장음표시 사용
231쪽
Te quodam loco e libro sic do Rhetoricorum Arastotelis, aduersici Petri Victoriisententiam.
IE qui o R E animo se puniri serunt, quicunquo se, qui puniantiar, dignos putant. Q ocirca Aristo teles libro secundo De arte rhetorica, inter ea quaead mitigandum animum pertinent, ponit id quoque, ut iis qui sibi facta iniuriam censent, ostendamus,ipses priores in iniuria insereda fuisse,& meritb ipsis con tingere ea de quibus querulur. ira enim ex opinione iniuriae nascitur. quare si desinent putare, iniuria sibi fieri, iras i desinent. Sed in cius rei tractatione quaedam verba sitiat, quorum sententiam Victorium asse
quς ita exponutur a Victorio: uescite irascamur . ex tenui quaque ac sepe iniussa caussa accendamur animo, qua ex re magna sepe mala exoriuntur,praecipit, quo modo nos gerere daebeamus. Ne temere igitur inquit, in bos irruamis,non e IH cunctaridum ratione animum praeparare, ct quasi ante motum illum castigare: hae enim caussa e Z, curserui male mul Itali aequo animo si t nec valde indignantur: antea enim iniquam suam condicionem cogitantes , tolerandis miseriisse praepararunt: Jd autem apud Plautum in milite seruum decere peripis tomenus tragit. Nam homini si mo suos domitos habere oportet oculos, est manu3, orationemri. Haec Victorius; quae an vera sint, nescio. mihi quidem non videntur. Credo aut a hoc Aristotelem dicere: Cum reapse punire aliquem volumus, rius
Mim oratione csse castigandum, atque essiciencium,
ut ipse plane intelligat, quasique oculis cernat, se
232쪽
commeritum poenam. Nam & sciui minus ferunt supplicia, quae de ipsis sumuntur, si hoc in . do cum eis agamus. Collatis loci cuiusdam e Fhaedro Plaromiscum eius dem loci interpretatione ciceroniana. .
Non it ras illum Platonis e Phaeda o locum,ubi animorum immortalitas necessaria ratione probancreditur, Cicer ,ut notum et,& in libris De Rep. &in primo Tusculanarum dilputationum interpreta tus est. mihi autem hoc loco aecretum est, cum Platonis verbis,Ciceronis interpretationem, qtam dili gentissime potero, contendere. puto enim,chiam apud vinimque nonnulla haud sitis emendatE legantur, ex hac collatione aliquid emersiarum. Plato, Inriue
fa propositione . Nam quod semper monetur, aeternuis eLE. In quo illud obseruatione dignum puto, quod ἀθάνιον vertit aternum. cmamvis enim Plato ani mos non immortales modb faciebat, verum etiam aeternos; neque quicquani apud philosephos immo tale sit, quod non sit etiam aeternum: tamen haec vocabula vulgo distingui selent , cum Cicero pl Spro ςodem accipiat.. Plato: et, δ'
umdautem motum assert ajicui, quodi inum agita tur aliunde, quando sinem habet molvi, visendi quoque sinem habeat necesse est Praeclare omnino, reddita haec pars videtur. clim autem illa eiusdem verbi r petitio, quae in Graeca oratione nihil habet insitaui talis, in Latino sermone parum elegans, neque satis dilucida fore videretur, varietate vitavit hoc incommodi;
233쪽
modi:motum asserre, dicens, pro mouere: de agitari pro moueri. sed de illud quo colligendi vis iii- cst,ita expressum est, ut nihil melius optari queat
Him ς. Cicerό: Olum igitur quod se e mouet, quia numquam deseritur a si, numquam ne moueri qui - .im desinit . quinetiam octeris que mouentur, hic 'ns, hocprincipium est mouendi:. In quibus illa praecipub
χῆς γινtiis. Cicero v Nec enim esset id principium, qu=d gigneretur aliunde . viduetur ergo apud Plato neni legisse: εἰ ε γου - 'ν , ουκ αν ἀρχὴ γ- . quod mihi, ne quid diit intulem verius videtur. Ari-rioteles quoque principiorum tres proprietates esse voluit: ut ne gigneretur ex aliis: ut ne ex se inuicem:.& ut ex ipsis cetera gignerentur. Plato: ἀγέ- - ν άδεα φ ον vi τὸ ἀνάγκη D . ἁρχης μ έ' i
ἀρχης δεῖ τὰ γίγνε ι. Cicero: um d si
numqua, oritur, ne occidit quidem unquam. Ompriu' cipium exim Tum,nec ipsum ab alio renascetur : nec eae
se aliud creabit. in quibusdam libris legitur, re υ-bit. Auidem necesse est, δ principio oriri omnia. Pla-
234쪽
aliquanto liberius: motu frincipium ex eo sit, quod ipsum a si mouet gr. Plato: 5 ἡγετε γίγνε αι δαι-ν. Cicero: Id autem nec nasci potest nec mori. legit igitur apud Platonem γιγν' , ουτ sane is ordo melior, dc magis natur COn
nisi natura, ct confii rit necesse eLE: nec vim ullam hau ciscatur, qua, ut a primo, impulsemqueatur. Qua in parte id primum animaduertenduna est, voculani st quae in vulgatis Ciceronis libris non est, in verearibus legi: dc necessariam videri. Deinde, cum Plato dicat lis: non est,ut opinor, lubita luim, quin apud Ciceronem legendum ut, nori,omni i ta rura, sed omnisi hi terra. In verbis au tem Platonis dolendum videtur illud secundum ςGω, quod neque Cicero agnoscit, & sententia repudiat. Postremo cum in qilibusdam Ciceronis libris vltima pars ita s legatur, Qua primo impulsu moueatur : testificor, veterem scripturam a Maerepraesentatam esse: iam. dubitare me, quin ea vera sit. Abdic autem reddidit Ci-cCro, ut a Plato. : ἀεινά αυ ο
id esse, qi Od a si si moueatur in aliis libris, quod
ipsum moueato quis esse, qui hanc naturam animis esse tributam neget ' cuius periodi posteriorem partem si Cicero ita legit, ut hodie legitur neque aliter legistbputo, ne ille mirificus in ea conuertenda sitit. Id enim dicit Plato: si quis ita definiat animii, ut dica: animum esse id quod se ipsam mouet,eam definitio, nem numquam auctori suo incussuram pudoreo .
235쪽
M. ANTONII 11vRE Tinam paulo post vocat id, qtio
Aristoteles το τοῦ Id. ca Ierb sententia quomodoc Ciceronis verbis ciliciatur, Deus aliquis viderit. Plato: πῆν σῶμα, ψ εξο θαν τὸ συνεῖ , ω δὲαιτο εξ ταυτης ουσης φυσεως φύς ubi non dubito quin legend um sit diandi αυτοί. Cicero : Inanimum est enim omne, quodpulsu alitatur externo . quod autem animal est, sin quibus1im libris, Q d autem est animatum id motu cietur interiore Osis. nam haec ei Zpropria natura anima in quibusdam libris Inuertisse videtur Cicero or
ἀθανον αν, Cicero: si est una ex omni quasi emoueat ineque nata certe est,ct aeterna est.
Correctus O explicatus Acm Platonis ex antigia Socratis.
v o T a D I E . magis intelligo, verum esse id quod semper existimaui: nullam esse mendam ita pusillam, quam non sermagni intersit, e veterum monumentis tolli, corrigi: neque ullum hominum tenus magis prodesse studiis, quam eos qdi accura te & fideliter operam in illis purgandis emedandis que ponunt . unius enim litterulae erratum interdum eas etiam eruditissimis hominibus offundit tene bras, ut tanquam in illuni nocte errantes,quovis p tius perueniant, quam quo Volunt. quod & sepe alias animaduerti, & nuper cum Platonicam Socratis apologiam euoluerem, in qua cum alia peccata
236쪽
a Marsilio deprehendi, tum hoc , quod nunc osten dere institui. nam cetera , est cur reieci a in aliud tem- Ius velim. ad ipsum igitur illius orationis finem ita
ώ έεις. quae verba ita Marsilius reddidit: Tantum tamen vos recor o viri, ut meos quoque filios , cum adole.
uerint . si ipsi, similiter atque ego, vobis molestisint, parnis similiter assciatis praesertim si videantur vobis vel
pecuniarum, vel alterim cuiusquam rei maiorem quam virtutis curam habere: atque si videri velimr,putentve , se alicuius est λαν, cum nullivi sint, illos obiurgeris, quemadmodum ero vos: quod non illis incumbant, juibus est incuninendum: ac existimia cum nustiud 'e-
ij sint ,se aliquid esse'. Quodsi hac eceritis, iusta a νο- bis passu uero legos In quibus id admirabile
atque absurdum videtur : quid sit cur Socrates ab Allieniensibiis petat, filios seos interfici, si paternam hominum admonendorum & adiuuandorum consuetudinem, ubi adoleverint, imitentur. quid enim 'peccasse fortassis sibi ipse videbatur , qtibd eam vi uendi viam insecutus essetὶ minim omnium. nam se in eo & deo obtemperasse dixerat, & meritum, ut ea caussa iri Prytaneo aleretur: 'si vita daretur longior, inquam aliter facturum neparat . qua igitur de re ipse se meritb amabat, summisque dignum honoribiis verξ gloriabatur: quid erat causis, cur eius
in studio versati filios nollet 3 At, dicet fortasse ali N quis:
237쪽
quis: ira demuta eos ab Atheniensibus vltimo sup plicio assici cupit. si ita reprehendant alios, ut ipsi
met intcriin sint , aliatumque rerum maiorem, quam Virtuti , c Mam gerant. Ir ne qua Qὶ Sic quo que eos morte multari, quam admoneri, ac corrigi
maWuit 'nam si diceret se potero, primum ut tibi sui, si quid pe/arent, reprchenderentur , atque inem c patentur diligenter: deindς , si vid rentur i de prauati, ut corrigi non possent, vita priuarentur donNue inop id 'pi csta, neqης aliena personae Soci x 'esset bratio. sed &: multa alia: prcferre possin, qui
biis eius sententiae absurdita ostenderetur: nisi latius ducerem, iis omisis, veritaxem ipsam detegere, curius selendor ex ui erioris nubccula obumbratus Marsilii aciem fugit. Vbi enim λυπεντα vulgo legimus , legendum est λοπ m. qua tantuIa mutationuscripturae, quanta fiat sententiae mutatio, videamus. hoc enim dicit Sqcratcs. Pctoae. vobi . Athenienso, cum filii mei adol erint, ut eo . ulciscamini, eaodem illis in testias erhibente , qua . O vobis exhibere consileueram: si aut pectiniae, aut litus omni no rei, quam virtutis, studiosiores esse videantu as enim solebat exhibere inplestias Atheniensibus Socrates Z admonebat eos, yrgebat seinstabat, ne ullam rem virtute potiorem esse ducerenti neve qui 'quam illius studio praeuertendum putarent . eandem igitur molestiam filiis suis exhiberi cupit. ixaq. addit
bd si, nitidi clim sint, aliquid tamenes se se ex
stiment: exprobrate eis, ut ego vosis, quδd non in iis, in quibus opestet, studium. collocent: quodque nulli pretij cum sint, aliquid se esse arbitrentur. Id enim se fecisse ipsemet dixerat: cum eos , qui se Δ- pi iusta putabant, longe abesse a sapientia ostenil
238쪽
ret. Sequitur: Haec si feceritis: tum & mihi & filiis meis id quod iustum est, tribueritis. Mihi quidem: quoniam quod ego beneficium in vos contuli, id vos conferetis in filios meos. Jpsis autem: quoniam assicietis illos ea poena, quae errantibus debita est . quaenam autem foena illa sit, Eprimo coMoscere est: ubi cum Thrasymachus quaesisset de Socrate. quid tandem perpeti paratus esset, si ipse talem iustitiae definitionem attulisset, quae reprehendi nullo modo posset: Quid verb, inquit, aliud, Socrates, quam quod eum Derpeti par est, qui aliquid nescitrpar est aute eum a sciente di scere: egoq. de me quominus ea poena sumatur, non recuso. Haec tam praeclara sententia in unius litterae peruersione latuerat. Viuilii versmesexto a meidos ex Homero imitati.
C v M studiose fecerint aliquot eruditi homines, ut indicatent locos Homeri, quos Virgilius imitatus esset: multos tamen neque aliter in tanta copia fieri potuit pr. aetermiserunt. qualis est ille e sexto Enei dosi ubi, accipiente in navim Charonte ingentem o eo ,gemuit sub pondere cymba tilis,'multam accepit rimosa paludem. ita enim Iliados. , clim insiliret Minertia in currum Diomedis,gemuine sub tanto pondere axis faginus dicitur:
239쪽
196 M. ANTON1I MURE Tt num, narrans notum .illud Socratis somnium , qtio,
cum in custodia publica esset, praevidit, sibi post tertium diem esse moriendum, admonitus illo versiu
VcVum, inquit, esse ep-ο libro Iliados notum pronumiaturi illic ab gamemnone in iurgio illo: iam enim dixisset Achiiles domum reuersurum, copias sitas e bello abducturum, NHyum iniuriis ipsim, tib re permisit isti, pt hoc, si velut, sirceret, rex regum: se ostenderet nihil curare discessum istius , monoraritim sermone, eum breui tempore domumperuenturum. HaeCVictorius . quae omnia, ut uno verbo dicam, fallas t. versum enim illum esse, non e primo, sed Enono libro Iliados, notum est: pronunciaturque illic non ab Agamemnone, neq. in iurgio; sed ab Achille, qui Vlyssem alloquens, abituriim se dicit, &, si Neptunus prosperum eursiim dederit, tertio die in
p s d si Neptunm 'cilem dederit mihi cur
Tertia lux Phthiae titis me si et in arvis. cur autem apud Platonem ex io ni tum stocora, facile est videre. Neminem igitur memoriae sitae valde confidere oportet: cum Victorium quoque ipsum, tanta doctrinae copia praeditum hominem , in rebus non abstrusis neque reconditis, interdum tamen va-- cillare videamus.
Desacultate contrariorum . emendatuι or declamatis locus e secundo Aristotelis de arte aicendi.' . CAP. VII.
T Ria v s modis intelligi potest ici quod in phi
240쪽
losephorum scholis tritum ac celebratum est,cciti trariorum eandem esse vim ac potestatem . aut enim de vi ea quae inest in ipsis contrariis, aut de ea qua contraria apprehenduntur, aut de ea quaesticiuntur. nos, docenai caussa, vi in insitam, vim percipientem,&vim efiicientem vocabimus. Ergo D de vi insita quis
loquatur, non eadem est vis ac potestas contrariorum , immo, vero contraria. exempli gratia: non eadem vis est insita frigori ac calori; cum frigus contrahendi vim habeat, laxandi calor: non eadem albo& nigro: clim illud visionem dissipet, hoc colligat. Omnino autem, cum de hoc genere potestatis proprie ac per se agitur: valet illa regula quae posita est in primo dialectichrum , Contraria de contrariis dicta, probabilia esse. Qubd si agatur de vi percipiente: tum simpliciter &absoluth dici potest, eandem esse vim
contrariorum . exenim album & nigrum eadem facultate cognoscimus: itemq. consenum &distanum;
calidum & frigidum, &similia. & de hac potestate intelligendus est locus ille e principio quinti Ethicorum, ubi hoc dicitur. quinetia ob hanc ipsam causi
εἰσιν, est Aristoteles lib. octauo Vbi autem sermo est de potestate essciente, adhibenda quaedam distinctio est. nam caussa efficiens contrariorum & quodammodo eadem est, & quodammodo non eadem; nempe eadem quidem genere, sed non eadει specie. Verbi caussa: eadem res csscit sanitatem-morbum: nempe temperatio quatuor humorum , E quibus corpus constitutum est. sed illam bona temperatio, hanc mala. itidemque essciendae virtutis, & essiciendi uitii potestas eadem in re sita