optiFme conuenit necessitas in radice libertatis , cum ipta aibertate , sicut germen cum suo mictu. Hinc . labes abstergitur, libertati coactionem obesse mon necessitatem: id enim de radice libertatis asserimus, aion de eius essentia& ama. Λ radice coactionem abigumis non necessitatem , ab adita utramque semovemus
aiam diuina etiam libertatis Radix, es amor quo se ne etesiarib amat, sicut & nostrae est finis intentio , aut summi boni concrete vel abstractὸ sumpti necessarius assectus, saltem quoad specificationem. s. Huius sententiae notam quod peccatores fraudemus Iibertate dum peccant deleuimus. Id enim omnino salsiim est, saltem quando sumus viatores, & apud me etiam peracta via in stata damnatorum. Postrema quinti Cap. Parte a numer.Ia. per I .Paginas ad finem usque, quasdam labeeulas aspergit, quibus nO- .eandi totus sit labor, quia referre aut indigitare , refellere est, & delere. Male illum habet acumen illud, omni, in-
'int,pis o retusius ι quo distin uimus quasi diuersa mo--eri a se ipsi, dc se mouere , & hoc ultimum Deo eomin Petere, cum progreditur ad creatarurum productionem, . aut regimen : primum vero illi repugnare, nec cuiquam conuenire a se ipso moueri, & ia toto, seu per se I. quin ob alio moueri oporteat. Et hinc Aristoteles conscendit 'ud demonstrandam unitas prii, ii motoris omnino immobilis existentiam, quod se moueat, id eis se toto agat & se occingat operi a nullo nequidem a seipso motus . omnibπι---siabus mobilior, non mutabilior est, Sapientiae . . Moueri etiam a seipso est impersecti, quod ad actum sera-aur, quo careati ergo id quod est totum in actu, non potest seipso moueri, licet dici possit mouere se. Et hoc unum vult Auctor, quod est verissimum : gratis igitur illi
Potest etiam haec calumnia, cum aliis quae sequuntiir,& passim occurrunt apud Eugenium , dilui distinctione
inunuata actuum vitalium, quo in quidam a nobis fiunt vitaliter agentibus, ut motus cordis, xactus penὸ inde-hiarari: abj autem sunt a nobis nos ipsos mouentibus
106쪽
applicantibus, cuius generis fiant omnes actus liberi, α meritorii, quos tamen necesse est, prioris ordinis amisantecedant , sicut praemissarum assensus praeit illationi conclusionum. unde amor Dei.vel ultimi finis,& lammiboni, siue abstracte , siue concrete silmpti , duplex eshaut in duplici gradu constituitur,vel attendi potest; primo ut habet rationem primi actus & indeliberati, L. ut aliquia habet admixtum electionis : posteriori respectu meritorius est & liber, secus autem , priori, nec propriε est actus deliberatus & meritorius, sed dicitur fieri in nobis:
Hanc distinctionem actuum , non facile in inget Theo-. Philus, nec falsi, multo minus erroris, aut temeritatis arguere potest. Amorem concupistentiae, quo nostrum commodum Optainus, Se prosequimur, vitiosum dicimus, si proprium bonum ut finem ultimum positiuε quaeramus , praetermisso aut post-posito Diuino: Iectis si ad Dei bonitatem saltem negative reseramus, id est, eo assectu Beatitudinem nostram concupistamus , , quo non subducatur a relatione in Deum ut finem, quod tum fit, cum nullumbonum creatum ita ardenter quaerimus , ut diuino nec affectu, nec effectu antemnatur: adipae hoc sensu interpretandus est assectus concupiscentiae,& spei Christianaractus. Sola Christi sanctitate extrinseca, nos iustos fieri, Ut ab unicia, aut praecipua forma error est haereticorum huius temporis: a Christi vero sanctitate , ad nos ut a capite in membra, aliquid derivari valoris moralis, qu magis simus accepti Deo, & orationes nostrae sint essicaciores, nullus Catholicorum negarit. Edi hoc selum anaetificationis genus admisit Auctor, non excluse, sed adiuncto interno. gratiae findit cantis , quae nobis insus.
adhaereat. Toto capite s. quam erroris arguerat Theophilus, e
meritatis accusat sententiam, iisdem fere Argumentis: id primis damnat quod ab adhaesione ad Deum, hibertatem ut a Radite de sumamus: cum ab indisserentia iudicii se τepetant D.Thomas,AEgidius,& alij. Sed iam calumniam deteximus, nos ab adhaesione eum Deo libertatis per*ctionem quidem desinere , essentiam vero aut origi
dera, a picitate boni inefati, aut si malueris boni v
107쪽
uersim summi & infiniti, unde consequitur iudicii itidis
sirentia , quia bona creata aut finita, voluntati ratio pro Ponit tanquam minora suo appetitu , quem nequeunt implere & saltare: ac proinde praestet, illo bono carerq . quam frui, uti vero liceat si libuerit. Ergo indisserentia iudicii est a summi boni capacitate, cui implendo stin imparia, quae proponuntur bona particularia, cum hi I- iusnodi indisserentia. Omnem libertatis speciem, se contrarietatis, seu contradictionis admittimus. Ita tamen , ut eam quae ad malum perinde atque ad bonum Prona 8c coinparata est, minimὸ sit essentia , aut pMalibertatis, sicut etiam nec potentia peccandi. uPutat Theophilus cum graui temeritatis nota immutM itum libertatis obiectum quasi nulla sit ad finem, sed ad media. Hoc commodum habet nostra de libertate Notiri ut omnes ad uersari j calumnias, sicut sol tenebras di pellat. Cum libertas sit Ulatati, quod ratio seu facultas discurrens menti ; certe non minus ad libertatis usum , dc actum praemitti oportet finis intentionem , boni
communis appetitum, aut aliquem actum inde IIbera tium a voluntate ut a natura elicitum, qu m a ramissa. runa concitisiones assensium, ad actus. vitalas motum cor
dis. Qind in hac comparatione potest mali, aut temeritatis nomine suspectiim esse Verum quidem est ut ei-'dem exemplo haereamus i posse finis intentionem, dula xe moduiri eleuetonis quodam voluntatis actu inreflexo sicut ratio interdum de primis prineipiis diaeta xit: sed haec nihil ossiciunt his propositionibus generatim: verissimis, ad libertatis usiam, situs appetitum, sicri a t*-lusiqnes eramusiarum: assensum requiΓ
108쪽
Suspecta pindicantur pugnantia conciliantur . , ab Eugenio obiecta.
OV ua Eugenius .primo & secundo cap. suae exercitionis obiJcit, ut suspecta erroris, vel ut pugnantia inter se, coincidunt cum iis , quibus, respondimus, velaacontrouersias sectione tertia tractandas pertinent. re paucis decurremus e suspectis I . 12. E pugnantibus quae obhciuntur quotu facilem solutionem,& concordia monstrabimus ex nostris obseruationibus earumque,proind:
Confirmandae veritati,nouum expetimentum faciemus. ,
Imprimis nihil verius. & Catholicum magis, iis quae Primo de secundo loco ι inter suspecta, & pugnantia apponuntur: nempe intentionem finis .. seu amorem boni.& increati boni, dici conuersionem, quae At ιm nia sHe ποιῶ, & quae locum habeat Praemotionis, visa nomissa. . 'inquit, snauditum est: quia non esset pra motio nisi moralis, nec distingueretur ab electione de
concursu simultaneo. . '. Haec omnia sunt occupata obseruatione nostra, primiumaxime conuenientia secunda & quarta Rationis cum libertate:& hic adhibenda est distinctio actionum vitalium quae licet omnes prodeant active, quaedam tamen dicaniatur a nobis fieri sine nobis, non quidem nullo modo op .rantibus sed nos ipsos applicantibus. Cuius generis di-ximus esse motum cordis, assensum praemisIarturi, & inia. tentionem finis. Harum primi generis operationum vi .& beneficio nos accingimus ,& applic mus ad operatio- .nex posterioris generis , quales sunt deductio conclusionum, electio mediorum, quae nedum moraliter, sed etiam physicὸ procedunt a stiperioribus: & ideo Possunt ad ista comparari, ut praemotio Physica Dei. , Et hoc sensu diximus diuisionis ex D. Aug.& D. Thm. ma gratiae in operantem. 3c cooper latem explicari Pti- , mam partem a Thomistis: plurimis . de intentione finis, & actibus indeliberatis L quorum beneficio nos
109쪽
illa intentione finis. Nam cum duae sint hae dotes praecipue Praemotionis, quod eximia sit primae causae & effectrix libertatis, dc ad hoc agat, cum sitim ma suauitate, &pari essicacia, omnes proprietates mire conueniunt intentioni ultimi finis: nam illa est radix electionis , ac Proinde libertatis. Deinde cum prinoipium eo sit altius, quo finis quem, spicit est uniuersalior,&vltimus finis omnium sit uniuersalissimus,ad primam causam pertinet tu Ilus vltimi finis intentionem immittere. Nec obest, quod obijcit Eugenius, Praemotionem hoc modo explicatam non lare distinctam realiter a concursiasmultaneo r nam praeter quod multi Thomistae hoc concedunt , nec distinguunt hos duos concursus , seu gratiam operantem, & cooperantem, nisi formaliter, eo modo quo creatio & conseruatio distinguuntur: adὸi potest intentionem finis, seu conuersicinem , ut est in nobis sino nobis, distingui saltem modaliter,ut est libera ellectio, Mut nos semoueta creaturis, qua explicatione multa suspecta vindicantur, aut pugnantia conciliantur. iEadem distinctione actuum vitalium, siabmouetur s. α . si spirio, &. repugnantia I 3. 1I. Quamuis enim sinis intentio cum electione multis conueniat, pluribus tamen differt: & hoc maxime discrimine, quo illi quinque nodi dissoluuntur, nempe quod sit ab aut renaturae grasar, & a fine, ut a causis si perioribus, quibus subhci, & ab illis pati oporteat: electio autem sit a nobis ex imperio in media. Hinc fit, ut si intentionem electioni conseras, voluntas magis passiuὰ dicatur se habere, quam actiu3 ad intentionem: & hoc senis explicamus immam propositionem se spectam ι voluntas non est causa libera, imo nec essiciens intentionis, & seprima Vo- 'luntas intentionem non facit, sed recipit: quia pertinet ad primum genuyoperationum vitalium, ad quas nos paD siue habemus, si conserantur ad actiones secundi generis,' quo sensu Aristoteles dicit cognitionem per sensum, aut Per intellectum, comparatam ad actionem appetitus , ω Potentiae loco motiuae , esse quoddam pati: quia nihil
cognosti potest, nisi receptis ab obiecto cognoscendo,
Eodem sense est explieanda propositio I . inter pugnantes. Deus nos ad intentionem mouet, non autem ipsi nov
110쪽
quia licet active a nobis prodeat, sicut motus cordis et non tamen ad illam nos applicamus liberε, aut delibera-tὸ sicut ad electionem. Idem es h sensus propositionis vigesimae primae, hominem per intentionem finis, mouere seipsum ut recipientem : eadem interpretatio potest adhiberi alii si propositionibus. Ad eundem sensem est reuocanda inter suspectas Propositis seria, hominem mereri, eo actu nempe intentio - nis, cuius non est causa libera, & quem recipit tantum ut habet septima Propositio. Conciliati autem potest Pro positio inter pugnantes Ir. & Ir. Nam intentio finis bitariam semi potest , sicut praemissae, Ut dictum est tertia
Conuenlantia rationis cum libertate, primo ut est puia aetias in nobis sine nobis, secundo ut est origo libertatis& electionis ae subinde meritit primo senia non est meri-- torius, sed secundo. Quid magis Catholicum hac interpromtione , quae potest ia alias propositiones adhiberi 3 Eadem distinctione actuum, adiuncta altera libertatis explicata nostra secunda obseruatione, dessendi possunt inter suspectas Propositiones tertia & quarta, & inter pugnari / tes multae conciliari, quibus dominium libertatis aicitur
esse in aetiis ratione rerum,non in res ratione actuum.
. Hoc enim diximus differre intentionem ab electione quod illa respiciat finem cui nos subijci, non dominari oporteat , ista vero spectet ad media , quibus imperandi, & utendi ius habeat: unde dictum est illa obseruatione se- cunda Dominium libertatis in actus, oriri a Dominio in res, in quas propriὸ exercetur, & inde proficisciturius εἴ potestas in actus. Ideo propriissime dictum est Propositione tertia non debere tribui libero arbitrio dominium actuum seorum, stilicet ratione sui, sed ratione obiecti. Et eodem sensu dictum est Propositione quarta , non per- ti nere ad libertatem simpliciter dominium aebium, qui
directὸ in Deum tendunt: alias haberetur verum dominium in Deum. Hinc etiam conciliatur Propositio inter Pugnantes septima, nos non alligari operationibus nostris, sed rebus & octaua hominem non esse propriὸ sui. ω aliorum' Dominum, nempe quibus uti potest & dominari. Vide obseruationem inu drania qua haec omnia iacem maxinum accipiant.