장음표시 사용
141쪽
mae accedere potest, haurienda est omnino ex libertatis notione a nobis hactonus explicata : quae plura sine dubio habet, quibus haec dissicultas insuperabilis Vtcumque capi, aut emolliri possit. Sicut natura cognitionis ex potentia Mobiecto natae, & ex utriusque similitudine prosectae , ad ineffabilem verbi diuitii generationem ex D.Thomae Principiis nos manu ducit, hoc Argumento , Ut quo persectioccognitio sit, ad nobiliorem assurgat obiecti cum facultate umilitudinent , & cum verbi diuini a Patre per sui notitiam generatio. supremum intelligentiae gradum teneat, eo tandem perueniat oportet, ut obiecti seu principij generantis quod fit obiectio Qecundum , cum verbo seu resemino intellectionis similitudo ad naturae & substantiae Vna talem deducatur. Ita de lubertate differimus, cum vera αzermanissima oriatur ex duplici capite , ex Voluntatis Prae-
hantia , & rei quam attingit inferioris & imparis vitio seu dese, tu ; quo altioris ordinis est voluntas, eo sutura est libertas magis absbluta ab obiecto , & amplioris in illud domini j: Ergo immota & invariabilis quoad velle & nolle , mutare, potest ad arbitrium quascumque res Crea-
His principiis viam munimus ad arcanum increatae libertatis in hoc positum, quod Deo nihil internum & vi tale adesIe aut amoueri queat , res ramon ad extra prosio arbitrio ponat & asthmat, E nihilo extrahat, aut in nihilo detineat. Qui vero id possit fieri, rem fateor esse sit pra humanar& creatae mentis captum. Hic selum controuersia est cum Theophilo; quae duarum notionum libertatis, an nostra quam per independentiam voluntatis a rebus explicamus, an indifferentia activa quam ipse unicὰ urget, aptior sit ad explicandum illud ineffab ite libertatis increatae mysterium, quod invariabilis adlibitum velit aut nolit res ad extris Producere.
142쪽
Refelluntur Theophili aliaque diuersorum v
IMPRIMis necesse est collueniat nobiscum Theophiles ,
aetturi liberum Dei non esse positiam , neque in denominatione extrinseca a productione,aut non prodictione rei, ut vult Aureolus .relatus a Capreolo in I. diit. s.quaestet. Contra conclusioliem secundam & tertiam : neque etiam dicit selam relationem rationis, siue consequatur adactum diuinum , ut videntur innuere nonnulli, seu respectus ille voliti liberὰ consequatur ad terminum ad extra productum , quod videtur velle Vasqueet, & eodem modo hunc respectum libere voliti explicare, quo relationem creantis Dei in tempore ; vel viriti Verbi cum humanitate, que sine dubio oriturix sola mutatione creaturae. Neque explicanda est huiusmodi denominatio liberὸ volentis, per aliquam denominationem Deo quidem intrinsecam , qua dicitur liberὸ velle, & agere secundum consilium volun - xatis suae, quae tamen intrinseca sermalitas possit abesse a Deo, & sit desitioni obnoxia; quod falso Theologi recentiores astribunt Caietano Pruna parte quaest. I'. art. 3. quem vero sensu explicant NaZarius , & Ioan . a Sancto Thoma. Huius vero opinionis aut potius erroris est Conradus rostrius Caluinista & ad illum magis quam Ca-jetanus accedunt FonZeca δο Salas. Tota ergo veritas Catholica, & incomprehense dissicultas in hoc est posita, quoue libertatis diuinae ita intrinseca sit ratio & denominatio, ut omnino immutata in se mutet obiecta, illa velit, nolit, producat, aut non producat. Hanc vero dificultatem Theoph. secundae parris cap. s. reiecta nostra sententia de libertate, ita ex sua putat se profligare. Libertas diuina posita est in indifferentia actitia sicut nostra: Atqui nostra voluntas libera ex vi sitae indifferentiae activae omnino immutata & neces Iaria quoad actum primum, potest pro libito terminari ad hunc actum secundum, primo elicitum , potius quam ad oppositum,
ad quem profundendum aequὸ terminari potuisset, si li-
143쪽
buisset ex priuilegio cauta liberar: Ergo voluntas diuina ex vi activae indifferentiae sine ulla mutatione sui, potest libe-rὸ terminari ad creaturas extra ponendas, aut nini pom
Sed hoc, inuoluere est potius, & augere, Quam expedire dissicultatem: nam quamuis Aemus quod dubium,Qr- falsum est j voluntatem creatam ex vi activae indifferentiae , mutatione & praemotione quoad actum primum , elicere ad libitum actum secundum, certum est in hoc diΩserre voluntatem nostram per actum secundum completum , a voluntate diuina liberὸ attingente creaturas, quod denominatio liberὸ agentis, exprimat directἡ actum vesermam constituentem dc aeterminantem nos liberos , obliquὰ vero actum primum , seu indifferentiam activam rcontra vero nequit Deus dici liberἡ velle , tanquam a ratione sormaili primo , &expresse significata a creatura aclextra posita , M a sua voluntate obliquε tantum importata, alias vera esset sententia Aureoli, quae totam Dei liberta tem & respectum liberi, constituit in externa immutatione creaturae : contra quam opinionem ita argumentatut Capreolus loco citato conclunone tertia. Ex Diuo Thoma primi contra gentes cap. 28. potentia
quae se habet ad opposita, & est illis superior, non aginiust ad unum determinetur, vel a se vel ab aliqua re extrinseca, ,quasi a materia, & a casia, ut sbi plures effectus Continens interdum oppositos, ratione materiae ad ununt determinatur: Atqui diuina voluntas indisserens, est ad opposita, nempὸ ad esse rerum, & non esse , a quibus tamen independens est, quia content est: sua bonitate ,3c nulla re extrinseca eget ac proinde omnibus rebus creatis superior ad illas inclisserens, ac proinde liber cum stim-ma independentiar Ergo non potest illas determinatδproducere, aut non producere, nisi habeat Voluntatem internam , quo id statuat de dispon t: & cum sit interna ac proinde a subiecto omnino inu;riabilis, libere tamen obiectum , sibi subijciati haec duo concilianda sunt, quae vi attingit Theophilus sua Argumentatione: Deum non dici libere velle a creatura extra se posita sicuti Voluntas nostra ab actu secundo in se recepto, quasi a forma directhsignificata per hanc liberE agentis denominationem: sed antino actu necessario quoad entitatera x tione labi
144쪽
DE L1BERTATE IN CREATA. IO qui tamen liber sit, quoad votatonem θt nolitionem
Ratio Libertatis diuina explicata abi inde
pendentia. MVιτε habet Ioan . a s Thoma Disp.quarta de voluntate, articulo 3 & & ut probet denominationem liberε agentis competere Deo ratione aebas secundi interni quoad libertatem omnino necessaris,qui tamen liberὸ termniatur ad creaturam. Id vero ex nostris principiis probamus duobus Argumentis, quorum primum ex superioribus sic potest tarmari.Libertas posita in selo dominio rerum, noli actuum potest immutata in se, res quarum habet dominium immutare ad arbitrium, seu illa velle aut nolle producere : Atqui non repugnat dari voluntatem dominam rerum, non aciuum , & id genus libertatis per istissimum,& Deo dignum est: Ergo potest diuina libertas immutata,exerceri per rerum mutationem. Prima propositio euidens est, 'uia tota mutatio voluntatis liberὸ agentis, debet esse a propriis actibus ι Ergo si
domina sit rerum non actuum, quaecumque interueniet mutatio rebus' inerit, non voluntati. Secunda Propositio,
seu Minor probatur quoad priorem partem. quod scilicet huiusmodi libertas rerum, non actuum domina, non repugnet : quia libertatis dominium per se expetitur in res, accidentario tantum in actus: cum illud sine isto comparari & exerceri nequit. Probat secundo S. Doctor, primi contra gentes cap. 82. egregio discursu, cuius haec 'mma est. Indifferentia potentiae ad utrumlibet ex duplici cap. potest oriri primo ab ipsa potentia, cum non est suam perfectipnem consecuta, per quam ad unam determinetur ι vel ratione obiecti, cum voluntas est indifferens ad utrumlibet, &a neutro determinate pendet, sicut, inquit D. Thomas. cum quis instrumentis diuersis potest ex aequo uti ad idein opus perfici diadum: hoc autem ad eminentiam potiusquam imperfectionem virtutis Pertinet, quantum Vtrura,
145쪽
libet oppositorum excedit, & ideb ad neutrum determia
natur, sed ad utrumlibet ex aequo se habet. Id autem naa xime conuellit diuinae voluntati respectu aliorum a se rnaiti finis eius a nullo externo aut creato de Peridet, &hii te fini quae est summa eius bonitas,perfectissicile est.eius voluntas unita : nulla est igitur imperfectio, aut potentialitas in voluntate diuti; a ratione libertatis, nec ullum in actumdominium , sed tantum in res volitas. Et hoc probatur ratione apertiori & euidentiori, dominium voluntatis creatae in propriOS actus , oritur litibus desectibus ipsi innatis, quorum primus, & origo caeterorum, est quod Voluntas comparetur ad suas operationes , sicut actus primus ad secundum , seu ut causa eviciens ad- suos essectus, a quibus distingui oportet , quos mssit siuspendere , nec eos eiscere valeat , nisi a causa prima praemoueatur; at diuina volunta
longissimὰ abest ab his tribus desectibus. Neque enim
comparatur ut potetaria ad silas operationes, sed concis
pienda est eius libertas , instar actualissimae Volitionis, quae vix ratione distinguatur a Voluntate, nec siaspensionis patiens est, multo minus se spenfionis mediae inter actionem& facultatem : qcid ergo ad exercitium libertatis opus est, nisi dominio in rem creatam, in eo statu quo libuerit poseam 3 Quare sicut ad denominarionem Voluntatis roa ,. tar libere agentis comparando, Theophilus nil aliud requirit, praeter potentiam & actum liberum elicitum , ita ad libenatem diuinam constituendam, satis est volitio uri, creata cum dominio in res, eius vi & Vsu,toco possibilium,
Seiu videmur urgeri eodem Arδumento, quo TheopM-. Ium premebamus, a discrimine 1nter exemplum , & rem subiectam i quod cum actus nostri liberi, non tum sine effectus , sea etiam formae inhaerentes , quibus voluntas perficiatur, ab illis directe oritur denominatio libere agentis, & oblique tantum a voluntate : si ergo illud exemplum Deo conueniat, non erit liber per intrinsecum' actum , sed per productionem, aut mutationem creatu- .rae; atque ita directe creatura significabitur productione libere volentis, indirecte Voluntas & volitio increata, quod plane evertit non solum sententiam' D. Thomae
explicatam , sed etiam doctrinam fidei, & libertatem
146쪽
diuinam. Si autem velis nomine Dei libere agentis significari actum Dei aeternum &necestarium , & oblique tantum creaturam voli eam & producendam . inde grauiores emergunt dissicultates. Qui enim fieri' possit , ut actus Dei necessarius, quo seipsium amat, & ratione sitae bonitatis res creatas , sit liber & indifferens ad volitionem &nolitionem . cum actus Voluntatis creatae, ubi semel vu-luntati inliae sit, totum suum effectum formalim subiecto communicet, nec ullam habeat indifferentiam ad suurn
obiectum Vt paucis sit periora & quae supersent dicenda, ad hanc
vltimam dissicultatem euincendam perstringamus ,& ex principiis nostris repetamus, metienda est libertas ab independentia , ut quo haec fuerit maior, eo sit futura perfectior libertas. Tres autem possimus independentiae gradus distinguere: primum communem libertati & voluntati creatae, independentiae motus quoad exercitium , secun dum independentiae actus improducti, tertium independentiae quoad specificationem ab obiecto ,& terminationem ad ipsum. Singula diuisionis huius membra sunt
Certum est nullam esse libertatem, nisi siti maior &ὶ perior obiecto, ac proinde ab illo independens , eo sensu quo explicat Ioannes a Sancto Thoma disp. citata , art. 4.num . quod scilicet respiciat illa obiecta ut imparia suae capacitati , & inseriora sibi a quare voluntatem
allicere ad summum possunt, non mouere essicaciter, &necessarib ad exercitium. Vnde hanc primam persectionem libertatis , vocamus independentiam motus quoad exercitium, cuius origo est ipsamet voluntas ut seperior
obiecto, a quo licet specificari debeat, ει allici possit,
non tamen subigi, nec impelli ad amorem vel odium ipsus, nisi ut libuerit. Atque hinc oritur dominium voluntatis in res,& in actus stos,quos potest elicere &suspendere. Secundus gradus Libertatis multo altior primo, positus est in independentia, a quacumque cauta essiciente actum. seu intrinseca , qualis est potentia eliciens actum liberum , aut Deus mouens ad illam: & hic gradus libertatis, seu quod idem est independentiae seli Deo competit Tertius denique&supremus, multo altior Uliquis ,
etiamsi a secundo oriatur, situs est in independentia ab
147쪽
obiecto, vel alliciente , aut actum specificante. Vnde fit illum actum liberum , qui his tribus inde pendentiae generibus gaudet, esse indi fierentem ad obie vi quae vult, aut respicit Producenda, quoad termina tionem seu volitionis seu nolitionis: nam quod actus nostrae libertatis , semel a 'Potentia egressus , nullam habeat indifferentiam ad volitionem α nolitionem , seu vi obiectum tangat, vel non attingat, oritur ex defectu libertatis seu dependentiae , tum a potentia eliciente, tum ab obiecto quod supponit non essicit a quo speciem assumit: a quibus omnibus deferubus ammoni, est liber Dei actus, nec egreditur a potentia, neC depen det ab obiecto quoad terminationem Vel specificationem, sed potius rotum obiectum est ab ipso,ad quod termina tur, non per dependentiam sui ab obiecto , sed obiecti a seipso. H ic omnibus adde, tantam esse liberiatis increa tae actualitatem , & potentiam in Obiecta creata, ut licet habeat indifferentiam activam, Ut ea constituat in rati ne obiecti voliti, aut non Voliti, & sub alterura ratione sibi subiecti , non possit tamen manere suspensa ad alteris utram partem, sed ab aeterno debeat se ad alteram patitem determinare. PARAGRAPHvs TERTIT S.
Resoluuntur aliae di ultates de libertate diuina
ex eodem principio independentia. HA o distinctione trium graduum libertatis, seu independentiae, continentur quaecumque Ioannes 4 S. Thoma a numero citato Vsque ad Art. sextum, more suo magna sabtilitate versat,sed pluries Sepetit romnia a tem ipiemet complectitur Articuli quinti Num. I . cum respondet ad illam interrogationem, quid sit illa termina tio , ad quam dicimus actum Dei necenarium esse liberum aut indisserentem , an si realis intrinseca, an extrinseca Deo λ Respondet consentanee ad tertium gradum indopendentiae s quo uno resbluit omnia j esse intrinsecam en titatiuε, cum vi&potestate super extrinseca. Quia haec
terminatio non est aliud quam ipsemet actus Dei realis
148쪽
in tertio independentiae gradu constitutus, seu ut ipse lo- 'uitur ipsa summe ita dependens actualitas Dei, qua sibi subiicit hoc obiectum, illudque determinat, ut sit obiectum suturi ut futurum vel non futurum , sicut actio creativa ut inest Deo , est eius actualitas attingens creaturam,
i a qua nec specificatur, nec ulla ratione pendet, sed potius Per. summam illam independentiam sibi subiicit velliti
Ita se habet volitio diuina ad obiecta libera , quae persumn am independentiam constituit in esse voliti. Nam ut D. Thom. obseruat quaest. 23. d. Veritare arr. ad s. voluntas habet duplicem respectum ad suum obiectum: Primum ut est quid volitum , secundum ut quid actu producendum : &hic secundus respectus supponit primum.
Et inter utrumque D. Thom. hanc differentiam constituit summὸ notandatra prima parte, quaest. I .a t. I s. ad pri- mum, quod primus restamus rei volitae aut cognitae, sit aeternus & immutabilis, quia habet profudamento, actum eognitionis, aut volitionis diuinae aeternum , quo se ad . alteram part m determinat ex vi summae actualitatis quar. Auspensionem non patitur : respectus vero pyoducti, a quo Deus denominatur creans & dominus, habet profundamento creaturam quae est terminus productionis diuinae: & ideo lila respectus temporalis est,alter aeternus. Hinc etiam resoluit Ioannes a S. Thoma eodem ΑΙ-
ticulo Num. s. quaestionem illam dissicillimam , an Deus Possit in tempore velle aliquid noui sicut creare. Suarea non putatilli hoc repugnare ratione physicae immutabulitatis , sed moralis taniam e quandoquidem determinaetio ad alteram partem secta ab aeterno, nihil addit Deo, , nisi relationem rationis: Ergo si fieret in tempore, non accederet maior mutatio , quam respectus rationis. Sed hanc quaestionem occupauimus, cum diximus Deum ratione actualissimae libertatis, non posse manere suspensum , sed debete ab aeterno se determinare ad rei volitionem & nolitionem: qua fiamma actualitate careret, si maneret suspensus, vel propositum mutaret: Ergo non ex
sola inconstantia, sed ex immutabilitarephysica repugnat
Deum mutare consilium in tempore, aut nouum inire.
unde respectus ille rationis qui 'consequitur ereaturam a a Deo volitam, di cognitam, astruitur ut sus sandamento
149쪽
actioni immanenti Dei & necellariae, non sol iam ut est ciuitas increata, sed etiam ut est: libera, seu vi attingit obiecta quae vult, & amat. Ex eodem fundamento addit Num. 7. actionem Dei
liberam , ut terminatur ad creaturam , mensurari aeterni- itati indivisibili: ex quo infert ad exercitium libertatis non frequiri duo idstantia realiter distincta , sed rnum mScere, idque multo verius est de instanti aeternatatis indiuisibili & infinito : ad hoc enim satis est ut prius natura PO- tuerit Dctas terminati per nolitionem , aut volitionem ad idem obiectum. Ex eodem fundamento Num. . soluit Argumentum Vasqueet: non videtur posse intelligi extremis , & causis inuariatis, sequi diuersum effectum : Atqui mutatio nulla est in voluntate diuina immutabili, neque in termino seu creatura: quia, si quae esset, deberet oriri a voluntate diuina, quae tamen supponitur immutata : Vnde ergo exi-
. stet ille transitus crcaturae a statu possibili ad futurum 3 Vi huius Argumenti penὰ oppressus Vasqueet , putat non posse euitari circulum vitiosum , ideo Velle Deum rem. quia futura est, & futuram, quia vult. Ad illud Argumen- . tum respondetur ex dictis, illud Axioma extremis immutatis semper eumdem sequi effectum , vel statum rei, id. Verum este si extrema eodem modo se habeant, active&passive, secds vel b, si actus diuinae voluntatis in se passu Eimmutatus, alia immutet actiue , quod posse diximus cireo capite, quod sit in supremo gradu voluntatis liberae independentis, quae ut actiuδ immutet non eget passuὸ immutari , & immutat contingenter , si extremum in
quod agit, quod sibi subiicit, sit contii ens, inadaequatum nec sibi hecessarium. M
Si autem quaeras , qua ratione ille actus indifferens. immutet , & tangat obiectum, volitione potius , quam nolitione 3 Respondet ex eodem funδamento Art. 4. Num. Io. & II. a nullo determinari, sed a seipso id facere: quia est pure, & primum determinans actiuὲ, &a nullo passive determinari potest, quod illustratur egregio loco
D. Thom. exquaest. 23. de veritate art. s. ad I. Vbi docet S. Doct. ex voluntate sequi effectum , eo modo quo voluntas disponit, non eo modo quo habet esse ; sicut accidit causis naturalibus , in quibus attenditur similitudo, secunddin
150쪽
sec dum conditionem causa: &.effcilius: cum tamen in causis, voluntariis , assimilatio consequatur secundum quod in effectu impletur voluntas agentis i unde fit ut licet actus vol1tionis & nolitionis sit necessarius, ex eo ta men sequatur habitudo contingens, ratione limitationis
obiecti, quod non es adaequatum actui immanenti Mnecellario: qui cum totus sit activus , & nullomodo pas, situs, potest suu dare ex seipso habitudinem volendi, potius quam nolendi ι atque ita dicitur operari Deus se Acundum consilium voluntatis sitae : quia cum consiliuia, sede agendis , nec voluntas diuina determinetur passive ab
oblino & ab agendis , ipsa est primum & summum dς- terminans, &ided ipsa est sibi consilium.
Ex eodem gradu in dependentiae soluit Argumentum dissicillimum Art.f. a Numero I 3. usque ad finem t & maximὸ notanda est doctrines, Num. . tradita, ubi ait, nobis in hac re imponi ab imaginatione , & idse semouendam , cum agitur de libertate diuina, quae concipienda est
opposito omnino modo ad libertatem creatam. Nam libertas Dei exigit actum omnino necestarium , quia non .elicitura voluntate, nec dependet aut specificatur ab o
lecto, sed potius constituit obiectum. Si igitur sit actus Purus improductus, semper & necessario Deo conueniet es non specificetur, nec dependeat ab obiecto libero , sed potius ἔ contra obiectum ab ipso pendeat, quamuis obiectum deficiat, ipse actus perseuerabit, nec poterit defi- 'cere , sed tota libertatis ratio in eo sita erit, ut cum stamia . . ima independentia sibi obiectum subiiciat, ac proinde obiecto pereunte, nihil deperit actui, alias non esset summ8 independens & simm si necessarius.
Unde in Debus creatis, hoc libertatis arcanum millum ' habet exemplum quo explicetur : quia omnes formae creatae relatiuὰ habent suam entitatem cum dependentia a termino extrinseco, quo sublato, deficiunt, sola diuina volitio est astus omnino independens ab obiectis , dc ideo mmmὸ in eo liber, &in se necessarius, qui immutatus in se immutat, & constituit obiecta ut vult. N que enim forma volendi in Deo liberὰ se habet, ut actus nostri, qui cum ab obiecto specificeritur, constituunt voia Iunia telo liberὰ volentem, sine ulla indifferentia r actus