장음표시 사용
81쪽
filius in diuinis sie eminue habet esse a patre. Non dico , stcontinue habeat, uel accipiat aliud di aliud esse, a patre: quia hoe est haereticum Nemue dico, illius continue dependet a patre:quia ipsius filii ad patiem in diuinis, non est aliqua de-
hendemia.dependere enim , semper dicit imperfectionem iniso quod dependet,puta et est alteri us naturae,vel essentiae ab illo a quo dependet Modo notum filius in diuinas non est alterius uaturae, neque essentiae a patre. Ideo tota dissicutitas stabat in isto termino fieri. DE secundo articulo.lti illo articulo doctor intendit declarare duos tei minos,scilicet create, di conseruare Et primo in passuo: secundo inaci tuo.Et ponit talem propositionem.Noe si in conueniens quod per illum terminum crvim,duo significentur. Et pro maiori declaratione supponatur illud. v ibi dicit doctori quod res quae habet esse, potest comparari ad ii 'lud a quo habet esse potes comparari ad non esse eius praecedem:potest etiam comparati ad ipsummet prius fuisse, uel sesens in istens. Exemplumsapis iste habet esse, potest comparari ad causam a qua diabet ei e potest comparari ad non ei se ius praecedens,& ad semetipsum prius existentem. Tunere nil doctor aliquat propositiones. Iste terminus, creare, dicit duos respectus .Primo,dicit respectum rei creatae ad creant E. secundo dicit respectum rei elotae ad non esse immediate secedens. Isto supposto sequitur corollarium; quod iste termi nus creati, impo. tat duos respectus: unum realem qui est de pendentia rei creatae ad Deum, & unum rationis, cui est enie ipsius rei creatae ad non esse eius praecedens. & ille uocatur rationis: quia terminus istius rei pectus, non est ens, id est esse. Lil tamen notandum,m iste respectus qui est rei creatae, ad non e se eius praecedens, dicitur rationi', non ιν sit secunda intentio. sed quia descit sibi una conditio respectus reali , quae est,t ambo extrema sint uera entia. Ex quo sequitur,ui ad hoc. v de aliquo sit uerum dicere, erratur duo requiruntur.ptimo; et habeat esse, secundo ui habeat illud esse immediate, post non esse. Lx quo sequitur,u propositiones de creatur, si e debent e poni. Angelus creatur:angeliis nuc est de immediate ante hoe non siit:quia creari dicit duos respectus. Ex quo sequitur,ur ista consequentia non ualet hoc continue habet esse a Deo ergo creetur.Nam filius in diuinis conistinue habet esse a Deo,& tamen non creatur. RxsTAT declarare istum terminum conseruari, Ee ponit doctor talem propositionem. Conseruari dicit duos respectus unum realem, dc unum rationis: realem: quia dependentiam
ipsius id i liud a quo habet esse. Secundo dicit dependentiam ad ipsum mei praecedens, unde iste respectus qui est ipsus ad
ipsisu mel nraecedens , est rationis, quia extrema non sunt realiter dimina. Ex quo sequitur, ad hoc vi aliquid conseruetur diit conditiones requiriantur. Prima u, habeat esse a sua causa.Secunda,l immediate habeat esse. Respondendum est ad aliquas paruas quaestiones. Prima utrum illud quod creatur, conseruetur. Respondetur,ur non. Et cum arguitur. Creari, & conseruari idem significant, seu important, puta dependentiam qua illud quod creatu e conseruatur.Vnde ista propositio, lapis conseruatur, sic exponitur lapis nunc est, di immediate ante hoc, fuit. Et si aninoe non fuerit immediate, ista est salsa, lapis co iratur: quia una eius exponentium est salsa. Doc Te x tangit duo, in quibus Molirantes sine utilitate mouent quxstiones. Primum est utrum creatur, importet taeeptum per se unum. Pro declitatione imus quaestionis notandum est, quὁd tota satuitas Scotarantium prouenit ex ignorantia istius termini, conceptus. Unde conceptus in doctore, capitur pro re significata: se capitur pro notitia mediate qua illa res signiscatur. Tunc dico.quod stadictio. creatur, importat per se unum respectum.& habet duplicem sensum. unus tensus est creatur, important tantum uuam rem. Et se ista est iat isma, quia importat respectum realem. de ratio uis. Alius sensus, creatur, id est signineat mediante uno conceptu. idest una notitia, de sic illa ea vera.Quaerit aliam dissicultatem Iste terminus, creatur, importat duos respectus, puta dependentiam ad Deum di respectum ad non esse immediate praeceden=: quaero quod illorum importat principali tersunde dicit doctor, quod istaequisionea sunt fatuorum,stiuolae . sine quacunque utilitate. Neque est curandum quod illorum principaliter, uel in iniit
Principaliter, importetista est, z illi lignificat . Et si ullu
illorum deficiat, tota suppositio termini desest
Di tertio articulo In isto arti eulo intendit tractare aliqua 3. r. 7s motiva:quae dubia suerunt apud antiquos; de apud Modo nos di etiam inter philosoplios. Primum dubium est. vir m aliqua res posset esse,& tamen durare solum per instans Res det doctor noster, per aliquas propostiones. Prima est. Multae sunt res,quae solum durant per instans: si . t ipsam et instantia,quae solum durant per instan3. Vnde est imaginandum,ae tempux est una quantitas successua. N partes continuantur adinvicem, per quaedam indivisibilia, qu*uocantur instantia. Aliud corollarium . inter quaecunque instantia, mediat
Ex isto sequuntur aliqua corollaria. Primum, Impossibile est duo in istantia esse sibi inuicem immediata. Isam propo
tione cocedit philosophus,&similiter omnes doct. moderni. Aliud coiollarium .inter quaecunque instantia mediant infinita instantia.Quod probo:quia inter quaecunque insatia, mediat tempus: Nin quolibet tempore, sunt infinita insanti patet.quia in quolibet tempore l. ne ins nitae partes. N partes temtoris continuantur ad inuicem Grinstantia.
Corollarium.Impossibile est, quod Deus producit duo insantia, unum immediate post aliud: &uquodlibet producatur in instanti. Diei tibi doctor noster pro uno passu. contradicit Aristo. teles.vii. 'bus quod in toto tempore est unum nunc. ergo tu male uicis: quod in toto tempore sunt infinita instantia. Dicit doctor:quδd quando dieerat Alistoteles quod in toto tempore est unum nunc:capiebat nunc pro mobili: idest pro illo quod mouetur.Modo notum est. quod illud quod mouetur manet idem numero in toto motu:ergo in toto tempore . non eapit Aristoteles nune seu instans, pro cotinuatauo partium temporis ad inuleem. quia infinita sunt talia in quoli. t te,npore: sicut infinita sunt puncta in linea:& in qualibet parte lineae. Notandum est v nune, te instans, sunt penitus idem: & in tota materia nostra capiuntur pro eodem: puta pro indivis tali,quod continuat partes temporis adinvicem . Dicit ultra doctor noster, ponendo talem conclusionem . . Quod uti tute diuina potest esse aliqua res, scut angelus aliis qui , qui durabit solum per instans. Π'I'io declaratione est notandum: quod quatuor inuentinus instanti scilicet primum instans este rei, primum instans noesseret .vltimum instans esse rei. ultimum instans no esse rei. ν', ωμ petunde primum instans esse rei .est, in quo verum est dicere; h res nunc est, re immediate ante hoc non fuit te tale habet tesper manentes pro propositione, de incipit. sed primum inii sesset ei est, in quo est uerum diceru; haee res nunc non est; de non immediate ante hoc sitit :& boc pro propositione de desinit: de corrumpitur, de de deannihil iur. Notandum in hic, quod idem intelligimus per primum instans esse:& per primum esse: de accidentia, quae habent primum instans cite;habent primum esse. Sed ultimum instans esse rei, est, in quo uerum est dicere; haec res nunc est, d mmediate post hoc non erit. ec istud habent res, quae solum durane per insans, in propositionibus de delinit, ut angelus desilit esse; angelus nunc est, de immediate post hoc non erit. Corollarium, res quae solum durant per instans, quando didesnunt esse, adhuc Hint ed ultimum inflans non esse rei,ε, 'in quo uerum est dicereiliaeetes nune non est, de immediate ' post hoc erit,ec illud habent res successuae . per incipit . I μ' -- Lx quo sequitur, non est inconueniens. ω Deus faciat a. liquam rem permanentem, quae solum duret per inlus. de ita . illa res babebit primum esse, de ultimum esse. de illud ita es.se, pro eodem luctanti.
Lx quo sequitur tali tas illorum qui dicunt, τ est impossibile et fit aliqua tex,quae solum duret per instans. Et rationuassagnabant; quia tunc sequeretur,l idem smul esset, re non esset.quod probabant.quia inciperet esse,&desineret esse. ergo simul esset, dc non esse. Ulterius est notandum.Quia licet concedamus illa, uirtute diuina non tamen concedimus uirtute naturali: puta, Pal qua res permanens, solum duret per instans. Contra hoc arguit doctor. Et antequam intremus textum, arguitur sic. Impo is bile est, quod aliqua res solum duret per instans : igitur. Antecedens probatur. quia tunc sequere
tur quod aliqua res esset destructi. di nunquam primo elieedinia. u. a W
82쪽
unde pro isto ars umento notandum est, quod res qine ce
sol uni duraret per instans, in toto tempore seu uenti esset d. structa.de tamen in nullo tempore, Dcque Prαι enti, neque in praeterito, neque in instanti, es et primo destructa. Dicit Gretii u. potius,quod illa res erit destructa: de nunquam fuit uerum dicere: haee res destruitur. od probat sic, ut liliares destrititur diuisibiliter, uel indivisibiliter.NOni ruisibiliter: quia omne illud quod indivisibilitet destiuitur, est destructum. Pi. Het illud argumentum,concedit Gregorius, quod est aliqua propositio de praeterito est uera, quae nunquam potuit habere unam depraesenti uetam. sicut ista luce res est deliructa, qui nunqua habuit istam ueram, reprobatur Gr sorius, haec res destruitur Mico quod iste doctor pessime dicit,& hicneeandus es; nec intelligit plutosophum, nec se psum. Lt ad suum argumentum, quod omne quod destruitur, diuisbiliter, ii et
indiuisibiliter, die. potest habere duplicem sensum: unus sensus est, quod quando talis res desinit esse non est i desie eli salsum. Alius sensus est,qubd quando talis res desinit esse,est deni ucta, id est habet ultimum eta sui: A: hoe uolebat hatare philosophus. Quaerenda est hie una parua quaestio, quam aperit doctor.
Vtru Deus possi facere duos angulos , unum immediate post alium Et unum sui namus,quod Deus potest creare unum angelum in instanta. Et ponitur una ratio omnem rem perma nentem, Deus in instanti poteri producere. Et ponitur regular i doctoris; res permanens, est etiam res quae potest omnes tuas partes simul nabere: sed res iaccessiva, nunquam potest om nes suas partes simul habere,neque potestinus . iacere, neq;
Sed reuertamur ad materiam nostram, virum Deus possit sicere unum angelum immediate post alium .Dicunt aliqui, non Contra eos arguit doctor, de iis at sic argumentum .
Nihil est post illud iuuatis, in quo Deus non pollet producere unum angelum: ergo Deus immediate post unum augelu, potest producere alium angelum. Dicitur ergo secundum metem doctoris, di corum qui ab ilio ceperunt, scut Gregorius quod Deus potest producere duos angelos unum immediate post alium. Arguitur sic:uel producet et secundum angelum in tempore,uel in insanti: seditullum est dicendum: sit ut Responde. tur,2 in tempore. Et arguitur se. Si produceret in tena pote, sequeretur, F de isto secundo angelo, nunquam uetum esset dicere, hie angelus producitur .hoc eii falsum. Arguitur Le Signetur illud, in quo pruno producitur, uel cst instans uel tempus.Non est instans; ania inter plum, di aliud instans in quo alius angelus est productus, mediat tepus et neque est dicendum in tempore; quia figuetur illud tempus et
quia ante illud tempus,est ij iud tempus puta sua medietas ;& iterum medietas illius: ergo nunquam erat uerum dicere, isse anucius primo producitur ultra: ut tum iste angelus cre
tutili escas quod sc,mo creatio fiet in t empore quod uid
turdoctor concedere.1unequato, de mira, istam, lite secundus angelus creariir.
Pro declaratione ponuntur aliouae propositiones. Prima.Deus potest producere duos angelos, unum immediate, post alterum.. cunda propolitio. De secundo angelo, non est dabili, me sura in qua secundus angelus habeat primo esse. Alia propolitio Dabitis est mensura, iii qua ipse secundus angelus creatur. Et si arguatur, nulla est mensura in qua iuverum dicere, iste secundus angelus creatur; uia uel esset instas uel tempus. Dices iecundum doctorem quod tempus. Contra. In nullo tempore verum est diecte angelus nunc est, N. immediate ante hoc non ibit: quod probo: quia si immediate ante hoc non fuerit. ergo erit aliquod renitus inter suam creationem: ta instans primi angeli tergo non fuit erratus hie immediate post alium. Responcretur si eundum doctorem, no., potia propositione de cieatur, eodem modo exponuntur.
ideo si quis petat.quomodo exponutur propositiones de erea T. tur,di tinguendum est: quia uel creatio fit in instanti, uel in
empore.Si in instanti, per primum instans este rei, do illa est expolitio communis, secundum commvn m casum creandi:
' sed si et eatio sat in tempore, sic debet exponi. Angelus in illo tempore est, de nullum est medium inter ipsum tempus,&instans primi ai geli , in quo iste secutidus angelus nota luisset,
Ex omnibus istis sequitur. δd omnia ista sunt de mente victoris,l Deus potest creare duos angelos: unum immediate post Evinaciam de mente doctoris est, et creatio potest
ferri in tempore. Et etiam τ ndomnes propositiones deerratur, eodem modo exponuntur. ideo iudeatur demente doctoris, utrum creatio fiat in instanti, uel in tempore quia i cundum hoc. oportet aliteriti aliter exponete propositio ue, . Lt ista suis ciant pro nunc. Vult soluere unam quaestionem quam Aristoteles saeti ctauo physicorum utrum aliquis motu possit continuari a ' P .di, iis,
teri motui .ut puta, utrum generationi possit continuari corruptio:&hoc est principale quod intendit doctor. Liu: tum una alteratio, possit continuari alteri alterationi. Et utrum anni hi latio posset continuari creationi. Pro declaratione ponuntur aliquae propositioncs.
Prima de motu lorali non est dissicultas apud plutosophos,
qui possit in infinitum continuari. Dices die nobis,quid e ista contanuatio motus cum motusta eui sint isti motus qui possunt continuari adinvicem Pro declaratione ponuntur aliqua propositiones. Prima. Motus qui sie se habent, quod habent fieri in instanti, secundum Ariuotelem,no possunt continuari ad inulae dices, P generatio, & corruptio non habent fieri, in alio, di illo instanti; sed in eodem. Conua.Si generatio, & eorruptio haberem fieri in eodem instanti, sequeretur, F idem simul esset, di non esset: quia bene sequitur secundum Arist hoc generatur. ergo hoc ei LLtii bene sequitur,lioecorrumpitur ergo hoc non est. ergo si ha bent ueri in eodem instanti, sequitur,u, idem sinulerit, de n5ςtit .sidi eas, Thent scri in alio, Salio in stati. pura generatio in uno instanti, de corruptio in alio instanti: ergo non conti- ν Mittamnuabuntnr ad inuicem; quia inter illa duo instantia, mediat te Gnim ι. pus. Et ibi ponit regulam doctoriquando sunt aliqui motus, a MMcem.
uel mutationes,quae ex natura eorum habent fieri in iustan ti, nunquam potiunt continuari ad inuicem. Ex quo sequitur aliud.'motus qui habent terminos ad quos contrarios non post uni continuari ad inuicem. Et istud
ostcdit doctori quia senueretur, v idem simul moueretur motibus contrariis. endo sic, de pono casum per te cui es pro generalio, de corruptio, continuantur ad inuicem: esto sequitur, et idem mouebitur adesse, de non esse conse quentiam probo: luia mobile dicitur moueri secundum ter
ivinum ad quem: ergo sequitur τ mouebitur ad esse, de n5 esse. Dices sorte, quod non mouetur ad non ei se. i. Contra ouetur ad terminum ad quem correptionis : sed te inus ad quem corruptionis est non ei Ie:patet:quia iste totus motus, per te componitur ex generatione, de corrupi o omergo habebit serminum ad quem corruptionis: sedet moueat ut adesse probo: quia omne quod mouetur. mouetur ad
terminum ad quem, sub quo dieitur moueri r de ad omne terminiim ad quem cuiuslibet motus partialis:sed genetatio est motus partialis istius totius motus qui componitur ex Tene ratione, di corruptione : ergo mouebitur ad terminu ad quε generati ianis, de sic mouebitur adi esse,& ad non esse. unde po-nuur una regula. lmpossibile est,Ψ aliquid nimieatur ad teri uinum ad quem totius motus , quin moueatur ad ter minos hartium motus: sed una pars est generatio: ergo mouebitur ad terminum ad q uem generat ramis, re illud ea esse, dcinouebitur ad terminum ad luem corruptioni x, ει illud est non esse .erso mo iis monebitur ad ei se, de non esse. Ex isto infert doctor, v motus qui natura eoru habent seri in instanti, non possunt continuari adinvicem. Lx quo infert sicut concessum eis, terraiio potest fieri in tempore: de anni hi latio, de creatio, possunt continuari ad inuicem. de tamen motus localis, re quilibet, Labet fieri intepo, re ideo motus localis secundum Arist. poteritine perpetuus
ruod non est uerum secundum fidem: quia incipit esse, de denet esse, de erat lini ut uerum dicere,c um non mouetur, di immediate ante hoc mouebatur. Contra. doctor noster uult de latare unum textum philosophi qui habetur ociauo physicorum. unde in isto textu habetur,quod impollibile est naturam producere aliquid, quod solum duret per instans. ergo ubilosopho uidetur, T Deus no D eL-- posset producere aliquid quod solum duret per instans.Cuius Avio Arist.
oppositum dicimus,&etiam tenendum est.
Et pio declaratione est notandum,quod in isto argumento veri νοεto uolumus solum uidere, utrum aliqua res possit produci, quae solum duret per instans. Respondetur ite assii maliue: Deus potest producere est quid pura unum angelum, qui solia sei ruinam durabit per initans: ista proposito pro par: esuit declarata, bc risi, masit hic declarati inta Et trimo declaremus pbilosophum. videlicet quare erat, 2 Ariit. dicebat, et uatura non poterat
83쪽
producere aliquid, quod soli im duret per instans. Responde- eur aliquas propolitiones de mente philosophi. Prima. iste est textus Arist. videlicet, τ natura non potest producere a liquid quod ibium duret per instans. Et ratio istius et at in philosophia:quia in illo inflanti in quo illud pioducitur , quod
tu dicis, solum durare per inflans, corruptiua non sunt approximata ad corium pendum illud uerti sunt approximata, non possunt ut cere agens eon seruam. Et istud oliendo: iuia ii eorruptiua suἀt d.bite approximata, uel quod possunt uincere virtutem conscruantis, neque in illo instanti produceretur. Illud argume militi concludit in philosophia, A naturaliter loquendo. Pos. t tamen pro isto argumento ita leuasio extra textum . puta quod illud producere in instanti, tu incorruptibile; ideo in illo instanti non habet corruptiua approxima a. Dices, Loc nillil ualet, quia tu ponis, quod solum duret per instans. ergo non potest ese incorruptibile . ergo euasio nihil ualet. ideo tenendum est, quod natura non potest producere aliquid quod sesum duret per instans, Ac line uult habere A ristot. Dico tamen secundum ueritatem,quod Deus potest hoe facete,& quod ratio Arist. nihil ualet:quod ostendo: quia ii rue uirtutes, neque conditiones rerum causata tu, impediuntio mam actionem timmo actio diuinaeus oper omnes tat uirtutes uel impediendo,uel non concurrendo cum illis uitiaeutibus.
Ex quo ergo uolumus simitet tenere, et Deus potest producere aliquid quod solum duret per instant. Sed contra hoc.arguitur sic. Ponere aliquid quod solum duret per instans, est ponere implicationes ergo non est post bi , D. Implicatio est quia est ponere aliquid,quod timul est te noe seu ea ponere aliquid quod habet ptimum iiii ans ei se de ultimum instans non esse:hoc est salsum: igitur. Falsitat eonsequentis patet, quia illud quod solum duraret per instans, iumul habet primum eise, di ultimum non esse. Respondetur
ergo τ ta is res, quae solum duraret, per instans, haueret primum esse.& ultimum esse, in eodem instanti t. suum primum esse, de suum ultimum non e se. Et quando dicitur . ergo idem smul erit,& non erit.consequentia nihil valet, quia illud dhabet ultimum esse, de e.
Et tunc est alia propositio. Illud quod solum duraret per
instans non haberet primum esse, de primum non esse.Neque primum ei triti ultimum non esse.
T. Me est alia dissicultas de finali uidelicet si esset aliquid, quod solum duraret per instans, uerum Deus immediate post illud posset producere aliud: Respondetur quod se.
Arguitur quod non quia illud quod produceret immedia te post istud inii m uel habebit primum instans esse, uel primum instans non elici uel ultimum in lanx este: uel ultimum instans non esse.sed nullum est dieendum: illitur. Respondetur,quod habebit primum esse, sed non habebit in aliquo in stanti prinio:neque in aliquo tempore primo : sed habebit d. tua ei septinium, in quolibet instanti. de in qualibet parte temporis. Et ista si ut quae dicenda sunt de mente docioris, quomodo a vi id potest et eati in tempore, an nihilari in tempore. Et illita bene habebit primum es e sed non habebit in ali quo instanti primo, neque in aliqua parte temporis. Nune doctor nosteruuli soluere unam quae monem, uidelicet, utrum illud quod solum durat per instans, habeat primuinstans siue non esse. unde est hie notandum, quod proportionabiliter dicimus de omnibus aliis, ta, quod sicut Deus potest sa cere unum angelum, qui solum duret per instans: ita di eatur de omni re,quae non est successiva:potes enim Deus f cere hominem, qui solum sit per instans in gratia. uel in pee cato,&e. Respondet doctor ad istam quastionem. quod illare quae solum durat pet instans, habet primum esse sui, Nul. timum esse; ita' primum es est ubi mum esie. Ex quo sequitior, ui res quae solum durat per instans, habet unum vise , qJesi prim m. ultimum. Ex quo interi doctor noster, et propositio de incipit, dupliciter capoititur: bc in permanentibus, dein successivis. Ex quo tuteri doctor, quod propolitio de desinit.dupliciter exponitur.Et pro declaratione nent paniae quaeniones. Prama. Res permanentes quod non esse habent per desinit.Respondetur, quod primum non esse. potio ergo talem regulam pro quistione ista; omnes res quae durant plus, quam per instas Due lint permanem ex sue sint succe illux, habeat primum noesse te . per desilit: puta per negativam de praesenti,& ais imatiuam .i anquam de praeterito 1 sed res quae solum durant per insan , habent ultimum instans este perdes tui, puta assii matium se praesenti, negativam delaturo.
Ex quo inseri,in res quae solum durat per instant, in eodem
instanti incipit Oe, di desinit ellerita ex isto non sequitur iri mulsit,& non sit . uius ratio est.quia illa de desinit,non exponitur per negativam de praesenti, sicut in altis ictus, quae non solum durant per uilians .
Ex omnibus istis sequitur , quδd duplex est esse, di duplex .est non esse. puta primum esse: primum non esse ultimum eo se, εἰ ultimum non esse . Et quadruplex est instans, quo ista mensulantur, scilicet primum instans ei se rei ; & primum ui sans non esse rei:& ultimum instans esse iei, bc ultimum in stans non esse rei. Rectat soluere argumentum principale, uiuult probare, PCmnis res quae conseruatur,creatur Et formatur lae, per idem res creatur,& eon seruatur: seu idem est creati , di conseruati rogo qiiicquid creatur, conservatur, solutio uideatur in ierado articulo huius quaestionis.
Doc τοκ in hac decimatertia quaestione uult tractate, an
operatione, potentiarum, siue relatione , uel importent aliquid abi olutum: sicut intellectio, sicut uotitio, di he de aliis operationibus. Et intendit doctor istam conciuilonem, se rationes porcntiatum, non important praecise telationem: sed important qualitates, & aliqua absoluta, & uisio. Corollarium. Quod terminus ligniscans operationem alicuius potentiae, supponit semper pro qualitate . Ideo est opi nio doctoris,quod omnes tales tetmini, sunt in praedicamen to qualitatis, ut uisio, intellectio. Istam eone tutionem probat
tripliciter. primo sic. Illud quod est ultima persectio an cuius potentiae , non est praecise relatio: sed operatio potentia est ἔ-daiciem per persectio ipsius potentiae: ergo sequitur,quod non est
praecise relatio.maior probatur: quia nulla relatio sumuid a petitur sed operatio potentiae, summE appetit ut . ergo nulla talis est praecise relatio. minorem probat doctor per Augustinum tertio de trinitate, capitulo quarto: quia dicit Huod omnes uolumus esse beati idest desideranius beatitudinem: dc tamen notum eu,quod beatitudo non est praeei se relatio: sed est operatio intellectu lo uoluntatis Istud etiam potest pro bari per Aristotelem, primo, de decimo Ethicorum; qui dicit, quod felicitas, est ultimus finis hominis ergo est summe dcu uetabilis.Item habet Aristoteles m. Metapii γ sex, ut si Deus non intelligat, non in bonum insigne. Dicit etiam, quod si intelligentia esset relatio, lenones et ident quod est Deus: etiam Deus non esset bonum inligne, neque honorabilerquod salsum est. Item dicit Aristoteles quod actus est prior poten tia substantia,& glosintur. i:periectione' di amen non es. et, si esset praecise relatio. item diaut Augustinus, uilio est tota merces naturae intellectualis .dicit etiam , , dilectio, est summa merces, quod tamen nudo modo esset u ilia piacis a
Ex istis sequitur, quod tales operationes potentiarum uon important praecise relationem. A rguit docior secundo. Relat io nunquam potest esse noua nisi propter novi tatem alicuius absoluti, uel irundamenti, uel termini: sed operationes istae possunt esse nouae, sine nouit te alicuius absoluti uel terminHergo sequitur, quod no sunt praecise relationes quod declarat ut sic. Et capio intellectum, de capto albedinem. Notum est. quod operatio intellectus. puta intellectio albedinis, potest esse noua sine nouitate aptius intellectus, di albedinis at ista ratio intelligitur, de te uti oribus intranseeus aduementibus: quia relationes exitius usaduenientes, possunt deuouo produci, sine nouitate extremorum . ut patet in omnibus, ubi solum requitatur appro
vlterius est notandum ui ibi est de mente doctoris, pr pter hoe,u, aliquod obiectum intelligitur; propter hoc nihil
de novo acquiritur in oluecto. Tertio aiguit docior. de iis matur Ce argumentum. Si operatio esset rotatio, sequeretur,quod operatio semper ponet tur, posita potentia, di obre .patet quia relatio intrinsecusi adueniens, nec rario consequitur sita extrema. in quacui que distantia ponuntur: ergo ii operatio esset relatio: seqv retur, qti quandocunque potentia, de obiectum ponere
tur poneret ut semper operatio quod est talsum. unde oppos; tum istius exprimur in nobis. Non semper habemus istas verariquco:i ny aliquando de no uo Postuarii, habere eas: Aqua 2. sagae.
84쪽
vando uero perdereo , propter quod uult doctor noster
habere, qu4d tales operationes. non important praecise resatione , ut postea tractabitur. Et hoc pro isto articulo. x. . t l. DR secundo articulo principali . ιγο r nos lar in isto ar- v. tieulo tria intendit tractate Primo utrum operatio, habeat Hia in iis, aliquam relationem necessario, si, armexam ad obie m.
ad Mis . Exemplum, intellectio qua quis intelligit lapidem: utrum . L ista intellectio sit solum una qualitas, & illuuid absolutum.
uel utrum importat aliquam relationem ad obiectum. Remisit. -- is ot et doctor, od quaelibet operatio importat aliquam resationem ne alio sibi annexam: e voeam ut hie opera-- id bis tionem, semper actum alicuius potentiae: ut si Nodicam, ut deo albedine si daeas, qua uisione, quid est ista uitio c est ista notitia, uel res, per quam cognosco albedinem.Tunc quaerit doctor, quid importat ista notitia: umim iit praeo res absoluta, uel utium importet relationem ad obiectum Respondetur ut prius, quod qiiaelibet operatio importat aliquam relationem necessario tibi annexamatam conclusionem, multis rationibus probat doctor. Prima ratio sic formatur. Operatio potentiae est ultima . a i ta persectio illius potentiae, uel et eo ista importat praecis Ealiquid absolutum; uel eum absoluto a i luem respectum ado- Uectum . non praecise aliquid absolutum; quia sequeretur,
quod i llud ab olutum esset substantia. patet iter quia illud est ultima peries io: ergo ei persectius, quod potest esse illipotentiae r ergo erit substantia, quia substantia est semper Periectior quocun ue accidente. sed istud uidetur e se salium quod ultima petis,o potentiae, sit subitantia: ergo sequitur, quod ista operatio, quae est ultu persectio potetitiae, non erit praecise aliquid auolutum, uel erit subsantui, sed non est i stantia; ergo non erit poeuὰ aliquid absol
diaciam Fuitur sic. dicit Au si iniit, quod beatui est qui
habet quicquid vult, & nihil mali vult: ergo aliquo habet; Respondetur per habitionem . Tunc 'uxtitur quid P isti habitios Notum est , quod est respectus habentix ad halutum. illud importat beatitudo: ergo beatitudo praeci Enon importat quid absolutum: dc beatitudo est operario et ergo sequitur , quod beatitudo semper importat relatio
item si coneretum praedicatur de concreto, saltem in illinquae sunt per se, ita abstractum de abstracto: sed ista est uera, beatus est habens: erso ista beatitudo , est habitio . Et ultra ista est uera, beatitudo est habitio: Strabitio importat spectum: et o male dieitur, quod beatitudo est praeci e quid absolutum. i terea. Ad Qt mam absolutam noua potest per se ei se mutatio: ad operationes anima, ut ad intelligere remium potest Eine mutatio, quod rem maior probatur quia ibi ma absoluta potest acquira per se insibiecto. minorem Probat per Aristotclem septimo physeo in qui dicit, neque in Mesiectiva parte animae est alteratio. quia suae maxime ad aliquid dicitur: po signum est, uὁd istae operationes non important praecise absolutum: quia tune ad inas esset muta tio, uel motu . item mensuratum non importat praeci e absolutum: quia importat respectum mensurati, ad mensurans: sed quaelibet operatio potentiae est mensura, patet: quia operationes re tentiae mensurantur, secundum mensuram obiecti: quia dicuntur pei sectae, uel minui persectae, secundum quantitatem obierit,id si uirtute obiecti. Et ibi loquimur, de 'uantitate)peii cinis . etso habent suam mensuram in peti one abolia :erso erunt mensuratae ab obiecto : &pb consequens important relationem ad mensurans. Circa secundum dican isto articulo diceret aliquis, ego concedo tibi quisa quelibet operatio potentiae importat respectum ad obiectu sed
lubito, an importet respectum realem uel rationis. Re
Edet do potiundo unam distinctionem, scilicet quod
'ς est petatio, seu duplex est notitia, scilicet intuitiua, de absti activa. Vnde notitia intuli tua semper es praesentis, ut praesens, idest impossibile in per quamcunque potentiam , esse notitiam intuitium, nisi ae praesenti: contra nomina les une dico, quod ista notitia intuitiua, necessario habet atrionem actualem, realem, sibi annexam quia extrema semper sunt realia: puta ipsa qualitas, quae uocatur notitia, Min ipsum obiectum quod semper est praesens. Et istam impor- a rant omnes sens extetime . Exemplum. Petrus uidet a: -
. dinem, quot vicioneast viso quid eas Respoudetur quod
est notitia per quam e nos albedinem: intuiti ut, uel ab . fractiva Respondetur quod intuit tua: utrum importat qualitatem praeeis E, uel quias Respondetur quod suri, ouia pro qualitate, connotando ipsum habere relationem realem, ad Mectum, quae uocatur attingentia. Et ponit doctor aliam . propositionem . Quaequid potentia in seriore oscit, cognoscit potentia superior. Et eodemmodo cognoscit, quo cognoscit inserior. cognoscit potentia superior sicut ea inter se x, &sensus interior: edo is potentia sensitiva cogit scat aliquid intuitive: ita te intellectiva. de hoc concedit doctor. Lidicit ibi doctor, quod ista notitia intuitiua intellectui, uocatur notitia sicialis, clare ostendens obiectum: se istam habent beati de Deo. ideo dieit ut eommuniter, quod beati uident Deum facie ad faciem, idest beati intuit luee cain . noscunt Deum: quia ista notitia intuitiua, uocatur notitia aetatis Doctor uult probare, quod nulla sit notitia intuit tua. Et . . ar itur sic. Intellectio perquam intellectus eognoscit ali
'uid. abstrahit hi di nunc: ergo sequitur quod non repre
sentat rem ut praesens estifc peteonsequens nulla erit notitia si intuiti ua:quia notitia intuitiua est praesentis, ut praesens est. Pro isto artumento est notandum, quod notitia abat activa, . . rest aesentat illud, quod repraesentati navit tua: sed non causa et tutabilio a quo causatur intuitiua q intuitiua semper eausatur ab obiecto, di potentia: sed abluam causatur aspectu intelligibili rei, te intellectu. Corollarium. licet intuitiua, te abstractiva representane idem obiectum; tamen intuiti uaperiectiori, clarioti, de distinuiori mo representat. st abstractiva. Exemplum, nune ui . leo Petrum postea in absentia Petri. ego cognosco Petrum ruria est notitia intuitiua, di alia abstracti uimo: itia enim per qu,ni cognosco Petrum praesentem est intuit tua: sed per qua cognosco ab entem, in abstractiva. Tunc ponuntur egregiae propositiones de mente doctoris. Multum dii semini notitia intuit tua, de abstractiva. Nam notitia intuitiua est talis naturae , quod ipsa cum potentia, habet causare indicium de ..., existentiare Exemulum, ut notitia intuitiua Petri repraesentat Petrum: ipla eum intellectu , causat indicium, per quod ego iudicio, Petrui est. Et ideo notitia intuiti uadici iurei se praesentis, ut praesens, propter duo. Primo, quia ipsa' N. - δε nunquam potest haberi, nisi de obiecto praesente . nuo, quia ipsa cum potentia, pura cum intellectu, eausat iudi tatim de existentia rei. iam uocatur praesentis ut praesens . est. Sed notitia abstracti ut non habet causare iudicium de e e xistentia res. Et ideo dicitur abstrahere abhie, de nune. Notindum est hic, quod duae notitiae abstractivae , de ex tremis propositionum per se notarum. habent causare i
dicium de ita esse, de nunquam alio modo, si est propositio per se nota. quo sequitur, quod nunquam votitiae abstractivae habent causare indicium, neque notitiam adbaesita, nisi in propciatione per se nota. secundo arguitur se . si notitia intuit tua , te abstracti ua, haberetur de eodem, sequeretur quod nullo modo di stinguerentur : sed hoc est salsum et ideo non habentur de eodem . Respondet docior ponendo propositionei Angeli
Prima, uerum est quM notitia intuitiua, di abstractiva ba . . bentur de eodem obieci secunda propositio. istaeonsequentia nihil valet, istaen, alitiae habentur de eodem obiecto: ergo non distinguitu ni hil valet. patet sita opinio, fides, scientia, pol sunt Laberi de eadem propositione: de tamen notum est, quod distinguu
Alia propositio. Bene sequitur, istae notitiae distinguntur ergo habentur de alio, de alio obie de boeest uerum solum:
Quaerit doctor de notitia, quam habitudinem habet ad D. has . obiectum . Respondet doctor per propositiones Seraphi, diri notis
Prima proposito. Quxlibet notitia intuitiua L t duas habitudine, la obteiam, scilicet producti ad producem: at
tingentis , ad attinctum: quod declaro : notum est. quod ista titia est aliquid, de quod ab aliquo producitur; de non M. si abal ine, ut ab obiecto: ergo producitur ab obiecto. Et ultra producitur ab obiecto: ergo erit ibi respectu producti ad producens. Dico ultra, τ per istum respectum, Hod cti ad producens, ista qualitas non uocabi it notitia. probo D. Irit .a at .Quis in libet. G sci
85쪽
sie:quia lanis eat illam qualitatem, aliae uocatur notitia, a
vere respectum producti ad producem, rei pectum ad albedi tamen non representabit albedinem.patet licis Dectiepararet iliam qualitatem, quae uocatur notitia ab intellecta non plui ei let notitia: ta tamen ei et semper producta ab albelline: ergo haberet respectum ad albedinem: re tamen non cis et noti tia. Restat ergo aliud quaerere, quid iacit istam quali talem esse notitianis Resipondet, ponendo aliam topositio nem,quod est una alia habitudo, seu unus aliuς respectus, qui uocatur respectus attingentiae: A istis est siti iacit qualitatem
p. otan vix prius pii notandum,quod ista ait ingentia est respectutes . extrinsccu quia no portitur necessario positis extremis: quia
L. Lis iis parareti iam qualitatem , quae uocatur notitia ab
intellectu meo, adhuc erunt exuema. puta ista qualitas, de his ista albedo, di tamen non erit ista at imgentia: quia tunc illabo ra --ε respectus Mitii. φ xx insecu , poneretur. ergo mediante aliqua approximat o ne. Ideo quaeritur,quomodo uel ista approximatio Respondetur ponendo unam propositionem,quod iit per intellectu, puta quando intellectus utitur qua ita e illa. Et dico ultra mutitur tali qualitate, quando per eum tendit & cqgnoscit obiectum, , hoe ea quod omnes communiter dicerent, illa quae 1 unt in intellectu, sunt instrumenta intellectus. Doctor nunc intendit tractare denotaria abstractiva, oseudin. iiiis dendo quomodo se habeat ad obiectum repres inlatum peradisium; . declaratione, ponit doctor aliquas egregias pro
Prima. Notitia abstractiva, non habet habitudinem causati ad cautatum, respectu obiecti. Et pono aliam regulam.
Quando eausatur notitia intuitiua ab obiecto: credo quod communiter causantur duae notit ede obiecto, una quae estim uitiua; quae causatur immediate ab obiecto, sc potentia:& alia abstractiva, lux causatur immediate a specie intelligibili, di potentia. Et di eo ultra quod non est inconueniens, quod idem simul e noscatur duabus notitiis, puta intuitiua,& abstractiva. At a propositio . lectum semper accipit esse secundum
quid, per notitiam suani. sed contra, notitia aecipit cile ab obiecto:ergo male dicis, quod obiectum accipit eue a notitia . Respondetur, quo notitia accipit esse simpliciter ab obie saltem mediate, uel immediate, quia cautatur ab obiecto, mediat , uel immediate.
Alia propositio. Obiectum semper accipit esse secundum
quid a notitia. quod ostendo: quia per notitiam accipit esse cognitum : ergo per notitiam accipit esse, secundum quid , puta es e cognitum. Vnde notum est, quod obiectum non havet esse cognitum inii per notitiam: quia is separaretur noti- via, non plus obiectum cognosceretur: ergo sec haberet ei Iecognitu
Corollarium. ipsus notitiae abstractivae ad obiectum, est
unus respectus causae ad causatum secundum quid. Et dico ultra, quod iste respectus, est respectus ration . non dico rationis, eo quod si secunda intentio et quia alterum extremum, puta obiectum, non habet este reale , ut tale, puta ut vanis n.- cognitum. Dico ultra, quod iste respectui notitiae absit ri ad ἀ- uae ad obiectum, uocatur telatio: uocatur immutatio: voca Di turi elatio similitudinis: quia senipernomia, est uera similitudo, c representatio obiecti
Ex quo sequitur, quo licet notitia dependeat a potentia, Eo reeipiatur tu potentia: nunquam tamen habet istam relationem immutationis ad potentiam ; quia nunquam
est smilitudo potentiae : sed est semper similitudo obiecti .
quitur ergo , quod attingentia quae est notitiae abstrae tuae ad obiectum, est semiret relatio rationis : sed illa quae est notitiae intuitiuae ad obiectum , est semper relatio realis. sequitur ultra, quod demente doctoris est , quod omnis terminui qui importat aliquid, quod recipitur in intel lectu . semper duo signiscat ; salicet qualitatem, & aliquem vespectimi ad obiectum: aliquando respectum actualem ad obiecitam: aliquando respectum aptitudinalem, uel potentialem, scut habitus , uel species intelligibilis aptitudinale .
Quarit doctor: utrum ipsus notitiae ad obie uim possit
esse aliquis rei pectus rationis, quin sit secunda intentio, quae selum nar per intellectum. Ro pondet doctor, quod si Cuius ratio est: quia intellectus potest cognosco. nomiam qui
est in ipsa, te comparare eum ad ob ectum, ius est: tune
per istam comparationem, potest causari unus respectu r tionis, qui eii secunda intentio: sed dico, quod per illam notiti am noli habet ei se notitia simpliciter. dic ei quomodo intellecius comparat notitiam ad obiectum Respondetur, quod comparat iudicando, quod non est habendo, quod representat obiectum . Dicit ulterius doctor, quod notitia perquam tutellectus cognoscit notitiam, uocatur actus resexu , icit nomia reflexa. Et pono talem propolitionem.Omnis Q
notitia yer quam intellectus cognoscit se, uel aliquid quod
est in ipso, uocatur nomia reflexa
Coi Ollarium, intellectum resecti supra seipsum, nihil aliud est, quam cognoscere se, uel cogi inicere aliquid , quod esti pio . Et tua sunt quem uult habere doctor de volatia a
DE tertio articulo intendit doctor soluere unam quisti nem brigosam apud doctores. di maxime inter Scotirantes, quae est ista. utrum beatitudo principaliter importet relationem, uel importet qualitatem: & ex isto soluetur uuaestio, tium operatio potentiae importet principaliter resationei uel qualitatem aliquam. Vnde doctor nosteriacit totam dissi leuitatem,utriam relatio principaliter importet illam attin-witiam, uel utrum imi iret qualitatem. Et supponam temper, quod dictum est, uidelicet quod omne notitiae, de
omnes termini importantes notitiam, sunt termini conii tatiui, supponentes pro qualitatibus, connotando unam at
litigentiam ipsius au obiectum. iniices dissicultas, quod illorum pri ne taliter importat. unde pro maiori declaratione , est testula de mente doctoris, quod isti termini qui sunt Ter via etiam curactivi; sicut cognitio, notitia, intesiectio, sunt Gaia Aio. tiam connotativi. Respondet ut per propositioncs dumen-- ti iste doctoris.
Plinia: persectio ultima alieuiu potentiae est semper qualitas, seu aliquid absolutum: sedile est, quod perisci op
tentiae est semper operatio: ergo sua operatio est qualitas.s ualidi id absolutum. Et si arguatur, poscctio potentiae est illud, per quod attingit obiecti ni: sed non attin it obi
cium, nisi per relationem: crgo relatio erat eius periectio, de non absolutum.
Alia propositio de mente doctoris. Dato quod is a qualitas esset inpotentia, sine icta attingentia, adhuc esset peti Gio potentiae. de istud haberetur in textu. Dico V ultima posectio potest anteit i &e.
Llii dicas ista est uera, potentia poscitur per notitiam, inquantum per eam potentia at insit obiecium dicit docior quod sy inquantum, potest redui care, uel illam attingen tiam , uel iundamentum attingentiata Si attingentiam. tali est. si te duplicet sui ametuum, uera est . unde iundament uni attingentiae, est illa qualitas quae uocatur notitia. Ex quos quitur, quod de ratione beatitudinis non est ista attingentia ad obiectum: uod probo. aliquis Labet summam beatitudonem; de tamen ipsus non est ista attingenti ad obiectum. patet de eo , qui summam beatitudinem babet, de tamen non est ista attinetentia, puta ista relatio ad obiectum: quia Dei ad obiectum deatiscum, nulla acquiritur relatio: dato ergo
quod ista qualitas separaretur ab attingenti licui prius p ita separari a posteriora, quod non minus e sent beati, non
Ex quo infert doctor, quod ii potentia habet et istam atti
gentiam, seu relationem,&non haberet 'ualitatem, non esset beata. unde itis retationes, necessario sunt ponendae demente doctoris nos . immo credo iecundum ueritatem, quod sunt ponendae. Dico tamen demente doctoris , quod in nulla istarum constat persectio nostrς potentis. Ex isto habemus multa de mente docioris: primo tenendum ea,quod omnes termini qui important relationem, liso important: important enim qualitatem, & attingentiam, caliquando talis terminus capitur pro qualitate tantum quando pro attingentia tantum ; aliquando pro animato . adeo quando isti termini inducuntur in aliqua propositione: uideamus, suba utamur ista distinctione: quia ista di- ve sea stinctione habita, soluentur omnes nostrae dissicultates: utc- pGottiae squid tamen si demente doctoris, teneamus, quod persectio quid abs potenti est auid absolutum:&ibi aspiciat ut textus quia ibi Donest resolutio doctoris. Q in Seo. Nunc doctor facit aliqua argumenta, perquet uult proba - A suo .i v beatitudo non importet aliquid absolutum Et arguitur eo iras a ii c. si beat nudo importaret aliquid absolutum, sequeret ut rotum ι
86쪽
. quod Deut post sicere illud absolutum, sae attingentiam
atitudo importaret attingentiam ad obiectum, ut dieis, sequeretur quod ista attingentia esset persectior, quim qualitas
quam importat. consequenti probatur: quia polletius genei ratione, semper est persectius; sed illa attingentia esset ρ citerior qualitati: ergo esset periectior illa qualitate: quod est m- salsum. Respondet doctor ad istud argumentum, quod ista atam propositio Aristo.debet intelligi, uando prius generatione, metra te. de pollarius seneratione, sunt ei uidem senem: sed sic es, et α. Arguis qualitas ista, tiari ingentia ista, non sitiit eiusdem generi . Miam. Ideo non oportet quod posterius generatione sit periectius. iis ι- Jacit argumentum probando, quod ilia beatitudo non im-
dum argu portat aliquam qualitatem. Et formatur ite arsumentum .
τ reis se Ad qualitates spiritualesleu animae, nou ess per te motus, ut seration. ε .dicit Aristoteles stet uno Physicorum: sed ad omnem opera ros. a tionem, est alto ait.:ergo sequitur quod non importat qualitatem. Et sic operationes animae importabunt praecise tela-ν m. tionem, o non qualitatem. Dat doctor duas solutiones. Pri- a. m maest propositio is qua uidetur esse Aristotelis, est ipsus idem. coirimentatoris nec Aristoteles dicit,itis recitando opinio Silviis teν- nes Philosophorum: pro alia solutione quae eituera, ponit doctor plure 'ropositiones.
aer. Prima. omne illud quod recipit, uel perdit aliquam quali-R Oxalo ratem, quaecunque fuerit illa q tas, liue spiritualis, siue eor, Dialis alteratur. Lx quo sequitur, quod ille criti reeipit beatitudinem quae
est qualitas, alteratur: de etiam ille, tui perdit, alteratur. ideo duplex ea aiteratio, scilicet acquisitiua, de deperditiva. Alia propositio. Aliquid dicit ut alterata dupliciter. uno
modo quia primo ab alterante recipit qualitatem. Alio mo- eo secunda o. quia altera uterecipit qualitatem, sed non primis,sed mediante aliqua qualitate priui producta ab alio erante. Et pro declaratione notandum est, quod doctor noster per alteraus intellisit obie iam, licui cet albedo a viis decuro, ibido, producit qualitates multas. Primo notitiam sensi tu .secundo med me sensitiva, producit intellecti m. ideo primo non producit intellectivam. & hoe .st quod volebat habere Ariuoteles,quod ad ista, qualitates spirituales, inest per se motus, seu non est arietatio a supple primo, ad alterans puta obiectum illas primo non producit sis qua
Ex quo sequitur,mM Aristotelei n5 Vult negare uin ad astas qualitates spirit les sit alteratio, &motum: sed ibium vuli dicere, quod ad istas qualitat exspirituales non est primo motus: sed solum secundati quia non producuntur ab ae , quod uocatur alterans niti medianae notitia sensitivi ideo secundario: de hoe est quod hie de uvis capere, demente doctoris. G ava Lx omnibus istis, infert doctor ,.qubd nunquam suit mens hirutra Aristotelis, quoad qualitate spirituales non fit motus idestineratio. Notum est,quod istae qualitates amenduntur, ecreempteA- mutuntur:&hoc non potest esse, nisi mediatue motu, puram,' si indis alietationemotum est, quod omnes beatitudines essentia. -- - les, sunt eiusdem speciei puta quia de eodem obiectis: de omnes sunt notitiae intuitiuae, de tamen una est intensior, quin
alia: mirabile esset, quod ille qui iacit plura bona, non ei secmam beatus,quam alius certe immo est: de dico 'iod mi maegis beatus Muia intentiori modo uidet Deum, de alligit eum uam unus perlectiori modo uidet Deum, quam alius.
i Lx quo sequitur cilcras illorum qui dicebant, quod omnes erunt aequaliter beati, beatitudine euentiali: istudo, licet bene uerum sit,quod omnes uideant Deum, de vi. nes facientur: sed non aequali saciatione, neque Eualiter perfecta. Dieit adhuc doctor unum, vides icet quod volitio, quae
sequitur notitiam intuitiuam, uocatur intuit tua: Sc est alte- tuis rationis te species, a uolitione qui sequitur notitiam stractivam
. - sequitur brisa aliquorum Scotinantium de be sis , nostra. Primo, ut tum distinguatur specie. Respon
ta se notitia, licet liabeat ut de eodem o .
nisi is in H; ς' ui guttur, sicut notitia intuitiua, ec stra- Nune soluit Oct unum argumentum quod uest probare,
quod pitui notitiae ad temet nitam, non sit si ira relatio. L bt matur sic argumentum, rei comitae ad notitiam, nulli est relatio: qui scibitis, nulla est te atio ad scientiam: ergo etiam ipsus scientiae, seu notitiae, ad rem cognita nulla erit relati Respon et doctor, pone optimo talem propositio
ad obiectum:quia potest omne prius, e sine pinetiori ; sed
s, lutum est prius relatione ad obiectum, S: Ceesset beatu
non attingendo obiectum.Ad istud respondet doctor dieem, quod bisuit illud argumentum solutum uidelicet, inie- cito ne praecedenti, ubi utit dictum, quod si illud absolutunieli et sine attingentia ad obiectum, non minus potentia per ficeretur per illud absolutum, de quietaretur per illud: quia nulla latio. est Persectio substantiae. Secundo argumen si
me . Minx Aristotelis fuit, quod retatio quae est notitia, adris cognitam,eli de tertio modo relatiuorum: puta miniurati ad mens uram. unde commentator.& antiqui translatores Aristotelis,multum diuersificati sunt in textu Aristotelis, utrivuli habere,quod relatio tertii modi, non est mutua. Ideo ista relativa tertii modi, non dicuntur conuertentiam: sed bene relativa primi, de secundi modi: isti modi relativorum, supe suerunt declarat .vnde primus modus est,qui fundatur supra unum di invitaicut duplum, triplum: seeundusiundatur suprapore iam activam, di passiuam ut paternitas, di filiatio. Et etiam ista sunt mutua tertii modi sunt,qui sundantur 'supra mensuram te mensuratum. Et uoco ibi mesuram, illud a quo aliquid causatur: sicut est notitia, respectu obiecti r n tum ei quod notitia causatur ab otae . & obiectum est mε sura; de notitia est mensurarum. Dico tune quod mensurata ad mensuram, eli relatio: sed non e contra. Et si arguatur. Ip-iiux obiecti ad notitiam est respectus produeentis ad productam: Igitur .pto solutione est notandum, quod quando Aristoteles, Se doctor dicebant, quod ipsius notitiae ad obiectum
est respectus . non econtra et loquuntur de respectu qui facit qualitatem esse notitiam, de non de respectu quo illa qualitas
Ponit doctor suam resolutionem, quae stat in tali proposi-.tione. aliquando in extremo relationis inuenitur ratio sun- dandi, dc teram tiandi relationem. Aliquando etiam solum inuenitur ratio terminandi, de non fundandi. aliquado nullum allorum inuenitur. Lxemplum. patris ad filium, est relatio s-lii, ad patrem: quare quia utrobique inuenitur ratio su andi. de termitia is e. in proposito puta in istis notitiit. inuenitur ratio fundandi in uno extremo: Ee in alio extremo rati terminandi: non econtra. Exemplum. notitia habet rationem
fundandi telationem adicibilet Ideo scabili ad scientiam noest relatio.obiecti ad notitiam,non est relatio. Da tertio ptincipali pomi do x talem propositionem. Relatio tripliciter se habet ad obiectum, seu ad suum sunώ- metitum, scilicet contingenter necessario, de per identitate. contingetiter, quando fundamentum potest xi se sine liare si vili . tione, ut similitudo albedinis ad aliam albedinem, mere contingenter se habet:quia talis albedo, potest ei se sine tali simi. litudine, posito quod alia albedo corrumpatur. Atio modo
necessario, ut quaelii et resatio creaturae ad Deum necessario coma coit creaturae: tatio est, quia impossibilae est creaturam esse, fine dependentia ad munirergo talis dependentia necessario conuenit creatur . Alio modo per ueram identitatem, ut relatio essentiae diuinae ad personam: nonne inessentia diuina standatur paternitas, quae est eadem cum essentia diuina etiam patris ad fatum in diuinis est relatio, de est eadem realiter cum patre unc quaerit do r quaestionem, utrum telatio cum obiectis, possit iacere aliquid per se unum, post litam
aliquando conuenit necessariis, aliquando contingenter. R spondet doctor, ponendo propositione . Prιma relatio nun
suam potest includi essentialiter in absoluto: nee potest esse de per se in conceptu, uel dissinitione absoluti. i Ex quo inscitur,quod nunquam ex ab oluto, re relatione. potest neri per se unum, qualiter eunque se liabeat relatio adiuum sundamentum.
Ex quo insere doctor Aristotele, cundo anima, pos enunquam ex duobus, potest fieri unum per se, iusi unum te ris se habeat ut actus; de aliud ut potentia, sicut ex materia, deibr- fit unum per se. quia materia se habet ut potentia, e so ma se habet, ut actu . nec est 'uaerenda cauca, quare ex illissat unum per se. nisi cuia hoe ei thoet de hoe isthoe. Nota quod per actum, intelligimus determinax per se aliud. Et per potentiam, intelligimus determinabile: de sic dicimux, quod ex genere, dedisserentia, fit per se unum Metaphysioliter, uel iugi litet loquendorquia genus est semper determinabale. 5c digerentia determinam: unde ponit doctor propositim. m. nunquam aliquod per se ancludit relationem, nisi per isivitium Modo nullum absolutum est per se relativum: e so nullum includit per se relationem. Ex quo inter quod nil quam ex absoluto, de relatione, fit ununiper se. Eis dicas: ista
87쪽
te relatium sit unum per se.igitur.Res sidet doctor, ponendortu sco multas resuta .Prima ratione contingenta , nihil dicitur, nisi contingentem uoco rationem contingentem aggregata in statis in quo si poneretur copula. esset propositio columena. A lia regu uemfal. la. Deratione in se salsa, nihil potest diei uere: de uocoratu
nem in se salsam. aggregatum in quo si addatur copula iacit νιι is. propolitionem salsam.ut posito casu, quod nullus iit homo rtune hoc, homo albus, iacit rationem in se salsam:quia sponatur copula, erit propositio falsi ut dicendo horno, ea albus.Tertia regula. De ratione impossibili, nihil dicitur, de uoco rationem impossibilem, a regatum cui ii addatur c puta iaciet propositionem impolubilem, ut homo asinus. Nuned ot uult solucre unam quaestionem, quae fit inter doctores utrum operatio, pos luam non est relatio, utrum' ' -- - , vel quantitas ;ues adnu uenus praedicamenti
V pertinet. Respondet doctor ponendo tiam propositionem.' tales operationes, non sunt iubstantie, nec sunt 'uantitate non sunt relationes, ut tu dicis: ergo equitur quod ii sint aliquid erunt qualitate uel actiones, uel passiones. Ideo restati bare, quod non sint actiones. Et formatur argumentum, operatio est ultima persectio potentiae sed nulla actio. potestene ultima periectio Potentiae: erso sequitur, quod non est
Et pro declaratione est notandum, quὁd de mente docto
ris nostri est,quod actio,ia passio, sunt duo resplaus extrinsecus aduenientes t ita quod actio est respectus agentis ad passum: repassio est respe spassi ad agent. Ex quo sequitur aliud quod actio.& passio, non sunt qualitates,contra aliquos Anglicos: sunt ergo respectυs: ergo quitur quod nullum illorum est ultima posterio potentie. secvlao probat doctor, quod actio est transmutatio alterius, inquantum alierum et lad operatio non est huiusnodi: igitur.
I declaratione istius, est notandum, qudd nihil dicitur
vere,nili aliquid aliud ab agente transmuteturiut ignis non dicitur unquam agere, nisi tr smutetur aliquid aliud, in quo ea at aliquid,puta caliditatem: sed per operationem potentiae. nihil aliud transmutatur a tentiar quia per operationem, nihil in alio acquiritur. Exemplum per hoc, quod ego
intelligo lapidem notum est, quod nihil in lapide acquiritur sed perhoe quod lenit agit in aquam , aliquid aequiritur in
aqua:& in hoc est differentia inter actionem & operationem: dies uotandum, quod ista sumuntur ex quibusdam diis nitionibus Aristotelis. Dicebat enim Aristotcles, quod potentia activa es principium transmutandi alterum, inquantum alterum:& potentia passiua,estiuincipium transmutandi ab
Ex isto sequitur, quod actio habet semper unum terminsiqui acquirit ese: sed o eratio hoe non habet. Breuiter est bienotandum,quod ad hoc quod aliqua qualitas sit notitia. duleonditiones requiruntur. Prima quod recipiatur in potentia: tim talis potentia peream tendat in obiectum.
Iertio se. Agens nunquam dicitur eisepersectius per illud quo formaliter est agens:ergo actio non est operatio .conse
quentia probatur: quia quaelibet potetia peracitur per suam operationem. Vnde operatio,in semper periectio illius, cuius est operatio .ergo sequitur τ operatio non est actio . Pro declaratione istius est notandum quod agens dicitur AH apetu formaliter peractionem: ista actio est respous agentis ι- ι- ρον ad passum: sed re pectus nunquam est persectio ultima alicu---- . ius,ut dictum est.vnde est notandum, quod secundum docto D semina res est digerentia est inter ista, puta inter productionem , in--- pria, ductionem & eductionem. unde productio est per quam ali μα- , in quid simplicitera ipit esse.
Ex quo sequitur, uod ad hoc quod aliquid sit productumis, a. proprie,oportet quod sit substantia per se subsisteus, setit diomus in diuini quisd filius producitura patre: di productio est respectus intritis eos aduenient. Ideo non est actio. Sed inductio,in unus respectus agentis, ad pallum ouod nihil aliud est, quam actio qua agens inducit, idea prouucit aliquid in passum. Sed eductio,est respectus seriise ad subiectum, quod uocatur inductum, formatio, uel in istentia, di illud potest prati cari potest de igne,& aqua, caliditate&c.
misi. Existis inferidoctor, od operatione . sunt qualitates deos .. penere qualitatis.&ponitur talas propositio demente doctoris omnis terminus lignificans aliquid, quod recipitur inpotenti uel in organo,in in praedicamento qualitatis: quia omnia illa important ueras qualitates. Et si dicas, in qua specie
qualitatis mintratim cui dum Q in qua specie. Nam Et doctor no er, qud dilla Aristoteles erasperies qualitatis, quae sunt ii odi qualitatis. qui solum dicunt aliam, de aliam habitudinem ad subiectum. Dicit ultra doctor, quod notum est, quod ista non sunt in secunda specie qualitatis rquia non sunt naturalis potentia, uel impotentia: quia non insunt nobis a natura. item noti sunt in tertia specie qualitatis:quia in illa sunt passone de pallibiles qualitates, nisi e peremus oualitatem large scilieet pro qualitate spirituali, si-
uesci sibi vitamen quicquid sit de hoc parum curandum est, in qua specie qualitatis sint. Coninquenter doctor nititur probare, quδd operation se qualitas, sicut intellectio,& adducit auctoritates Aristotelis:& primo ibi matur se ratio. Dicit Aristotelex nono Met physica , quod operatio nihil est praeter actionem:uidetur ergo dicere, quod operatio nihil est, nisi ipsemet actio, siue intellectio. Pro declaratione ponit doctor talem propositionem. Operatio aliquando dicitur actio, propter duas conditiones,quas habet similo, eum actione, Prima conditio est: quia sicut ctio non habet esse, nisi in fieri; ita operatio non habet essenis in fieri. Pro declaratione terminorum, est notandum dicit doctor, uis uod aliquid habere esse tantum in fieri, nihil aliud est,quam b. . . . iacitum habere esse quando dependeat a sua causa.Exemplum i ,- esuri. intelligo lapidem,ista intellectio habet esse in fieri: quia noti
plus durat, nec habet esse,&α Corollarium. isti operationes non dicuntur habere esse in fieri ,eo quod habeant partem post partem, seut succei sua: sed quia cominuEdependent a sua causa. Ex quo sequitur tollarium, quod magna est digerentia inter Nerationem, ec habitum. Nam operatio solum habet esse in neri: sed habitus non solum habet esse in fieri. Cuius ratio est quia habitus uere potest habere esse, dato ae non dependeat a sua causa.
Ex quo sequitur,quod aliquid test habere esse inseri dii APp,
pliciter. Vno modo; quia successiue habet partem post partem; sicut motus. Et sc non capitur hie. Alio modo quineo sim se ctinue dependet assia causa. Et capitur hie secunda conditio, det - .
quam operatio habet cum actione, quia operatio uidetur tralite in obiectum, sicut actio transit in terminum .differenter tamen quia obiectum non accipit esse per operationem: terminus autem uere accipit esse per actionem. Et propter istas conditiones, operationes signis cantur per unum activum
rammaticaliter, non in importent actionem i d propter coitiones dictas quat habent cum actione. Contra salsum est,quod omne uel bum activum is viso. ret actionem; sed sumeti quod significaret aliquid, quod habet conditionem actionis. Modo iiis operationes habent duas conditiones actionis. Ex isto potest intelligi una diu illo actioni ,in qua dicitur,quod duplex est actio scilicet: imma . nou :&transiens. Vnde actio immanens, is ipsa operatio μ' uae uocatur actio propter conditiones dictasAG actio transietis, est habitudo, uel respectus agentis ad pastim:&est in praedicamento actionis.
Ex quo sequitur, quod illa diuisio. est diuisio aequitiori iasia aequivoeata: quia actio, non dicitur de operatione, & ctione, nisi aequi uocE.& unum est qualitas. & aliud respectus. Nam operatio est qualit xx, ut dictum est. Nactio est respectus de praedicamento actionis. & quaelibet illarum ea ha tudo seu res eius agentis, ad passiam sed est differentia uiuia 'mo immanens. habet terminum in agente. Exemplum, ut
Ando intellectus, produeit intellectionem: illa intellectio, quae interminus a tionis , recipitur in agenter puta in in-iste . Corollarium. idem respectu eiusdem est gens, te patimur ut intellectus agit producendo intellectionem.& patitur in meipiendo eamSed dicitur actio transiens,quia terminus actionis transit in alto,ab agente. ut quando ignis producit ealidi ratem in aqua, terminus actionis est caliditas: de recipitur in
ipsa aqua. Et escit doctor, quod ista expositio est subtilis, te
magis de mente Aristotelis: de per ipsam magis seruatur natu
Est tamen notandum,qubdseruentur illa quae heris iue dicta puta de productione, inductione, &eductione. Et hoc
proma auctoritate in de anima . Intelligere est quoddam pati: ergo intelligere importat passionem, de non qualitatem: igitur male dicis die.
Pio deelaratione istius auctoritatis, ponit doctor aliqua propobuoner, prima.
88쪽
Pinnameut realia , non est nἰς habere albedins Ita intes
isere non ea nisi h&e intellectionE. Unde uir elli ere, uel uelle, est habere visioneni, ues habete uolitionem. Et propter illud dicebat Aristotele . quod intelligere non erat, nisi quoddam pati .idest intellectus non intellisit: nisi quia recipit intellectionem.
Corollarium. intellectus non dicitur intellizere , per hoe quod est produci intellectionem . quia tunc etiam obiectum G. . . intelligeret: iuia obiectum producit intellectionem.Sed dicitur in testectus intelligere, quia recipit intellectionem. Et est ibi diis cultas .utrum si tintellectus potest producere intellectionem in se, utrum possit producere in intellectu alterivis Di eo quod iterquod habet doctor in ii.distinc. ix. de locutione angelorum. Istud uocatur loqui mentaliter: ite ut angeli loquutur sta inuicem. Beloquemur postquam erimu in corpore gloriose. Exemplum, ut angelus nabens aliqua speciem iiitelligibilam de aliqua te, quam alius angelus non ita
' rit, An elui habens istam speciem intelligibilem, potest me- . di ante ista specie intelligibili,causare notitiam de te, in intel. lectu alterius angeli Sc tunc iste angelus loquetur,& non in-' telliget' uia priauere intellectionem: de illa non in te Iget. Ex quo sequitur, v Aristoteles nolebat dicere, τ intelligere
et passio, sed volebat pi esse hoc habere, et intellectus no
intelligit, nisi quia reeipit intellectionem. - Arguitur sc. Dicit Aristoteses. t Aethie. τ ratione uir tutis, non sunt qualitates: et o male dictum est. τ sunt quali etiam ibi. Ψ selicitat non est qualitat.
Soluit istud doctor, di a latat icto, totus. & dat duas ει-- -- L Prima quae stat in una distinctione. Operatio, potest rapidus iciter. uno modo rapitur operatio pro qualitate prodia
eia. Alii modo pro productione,qua producitur qualitas. & sic si capiatur isto seeundo modo,uerum est, quod no est qualitas.sid est uera relatio.
Et imis ponit talem propositionem si in aliquo passu Ari
telis inuenitur, quod operatio est relatio, debet eapi op . Tatio procelatione,productiva, qua producitur illa qualitas. Similiter dicatur desiliritat Et fida cas, expresse , aicit Aristoteles, et oberationes sunt bona ues malae: sed relationes noti fiant bonae uel malae: eis, , non capit operationem pro relationF.Respondet doctor, π - , eratio alicuius rei bimae est bona: ergo productio alicuius . rei bonae est bona. Ideo dicebat Aristoteles, τ productiones . operationum bonarum sunt bonae. I at secundo aliam solutionem doctor noster, dices, quδd qua ido dieit Aristoteles, quod operationes,non sunt quali rates. debet intelligi, 'non sinit qualitates inesse quieto, si . . . Gu i unt habitus: sta sunt qualitates in fieri. At uisum est qualiter illi operationes dicantur qualitates in fieri: non quod Naxeaiat partem post patrem: sed tu aeontinuam dependen. . tiam liadent aliam, de aliam. Et hoc uolebat habere Aristo
. . I mouet doctoi paruam cauillationem. Diceret aliquis, quod quando dicit Aristoteles, quod operatioties non suntis qualitates, voluit dieere, quod capiuntur operationes pro delectatiqnimis Modo de ectatio, non est pialitas, sed opera
Et hoe contra multos modernos et maximὰ contra Grego
rium voluerunt aliqui dicere, quod isse delectationes et ane quidam motus.istud est salsum.Nim etiam motus est uelox, vel tardus. sed ista delectationes non sunt ueloces. neque tardaetigitur. Dicit tamen ultra doctor, quod ills delectationes non sunt ueloces, neque tardae: licet uelociter, ues tarde acquirantur. Et quando ultra dicitur, quod dieit Aristoteles in
iis .a.. multis pallibus,quod operationes sunt vitae. duita non esto. . ., qu tu rigitur Respondetur quod uita, est uete qualitas. Bese νειμαν. lapidem . . ., est vere uita: de hoc uita accidentalis:quia uita essentialis, voia . est nisi ipsa anima.
. . Item dicit Aristoteles vii. Dic QMd scietis & eognoscξ, sum ad aliquid: ergo sequitur, quod operationes; pura scien . tia, uel cognitio, erunt ad aliquid. Respondet doctor, quod Aristote es in illo. vij.non uult dicere, qubd operationes tat se aliter relationes, sed vult dicere, quod operationes --
cinario conmmuantur aliquae relationes quae sunt uer ὀ Meingenuae adoriemurer quas Muraeutias talis riualit
operationes sunt uerae notitiae ut prInt visim est. Ex quo vult ulteriti, habere, quod terminus operatio me semper duo in portat ut uisum est,puta qualitatem, & illam
Contra arguit ut iis, ratione Absolutum non distinguitur per aliquod extrinsecum, sed operationes distinguuntur per obiecta: emo operationes non sunt qualitates .Respondet do
ctor potiendo duas solutiones. - .
Prima eii. Quod obiectassint nobi, manifestiora, quam sint operat onet. Et ideo quando die t Aristoteles, quod operationes distinetuuntur per obiecta, debet se intelligi oper lio non an istisantur nobis per obiecta sua. &hoequo ad no 'bilitatem, M perfectionem: quia quando notiti a est de obiecto nobiliora, & perseetiori, mi nobilior, di persectior. Aliter respondet dorit noster, ponendo talem prohositionem Aristotelis .illud a quo res habet entitatem. ab illo habet ut tatem,& distinctionem. Sed se est, quod operatio habet suamentitatem ab obiecto nuta causatur ab obiecto, saltem pamtraliter: ergo habebit tuam entitatem ab obieri r ergo habebat suam distinctionem ab obiecto: ergo bene dicebat Aristoteles.
Ideo pro deelaratione maiori, doctor no at quo aliquid Adicitur distingui per aliud dupliciter . Uno modo intrini ὀ:&sς unumquodque distinguitur ab alio per suam differen- .riam: uel per suum , dum intris seeum vel se ipso. Alio modo aliquid distinguitur extrinsue. Et hoc volebat habere Aristoteles:quando dicebat in ii de anima. quod potentiae distinguuntur peractus,& actus per obiectum. Vnde ista distincti quae est ab extrinseco; dicitur ab extrinseco, quia est per aliis qua quae realiter dii tinguuntur ab illis, & sunt quodam mmdo manifestiora illii. Et hoe volebat habere AristMeles in il - . . milibris de anima. Item arguitur sic. Operatio habet suam propriam nobili. tatem, di persectionem ab obiecto: ergo non est aliquid abs latum. consequentia probatur: quia ablolutum intrinsece in entitate sua habet suam propriam persectionem: ergo pomquam isti operationes habent persectionem ab obiectis, s 'uitur quod non sunt qualitate neque absoluta Raspondet coctor quasi per idem, ponendo talem propositionem. unaquaeque tex intrinsece N Grmaliter. habet suam persectionem: suam nobilitatem: sicut habet suam entitatem. Cuius ratio est quia pertistat, intrinsecaret, est ipsamet res. i5 intrinseci persectio rei est ab ipsa re. sed extrinseee, & esi eliud, seu eausaliter, res habet sua perfectionem ab illo a quo causatur. Et se bene d eo, quod extrinsece .. seu eausalit r. l . N effective, operatio habet suam nobilitatem , & peri.
itionem ab alieno, a quo causatur. Et hoe est quia ibi dicis
Da quarto principali. Doctor in isto quarto artieulo duo
primo soluit unam quaestionem quae eli tali .
vitis facit. Primo Vtrum illa qua ita, quae est notitia propter Labitudinem quam habet ad intellectum. in quo recipitur, dicatur notinti a s Respondet doctor noster ponendo talem propositio
Notitia non ideo dicitur notitia, propter habitudinem quam habet ad subiectum in quo recipitur . Dicit ergo docior ut prius, quod notitia ideo dieitur notitia, propter habitudinem quam habet ad obiectum: quae uocatur attia.
Doctor uult soluere argumetitum principale, & Armatur
sc Notitia implutat qu sitatem. ergo tu maledicit. accides' probo & uolo quod sit una uox, seu unus terminus, qui cise significet illam qualitatem.Tune quaero: utrum ille terminus, seu tali, uox sit terminus notitiae, uel non . istud arx mentum suppouit unum uetiissimum puta quod uox significans notitiam,duo significat .scilicet qualitatem: &pro ita supponit:& silenifieat attingentiam ad obiectum. Respondet doctor ad istud argumentum. Si esset siqua uox quae pr cisa gnificaret illam qualitatem, &non attingentiam ia obi ou :illa qualitas adhue esset ofectio potentiae. tamen nullo modo illa uocaretur notitia. .
Corollarium. habitudo istius notitiae ad subiecti, tri, naturaliter requiritur ad ei e illi ux notitie, quia naturaliter acci .
dens non potest ei Iesne subiecto. Sed ad hoe v illa qualita
in ratione notiti sit notitia perfectior.& nobilior requit turant entia ad obiectum, quae est posterior habitudine eius ad subiectom. illa ergo habitudo ad sibi ectum, est prior quia naturaliter non potis elle sine illa.. quo uuliliare doctor noster . miriqiunt ininte is, .
89쪽
habent trabitudinem ad subiectiam. Declarat dier unum exemplum de specie intelligibili, quae ab omnibus doctoribus uocatur limilitudo rei: quia ipsa est imitarnia, direpresentativa obiecti iti illud non habet quod sis militudo uel linitativa obiecti, nisi per habitudinem uel alti Centiam quam habet
Est tamen ibi notandum,u non est imaginadum sicut quidam imaginati sunt, et species intelligibilis ut act alis simi, litudo rei quia solum eii habitualis. quod debet intelligi alistum sensum, et ipsa cum intellectit,causant iistitiam actualem obiecti .
Corollarium. in Od in intellectu nihil est ita pei sectu qua
operationes.Vnde dilectiorer quam diiugo Deum est perie elior quam iit qualitas caulata a Dco. Arguitur sic. Est aliqua notitia quae non habet attingentia ad obiectum ergo in aledictum est in uia Moti: m omnis uotitia habeat attingentiam ad obiectum. Amec dent probat ut de notitia abstractiva, quae non habet attingentiam ad obiectum. Patet:quia per notitiam abstractivam, cognoscimus ita
lud, quod non est .: ianihil habet licitudinem ad illud quod
Dat d r duas solutiones Q rem prima est piobabilis.
Alia uera est. Priora stat in aliquibus propositionibus. IVima propositio. Habitudo notitiae abstractivae, est solum hilitudo potentialix.quod probat doctor: quando ex defectu
termini non est relatio. tunc ex parte fundamenti est relatio potentialis. Istud declarat doctor per multa exempla. Primo conceditur. anima separata a corpore, inclinatur ad informandum coipus, ac si haberet relationem actualem Et exprimitur actualiter; ad denotandum et desinua relationis non est ex pari supcinienti, sed ex parte termini. Aliud exempla Dicitur,a ieientia practica dirigit alias potentias ;&tamenn dato Facuraliter non dirigat, adhuc tam euem notitia pra
Dat doctor secundam solutionem, quae est uera, te stat in tali propositione. Notitiae abstractio, ad obiectum est relatio actualis: licet non si realis: quia obiectum seu terminus non est reale Ideo ponit talem propositionem. Cuiuslibet notitiae, siue intuitiuae, siue abstractivae ad obiectum, est semper attingentia actualit, sine qua nunquam esset notitia. Finaliter doctor quaru unam quastionem Aristotelis: in qua quaerebat Arist. in praedicamentis:utrum idem miser esse in diu sis praedicamentis Respondet doctor cum Hristotele. Nihil uni uoce potest esse in diuersis praedicamelitis uni uoce, sed bene aequi uoce puta secundum alium, di alium conceptum ut patet de illo termino eorpus , de hilo termino rati nate. Et . clarat doctor,* quilibet terminus importans notitiam ,est in diuersis praedicamentis aequivocc. secudum quod importat attingentiam, est in praedicamento ad aliquid. di se mandum quod importat qualitatem, est in proicamento qualitatis. Ex quo insert, u quaelibet notitia et, ens per accidiss, Ee non ens per se unum:quia importat qualitatem. & relationem,ex quibus non fit unum per se dat doctor unum intellectum Aristotelis, in isto pastu ponendo propositionem. . . Non est inconueniens, genus esse ad aliquid; bc speciem noesse ad aliquid ut scientia, est genus ad grammaticam; ec est ad aliquid, de tamen grammatica est qualitas: deest in praedi eamento qualitatis: de tamen est species eius. Ista euasio nihil
ualet quia impossibile, est ui genus, de species sint in diuersis praedieamentis.Ideo si genus si ad aliquid, specios est ad ali-
ου' in ' si s ede inestione tertiadecima
Oeτon consequenter talem quaerit quaestionem. Vtiam in tuis Danima derelicta suae naturali periectioni, pollet cognosceam ratia re trinitatem . Q iod nihil aliud est quaerere, niti,ut tu anim Maia Ursia ex sua propria natura, sua pro ia uirtute, posset cognosce-
aa eun iis Ad tutellectum. Pro declaratione istius quae itionis, ceci Mmmiatis randi sunt ibi aliqui termidi . Primus est,quo anima dicatur esse persecta Respondet eo
non suprema,quando ad ei ut entitatem ni bit mi deficiat
Et pro declaratione ponamus exemplum extra textum. Vt'
dicimus persectum esse hominem, i de entitate nihil sibi deficit: uia omnet suas partes habet: tamen non potest uti suis
Ad propositum de anima nostra, notum est, v anima se se habet, u nilii lde entitatesbi deficit Ideo anima nostra dicitur tale periecta persectione naturali, non suprema. de per hoe
soluitur una opinio salsa multorum doctoriam, nisi bene i telligatur,qui dicunt, P anima per peccatum mortale laedi. tur,quoad entitatem; leuin suis naturalibu .Vnde breuiter
dico quod animam laedi per peccatum mortale, potest intellisi dupliciter.Vno modo 'aliquid de natura sua perditi 5e fienon est uerum. Alio modo quod per peccatum mortale impeditur quo ad bonas operationes.& se est uerum. te potest i telligi proportionabiliter ad laesonem corporis. Et pro declaratione illorum quae sunt in intellectu, est notandum, quod ipsius animae sunt tres status, L status anime institutae status animae destitutae, te status animae restitutae.Vnde natus animae institutae,est natus animae ante peccatum. Eclic erat anima Adae ante peccatum Et pro isto itatu ponuturali quae propositiones. Prima. Anima in illo statu, poterat cognoscere omnia materialia omnia sensibilia sub propriis conceptibus . Ex quo sequitur, quod Adamini statu, sura poterato e dgnoscere, ec persectius quam quicunque homo mundi. Et i5 propter uas cognitiones quas tui habuit, imposuit nomi-
na rebux: quia proprietates rerum uete cognouit. Dico tamε, quod non imposuit nomina rebus ante peccatu, sed post peccatum, qualido ipsi rebus indiguit . . Alia propositio Anima in satu naturae institutae, non po- tuit cognoscere distincte spiritualia: sicut nunc angeli cognoscunt; de nos faciemus in istatu animae restitutae . . inflatu in
quo anima est sepatata a corpore, de gloriosa. uel saltem ingratia:sicut sunt animae in pureatorio. Et hoe est quod communiter dicitur,uidelicet quod eramus similes angelis Dei, si re quo ad eognitionemate uidelicet,quod in illo statu animae rei is Dis statutae, anima poterit cognoscere quicquid angelus potest auit, D. cognoscere: de sub simili conceptur de etiam quando anima erit in corpore glorioso. Restat nune determinare de statu animae destitutae. te uide , De in re quid potest anima in isto statu. Et ponuntur aliquet propo-1M Ha tr.
Prinis est ista Status animae destitutae, est status noster, qui, i mediat inter statum Ads: de statum beatorum. Alia propositio. Arumam posse aliquid cognoscere, potest dupliciter intelligi.Vno modo φ ipsa potest recipere notitii: alaeuius. Ita ae ista propositio, anima intelligit; potest habere
duplicem, sensuim Vnus sensus est, alii marecipit intellectio, i iii I t -- ne uel imam,aliciatus.Tunc pono talem Propositione .i H. ce Anima potest intelligere ex natura sua omne ens, dativiri sit . sensum.i. t ea recipere notitiam euiuscunciue entis. Corollarium. Capacitas animae passu est inlinita capieri infinitum sincathegor ematice. i. non potest tot notitias recipere, quin plures. Etiam non potest recapere ita intensam quin intensor en ideo ipsa est inlinita. Quxto paruam quaestionem, utrum ista consequentia est bona, anima recipit notitiam lapidis: ergo cognoscit lapide. Pro declaratione istius paruaequetitiosus est notandum, V . in hoc disert doctor noster ab aliis, dicen P ista consequentia nihil valet. recipit notitiam lapidis : ergo cognoscit lapis de Cuius ratio est quia is a receptio quae non est uis inherentia illius qualitatis ad alam, tequirit attingentiam ad lectum. Et dictum est prius, quod illa attingentia fuit istam qualitatem esse notitiam: de nonini tentia ad subie m. Alio modo, animam iuitelligere ui est animam attim gere notitia illius, i. ym ducere notitia illius. Et se est hic dptopositum. Ita qo nostra. qu rit, utrum anim seu intelle P rus, pollit uirtute propria attingere L causare notitia ius cunqueentis. Rndet cocio et hoe habet duplicem sensum. 'unus est ut tu in quinus se solo possit mucere notitia cuiust risi tu cunq; eum. nactur V non. Et ponit talem propositionem, n Q. d. intellectus creatus te solo, nunquam potest producere notitiam alicuius nisi sui εἰ tunc se habet ut duo: pura de in f . mpotentiet: de obiecti. Atius sensus est, utrum intellectiliora ius aliis causa concurrentibus, possit attingere. . causare partialiter in suo senere, nomiam cuiuscunq; entiri infidetur Psitas tiam tenet doctor noster,quod intellectiis noster, partiar
90쪽
sera, in Intellectux noster, ex natura sua, potest partialiter attingerte, ide. t prodi ei ue pati an causare, notrita cuiuscunque cutis nulti, ec initimi.
v a x R i T ibi doctor pamiam qu tilionem. Videlicet,
utrum ad Loci intellectus recipiat notitiam aucurus, requirat ii aliqua qualitas sta uia, lux disponat intelicetum ad te cipiendum aliquam uocitiam,uel quae concutiat s Rei pond
tur Ψ nulla tualitas requiritur in luce eau, quae disponat in te ecium ad recipiendum aliquam notitiam Sc d im euecius, e natura tua cuiatipolitus,ad recipiendum quamcunque notitiam, cuiuscunque eritis. Et siquis dicat contra, ad hoc Finteuecius ei noscat aliquid, requiritur species intelligibi- l .s illius, quae dii ponat in re lecti in ad recipiendum notitiam alicuius. Rei podet docior in illo paruo textat,quod bend sp cioni Lisibilis requiritur, tanquam aliquid praui propter ordinem eiiccio . d nou requiritur, nec ponitur, ad dii potitionem ι ut in axis ad recipioidum aliquam notitiam. immodico, Via ista ii cies intelligibilis nouellet, non mi. tius recipere notitiam alicuius. Quod ergo renitur, ponitur propter duo. in imo propter ordinationem taliscium; quia obiectum lic se baciei, quod duo causat . uidelicet, iotitiam, oci peciem intelligi inicio, Di ame quodam . & quia non caulatnotitiam, nisi causet speciem, I ouitur secundo, quod in a
Ex quo inieri cocior corollari ni . Quod species intelligibilis, non te habet licui tui ilicies in corpore quia lupos esestiatio recipiendi qua orates naturales: sicut colores. ec alias qualitates, .c videlicet, quod ii iispararetur sui et heius a coryote, illud corpus nullam qualitatem natura em pollet te
Λ-ceocior ponit unam uiuisionem cognitionis intellective,dicens Uduplex est cognitio intei .ectis icilicet, periecta, de imperiecta. boldit paruam dubitationem, Quaerendarvndit: cognitio perium.Resondet doctor , quod creuitio non dicitui petie sta, ima magnintensa: ted quia per eam dinuctius, ta peti tu . ob euum coguoscitur orollatium. Quod ista distinato, mi distinctio ie tenens ea parte os iecit.
Morollarium qu xlibet intuitiua est persectior, quam abstractiva de eodem Obiccio rima pet notitiam Mituita uam, magista. peliciori modo, attingiliae obieci unti Aliud coimurnini. milia notitia confusa,voca ut noti: iaperte iis alicuius reia x quo infert, docior quia ut eomitio imperiecta. unde itotitia imperi ci cii notitia contula alicuius rei: quia per is em non coguoicitur obiectum itio propria ratione cognorii biritatis
ut iter eri uolaudum, et cognoscere aliquid sub tali uel
a ratione,non eii niu havere conceptum ad uuat uin tutus. Exe Pium,quid in cognoi te. ι eui subi viue eritis ei habere conceptumentis .ec enuoicere Sortem sub ratiouo animalisseu habere conceptum animalis.co Nix ν LN T E R doctor ponit aliam distinctionein notitiat, Et dixit, quod duplex et i i citia, petiem, ieu distineta ex quo tequitur quod idem eii notitia perlecta ec notitiadi illucis eo dicit quiania eii duplex scilicet, mediata, ec immediata.
tyro cuius de Hacatione est notandum: luod notitia immodiat lesum umat medium cognitu per quod aliud cognoscitur Sed non uesa liud quod ei iratio eognoscendi. Ideo Maelut parua quolim uidelicet: utrum notitia quae liabet ut per speciem im cli igitulam, riuae uocatur abstractiva, serieuiat uel immediata. Respou tur, quod eii immediata: quia ab intellectu ec specie intestigabili,immediate eausatur. 1 3ccisiemus magis, icientia habetur de conclusione lilogistiudemoti trativiaita cum inrarquia prasupponit, de requirit aliud prius cognitum: puta praemisia sed immediata non.Vn de ista he expolinur, hoc cognoscitur immediate hoc cogumicitur: L ad eius cognitionum non requirit ut aliquid prius eosnitum cetior te aliquid requiratur tanquam ratio crino ieendi, idest tanquam ui ac nitionis iacui species inteit sibi is quae in ratio cognosco dest eausa. sed ista, hoe e molcatur mediare, exponitur, hoe cognoscitur,ta ad eius c n itionem tequiri ut aliquod prius cognitum. N v rcc docto mendit Daciare illa Quae suerunt mota in ista quaeitione. Ez primo ponit unam diuisionem , quam
ponit Ar illo te: .stae amma. Dicens quod duplex est cognitio, scilicet,coguitio comPl , di incompla Cosmuouem incomplexam uocat, simplicium appraehensonem: sicut eo-zRitio in i d. c. Alia est cognitio complexa, quam uocat Ariai Oteles compositionem, uel diuisonem.
Et breuiter eii ibi notandum,quod compositio non est nis notitia appraehent tua , per quam intellecius cognoscit ali quid auit mariu ut notitia a praehensiva per quam in ellectus cognoscit hominem eue animal. Sed notitia illa perquά γinteucaut cognoscit aliquid negati ue,uo eatur diuiso rut novit at mellectiva perqtram intellectus cogno:cit hominem noeite asinum, uocatur diuisio.
TvNc quaerit liber nosterivitum de Deo, pro statuta , o possumu, habere aliquam notitiams Respondet doctor potie, timNropolitio Pro statu isto, qui est status natur e desti m tutae possumus habere notitiam limplicem incomplexam . seu
i mplicem appraenensionem de Deo. Quod probat doctor Ni
Fouumusci gnoscere Deum este ens: Dcum esse bonum ergo possumus habete aliquem coceptum simplicem de Deo: iuia conceptus entis, repraetentat mihi Deum: de conceptus boni, reptasentat mihi Deum.
vlterius dicit doctotaquod compositio, o diuisio, sie se babent, quod necessario praesupponiti inplicem apprehensione mala uidelicet, quod nunquam pollem cognoi te Deu este ens mu habetem conceptum emas et de aliquem limplicem conceptum de Deo . Istud probat adhuc doliar noster. Puta quod habemu1 conceptum entis; conceptum boni a & quod .
per illos cogno initur Deus. Patet. nam habemus conceptum alicuius unci, dc i, Demus conceptum alicuius boni:ergo pos 'iunius Labere conceptum entis: de conceptum boni. de hoc uolebat habere D. Augustinus. Dicebat enim sic: tolle hoc, de tolle ii. ,hoc eat conc priens, de bonum in se, di Deum uidebis: id est,ao hoc ente ab hoc bonos illo,abstratie conceptum entis, de conccptum boni: dc Deum cognosce, idea Deum cos rotae, aurei e conceptu titi so puta sub eonceptu entis, dc 'iuo conceptu boni. vult ergo havere doctor uolier cum alii doctoribus, quod pro istatu uix, naturanter possumus habeta de Deo multos conceptus ua paces, ta contulos. Puta bomi
Quaeri doctor:isto supposito, quod de Deo possimus habe An LP .
reconccptu conius . ta timplices. a mur: utrum de Deo po possumus habere aliquem conceptum proprium si cespondet με coctor Pur aliquas propolitiones. νω Prima propolitio. Do Deo possum ut habere aliquem a tr. .ceptum Proprium con, exu, qui praecise supponet pro Deo, sic, quod Deus elisumma bonuiti Et dicit doctor , quod istudiit illo modo ; puta post vani Labemus conceptum colusam de aliquo, per detur mi uationem, de quasi dimitonem, uenimus ad conceptes proprios incomplexos Dicit ultra docior aliquis conceptus dicitur cile prori lux alicuius dupliciter. Uuo modo uiuia sinum dicitur de illo. uel solum lupponiepto illo putipro Deo. Et ite multos conceptus proprio, ba- p Demus de Deo. Alio modo dicitur aliquis ceptus proprius, quia distinae repraesentat mihi Deum:puta sub ratione deitato. Et ite dico, nullum talem pol sumus habere de Deo pronatu isto.
Vuerius est notandum. Quod ista intelliguntur de conceptu simplici, dc abibluto, quia de conceptu conuolatauo, Non cst verum. vade ponitur talis propositio.. ιγo statu tuo, potuit habere conceptus simplex connotati - . uux, de proprius de Deo, sicut creator. Et coaceptus counotativus iste, propriuu i Deo: quia nulli alteri comi erit 'quini Dco,ec nullum possum is naturaliter habere pro itatuitio conceptum de Deo timplicem, proprium, de abio. utum. Quando ergo dicunt doctores,P nullum conceptum propria vis ei
simplicem possunnis habere de Deo. debet intelligi, nullum taconceptumi implicem proprium; de absolutum de Deo. Sese illud dicium , Deum nemo uidit unquam debet ite intelligi, clumine naturali nunquam aliquis potest, uel potuit habere conceptum limpii ccm proprium, de ab lutrum; de ipsis Deo.
Docior uult soluere unam quaessionem.Puta utrum uirtu- te naturali, illamus visentire liuic propositioni. Deus est trinu , εἰ unus. Pro quopouuntur aliquae propositiones. Ibima. Lumine traturali , Duumus a lentire isti . Deus est
Vnde est notandum, ut dicit doctor, F istud potest fieri uirtute agentis creari.Et ponitur talas propositio.
Virtute agentis creati,quis potest assentire isti, Deut .st triuus, uu .QEod probat do r: quia uirtute age a ere