장음표시 사용
281쪽
-hdi habere potest a fetio cui admiscetur. Ita nobis praeter intellectum & voluntatem ali et conueniunt potentiae, quod simus naturae compositae, voluntas inessicax sit, usus potentiarum ab imperio rationis distinctus, cui non parent facultates, nisi organa applicentur. Quid veris horum, quae in nobis augent numerum fauitatum, habent locum apud Deum , cum sit naturae simplicissimae . nec minus emcacis voluntatis & imperi j, & aliunde hoc eius cognitio & volitio differant a nostra, quod rerum bonitatem & veritatem essiciant re semotis a Deo quibuscumque aliis facultatibus, vis operandi ut principio proximo, comperere debetintellectui, aut voluntati. Cui vero duarum facultatum ius illud vindicandum es Nempe in tellectui: nam praeterquod nobilior est facultas voluntate, singularem habet vim res omnes continendi modo intelligibili per Ideas: nihil autem magis consert ad essicientiam effectuum, illorum continentia in Principio, unde emanare oportet. Hinc patet responsio ad fundamentum Suares. Falsiimenim est omnipoteotiam distingui ab intellectu ,& voluntate , :ut diuerium omnino alitibulum, qua ratione intellectus a voluntate seiunsitur. Differunt ergo ad summum muneribus inadaequatis , aut quibusdam con notationibus, quo genere distinctionis, Salmanticenses distinguunt immensitatem ab omnipotentia, ut est vis applicans , & locans Deum in creaturis, quas continuo con-
: Atque vidissicultas qua fieri potest exhauriatur, obseruandus est hic diuino run, actuum ordo: primo stientiasmplicis intelligentiae voluntati obi jcit rem faciendam , cuius deinde peragendae rationem inquirendam intellectui praecipit voluntas & ad opus admouet, quod ultimo ab luit intestinus. Atque hinc patet omnipotentiam ab
intellectu non distingui, nisi ut con notat Voluntatem, te ad opus mouentem. Quare commune habet omnipotentia cum intellectu obieetiim , nempὸ diuinam essentiam, quatenus non solum est ratio cognostendi, sed etiam v
Iendi , & essieiciendi creaturas, quas scientia simplicis intelligentiae respicit, ut possibiles , stientia visionis ut productas aut producendas r quare prior stientia est rerum causa actu primo, & se balint ut ars opificis, antequam
282쪽
voluntate ad opus admoueatur , scientia vero visionis, a Iibera, est causa rerum actu secundo. Nec solum obiecto conueniunt scientia & omnipotentia , sed operationis etiam genere e quia Ueus ad extra non agit nisi voluntatis, & intelleatus operationibus; qu. e formaliter insint Deo, virtute transeant, seu vim exerant in resiextra se positas. Atque hoc differt Deus, crua agens, ab agente creato, quod istud agat actione λrmaliter transeunte in passum , & ab eo recepta ι unde fit, agens creatum , si ab aeterno existeret, & operaretur, habiturum ab aeterno effectum, quia operatur actione transeunte,
quae ab effectu seiungi nequeat multis de causis, sed hou
maxime nomine, quod tota in effectum reseratur ab eo pendeat, & suam inde sumat speciem : quare concipi nequit actio causae creatae ab effectit se; uncta. At secus inde Deo, cuius disserentiae ratio est, quod potentia comparetur ad actum secundum, ut illo perficiatur, ac proinde sit aliqua ratione minor: si igitur Deus actione transeunte operaretur, esset quid' inferius actu ad quem tendendum illi esset, ut quid innata sibi potentia actualius. Hoc vero absurdum vitari nequit. nisi admissa difforentia , qua S. Doctor distinguit Deum a causa creata, quod actione in 'manenti agat ad extra, ac subinde ita supra regemineat, ut licet ab aeterno sit actio, este nus ponatur quo voluerit tempore & modo. Sed de hac quaestione obiter sit dictum, alio loco accuratius tractanda Ad hanc disputationem propius pertinent alia duo principia Aduersariorum , nempe obiectum prius eo scientia quacumque de repugnare produci eadem, qua Videtur cognitioiae. Sed haec fundamenta aperte pugnant Contra D. ThomanN, D. Augustinum & D. Gregorium r& valide etiertuntur Argumentis. quae iam praemisimus,& SS. PP. exuressis verbis. D. Gregorius. lib. 2. scap. 23.
--μnt, nam ab aternιtato eius videntur, quia
D. Augustini libri 13. Confessionum cap. vltimo. Nos ita-θMecissa qua I eigi videmus, quia μα θλει - autem quia vides, ea siunt, cit nos foris videmus, 'M.AE sunt ἀinms quia bona fiam a m aut/m ibi vidisti sacta: ibi
Domia vi sti. Vide plura apud P. Conet Disput
283쪽
Art. 2. ubi valide refellitur Ruisj responsio. Α D. Thoma, non solum suiu expectanda testimonia, sed demonstrationes itisinuatae huius Articuli exordio. Essicacissima est quae habetur quaest. prima de veritate de triplici scientiarum genere , & validissime confirmatur exemplo processioniς Verbi, quod negare nequeunt Aduersitrii, eadem cognitione produci, & videri. Quid ergo habet repugnantiae, visionem rei visae esse productivam, cum id eluceam, in prima omnium cognitionum, Memanationum , cuius nos aliquam assequimur similitudinem Nam praeterquam quae obi jciuntur nobis entia Xationis .eodem cognoscimus,quo producimus actu: idem contingit verbo mentis, quod productione cognoscitur, & cognitione producitur. Quid autem vetat ita fieri, ut oculus , aut mens , vim habeant a Deo, essiciendi lapides, eadem qua intuerentur operatione, instar produ4ioni Verbi aeterni , aut nostri mentalis. PARAGRAPHUS TERTI s.
Argumentum Faseli, prim rem habere in se veritatem,quamsit a Deo integi bilis,ab Arctura refellitur, cui plura adduntur.
PRAE τε R communia quae extant apud omnes inter . pretes de hac quaestione vulgari,accuratissime prae om-bus pro scientia media a Fast o , pro nostra schola ab Acturo scuius Disputationes Vlyssipone legit tractatur. Faselus itaque pro sua sententia unico fundamento se pugnat. Prius inquit ratione res habet esse in se, quam sit intelligibilis: Ergo prius fulvum est, quam a Deo sciatur ,& videatur. Antec. probat. Intelligibilitas, & veritas, qua res fit stibilis, est passio entis : Ergo, ridς est rem esse suturam, quam esse scitam a Deo, quia sit biectum omne prius est sita passione. Vnde infert pridat Deo, & ab eius scientia rem attingi Vt essectum a causa, quam repraesentetur vi cognitionis.
Respondet Acturus, Fasolum hoc Sumento, quod
demonstrationem vocat , non aduertisse , toto genere
scientiam creatam speculativam i a diona prasti,
284쪽
ca rerum esse trice: & quae assumit principia, valere de priori lcientia, nullum habere locum cum de posteriori
agimus. Quamuis enim ratio entis futuri, aut possibilis, sapponatui ad rationem Veri,quod debet attingi ab intel- , lectu creato. tamen si comparetur ad mentem, aut scientiam diuinam, rantum abest passionem veri esse eius cognitione priorem, quin potius ipse ratio possibilis, & λ- turi , sit ipsa Vei scientia posterior, a qua metiendum est, Echauriendum quidqu:d habet veri & entis. Malε igitur dc pr postere omninb deducitur , si ratio entis supponatur ad rationem veri, debere etiam pretire scientiae diuinae. Vnde retorquetur Argumentum: non selumveritas,&intelligibilitas obiecti metiendet sint a scientia diuina, sed etiam eiiis entitas , quet est subiectiam veritatis , Ac a cognitione praetica pendet quasi a cauta sormali, de e ficienter implicat igitur, quodcunque ens possibile, aut futurum , qua ens , aut qua verum , scienti et diuinae pretire. Et cum instat Fasolusi, prids esse rem futuram, aut ponsibilem, quam cognosci ab intellectu diuino, negari potest: sed placet Acturo distinguere, rem esse prius possibilem , aut suturam, quam sit intelligibilis, id concedentadum , si ordo prioris attendatur a re possibili ad veritatem cuius est passio t falsem vero est, si ordo referatur ad scientiam d uuiam quae prior est non solum veritate, sed etiam
Instat Fasolus: Prius est in Deo ratio intelligibilis quam actualis intellectionis : Ergo prids est rem creatam esse intelligibilem a Deo, quam intellemim. Negari potest
Anteredens iuxta sententiam communiorem , quae naturam Dei ipsa intellectione constituit, ac proinde sal- sim est prius esse Deum intelligibilem quam intelligi: v rum Acturo cui haec scientia di licet, alia solutio tens in-da fuit. degat itaque consequentiam, si essentiam alui nam comparemus ad eius intellectum , ratione distinguenda sent, esse intelligibile, Scactu intellectum , 3c illud est prius isto at secus est, inquit, doe obiecto creato, cuius tota non selum veritas , sed entitas est aetii cognosti, & commensurari cum intellectione diuina: quare si res creatas ad intellectum diuinum comparemus, non sunt prius cognoscibiles , quam cognitae vi possibiles, cognitione necinam simplicis intelligentiae: nec ut n-
285쪽
turae,aut existentes, prius sent cognoscibiles scientia libera , quam actu cognoscantur, esto possibile praeeat scietiriliqvisionis, id tamen est omnino negandum de veritate
Hoc egregie , illustrat S. Doctor quaest. prima de v
xitate Art. Cognitio creata tota est in assimilatione paς, sua, quae supponat obiectum : dit scientia diuina sita est in assimilatione activa qua res ad se trahit sibique conformat. Vnde infert Deum habere scientiam non existen- rham; quia potest illa assimilare sibi: existentium vero do-Cet causam esse scientiam liberam. Vnde quaest. 1. de veritas Art. I 3. scientia Dei secundum quod ad opus ordinarur , quod facit voluntas, est existentium aliqua disserennia temporis, futuri, aut praesentis. Et expressius in primo Dist. 39. Art. r. ad s. Deus potest non praescire creaturam scientia causante illam, id est, libera, quia si neces.saria sit, non posset non praestire. Hinc soluitur ab Acturo aliud Fasoli Argumentum. Ea scientia Deus producit creaturas , qua constituitur acta Primo agens , cum eadem virtus 'uae actum primum ponat, debeat in x. prodire: Atqui scientia sim plicis intelligentiae Deus habet primum actiun , seu potentiam ad Creaturas producendas: Ergo ab illa, non a scientia visionis, debet prodire operatio, qua creatuae fiunt: alias
inquit, Faetolus, sicut nos distinguimus duplicim scientiam , ut rerum causiam, ita etiam inducenda esset omnipotentiae distinctio. Ad hoc Argumentum neganda est Maior r& potest confirmari exemplo. Si quid valeat Λrgumentum, essiceret quoad rationem essiciendi creaturas , distinguendam voluntatem liberam a necessaria, α productionem areaturarum adscribendam esse, potius abitulaevoluntati quam liberae. Quare scientia rerum causa saltem quoad actum secundum est scientia libera, quae' addito deci elo, a scientia simplicis intelligentiae, Gaale in stientiam visionis, & a priore non distinguitur, nisi ut
causa actu a. a seipsa in actu primo constituta. Et si attendamus vim agendi, non sunt diuersae hae scientiae, nisi veactus primus, & secundus. Hu ut causa eiusque causalitas, aut secundum eiu silem causae statum diuersum : sic ergo distinguntur qua caucae sulu.
Qu4 vero cogniciones, expressior videtur esse distin-
286쪽
Ehio. Quare propria nomina exigunt, quia prior scieritia terminatur ad creaturum possibilem , altera ad sutu- rana, aut praesentem. Magis ergo diffici unt ratione cognitionis, quam essectionis. Hinc etiam fit magis esse ne-. cessariam, aut convellientem , & idoneam duplicis scientiae, quam omnipotentiae distinctionem : quia omnipoatentia respicit rem quamque producibilem, & perinde illi est an latura sit,an possibilis tantum: ad cognitionem, autem refert multum rei cognitae reptaesentatio; & cum alia sit scientiae necessariae , alia liberae, distinguendae ad minus sunt ab illa diuersa ratione obiectorum , quamuis
si principium attendatur, eadem sit omnino cognitio. Hinc etiam facile soluitur Argumentum a comparatione artificis creati ad Deum rerum creatarum opifi ficem : tribus enim differunt. Primo artificis creati potem
ita exequens est distincta ab intellectu, & voluntate : deinde cognitionis agentis creati duratio, nec operis durationi par est, aut superior, id est, nec illam aequat, aut illam ambit: 3. cognitio operativa est artefacti dum fit tantum , ubi absolutum est, cognitio artificis. inutilis est, aut speculari ua, nec ea cessante desinit attefactum. His omnibus differt Deus ab ortifice creato, solo intellectu
admoto a Voluntate, ad extra agit cognitione aeterna, quae proinde ambiat durationem creaturarum quas emcit,
aut conseruat perpetuo : ac proinde potest dum fiunt, enficere, & seruare quamdiu durant. Hinc expendere licet, quae de hac quaestione graui ha bentur Diq ut. 2. a Numero 11. ad 3 . Vsque: licet enim hac Disputatione plura, & diuersa attigerimus, Omnia tamen continentur primo quod posuimus iundamento, de cognitione creaturarum , ad quam praeter lumen Dei infinitum , & rem extrinsecam secundum esse obiectivum,
probauimus contra VasqueZ ex communi ratione intellectionis, requiri medium aliquod intellectui intimum quod vim habeat rei intelligibilis, eiusque vicem sup Ieat: quod medium non desiderari, ubique supponitur, nullibi probatur: vel si omnino superfluum non censetur, cert nullo loco inquiritur, aut statuitur. Quare non potest euitari, quin obrectum sit vera causa cognitionis, ni-
sintelligens a se ipso, huiusinodi medium praehabeari
quamlibet 'infinito polleat lumine: sine de huiusinodi
287쪽
medio non fuit omnino praetermittenda Disputatio, aut saltem commemoratio , ut constaret de illo quae sententia sederet , qua tacita , aut Omissa, plurium manca est: omnino haec Disputatio, quamuis accurata, & absoluta aliunde.
Nec verum est, quod monetur prae oculis habendum, non magis pertinere ad vim intellectivam suum obiectuni essicere, quam ad potentiam effectivam suum opus intelligere. Esto hoc valeat de huiusmodi dissicultatibus generatim . tamen omnino est falsum, si eidem facultati conueniat intelligere, & essicere : hoc autem singulare esse diuino intellectui, mens eli D. Thomae , eius Argumentis a
od tertio loco eodem Paragrapho urgetur Argumentum ex SS. Patribus , assignantibus ut causiam rcs
sciri a Deo, quod futurae sint, non suturas esse quod sciantur: aduersus . aut exceptiones Anonymi multis modis solui potest : nam verum est quod dicit I. Anonymus, multis locis allatis, Ss Patres de futuris per Pr phetas praenunciatis magis agere , quam de praescitis 1 Deo: & verissimum effer Prophetias posteriores csse rebus ut futuris, nihilque obesse illarum libertati, & conis tingentiae. His vero locis quibus expresse agunt de praescientia , defendi potest altera expositio, quamuis caeteris deterior, si dicatur Patres populariter locutos , declarare solum velle praestientiam diuinam nihil nostram libertatem laedere: duplex enim est methodus popularis : una ad lacum, & fraudem comparata , altera quidem & sincera, sed quae dissicultatem rei magis eleuet ad captum,& latium imperitorum , quam exhauriat ad sensiam, Scgustum peritorum. Exariplici vero capite oriri potest, praestientiam diuinam nihil nocere libertati. Primo si omnino concellamus, quod Aduersiarij contendunt, ex mente S S. Patrum res creatas prius futuras, quam a Deo sciantur: & hac negamus solum S S. Patres via libertatem nostram fuisse tutatos, sed alias duas innuisse certiores. Primo negarunt rem suturas esse , quod sciantur a Deo quacunque cognitione, maximὸ necessaria & simplicis intelli- .gentiae, quia inde libertas perimeretur: id vero minimet imendum est, si proficiscantur a scientia diuina libera, ve
288쪽
causa dirigente, quod Vltro concedunt Aduersarij etiam de s ientia simplicis intelligentiae : cur ergo id ne aridum est de seientia libera visionis, quae rum sit uniuersalissima,& emeacissima, infert actum in fallibiliter suae cauta con uenientem , liberum , & necessarium ex suppositione tantum,qualis nefessitas competit contingentibus, di liberis,
cum existunt. ' .Hine fit. D. Thomam ispius hanc dim ultatem de concordia liberorum cum praescientia diuina illustrare exemplo rerum praesentium; tum quod non aliam inferat necessitatemessicientia diuinae scimittat: tum quod sta duratione aeterna ambiat differentias remporis, quibus extiturae sitiat res scitae. Adde S. UOctorem non admittere hanc consecutionem, res suturas esse,quod fore sciantur a Deo . nisi interpretemur de scientia libera , ut habet ad
iunctum decretum: a quo sit scientia Rpprobationis , Mideam propriam obiecti suturi. Hinc negat illam conse cutionem : peccata futura , quod sciantur a Deo , quia ' deost utraque conditio ad bonitatem huius illationis ne cessaria. .Hine etiam constat, conuenienter D. Thomam, Mi SS. PP. ad explicandam & seruandam libertatem, ne gasse aliquando, res suturas esse ex Dei scientia, nempe necessaria,& adhibuisse exempla rerum praesentium, quod non alia necessitate, nisi infallibilitatis , qualem naneisi. cuntur ex sui praesentia, res liberae a De. profici an tur. Quare licet illud exemplum cum re subiecta non pus net Amnino, non tamen satis habet similitudini j. ut possint res praesentes ad hanc controuersiam adhiberi nisi quadam methodo, ut diceb t Anonymus populari . non exacta, quae omnem dissicultatem tollat , sed hae si,1- rem parte exemplum conuenix cum re subiecta quod uaecumque necessitas, si quae sit, siue a praesentia , sue alpraescientia, sit suppositionis. Ea de causa , citra fraudem liberum fuit S S. ΡΡ. ea comparatione uti: maxime si his addas ι res futuras Dei scientiae praesentes esse, Aehuius existentiae beneficio posse conciliari; non tametaeo sensu, quo Aduersari Volunt, Deum ex eventu solo addiscete rem suturam, quod scire non posset a se ipsis. nec in causis, tum enim reuera Deum nobis similem faceremus , quasi ab euentu penderet. Haec
289쪽
Haec in antecessium dicta sint de mente SS. PP. in hac controuersia quam expendendam suscepimus secunda. Partu huius Disputationis , ubi susius respondebimus ad interpretationem D. Λugustini, D. Gregorij, & 6. Thomae. Nam praeter quod , ex loco qIrasi argumentoso ne- . cessario deducitur ι D. Augustinum& D. Thomam, non poste aliam sutura cognoscendi rationem admittere , quam quae ex decreto habetur ι quod Vnum agnoscant Creaturus cognoscendLmedium in estentia cognita si quis xion videat primo interpretationem verborum D. Gregorij minus solidam esse, quae habetur Numero 3 o. quasi eadem scientia visionis nequeat videndo creare non exi- stentia, sicut existentia videndo continere Non quidem vi in nihilo sunt, sed eo momento quo extrahuntur e nihilo. Quod ad D. Thomam pertinet tot & tanta nedum testimonia, sed etiam Argumenta ex illo collegimus, qui- perpetua, & indubitata eius mens, hac de reconstat, kt non possint eleuari, iis quae ex illo afferuntur .d laturorum certa cognitione ex praesentia aeternitatis. cuius sensum iam praemisimus, ne hic diutius haereremus,
quasi D. Thomas a se ipsb dissentiret.
Vnum. tantum addo ad stiperioruin confirma ndam fi dem, D. Thomam ita velle scientiae diuinae veritatem ab Diutam esse a rebus creatis , ut quaestionis I . art. I s. di- allinguat respectus rationis Dei volentis, & scientis, a relatione dominii : ut istarum dicat repeti sundamen tum acria utatione creaturae, illas vero relationes nulla ratione ari creatura pendere. Quid de ipsa Dei scientia credendus et est sentite, qui ipsas relationes rationis Lide consecutas absoluit a creaturarum dependentia i
s ECTIO SECUNDA. . Examen scientia media ex Patrum , ct Scrip- ' iura testimoniis.
HAEc effaltera nostrae Disputationis pars superiore sinbreuior, certe clarior stitura. Id enim coinpendij -- Portamus , ex longiore principiolum scientiae mediae
290쪽
discussione : ut citra ullum dispendium , omnino praetermitti, aut certe perstringi possint, reliquae quae supersitire probationes, ab auctoritate, tum secra tum .humana,&ab Argumentis a posteriori. Diuersam enim methodum,
ab ea quam secuti sistit Aduersarii iniuimus. Illi quidem principiis scientiae mediae tradendis, iaciendisque Fiindamentis, breuissimi sunt, ac penὸ nulli: in consectariis, aut testimoniis proluissimi. Nudenter quidem,& more
ab omnibus recepto: nam toti sumus in ostentandis, quae praesidio, & ornamento, aut occultandis quae dedecori, aut noxae esse possent. At scientiae mediae a principiis communibus plus periculi imminet, quam sit spes adiumenti rideo summa arte tacentur omnin b, aut breui, & obiter attinguntur, quasi ad rem nihil pertineant. Theologi etiam nostri eorum consiliis, minus quam par sit obsistunt, & quasi quae illis comperta sunt, alii negare, aut dissiimulare nequeant, principia communi scientiae diuinae, stare contra scientiam mediam ; contenti alio loco huiusmodi fundamenta posuisse vix attingunt, aut certE non satis Urgent, cum peruentum est ait controuersiam. Cautias nac in re actiim est a Salmam i- censibus, qui tota Disputatione IE. scientiam mediam impugnant variis rationibus, quas strictim attingunt notatis locis, quibus principia statuerunt, Unde eruuntur 'Argumenta,quibus nihil vidi responsum: nec tamen erat dissimulandum: sed ne huiusmodi silentio aut ulli dubitationi locus sit,' quidquid ad scientiae mediae defensionem, aut ruinam conferre potest, altius repetiuimus, fusiusque sumus prosecuti: undὰ licebit nobis aliis partἱbus este breuiores,citra causae noxam. Quod enim ex Scriptura uel & 'Patribus afferri selet ab Aduersariis, cui non sit in promi pluresponsior Et quae Argumenta depromuntur, a normis non fuerunt insinuata Paucis tamen omnia decur-xam, cum ne videar silentio dissicultates fugere: tum veri superioribus adiungam plura, reconditae eruditionis omissa, aut bruuias explicata.