장음표시 사용
91쪽
ti possumus assentare alicui, ruod nunquὶm suiliab sensi nostru : ergo etiam pollumus assentire isti, Deus unus. Antecedens probatur. Nam ex testimonio alicuius, possumus assentite alicui quod nunquam uidimus. Puta, Ro- via est magna: ergo ex testimonio alicuius possumus auentire isti, Deus es itinus, & unus. Et hoc fit semper virtute agentis creari:ergo uirtute agetas creati possumus aissem ire isti, Deus est mnus &unus. Et hoc communiter dicitur, v fides est exauditur ex teii monio aliorum, credimus illas Reae nunquam
uidimus: & illis quae non sunt de Ede. Le dieit doctor, quod quando te istimonium est ab aliquo quod minus deficere potest.tunc uirtute illius, magis alientimus illi Sed ite est quod communitas, minus eii desectibilis, quam aliquis illius communitatis:&ecclesia est una commυnitas quae icit Deum trimim, se unum & ista no potcst de dicite: ideo uirtute istius, eredimu .quod Deus est trinus b. unus:& istud uolebat dice te Augus unus cum dicebat coangelio non crederem, nisi e Hesae crederem. Pro isto textu est lint .ndum . Quod illa quae sunt in facia plura nostr uocalatur ueritates sacri canonis .& omnes iste ueritates, uocantur principia theologiae ex quibus fit discuisus theologicus, per que concluduntur conclusiones , quae non sunt in sacra scriptula: sed bene deducuntur ex his quae
sunt in iacte ieriptura: quae sunt principia in discursu the logico. autem dissicultas &e ai stquam illa quae sunt in sacra scriniura; sicut euangelia, sani principia theologiaeetquomodo assentimus eis per auctoritatem e eliae s Immo auctoritas ecclesae debet dici pii cipium Pro de elaratione est notandum, bd sicut die tam est, σilla quae sunt in iacta scriptura sunt principia. Dico ultra,Ψpostquam sunt principia, non Dissimi inendi per Lia principia. Dico tamen quod aposteriori est in discursu theologieo, quia possianus assentire ipsis petr aliquod motiuum, quod est posterius ipsis, non quod sit principium: sed aliquid mouens aposteriori licui auctoritas ecciesiae est quoddam motivum.&non principium mouens nos ad assentiendum illis quae sunt sacrae scripturae. soluit doctor aliquas paratas quaestiones.Prima est: utrum praeter fidem acquintam,sit ponenda fides intrusas Respondet doctor-sic. Et ponit talem propositionem. Praeter fidem aequiuia, ponenda est fides insisa quae a solo Deo pol produci:& licet homo ex puris naturalibus post et se disponere ad illam, non tamen potin expuris natu buxit
Etest notadum. Quod infidelis in putis naturalibus potest se disponere ad habendum fidem insusam:pura iaci edo quod
in se eu ad acquirendum fidem nostram. i ouit coctor uuam conuenientiam inter sidem insutam, testem acquisitam,dicens, quod conueniunt in hoc puta quod eoncurrui t ad eundem aiam: ut ad eundem assent uni alic tu, articuli fidei. Exemplum: sortes habet fidem acquisitam de isto articulo, Deus eii trinus ti unus. postquam habet istasdem acquisitam, cum istas de acquisita concurrit fide, insusa, ad pioducendum assensum, per quem visentimus isti articulo, Deus est uinus ti unus. Corollarium ride, insuta,& aenuist habentur de eisdem articulis, Ec propositionibus credibilibus. Immo de cauocunque articulo credibili habetur fides aequisita, de ill o habetur iidesimul, Dicti ultra , inlicet omnium credibilium sit una fides infusa; non tamen est una fides aequisit Sed tot sunt s. des acciuisitae, quot sunt credibilia.omnium tam ea est una tades in iis Ponit nune doctor digerentiam inter fidem inissam, re fidem aequii tam. Et prino disicientia est inlis Fides acquisita, sine fide inius , potest inclinate ad aliquem a sensum alicuius articuli, uel propositionis credibilis . Hoc probat doctor: ponendo v sit aliquis fidelis qui edietatur haereticus: notumect, u iste Perdit fidem infusam: quia non perditur fides inius, ius per bates . Notum est tamen quod ista Laereticus, anue assentit aliquibus propolitionibus de s dei alticulis; deuota per fidem intusaini quia eam pcrdidit. ergo per sdem ae- qinutam: eigo fides acquisita cum intellectu, sussicit ad assentiendum alicui alticulo fidei. Alia pars probatur:yutaui fides insilia, sine fide acqui ita inhil potest eausare. Notum inui baptizatu, habeis deui infusam: quia sibi producuntur in baptismo i x tres uirtutes, fides, spes, de charita Et tamen no-
inter uetes mite infidelitatem Nam haeresitrunquam excludit omnem assensum articulo um licet benὰ alicuius articu Dor li, uel aliquorum. Manet ergo cum aliquo asensit alicuius ar- imere M-tieuli fidei ed infidelitas, negat omnem assensum omnium sim ins
Vnde est ibi notandum, a Scotus in a. ponit unam bonam rationemisonendo talem propos onem. Nullus habitus inlusus, sine habitu acqisto, potest unquaerite in aliquem actu Cuius ratio es, quia si ita esset a postemus clare experiri nos habere tales habitus insisos. quod est falsum.
Alia differentia est inter sdem in sesam, & fidem acquisitam; quia fidei insita non notest subes e silium: fidei autem aequihtae bene potest subeue lessum, id est v, fide, infusa, nun '
quam potest inclinare ad salsum. Dicit doctor nosset, quod ratio est quia omnis habitus infitias , participat lumine diui. no, idest iu ut instrumenta uoluntatis diuinae: Ze non inesinat, nisi secundum exigentiam uolui talia diuinos i malleus rui est instrumentum fabri non concutit hirum; nisi secum um uoluntatem siliri.Ita habitus inuisus non inclinat, nisi secundum uoluntatem diuina Ideo fides insilia, non habet inclinare ad falsum.Sed bene fides aequisita, potest inclinare ad salsum. Cuius ratio ei quia fides aequista, immittitur ad sensum allevius, rura docioris,uel pristeatoris, qui mentiri potetu vel alterius hominis. Ideo Γdei aequisitae potest subesse talsum. La ibi notandum, quὁd quando dicimii, quὁd fidei a uistae ditest subesse filium, nihil aliud uolumus dicere, nisiouod fidei acquisita, inclinat ad falsum. Deelato τ ira sit. Antequam Christus incarnaretur, multi habebant fidem de ista; Christus inearnabitur :&acquiserunt sta fidem Nam Notum est, quod in illo instanti, uel immediate post, in quo Christus incarnatus est, adhuc inclinabit ad istum assensum a Christus incarnabitur. Notandum est hic, quod aliqui multum subtiles uolunt dicere,quod neque fides inhisa, neque iides acquisita, inclinat ad falsum. Et dicunt, quod quando habitus acquisitui qui di citur fides aequisita, inclinat ad si sum,desinit eu e fides, licet non desinat esse habitu . Ex quo inserunt,et non est inconueniens, ut aliquis KM,
tus idem numero, successive inclinet ad uerum, Sc ad trisum.
di ut aliquis habitus qui est praeci legenitus ex assensibus ueris,postea inclinat ad assensus salsos. de hoc propter mutati nem te Iste modus est multum ingeniosus, ει securior. C ONs L EN Tax vult probare quod fidei insitare . . test subtae filium, idest quod fides insus posset inclinare adulfum,quod est contra praedicta nota serviatur se argumentum doctoris, Quandocunctu duae causae concurrunt ad aliquem acium. 5c ille actus salsux diceret, Diceretur salsus ita ne ab una causa, sevi ab alia: sed se est, τsides insilia, di fides acquisita, concurrunt ad . actum talium ergo erit ita salsii a fide insisa, sicut a fide aequisita: ergo fides insus inelinat ad filiam: sicut aequisit uelinor probatur: quia quando isti ai senius fiebant 1:ti articulo. Christus incarnabitur; postquam Christus ibit inornatus; adhue assentiebant illi arti euto :& ad illum allensum concurret ibant, fides acquista, e sdes infusa: & ille essetisus erat salsus: ergo fides inius ainclinabat ad salsum. &u, fides intusa a hoe inclinabat, probo se: quia prius; puta ante incarnatione,
concurrebant ad talem assensum:e go adhue post incarnationem concurrebat ad illum assensum , cum non erat perdita, neque uirtus eius, erat perdita. Respondetur ad istud arti xum,ponendo talem propositionem. . .
Nunquam concedendum est, P fides infusa concurrat ad in liquod tali unti . Atia propositio Fido acquisita ut dictum est bene e currit ad talium. Et dato ir fides inlusa simul sit cum illa fide aequi sta: ipsa tamen non agit seu non concurrit ad assetis tali viri:quia eli iustiumentum spiritiis sancti: & non asit nisi secundum dispositionem spiritus sancti,qni non utitui illa s- de infusa ad talium. Ponitd itertiam disseremiam inter fidem insitam, getidem acquistam.& est quasi eadem cum prima: puta fidei innisa, sine fide acquista, non producit asserisums i, de tamen bene fides acquisita. Hoc probat; quia si fides inhisa se sola roduceret actum fidei, ta nos scuti 'non iusinat ad salum sciremus certitudinaliter. N euidenter, actus fidei esse varos: quod est falsum. Vnde ista ratio non aiat supra primam,
is esuriobatione ut dici do . . atra
92쪽
Contra x suestis: est mihi esse eertum, obseasdem insusam ut dicit AugustinuM ergo potest mihi eae certum, actu fidei esse uerum. Antecedent prodatur. Nam fides insulta quae euinamma mea, est mihi ita platens sicut anima mea: Sed Go possum cognoscere animam meam: go possum cognoscere fidem innisam. Respondet doctor ponendo duas tolu
1'tima. Anim est mihi praesens in ratione entitatis, sed noest in ratione obiecti: idest in ratione mouendi intellectum, ad causandum notitiam suam. Vnde dico unum uerum, aliquid esse nobis praesens in ratione obiecta milii aliud est, qua illud eis: in propinqua potentia cum intellectu, ad causanda notitiam suam. α hoe est esse praesens in ratione obiecti. Similiter dicit doctor.quod sceii dicendum de illis quae sunt in intellectu nostro, sicut de fide insulsa,puta ui sint nobis prisentia
quoad entatatem; sed non in ratione oriecti.
Alia solutio. Quando dicit Augustitius qnod fides est no bis praesens. intelligit de fide actu idest de actu fidei Nos enim
bene experimur habere tales actus sed non habitus tui usos. Docior respondet ad quaestionem. Puta utrum ista possit sciri a nobis lumine naturali.Deus est trinus α unus. Respondet docti inonendo dua propositiones. I ima. Ista non potest sciri a nobi x lumine naturali. Deus est trinus & unus .Quod probatur r quia uel hoc esset demonstratione,quia est,& a posteriori: uel demonii ratione propter quid.Sed nullum est dicendum. non demonii ratione,quia et , quia hoe inet ab essectu Dei arguendo ad causam. Sed hoe non quia omnis effectus qui est a trinitate , potest esse ab una persona, si per impossibi e esset solum una petibna in diuinis: quia tota ratio causandi, de creandi, inuenitur in una periori ergo ab essectu , non pol sumus arguere De ini esse trilium ec unum. Probat secundo , quod non uumus scire istam. Deus est itinus ti unus, demonstratione propter quid. Probat se. Nunquam potest sciri aliquid de aliquo demonstratione propter quid,nis per proprium conceptum ii ius: scd lumine naturali, non possumus habere proprium conceptiam de Deo: ergo seauitur, T lumine naturali, non samus scire ala quiddsmoniliatione propter quid, de ipso Deo. D L secundo principali. Doctor noster in isto secundo articulo uult adhuc quaerere: utrum naturaliter. idest uirtute agEtu naturalis, possumus habete notitiam propria de ipso Deo Respondet coctor ponendo talem concivi onem. quod nou. Qi probat quia omnis notitia de ipso Duo quae immediate habet repraesentare ipsum Deum, uti est intuit tua, uela strictiua: sed nullam possumus habere, etiam in quocunque
statu naturae,u .rcute cuiuscunque agetis naturalis: igitur in nor probatur, Primo de absit auiua, quae non habetur, nisi mediante specie intelligibili illius euius est: Sed uirtute agentis naturalis, non poteti haberi species inte ligibilis essentiae divinae ergo uirtute agentis naturatis non postumus babere notitiam abii ractivam de ipsis Deo.
Corollarium , et quicunque habet speciem intelligibilem de ipso Deo illam praecise habet ab ipso Deo. se quod nulluest agens creatum,cuius uirtus possit alti ete ad producet dum speciem intelligibilem diuinitatis. Et s arguatur. Naturaliter poliamus habere notitiam intuiti iram ipsius Dei: ergo male dicitur. Antecedes probatur, Deus potest esse iraptae iens ituelle tui nostro, sicut aliae res quae intuiti uecognoscuntur ab intellectu nostro: ergo etiam intellectus noster pollet ita bene intuitiue eognoscere Deum,sicut alias res.Reli deead illud argumentum , quod certe nulla res est quae sit nobis ita praesens, di intime praesens quo ad entitatem sicut Deus. Dico ultra, τ omni 1 res est nobis magis pratens pn ratione obiecti, quam iit ipse Deus. Li ratio huius est: quia Deus non causat suam notitiam, sicut alia obaecta, seu aliae res.Cuius ratio est,quia Deus suam notitiam mere, liberti sue partialiter, siue totaliter, causat,alia uero obiecta causant naturali. terat hoc est quod communiter dicitur Si Deus, uult,uidetur. si non uult,non uidetur. Et tota causa est quia mere libe re causat suam notitiam. Et pono ibi resulam. Nunquam esse his est in potestate alicuius, nisi causa ut tu potestate eius:Sed se est, quod uoluntas diuina qui habet producere suam notitiam,mere libere, non est in potetiate nostra: o essectus eius, pura notitia Dei, noest in potestate nostra. D O c T o R vult probate, et naturaliter possumus habere notitiam de Deo.
Et arguitur se Potentia habens aliquid pro obiecto adae. quato, potest co sine naturalite di attinaci hom illisii quod continetur sub illo obiecto Sedent inquantum in ,
est obiectum adaequatum nostra intellectus: ergo Sc. Pro deelaratione istius argumenti Fouuntur a. quae propositioncs. Prima Intellectus noster ex natura sua est similis intelle- ρο--ἰm.ctui angelico.Non dico quo ad entitatem sed quo ad cogno iam ter in scibilitatem: quia potest tot coguoicere, licut in euectus an- ιιE. R. zelicus. seia
secunda propositio Intelle Lis angelicus cognoscit Deum sci quod active se habet ad producendam notitiam Dei, ecquilibet intellectus beatus testem se dum istam doctorem, Irre Ita .amue se habet ad producendum suam oeati tuam n; putaui , asias acrisionem Dei, de dileiationem Dei se uidelicet. quod ocatus ut G iata reudet Deum, idest habet notitiam intuit tuam de Deo, de dicit ad acta docti et ille et intellectui beati, active coiicurrit ad illam uiso Dis..uem Dei. Ex quo sequitur corollarium. Quod intellectus ex natura sua potest a laue concurrere ad uitione Dei.d:ces,et go Deus concivebitur sub obiecto nostri intellectus, postquam tutellectus noster active se liabet ad talem notitiam Dei. Responde
tur,negando com equentiam.& ratio est, quia Deus non habet talem rationem moti ai sicut alia obiecta: quia alia mere naturaliter, de nece: sario mouent se, quod non possunt non movere,ad producendum suas notitias: Deus autem mere libet c.
Arguitur sic Qualiter eunque Deus se habeat, odit sub obiecta nostri inte lectus. Patet; quia sicut iam dictum est, ens inquantum ens, est obiectum nostri intellectus. Res det ut hi quod ei alii quam umens, esse obiectum nostri lutcilectu ,po- .is, Atest dupliciter intelligi.Vno modo sic, quod sit illud ad euius noritiam tutellectus habet natui alem inclinationem. dos e cocedo: quia intellectus liabet naturalem inclinationem ad notitiam cuiuscunque euiis.Et ideo ens est bene obiectum ade quat uni nostri intellectus, secundi in naturalem inclinationem: idest ad cuius notitiam tute lectus habet naturale in i clinationeni. Alio modo, ens inquantum e ut, si obiectum nostri intellectus, lie,'notitiam cuiuscunque entis uirtute a cis naturalis, et producere. Le sie est sessum Et hoe est qrdicunt Scotinae, uidelicet P ens inquantuni ens est obiectum adae uatum nostra intellectu , idest ad cuius notitiam intellectus habet naturalem inclinatiouem; sed non secundum at
CON E v xNτ a R doctor adducit opinionem sancti Thomae,quam adducitia pii modi. 3. Et stat in tali propos- Detione:quidditas rei materialix, est obiectum adaequat uni nosti intellectus, scui delicet,quod intellectus noster ex natura m irri molsua, non potest cognoscere nisi quidditatem materialem, is est rationem materialem, de extens bilem Et declarat istud sancius i boinas dicens, quod triplex est potentia cogniti ua. Quaedam est separata a materia, tam hi ellendo,quam in ca- Tripta gnoscendo, ut intellectus angelicus. Quaedam est coniuncta materiae in essendo, sed non in operado: ut intellectus noster, ii so. qui est in corpore: sed non indiget omano corporeo, ad c G D. gnoscendum suam notitiam. Atia eliquae est coniuncia materiae, ni in essendo,quam in operando, sicut potentiae sensitiuae. Et secundum hoe triplex est obiectum, seu his correspondet triplex obiectum proportionatum. Nam intellectui angelico, concipodet res omnino immierialis: sed intellectui notio,cortet iidet res materialis: non singularis,sed uniuersalis, cpotentax sensit iux praecise, correspondet res materialis
singulatis, quod dicitur communiter,dicendo, quod seolus est lingularium. Contra hane opinionem Arguit Sco. Arguit ut se intellectus noctur, de beatus, cognoscit Dia: mia ergo potest adhuc cognoscere aliud quam rem materialem. ι D. Tis. Dices uerum est;sse hoc per lumen gloriae, per quod tuu tur, de eleuatur,ad intelligendum Deum. Pro declaratione ei inorandum .u, lumen gloriae si sit, est unus habitus praecise creatus a Deo, per quem iuuatur intellectus, ad cognoscendum muni. g. aria. Contra doctor arguit: habitus non potest iuuare, neque ele. uare intellectiam, ad cognoscendum aliquid, quod non cadit sub obiecto uostri intellectus: sed perte Dahoma, Deus no cadit sub obiecto nostri intellectus: ergo lumen gloriae,quod tas is, non potest eleuare intellectum, ut cognoscat ipsum eum . Et istud magis declaratum est in primo, distin otia
tertia. Doctor noster uult arguere, Zc probare contra unum quod
di avia est in praecedeuti leuioata et uult probare,* Deus Moriectu
93쪽
obiectum naturaliter, mouen .ad eius eognitionem. Et arguit sci Deus naturaliter mouet primum intelle bim. eo similem motionem habet, respectis aliorum intellectuum: et o & noster intellectus naturaliter mouebitur.probatur. Naessentia diuina moues intellectum diuinum merre naturaliter: ergo etiam & simili modo mouebit omnes alios intellectus: quia est similis motio respectu intellectus diuini; de respectu aliorum intellectuum. Et pro declaratione imaginandum est, τ uerum et , quod Deus cognoscit se, scii intestigit se, & ad intelligendum se, ista intelligentia causatur, uel habetur a se, de ab intellectu, uel quasi causatur.Tune arsumentum hoc habet, v elientia diuina mere naturaliter se habet Q illam notitiam . per quamus cognoscit se: ergo etiam sie se habebit ad causanda notitiam . per quam Petrus cognoscit Deum. Et est notandum, τ istud argumentum uidetur quaerere, quomodo essentia diuina se habeat respectu intellectus diuini Q cognoscendum ipsam. N ad notitiam, perquam e n
scit essentiam diuinam, utrum tuquam, libere, uel natura liter.
Ponit doctor aliquat propositione , pro solutione. Prima propossitio. Prima motio in entibit, est necessario naturalit . sed dico quae est illa prima motio in entibus t Respondet ut quod est illa quam motio libera necessirio ptiesupponit:ergo est motio intellectus, qua obiectum mouet intellectum.
Et est ibi notandum,qubd per motionem intelligimus omnem productionem: quicquid producit aliquid mouet; & qs
movetur aliquid reeipit, uel deperdit. Et ita eontiderandum est quδd nihil est uolitum nis praecognitum: ergo motio uoluntati praesupponit motionem intellectus. et ςo motio primae uoluntati x praesupponit motionem primi intellectus: sed primus intellectus est intellectus diuinus: ergo prima motio, em respectu eius. Et is a est naturalis:quia obiectum natura litet mouet potentiam: de maxime primum obiectunt, respectu primi intellectu , puta intellectus diuini: et go talis prima
Et breuiter arguitur sie.N'estia per quam Deus cognoscit
se, a nullo producitur ipsa enim est infinita, increata, in producibilis: ergo male dicitur, et rei pectu eius, essentia diuinam uel intellinum diluinum merE na uraliter. Pro isto argumento, ponit doctor multas propostione ς. Prima. Licet in diuinis ad intra sint productiones , non tamen sunt causariones. A lia propositio. Si in aliquo textu inveniatur, quδd est aliqua morio in luinis; lebei capi similitudinatae, idest, ciuasi motio. Et adhuc capiendo sy, motio destructive. Non est ergo maginandum quod ibi cssentia diuina moueat intellectu diuintum . producedo notiti atri diuinam in intellectu diuino. ec ad melius intedigendum, uerum est, quod si ego cognosco lapidem notitia perquam cognosco lapidem, causatur ab int edou meo, dea lapide. Iunc ei difficultas, intellectus diuinus eoi noscitetistitiam diuinam: utrum talis notitia perquam 3 tellectus diuinus cognoscit essentiam diuinam, causetur ab istentia diuina ta ab intellectu diuino. Iam dictum est v nulla est causatio in diuinii xu intra:& illud eii uertilimum dictum, quia illa notitia est infinita ta est ipsemet Deus Est ergo increata S: ingenita:& ita ei . ideo solum elidi isticultas, uomodo intelligitur quod dicit doctor iste hic. Et etiam alii doctores,quomodo ellentia diuina mouet intellectum diuinum ad ei ut notitiam. Respondetur quod solum debet intelligi per quandam similitudinem ad alia obiecta; se uidelicet, quod ista notitia per quam Deus uitio sciti edi omnia, s posset eaus ara, te proauci, mere naturalit et caularetur, de produceretur. Et sic uolunt habere o Mnes doctores, puta Pesentia diuina naturaliter mouet intellectum diuinum ideliquas mouet, puta quod si illa notitia esset producibilis, uel eausa lis, mere naturaliter causaretur uel producerctur. Et se ergo concedimus istam ad bonum sensum datum quod essentia diurna, quae in primum obiectum respectu intellectutdiuini, movet intellectum diuinum naturaliter, idest qualinatur ab ter. Et hoc est quod utilet habere doctor nosse ii te is ubi dicit, quod ibi est motio, capiendo motionem extensue. ut se extendit ad in ud, quod est motio, uel quasi motio. Dieit ultra Φ ista motio praecedit omnes motiones in diu inis, tam ad extra, quam ad intra: hoc est dicere, quod Deus
Himo intelligit se , quam diligat i quam producat stium, ain proaucat spiritum sanctum, de qua pro eat creatnta . Etet norandum,quod ibi sunt duae motio notae ales,
quae habent ordinem,&duae notionales quae habent ordingin diuinis ad intra, puta notitia qua Deus cognoscit se, didi--εμ lectio qua Deus dili sit se, di iste conueniunt tribus perso ria in , innis, ideo dicuntur euentiales. Alii sunt notionales, una notionalis naturalis, alia notionalis libera, naturalis notionalis, orta. qua pater producit filium motionalis libera, quia pater, ta talius, producunt spiritum sanctum mere libere. Lt omnes istet notionales motiones, praecedunt motiones in creatum : pura primo Deus cognoscit se , diligit se; producit filium, producit spiritum sanctum , ani Hiram aliquam creaturam pro
Ex quo inseri doct. τ in otiones, seu notiones in diuinis ad ..intra, temper sunt completae, de persectae ante omnem motionem in creaturis. Et hoe est i uult habere doctor noster. Doctor noster uult probate, quod Deus uel intellectus di- νγ esin uinus Primo cognoscatereaturas, quam producati piritum sed -- ta sanctum Et tarmatur se ratio. Actio naturalis, seu pioductionaturali s, praecedit non naturalem, seu liberam: sed actio seu productio qua essentia diuina mouet intellectunt diuinum ad producendum creaturam, est naturalis: & morio qua mouet uoluntatem ad producendum spiritum sanctum,eii libera. 5: Tnon naturalis: ergo ista naturalis praecedet a iam: cuius opi' situm dictum in.
Pro solutione istius, notemus illa, quae dicta sunt in lectione praecedenti. Et adhuc sic tracticemus,quatuor sunt motiones in diuinis ad intra . uae simplicitet sunt necesi iris.Et duet hsunt naturales:& duae liber uic omnes sum neces lari Pti. mo essentia diuina mouet luteil inum diuinum, ad intelligo. tiam infinitam:illa intelligentia est infinita,increata: de in tribus scilicetin D: re,& filio. N spiritu sancto,est naturalis secado; Eissentia diuina mouet intellectum diuinum ad producendum notitiam genitam, seu illium. Et ista etiamtsi naturalis. Tertimesentia diuina mouet uoluntatem diuinam ad am rem ingenitum, qui est communis tribus, per quem uoluntas amat Deum Quarto, essentia diuina mouet uoluntatem diuinam ad producendum amorem spiratum scilicet spiritum sanctum.Et istae duae sunt libet , seu non naturales:& sciunt quatuor motiones in diuini adiutra. Etitiae praecedunt omnem motionem ad extra; ite uide ieellant equi intel ectus diuinus, uel uoluntas diuina aliquo modo se haberet ad ere turam, istae quatuor necessario pracedunt; Argument uniti m qu fiebat, uult probare quod non:&quod intellectus di uiuus prius cognoscat creatu iam, quam producatur spiritus
Vnde est ibi notandum, quὀdmotio naturalis, est qua mo riuum seu mouens, naturaliter inest natur ad neceilarioni uendum. Ideo bene sequitur, hoc mouet naturaliter: eigo ne cellario. vlterius semper est tenendum in memoria. quod a 'sentia diuiua non mouet intellccium diuinum: sed quasi mouettia uia mouere est piopite producere aliquid tu alio. Modo notum est, quod ei ciuia diuina ut ii producit in intellectu diuino. Ideo non proprie mouet. sed quali mouet. Et dico ae, iquas, potest capi dupliciter. Vno modo destructiue seu ucs liue. Et sie capitur hic, quali mouet, ideli non mouet Alio modo confirmative, seu firmati ii E, ut idem est quia verti licui dicimus, quali unigeniti l idest uere geniti:quia capitur ibi confiimatiue. Respondetur a 1 a sumentum ae motion . turalis in eodem ordine, ta respectu eiusdem pracedit motionem non naturalem: sed respectu diuersorum, hoc non opo tet ,modo ista motio naturalis, respectu creaturae non eli rei tectu illius, quo mouetur voluntas ad producendum:piritalanctum.
Notat adhue doctor noster, qu4d post illas quatuor in rizinti dationes iudiuinis ad intra, ellentia diuina mouet initae in uina; adidi uinum adcognosccdum omnes creaturas. Et ponit ei ortalem expositionem Omnis motus essenti diuinae ad intelle ad . ctum diuiuum, est necet lati a. ideo bene sequitur, essentia moueti me. lectum diuinum adcognoscundum creaturas: ergone ei latio cogitoscit creatura . Ex quo te ii Hur hic, quod e sentia diuina non mouet in tellectum diuinum adcognoicendum propositiones defiat ro contingenti quod probat docior: quia tunc intellectus diuinus nece uario cognosceret illas propolitiones de Litura eo tingenti ita sc cognosceret eas esse ueras,uel salso, de neccua oris . a. mo, quod tamen est salium:quia propositiones de futuro contingenti, non sunt uerae titii ex determinatione uoluntatis diuini puta ista, Antichristus erat, est ueta, de non eii uera, quia eam liues ectus diuinus cognostatri ea quia uoluntas diuina uoluat Anticluistum sole. ergo is propolitiones de tuturo cooria
94쪽
intingenti, no sunt uerae nequῆ tasae nis post determinatio
non uoluntatis diuinae. Et si dicas : pro Militiones de tuturo contingenti ante deteriminatione uolutatis diuinae sunt quaedam re, ergo essentia diuina mouet intellectum ad illas co-snoscondas. Respondetur quod argumentum optime concludit,u desicet quod movet intellectum diuinum ad cognosce. dum ea ut sunt quaedam re 15c ut i unt,&n6 ut sunt: pet hi ei luitur argumentum quod sic terrare multos scoli1 antes. Et iocinatur ii propositione contingente ante determinationem uoluntatis divinae uel erunt uerae, vel tali':quia omnis propositio, uel est uera, uel ualsa i dico quod sunt Dei
ergo erum uerae ante determinationem uoluntatis. quod ea
contraditia i dicas quod erunt neutrae. ergo erit dabilis propositio quae non erit vera, neque salsa, quod est abiurdum dic e. Respondetur ad illud argumentum, quod hoc proximit ex una mala intellecta one dotiori x, imaginantur enim isti, Pante det ei minationem uoluntatis diuina suissent propositioncs contii gentes ilius est fissum. unde sicut sint per uoluntatem diuinam determinatum ipsas esse vera ita suit determ natum ipsas esse propositiones : quod ostendose; si fuissent propolitiones ante determinationem uoluntatis diuinae: hiis ient mctales, uocale uelicti prae No uocale neque scriptae, ut notum est: neque menta es: quia topoctio mentalis est
praehςnsio, per quam complective distincte quid aphtaehenditur; sed intellectili diuinus ante determinationem diuinae uotumatii, nunquam aret hendit Antichriaum iote: quca adhuc ostendo, quia talis apprehensio perquam comprehendisset tichristum iste, suis et uera: 'uia qualitercunque i team saniscabatur, uel comprehendebatur aliquid iore, ita erit: ergo erit uera:&ia ante determina: ionem, uoluntatis diutus propositiones ibissent uers:quod directe est contra do
Lx quo sequitur alia se ibat illorum qui dixerunt quod in lectus diuinus ante dei timinationem uoluuiam , uinet diu m,apprehendebat futura contingentia, ite uidelicet, lintellectus diuinus ante determinationem uoluntat diu rix apprehendit istam, Antichristus ita uel Antichrisus non erit. Dico etiam illud est falsum: nec utrunque de mente do ris, quod etiam ostendo pes idem scut priui argueba- tui quia uel una pars illius disti ux erit uera: de in propositio contingens: ergo ante determinationem uoluutam diui- aliqua propositio fuit uera. Nune doctor uult soluere aliqua argumenta quae probabant. quod es entia diuina immediate moueat intellectum creatum oportet pro isto argumento hoc supponere. uidelicet, quod uentia diuina immediat ὀ nihil mouetu ui in- te . tum increatum: ita quod essentia diuina est primum in iuum di intellectus increatus , est primum mobile. Et semperi capiamvx moueos, di m bile, sicut dicioni est Himo videlicet quati mouens, de quasi mobile .ldeo istud armumentum uuli probare. Q essentia divina moueat immedia e tute lactum creatum. Et formatur si quam iique motionem habet aliquod obi ectum respectu alicuinx intelletius, similem habet respectu cuiusci ne intellectu : Sed essenti immediate mouet intes ecium increatum: ergo etiam imm diate mouebit intellectum creatum.
Pro Mutione illius argumenti, ponit docior aliquas pro -' rima. Lilantia diuina solum immediate mouet intestina
Secunda propositio. Litantia diuina nunquim mouet intellectumereatum, nisi mediant idest mediante uoluntate
'' O larium dato st beatu, uideat essentiam diuinam ista
uisio non causatur immediate ab essentia: sed causatur immediate a uobilitate diuina. Et duae fiunt ibi regulae communes. ima quod quicquid causat essentia diuina adedit me te libere caui mos it et ergo τ talis causatio immediare sita uoluntate di ima cunda regula est, quae communis est videlicet, r si Deus uult uidetur, si non uult non uidetur,ta hoc
non taleii sit sit uisio mete libere causaretur a uoluntate dium a. Et quando dicitur,u' essentia diuina unitar miter momu et omnem intellectum: cum est quem immediate moum: mouet tamen duos intellectus, stilicet intellectum increatu, ta hoc immediate:de intellinum creatum mediate, puta mediante voluntate diuina. Et cum ulterius dicis, T obiectum creatum uniformiter mouet omnem intellecta, puta immedia: ὀ de naturaliter. Res udetur ad hoe, quod obiectum mouet mistam: et omnem intellectum quando mouet immediate uia quando m
ueret a i quem intellectum,mediante uoluntate. sicut facites sentia diuina. non uni sormiter moueret omnem intellectum. Dico tame ibi unum,u obiectum creatum quicquid moue:; mouet mediante uoluntate. soluit doctor aliud argumentum: de formatur se. Essentia mouet intellectam beati.&hoe immediate: quia beatus lo- , --.bet notitiam quae immediate repraesentant ei lentiam diuinam: ergo illa immediate erit abessentia diuina. Rei pondetur ad illud argumentum , quod uerum est, quod intellectuc beati videt edentiam diuinam. Et illa viso immediate rei caesentat Olentiam diuinam tamen non causatur abessentia diuina: sed a uoluntate diuina,&m re contingenter, . Ex quo sequitur pto alio ar umento, vestentia diuinano 'bstet rationem mouendi int lectum creatum, si primo moueatini. lectum increatum.&mediante tali motione ' ouet uoluntatem increatum de mediante illa, mouet intellectum creatum cautando in eo uisionem essentiae diuint. Contra istud arguit docior sic. Si uoluntas increa a immedia te mouet intellectum creatum, causando uisionem. In eo, sequeretur u intellectus creatu, beatificaretur in uoluntate diuina.& non in estentia diu in patet sic: quia beatis caretur immediate in illo, a quo causatur uiso: sed talis uisio te, in m. diate causatur a uoluntate diuina, di non ab elicu- :
cui a propositio Liret uiso beatisio qua beatus est beatus, immediate causetur a uoluntate diuina: ipsa tamen non est repraesentativa essentiae diuinae . ideo non sequitur. visio beata immediate est a voluntate diuina ergo beatus beatificatur immediate in uoluntate diuina hoe eii talitam. uit unum dictum D. Augustini. Et sol matur sic verbum so a Misi minediate est ab euentia diuina, seu ab obiecto:sed viso qua M urata Matus videt esset uiam diuinam est uerbum essentiae diuin et ergo immediate erit causata ibinentia diuina, de non avo- - ά .lumate. te . A
Pro lblutione istius argumenti notat doctor, ui ad hoc et vi in
aliqua notitia dicatur verbum alicuius. dux conditiones re quiruntur. Prima: talis notitia sit notitia iiiiii Secunda st talis notitia naturaliter causetur, di non libete. Modo beati- sica visio per quam beatus videt essentiam diuinam, est bene noritia rcpraesentatiua elientiae diuinae: sed non causatur naturaliter ita mere libere a voluntate diuina: ideo ecficit sibi iecunda conditio,
Corollarium .ressum est ergo illud quod communitet dicitur,videlicet, quod quaelibet notitia respectu ii iii, cuiui, dicitur esse,seu is notitia. dicitur esse verbum illiu , hoc est talium. Li quando ulterius dicitur, quod dicit D. Augustinus notio de trinitate, omnes res quam cognoscimus, gignit in bis nomiam sui .emo si beatus cognoscit essentiam diu ita aliam; talis notitia giguetur abessentia divina. Respondet d' - ctor ponendo aliquas solutiones. ec auctoritates bonas. Prima a teloi itas D. Augustini , intelligitur de te creata: quia iavt dacium est res creata quae cognoscitur mouet intellectum immediate irat ut aliter ad eius notitiam. ideo auctoritas D. Augustini intelligitur de re creata. Alia solutio. Dicit ut uerum uit ae omnis re quae cognoscitur, gignit in nobis notitiam tuam mediatu vel immediate. Modo euentia diuina bene gignit mediate, quia mediante voluntate Alia solutio. Augustini intelligitur de illa re, cuius notitia potest L bere in nociis ex causi naturalibus, de creatis. Modo ei selitiae diuinae non potis haberi notitia in nobis, a cautis creatis. Lt si dicas, et entia diuina est semper rcpraesentatiua sui, di cuiuslibet rei creata ante Omnem actum uoluntatis .ergo sequitur quod nos non habemus repraesentat uitio ipsius eis mitiae diuinae mediante uoluntate. Respondet
do radi stud argumentum, per aliquas propolitiones. Ptima non est i in Ninandum, quod essentia diuina sit quavratio sorinalis, seu repraesentativa sit, de cuiuslibet rei unila nihil dicitur formaliter repraesentitiuum alterius vel tui nisi tarmaliter notitia Ideo essentia diuina non dicitur ibi maliter repraesemativa sui. Alia propositio. Nullum repraesentativum habemus essea xiae diuinae,nisi mediante voluntate diuina, quae caulat in nobi, notitiam eiientiae diuo x. .
Alia propositio, salsa est ergo illa opimo , quae videtur et nere quod in ista essentia diuina uidemus ipsam diuinam es.semiam, Se videmus res creatas, scut in Deculo. Est talia use intelligat, puta quod essentia diuina est formaliter reprε- seminuas ,& heau creatarum, alia in Et creas et Dae
95쪽
se noluit intelligere sanctiit Thomas, neque alii antiq. Alio. h. . in modo poteti intelligi, i in ipsa essentia diuina, si uidetur eloria dii a sentia diuitia, de uidetur res creata . idest ei obiectum quod inins eis vibii aliud est, quam τ ipsam videndo, per visionem quae est
L. in M. a voluntate diuina, videmus res creatas per eandem. Et id co an in in si capiamus ilium sensum verum, V res creatae uide ut in es a. i. sentia diuina, idest in per uisionem per quam videmus essentiam diuinam, per i iam eademinet videmus creaturas, de ho
est ruitu intel ligere. Tertiui -- D a tertio principali. In isto tertio principali articulo, iii t princip. tendit ponere aliquas conclutiones. Prima est, quod anima rationalis uel angelus re puris naturalibuxo on potest cognoscere ipsum Deum, se dum proprium licvium Deo de inu tum est agem creatum uirtute cuius possumu, habere notitiam ipsu Dei. hoc probat doctor quod si pollemus habete uotitiam iptius Dei, te lucretur quod hoc eliet mediante aliquo quod uiri ualiter contineret notitiam Dei: seu hoe non uiuod probat doctor.quia nihil dicitur eo itinere uiri ualiter notitiam Dei nisi eiscuti aliter, uel aliquo modo, contineat Deum:sed nihil est quod posset esse nrtaliter, uel uirtualiter cominere ipsum Deum: ergo nihil uirtualiter continet notitiam ipsus Dei. Contra istud arguit doctor, probando P naturaliter possu VMιν eo mus habere notitiam propriam ipsius Dei. Et primo .c, ad x- h. hoe quod ali ruid uirtualii et contineat notitiam alicuius, no portet quod contineat essentialiter illud ergo aliquod ob. linum poterit uirtualiter eontinere notitiam ipsius Dei,d tou non contineat essentiam Dei Et sic tua probatio nullo
Ad primum respondet doctor per aliquas propositiones.
- - ilaim Nihil dicitur uirtualiter continere notitiam alicusnoscat illud cognoscibile. inquantum est repraesentativum
tui: uel inquantum continet repraesentativum, idest speciem intelligibilem illius: sed nihil est quod contineat uiri ualiter speciem intelligibilem ipsius deitatis: ergo nihil est quod e tineat reprae scutatiuum ipsit, Dei. Item arguitur sic. A nima potest naturaliter se ipsam e noscere. Sc etiam angelus se ipsum: ergo etiam ipsum Deum. cons iuentia probatur: uam cognoscens imaginem alicuius, e gnoscit illud cuiui est imago : sed anima est imago ipsiusti trinitatis: ergo i uitur quod eognoscens animam coruoscat ipsum Deum. Respodetur per aliquas propolitione . - Plinia. Diio quodamma cognoscat se di quod angelus cognoscat se; & quodlibet illorum est imaeo trinitatis, tamen propter hoe non sequitur,quod cognoscendo se, cognoscat
Deum : ratio est, quia licet cognoscat se, ut est una entit asino tamen cognoscitie ut est ima: o trinitatis. Et ratio est, quia non poteti se cognoscere ut est imago trinitatis, nisi ci no-icat relationem ipsius uta animae ad ipsam trinitatem : sed istud non potest co noscere emo non potest se cognoscere, ut m et imago trinitari
m- Contra istam responsonem . aruuitur se: quia ista relatio
animae ad ipsum Deum , est eadem realiter cum ipsa anima: Quia omnis relatio creaturae ad Deum, est semper eadem realiter cum creatura: ergo relatio animae ad Deum, eii Odrni realiter cum ipsa anima:ergo cognosicen ammam cognoscit etiam ii am resationem. IRespondet u uerum est, quod talis relatio eu eadem realiter eum ipsa anima. Dicit ultra quod propter hoc non sequitur, quod cognoscens animam, cram scat illam relationem Cuius ratio est: quia relatio non totidit dependetasundamento sed etiam a termino. Ideo ade
dis s-- p uicendum relationem non sui scit cognoscere ibi amentum; sed oportet eognoscere terminum: sed sic est, uiter nus est ipse Deos; Nipse Deus non potest cognsci: erso rei tio creaturae ad iusum Deum, non potest a nobis naturalitereognosci. Dicit ultra doctor, ae sicut fundamentum partialiter continet encitatem relationis:ita cognoici bii itarem eius Et quia totaliter non continet emitatem, quia terminus etiam continet, ergo etiam terminus continet cognoscibili- Θος-- talem eius.
s. ur Wil - Lx quo inlisit doctor,t ad cognoscendum aliquam relatio m. - oportet cognoscere fundamentum determinum, soluiti, ita, doctor unam initantiam quae fiebat ad probandum quod in- δε-is, tellectu creatu posset cognoscere relationem creaturae ad
Ad illud argumentum ponuntur aliquae propositiones.stri et O. P. ima. Obiectum nostri intellectit x et i ens finitum seu limictis, o id latum, siue sit absolutum siue respecitiuum cuiu, terminus No
miti in Deus. ι omne tale ex Propria tura potest crinoicere. Ex quo inseri, et intellectus noster non potest regnosce eo natura sua aliquem respectum creaturae ad Deum. Cuius ratio est:quia tu amentum alicuius resationis non continet totaliter ipsam relationem: sed etiam terminus illius relatio
Consequenter doctor uult impugnare unum quod dictum
est , u anima est imago trinitam, S u, nos poteramus bena cognoscere animam: sed non posti inii, cognoscere in rati ne imaginis a quia inraso importat respectum creaturae ad Deum: de talis respectus non potest cognosci, nis coenoscatur Deus. Arquitur se. Adhoe et per imaginem alicuius cognosci mus illud cuius est imago, non oportet in Ninem cogitos e-re: patet quia ad hoc et per speciem intelligibilem eo . mos aliquid, puta rem, non oportet quod cognoscamin illam speciem ergo ad hoc ae pet animam. quae est immo trinitati x xcoguoscatur, Deus, non oportet cognoscere Animam. item beatus cognoscit actum beatificum, ut beatificus est, &hoe iex propria natura: ergo ex propria natura sua in noscere: Deum quia ii ex natura sua cognoscat actum beati licum, ut
beatificus est, cognoicet Deum. Dices, dico tibi et benEc 'gnoscet a tum beatiscum; non tameu ut beati seus est. Et se non e noscet Deum. Dices ii hoe hoc esset uerum ,puta in cognoscat actum beatiscum, sed non ut beatificus: sequet tui in quodlibet actu reflex', oporteret ponere aria uod su- . per naturale de se potest esse processu, in infinitum in actibus reflex s. 5: ita oportet ponere in inita lupernaturalia, quod est falsum. λ uit doctor omnes istat rationes simul, ponendo unam distinctionem de modo cognoscendi rem, dicens, quod duplex est medium cognosce i rem. Eoddam est quod est prae cisuratio cognoscendi: sicut speciei uitelligibili, &ideosno seendum siquid per istud medium , non oportet u tale medium M scatur. Ideo ad cognoscendum Petrum me eius speciem intelli sibilem, non oportet e noscere illam speciem intelligibilem. Aliud est medium eognoscendi rem, cui in notitia concurrit ad alterius notitiam ; quemadmodudicimus u praemii sunt medium coanoscendi conclusioneri de tali medio , uerum est ui per ipsum nihil potiumus co .snoscere; iis usum noscatur. Tunc innitur talis propositio. Anima, angelus, iunt media cognoscendi Deum non pri- modo, scilicet i sint rationes coenoscendi Deum sed solum secundo modo putam cognitiones eorum, faciunt ad c ut . tionem Dei. Ideo ad hoc quod possint essem tum cogit scendi Deum oportet u c noscatur non solum ut sunt res, sed ut imagine, sua sed sic non possuntemnoici ab intes e- ctu creato. Ideo per talia, intellectiis creatus non potest cognoscere Deum tae. Additio quae est ibi intextu, non legitur: quia non est demente Scoti.
DO e τ ο κ conse uenter in ista quaestione , qu rit, utrum intellectu, sic causa intellectionix, idest virum D ta in causet tham intellectionem. Supposito uno quod in uerum, iellecti. o. puta v beatus uidet Deum in uerbo: de uidedo uerbum, uidet
intendit ulterius quaerere supposito, τ beatus uidet ue bum: ta uidendo, uerbum uidet creaturas in uerbo, utriunbeatus active se habeat ad illam e uitionem. Pro ista parte quxstionis est notandum, quia beatum utilare creaturam in verbo, nihil aliud est, quam et per illam nolitiam per quam uidet Deum.per illam mei numero uid et creaturas in uerbo, tantum, sicut placet tibi ostendere. Ibi sunt disfieustate, . Prima est. virum ista beatitudo perquam beatus uidet Deum, eo diligit eum, utrum si finis homili is. Respon- .ndetur hi in finis noster est ipse Deus. sed ibabcatitudo, non a b is .essimul: est unum gi gatum uisione. G dilectione, ni f.
Ex quo sequitur corollarium Quod si linis siem et aliquid pro cr i iam beatitudii iii, tanquam pro pter linem ultima,
peccaret, N irueretur matur Sequitu aliud Quod unus estium, , idon omni imi beatorum puta lyte Dei x : uetum est i men non omne, fruuntur illo fine aequalite qui omni magi, metuemini, ina is intensiuε uidebunt Deum : qui mino
Ibit iactant doctores aliam quaestionem.Vtrii beatur,macia oblizat D eo,quam tam tuti
96쪽
beatui: patet;quia tenetur diligere Deum & ex toto eotiae, deloia anima, similitct ec beatus. quod ostendo; Damnatus ante damnationem,tenebatur diligere Deum ex toto corde, & tota anima : ergo de poli. probatur consequentia: quia propter hoc et Deus iuste egit circa istum damnatum, pulliendo eum, non deobligauit eum ab oblitatione qua prius obligabatur: sed prius o Mabatur diligere Deum ex toto corde dic. ergo nune obligatur . unde quando Deus dat beatitudinem iustis, iuste agit. Etiam quando punit malos, iuste agit, i& ii de obligat eo, aed uerum est, quod mala eorum non ordinantur Mycenas. Qu rit ergo doctor noster, utrum beatus active se trabeat ad illam beatitudinem, qua uidet Deum: dedoctor mouet illam quaestionem propter controuersiam doctorum. t
net de aliaco, de Oecham,quod beatus mere passue se habet,
respectu illius beatitudinis . .
Dicit doctor quod non quaeritur hie utrum sit alia notitia perquam beatus uidet Deum, auisone, seu notitia, qua videt creaturam quia supponitur hocverum P non est alii, sed est una & eadem. Ibi est notandum, ne pro redamus per ignota, quid est ue bum. unde ad hoe i aliquid sit uerbum. Primo oportet, quod stili intellectu. eundo uisit notitia actualis rei Tertio v naturaliter producatur. Ideo quaeritur, utrum uisio qua beatus uidet Deum, mere naturaliter producatur: sie quod possit dici uel bum,& proles. Isti suppolitis,quaerit doctor de uerbo nostro, idest de notitia, per quam creatura cognoscit aliouid; puta bouem , uel suum: utrum a uiae intellectus se habeat ad notitiam: puta intellectus coguoscit Ioannem, utrum in teste ius producat
. De primo supponit doctor unum: uidi mitio, est notitia
persecta dissini bilis ut homo, est animal rationale . Et nota dum est quod nos non loquimur hic de diisnitione uocali, uel scripta: sed de diis uitione mentali, quae constituitur ex duabux noti tris, seu conceptibus . Tunc dicit doctor, quod si intellectus activo habeat ad notitiam diis nitioni, initi Ese.habebit ad uet botri:quod probat et Quia votitui di sinitiva. Mucibum . uel non ea sine uerbo: di dico quod male intellexerunt Scotum qira dixerunt, quod uerbum est notitia sim. sex re uimmo pono propositionem, quod omnis notitia, siue Limp .ex, inie complex tiue uera, siue non , est uerbum,dum modo naturaliter producaturiquia de ratione uerbi est,ae naturaliter producatur.
sequitur: et propositio doctoris in uera puta '' notitia dissimi tu noci eli itine uerbo: quia ipsamet eli vere uerbum. De causa. Doctor ponit pultatas conclusiones. Prima est ista. In parte intellectiva est aliquid quod est principium activum intellectionis rei, idest intellectionis petr quam eosn stata liquid litam conclusionem probat se, Experimur in nobis habere aliquam notitiam de nouo: verum est. Tune ar-
sititur si Notitiaqueteumque sit illa creata est sorma absoluta: ec qua de nouo est in nobis ergo tua est ab aliquo principio patet sic: quia non uidetur quod si sorma de nouo, de quod a nullo priaucatur:ergo ab aliquo producitur. Ilia est notandum pro textu. quod in mens doctoris, quod
iste temtinus, notitia, uti terminus counotatiuus . sup nit; 'qualitates, de connotat potentiam tendere in obieciunu
seu cognoscere obiectum. Ex quo sequutur aliqua corollari primum in libet notitia creara potest non ei te notitia: ut si inui separaret eum potentia. Secundo loquitur, quod quaelibet notitia errataei vere ens absolutu de ' dicament qualitatit Istud in i
trioaecum. Diox, ego bene concedo uod nolitia quam creatura de nouo habet. producitur ah aliquo, sed non ab interi, lectu sed a Deo. ontra arguitur sie. Dicat Arist. de in a, ubi ponit disterentiam inter intellectum, di sensum. Dicit ibi duo.primo: quod in quolibet intellectu, pruicipium inteli ctionis est illi intrinsecum. Dicit u ira Aristo. p dicti Eti est
inter intellectum.&io sum:quin seni respectu tensationis,
mele passu E se b At sed intvilectus inaues habet: ergo eumens Aristotelis, o principium intellectioias est intriose
ipsi intellectili, ues supposito intelligenti. Lii disti cultas .utium iit uetu, si sensus mere passu ὀ teli
beat respectu sensationis. Resiniae: ut hic omnis sensatio sensit interior est nox ilia tot uitiua ideo non potesita me
Alia propostio. Aristo. nunquam uoluit dieree, 9 sensus mei ἡ passive se haberet respectu sensationis: sed quia non potest sensatio baberi nisi in prauentia obiecture ideo quaeritur
an obiectum magis passive se habeat quam intellectus:tamε
iniue uere cocumtaunde dicitur,ex obiecto, ec potet a par ι- tur notitia. scilicet intuit tua. Ex quo sequitur a iud corolla.
rium, et sensus exteriores qui nunquam habent nisi notitias intuiti uas,nihil abstractiue possunt cognoscere sicut intellectu qui potest noscere adstra ue,ta intumue: Et loquoetempti de exterioribus Tune a guttur sic principi uintelle- euonis es imi insecuintelli Eli, idest est in illo qui intelligit: tue se, uel est intellectus usi uoluntas, uel sensus non uoluntastiquod probouiuia intellectus potess habere aliquam, noti iam line quocunque actu uoluntatis. patet de prima notitia,
nee potest esse senstiua:quod probo: iuia causa aequivoca totalis, semper est nobilior suo essectu: seu se est, i in parte seu stiva, nihil es quod si persectius intellectione: eruo in illa Pitet eastiua, nihil erit quod sit causa illius intelisioni .
Dico eausa totali , propter argumenta nominaliu quae soluatur per illam particulam. Relinquitur ergo Q illud erit tutellectus:quia non est uoluntas, neque pars leniit tua: go erit ialeslectus. Et hoc est procon lusione nostra.
Est parua dissi stas. Vtraim intellectus primam intellectionem quam habeat, Labeat naturaliter, uel uiolenter. Dico lnaturaliter: quia secundum propriam traturalem inest tintio. nem. Vnde intellectus habet naturalem inest nationem ad n litiam cuiuscunque rei,sue Dei. sue creatura .
Secundo probatur sicarobat doctor noster, quod in intes-ligente.st principium tutellectionis:& formatur sie argument uni. Angelut potest habere notitiam de nouo alicuius reiso in ipso est ponendum principium activum intellectioni consequentia uidetur esse nota: & antecedens probatur: ita Ῥpossit habere notitiam de nouo : angelus non semper habet omnem intes ectionem quam potest habere. probatur: quia a eius potest quodlibet intelligibile intelligere:& non seu per intelligit quodlibet intelligibile: ergo potest habere ali-
'uam notitiam de nouo. Et quod non habeat omnem intes lectionem quam potest habete probatur: quia uel haberet una notitiam quae esset repraesentativa omnium Puel simul haberet notitiam omnium intelligibilum . sed nullum est dicendum. Primo non mi di naum quod omnia intelligat per unam notitiam: quia sequeretur quod illa notitia esset infinita, ut deducitur in littera: Sc. Nec potest omitia intelligere per infinitas notitias; quia sequeretur quod virtus in te. lecti angeli esset simpliciter infinita. pater ; quia angelum ducere unam notitia est alicuius virtutis.& produccreduas simul ast maioris uirtuti . ergo simul producitur infinita , est
uirtuti infinitae: ergo sequitur quod potest habere aliquam notitiam de nouo:ergo in ipso ponendum ea quiequid persectionis est. ad polle habere talem noti tianis periectionis ad posse aliquid producere est esse in potentia accidentali. ergo illud est attribuendum an eso Et ultra: est attribuendum angelo, ergo in angelo est principium activum intellectionis. patet sic: quia esse in potentia accidentili res civ alicuius, e si habere formam, uel aliquid aliud, auod est principium iulius: et so si angelus sit in potentia accidentali respectu intellectionis, habebit in se principium activum intellectionis quod uolumui probate. Pio isto seeundo argumento multa sunt notanda . Primo pri Gisi, utrum si aliqua notitia infinita, repraesentaret utrum ipsa es. is et infinita. Pro responsione ponuntur aliquae propositio s. Prima pro sitio. Bene sequitur . Ista notitia distincte te
immediat initima. te xi curat tergo est i nita: primo p nitur immediate; quia notitia per quam beatus uidet uerbu, potest infinita simul repraesentare : prius tamen repraesentat Deum secundario ereat aras. Dico secundo distincte; quia isceptus entis .infinita repraesentat; quia quamlibet pat rem e tis cum quolibet ente repraesentat sed Loe est comuse,&non distincte. Ideo est mens doctoris, in notitia quae distincte, lei mediate in sinita repraesentat, est infinita. Alia diis cultas est. Utrum tequatur, iste intellectus simul producit illi nitas intellectionesvergo enitis nitus. Respo Het bici Mens doctoris nostri ea T cognosceret infinit una,
α producere notitiam entis infiniti, non arguit insititatem:
qui quilibet beatus esset inlinitus: quia cognosci: e inta
secunda propostio . Intellectum simul producere ius m Maiotitias, inuit insona m in potentia illa. Dico in
97쪽
diat ἰ produeere ; ut produeere unam est ali ius persectionit
duas maioris, ergo limul produccre infinitas, eli uirtutis ii finitae. Est notandum τ domnus Gregoriux, non est contentur de hoc. Dicit m ilia consequentia nihil valet , i sta potentia, ues hoc ens , simul, de immediate producit infinita: ergo est uirtutis infinitae: nihil valet ostenao in Philosophia: lumeneoncurrit cum albedine:& cum Qualibet parte coloris, ad producendum suam speciem sensibinmin medio:&ibi ius nil
notitiae producuntur, di tamen lumen non eli uiri uti, infinitae; sic dicam de intellectu. Pro isto argumento D.Gregorii inco,t Gregorius ibi multa supponit quae non probat, nec iotes probate. Primo* lumen concutiat ad producendum pecies coloris secundo supponit unum P uon potest probare:puta, τ producat infinitas i cies, uui notitias: de t possent esse inlinita entia non facientia unum illud non probat. Ideo parum in curandum de argumento suo. Vlterius est notandum pro isto argumento,u aliquid dicitur est: in potentia ad producendum aliquid dupliciteri puta in potentia accidentali, ec essentiali.unde illud est in potentia
accidentali quod habet in se seimam, uel principium illius, vel aliquid producendi. Exemplum, lapis antequam habeat
caliditatem, est in potentia edentiali ad calefaciendum: sed eo vim habet caliditatem, est in potentia accidentali ad caaefaciendum a quia habet principium cali iactionis. Et ideo si angelus posset habere notitiam de novo, erit in potentia aecidentali ad posse producere illam:& per consequens habebit in se pranei pium illius productionis. CHic dicitur tici l nse tuenter docior ponit unam paruam euasonem, quae est Godoliedi de sontibus. α stat in tali propositione. Diceret
alιquis,ur ange um posse habere notitia de nouo, est mere creditum .nec Puilosophi unquam istud potuerunt uidere, nec
cognoscerealem cato ae tu concedas, in angelus potest habere notitiam de nouo, propter hoc non inuitur , ui habeatur in se principium lilius notitiae.probo:ιiuia ego dicam, ae illunotitia immediate esset a Deo, ta non ab angelo. Contra Iloc&cὶ Coiura istud arguit doctor noster, more suo puta ingeni Et pro arsumento ius ponit alicua demente philoibphi. Primo philosophus tenuit , in intcsiectio per quam angulus seu intelligentia au quid intelligit, eis eadem cum angelo. Ex quo sequitur, T ille qui producit augelum, producit
suam intellectionem: quia est eadem cum angelo istud est demente Philosophi. Etiam catholicus habet unum concedere, puta T accidens , proprium , quod est coaevum illi cuius eli, producitur ab illo a quo subiecium producitur. Exemplum, ab illo a quo producitur homo, ab illo producitur risibilitas hominis .iuncar uitur liciacet catholicus habeat hoe eoncedere, puta quoia accidens proprium est coaevum & pioducit ala illo a quo producitur subiectum, tamen non conced
ret de accidente per accidens: sed se est quod catholicui habet dicere,ouod intellectio angeli, est accidens per accidens: esto non nabet concederς quod tota iter producatur a
Est ibi notandum, quod omnes philosophi, per accidens,
per accidens , intellexerunt uerum accidens, puta qualitate, qualitatatem,puta accidens absolutum. Et disterentia est inter ens per accidens,& accidens per accidens: quia ens per aeridem, es,de quo dicitur quod est ens per accidens non est per se unum sed semper duo entia: sed accidens per acciden ,
Et confirmatur se. Dato quod intellectio, per quam intellectus angeli intelligit producat ut immediate a Deo, tamen si Deuc dimitteret angelum in ordine causarum naturaliv. non uidetur quin angelus posset producere intellectioitem qgrobo: quia anima rationalis, saltem mediante sensu, potest producere notitiam alicuius: ergo a sertiori, ta angelus. cumst multo periectior anima rationali. ergo si angelus dimiit tur in sua naturali dispositione, potem prodii te notitiam.
Istud est, uod dieitur ex Philosopho.ltem arquitur se allud quod tu dicis de philosopho,est magii pro noui , quam con-tta nox puta quod pthilosophus non uidet qualiter ancelux posset habete notitiam de nouo. tune sie: si Philosophili uidisset cocellisset propositum nostrum, puta quod habuisset prinopium activum intellectionis:probose: concessisset Philoso psu, quod an3elus habuisset potentiam producetidi notitii: et concessiti et ipsum esse in potentia accidentali respectu illiu .patet; quia perscinon a potentiae respectu alicuius es,
esse inpotentia accidentali res e illius, de sangelii Gis.' 'set in potentia accidentali, habuisset principium actiuum diius intellectionis, quod intendimus. unde dico ultra, quod Aristoteles ccii iusset istud, angelus potest habere notitiam de nouo:erso aliquando erit in potentia accidentali respectu illius:cone Aens antecedens, uidetur concedere consequentiam: si e cedat coosequentiam: quia exueto in bona consequentia,non sequitur nis uerum.
Ex omnibus ergo istis, uult habere statui, quδd in quolibet intelligente , est principium activum iut illectionis. Illud
probat per duas au ritates. Et duducuntur se istae auctoritates. Dicit D. Augustinus decimo quinto de irinitate,'uod excellentius est in anima; est ipsa mens. Dicit ultra quod. illud excedens, est ipsa imago. modo ubi est imago, est parens, de proles, patet rimago trinitatis debet habere aliquam corres dentiam ad uinitatem sed in trinitate est pater producens filius productus: de s iritus sanctiu procedens ab utroque et erga sanima nostra si imago trinitatis. erit aliquod producens, aliquod productum, de unum quod producitur ad utroque: ergo in anima nostra est principium actauuniata hie notanduin quod in itinitate, tria sunt, distinctio personarum: ordo originis . personarum e dc identitas personarum, in Getitia diuina. In anima nostra ista inu niuntur: Ideo creatura rationalis est imago trinitatis . Prima est ipsa anima, seu ipsa substantia animae quae correspondet p . secundo. ista egentia animae producit filium : pura intellectionem. Tertio. istad'o producunt amorem: Puta actum uoluntatis. Et eli mens doctoris, quod ista producunt actum uoluntatis . Sed diees ista tria nou habent identitatem in aliquo, quia distinguuntur adinvicem. Respodetur, ut dicit Occham iiij. de Scotus in i . Quod in hoc deficit ista imago. Sed inuenitur in nobi ,: se sumcienter, Quod cognitio istorum trium, ad notitiam rememoratiuam benedita trinitatis. Dico secundatio: quia imago noaducit ad notitiam nis secundario. Praeterea, ec Jitem memoria inuenitur in nobis alia,quam in brutis puta memoria intellectaua; de de ratione memoriae, est possi: producere uerbum. Vnde concedunt omnes doctores, τ filius in diuinis producitur a memoria patris ergo si in nobis sit memoria alia a memoria brutorum, in nobis et te. principi u prolis, seu notitiae.
Da secundo principali. Nunc doctor noster in isto secun
do articulo, uult ostendere, unde simpliciter causatur notitia rei: de suppossit unum. puta Tintellectus concurrit ad notitia rei active. Quaerit nunc, utrum obiectum, idest res cognita eoncurrat idest acti u E se habeat ad producendum notitiam rei. Exemplum. Intellectus coenoicit lapidem lapis est res eognita: vocatur obiectum Quaerit nunc, virum Uiue se habeat ad producendum illam notitiam. Et arguitur, quod obiectum non se habeat active ad producendum notitiam. Et formatur sc . Corpus non agit in spiritum:sed obiectum, idest res quae cognoscitur, ut purimum, est unum corpoleum, sicut lapis, de anima est spiritus. ergo illud corpus non agit in animam:&scnon producit notitiam in amma : istud argumentum est pro parte salsa: quia uolumus firmiter tenere t obiectum partial ter concurrit ad producendum notitiam . Ideo soluendum
est argumentum. eo soluit doctoribu Ad prunum posset dici.
Ponuntur aliquae propositiones. Prima.Corpus non agit in spiritum actione Fbyce, Lec voco actionem p nys calem, perquam agem naturale producit unu ens naturale, uel qualitates naturales, quε sunt quatuor qualitates primae, de qualitates secundata quae tequuntur istas primas: sicut omnes colores, sapores; de omnes istae non agunt actione physicali in animam.Vnde corpus non potest proa cere aliquam qualitatem primam in anima: neque aliquam qualitatem sensibilem.
Ibi est paruadissicustas:quomodo ignis ins alii tignis purgatorii, agit in animas.
Alia est actio intentionalis; de di , quod actio intentionalis, est quae agens producit aliquam qualitatem in spiritu, ues anima, sicut producite notitias, specie , habitus: ec sede
aliis. Tunc pono talem propositionem. Corpus, actione intentionali potest agere in spiritum . Et tali actione, ignis agit in animas. Et pro nunc,de mente istius doctorix in . te se imas nandum,et animae primo detinemur in igne, dc effectiuὰ abibi. Decii suis non posset den respuit L .
98쪽
seeundo istae ani e uel angeli mali nolunt detineti ibi: Stappraebendunt v perpetuo detinebuntur. Ex quo sequitur tara itistitia,quae est cauta in i iis damnatis te p. a. Vnde pono unam propositionem. Puina quae est in spiritu, non potest esse nisi tristitia. Item arguitur sic.Ageni est nobilius pitaciat dieit Aristoteles. a se anima. Sed aliquod obiectum, idest res cognita, nociest ita perfectum scut anima: ergo non aget in animam. Respondetur hic mista propositio,est propositio mediata,ad euius ueritatem Quae conditiones requiruntur. Primo ' agenstionum desciat,fusa est illa propositio. Pro activitate dic.JI ctor probat nune τ obiectum partialiter concurrat ad
Et arguitur se. Dicit D. Augustinus. s. de trinitate quis denitatio formata. id est notitia rei, a re quam scimus, idest cognoscimus, caulatur. de dicit quia talis notitia uerbum diloquitur de affuitate, idest qualiter obiectum habet activitatem ad producendum notitiam . di quando loquitur de pol εtia. idest de intellectu eommuniter, loquitur de possialitate potentiae . idest quomodo intellectus recipit ipsam notitiam. Et ratio huius est quia quando Aristoteles loquitur de potentia, loquitur communiter de potentia, ut est inpotentia accidentali tespectu notitiae. Et min potest sie esse in tali potEtia accidentali, nisi recipiat speciem, ad qua est in potenti Viterius est aduerte uni, in Aristoteles in uno passu uidetur dicere, intellectus nullam activitatem habeat respecta . aliquid producat Secundo et illud quod producitur iit uobi- intellectionis:quia dieit in a.de anima.Intelligere est in quo hus,quam lassum in quo recipitur, T s a liqua istarum condi dam pari. Quod glosant aliqui: τ intelligere non est aliud, I ' quam intellectum recipere notitiam. Sed dicit Scotus ibi au qu propositiones. Prima. Potentia, non dicitur intelligere,quia producit notaliani: quia tune etiam obiectum diceretur intelligere. Vnde activitas notitiae non facit intelligere. Secsida proposito. Si aliquid dedeat intelligere, uel cognoscere, oportet ae recipiat notitiam: Si quia obiectum non m
Ite ibidem dieit quod ex scientia quam tenemus in memoria uerbum nas itur, idest notitia actualis rei ergo demete D. Augustini est, . tes cognita, partialiter concurrit ad notitiam rei.
Ibi est dissicultat: ualiter a seientia eausetur uel bum Ista
dissicultas soluitur ibi intextu, ubi dicitur. Ad secundum dico. Et pro declaratione, pollit doctor egregias propolia
Prima idem ea uerbum gigni de memoriar uerbum gigni descientia in memoria:& uerbum gigni de re nota. Et Meui . sta ter dissicultas in interminus. Et dico primo, memoria intellectiu est ipse intellectus cum thecie intelligibili, per quaea in potentia accidentali, ad pioducendum uerbum: deli no
vlterius est notandum, iniis d per uerbum, nihil intelligos bi notitiam actualem rei. Ulterius est notandum: Quod Aristoteles in libris de anima: N: D. Augnstinus in toto. 9.de trinitate, per scientiam, intelligunt speciem intelligibilem. sensus ergo est, ex ipsa scietatia, nascitur uerbum, id est ex thecie intelligibili quae est in in ae n. miae tellectu, producitur uerbum, idest notitia rei. sci insis. Ex quo sequitur,*isteteratinu detentia, est terminus ui ιμι. - uoco .auquando scietitia,capitur pro habitu generato ex actis vi m bos ire tuenter te iteratis, ex concluso ne demonstrationis: quemadmodum dicatur. u scientia est habitus conclusionis.
Et se loquitur Aristoteles deicientia in libris posteriorum. sed luc non sie capitur scientia. Alio modo capitur scientia pro ipsam et sycie intelligiti. di sic capitur hie . Expono ibi quas propolationes. Prima. Per speciem intelligibilem, intellectus est in potentia accidentali, N proxima, ad producendum notitiam rei. Alia propositio. Habem scientiam isto modo. id est speciε, Mitelligit dum uult:quia per ipsam, intellectus est in potentia ploxima ad intelligendum. Alia propositio. Per speciem intelligibilem , intellectui r dueitur de potentia et sentiali,seu de potentia remota, ad potentiam accidentalem,& proximam ad inteligendum. Unde impossibile est de lege communi, cognoscere rem tu eius ab . semia pomo, ili per speciem intelligibilem. sit 'bi.osophus autem uidetur taciJm sequem et probat adhuc, ae obiectum sit eausa partia- a oti rix.
Li arguitur se. Dieit philosophus, et illud in principium
initium alicuius, per quod aliquid reducitur de potetia essentiali, ad potentiam accidentalem. Sed sic est ae per obiectum,
intellectus reducitur de potentia essentiali ad potentiam a videntalem:ergo erit principium activum intelleionis.
Vnde dictum est prius, quid est aliquid esse inpotentia esi sentiali: & nihil aliud es quam posse recipere aliquam so mam, uel qualitatem,quae si principium productionis 1liem ius.Sed sic est, v per obiectum ni ei lectus recipit speciem intelligibilem rei: qua si dies intestigibilis est trinei pium pi
dueendi notitiam rei: ergo per obiectu, intellectus reducitur de potentia essentiali, ad potentiam accidentalem.
Et ibi notandum, et argumentum eodeludit ueram : puta et obiectum partialiter concurrit ad notitiam rei . Ponuntur aliquae propositiones.
In . Quando Ariam loquitur de obiecto cognito
νε- . s.cipit notitiam, licet producat ideo obiectum non intellior,
di fotentia recipit Ideo dicitur intelligere: & glosetur clare dictum Aristotelis, et intelligere est in quoddam pati, idest
nunquam aliquid intellieit. nisi reeipiat actualiter:uel habeat notitiam.no uult e so 4icere Aristoteles,quod potento,seu intellectus mere passive se habeat ad notitiam. Pro hoe est illud &e.lPtobat ulterius quod obiectum concurrat ad notitiam. Et tmatur sic ratio Dicit Aristoteles in ij.de anima, Puniuersalia snt in anima, per quae omnia intelligit eum uult.Ex quo inseri doctor,quod obiectum uidetur concurrere ad notitia, di quod uniuersalia sunt in ipsa re. Breuiter istud argumetum concludit verum, sed ibi est disseultas:quid intelligit Aristoteles nerunt uersalia.&dim μ' textu quod Aristoteles intellexit species intelligibiles. Dicit utilis. salia enim et intellectus agens iacit uniuersalitatem in intellectum in D. passibili.quod nihil aliud est,quam vintellectns agens,prodia quiacit speciem intelligibilem in intellinu possibili. MMPtobat adhue doctor quod intellectus active concurrat ad uis uia. notitia. Dieit Aristoteles Mmeth quod intellectio, est actio
immanens: sed actio immanens est quando productum recipitur in producenter de notitia est actio immanem: ergo recipi tur in intellectu: & producitur ab ipso intellectu: ergo ex om nibus istis est mens doctoris, D. Augustini: Aristo.& omnium, τ ad intellectionem seu ad notitiam rei concurrit, de intellectus, te obiectum.
De isto articulo &ed visum est in lectionibus supradictis: qudd intellectus eo
eurtit ad notitiam rei. etiam uisum est, quod obiectiim concurrit ad notitiam rei.
Finaliter ergo doctor pro ista materia. N pro fine istius attieuli, ponit talem conclusione Notitia alicuius rei, est talis Omel με. naturae, P oportet u causetur semper a duobus, uel ab uno Hhacarii. habente uicem duorum puta qu6u eau setur a potentia id est, ab intellectu,& Ucausetur ab obiecto, id est a re cognita. Et istud probatur auctoritate D. Augustini. 9.de trinitate qui di .eit, firmiter tenendum est, quod notitia eas uir ab obiecto;& potentia.scut notitia Petri causatur ab intellectu, & ab ipso Petro. Dicit ultra, iuδd a uisibili &vidente causatur visio. Exemplum: Petrus uidet albedinem uisione. Ista uisio, a quo caus tut Dico i causatur a uidente, idest a potentia uiuua: te a uisibili, de mente D. Augustini, de omnium doctoramest V n titia ea utatur de a potentia, di ab obiecto.
Et si di eas &αJ Dicit ibi D. A usustinus in illo textu, τ uisio solum e satur a corpore:erso uidetur esse mens D Augustini, τ notitia solum causatur ab obiecto, ta non a potentia. Pro solutione istius est notandum, ut omnes doctores antiqui, etiam moderni , illa quae recipiuntur in aliqua potentia, nominant eodem nomine Exemplum. In intelleciu, recipitur fucies intelligibilis, recipitur notitia rei, recipitur habitus:
Ad propositum. D. Augustinus ibi quando dicit mulso est a sis d. a. a solo corpore: ibi capit uisionem, pro specie sensibin. Li poni
Mens omnium doctorum est, τ speetes sens bilis ab uno solo causaturailicet sensatio. idest notitia senstiva semper aduobus eausetur . Exemplum et Petrus uidet albedinem ni
99쪽
a sola albedine eausatur, tanquam a Prticulari eausa. sed
uiso perquam uideo albedinem, caulatur ab albedine, di a potentia uisua.sed utrum causetur species sensibilis a lumi. ne:se uenti lectione uidebimus. Sed arguitur sic Sortes cognoscit rosam quae non ea: ec tamen talis notitia non causatur ab obiecto, ci potentia: quia iosa non est de illud quod non est, nihil causat. neque intentionaliter: neque phyticaliter: iste terminra causare nunquam potest eonvenire illi,quod non eli.rosa cito quae non est, nihil potest causare:eiso notitia rosae non causatur partialiter ab ipsa rota. Soluit doctor noster, quod propositio D. Augustini de doctorum in qua dicitur, quod ex potentia dc obiecto, gignitur notitia.Ptimo intelligentur de notitia intuitiua lia quod notitia intuitiua causatur ab obiecto, de potentia. non debet ergo intelligi simpliciter de omni notitia: quia notitia abria ctiua , non causitur ab obiecto : sed causatur a potentia , te aspecie intelligiti rei, quiescente di manente ιu i telle . Et pono ibi unam regulam inod quando intuitiue aliquideognoscimus, id est inpra sentia rei, cum illa notitia intuiti uacausatur semperi necies intelligibilis illius rei, quae manet in intellectu post uestructionem notitiae intuiti u. e nec unqua habemus propriam speciem intelligibilem, nisi isto modo. Alia est notitia abstractiua,quae cautatur a potentia, a specie
intelligibili. Et de ista non loquitur hic D. Augustinus: sed de
Pro Lae conclusione 3ccili octor noster uult probare suam coclusonem.Puta, quisdnotitia causo ur ab obiecto, de potentia. Et supponatur unu, quod agens naturale agit tantum quantum potest, secundum ultimum de potentia nisi impediatur. ut quando ignis calefacit, calefacit tantum quantum potest. Et hoc est quod dicit unus doctor,quod agentia naturalia, ineratione agunt. Ideo malum est ludere cum istis rebus naturalibus Sed obiectum est agens naturale erso agit tantum quantum potest sicut albedo sed sic est, quod aliquando experim ut , quod obiecto aequλliter praesent magis Nintensius intelliginius illud uno tempore,quam alio: ergo signum est quod notitia non totaliter causatur ab obiecto:sed ab aliquo alio concutrente: quare si sola albedo esset eausa, non magis intelligeremus eam in uno tempore, quam in alio:cum ipsi agat quantum posset Leistud fit communiter ex imperio uoluntatis imperantis intellectui, ut intelligat Item dicium est prius, quod causa totalis aequivoca, est semper persectior, quam sit ejectus. Sed sic est, quod multa quae cognoscuntur, quae uocantur obiecta, non uni ita perfecta scut est cognitio. ergo non erunt cauta tota lit illarum cognitionum,& se iodes clare dici Dico hi quod eausa aequivoca est,quando causa est alterius speciei ab effectu. sic sol respectu rant. Tertio ostenditur se &ca emo alguitur sic.' notitia totaliter causaretur ab obi cto sequet et ut quod cognoscere, Se intelligere, non ellent propria opera hominis: quod est taliam. Minor probatur ponet
Nunquain aliquid est propria operatio alicuitu, nis per se
eausetur ab illo:ergo si notitia non causaretur ab homine, id est a potentia hominis ; cognostere non esset propria operatio hominis.quod est salsum. Dat exemplum do rLignum caleficit uando habet calorem: utrum calefacere se propria operatio lignis Dico v non:quia sbi solum conuenit per a Udens. puta per calor cm quem habet. Item secundo probatur dici obat secundo doctor noster, quod tota activitas non stabintellectu. Et sormatur se argumentum. si notitia esset totaliter ab intellectu; non esset aliqua ratio, quare notitia magis repraesentaret unum obiectum:& tamen oppositum uid mus quia videmus quod una notitia repraesentat unam rem, de alia aliam,quod nunquam esset, nisi notitia partialiter producetetur a tali re. Concedo igitur, quod notitia causatur
partialiter, de ab obiecio, Na potetia, uel ab aliquo repraesentante obiectum sicut a specie latelligibili: quomodo fit notitia abstractiva. Sed nunc est dubium. Ipsius notitiae sunt diis causet, scilicet. Potentia, & obiectum: quomodo se habent iliae duae causae: vel sunt ea uiae essentialiter subordinate: uel accidentaliter. Pro declaratione isti ut est notandum, quod duplices sunt causae respectu alicuius css.ctus uiuus,quaedam suiu acciden.
taliter subordinatis. Fe dico quδd illae uocantur Meldental
ter subordinatae,quae sic se habent, quod uirtus unius potest civis D tantum augeri,quod potest supplere uirtutem alterius. Exem iri d Icipium duo homines trahentes navem. Sed causae essentialiter do γι--iubordinatae sunt, quando uirtus unius, non potest supplete uirtutem alterius. Exemplum in proposito utrum intellectus possiesse ita persecius,quod ipse solus posset producere notitiam rei: Dico quod non neque etiam obiectum:ergo sequitur quod sunt causae essentialiter subordinatae. Dat exempli doctor de patre, de matre, respectu prolis sunt due causi respectu unius essectus, Notum est, quod sunt et sentialitet subordinatae: quia una non potest supplere uirtutem alterius qua
tum cunque augeretur altera illarum.
Et est notandum, quod ut dicit doctor hie, quod pater & lomater sunt eiusdem speciei et sentialis, quo ad naturam eor di solum accidentaliter disseriintipatet: cum illud quod facit marem de semellam, in eodem possunt inuenim: sicut inber-molrodita, ideli quae habet utrumque sexum. Dico ulterius, quod licet pater, de mater,quo ad naturam, solum accidentaliter distcrunt, tamen potentia generatiua patris, eli alterius rationis, a potentia generativa matris. Et per hoc soluiturae .gumentum Occham,&doctorum. quod formatur se. Quan- reo sunt duae causae eiusdem speciei, ij ae semper sunt accidentaliter subordinatae: quia una potest tantum augeri. quod Po test supplere uirtutem alterius . pater de mater tulit eiusdem speciei:igitur. Rispondeo, quod doctor noster dicit expresse, Ppater,&materiunt eiusdem speciei quo ad naturam : uonx meu quo ad potentias generalitia . displis id se Dico ultra Die,quod licet intellectus, de obiectum sint eau I λ μ μει essentialiter subordinatae, tamen unum non capit uirtutem causandi ab alio, ideo dicuntur causae ei sentia iter subordinatae solum in agendo e quia unam non potest genere sine alio. Aliae sunt causa essentialiter subordinatae; quarum una dependet ab alia quo ad esse, & quo ad operari. ut pater, ecsol unde se eundum mentem Aristotelis, pater dependet quo adesse,a sole: de etiam dependet, quo ad operari. Dicebat Atinoteles quod cessam e primo mobili, cessant omnes alii m
tus, error condemnatus Parisii. Aliud exemplum uerum, potest poni de homine, respectu Dei. homo dependet a Deo, quo adesse, te quo ad operari. Sic non est de obiecto de po
De tertio primi prineipalis reciJ Doctor noster supponendo unum:puta quod intellectus est tu e G
causa partialis intellectionis : quaerit ; utrum sit intelle- mmmi factus agens, uel intellectus possibilis qui est causa intelle- causa intel- lectimi. a.
Et est notandum quod ista diis cultas est propter uiam Aristotelis in a. de anima et ubi habet, quod duplex est inteia Iemlectus.
Pro declaratione est notandum,quὀd doctor noster hie aporit multas uias, de omnes probabiles tamen magis uias et tric-dere ad unam ab aliis doctoribus concessam: puta quod intellectus possibilis est ille qui ploducit partialiter noti
Et pro maiori declaratione tenendo istum modum ponuntur aliquae positiones. Prima pro 'ositio. Verum est, quod duplex est intellectus. scilicet,intellectus agen , de intellectus possibilis. Alia propositio. intellectus agens tantum habet unum ossicium, idest tantum liabet unam actionem:puta cum phantas. mate producere speciem intelligibilem. Et pro declaratione suppono hic, quod quando aliqua res sentibilis, est percepta cinis mes ἰab aliqua potentia sensitiva, simul tura species Sencrantur, iis re, si scilicet species senstiua in organo potentiae sentitiuae exte- bili, rioris. secundo generantur species simul tempor in organo hinoeten. potentiae pliantasticae. Ec istae duae totaliter causantur ab obie malui. r.eio & simul ab intel. ectu arente cu isto phanta smate, idest cui sta specie phantasiae, caulat ut species intelligibilis .& nun quam ponendae sunt aliae sputes, tutellectus ergo agens nihil aliud facit, nisi causare speciem intelli et bilem cum phantas mate. Dico ustra, quod phantasma, idest species sensibilis,quq recipitur in ursano phantasae nunquam potest haberi nisi de rebus seni bcibus. De ν A Ex quo sequitur aliud eortillarium . Quod intellectus re ibi ea agem non potest causare speciem intelli sibilem de quo- et occulique . patet se : quia non potest cautate speciem im N Hatelligibilem , nisi cum phantasmate de phantasma non potest haberi nisi de te sensibili: ergo intellectus agens no potest νει causa e speciem intelligibilam nisi de re se bili ico, nonni. Γαμ rtia.
100쪽
potantur ba re intelligibiles de rebui spiritualia
us buntur istet species rerum spiritualium si irituales, sicut sue intellectiones, cogitat ictius, uolitiones, immediate.&totalis producunt suo species intelli ibi es,nec intellectus agem ali tuomodo ibi concurrit. Dice dico tibi
γ ser mali, lealiter distinguuntur testino proi laeto ma
intelligitales ab istis rebus spiritualibus: l spondetur ponendo propositionem quae prini,siit posita. , . e. .' - ' Muluc cog oscitum. simul eum illa noti
inteue u in silentia rei. Dices: intellectus apem. coris
intellectus agens t,ues producitata nubi iecipitaproducit ipeciem intel
Arguitur Intes Di possibilis producit notitiam retaergo poterit producere speciem intelligibilem. taleaeens non speeieni rei. Rei det do-
ruouerponendo rem propolitionem.Potentia o rata
ua non est productiva sui obita Contra, po tia i rei e:i cos bilis:ergo producit obieeium suum cura
Pro declaratiotae istius, dico, τ potentia operativa est quae
t. - . - 'P 'altae sint operativae: quia omnes iste p: ducum per timnem citi tamet recipiun ii iuni. Quod licet intellectus aetens Hon tamen eli operativa ; quia illini ipeciem noti CAna propositio. Quando dicit doctor, noster, in potentiac ratiua non est productiva sui obiecti, non uotacet , in via producat aliau d. de diud non cognoscat ; sed uult dic est pr u ua sui obiecit illius, per quod obiectunt, pini inqua ad intelli dum:
vo inuitur,quod I intentia quae recipit speciem, siue
s ubi leni, hue intes igibilem,nunquam producit illam, non
: inmediate causint species sentibiles, & plia..tasmata. Et intel
CONFIRM A TvR, de arguitur se. Potentia diuiditur ideli pro illo quod dicitur activum dc passivum. Et sic una eadem te, potest dici activa, de passiua ut intellectus pollibiles: di quaelibet potentia operativa, de dicitur activa, de passiva. Actiua, qui tic t ii titiam alicuius: Eccum Loc recipit
S xcvs Do ait idem uuli probare quod intellectus aciem eii duo ' ' i/cere: de possibilis tam uri . testinux solum producit speciem intelligibile m
quod producat omnia.& sic est sessum. μι in.
intelligibilia, εc sic eii intelligendum quod ecdeclaro quia res sensibilis non e actu intelligibile ; Ze in po-
pt ucit: γ sacit, quod omne sensibile est: Non potentia propinoua,intelligibile. Illud declarae doctor de lumine respectu eoioris .notum est quod colores se liciphantasma non potest esse causa totalis speciei intelli sibia gςn dc quando intellectus aues de it, phantasma solum est in potentia riniista. dc
stri,qnod lumen est causa partialis cum colore,ad produccn
qi ς ς unx aliqui scolaχantes, qui dicebam, quod lumen concurrit eum colore adproducendum noritias stivam. Non est verum, ita bene deausandum sensi, Arimino, piisse doctorem. Est tamen ibi una dit ficultas. lumen concurrit cum colore adroducendum ii erim sensibiles coloris,sequitur quod rem ctu infinitorum effectuum,simulerit una Ausan;turali ii .
bus coloribus ad producendum suas speeies: de ubi sunt insita
i, 'T- tacere secundo uult haliare do
ctor noster, quod lumen concurrit cum colore ad produce
Cum igitur concludatur Scilium producit speciem intelli sibilem rei. Respotiid do t