장음표시 사용
101쪽
Intellectui digἴ, intellemi, di TMI, proportJonabili selient quo ad activitat ε. ει possibilitatem, respectu raro evi in essectui otita speciei stelligibilis: puta et intellectus producit theciem intellia ibi lam:& intellectus pollibilis eam recipitria in hoc praeeis e tabelli proportionabilitatem. de in
Praeterea arguitur se. In et emit agent dieitur esse lumen intellecticite: iis lumini intellectuali attribuitur causationalitiae leuer o intellectus aeten, producet nomiam rei. A ntecedem protiatur, quia intellectus adens, sicit notitiam ce ueritatibus primi .Vt uidetur die te Aristotele , ecnus de ptimis utrita ibi, dest de primus principiis. ergo uidetur ea usare notitiam risum. Pro declaration potiuntur aliquae pro ostiones. 'ma , positio: de ratione luminis est ostendere obseurum. Tune sic Quanto ergo ali uid ma is ostendit rem obscuram, tauto dieitur esse mari lumen. Et trix inuenio quae ostendum, seu declarant rem. cilicet .notitiam rei, speciem intelligit,uem de intellectom Et quodlibet istorum diei tui esse lumen. Et po
Notitia rei est persectio lumen quod pallium us tia ere. Et hono talem propositio em . . . Potestio iumen quod polsum habere de re, est notitia rei, uidelicet, τ nunquam aliquid est formalit similitudo iei; msi notitia reti Alia propositio.Species intelligibilis, est lumen et se ser malis uel actualis similitudo rei, sicut notitia: sed solum uirtuali . Et dico uirtualis, pro quainto partialiter cum intellectu producum notitiam quae notitia est actualis similitudo. Alia pio ostio. Intellectus agens dieitur lumen remote, pro quanto producat speciem intelligibilem, quae est lumin
Tune ad propositum intellectu agens producit primas ueritate . Et potio aliqua, propositione . Ptima, Principia, e noscuntur eo his terminis, ad illucet. inclis sensum , di centus principiorum primorum, causat ut ex no- mi arens titiis simplicibus terminorum. Exempbum: omne totum e tm..ducae maius sua parte, assensus, idest notitia adha siua, causa: ur, ex
iri, aeri notitia dei totum;&de typara: ecdely maius. i. i. Tune diem ad propositum: ip intellectus agens eausat notitiam primarum iteritatum remotὸ, tanquam agens r motu,
oro quanto causat species intelligibile illorum. Item arguitur sie.intellectus aetens est nobilius , seu pel -: ius, uamst intellectus postibilii: ergo dei t sibi attribui
causatio notitiae talion solum speciei intelligibilis: immo, verit productivras imaginis r i. - . n Ad areum eo: im respondet doctor noster eum D. Augustino, ponendo aliquas propositione . in an ma nolita inuenitur intellistentia: inuenitur memoria: irit iligentia non ed intellectus: intelligentia non .st notitia sed est aggregativum. ex illi duobus: uel saltem est intellectui habens notitiam rei: ita ' ime: lirantia, supponit pro intellectu, eonnotando p. sum lial te notitiam: Ideo quando intellectui non habet ii titiam, non est intelligentia; sed bene lutei sectus . Tunc dicit doctor in intellectu agens, nun tiam iocatur intelligent 1:quii nunquim recipit notitiam: sed bene producit Alia proposito. In nobis inuenitur memoria intellectiva. Vnde memoria intellectiva. non est abscibit E intellectus. sed est intellecto, habens speciem intelligibilem ret,uel obiectrum praesens in rone obiecti. Ex quo sequitur,s, intellectus agen , nunquam dicitur memoria quia nunquini habet speciem intelli ibilem: licet eam producat. . si di a Sed , . Vtrum posset sustineri, τ in ellectus producat ali mo modo notitiam rei Respondet doctor, ponendo unamisiam: puta in posset cistineri, in intes lectus apens, ta possibi' iis tamao; duae causa paritales, producunt notitiam rei tamen intellectus agens principaliori modo eo ne irrit: & pollibili minue prir e paliter.&di euntini. ut non est inco enic maliqua aliae sunt idem realitet in eadem natura pro due int om effectimi: unum principaliori modo, aliud minus principaliter ideo dato u intellectus agen , & puis bilis sunt. idere liter in natura animae idest cum ipsa anima: tamen . erhoe non sequi ir quin possint concurrere ad unum este clim. unum pri icipaliter. N a uid minu . Istud diarum ualet: quia possum tenere. 'i' intellectu . te uoluntas escurrerent ad unub em,in:quia sunt idem realiter in eadem natura: Puta in .anima & tamen nunquam duae te . B xxvi Titi adducit opinionem no N:nxnum. Puta τ
Q, non sum dux potentiae: sed propter diuersos actus quo, na
ri e lectu, unus & idem intellechi , tW rua..bili, sine iracunque distinctioine in eo: ut dicitur agens, quea odiisen dicitur possibili quia aliq istalia.
viam tenent sere omnes nominales.
Puta, quod intellectu agens non est tisa productilia intel
intellis bilis i eut lumen, respectu eo oris, ctii colaris,non secit nisi producere sine i silui lore: ento intes ectus ageni non laci .isi producere intelli item eum phantasmate : ergo non producit ii ' Confremitur.rrem arguitur sic probando idem. Dicit Ara store es u si res se haberent scut Plato non indideremus intellecto lectus apias non ponitur, nisi ad repraesentandum res sicut
'destitatione isti iis argumenti est
ro posuit natura rerum separatas a in Plato uoca iit a ura gnificantur. Exemplum quid est natura homini, erit humabitaMnatura equi: equiritas de e. Et in hoc bene dirit. 'ta lilii uri rerum sienis cantu p - aDicebat ultra,Plo 'naturae si neularibus. Et in hoe eronee locutus est: quia natura cui uleutice rei. est eadem realiterquinii: ocuiu ς' ux hum
Sortis, est exlem aliter c im Sorte . de totquot sunt homine . tot sunt humanita e
Diectat ultra Plato et istae naturae ditionibu indiuiduali ii se mi sua iuri .omnia ir a sunt falsa. Ideo dieebat Aristotem posterioribus; re in primo ethicorum gaudeant . iam si sunt sic, sicut ponti Pla:o, pura cieata a singulatibus,
' is sium. si ictae res essent separatae a
biis sne conditionibus indiuidualibus non morteret pone meo intelligibile a quia haecies intelligibile non uiden se
nimia ui , episti rent iras ue
l bui. 5 s messentiam sine illis conditionibus,quare ponet
'Qu,s in si iterum . et illud quod it communiter
dicti ut tu isto doctore; de in alii, doctoribus et spurio vibilo repraesentant rem sine con itionibus indiuit in isse existentia rei, sicutitor siti intuiti :neque de loe minoque de quantitate rei neque de aliis proprietatibus i notitia intuiti ia Breuiter et o species intelli
m nitate sine conditionibus indiuidualibus, quia ipsa
riarii: ter producit notitiam abstractivam, quae noritia δε-
facti ii non test causere iudicium de stetitia rei ra
ebi iiij de indiuiduali; sicut notitia inruit tua. Ideo di
serit de illo quod erat a iii sensibile; actu intelligibile ideod est Aristoteles. de antio: mini in sagens, transserto ordi non inem. idest de ordine sensibilium,in ordinem intelli tibilium : sed istud fit solum ner speciem intelli et bilam.
sensibili, sensibile solum est per phantasma actu . α statiam specie, intelligibilis causatur m lite phantasmst. Quod pii ax erat seni bile actu. primo est intelligibile S in forent i, ropinqua: se illud Aest intellectus agens. Vnde di- docto, noster eum isto omestiale puta inquantum est corporale, non potest nisi Ne is, o si quod est eorpotale. Ideo inquantum esta serii b te non potest producereillam speciem intelligi , -
hbiliviti, inordine intelligibilium.
102쪽
Cons a tur.Arguitur sic. Ad hoe quod aliquid sit actualiter uolitate, non requiritur,quod fit translatao de ordinem
ordinem, ideli quod fiat per aliquam praeparationem: puta per aliquam speciem quae iaciat aliquid ei se de actu intelligibili actu uolit, talia i aliud argumentum nihil aliud quaeritia iii utrum aliquid quod est intestigibile, ad hoe v, uat uolibile, deii appetibile requiratur aliqua species.
Pro illo argumento ponuntu i aliquae propositiones. Sicut
. aliquid est intelligibile, ita scuolibile. N per illud o quod ei intelligibile, per illud est uolibale .Sed se est . quod aliquid ei
intelligibale per speciem intelligibilem: etiam per illamna et elivoli bile.
Ex quo sequitur unum. ii qui equid intellectus intelli-rit, illud dicitur esse praesentatum uoluntati. a. stis V Dde intellicium praesentare aliquid uoluntati, non est a- qui in intellectum cognoscere aliquid. ut intellectus prae iis . o. sciit uoluntati. ideli cognouit hoe . Et sicut intelligit:
dicitur Pr senta euoluntati. Exemplum. Intellectus praesentat pecuniam uoluntati, quando intellectus intelligit pecuniam: ita praesentatur voluntata, per idem.
Praeterea si x lieni arguit sic. Si intellectui agent esset eausa intellectio.
Q. ni sequeretur, ubicunque est ponenda potentia palliua,t. receptiua, ibi effet ponenda potentia agens, Spotentia pollibili x.quod est lassimi. Declarat doctor quia uoluntas est potEtia receptiua, recipit suam uolitionem : Κ tamen rei pectu
hutiis non oportet ponere unam voluntatem, puta uolunt a tem agentem.
Per hoc soluuntur egregi disii eultat ei: utrum respectu sensus,utrum respectu uotumati sit ponendos unus sensus ages de unus seni us pcissibilis: dc una uoluntas iniis se una uobin
ta, postibulis Raei pondetur quod vuls habere doctor oen in quam potentia agens dicitur distingui a potentia pol sibili, nisi producat aliquid , quod non potest producere potentia
polubilis. Practicetur nunc in omnibus esii notentiis ab intellectu, sensus uisus producit, ta recipit sentationem utrumst aliquis senius, qui producat speciem tensibilem. Dimu non; quia dictum species sensibiles producuntur omnino ab obiecto Similiter preticetur inuoluntate. Et ponitur talis ratio. Vbi potcntia producit speciem . tuti eponenda est
potentia agens,& possibili, distinctae aliquo modo ab iuuic di solum in illis. quod est in pote maintellectiva. illa aeterea quarto &c. Item arguitur ii Dicit Augusti nutu, ex obiectio. & potia. tia, paritur notitia: sed intellebus agens non dicitur ei se obie itam,& non potest transferre, nisi actu tensibili in actu in telligibili: ergo non poteli prauucere, nisi speciem intelligibilem. Et istud uolumus firmiter tenete de mente doctotis : Aistia ta ponitur de mente doctoris: Quod intellesti sagen, solum habet producere cum pha Hasmate spectent intelligibilem delen ibi lib.&nullo modo de spiritualibus:& P non potest producere notitiam, utque aliquid recipit.
MDe isto articulo finaliter Eccils uie in ior noster dat modum tenendi. p intellectus agens cocurrit ad notitiam iei: de non solum ad speciem intelligib E.
mi uiam e Et pro declaratione totius textus est, imaginandum, et inini in tria inte. lectu nosmo inueniuntur duae producticines. Vna qua proci eis . ducitu pecies intelligibilis de re sensibili de est alia prodii . I me tradu ctio qua producitur notitia rei. Tune dicit ista Fracticiis dublatonis qui ingeniosus sitit, & uirtuosus: quod intellectus an Dertim agro omnia ita producit: de producit non in ieipso sed in maiori tellectit pollibi i: ita ui intellectus potii bilis mere passive se habet in recipiendo speciem,& notitiam rei: sequitur ergo secundum istos, ae intellectus agens facit duas translatione . Primo, ii transieri obit m de actu sensitati, uel de potetiae sensibili, in actum intelligibilem, producendo speciem intelligi bilem . Tran, seri secundo de potentia cognitum , in actit c gnitum:quia quando habemus speciem intelligibilem rei, res non eli cognita; nisi in potentia.& per notitiam, eiscitur ctu cognita: di intellectus agens iit id facit. Dicit doctor hic unum uerbum , pii tea translatio de specie intelligibili in notitiam rei, ita ex parte obiecti,in translatio Meta; orica, de suomet obiecto: quod erat actu intelligibit in actu eocnitum:quia ante non cognoscebatur. & post actu cognoscitur. Et nota hic, et illa translatio Metaphoraea, uocatur Meta rhorica,quia non est de una aliam: sicut prima, de specie
ad notitiam: sed ea ab ipsametre, ad ipsammetrE: quae Hibalio,& alio modo e nostendi erat. per speciem tutelligibi Retat intelligibilis actu:per notitiam, est cognita actu.&iecua
dum hoc rei ponderi posset Mices: tu dici ν intellectus agetis
producit notitiam rei: uetum est diceret me Franciscus.quare magis intellectus agens dicitur agen ,quam aliae potenti c.
quae producunt notitiam rei in seipsi, i Respondet iste Franciuus, ut dictum est, u dieitur Punam excelletiam: mitas , O i' uenit producere aliquid, quod nudi altera potentiae conuenit puta producere speciem. de propter istud ungulare, uocatu est agens, ta non propter hoc quod producit notitia, de illud solum illi conuenit. Ideo solus intellectus uocatur intellectus ens.
Da secundo articulo dico. Intendit doctor tractare securi dum articulum principalem ,& intendit istam quaestionem : 'quid cranosci tueatus in uerbo. Et quaerit ultra: utrum beati cognoscant aliquam creaturam. Vt putar utrum cogito scant, ea quae agimus in istis solis. Podeclaratione notat doctor noster; et beatiis dupliciter potest cognoscere aliquam creaturam. Linproprio genere: de , in verbo. in ellcntia diuina. Et dico, T cognoicere aliquid in proprio genere, est cognoscere aliquam creaturam cognitio ite, inae causatur partialiter ab illa creatura, uel a specie intest igituli illius creaturae. Exemplum cognoscere at inem in Aproprio genere, est habete notitiam dealbedine, aux causatur pasti, iter ab albedine. S. Ex quo tequitur, Quod beati multat creatura cognostat In proprio genere.Vnde anima beati Petri, cognoscit humanitatem Christi:eognoscit corpus Christi intuiti ue: I in proprio genere; puta notitia quae partialiter causatur ab huma- nitate Christi. de beati cognoscunt se ad inuicem, in proprio
genere. Dico ulterius: et intellectus beati non est infinitus, immo est limitatus. Ex quo inies o, Unon potest cognoscere in proprio Lenere, in quacunque distantia Ideo anima beati Petri non cognoscit nos inproprio genere. Et eo si beati de . beant ci gnoscere aliquid in proprio genere:requiritur dubiata approximatio proportionabiliter, licut in nobis. Dico uia terius, urbeati dicuntur ei es miles Angelis Dei, quoad eo-gnitioiles,& uolitiones non dico quoad intentionem; quoad distam iam. ut ecce angelum, qui ei periectiori neutua te sua quim iit anima de quam sit homo: ergo intensiori modo uidet,di cogno citi bedinem, quam ego, qui sum homo : qa intestinus eius est periectior, quam anima. unde dico si v c cquid an elus ex natura sua potest cognoscere, ita auima nostra ex natura sua: sed non ita luten,P, neque in tanta distatia, Et hoc propter per fictionem eius. s. angeli. Sed co Osc re aliquid in uel bo, seu in essenti a diuina est cognoscere essentiam diuinam; di per illam eandem notitiam per qui cognoscit egentiam, cognosceret creaturam ritam ii petatur, quid tu beatum, uidete creaturam in uerbo Rei pondetur,u, nihil aliud eit, quam uidere uerbum,idest Deu in , Nper illam uilio
Ex isto sequuntur aliquae dii scultates.Prima est. utrum it flauiso, quae est uisio e sentiae diuinae.&deitati . repraesente , vidis.& iit uilio creatur x Rei pondetur hic ponendo egregia s P re Misia inpolitionem cum Scoto in quarto: uerbum. vel cillantia diui ita est infinite periectionis; ita l eminenter continet omnes
pei sectiones omnium creaturarum.
Ex quo sequuntur ibi duo corollaria Plinium, notitia, seu e , t μι
uilio ei lentie, eli talis obiecti, puta infiniti , Uper eam potest histri Quis repraesentati quicquid placet uoluntati diuinae: quia obiecta eii insultum.Vnde pono talem propositionem, si placet u luntati diuinae, risio per quam beatus Petru uidet Deum, repissentaret omnia quae sunt. Ec complexe, di ineomplexesnodico, quod illa notitia sit inlinita; ita bene obiectum est iu
Ex quo sequitur aliud corollarium,ui beatus uidens Deum quietatur quia habet eminent et uidendo Deum, omnes petiectiones rerum: postquam liabet eminenter omnes persectiones rerum,quare non quietaretvrs quia uidendo Deum habemus Deum eo modo quo potest Laberi a nobis. Vnde spiritualia non habentur a nobis, nisi per cognitionem,& dilectionem.Et quando habemus Deum, habemus ens in quo omnes ectiones continentur, di istud uidetur este melius, qui miit dictum incam,& de Alyaeo, qui dicunt, ui erimus faciatiuidendo Deum: quia uisio de dilectio Dei, non compatiuntur
secum aliquam anxietatem:neque tristitiam neque doloremia istud est benedictum: sed non satis ita quis tum ' quia quor in quare hoe erit oportat uenire ad rem quia obiectum ea
103쪽
A est, T istς modus, est propria opimo sol e re
Gregorii de Arimino in secundo, & sei. omnium modern in proprio genere di in Li etiam Oceam dicit. Dicit ultra doctor' aliqui anti otii
dicunt, P cognoscere caturam in uerbo, eii uoluntatem di uinam duas notitias causare; quarum una erit essentiae diuinae,& alia erit ipsus creaturae: Et si tot causant notitiae che turaru quot creaturas cognoscet et beat ut in uerbo. Iste in dux non tenetur, licet sit probabilis. Ideo aperit adhuc alium. Et dicit do ora a uitione per quam beatuς uidet Deum ab illa uisione causatur una alia notitia creatur . Iste modus est falsus. Dicit enim docior. r intelligentia, non pi nil intelligentiam ride si uita notitia sinplex non signat aliam notitia. simplicim, licit dominus Occam in primo dieat, notitia snsu. alis, causat notitiam.i. con prum uniuersalem homi-m, Ebi sed semus dicit oppositum. Relinquitur ergo, G modus ii iter puta scori, de cininium Modernotum eiu is id eis creaturam in uerbo, est uidere Deum, di per illam eandem no
ti iram numero, uidere creata s.
Ibi sunt aliquae diis cultates. Prima est. virum beatas uidens uerbum, videat omnes creaturas per illam visonem perquam uidet Deum. Respondetur hic non est nobis certum quot, quantas creatura , uidet beatus in uerbo:unum tam ἐκ unobi certum, quod cognoscit tot, quot Deo placet tibi ouendere per illam uitionem. Quaeritur ultra. Vtrum ui ux beatus plura uideat in uerbo in uno tempore, quam in alio, ut puta beatus Petrus uidet De uiri, de iis et hodie multas creaturas in uerbo utrum erasina die pollit uidere plures creaturas in uerbos Breuiter dio ad hoc, T sic de hoc tenent omnes doctores Sed diis euitatest; utrum per illam uisionem perquam hodie uidet Deum di mille ereaturas: utrum per iliam candem numero, cras ui- debit 'eum, di multo plures creaturas, quam hodie. Respon-- etur breuiter v sacper unam, sc eadem numero: itari, illius uitionis erunt plures attinge tiae ad plures creatura , quiam hodie: de producerentur istet attingentiae a uoluntate diuina, u . sente perii tam uitionem plura repraesentare. Dicit dominus Gregorius de Arimino in seeundo dist. vis, hoe erit per aliam uitio te: sed dissicile est, milla uiso corrumperetur, e dicit se, adueniente secunda, corrumpetur stim uel possibile est, stille duae maneat: semper unam diluua uidebit, quam per aliam & sic erit beatus duas.uisionibus. non tren magis interue erit beatus, quam prius: sed benὰ extensive: quia habet duas uisiones. Sequitur ultra si uiso ostiam beatus uidet essentiam diuinam immediate reptae se, lac eitentiam diuinam,& secundariis creaturas. Ex quo sequitur, T non eii inconueniens, uidere res quae non ita ut, intuitiue secundatio. i.uitione quae secundario ferminatur ad illa. Dico finaliter,m istud uidere creaturas in uerbo, uel plures, uel pauciores,nisil facit ad beatituduiem essentialem, licui posea dicemus. sed posset dici tem consequenter do stor noster uult probare, p beatus non uideat Deum, de creaturam uti a uisione; leadducit tres paruat rationes, quae probant ui hoe non fit possiDile. x t arguitur lic. Quando aliquid uidetur per aliud, illud immediate non uidetu ergo si creatura uideatur uidendo essentiam non uidebitur creatura immediate:&ultra creatura non uidebit immediate: ergo no uidebitur Hai Ε, scd obseur PPro declaiatione ars iumenti,doctor soluit illud aioumen. ἡ rum, te impi gnat illud argumentum: dc dicit doctor, ma nam in differentia intere noscere aliquid in alio, & eotnosco Gai quid per alute: unde cognoscere aliquid in alio, esse fere a is gnosceret. lud per eandem notitiam, per quam aliud conia ieitur: sed siceiti' creatura cognosci: ur illam notitiam, perquam cogito iacitur essentia diuina: ergo creatura como- Leitur in a. ia. puta in essemia diuinas uare quia per illam notitiam eo nouatur, per quam cognoiditur ei lentia diuina. Lx quo sequitur eorollarium, P beatus cognoscit creaturas quas cognoscit inessentia, cognoscit in alio: quia per ilia notitiam, perquam cognoscit euentiam, cognoscit creaturas.Sed cognoscere per aliud, eli quando notitia illius caus t 'r a notaria ait rius, hoc est cognoscere per aliud. Lxempli coclusio cognoscitur per aliud,puta per se incipia, de praemista muta notitia conclusionis, causatur a ii otitiis piamisiarii unde conclusio non cognoscitur in praemissis, sed per pie mise D . Ex quo sequitur, i, in artibus ista conclusio est vera, cone ii iocos non itur per praemissa ,&non in praemiii. .
Lx quo sequitur aliud corollarium.Quod quan o aliud cognoscitur per alii , semper ibi sunt duae eognitiones, quata
una causatur ab alia Tunc arguitur sic. Non est inconuenio
immo de satio ita est v, illud quod e noscitur per aliud, immediate cognoscituri ergo contra te, si creatura cognosceretur herellentiam diuinam; non setiuitur quin creatura immediate cognoscaturin essentia diuina. Probat doctor, concluso cognoscitur per praemisias, de tamen conclusio immediate cognoicitur per suam propriam notitiam.
quam euentia diuina immediate repraesentatur. Prsterea proprium Arguit ieeundo quod per notitiam essentiae non eo noscitiar creatura. Et sic arguitur. Beatiis non habet speciem inteligibilem de el emia diuina, neque decreaturix, quae uidentur in essentia: ergo non habet notitiam de illis creaturis . patet:
quia non Imtest haberi uel bum, idest notitia de aliquo nisi mediante specie intelligibili illius. facit doctor sicut prius soluit argumentum, de postea improbat. Pro solutione quaeritur, parua quaestio, quid debemus i relligere per moriam intellectivam. Respondet doctor, i, 3 -- memoria intellectiva dupliciter constituitur, puta ex in te id uitia. Ima illius puta quod quando intellectus noster hari speciem intelligibilem de aliquo, tune habet me x M-- moriam illius, non dico adium memorandi; sed principium producendi prolem, seu notitiam illius. Secundo modo con-lii tuitur memoria intellectiva ex intellectu, de obiecto, sussicienter Iaesente in ratione intelligibilis, ut puta albedo quado est sussiciet G.in prospectu meo. de intellei,us, faciunt momoriam: quia sunt in proxima dispositione ad producendum
Ex quo secuitur, ut memoria s eunda sit istic duobui modi puta habendo speciem intelligibilem rei; uel Labedo o
rectum sustici inter in prospectit meo & nunquam alio modo est memoria foecunda. Nune est ibi dissicultas .utrum intellectus, de essentia diuina possint unquam facere memoriam, a nihil aliud est quoret niti utrum essentia diuina possit unquam esse suis eiciet
Draesens intellectui beato, in ratione obiecti. i. in ratione producendi 1um notitiam, sicut sunt obiecta creata. Respondet omnes doctores quod non de ratio est: quia essentia divina n5 raus at suam notariam, sicut resereatae. quia res creatae partialiter causant sua notitias mere naturaliterisicut ignis causae calorem merenat ut aliteris essemia diuina, nunquam cau-lat notitiam suam, nas libere de contingenter, quod duplici
ter probatur. primo per illud dictum quod dicitur, ii ii ult uidetur:ti uult non uidetur. quod nihil aliud eii dicere, nil quod
si uoluntas diuina uelit producere suam notitiam, uidebatur:
si non uelit, non uidebitur Ideo non causat naturaliter. Etio se non est intrandum dedicto omnium doctorum, qui dicunt. Deilentia diuina est nobis magis praesent, quam anima nos laa: sis sed,quare non uidetur quia mere libere producit suam notitiam Secundum dictum omnium doctorum ubi istud illudatur est, quod quicquid Deus caui t ad extra, mere contin ea ter producit. .quicquid producit trinitas quod non est Deu mere contingenter producit. Sed sc est, rubd notitia per quabeat ut uidet essentiam divinam, non est Deus tergo iliam marc contingenter prodiicit. QTune arguit docti,t noster: ad hoc quod intellectus possie
habere iistitiam de aliqua re, non oportet quod habeat spe minie ligibilem quia si habeat obiectum praesens suis cieter in ratione obi i 'tetit producere notitiam illius obiecti: nain testinus, de illud obiectum, taciunt memoriam secundam. i ςm eodem actu Acit item arguitur sile. Notitia perquὶm cognoscituretantia
Quina, noti ei propria ratio cognoscendi creaturam:emo tamale dicis,quod per eandem notitiam perquam beati uidet ientiam per illam eandem numero uident creaturas: Materie rueretur quod illa notitia. uel non esset uerbum essentiae tuet non ellet verbum creaturae.
Docior soluit sc est solutum in lectione praeredenti, ubi ut di iam
sunt est quid est cogi oscere creaturas in uerbo. Et ibi multi uiam Sin modi fuerunt di ii, quos doctor aperit: & hierunt declarati. Lt ivit resolutio do totis,quod per eandem notitiam cogno O ur clientia, dc cognoscuntur creature.
imnendo hic unam propo Rreuis siti nem. do aliqua notitia est nouuad orna. de potest
104쪽
esse notitia unἰut sine hoe et si notitia alterius, ncquam est propria ratio cognosondi illud alteriini: sed sic est quod notitia eissentiae diuinae potor raesentare essentia diuina, dato v nulliam et eaturam repraesentet: ergo talis notitia non est propria ratio cognoscendi creaturas, nisi mediante essentia
Ex quo sequuntur duo coroll. Primum. Beatus potest uide
re euentiam diuinam, nihil uidendo de creatum per talem visionem te non minus erit beatus. Vnde uiso creaturarum inessentia,nihil facit ad beatitudinem. Ideo si unus uideret omnes creaturas in essentia diuina,& alter nullam, unus non esset magis beatus quam alter.
secundum corollarium.Impossibile est per uisonem essen,
ri uidere creaturam, non uiuedo e sentiam:quia talis uiso, adaequat e terminatur adestentiam diuinam.Ideo non potest
essesne essentia diuina. Praeterea arguitur per modum quaestionis, tu dicis quod beatus per illam uisionem per quam uidet ei lentiam diuina,
ridet creaturas unc arguitur lictai uideret creaturas per stlam uisionem, qua ratione uidebit duas, ea t one poterat uidere quatuor,cuinque, di se in infinitum: sed hoc est talsum igitur .Respondetur quod istud argumentum concludit uerum:& dico, quod beatus non uidet tot creaturas per illam uisiopem quin possit adhuc plures uidere: immo non est inconueniens, τ videat infinitas mec per hoc sequitiar,milla uisio eos et inlinita, quia illorum obiectorum no esset immediate,sed
solum mediate, quod non iacit maiore periectio in notitia.
Ni pra 'A ,rimum principale, Sce. l- rru Coni uenter doctor uult soluere argumenta,quae sut a nte oppositum; quae uolunt probare, quod intellectus possibi lis non recipiat notitiam rei.Et arguitur sic. intellectus possibilis recipit notitiam rei,& illam producit: ergo sequitur. idem esset agens, ta patiens. 3 I ro isto argumento, ponit doctor duas solutiones. Prima est.Non sequitur rintellectus possibilis recipit notitiam tes: ergo producit eam: quia si teneamus opinionem Francisci , diceniux, τ intellectus possibilis recipita sed intellectus ages producit., autem dιces pret suppono ieeum, quod intellectus postibilis est, qui recipit notitiam,& producit ea i ista opimo est ueta, di de mente doct.ubi dictum est, quod intellectui agens Dium producit speciem intelligibilem, cum phantasmate,dere sensibili praecis LTunc contra arguitur ila: ergo idem tunc respectu eiusdem erit agens & patiente intellectus possibilis per te, recipit notitiam α eam produeit: ergo simul erit ages ec patiens respectu eiusdem. Respondet doctor ad istud per
aliquas propositiones. Non in . Prima, quando actio est aequivoca. i.qn agens, te produm, p. non sunt eiusdem speciei, non est inconueniens, oubdide sit agens de patiens respectu eiusdem: sed se est, quod intellectu, edit, ena. di noli ia rei,quae producitur ab ipsis intellectu, sunt alterius Nisi, olbia speciei ergo erit ibi actio aequi uoca ad illam notitiam, Se per Hi uri consequens non est in conueniens, quod intellectus tespectu eiusdem notitiae, sit agens de patiens. Et breuit et dico, quod non est aliquod in conueniens,quod idem sit agens de paties.
ε 3 Alia propositio Istud,puta quod idem sit simul ages, de paes' a- tiens rei pectu eiusdem, communiter fit,qn ages producit tarmam non activam. sicut eu hi de notitia, intellectus producit notariam motitia non est istina activae quia communiterm s f. r. in philoibphia pommus tantum quatuor ibrinas activas, seum aquae qualitates puta caliditatem, ut ei ditatem, siccitatem, Schumiditatem, Dico ulierius: suoa istud, puta uod ide sit simul agens de patiens, non est quando agens producit ibrinam activam.i.qualitatem activam: exempl. m ignis producit calidistatem in aqua: caliditas est forma activa: de tune agens, no est agens, de Pariem respectu eiusdem. Dico ulterius, quod si uelimus cognoscere, ones uni uocas, te aequi uocari respiciamus ad Veii , de ad productum. Et dico ad agens immediatu, di videre si sint ei uidem rationis.quod si ita sint, erit actio vni uoca: si non, erit actio aequivoca; sive hoc fiat in augumentationi suo in alterationibus; sue in generabilibus, qualis tereunq; sat.Exemplum.Ignis producit caliditatem in aqua, ut tum stibi actio univoca, uel aequi uocasDices qu5d aequi- uoca. quia ignis,& ealiditas, non sunt eiusdem speciei: hoe nihil valet quia ignis non est producens immediarum: sed e
lor ignis, est pii ducens immediatum, de ibi tangitur ibi maqua agitur.
Ex ponitur ibi pulchra regula: quando agent agit per sernama.qualitatem quae est eiusdem speciei,cum istina produ
ducit notitiam rei per speciem intelligibilent, uerum est species intelligibilis non est eiusdem speciei cum notitia producta: ergo erit ibi actio aequi uoca.
Ex quo insert doctor noster, τ intellectui respectu notitiae se tim
dicitur se habere recipiendo eam .sor maliter tale, puta intelligens. Et quia poteli eam producere,dicitur uirtualiter tale.
ut dicimus solem uirtualiter calidum, quia potest producere tale. O .calorem, siue caliditatem. 3-ιον
Contra Loca orma nobilior.est semper incompossibilis
sori minus nobi lused uirritaliter esse tale. est nobilius, qui esse formaliter tale, i.quam recipere illud:ergo ista sunt incopossibilia adinvicem:& se intellectus non erit uirtualites ta le, puta posse producere; de ibi maliter tale, puta posse recipe. rc.Rς pondet doctor per aliquas propc,sitiones lucr a Prima. Nobilitas torms,& minor nobilitas, non iaciunt in eompossibilatarem formatum ad inuicem:lmmo se compatiutur iliquando adinvicem. Alia propositio.Identitas specisca formaru iacit incompossibi itatem sermarum ad inuicem, nisi ubi est intenso, uel remissio: hoc est dicere, i sol maenia istem absolutae, quae sunt eius leui rationis, sunt semper incompossibiles nisi sint intensibiles, de remissibiles: leut duet sis substantiales,sunt incompossibiles in eadem materia: re hoe et Ipso uenit ex natura illarum formarum. et Alia propositio. Incompossibilitas ibi martim prouenit ex contrarietate istinarum, puta in talibus, uel talibus gradita sicut caliditas,& s igiditas. Tertia propositio. Medietas sormarum inter extrema contraria, facit incompossibilitatem: ut ea pio albedinem, de ni- credinem, iunt ibi mae contrarix:ideo tibiit formae incompostibiles ad inuicem: mediae formae sunt rubedo, uiriditas: etias uni incompossibiles adinvicem.
Ex isto sequitur, uitria sunt,quae faciunt incompossibilita pinna se tem formarum uaeontrarietas, identitas specifica: & medi tas formarum iniet extrema. i. ia, Vlterius est notandum,m si esset aliquod agens,quod esset δε uirtutis ins nitae, sicut est Deus, ista infinitas ficit impossibilitatem ad aliquid recipere. Et quia Deus est infinitae uirtutis, Ideo repugnat sibi aliquid reeipere. vult esto habere doctor, R. s. V ista duo,puta sor maliter esse tale, seu potis recipere aliquid sincta uirtualiter esse tale: seu posse producere aliquid, non sunt
lucompossibilia adinvicem, nisi ibi sit infinita, ; idest nis habeat uirtutem infinitam admisse aliquid producere. Dicit ulterius doctor, P illud quod accipit ali uuid. dicitur Reα quodammodo persci per illud, saltem accidentaliter. ec so- aliqvid percundum quid. ut recipiens notitiam rei dicitur persci per l-lam notitiam, saltem secondum quid, puta accidentaliter: Senon ui quo ad encitatem suam ideo non est inconveniem, substantia perseiatur secundum quid, capiendo accidens.
firmatur. Arguitur sciSi illud quod recipit aliquid posset illud producere: tunc possemus tenere, ur illud, quod recipit aliquid, produceret illud: de sie possemus tenere, quod ii gnum produceret caliditatem quam recipit. Ad confirmatione Rndet doctor per aliquas oro post ionex. x Prima est ista Istud argumentum, est argumetum quod soluitur per unum necessarium uerum,quod est istud. Non omne quod recipit aliquid, produeit illud. unde videmus hoc yexpurientiam. Notum est,u, manus mea recipitoliditatem: ω et de tamen non producit eam.Ideo dicit doctor, ae ibi est eautela transierendi, puta quando homo nescit plus quid dicere; quia opposituin illius, quod tenet est necessarium, de uerum.
Alia propositio. Aliquid est uirtualiter tale, de tarm liter tale ut patet de intellectu nostro, qui potest producere noti
Alia propositio. Aliquid potest esse uirtualiter tale. & non spotest ese tormaliter tale. Exemplum de sole, qui est uirtuali intercalidus quia potest producere caliditatem: te non potest Teste sor maliter talea. non potest illam formaliter recipere.Similiter Saturnus est virtualiter frigidux;& tamen non potest tae se ita maliter tale quia non potest fruitatem recipere. Un - de dicit doctor,* corpora superiora, non sunt susceptiua ista crum qualitatum. Et si dicas quare est, v non sunt leo tiua
utrum proueniat ex eo, quod sunt virtualiter talia Dicit doctor quod non :puta virtualiter esse tale, non est causa repugnantiae recipiendi illud:sed est natura producentis, quae talis ieri quod ex natura sua sibi repugnat hoc reeipere. Tettia propositio. Aliquid potest esse tale tot maliter, te sibi repugnat ei se uirtualiter ale i. posse illud producere, seu tde ligito quod potest esse sol maliter calidum; de tamen non potin caliditatem producere, sed illa repugnandiaptouenit' - ἔμα
105쪽
ex natura ligni, quae talis est, τ sibi repugnat posse caliditat εproducere .
A D argumentu m in oppostum. Restat soluere argumen- sinu ναν tum in oppositum:& uult probare ristud argumentum, iurn vis notitia ni in producatur ab obiecto. quia dicit Aristo. nota-- . tia eii actio immanens: ergo non potest produci ab obiecio :quia esset actio transem: quia transit et ab obiecto in potentia Respondetur, Puerum cit, P intellectio est operatio immanens:quia quando illud quod producitur recipitur in producente, semper est actio immanes. Dico ultra,'actio quae est
producito.diuiditur bene in actionem immanentem, bc transeuntem, Sc sunt duo respectus unde ipsius obie 'ti, ad notaria produciam in potentia est bene actio transent, capiendo actionem, pro operatione. Breuit ruult habere doctor, oninis operatio potentiae, cuiuscunq; poten: rt suerit, diei tui esse actio in manens. o. eit ulterius, 2 memoria est productiva notitiae: tamen sola pars memoriae, eli receptiua notitiae. unde,
memoria est intellectur,re species:uel intenetius. & obiecisi,& illa duo non accipiunt not. tram; sed pars memoriae, puta
potentia. ideo non i equitur, memoria producat notitiam. erso memoria accipit eam.
CON seu εNTtR quaeritur. Postquam doctor noster determinauit in quaestione praecedeti, de intellectu, &de actionibus eiu . quid potest agere,& quid potest recipere: niae vult determinare de ipsa uoluntate, & de operationib. ipsius uoluntatis. puta qiendo qui sunt actus iptius uoluutatis, de qui sunt acius genere differentes. Et pro declaratione est notandum, v tantu sunt duo actus ipsius uoluntatis in genere. s. uelle&noile. Dico in genere, quia sicut notitiae liue intellect. ones distinguuntur, secudum
divertitatem Obiectorum, uel causarum ita actus uoluntatis.
Exim plum. Noticia albedinis,& nis redinis,disserunt specie, sicut albedo.& nigredorita uolitio albedinis .fe uolitio nigredinis,differ utit specie, licui albedo,& nigredo:sie V est imasinandum in ista materia, Tactus uoluntatis, insequuntur eo iter actus ipsius intellectus,& hoc quo ad eomplixionem,& in complexionem. puta notitia. qua ego iudico, τ ereatura est iligenda propter Deum, est actus complexus, di etiam volitio uel di et tio, per quam ego diligo cieaturam propter Deuest actui uoluntatis complexus dico etiam ui proportionali-Am, vita se habent,quo ad confusionem dc lingularitatem .iindesivit,ias is cui habemu conceptum confusum ita uoluionem eo tu iam .d,sis, E ςmpium,conceptus emis .enaeius colusus omnium entisi: etiam uolitio per quam ego uolo ens, est actus uoluntatis coper ilium uolo coluse Omma entia. Dico ultra et est disseientia. quia octus intelle tu, possunt diei ueri , uel lais: actus voluntatis boni, uel noli uel indifferentes, puta neque boni, Me quem i. Lli ibi notanduin, quod eruiit tres. Iuxi iones de ii si aaibus i plius uoluntati : de in t crtia qo aestione traciabim v, de actibiis aliarum potentiaiun , puta ut tum actus exteriores, addat bonitatem uel malitia ad actus interiores. ibi est parva diis culta . non est dubiunt, P iit ali luis actus indifferens, qui non est bonus, neque malus' quia nee actualiter. iace virtualiter refertur in Deum, bc in tempore pro suo nos non tenemur ad illum actum. Fuit ibi controuersia squia aliquando uoluet ut attribuere Moto insicut est aliquis actus uoluntatis indissere iis; ita in aliqua metalis propolitio
quae non erit vera, neque sa sa,sed neutra:istud est talium, &nunquam hoc uoluit habere Scotu . Vst et ius en notadum, T prima quaestio est, utrum libertas uoltimatis, de ncceditas naturalis, possint se compati adinui cena hoc est quaerere. ut tum possit de uoluntate concedi ilia, uoluntas ei liberta; Et inquantum est uoluntas, uel potentia
vnd est ibi nota dum, P Aristoteles diuidit arent in ages
naturale, de agens secundum propolitum rii cuidciscet.πom olim a nais ne agens, uia est agens naturale. vel agens seeundum propositum .Et dico hi lagens se dum propositum, est quod agitis doris . per inteileoum S uoluntatem.
rsinum. Ex quo sequit ut corollarium.Quod est idem agens, secundum propositu, de agens liberum. Dico ultra. ui agens naturari; σι αε te, eli omne agetis, quod non agit per intellectum,& uolunta- . sis aliari tem,ta omne tale uocatur agens naturale. Sequitur ulterius, in eu mens Aristotelis,&men doctoris,
νιηιλ da vina sunt incompossibilia in eodem, puta agere libere, te ud. . sere necesiario uccessitate naturali : immo ma est de mente
do ris te Aristotelis, et impossbile est, et, idemst agens Ilia
tum, di agens naturale. saltem secundum eandem rationε.τ dico notanter. propter argumetum Oecham. Et serinaturii Voluntas agit aliquid necelsario neces state naturali.cuoluntas, parti suo causet notitiam suam, sicut alia obiecta: Echoe est a te nec ellario necessitate naturali: quia non est in 1 ε potestate sua, quin concurrat ad notitiam sui. Dico, rhoc est talpis uerum ita hoc non euinquantum est potentia, sed inquanta re nec est icut alia entia:quia omne ens creatum. habet causare sua notitiam: N potuit agere necessari 6 necessitate naturali. Et hoc quodcunq; ens st: siue ens respecituum, sue materia prima: luia quodlibet tale partialiter potest causare suam notitiam. Et dico hie, Tagere necessario necessitate naturae, est sc agere,1 quantum eii ex natura sua, passis uel obiecto debite approximatis, non impeditis. non potest non agere. ExDylum:ut ignis non potest quantum est ex natura i a non conibu iere ligniim debite sibi approximatum. Dico hic notanter quantum est ex natura sua, avia uirtute alicui ut causae sumrioris, puta Dei, potest nonagere, ut patet de illis qui filerunt
vii et ius dico, τ quando loquimur hie de relationibus, Pomnis relatio. quantum est ex se, potest causare naturaliter notitiam suam cis ebet intelligi de relationibus,quae immedia
te non terminantur in Deum : quia illae, quae terminantur in
Deum immediate, non possunt e nosci, nisi s ut ipse Deus puta ex libertate Dei. Vnde sicut dictum est in quaestione praecedenti, ii Deus uult, uidetur: ita dicendum est de relationib. . quae immediate terminantur in Deum,quod si Deus uult, eosnos euntur ii non uult, non cognoscuntur. 6. rNue est diis cultas,quid est agere libere . Et quaeritur. Utruagere libere, dc mere contingenter, sint idem s Et dico hi es
re contra omnes nominales, et non. Et di eo, in aliqua uolutas agit libere, de no contingenter: immo necesiario simpliciter.
Ex quoi uitur, quod necessitas si liciter est compossibilis eum libertate uoluntatis, etiam te spectu eiusdem. Et est ibi notandum, eum doctore, quod voluntas diuina respectu , aliquorum obiectoium neni de duorum se habet libere,& n . cessario:primo Deus diligit se liber ἐ, donecessario: nam non potest Deus se non diligere . probatur. Devi eo modo quo 'eii beatus, sic diligit se: sed necessario est beatus: et o necessario diligit se. maior probatur:Deus est beatus per suam dilectionem, puta diligendo se, sevi beati sunt beati , diligendo Deum: ita Deus eii beatus diligendo Deum, puta diligendo te ergo si pollet se non diligere, posset esse no beatui. quod est
falsum ergo stat eum libertate necessatas. Vnde ponit ibi do-- iactor unam regulam,quando aliqua persectio conuenit alicui, modus conueniendi perfectissimus est, quod sibi necessario, di semper conueniat:sed se est quod Deum esse beatum.& diligere se, est quali periectio in Deo: ergo debet sibi conuenire secundum persectiorem modum conueniendit puta semper , di necessatio: ergo semper, di necessario diligit se, di est beatus:& ita est. Secundus modus quo uoluntas Dei, Se increata se habet necessario est respectu productionis spiritu nancti. Et quaero se, spiritustanctus nonne liberu producitur a patre, dc filio cNotum est,quod se: A nonne necellario producaturre dico, Psic.ergo cum libertate, stat nece ilitas. Conclusio nostra: ergo est clara, quod cum liuitate stat necessitas. Est ibi notandum,quod pater, di filius producunt spiritum sanctum, se uidelicet, quoa essentia diuina est praesens uia ui tali patris:& praesens uoluntati si ii quae est eadem. ideo producunt unum amorem,qui amor mi spiritussanctus: se uidelicet,quod non est imaginandum, quod iste amor sit aliud, neque alia res quam spiritus sanetus Sed dico hic,quod spiritur sanctus uocatur amor per appropriationem, qui prouucitur ter modu amoris,seu licui amor. Similiter filius dicitur ue um per appropriationem, quia producitur,scut notitia &c. idest ad modum notitiae, seu uerbi. Ad hane conclusion octor adducit aliquas rationes R. mirarici,quae uolunt yrobare, quod cum libertate uoluntatis, stet H- . M a
nec ei sitas. Et adducit tres rationes. clusi e
Pi ima sic ibi matur. Voluntas necessario uult illud in quo
est ratio omnis boni,& persectionis : Deus est huiusmodi:ergo uoluntas necessario uult Deum.maior probatur. quia uo
iunt ac non potest non diligere illud, in quo nullus est detectus bonitatis: scd in Deo nullus est desectus bonitatis, di 2 secti
ms: ergo Deus non potest,non diligi a uoluntate.
Ad primam soluit istas rationes:non quin necessitas sit ed silinio a
possibilis cum liberiaiu uoluaratis: scd qcia isti rationes non i. H
106쪽
eonesudor . - Tune quaeritur.Vtrum ereatura uidem Dei , mssit non diligere Deum, de celsare a dilectione etiam state illa uisione,
ri uel eopnitione quam habet de Deo. Respondet doctor,*sse,
se da sere ponendo talem proin, sitione.viator potest staute coῖnitione Dei. cetra Dei, Deum non dii gere.
Ex quo sequitur,l maior Henrici est salsa. Et ponitur propolitio.Nulla apprehenso, uultum iudicium, nullus habitus, poteti neces litare uoluntatem. Lx quo sequi miraliud: p per nullam causam creatam. potvolum M necessitati.Sequitur secundo,Par umentum paruualet,quod se sat matur. Aliquis habitus disti euitat uolunta. tem ergo maior magis dissicultabit: ergo poterit esse tantus,m totam uoluntatem diis cultabit. pater: quia aliquando habemus propositum aliquid iaciendi re tamen nos inuenimus
istud non posse sacere.Respondet dominus Adam, umstud noprouenit ex parte uoluntatis: ita prouenit ex parie intelle
,qui no potest oste dere uoluntati illud quod det facere.
Arguitur sic Aliquod ereatum ne Gilitat uoluntatem. ρο- tet sic ex argumento domini Oecham tertio sententiarum, quaesione quarta. Et pono casum, T Deus p xc piat alicui. lM ditisat eum: Somne illud.quod uult diligi ab eo: Tunc vo o u' me diligat Deum:&etiam uolo ulterius, Deus reuel et illi a diligat Ioannem, vel ἰste potest, tunc non dilisere Ioannem, uel non, i potest non diligere:ergo non diliget omne illud quod Deus vult diligi ab eo.Si dicas, et non potest non diligere ergo necessitabitiir ibi uoluntas:& non et . nisi auoli. tione illa qua diligit Deum:& omne illud, quod Deus vult di. ligi ab eo. Respondetur ad istud, u illo casu posito uerum est, ' u non potest non diligere Ioannem dilectione in uniuersali, quia diligendo omne illud quod Deus vula diligi ab eo; diligit omnia in uniuersali: sed ego postum eum non diligere dilectione particulari adaequata Ioanni. Facit ad hoc argumentum:volo ut aliquis habeat apprehen
conem de Ioane,& eum hoc. ix habitas genitus ex multis di. lectionibus Ioarinis causet dilectionem Ioannis, cum illa e gnitione, suo iacto uoluntas non potest non diligere Ioauite: ergo necessitabitur. Respondetur hic, τ istud argumentum alabii in Q ex Lilsa imagiuatione procedit:quia imaginatur, quod bab Larii am tus existens in aliqua potentia, possit habere actum sit epotE-- ρυια- t. a hoc est talium immo potentia sempet concurrit ad actum. s. a. Et quicquid fit de uoluntate crea a beata. Arguitur sic. beatus quia uidet Deum, necessario siligit Deum: ergo uiso illitis in quo est omnis periectio, ueceuitabit Doluntatem ad diligendum Deum:ad oseotus hic non respondet:tamen alibi respondet, didicit, et verum est, quod beatu nece istat ut si Hur ad dilectionem Dei,& ad continuationem eius. Sed dico, a ad dua- hoe uo prouenit ex uisione qua uidet Deum. Sed ut dicii mam Dem tus,* dominus Occham:dominus de Cadia, Cordiger, Alexander quintus,l lioepto uenit ex uoluntate Dei: praeueniete uoluntatem beati ad uisionem, Se dilectionem eius Aeddiceres quicquid sit, necessu alumbi uolum &d eat, quod iiii necessitas prouenit ex uoluntate Dei praeuem eme uoluntate
quid est istud praeuenire Respondet dominus Occham quod
istud praeuenire nihil aliud est, 1 iam uoluntatem Dei absolute uel e intellectum beati, Se uoluntatem. habete illos actus, di perpetuo. unde Deus praeuenit nos in alijs actibus conditionaliter: puta si iacias hoe ego concurram.
c presensio 'Nee ipsa uoluntas &c. bom finis Inseret coctor, quod eomprehensio ultimi sinis non potest
na necessitate voluntatem. neq; breuiter aliquod creatum . Sed σιμήνου - sdica .uoluntas uiatoris,sedilis it Deum, quod non potenta atFer-- nolle Deum. Et istud non est. niti, quia istud nolle est incon sibile eum uelle: ergo necessario diligit. Respondet doctor iubii duci sunt, circa quae uoluntas non potest habere uelle, ruta si de nol e. Primo circa miseriam, euli' non potest habere uel par le.similiter dico, quia ei rea Deum. non potest habere nolle. s quando tu dicis.quod, e quod es non posse habere nol--, D lectica Deum, es hi opter hoc, quod semper hes, et velle: quia
' . est regi, a in Ililosophi quod quando flant duo opposita Z unum non potest alicui conuenire hoc est i quia aliud necessatio sibi ineli ergo loci possumus non diligere Deum. Respondei d coor,quod vetuita est, quod circa Deum non possumus habete nolle seu non possumus odire Deum: sed hoe non est. ex eo, quod uille nec etiario conueniat uolutati uiatoriri sed hoc priruenit ex parte uoluntaris.& obiecti. qa est ipse Deus Et dico quod tota i ario quare no possumus habere nolle de I eo, est,quia inus est talis naturae bonitatis, se pei sectioni
quod repugnat ea naturaiva ac uiare nolle: scut u di:
remur,qu1d sono, repuenat terminare uisonem quia ex natura repugnat sita terminare uisionem. Si liter dico. Pmiseria culpae,estialis naturae, quod ex natura sua repugnaetii bi terminare uelle. Et hoc patet per D. A ugustinum .deati esse uolumus: sed non pos Iunius uelle est e miseri &e. Sequitur ex omni vos istis V mens doctori est qui id uolsitas creata potest bene necessiarii sed non ab aliquo creato: sed benε a Deo praeueniente:etiam uisum est quid dicendum est de beatis. Secunda probatio habetur ex doctore. Nune ad dueuntur . R. Her. dux rationes domini Henrici, quae probant uerum, sed non concludunt. Et sermatur se prima ratio. sicut se habet principi si in speculati uis, ita se habet fini in practieit: sed sic est, quod intellectus necessario assentit principii, in spe latiuis ergo uoluntas necessario habebat actum, puta dilectionem ei rca finem in practi eis.
Pro solutione argumenti est notandum. quod principitan si
speculativis, sunt praemissae sillogismi demonstratiui: sed sinis r. . in practieis, est illud propter, quod aliqua operatio fit. Exemplum: ut isse dat eleemosinam propter Deum: Deuς eii finis in practicis. Dico ultra,quod per practi eam, nihil aliud intelligimus, quam propositionem ex mentem tarmaliter uel uiri ualiter aliquam operationem faciendam, uel non. ExempluDeus est diligendus:malus est puniendus.
vlterius est notandum, quod ista propositio Philosophi, situriat
quae non solum in secundo Phusicorum ponitur, sed in mul- - . i. . eis passibus in Ethicis, habet solum uerum in duobus, puta quo as ordinem obiectorum, te quo ad ordinem potentiar M. ficu phari primum declaro in ordine obiectorum: quia sicut conclusio iv. porici habet suam ueritatem dependentem a principiis, idesta prae missis ita media ad sinem habent suam bonitatem, & appetibilitatem,a bonitate,& ab appetibilitate finit. Primo supponamus unam demonstrationem. Omne animal rationi e estri libile omnis homo est animal rationale: ergo omnis homo situr 2 c. est risibilis accipit suam ueritatem aueritate praemissarum, crusta acc/puta maioris, de minoris: istud debet sane intelligi, de debet pii venui plosari, accipit veritatem, idest suam euidem iam . unde si per atra. M. an possibilen ita mellet maior, de minor, nihilominus eis et uera ista eonclusio, homo est risibilis. Ode si petatur, quare ilia est uera homo est lisbilis Non dices,quia maior, de mi nor sunt uere, sed quia qualiteremique per eam lignificatur , ata est. debet ergo ibi accipi ueritas, pro evidentia ita uideli cet, quod nunquam eoncluso demonstrationis, saltem ut in plurimum, potea esse euidens, nisi mediante euidentia prae .
Ex quo sequitur, quod concluso est euidem ab extrinseco puta ab euidentia praemissarum: sed praemissae sunt euidentes euidentia intrinseca: uia a terminit propriis capitur illaeuidentia. Et hoc M.quod uolebat dicere Aristo. quod necesse est magis praemistis assentit quam conclusoni: quia euidelia conclusionis, habetur ab euidentia premissarum. Et dico ut in plurimum, propter dominum Occham. de Petrum de Alyaco. qui dicunt quod aliquando e eluso demonstrationis esse uidens per experientiam, de non solum per demo
Pio alia parte ponatur aliud exemplsit ut Petrus dicit l, ras sitas propter Deum. Similiter dat eleemosinam propter Deum mnis est ly propter Deum ti dare eleemos nam, ues dicere hora Lest mediunt Lidico hie, quod omnia illa quae ponsitur ante ly, propter, sunt media ad suem: ec illud quodponitur postly propter est finii. Tune sic: istud dare eleemosina, accipit suam bonitatem a bonitate snis: sie uidelicet, quod usinia non esset bonus, totum istud puta dare eleemosinam uullo modo esset bonum.
Est tamen notandum, quod no sequitur, qudd si finii si bonux, quod media sint bona. Exemplum, ut istae uult tarnicari propter Deum, bene uerum ea, quod doctor ex dicunt , qu5d
impossibile est, quod media sint bona, nisi finis si bonus ; sed non oportet quod si finis sit bonus, quod media snt bona re taquando dicitur, quod quicui id agant homines, intentio iudicat omne :uerum est in malis, puta si finis est malus, o muta sunt mala: sed non oportet,quod ita sit in bonii. dex πι-. secundo intelligitur ex parte potentiarum: se uidelicet, ruod seut ii uellectus ordinate tendens in conclusionem.i. asentiem conclusioni, assentit concluconi propter assensum praemissarum:ita uoluntas recte uolens, vult media propter linem. Dicit ultra doctor, quod in istis duobus, est intelligenda ista proposito: sed non in omnibus primo intellectus non
potest Gentire condusoni, uis propter praemiuis: sed uolua
107쪽
Di potest uelle media non propter finem: sed propter se, quia
potest frui medijs, idest amare media propter se. Exem una, Petrux vult dare eleeniosnam propter Deum uoluntas Petri poteti diligere hoc quini est date eleemo unam propter se, de non propter aliud, est litui utendis, ta est magnum pecca
Est ibi parua dissicultas , quomodo principium ea evidens
exteram uis: sic intelligitur, quod notitia euidens, idessassensus principii , cautatur ex notitiis limplicibus terminorum: se non est deuoluntate voluntas ei libera, se ipsam determi. nat ad uolendum ut a P quocunque obiecto tibi praesentato, potest ex natura sua non habere actum. sic non eis de intelle . - ctu quia intellectus mouetur ab obiecto motione naturali. Tertia probatio talis est, uoluntas necessario, diligit Deueognitum, siue in uniuersali, siue in particulari ergo uoluntas circa aliquid, necessario habebit dilectione ni suam. antecedis probatur: uoluntas necedario diligit illud, participatione cuius diligit quicquid diligit, sed ratione Dei, di participatione Dei,diligit quicquid dii i*it:ergo. tria textiam probatione Scotus dat duas solutione, a rima est, et maior propositio est falsa, uolutas vult necessario illud, - ψ IH participatione uult quicquid uult. Et suppono teta, Tomitia habeant participationem a Deo in bonitate: non tameptopter Loe sequitur,l Deus necessario diligatur r dc istud expetimur in oppostum.1 at Scotus aliam s.lutionem:& diciti ista propolitio. uoluntas necessario uult illud, cuius participatioue uult quicquid vult .habet duplicem sensum, uniit
sensus est, u quan uoluntas vult aliquid ratione alterius, inquantum est uolitum illud alterum, ptius uult istud quim aliud. Lxemplum, uoluntas Petra uuli, seu diligit Ioannem: Ecnon diligit Ioannem, nisi quia Deus est dilectus:ergo prius diligit Petrum, quani Ioannem: ergo non potest diligere Ioanne, nisi Dcus lit prius dilectu . Et iste sensiis est uerius . Alius sensus est,es uoluntas necessario uult illud, a quo alia Meilliunt suamentitatem: suam bonitatem: de ite iste sensio esta sit . unde licet omnia entia capiant sitam bonitatem suamentitatem, a Deo: non propter hoc sequitur , quod Deus ne stario diligatur. vi de ista non est euidens, sed mere credita,
omnia debent diligi propter Deum. Vnde Philos phi lumine
naturali cognouerunt Deum esse primam causam; esse ens eminentissimum sed non potuerunt cognoscere lumine naturali,quod omnia sunt diligenda propter Deum Et per hoe soluuntur quaestiones: utrum Pnerant uene asere moralite dico uinon:quia non habebant finem: sed totum ex reuelatione patrum, N patriarcharum. Dato ergo , quod omnia entia participent suam bonitatem, de entitatem a Deo. i. capiant
quicquid habent a Deo: tamen propter hoc non sequitur, UDeus nec euario diligatur:& istud uolebat habere Au .ultimo de tri. .v.ubi dicebat, tolle hoc tolle illud. vi de ipsum bovum ii pote ede ita Deum uidebis: non alio bono bonum, sed bonum omnis boni. Et breuiter ista auctoritas. nihil aliud vult hab re, niti tolle bonum creatum, quod est bonum de dens a Deo. Et tolle aliud bonum, adhue uidebis unum bonuputa Deum.quod non est bonum ab alio. i. quod nou accipit
1βε ratione non uidentur probare conelusionem sce. M sequenter soluti tribus rationibus sancti Thomae.& Henrici. quibus probabant,u cum libertate uoluntatis, stet necessitas: non quod illi non probent uerum, sed quia non concludunt. Et ideo Oilendo fallitatem illarum rationum. Primo
uult habere doctor no iter, quod nulla est implicatio, quod
qi cognoscat Deum, Sc non diligat eum: uolutas nostra est liber : : o ergo quod intellectus cognoscat Deum usi oportet, quod uoluntas diligat. Dico ultra, quod est ordo inter intellectum, Se uoluntatem i quia voluntas non potest habere acium suis m. viii mediante cogmtione. Et hoc O.'uod dicit Auxu .nibit est uolitum . nisi praecognitum. Ex isto sequitur, quod cognitio saltem natura praece. t uolitionem. Dico no.Qo et natura uina secundum communem cursum, simillem pote sit cognitio, di actus uoluntatis nihilominus actu intellectu . tiara praecedit actum uoluntatis. Et iunt duo absolu ta et so pi tutum, puta intellectus poterit esse, ine actu volun
esse dicitur. Diceret Henricus,quod ista maior ess uera, si illa duo abiblota non dependeant ab uno tertio, sed lic est, u
cognitio . e volitio sunt duo absoluta uerum est: sed ista duo dependent ab uno tertio.nuta bobiecto . Et proptet hoc. v num non potest esse lineali unde ambo dependent ab obie-
diligo Deum ista duo dependent ab obiecto, puta a Deo.
Contra hoc arguitur tibi sic domine Henrice, quandocu Tendaturque aliquid poteti immediate esse a Deo, di contingenter: si Deus istud iaciat mediante aliqua causa, propter hoc non sequitur. quod Deus necessario iaciat istud: sedile est, u Deus immediate, de contingenter potest producere notitiam obiscit ergo dato, quod producat illa mediante obiecto, non propter hoc te uitur, necessario illam producat. Unde est ibi regula Scoti: quando principium productivum immediat E. ta contingenter potest producere aliquid nihil est, P posse eum necessitate ad illud producendum, nisi esset prima in sa:puta Deus: ergo Factus producatur obiecto , no potest
iacere necessitatem in productione. Praeterea arguitur sic. Potentia, quae non necessario continnuat actum suum, non necessario producit attiam suum i sed se est,quod uoluntas non necessariis continuat dilectionem Dei: ut experimur:ergo non necessario producit eam. maior probatur: iuia i potentia necessario principiet actum suum, cum ipta se in nr habeat talem rationem intrinsecam principiandi, seinperi lud producet rergos necessario principiat, neeeitatio continuabit. vlide est ibi notandum unum uera quod onmis potentia necessariis principians aliquem actum necessario continuat illud actum. Alia regula. Non oportet, u si aliqua potentia necessariis coiri inuet aliquem actum: πpropter hoc necessario producat illum actum: immo est alia Cregula omnis potentia creata prinluces aliquem actum, per aliquod tentus necessat iis continua: illum. hLst ibi di inculia , di breui et pono unam regulam. In illa necessitate qua uoluntas ibi nece litatur, non meretur neq, demeretur alio metito, quam millo inii ii metebatur, uet 'demerebatur in quo producebat. Per Loe soluitur quaestio utrum .continuatio actus, aggra uel peccatum. Respondet doctor. Dico v continuatio necessaria actus, non aggrauat peccatum: sed solum continuatio P contingens. Et dico, si continuatio ista contingem est, quando potest cessare ab actu. Vlterius est notandum, quod appetitus sensitiuus est talis
naturae , lueeessario assigit se obicio. Et inquantum est de se, necessario continuat: sed corrigitur iste appetitus a uoluntate, Se ratione. ideo magnum periculum est, quando volu tas condelectatur appetiti ui senstiuo.
Tue est ibi dissicultas pro minore, lux uult pmbare, quod
uoluuias non necessariis continuat actum suum. Et ibi matur sic. voluntas potest remouere causam quae necessario tequiritur ad uolitione utiergo tunc poterit facete, ut tunc noue econtinua. Antecedens probatur. uoluntas potest suspendero intellectum ab operatione sua. Et illa inieratio, puta cognitio requiritur ad uolition .et go si possit illam causam remouete, poterit cessare ab inu. r. ii
Et est ibi notaudum, et uoluntas est domina supra omnes ποῦ
alias potenta s. Et hoc est, F dicit Augustinus in b, o retra - .ctationum, Umbii est magis in potestate uoluntatas,quam Psa uoluntas, ubi non intelligitur deentitate uoluntatis: qu non potest se produceteram trio nullam potestatem habet ad producendum suam entitatem. Intelligitur ei de actu uoluntatis, puta ut nihil est magis in potestate uolutatis, quam
ipse actu, uoluntatis. Et diei: locior, quisd hoc non soli intelligitur respectu sui, sed rei pectu Piarum potentiarum. Vnde uoluntas ex imperio suo pos est sacere, quod aliae poteritiae habebunt actum. de potest eas suspendere ab actu earum. Exemplum potest uoluntas ex imperio suo sacere, i intere. tu, aliquid intelligat quod prius non intelligebat potest v luntas ex imperio suo tacere, et intellectus qui nunc aliquid intea git ponea non intelligat. unde u intellectus speculetur nune circa uirtutes , uolua tas diuertet illum intellectum ad considerandum .iiud. Et est notandum. Quod intellitium diuertere, non est nisvoluntatem uelle intellectum aliud considerate. Istud posset di mii practicariolai ἡ de sensibus. ut uideo albedinem. svoluntas i. ad
uelit faciet, ae ego non aspiciam amplius albedinem. Et tunc ab . iacit intellinum cestate ab operatione sua. Dicit ultra doctoi noster: etiam potest iacete cessare intellinum a consideratione alicuius . non impediendo, sia ad aliud obiectum
Et ite dupliciter uoluntas iacit cessare intellectum ab ope ratione tua. Primo ex imperio suo, se quod imperabat tutellectus. ne amplius consideret de tali obiecto uolunta, iacit dupliciter cessare intellectum ab operatione sua . secundo nou
108쪽
yrima notione, sed diuertendo intellectum ad consderationem alterius obiecit.
Tarsit duo dubia. Primum est a iitrum uoluntas possit re intellectum cellare ab omni eius operatione si quod nihil' cognoscati Respondet doctor, quod non: quia non potest i cerei mellectum cessare a cognatione, quae requiritur ira. 'perium pet quod facit celsare. unde intellectus nunc coni de saluum rat lapidem uoluntas vult iacere celsare intellectum a tali eo in iniit --iideratione per imperium suum, uolendo intellectum cessare. ti is sine Tune uoluntas non potest habere imperium istud, nisi medi . a te aliqua cognitione. Ideo non poteti sacere cet ate intellectum a tali cognitione,quae requiritur ad tale imperium. Sed bene ab omnibus aliis , quae nou requiruntur ad tale imper, si cellandi. Secundum dubium utrum uoluntas possit cessare ab omni operatione, sic, τ nullam operationem habeat. Respondet doctor Lie, et non: quia non potest cessare ab actu:nisi mediante imperio tuo.& illud imperium est uelle cessare . di illud uelle cessare,est actus uoluntatis. Vnde ibi quaeritur. & est magna dissicultas de non contis, id ἔ-la nuatione actus. aerunt doctores : quid est uoluntatem non ι-. n. cui continuare actum. Unde Gregorius.Ocellam. Petrus de Atianis are actis codicunt: quod non continuare acium, ea non uelle habete actum. Ex quo sequitur, quM ad hoe quod uoluntas non contaianuet, non requiritur actus politiuus: sed est solum uoluntate non ueli Motus dicit ibi oppositum,puta, no continuare, est peractum positiuum uoluntatis: puta per velle cessare. Lepet istud posset orte inquiri de peccato omi ilionis:ut tu peccatum omissionis possit fieri sue actu potitiuo uoluntaris:pura sine hoe quod uolo omittere istum actum. De isto articulo, ecclDoctor noster quaerebat in isto articulo, utrum uoluntas pollit necessitati. Visum est, quod pro conclusione omnium doctorum:quod uolutitas potest nece ilitari quod ii essi ' Mindi tas non repugnat libertati. Istud tui tollensii inde uoluntate libera diuina. rei ciu duorum: puta indiligendoseita produc do di spiritumsanctum. necessario se diligit: & necessario ptvducitria mi d spiritum.de produci tui a uoluntate per modum amoris. ER T dii ficultas de uoluntate creata. Dictum est, cae volutas creata beata nece ilitatura Se inuiden o Deum ita in diligendo eum. Restat temper disiicultas de uoluntat e ereata via totist Et ponit doctor talem propositionem. Ibi saltem probabiliter potest diei.
Conclusio doctoris est talis. Quod uiator qualiter eunque
xpprehendit mim: uel ulti π.um suem: siue in uniuersali, si Me in particulari. quanzum e Ide se , non necessitatur ad diligendum Deum. Immo pot eu non diligere Deum. Ista concluso tenebitur pollea in secundo articulo: ubi magis declarabitur. Restat mane una difficultas. Vtrum uoluntas infinita,puta Dei sic uelit aliquam creaturam esse, uel saluati: quod non possit eam uelle nora esse:uel non possi ei non dare uitam ae- a M. n. nam, Exemplu'm: voluntas Dei uult date beatitudinem Pelii p. te. x mutium; iter. uelle non date hias Respondet doctor perdis citonem mitium dociorum. Duplex eii ne ilitas, ici Migii licet ii unita immutabilitatis, di necessitas ineuitabilitari Tunc dico, quod necessi as immutabilitatis:idestquet non potest nutari:est ubi potest esse mutatio:& quia in Deo non Dis l. h. - potest ei e mutatio. Ideo Deus quicquid uult, uult necessario . t cessitate immutabilitatis: etiam circa creatura . Sed dices
- istud im .in eompositione semper aliquid importat.&dico ibi quid negat ly in Respondet dotior quod y in, negat actum . . oriis iuccedere actui .lta quia est sellius: Deu uult nece lario, necessitate immutabilitatis Petrum saluari, id est se uult, quod E. actu, oppolitu inni quini succedet in Deo. quod ostendo: uia si actus oppositus sibi succederet: Deus iuccessio duosm actus haberet . quod est impossibile et quia illud argueret
mirabilem mutationem in Deo nostro. aut auid ergo Deus uult circa creaturas, utili necessario necessitate mutabilia
Alia est neeessitat ineuitabilitati . N dico, quod ista neces. sitas ineuitabilitatis duas negatione, importat. Importat, lactus oppositus sibi non succedet meque potest in oppositum. M , d nil a , orea creaturas, nihil nula necessatio, necessitate incultabilitatis patet quia qui quid uult elio creaturam, potest non uelle. Lxemplum. quae ratori ut tumDcus ne sario uelit date Maudinem Petro: Primo uult necessario necessitate immutabilitatiet, ut uisum est ergo dii scultas rutrum uelit necessario, neces litate in euitabilitatis.quod nihil aluid est quaerere. nili, utrum sic umlit, quod non possit non ueste. Ista materia tangit materiam de pnaedem natione,& de reprobatione,quae adhuc in ista qu
lici tantiu uno, qood quicquid Deut uult ad extra, id ei circa creaturam, mere contingenter vult idest se uult.quod Potest non uelle illud. ut si uult dare beatitudinem Petro; ite uult, quod potest uelle sibi non date. Et sic circa et eaturam, necessitabitur, necessitate ineuitabilitatis: quia liuult, potest non uelle . si uult dare, potest velle non dare, Ac. Et sic patet quomodo uoluntas increata neces statur: ta respectu quorum necessitatur: ta qua necessitate nece
v TLRivs est notandum pro uno uerbo. Quod diei tibi doctor de coactione.uoluntatis , utrum uoluntas possit c si . ta ista quaestio est tam de uoluntate creata , quam de u luntate increata. Et dicitur communiter,quod uoluntas non potest cogi. Ideo ponitur talis conclusio Licet uoluntas possit necessi- V.l nisitati: tamen non potest cogi dico uoluntas tam creata, quam p. s.si gi.
Et est notandum , quod emi, Seuiolentari, idem sunt in materia theologio. Sed uiolentari est tecipere aliquid contra naturalem eius inclinationem . Exemplum.lapis uiolen-i ter mouetur sursum: quia recipit motum iursum contra natura em eius inclinationem. Ideo videamus si uoluntas positi reeipere aliquid contra naturalem ei ut inclinationem:
quod is postit, uiolentabitur, & cogetur. si non uiolent abiis risui μι- tur neque cogetur . Sed se est, quod non potest recipere pii nolumo
aliquid contra naturalem inclinationem . Patet, uoluntas iras Dunon recipit : nisi suos aerus : puta uelle, &nolle. de habitus inci --εqui severantur ex talibus actibus . nec Deut pollet fatere, quod reciperet aliud. & ad omnia ista inclinat ut uoluntas. Quod ostendo : quia pro regula et quaelibet potentia habet Daturalem inclinationem ad suas operationes, se ad habitus sequentes illas operationes: sicut lapis habet naturalem ii elluationem descemlete deorsum. Et ideo respectu illo
tum a quocunque capiat, non uiolentatur; neque cogitur. It sc licet uoluntas necestitetur, non potest tamen cogi: ne que uiolentari. DR s BC NDO PRtraci P Axi. Docti, rin isto se . Qindo attieulo uult respondere ad quaestionem, in qua qu rebatur: utrum cum libertate uoluntatis .stet neceuitas. sic uide
licet, quod misit dici, uoluntas libere habet ilium actum;&nece statio . Tune quaerit 'utrum istud copulatum possit esse uerum Respondet doctor cuin libertate uoluntatis, stat nece si itastes pectu unius de eiusdem actus N obiecti .itam uolatas habet unum, de idem libere, di necestatio. Probat doctor noster istam conclusionem duabus auctoritatibus,& aliquib.
Prima auctoritas est auctoritas A vetustini: & debet se isto mari auctoritas Monio est a Deo productus qui bene,& male agere potest. lic quod s bene, praemiabitur: si male, pumetur. vltra dicit Augustinus atomo se est productus eum uoluntate, quod habet nolle circa in selieitatem, & miseriam, sie quod non potest uelle: item cirea Deum habet uelle, sic, quod non potest habere nolle.Tune se:quod perfectionis est,
non debet negari a uoluntate, nisi sit ratio eoueniens, uel auctoritansed perseditionis est,' uoluntas determinetur ad beve agendum, sic, P non posit male agere.L sic et non possit uelle peceatum:& non habetur auctoritat, neque ratio istud neganx conuenire uoluntati. ergo istud non est negandum deuoluntate. Vnde hoc quod est beatot no poste male agere n5 tollit libertatem uoluntati Mergo necessitas benὰ agendi, taecum libertate.
Secunda auctoritat est Anselmi. Et formatur se Illud quod decet Sc expedit alicui, sic ut non potest illud perdere,liberius tibi conuenit, quam quod possit illud heidete,sed non posse illud perdere importat quandam neeeuitatem. Igitur. Vnde uult habere Anselmul, ex ista auctoritate: m habens actu bonum:& non posse perdere illum, non tollitis et talem millo: M, D ed reddit illum magis esse liberum. Vnde decet, in reri albo u. a.
nestatem: ea pedit, importat utilitat E. expedit hominemn deui. Oexti. i utile e oportet. importat obligationem: uel necenitate, etiam tenetur.
109쪽
ITEM probatur ratione. Et sorinatur se ratio. Dictum est quod Deus necessario esse, di sitam bonitatem, ita quod non potest se non diligere:& tamen mere libere sediligu er-fo cum libertate stat necessita .minor probatur:putari Deusibere se diligat : quandocunque aliqua potentia operativa uult unum in ordine ad aliud, illa duo uult aequaliter, & sub eodem modo uolendi:sed se est. U Deut mere libere diligite reaturam propter se ergo libere diligit extrema, puta creaturam,& se. urus indiligit creaturam propter laeunt libete. pater,non aliter diligit creaturam, uim eam producat; Producit eam libere.ergo diligit eam libere. Pro declaratione istius textus, est notandum .ptimo, quυd est hie de mente scoti:quod per ouum, di eundoni actum, uo lumus media & finem . Vlterius est de mente doctoris. quod quando circa aliqua duo possunt esse duo actus circa illa potest esse unus actus collativus.quod si sit in intellectu, rit -- presentativus illorum duorum: si inuoluntate. termin nivrm - δε- duo Et hoe tenent Occham,de Aliaco; de sere omnes alii do res: nisi Gregorius retiam tenet de nouo cactro. qui optima argumenta iacit contra de Arimino.
PRAETEREA secundo arguitur se Amo Sc operatio, est circa finem ultimum,est persectior actio. qua potetiae pol si conuenire ergo persectionis erit, et illa actio firmetur, de necessario sibi conueniat. Exemplum. pei sectior actio uoluntatis est circa finem ultimum: puta diligendo Deum ergo p sectionis est ui habeat illam dilectionem firmiter, de necessa rio pocum illa libertate, stat necessitas. Sequitur corollarium de mente doctoris,ae persectius bonuquod miliamus habere,eii diligere Deum.1'RAETRREA arguitur se. Conditio persectionis alicuius potentiae non repugnat illi quod est de intrinseca ratione itatius potentiae Sed necessatio habere actum ei tea ultimum finem, est persectionis uoluntatis: ergo non repuenabit illi qa est intons a ratio ipsius uoluntatis: sicut est ipsa ibertas. Unrsiam, ' de ει mente doctorta est, quod libertas est de intrinseca ratio M. aiso ne uoluntatis: sicut differentia est de intrinseca ratione ali
unde uoluntas dissi nitur se :est appetitus liber: appetitus,
pro genere: liber loco disserentiae: ergo libertas est de intoniat 1 a ratione ipsuς uoluntatis ergo illud liuod est persectionis uoluntatis, non repugnabit illi libertati et seut est nee essitas agendi.& quaerati iriVnde uenit, F Deus necessario diligit se, te c5tingenter diligit creaturam s Respondet doctor non est quaereda ratio eorum,quorum non eu ratio . Si quis quaerat: quare homo est animal rationale Dico u, non est ratio. Vnde dicit Primi is a doctor:principiorum non est ratio. Unde non est aliqua ratio: U H. quare omne torum est maius sua parte.
Ad proposium. Ista propositio i Deus diligit se: seu uult bonitatem suam, est propositio immediata, non potest ostendi . Tmine is non est ergo ibi quaerenda ratio. Ista propositio in practicis:
ra -- Deus diligit se: Deus est diligendus est principium. ideo sicut in speculatiuis non est quaerenda ratio Principiorum , ita nee in practicis.
Diam imperfectionis, Re. JDie mihi quid est libere ageres Et arguitur se Libere agere, est se agere quod quanta agens agit, potest non ageret' ergo eum libertate nunquam stat necessitas. Respondet doctor noster quod istud argumentum procedit ex ignorantia huius, quod eli libere apere:&contingenter agere. unde libeia agere, non est non poste agere quando agens agit, sed ad coplacenter. te eligibiliter; quasi sedeterminare ad agendum, s- ue contingenter se determinet sue necessario. Capiamus u-
' num exemplum. Voluntati praesumatur unum obiectum quid ν derer minat uoluntatem: ues trabit quasi uoluntatem ad ha bendum actum circa illud: Ipsamet se determinat ad hoc . 5e istud se sic determinare.isi re actum. est libertas seu lib*t E agere.
Ex quo sequitur. disterentia quae est intolibet agere; de
naturaliter agere.Naturaliter agere, non est se determinare
ad agendum; sed ab alio det ei minatur: puta,uci ab illo, quod simia approximat agens ad passum: uel ab illo, quod remouet imperia dimentum.
Moe go. Ex quo sequitur qu/d est mens doctoris: quod i si duo moedi limia, di non possunt simul state, respectu unius actus Ec obiecti: puta libete agere, e naturaliter agere ia libere agare, ea ses determinare ad agendum: de naturaliter ab alio. Ideo dicit doctor noster hic, et imperiectionis est, determinati ad posse
tius: pura τ si Deus necessario determinaretur ad creaturam. imperiectionis esset. Sed 'i necessario determinetur respectu sui:puta diligendose: perfectioius est. De tertio principali, ede.J onsequenter doctor noster uult respondere ad tertium I 'marticulum. Qui est: utrum eum libertate, possit stare necessitas naturalis. visum est, quod potest simul stare necessitas simpliciter i. i, libere producat, dc necessatio 3 sed utrum libere,
ec naturaliter. i. ad modum entis naturalis sic quaeritur. R
spondet doctor adducendo opimHenride Gandauo: qui statia aliquibux prc stionibus.
Prima propolitio.Cum libertate uoluntatis, stat neces tas naturalis, respectu alicuius productionis. Et dicit, ui respectu spirationis, qui est actus notionalis ita τ uult dicere Henricus,* spiritus sanctus producitur libere:quia a uoluntate: necessario ,notum est. dc naturaliter.
Et ponit ibi unam regulam falsam. Nihil potest produci simile in natura producenti, nisi produeatur naturaliter: sed
spiritus sanctus est similis patri, de filio in natura ι quia quili
Ex quo insert iste Henricus, quod uoluntas inquantum est uoluntas,idest in ratione potentiae, non potest esse principium ali ius, quod est smile producenti. Probat: ita in no Dis uoluntas posset producere siquid simile producenti in
quo insert aliud corollarium Henricus. Volsitas patris, de filii, est principium elicitiuum spiritus sancti, non inquantum est potentia libera: sed inquavium est fundata, idest annexa per identitatem essentiae diuinae . de ratione illius ideat sotionis.
Ex quo sequitur, ut Henricus uult habere, u) uoluntas patris de filia, inquantum est uoluntas Sc libera, habet unam necessitatem:puta diligendi Deum. de habet aliam necessitatem inquantum ipsa est fundata i identiscata cum essentia diuinna de tunc habet aliam necessitatem: puta necessitatem naturalem .de secundum istam producit simile in natura. Dicit ultra Henricus,quod ista necessitas naturalis, quam habet propter identitatem quam habet cum essentia diuina, non praeuenit libet talem uoluntatis: sed quodammodo coacomitatur. de propter hoc, quod concomitatur libertatem , sat libertas i ergo libertas stat cum ista necessitate naturali. Ex istis inseri Henricus,quod non est inconueniens, quod multae sint propositiones necessiriae.aliter tamε de Liter. dae exemplum. Ista est necessaria. Deus necessario vivit, necessitate naturali quia naturae conuenit uiuere.Sed dices:quid intelligis per uiuit, idest habere actus uitale. pura actus intellectus de uoluntatis Deus necessario intelligit; necessaria est, necessitate intellectualitatis, determinaticis potent m ad interuligendum.
a. 1 eqvio sit de iacto, potest sumi r la vera, qudd potentia naturalis, sicut est intellectus determinatur ad intelii -
sendum ab intelligibili, de aliquando a uoluntate. Et hoc est quod heri dicebatur, quod agenu naturale,semper determinatur ab alio. re magis uidebinius in fine istius quastionis. Sed ilia. Deus necessario spirat spiritum cinctum est. nece satiane
cessitate naturali, non praeueniente libertatem uoluntatis,
sed eoncomitantisimiliter ista. Deus necessario amat se, est necta uia necessitate naturali, consequente infinitatem. Ita v si quis quaerat:quare Deus necessario amat set quia Deus εinfinitus. Sec breuiter quicquid sit, parum est curandu de ista diuersitate necessitatis. I ropositiones sunt ueri in hoc, Domnes sunt necessariae.sed ponere illam diuerstatem necessitatis, non est opus, nec utile.
Contra istud, de cilcontra istam opinionem arguit doctor noster,siciliter, & Misi eo
breuiter. Et sic sol matur ratio. Voluntas non potest propter identitatem quam habet cum Gentia diuina, habere necessitatem aliam,quam necessitatem liberam. ergo tu male dicis.
quod propter hoc , quod fundatur, idest identificatur cum
essentia diuina, tr it unam necessitatem naturalem. At
tecede sis probatur: illud quod sui atur, uel identificatur cum aliquo, non potest habere plures necessitate. . qui millud cum quo identificatur. Et tamen suo luntas proptet identitatem , quam habet cum euentia diuina, nabet necessitatem naturalem , haberet tunc duas neces states, de essentia diuina nullam habet: nisi sorte necessitatem essendi, te sic uoluntas diuina haberet plures necessitates,quim essentia divina:haberet uua iespicius actus notionalis:
110쪽
. Scothia in respectu p uctionis spiritus sancti uiuat i eareturnia
cessitas naturalis:& haberet unam qua necessuu io diligeret. se: di se haberet plures,quam essentia diuina.quod est impostibile. Praeterea.&cl. Memoria in diminis producit filium, idest intellectuteum
essentia diuina, quae saciunt memoriam fmcundam producte adium necessario,& naturaliter: quia intelle ι est potentia naturalis. Similiter uoluntas & essentia diuina, quae est praesens uoluntati in ratione diligibilis, producunt spiritum si actum,di libere,& necessario: sed propter istud puta quod esse semia est praesens uoluntati , non trahitur aliqua necesssitas. e maledicis Hentio, T in ista spiratione uoltimas trahit quandam ne ilitatem natur rimastud argumentum Moxota dit uerum
Dicit doctor uidendat realiter eonfundete istum Henricum, quod si Henricus uellet intelligere,quod uoluntas cum assistentia essentiae diuinae in ratione obiecti amabilis, producit spiritum sanctum,optim iceret: di sumus eum ipso. Sed dicendo, quod uoluntas propter identitatem quam habet ea essentia, trahit sibi unam necessitatem: hoe non est intelligibis ea tin hoe non concedimus eum : sed simpliciter est negan. s. de quando spiritus sanctus producitur,necessario producitur.&ita necessitas, est ex parte utriusque extremi: pu ta ex parte essentiae diuinae ac ratioue potentiae:& non ab idelitate quam habet cum essentia diuina. Bieuiter ergo dubius et iste Henriobscurus, di confusus: nec sua dictauu tui ha-ii here liquam probabilitatem.
Nota, quod pater producit illium t. quam principi u quod,
i addi est suppositum producens.Sed memorias unda produ. i p quo; scut Petrus intelligit, di ta i quam piu cipium quodpioducitantellectionem de intellectus tanquam principium quo producit intellectionen
R. Deirio tertio articulo, diciti
M. adi .ar .. Intendit resim ere ad teri iam articulum in quo qumturris. γ ' ut viri cum libeatam uoluntatis possit sare necessis ax naturalis istod nihil aliud est quirere: nis tutioni stet, maliquod agis M et di nec is uio necessitate naturalis i spondet donis toto et or. lnatura potest capi dupliciter. Vno modo generaliter,
equ- - ut conue tur mentitate. te tunc omne ens, dicitur eee
-α naturale dest babens entitatem. Tune potu ut talas proposito. Aliquod ens potest esse ensnaturale,& liberum tu tipis uoluntas estens liberumragem liberum capiendo ergonaturam pro entitate:vollantas est ensnaturale, dest habensentitatem.&sie non quaerit dubium. Atio modo capitur natura stricte, uti distinguitur contra ensliberum Sicut capit Philosoplius in secundo physicorum ubi druit,quod agens diuiditur in agens naturale: di agens li-
. declaratione istius supponamus unum de mente do-- Vs. Puta quod Vens diuiditur in η:elix naturale e re invisi sis ' ageti, liberum . se uidelicet, quod omne agens, uel princi sis ritum activum:uel est asens natura Ques agem secundum propositon .
volt habete ultra doctor. Quod quando loquimur de agente tutatii sempG ioquimur de Vente naturali, ut distinguitur contraliberum: leu secundum propositum. Dices, 'nutabor mi istam distineti olim quam tu ponis .Respondet d Hor et immo multi doci ponunt istam distinctionem. i' imo Arist ponit eam in i j.physsub diuidit causam activam.dico duplex est causa leu principium activum. L secundum natu tam:& secundum propositum.
Et est notandum. Quod Aristoteles ibi declarat, quid ipse intelli it per agens secundum pro olitum.& dicit, quod peragens iecundum propolitum, intelligit omne agens quod agit per uoluntatem. Et dicit ibi Amtoteles, quod omne agens via reducitur,uel ad agens secundum naturam; uel ad asten, secundum propolitum.Ita quod bene sequitur: istud est agent per se: et go est asens secundum naturam, seu naturale:ues s. cundum pro pomum.
Dicit ultra docior quod Aristoteles ix.metaphysicopita quinto, ponit istam diuisionem:sed sib aliis terminis. de dicit
quod duplices sunt potentiae: quaedam sunt potentiae ratio . . lesidi quaedam sunt potentiae irrationales. Et vult habere , quod potentiae irrationales sum illae, quae necessariis agunt. potito obiecto: sicut omnes potentiae cogimium di senstiuae. Lx quo sequitur,m etiam intellecto uocatur. potentia i
rationalis Rura nece uario asit potita obiectis non impedito
ride non est in potesate intellectus inquantum intellectus tquin intelligat obiecto debite approximato: non impeditu. verum est, u potest distrahi per uoluntatem: sed hoc uon erit ex parte i pilius autellectus.
Dicit etiam, Augustinui ponit istam diuisionem, v.de ciuitate ubi dicit, quod duplex est causi. scausa naturalis: Neausa uoluntaria.
Ex quo infert Augustinus: quod agens seu principium activum, test multi modis nominari, scilicet sex modis qui a P agens secundum naturam potest nominati tribus modis. Ilairtio nominatur agen , se a principium naturale . Secundo nominatur principium it rationale. Tertio uocatur principium secundum iraturam.Similiter principium secundum proposi- . tum nominatur tribus modis, cprincipiunt secundum prop- situm, principaum liberum.&principium ration l . . Quaerit nunc docto utrum quando agens liberum agitia . aliquo agente naturali: utrum talis amo debeat dici naturalis, uel libera.
Pio declaratione ponit doctor aliquas propnsti nς d. miari
Prima.Cum uoluntare, saepe concurrit agens naturale Exsi umquandocunque uoluntas imperat eis caciter alicui alteri potentiae: tunc cum uoluntate concurrit agens naturale. exemplum. ut voluntas vult mouet inune motus qui fit E a duobus agentibus:& a uoluntate,& a potentia mortua. potentia motiva est agens naturale. voluntas est agem liberum. iste motu ergo, sit ab agente naturaliter,&libere.ti equiramus:
utrum de at dici naturalis. ues secundum propositum t Respondet doctor ponendo talem propositionem.
Quandocunque uoluntas. & aliqua potentia alia cocurrit Pre .ses. ad unum essectum, tunc Milo,uel ille ellectus debet denomi nari a uoluntate.& non ab alia potentia. ius ratio est: luis uoluntas est ibi principale age M.quia imperat alte i poteti recalia potentia tibi subiacet quoad imperium. Ideo uolutas est semper ibi principale agens: le ab ea fit denotuinario. Et secundario isti actus aliarum potentiarum, dicuntur ei te boni,
uel mali, pio quanto imperatur a uolunt te: quia linon im perarentur, non essent boni,neque mali:quias inpliciter esset actus naturales: licui desonias lapidis deorsum. Excmplum.
videre mulierem ad fornicandum:non est bonuni neque malum nis imperaretur a uoluntate.
Ex quo inseri doctor nosser ut intellectus subiacet appeti- . tui seu uoluntati ut a quod est sub imperio uoluntatis. Lx quo insert ulterius,quod sicut intellectus est sub imperio uoluntatis, ita alta quae sunt in intellectu: licui es scientia.
Lx quo sequitur,quod dato quod in intellectu sunt mulis si
eius intelligibiles, multi sunt habitus, non tamen oportet, intellectus secundum omnes illos intelligat:quia ilia etia iubiacent imperio uoluntatis, sic uidelicet, quea intellectus mediante imperio uoluntatis,potest uti multis speciebus timui, semel. Patet per unam experientiam:quando quis nos alloquitur de Roma formamus unam ciuitatem de nouo ex multis speciebus multarum rerum: intellectus utitur omnibus illas : & facimus unam ciuitatem, quae nunquam fuit nec erit .
Dieit do i pro concordia istius, duas propositione . Res ιPrima. Impossibile est. et aliquod κει respisu umiri actionis, te obiecti, si agens naturale,& iberum. Alia propositio. Iacet sit impossibile, in idem ages respectu
unius amonis. Sc obiecti, sit agens naturale. Sc liberum tamen cum agente libero: puta cum uoluntate potest concurrere a gens naturale. de tunc illi actio accipit aeno imitationem sua
ab agente libero, annuam a priuet i agente. sed quaeritur unde est,&cd aerit doctor .uoluntas aliquando necessario agit: quare
tunc non dicitur agere naturaliter.
Et arguitur sic. A ens dicatur agere naturalite quia determinatur ad sic agendum: Sed uoluntas non potest magis determinare,qui in v agit necessario; ergo tunc quando agit necessario, dicitur agere naturaliter.
Respondeo,Nc.JRespondet doctor ad istud argumentum, ponendo diseren Dilso
tiam tuter agens naturale: bc ageni liberum; dices, illud agens mer agens ideo dicitur age e naturaliter : quia determinatur ab alio ad n sic Vendum Lxemplum. Intellectus naturaliter intelligi la. Me..pidem,quare dicitur se agere uel intelligere naturaliter quia r .
determinatur ad se agendum ab obiecto, uel habit' ues a uolmane. sed agens la tum, nunctuam potest eue primum