장음표시 사용
161쪽
Ex quo sequitur illorum, qui quaerunt in principio
libri, quae lit caui, materialis, ta ibi alis illius scicciae, cum scientia non habeat materiam, neque tormam. Ideo dicitur tertio modo, quod creatura non pote u crea-
cisiis. : lectione ponitur opinio scoti, & po
nitur talis conclusio. Creatura non potes reare principaliter, idest, creatura non habet aliquam formam, siue tu nautialem, Lue accidentalem, quae iit principium creata
Pro declaratione ponit tres propolitiones. Prima. Nuda natura inere intellectualis potest creare substantiam. Et pro lita nota,quo a duplex est natura; Qusdam est mere sui ritualis. de ista eii duplex,quaedam increata, de de illa non eii hic ad propolitum. Alia est cieata, dc de ista intellieitur hic. unde natura dicitur mere intellectualis: quando nullo modo est admixta materiae. A.ia est materiam,quae eit admixta materiae, sicut homo, ς Tunc ponitur ista donUuuo. Natura mere intellectivalis, u' cui eii Angeliis no pol agere, nili per intellectu, & uolutate: e ultra ; erro non poeteit asere niti per intellectionem,ec uolitionem ; sed ituellectio, de uoutio Angeli eii accidens, ted nullum aecidens requiritur in creante, tamquam priu, termino creationis, ut patuit supcrius; ergo non potest creare mediante illo accidente. Vnde inter acituum periectum, iasubitantiam perlectam produe am in luppotito peric O, non mediat necetiario aliquod accidens attingens eluctamesubstantiam. Exemplum, ut ecce ignem, ignis pii unum activum, ide t agens periectum in suppolito petiecto, ut puta tu i pio igne, tunc dico, quod non mediat necessario aliquod acc:dens inter ignem Producentem, & iguem Prod Contra arcuitur sic. Inter ignem producentem, de ignem productum mediat caliditas, quae eli unum accidens, ergo mediat aliquod accidens. Pro solutione nota, quod licet iriter ignem producentem, re ignem produciti mediat aliquod accidens,tanquam causa dei dentis alicuius disponentis ad generationem, uel ini quam causa corrumpens aia quod accidcus I non tamen mediat accidens, Lanquam attingen, subi antiam pirucii. Secunda conclutio.Nulla torma materialis, potest creari aereatura .Vude ibi a materialis est Omnis ista soluta, bue substantiali , siue accidentalis, quae ex natura sua necessario inclinatur, ut sit actus matera ae. Vnde illud uocatur a tus materiae,nuod potest immediate, uel mediatu tutor mare materiam, mediate t i cui caliditas ignis,& quantitas ignis, quia tot ma subitantialis immediate informatimateriam nudam. Ex quo sequitur, quod eadem quantitate,qua ignis est qua tus: liue dicitur extensus, di materia ignis: nec iunt ponendae ibi tres quantitates. Et dico, quod illa quantitas,qua in gnis dicitur magnus, est inhεsue, de subiective, di immedia- id in toto composito, de non in materia, nec in torma. Aliua eorollarium. Eadem caliditas:qua ignis dicitur calidus in mediate recipitur in composito,quin illaca iduas no immediate recipitur in materia prinia. Ex quo sinu: tur contra nominales,quod ignis non elttaatum subiectum denominationis caliditatis; sed eu etiam subiectum inhaesonas . Et pereonsequem male dicunt,quod caliditas non est in toto composito: cum totum compotitum sit materia, Se forma, & etiam, quod non est in torma: ita est immediate in materia. Istam conclusionem probat scotus. Forma quae creatur, prius natura habet esse, quam inseruiet materiam: sed nulla torma materialis potest prius habere esse a natura cieata, Quini inserviet materiam; isitur nulla talis poteit creari a creatura. mior patet, quia ii seram , qu cieatur prius non haberet este,quam insorinaret materiam. sequeretur, quodsbium haberet este per illam actionem,qua inior mare materiam: N per consequens haberet ede per generationem, uel mutationem,&non per creationem: Patet,quia illainwrmatio est mutatior de per consequens non erit creatio. Liideo dico, quod an iura, prius natura est anima, quam iuior
Ex quo sequitur quis danim x rationalis, mitis turmbet respectum prod. ii ad producens, quam habeat reti
informantis ad ius natum: patet, quia prius huc et is, quam intamare. Sed nulla forma materialis producta a creatura prius habet esse,quim insermet materiam. Exemplum:
ideo dico, quod non prius irabct ei se torma, quam informet materiam: ruinio potio aliam propolitioncm. prius natura i rma materialis Hilotimi materiam, quam habeat ede . Ex quo sequitur corollarium, Usernia prius natura habet respectunt nitorinantis ad inlarmatum, quam producentis ad productum: ta hoc probatur, quia si pr. v haoui uel else, iquam in imaret materiam: tunc in illo instanti, pollet conseruari: Deo concurrente concursu generali, taliter, P nouiniat maret materiam. Per hoc soluuntur argumenta ipsius
Adae, quibus arguitur schnis potest producere ignem: ergo potest create ignem.Consequentia probatur. Benei equitur: potest pro lucere ignem: ergo pote ii producere tarmam subitantialem ignis. Et ultra: ergo dat ei te illi sermae; ergo misset conseruare esse illius,dato,ae non intormaret materiam. Patet ista ultima consequentia, quia omne prius, potuit eide siue posterio tu sed sic est,i respectus producti ad producens, praecedit illum respectum an rmantis aditi istimatum. ergo linteit esse sine illo. Dico, i tu imaginatis unum talium ui sielicet, ui se ima materialis, prius habeat respectum Producti ad producens, quam iniarniantis ad inlotniatum, ideii, Piarma producta a creatura, prius habeat ei se, quam in tarmet materiam, hoc est talsum. Contra illam responsionem arguitur sc. Diuersitas agentium non uariat ordinem respectiuum in producto, sed liees et si sernia creetur habet prius e te, qua in in tarmet materiam; ergo similiter quando agens naturale producat lor adi per consequens rei ponso non fuit bona. Respondetur, Pista propolitio, diuertitas agentium non uariat ordinem re-
Decimum, habet uel uni in te spectibus intrinsecis; sed no inextrini ecis,quia ibi, ec si non praecedat: tantea erit simul na
Tettia confusio. Nulla seruia materialit potest esse prin- Mia. S Micipium creandi es iquid:quq conclusio sic probatur, quia sicut sernia materialis requirit inessendo materiam, ita etiain as endo: N per consequens non potest agere materia non
prelappolita. usuqueutia pro iratur, quia si posset producere tarn m materialem non praesupposita materia, tequeretur, et torma producta esset abiblutior, quam latina produ- tui patet, quia istina producens pret supponit materiam, Miorma producia non praesupponit materia; v per conseques esset peti in or cum absolutior sit periectior. Lx his sequitur priuio, et nullus Angelus potest creare. Sesubitantialis potest create. Temo , Unullum accidens potest cieate. Quarto, quod nulla substantia materi alas potetici eate, Sc hoc probatur,quia nulla su stitia materialis crear, quia uel hoc ellet per tacitiam, & Loenon: sicut iam probatum est, uel per materiam, & hoc non,
proptet suam insi miratem. Et si qui dicat. Contia:ma: tria Dulitaria..cautat suam notitiam: ergo poccii producere , & pct conie queiri potet te tu principium alicuius productionis. Pro quo est aduertendum, Scotus non uult negate quin materia patii aliter Possit caurare tuam notitiam; sed uult habere,vmateriaiioli esti' incipium actionis productive.
Vnde actio productiva est actio per quam uuiit transmuta --.tione .Lt ratio illius est, quia maἰeria in generς sublutis e t iainfinium eris, ut dicebat Augustinu . I Omine Deus duo creasti: unum propc te, s luci serum. id est naturam Angelica, que dicitur prope te, tui a tecum conuenit in natura intellectuali de aliud propentini, quod est infimum clis in illo genere in quo repouitur, scit et materiam primam, quae est quasi nihil propter magnam tu simitatem eius. I intest etiam probari specialiter informa substat talis non potest ei e principium formale producendi materiam; et solisque ibi mam substantiale. Et arguitur se. Forma subitantialis non potest creare materiam; et go non potest creare copositum ex materia dc mrma; de per conseques nec rinamiabstantialem. Anteced spatet, quia qualidocunq; inter aliqua est unus ordo se dum genus; talis est ad ciuodlibet eiusdem ueris; sed talis ordo est inter serviam subitantiale, &ipsam nia erim, Tmateria ori sine praecedit Dimam sub- Mucialem; ergo quaelibet ni teria praecedit origine quamlibet Grinam subsantialem: dc per consequens nulla materiamotest produci a sernia,quia nabit potest produci a posteri Iis Et quia omnes Theoloei, te Philosephi eoncesseriint, ς materia origine precedit tormam substantialem; ideo Scotu, non insistit in hoc . . re a
Confirmatur. Forma materialis dependet in ei endo amateria: eruo in agendo; ergo non potest producere materiam,
162쪽
quia si pro lueeret materiam, haberet prius esse, quam matem a. de lic non depcnueret a materia. i ro h a coiinima aene no: a quod formam substantialem depellecte a materia poteli dupliciter intelligi. Uno modo,=uod pibducitur a materia, de sic falsum est nullum enim ese capit forma a materia. Alio modo, i lorma substantialis uirtuIe ago, tis naturalis non pollit esse sine materia; dise
l ro cuius declaratione ulteriori est aduertendum, quod duplex est dependentia . scilicet accidentalis, deessentialis. Depei delitia essem talis est 'ua aliquid sic dependet ab alio, rimpos libite eiu ipsum elle ime illo, & sicqv xlibet creatura habet dependentiam essentialem ad prima causam,quia non potest elle sine illa: ista est dependentia creaturae ad Deum. Alia eli depeliduntia accidunt alis iue secundum quid, di est secundum quam impossibile est aliquid este sine aliquo, quoad aliquod accide rate, ta hoc modo torma materialis depe
Contra: unum quoi dieit Scinus, puta quando dicebat, qualis est ordo iliter aliqua eiusdem generis: talis usi ordo cui uxlibet ad quodlibet. Arguitur sic. sociandum genux, talis est ordo inter formam subilantialem, de qualitatem, quod forma substantialis praecedit qualitatem generati ne, & ordine sed non quaelibet forma substantialis praec dit quamlibct qualitatem, quia lorina substantialis geniti , non praecedit qualitatem generantis, ut patet de igne generante alium ignem. quia caliditas ipssus ignis praec dit formam substantialem ignis geniti. Item dicit Philos phus,nono metaphylic.quod actus ille praecedit potentiam, S tamen dicit in eodem capitulo, quod potentia praecedit
Pro solutione ponuntur aliquae propostiones. Prima . Qualis est ordo inter ibi mam substantialem, Sc ualitatem secundum genvs : talis est ordo cuiuslibet sub antiae ad quamlibet qAitatem secudum modum eiusdem
Secunda propositio talis est. ordo subsantiae ad qualit
tem sccundum genus est, quod substantia praee edit qualitatem distinitione cognitione, di tempore:ergo talis ordo erit eu iuslibet substantiae ad quamlibet qualitatem, sic P quaeli het subitantia praecedit quamlibet qualitatem dii finitione,
4 ertia propositio. Substantiam praecedere quantitatemnone iii piam praecedere duratione; ted est posse esse qua tum est de se, sine qualitate. Et hoc est, quod dicit Scotus, praecedit tempore, id est separabilitate, di Dc intelligebat Philosophus. Larta proposito. Forma substantialit geniti, non praecedit tempore quali tatem generantis ipsum, ut forma substantialis ignis geniti, non praecedit tempore qualitatem ignis generantis: tamen ex hoc nihil habes contra me,quod nocconcedo: nec sic intelligebat Philosophus, ut uideris supponere; sed intellistebat, ut dixi in praecedenti propositiinne, scilicet quod substantia praecedit tempore accidens, idest separabmiate quantum est de se, di non quod actuali duratione praecedat ipsum accidens substantia ipsa, qui apparet oppositum, ut iane ostendat exemplum de igne genet ante, di de igne genito. Quinta propositio.Falsum est dicere, P qualitas generat tis,lit causa substanti et geniti. Exemplum, ut taliam est dicere,i calassitas ignis generantis, quae uocatur sorma, praee diti tarmam substant alem igni geniti. iaxta propositio.Qistitas substantiae generantis, est bene causa alicuius qualitatis disponentis ad reneratioissi ignis rtamen non est causa ignis geniti. Ex istis 'positionibus: patet quid sit dicendum ad illas duas instantias. Ad primam dico, quod forma substantialis te niti, praecedit illam qualit tem substantiae generantis, idest potest eae sue illa qualit te,quantum est de se ecundo dico ad Philosophum qui dicit, quod actus tempore praecedit potentiam : Et in eodem passu dieit,l potentia praecedit actum. Dico, ouod quan do dicit, actus praecedit tempore potentiam. Dico, quod intelligit de actit omnino immateriali: puta de Deo. d quando dicit, quod potentia praecedit actum: tune intellisit de actii materiali: puta de forma materiali: sc uidelicet, quod quae ibet materia piscidit quelibet actum materialem non
Existis se a , itur tale corollarium confirmativum unius conc. ovis, scilicet iccundae principalis, quod torma marerialix non potest produci ab aliquo agente creato et nisi materia concui rente, tanquam causa praesupposta: non tanquam causa eroductiva. Et liquaeratur,quid dicetur de anima intellectiva: virum creetur, uel generetur Respondetur per aliquas proposi
Prima. Dubium est, quid Philosophi seliserint de anima
intellectiva,de hoc tamen dicetur in uistinae a.q. . Secunda propositio. Anima rationalis non potest creari ab Angelo. Tettia proposito. Anima rationesis non potest eteari ab aliqua substantia mere intellectuali errata. inarta propositio. Anima rationalis non potest producia substantia corporali,quia substantia materialis nihil potest producere, nisi per formam substantialem . uel accidentale, idest per aliquod accidens; sed tam forma illa corporalis, seu
materialis, quam etiam accidens quodlibet, sunt entia imperiectiora anima rationali gitur substantia materialis non potest producere animam rationalem, Ecc. Poti quam Scotus ostendit, quod substantia creata nonpotest aliquid creare principaliter.Nune uult oliendere, i Dabstantia creata non possit aliquid creare instrumentaliter. id est taliquam instrume utum. Et ponitur talis concluso. Creatura non potest producere substantiam instrumentaliter; fiequod se instrumentu proprie actiuum ereandi ipsam subitantiam, uod probatur. Nam quodlibet inlim metum activum agit ad dispotitionem, uel ad essectum agetis principalis ; sed creatura no potest agere ad dispostionem creationis patet, quia creatio non praesupponit aliquid. neque potest agere ad ectum agentis principalis, quod probatum est per conclusiones praedictas: qui ait agit, agit per uututem propria: sed hoc non, ut probatum est. Pro quo nota idum est,nuδd triplex inuenitur instrumentum.Quoddam est,quod dicitur initium, de illud est duplex. quia quoddam est, quod causat qualitatem disponentem ad generationem substantiae, de se calor ignis dicitur esse instrumentum ignis, quia disponit ad generationem substat it, uel eorruptionem eius. Aliud est insitumentum activum, quod attinsit esse tum causae principalis, de se quaelibet creatura producens substantiam respectu Dei, dicitur esse instrumen tum, quia minus principaliter agit, di attingit substantiam. Tettio modo dicitur instrumentum, quo nullo modo est actiuum,cuiusmodi sunt instrumenta arti . quae nullam qualitatem activam habent ratione cuius agant, seu dicatur agere,quia non habent nisi formam,sguram,& motu: quae non sunt inrua: sicut sunt inistrumenta artificialia. Et si quis instet tu dicis, quod creatio non praesupponit aliquod subiectum dispositum, uel disponendum. Contrargratia creatur in anima, & tamen gratia praesupponit animam dispositam: ergo creatio prλsupponat subiecium dis spositum. Pro solutione: nota. qudd Deus nunquam creat, neq; et eauit fratiam, nisi in anima disposita, dc nisi opera meritoria praeceiserint. Secunda propositio.Licet creatio pratiae praesupponit subiectum dispositum secundum quid, tuest ex pacto aluino, non tamen smpliciter quias Deus uellet de potentia absoluta, pollet dare gratiam uni diabolo. Et si quis dicat. Contra,dicit magistet sententiarum, dist.1 . quod laeus dedit potestate sacerdoti causandi inamina nostra quandam dii positione, quae necessario incitat ad gratiam: ergo creatio prisupponit aliquam dispositionem necessario necessitantem Pro soliuione ponuntur aliquae propositione . Primam ullus sacerdos, uel minister accipit aliquam qualitatem a Deo, uel a Papa,quaest causativa gratiae: probatur. Nam per gratiam homo specialiter est acceptus, de gratus Deo, de ordinatus ad uitam aeternam: sed nulla creatura est capax alicuius uirtutis, idest alicuius qualitatis. per quam possit se facere gratam Deo, uel aliquam aliam creaturam. Dicitur notanter specialiter. Vnde aliquid dicitur esse gratum Deo dupliciter. Uno modo specialiter. Alio modo generaliter: unde nunquam aliquis est gratus Deo specialiterinis per gratiam, licet aliquando fuerit pratus sine gratia: puta per iustitiam originalem: Nisto modo nullus est certus, quod si pratus, de acceptus. Alio modo aliquis dieitur esse gratus Deo generaliter , & se quaelibet creatura dic tur ei se trata Deo generaliter, quia Deus quamlibet uult saluam seri, quia cuilibet dedit intellectum,.& uolu
tatem, quibus media bux potest saluari , ec lute uoc Hir
163쪽
tur uoluntas antecedens, di sic intelli tur, ouando dicitur:
Devi vult omnes nomines saluos ii ι, ideo dicitur in euangelio: Nc nitiem sa uta uelitis ιn via, id-neminem dicetis lancium in via r quia nescimus, an limus Deo grati. Item istud consi matur, quia efficiens respi iunt se mutuo, ita quod ei iaciens superior, semper efficit propter finem superiorem, de eisiciens interior, semperet ficit Propter stium iiii eriorem: ergo si gratia posse esse a causa interiori, potet e Ordinale ad finem inseriurem puta ad alium, quam ad Deum. hoc euialissim : ergo iacerdos non potest attine Salisis v. . re gratiam, id est producere. Ista argumenta non concu-dulit: primum non concludit. Nam aliqua creatura, Putan, Mia statia est ratio tot malis acceptationis diuinae: ergo non ui- oratis,alia detur ratio, quare non iit e flectiva ipsa gratia, respectu illius νέ'ali , acceptationis, ta lienon concluditur, quod aliqua ereaturam 3 hab. ν. non trabeat uirtutem activam, ut iaciat aliquid dignum, uel .n m acceptum Deo.
ειὲ ira ν. Item 1 undum non concludit, quia non sequitur, n. accepta gens superius agit propter unum superiorem , puta pro μυι Dimi pter se , sicut Deus et ergo homo agit propter finem it 'ae. teriore ni . quia agens ini cmus agit propter finem superiorem , sicut homo agit propter Deum . Ideo noni . quitur , quod ii Ucns si petrius ic per agat propter finem . . . iuperiorem , quod gens inier is semper agat propter Gnem iii ieriorem , quicquid olim Deus agit , semper Vitproptet inem superiorem . puta Dropter seipsum . Non tameti propter hoc sequitur quin nomo possit agere pro-yter Deum.
. ADAR v MENTA OR Ne v ALIA.1 N isus arcumentis iunt aliqtiae auctoritate , de rationes, sus probant quod aliqua creatura possit et cate. ima eii D. Augulum , quae est ista . Tanta uirtus 'uae, quae corpus tangit , di cor abluit . Dicit Scotux ,
quod postea iblueretur in distinctione praesenti via astione
Secundo se habet Augustinus, quod attissees de nihilo
non postat aliquid iacere, eo, quod agunt per corpux tergo spiritualia, quae non agunt per corpus,poterunt prod cere aliquid de nihilo. Respondet Scotus, Augustinus bene adducit unam caulai quare non pomini de nihilo aliquid iacere, sed suntis ultae aliae , puta , quia uirtus eorum est limitata. Et qui ad Hupio nil subrectum, α quia illius, quod creatur, nihil
pracciti t. nilimatur M. Sicut aAio transiens requirit passum, ita actio immanem, non reqiurit passum, ec per conlequens gens in actio im nanente, cabit.
Pro sol ut ione est notandum, quod duplex est actio scilicet aruietis,ti ammanens- Vnde actio immanens nihil aliud est, quam qualitas producti ab agente, di reeepta in metapente, sicut intellectio, Ee uolatio. Alia in transciis, quin nitul aliud est, quini respectus extrinsecus agentis ad passum. Reipondetur tunc ad argumentum, quod tam actio traiissens, quam immanens, requirunt subiectum, sed diuersimode, quia actio transen , requirit pasium extrinsecum , sed actio immanens ipsimet agenti inhaeret, de in ipso P κipitur Tettio sie Ratione. Eisectu .non adaequans uirtutem agentis i uperioris potest produci ab agente interiori, sed nullus euectus a crearum productus , adaequat tibi uirti tem agentis saperioris . Igitur. Maior patet, quia si est Ous non sit adaequatus agenti superiora: ergo non agiis cundum suam totam potentiam : ergo talis effectus poterit si astute interiori produci . Nota , quod ibi capitur agetis stiperius pro Deo, de quodlibet interius, pro quolibet creato. Et nota, quod suptenis creatura est luctio, quae est persectior. Confirmatur. si essectus interiminet productus ab age te saperiori, tunc effectus superior non mianentius mamisesam potentiam Dei,' minterior, cumst eadem potentia. perquam producat essectum superiorem, & inseriorem. Adverte, quod si quis concederet totum argumentum, adhuc non sequeretur, quod aliqua creatura possit aliquid erbare
Pro solutione tamen uota, quδd aliquis effectus dicitur adaequari Deo dupliciter. Vno modo in entitate, α perie ctione, α sc nulla creatura est adaequata Deo, quia nulla talis est in litiua uirtute, ut Deus , & ite capitur hie quando di citur, nullus este ius doc. Alio modo aliquis essecius dicitura quatus ipsi Deo, quia est propinquior ipsi Deo in entitare, Npers totis,ta se suprema creatura dicitur adaequata
Deo. Et cum arguitur, euectus, qui non adaequat uirtutem
aguntis superioris, potest produci ab alio, quam ab agente superiora, puta ab interiori. Dico, quod si intelligatur, quod effectus, qui non ea proximus Deo in uirtute, potest ab alio produci , quini a uirtute diuina, est i a sum. Nam materia prima ea infimum ens, di tamen non potest prodaci ab alio, quam a uoluntate diuina. Similiter aliquis angelus, de in imoribus, non est proximus Deo in uirtute, M tamen non potes produci ab alio a Deo. Et cum arguitur: si non stadaequatus uirtuti suae, tunc non agit lecundum suam coram uirtutem, dicitur, qudd agens per intellectum, &iuoluntatem , sicut Deus, qui est agens iecundum propositum, non agit secundum suam totam uirtutem, quia agens per intellectum, di voluntatem, aetit secundum, quod ea placet. Sola emo agentia uaturalia agunt secundum tuam to
Ad eo rinationem dico, quod licet essectus superior, de
inserior mam fellent eandem potentiam, & aequalem, tamenes ecuis superior emi vcntius manitetae illa potentiam, quam inretiis interior. agario sie. Agens creatum potest aliquid anni hilarer ergo ει create, coli sequentia patet. Iadem in diui cultat iaciendi aliquid ex nihilo, de fac eudi ex aliquo nihil, idest G rtumpendo quia eadem est via ab Athenix ad Thebas, conuerso. Antecedens patet, quia agens creatum potest corrumpere formam substantialem 'ergo potest anni hilare illam . Consequentia patet: quia illius sormae ni hil manet: er Undillatur. Pro iblutione ponuntur aliquae propositiones. Prima. Annihilare 'on est a ii quid agere. Secunda: Deum anni hilare . est Deum non conseruare
aliquid . Ex quo sequitur haec conclusio , quod so lius Dia est an uillitate , cum solius Dei si non conse
Tetria propositio. Sicut creatio si nullo supposito. nec
tanquam patio , nec tanquam parte. Ita anni hi latio est illius, cuius noti manet aliquid, neque tanquam para , nec tanquam passum, idest susceptiuum iuspectu alterius harmae, lin cet ergo torme substantialis nihil maneat tanquam pais: rem xnet tamen aliquid ta initiam passunt. Et pcr boc patet sc lutio argume ut
Quinto sie . Causa emina unius oppositi, eo modo, quo tibi conuenit este causa, porcli esse causa alterius et iactus oppositi, sod anima eii caula in idelitatis, ta despo. rationis,& peccatorum mortalium : ergo Poteae destruere eorum oppolita , puta fidem, spem, r. charitatem , di ultra: ergo anu hilat. Cunsequentia patet: quia illa, quae non pollunt habere esse liti per creationem, ion pollunt corrumpi. nisi per annihilatiotiem, & per consequens anima potest annihilare. . Pro lutione ponuritur aliqvie propositiones. Prima. Nulla uirtus insui a potest corrumpi in nobi per ratiquem actum sibi repugnantem. Unde, ut ad propositum sumet t. Trei sum uirtutes insit se, scilicet fides, spes, & cha ritas. Modo dico π nullus a ius est in nobis,qui habeat repugnantiam eum illis uirtutibu , ut actus desperationis non re rusnat ipsi gratiae aniniae. Secunaa propositio. Per illos actus illae uirtutes anni Lilantur tanquam per Cantas demeritorias, ta non, uia illi actus Tepument ex natura sua illis uirtutibus. Unde anima demeretur peccando , ut Deus non conservet in ipsa gra tiam: cuia anima, uel homo peccaus in primo instanti naturae, Gemeretur , quod gratia non conseruetur in eo in secundo initanti , & ideo propter illud demeritum praee dent, Deus non conseritat gratiam in illo secundo instanti naturae, scanni hi latura eo, anquam non conseruante, de apeccatore, uel ab actibus suis malis, ut a causa demeritoria. . D.Petr.Tatar.Tom. IIII. B i Patet Ie risi da ia
164쪽
Patet ex hoe eonsequenter lutio ad illud deamieitis. &inimicitia, quod sic formatur. Peccatum corrumpit gratiant : ergo creatura potest anni clii lare . consequentia esiti ira , di antecedciis patet, quia peccatum repugnat gratiae : erso corrumpit illam. Aiitcced iis patet, quia amicitia , de mimicitia, su ut opposita, sed siceii, quod per gratiam homo est amicus Dei: α per peccatum inimicus: ergo Poc tum, de gratia, repugnant, di per consequens peccatum cot- rumpit gratiam, ec nou misi per aunichilationem et ergo ansuli ilat, quia licet amicitia, de inimicitia, lim opposita; t inen homo per reccatum lion est sernialiter inimicus Dei. quia peccatum, seu actus, qui eli Peccatum, non repugnat chamati Dei sotnialiter, sed est inimicus Dei dementorie, per peccatum. Et ideo peccatum, seu actus malus, non est causa an nihilationis gratiae , licet bene demeratoria, quia propter illum Deus uon conservat gratiam. Modo ex nocnon habetur intentum, quod scilicet peccatum sit destructiuum gratιae, & per consequeus gratiam, quod pollit anni hilare licet bene habeatur, quod est causa demeritoria, de ex hoc argumentum non curri , quia non sequitur. iste actus, seu peccatum, est causa demetatoria quare gratia non conse uetur in isto: ergo anni hilat fratiam, & bc patet, quomodo anima peccans, uel actus malus,non est causa corruptiua, nec anni bila: via gratiae, quod tamen arsuens nitebatur concludere
Et si quis dicat : Tu dicis , quod actus infidelitatis , Beactus duiperationis , M peccatum , non repugnant uirtutibus intulis . Contra: Repugnant, & non nisi illis rerSo. Respondetur, concedo maiorem, & nego minorem, &dico, quod i olum repugnant habitibus acqui utis, ut actus in is fidelitatis fidei acqui litae. Similiter actus desperationis, op-yonitur spei ac iustitae, de etiam pcccatum opponitur gratiae,suechatuati acquisitae, uel amori acquis to . Vnde gratia aequilita causatur, scilicet ex multis deiectationibus sic amor uel dilectio aequisita . Nam continue Deum amando, uel diligendo, ex illis actibus amoris, uel dilectionis,causatur in me unus habitus, qui uoca cur gracia acqui lita, uel amor acquisitus, uel dilectio acquisiia , cui Otest repugnare actus malus, qui eripeccatum. Vnde nota securus uni Scotum, quod
peccatum potest capi dupliciter. Vno modo pro illo actu, de ue ille actus non causatur deliciendo, s edaliquid causan do. Alio modo pro tormali , puta pro carentia rediitudinis . Et tunc dico , quod non causatur niti in deficiei do . Et ii militer dicas de omnibus priuationibus , di sic satis patet solutio ad argumentum, quia dico, quod anima potest elle causa, fidei, i pei, di charitatis aequisitae, sed non initisae. Vitimo arguitur sic. Causa secunda plus potest in uirtute eausae prim quam in uirtute propria, is uirtute propria potest producere omne producibile,quod non habet elle per creationem: ergo uirtute superioris causae poteti aliquid plus, de non nisi create: ergo. Pro solutione ponuntur aliquet propositiones. Prima.Nihil potest agere ius per propriam uirtutem sibi intrinsecam, uel per uirtutem suam propriam. Primo sicut agentia naturalia. undo licut agentia libera. Secunda propolitio .Plus dependet instrumetum, quod asi e per tormam,quam habet in fieri, ab agente luperiora, quam in iumentum , quod per sermani, quam habet tu es le quieto. Exemplum, ut tango pilam, illa pila extra manum nuria et urab una uirtute , quam iniso in ipsa pila , pila est instrumentum iaciens illium motum, de de iidet a duobus. Primo ab illi qualitate in ipsa causata. undo a manu mea caulante illam qualitatem in ipsa, de agit per duplicem sor mam, quarum una est in fieri, de aliam esse quieto: ergo plus dependet a causa superiori in strii mentiam, quod agit perior mam, quam habet in fieri, quam illud, quod agit per tot mam in esse qui et O. Et ratio est, quia illud , quod agit persormam inesse quietor nihil recipit a causa superiori, sed illud, quod agit per formam, quam habet in ficti, recipit duo, scilicet motionem, de sormam,per quam agit. Ex quo sequitur, quod causam secundam asere uirtute causae primae, non vii aliquid accipere a ea uia prima. Et hoe quando est agens, quod agit per formam tu ei se quieto . Et si dicas, utra, causa prima semper infuit in causam secun- .dam causando, ec hoc non tuti, quia ala quid causat secum da ista .
Respontetur , quὁd eausam primam influere in eausan
secundam, non eu aliquid causare in causa secunda, quia indueritia est ordo cautarum , ta nihil aliud. Et cum dicitur plus potest causa secunda cum prima, quam se sola, Dacitur, quod ista pro positio intelligitur dupliciter . Uno modo si s la, id est cum praecisio te, de tunc dico, quod non potest agere, sed bene concurrente causa prima. Et ite est uerti sensus. Alius sensus est, quod causa secunda potist in alιquod uirtute causae primae , in quod non poteti extendi uirtus pro pria, di sic est tessum, quia uirtus secundae causae, non se ex- te indit ad creationem . Ideo non potest creare , nec per se, nec cum prima causa. Et sic est finis huius primae quaestion .
v TLV Μ hae e sit disgnitio, sue ratio dissinitiua sacramet
ii, quam ponit Magister in litter Sacramentum est inuiuis bilis grati e ui ubi is sorma. Motus in praeieim quaestione quaerit, utrum d: initio sacramenti polita a Magistro tit bona. Est hic unus terminus declarandus, scilicet ratio diuinitiva. Vnde nota. quod ratio dii finitiva, non est Maud, quam dissii titio.Vnde arguitur se probando,quod dii linitio sacramenti non iit bona. Diiunatio non ea nisi unius entis per se. Sua sacramentum, non cit unum ens perte, sed est aggregatum ex aqua, dc uerbis, ut in sacramento baptii mi. Similiter exa. bedine, ta uerbis, ut in sacramento Eucharistiae. In hac quaestione erunt tres articu u. tuo declaratione Primi aduectendona est, quod duplaxendi iuuitio, scilicet complexa, de incoinple Ancomplexa est, quae nou componitur ex pluribus diis uitionibus, ut homo et tam mal rationala , ista non componitur ex pluribus distinitionibus . Ex quo sequitur, quod di finitio, non dicitur incomplexa, eo, quod uoncomponitur ea ex pluribus terminis , led quia non componi tur ex pluribus dimoitionibus. Diis natio complexa eii diserto, splicet quid nominis, de illa est conuertibilis, deiy-
non ima, cum termino. Ex quo sequuntur pulchra Coto laria Prinium: Diissinitio quid nominis, de dii finitum,semper conuertuntur ad inuicem.
Secundum, diuinitio quid nominis, Sodisinitum, semper
subordinantur eisdem conceptibus, ut dicendo chimera esteus compotitum ex incompo ubilibus posse componi, ista ditia sitiitio ens compolitum eccide iste terminus chimera, sunt penitus synomina, de eidem conceptui mentali subordinantur,
Tettium Corol arium.Quod dii finitio quid nominii explicite importat,quod diisnatum implici tu i inportat, ut clii mera, implicite importat,quod importatur explicite per illam vis
i inition 1,ens compositum dec.
Quattum Corollitium. Qualibet dissinitio explieite, importat illud, quod implicite importat diis nitum. intum Corollarium. Quod dii linitum diis uitione quid
nominis semper est terminus, de sic patet, quod rex uoti m nisestatur per dii sititionem quid noni inis: seu terminus axemplum, ut diecti do:chimera est ens compolitum octa Ibi est ueladius nitio quid nominis istius termini, chimela, se uidelicet, quod per ipsam manifestatur quid signiscatur per istum ter manum chimera. Lx uo sequitur, quod nul quam diis uitio quid nominis, praedicatur de diiuniux tei minis,suuncinentibus personaliter,sini semper supponunt materialiter, ita, quod capitur a sexercitus, pro auu signato. Ideo quando dicitur, chimera est x compostum. sensus est, iste terminus in mera lignificat tantum, quantum lignita talia oratio, em compositum dec. Ideo multi Molitantes iugerunt sibi caput, ad uidendum, an ista sit vera. chimeta est eos compotitum de e. cum subiectum importet rationem impossibilem. Dico quod subiectum debet capi materialiter. Sequitur ulterius , quod di innitio quid nominis, potest ei se tam entis, quam non entis tam Pr positionis , quam terarunt.1. pol esse terminus,et significet ens,
165쪽
quid nominis per istam, animal est homo,& nutata res, quae noti est animal,cii homo. Ex quo sequitur, quod diis nitio quia1 nominis, nunquam pradicatur dedisti imo supponente pertian alii er, quia una propositio persisnaliter capta, set iam non potet praedic ride alia. Et tamen aduertendum, quod . aliqvid dicitur non eris, quaaeli pura priuatio, de sic caecitas eii non ens, quia est pura priuatio. Similiter turditas, de perhoesoluitur illa quae itio. Utrum priuatio sit eris. ἔ Reipondetur, quo deii non eris, quia sunt triplicia princi minens. pia rerum naturalium, quatum duo sunt politiva, di tertius est priuatio, id est aliud eii ne eatiuum , quia est pura negatio,
di eli unum extremum contradictionis, scilicet negativum, ut non ens, non homo. Ideo ista non debet concedi. Non ho-- mo eli cus, capiendo in tua propria iisnificatione, te om---nium litorum non entium, poteti esse dii linitio quid nominis. Alia est dii finitio quid rei, de est omnis dis sinitio, quae . . ellendit quid rei, id strem, qua in diis nita. Ex quo sequitur,quod pet quid rei, nihil aliud in te: ligimus , nil, rem, quae eis diuinita, ut quid rei hominis, est ipse homo. De i ita dissinitione quιd rea ponuntur aliquae propositiones. Prima eli. Dimuitio quid rei, nunquam potest esse nisi en-I'. tis positivi. Ex quot equitur,quis di possibilia, de non entia,
.i pol unt di in uiri illa dith uitione quid rei. Ex hoe est, quod uult habere Scottis hic in litera. Et ilia diis nitio quid' rei, est triplex, scilicet quiddilativa, causalis, de de scriptiua, i a quaelibet istarum distinitionum ostendit rem , quae ei, mi ita, ut diuinitio quidditativo, est oratio indicans quid est esse rei,dicit Scotus, indicam quid est cata rei uerum, quod idem est, re ista datur per senu , 5c dii Seretitiam conuertibilem cum diis nito. Lx quo sequitur , quod i ita diis nitio quid ditativa aliquando datur per unam differentiari, ut dicendo homo est animal rationale, aliquando perplures differentias,ut dicendo, homo est iubilantia eorporea animata sensbilis,lationalis.
Et de ista dicitur,quis d a prima potentia, id est a primo ge
tete, ad ultinium acta, , id est ultimam differentiam, exprimit. Sed di sinitio descriptiua proprie, datur per pinus. Fepassionem eonuerit Mein cum dissinito, ut dicendo homo est animal risibile. Adverte tamen, quod diuinitio descript tua capitur large, scilicet pro oratione explicante esse rea per acci-
VP talia, hue aptiora, siue aposteriori, ec seo mari oratio, , quae explicat quid est ei se rei per accidentia, siue altiori, siue a posteriora, dicitur diuinitio descriptiua, ut dicendo: homo
est animal inpletum, habens caput, oculos, nares,dec. Et istaediis nitiones magis manifestant nobis dissim tum, quam aliae. Nam quando dico, homo est anima.rationale, nec intelligo;
cognosco quid sit animal, nec eognosco quid sit rationale . Et hoc dicit Scotus in quarto Metaphyi c. Alia elidi ia' filio causalis, quae exprimit causas, uel causam dissimii Exemplum, ut homo est quid compositum ex corpore, de ani iva, exprimit caustis, de uaddas a sole, de ab homine productum, propter beatitudinem habendam, tunc exprimis omnes causas . Ex quo sequitur, quod dissinitio causalis,
nori solum ostendit quid rei , sed etiam ostendit causis, quid rei. Secundo sequitur, quod aliquando dissinitio causalis da
tur per unum genus causae tantum, ut per materialem, ut . . dicendo,demonstratio est Syllogismus, procedens exprimis. . ueris, immediatis, de prioribus, notioribusque , de causi concluso nix, aliquando solum per causam finalem, ut so in . nus est requies sensuum, propter salutem animalium. Aliquando per causam efficientem, sicut prima dissinitio de se . re. Ex quo sequitur solutio illius quaestionis. Vtriam dissinit se causalis possit dari per unam causam s dieitur, quod .. . p. diis nitio complexa, quae componitur ex pluri . . ,1. bus dissinitionibus. Vnde nota, quod stat, idem diuinitum habere duas dissinitiones , ut anima i et duas Simia.. riima est. Anima est actus eorporis Phylici organici , p
Meunda diis nitio . Anima est principium, quo uiuimusi sentimus, movemur,& intelligimus primo. Ideo dicit Philosophus,* di nitio est tota demonstratio positione dissi rens, id
Vnde pio maiori declaratione praedicto um , aduenem
dum est, qu6d ad hoe, quod aliquos dissinitum dissiniatur
distinitione quid rei, quinque mussitiones requiruntur. Pri .ma , quod ut quid positiuum . Ided', sitation Ex hon diffiniuntur dii statione, quid rei. Secundo requiritur, quod sitent per se unum, id est,quὀd non si mreguum per accident Lx quo sequitur, quod entia per accidens, quae sunt unum per aggregationem , non possunt dissulti dici vitione quia
rei. ideo dicitur, quod de ente per accidens non est si ientia. . uerum est subalternans, non autem subalternata Elii dicatur. homo diuinitur, de tamen non in unum per se, cum componatur ex materia, bc serma.
Respondetur, quod duplex est compositio una, quae non sol ι φ. impedit illam per se unitatem. Alia, quae impedititiam per se unitatem . Dima est ex materia, Ee forma . Secunda ex subiecto, de accidente, tunc dico, quod homo componitur ex materia , di sorma , quae faciunt unum per se:
ideo diis natur diffinitione quid rei . Et si quic dicat , se- queretur , quod accidens non dii finitur dii finitione quid rei , quia accidens in ludit subiectum , ut dicit Philosophus. ς Respondetur. π duplex est inclusio, quae non tollit unita
tem, quaedam est termini dependentiae, sicut accidens in ludit subiectum. Alia est inclusio simultatis, sicut relativum. de coirelatiuum se includunt, di ista non impedit per se unit
tem diffiniti. Tertia conditio requisita ad hoc , 'uδd aliquis dissi- 3-niat ut dinnitione quid rei , est . quod sit ens reale, ideo eas rationis uon potest diiuniri diuinitione quia
Pro quo nota, quod aliquid est tripliciter in anima. Pr - .mo subiective , sicut inentia, de de tali ente, quod est se in Manima si biective, dico, quod auodlibet tale est ens reale, de potest diis uiri diuinitione quia res. Aliud est, quod est in anima obiective, de ite omne illud , quod cognoscitur ab in- ri tellectu, est obiective in anima. Et de isto dico, quod potest
liabere dissinitionem quid rei, ut rosa non existente, habeo scientiam de rosa. ergo per dissinitionem qiiid rei. Aliud est em,quod est in anima, tanquam secundo consideratum, de non tanquam primo consideratum . Et istud ens propriὰ dicitur ens rationis , seu secunda intentio . Et de isto
dico ad propositum , quod non habet diffinitionem quid
rei. Et ratio huius est, quia tale ens secundo eonliderarum. non est res: ergo non habet quid rei, te per consequem non ha .
bet distinationem quid rei. Pro quo est advertendum, 'ubd duplex est intentio, icilicet prima, de secunda. Unde prima intentio , nihil Mitia QMG ira
est, suam obiectum cognitum, ues cognos ibile, non causa. matum peractum comparativum noliti intellectus, sicut homo est terminus primae intentionis, id est significans primam intritonem, scilicet obiectum cognitum, uel eognoicibile, ut est homo,lapis dori
Dicitur notanter, non causatum per actum comparativum nostri intellectus, quia secunde in tetitiones possunt e gno sei a nobis, de licet super ipias fundentur aliae se nux intentiones, non tamen dicuntur primae intentione , ec tota . ratio est, quia habent solum esse per adium collativum, siue eomparativum intellectus, de non ite primae. Exquo sequitur itastas illorum . qui dicunt, I prima intentio est prima rius conceptus de re, non ut lignum cui, ut ille conceptus, de ille terminus homo, dicuntur secundum ipsos terminu primae intentionis, εο sunt prima i mei Mo, quod tamen est fau
sum e quia nullus conccptus, nec conceptias, MI conceptu ,dι-
citur prima intentio, secundum Scotum, echoe intelligo da conceptu lormali, licet belle dicantur tales conceptus sol in tes, temni ni primae intentionis. Secunda intentio nihil aliud euid se aest, quam testinctus rationis productus Pur actum comparati- ώ--m. uum intellectus.
Pro quo nota, quδd duplex est actus intestinus, stilicet
smplex, quo res cognoscitur absolutὰ, id Est non inordi ne ad aliam. Alluc est comparativus. scilicet quo cognoscitur siquid in ordine ad aliud . Pro quo nota, quod se nam rem cognosci in ordine ad aliam , non est aliud, quὸm cognoicere unam rem esse aliam , uel quod differt ab alia, ues quod una res non est alia, de per istum actum
comparativum , producuntur secundae intentiones , utentiosco hominem in se , Se cognosco indiuidua , 8e . comparo hominem , uel humanitatem , ad illa interiora ad Guillelmum , Petrum dee. Ex ista cognitione comparativa, per actum intellectu producitur una secunda intentio. Ex quo sequitur, quod illae secundae intentiones non magis durant, quam ille actua comparativus intellectus Secundo sequitur,quod istae secundas tutiones, non sunt actus comparativi r quia actus D. Petr.Tatat.Tot ML s i conse
166쪽
eomparatium, est uerum ens reale, sed eonsequuntur illum. Tertio sequitur,u secuncta intentiones .non sunt obiecta co. parata ad inuicem. Ad maiorem tamen declarationem istarum secundarum intentio nutu, ino uetitur aliquae quaestiones. Primo quaeritur . ubi habent esse istae secundae intentiones. Respondetur,quod habent esse in tutellectu non perin-hxsionem, ita habent esse in intellectu, tanquim secundo considerata. Ex quo sequitur,m nunquam secunde intentiones cognoscuntur ptimo ab intellectu, sed solum secundario , id est per primas intentiones. Meundo se luitur,quod licet ita seeundae intentiones potasnt terminare actum intellectus, id est licet possint cogia ι ei: tamen nullo modo possunt partialiter producere notistias fias.
Tertio sequitur , qud distit se redis intentionibus solum
conuenit terminare a mintellectus. Vnde terminare actum
intellectu . nihil aliud ei Lo uim cognosci ab intellectu.
rto sequitur, quoia nec caulare nec mensurare conuenit secundisinteutionibus: sed notitiae istarum secundariun intenta onum causantur ab intellectu: & a primis intentio
Quinto sequitur pulchrum Corollarium, v secundae intentiones uirtualiter continentur in est e cognito in primis: quia primae intentiones possunt producere notitias secundarum in Mntionum. Et si dicas au dicis,quod istae secundae intentiones non possunt causare notitias si as, neque totaliter neque partialiter rergo non sunt per se intelligibiles, &per consequens grammatica, & logica non esse ut per se intelligibiles. R elpon deo,ur secundae intentiones sunt per se intelligibiles. Licet Huricuς dicat,i sulit intelligibiles de per accidens Vnde aduerte dum est,ae aliquid dicitur dupliciter intelligibile. Vno modo per se primo. Ec se secundae intentiones non sunt per se intelli gibiles. Alio modo secundatio, quia scilicet continentur maliquo, puta in primis,quae sunt per se intelligibiles. Ex quo sequitur, T ad hoc ir de aliquo habeatur scientia, non oportet, T sit per se primo intelligibile: sed sui scit, quod secundario. Secunda quaestio. Vtrum de secundia intentionibus possit ueri scari istud uerbum est , secundum adlaeens, idest utrum isa debeat concedi Secunda intentio est.Respondetur, Tistud verbum est secundum adiacens, non potest uere init mari de secundis intentionibus: quod probatur quia secundae intentiones non habent uerius este,quam illa quibus attribuuntur.sed de illis quibus attribuuntur, non potest uere dici: istud uerbuest secundum adiacens,quia istae secundae intentiones ii unquaattribuuntur nisi obiectis cognitis, ut cognitis,modo obie , ut cognitum, non est Item istud uerbum est,quando , scilicet est secundum adiacens, est uerbum connotativum counorans existentiam rei, igitur.
Et si quis ditat de secundis intentionibus potest haberisci εtia: igitur. Antecedens patet, quia subiectum scientiae debet praesupponi ipsi scientiae. Dicitur,quod uerum est,quod debet prae Iupponi si est possibile, id est,T non sit priuatio, nec
negatio, nec implicat contraditi onem. ideo non debet praesupponi si est simpliciter impossibile, modo, ut patebit intra secundo cap. Secunda intentio est eus postiuum suo modo, &hoe sufficit Tertia quaestio, utrum secundae intentiones dicantur esse entia. Vnde aduerte, quod ens est simpliciter aequivocum ad ens leale, di ad ens rationis. Ideo secundum aequivocationem, ista posset concedi. Secunda intentio est ens. Namuel ibi lyens, capitur uni uoce, uel aequivoce. si aequivoce non est proposito & per consequens ista non est concedenda . Vel capitur uni uoce pro toto eius fgniscato, & hoe dupliciter, uel capitur pro sienificato entis realis, re se illa est salsa. Secunda intentio est ens, cum sit sensiis, secunda intentio est ens reale. uel pro signiscato entis rationis, de sic est concedenda, quia sensus est, secunda intentio es ens ratiotus. Vnde quilibet terminus aequivocus potest teneri uni uoce, uel ae
Qualia quaestio. Vtrum secundae si tentiones sint creatura,
i espondetur, qudd secundae intentiones, nee sunt crea aurae , nce sunt Deus it si dicas, contra omne, quod est Deus, uel creatura, sed secundae intentiones sunt, at et Σὶ ura. us usini sunt telatione reales, ipOPro soluitione notandum est, quod totiens quotiens i ueni. tur , quod istae secunda imcntiones causantur, debetio te; ei, idest producuntur productione rationis, patet, quia e dem procuctione producuntur, qua producuntur obieeta cognita, quibus attribuuntur. Sed sic est quod obiecta cognita non causantur , sed producuntur productione. secundum quid: igitur. Q senta quaestio. Vtrum secundae intentiones inhaereant ali
quo modo obiectis cognitis, id est primis intentionibus. Respondetur, quod non: quia inhaerere, solum conuenieenti reali,ut patet per Scotum ais .io.huius quarti, quod i et rentia est ens reale, de praedicamento litus. Et si dicas, contra, .ax istae secundae intentiones sunt in primis, di non nisi per inhaesionem:quia secundum Damascenum. logica est de secundis Dei. issam intentionibus adiunctis primis. Dico tabi, P secundae intentio i ii. ne, sunt in primis, idest denominant primas. deo omnis y-- μω in miruptatio. in qua praedicatur prima intentio de secunda est deno mi, με ια- minativa seu accidentalis. sexta quaestio, utrum istae secundae intentiones sunt subsutia vel accidem Respondetur,l nec sunt substantia, nec accide's: quia iubilantia, caccidens, diuidunt ens reale sed secundae intentiones non sunt entia reali sed entia rationi p. Quarto requiritur ad hoe quod aliquid distimatur dissili- ctione qui ditatiua ae non heat Conceptum simpliciter ciniplicem,sicut ens,& uitiinet differenti . unde est notandum ιν triplex est Conceptus initam est simpliciter smplex. s. qui non Triplo est resolubilis,neque ex pluribus conceptibus, ut conceptus en certus. tis. Ex quo sim iitur, P metaphysica uuae est de ente tanquam de obiecto, non habetur per demonstrationem . Ideo on nespropositiones. in quibus praedicantur passiones entis deente, sunt immediate.etiam de ratione scientis non est,t habeatur per demonstrationem. Alius est coceptus summe limplex, qui qui non est componibilis cum alio, neque aliquid cum ipso, ex quibus fiat unum per se, ut Deus. Ideo licet si unio ipsim Dei ad naturam humanam,non tamen est eompolitio. A ut est coceptus compositus&est qui est resolubilis mali os conceptus. ut conccpzus hominis tunc dico,quod ad diis nitionem quid-ditatium, requiritur, quod non habeat conceptum si licinter simplicem .illud,quod debet dii siniri. Ideo neque diuerentiae ultimae neque Pisones, neque ens miliant diuiniri, quia diis nitio est oratio longa, sed de conceptu entis est dubium. Vnde nota duplex est conceptus, scilicet obiectivalis, qui nρa Duptiae inest aliud nisi ipsummet obiectum emitum, ut conceptus o lectivali entis, est ens cognatum. Alius est coceptus formalis, qua non est aliud, quam notitia rei, siue conceptus erit is, qui conceptus primo repraesentat ens in secundario & confuse repraesentat omnia entia,&deptam est dubium, utrum possit
Quinto requiritur aduo quod aliquid possit dissiliti dic s.cinditis. finitione propriὰ dicta, quod sit uniuersale . Ideo singulare non habet dii finitionem, nisi diuinitionem superioris . Lt si Dubitasti. dicatur singularia habent funerius, di propriam digerentiam ergo possunt diisniri per illa Re iideo, ouod licet possit S latim
dari aliqua ratio de iii gulari, puta per differentiam, di supe- perius , non tamen proprie uocatur diffinitio, quia differentia indiuidualis, non est quidditas, eo, quod ad hoc quod aliquid dicatur quidditas , requiritur, quod iit communica bila.Ideo ad dii initionem quidditatiuam, S proprie dictam, requirit ur, quod tam si petius, quam differentia uni quiddi
De secundo principali uidendum est&c. visum est in prae- η'-- q.
cedenti articulo Qualiter. Quinque conditiones requirebantur ad hoe, quoa aliquid ris finiatur dii sinitione quidditatinua. Nunc consequenter in secundo articulo uidendum est per ' Tordinem, utrum aliqua istarum quinqi . conditionum deficiat sacramento. ratione cuius . iaciamentum dicatur non ha D. V bere diuinitionem proprie dictam. Pro quo nota, quod prima conditio diffinibilis, conuenit sacramento. Prima enim conditio erat, quod noli fitens in possibile. sed fac entum est postibile: ergo prima conditio iconuenit ei. Pro quo ponuntur aliquae propossitiones. 'Prima, possibile est Deum aliquem effectum iniit sibilem
creare, pertinentem ad salutem hominis uiatoris. Ista propositio non indiget probatione apud theologum : quia ab omnibus Themoris conceditur . quia ' ait 'ti se unque saeimus, quod in nobis est , Deus dat nobis grati im , per quam habem, uitam aeternam: ergo.Et nota, quod dicit inuis bilem. id est sei item, pertinentem ad salutet hominis uia toris. Ho iator est, 'ui est in statu merendi,& demetendi
sbiax quo sqquit r,quod damnati,dcilli qui sunt in paradia
167쪽
seeunda propositio. is bile est Deum instituere aliquod si significans,ordinatum ad salutem hominis uiatori nota, enum,quod si 'nisi eri suum lignatum pura illum euectum per τ ita diis uitio sacramenti est bona,patet quia non importattinentem ad salutem hominis uiatoris patet. Nam post tolle inserationem salsam. Unde esi adueriendum, P nunbuam ali est. quod nos initituamus aliqua signa adii ii cadum nostros qua ratio, uel definitio dieitur in se talia tuli una pesrs repu- .effectus, re nostra intelligibilia,& conceptabilia: ergo si uos pos gnet,uel contradicat altera parti. Sed nulla pars huiu, diis ni- sumus hoe facere, Deu poterit illa signa,quae uocantur iacta- tionis sacramem repugnat alteri:ergo non est ratio th se salsa. θ' . Nota tamen ut dissinitio non dicitur salsa, ,et sit propositio m. I in se salsa,sed quia uirtualiter dicitur falsa, quia si poneretur μ'
inenta, instituere Anti tuit enim Deus illas atramenta, quae uocantur tigna gratiae, propterialutem uiatoris.
ima ea Vnde nota pro declaratione, quod triplex est signum,quoddam est rememoratiuum;& istud est rei praeteritae, ut iaciendo signum crucis inmemoria critos Christi. Aliud est praenosticum,& istud eli iei naturae. Aliud est demonstrativum, de illud est rei praetentis , sicut sacramenta.vnde sacramenta non sunt solum signa rememoratio, sed,& demonstrativa.Lt quodlibet lignorum istorum, Deus potest instituere, patet. Nos posumus instituere signum rememorativum.Nam habemus in promissionibus, & iuramessiis, aliqua iuramenta obligatoria, re
.- incitoria. Assertorium iura metum est de re pretierit aut prae
est iuramentum promi uotium, di tale est de resu in te falla:eiso non est entis impossibilis. Secundo, quia non d scotus, quod iaciens iuramentum promitariu, est purae negationi , neque pure priuationis, quia in ludit in& intendens iacere,non obligatur ad illud faciendum,sed se mesta postilia σ est entis posititii:& se patet,u, sacrum copula diceretur sessa, ut ista homo rudibilis, non dicit ut fallaeo,u, sit propositio falsa licet, quias poneretur copula, et set fessa. Lx istit sequitur, ae ista diuinitici,aut ratio sacramenti. scilicet faciametum est signum sentibile grati xin i ei, uel eius
effectum gratuitum ex iustitutione diuinaessieaciter sigilans effectum in uam ordinatum ad salutem hominis viatoris, nota oratio salsa,quia partes eius non repugnant inter se, ut patet discurrendo per partes eius,quia non est pure non entis, id
elientis impossibilis, quod patet, quia cuiuslibet entis impossibilis ratio eius est in se salsa,sed ratio sacramenti non est ratio ιlinari Me cerium. Resiondetur, et Deus potest te deter
victus mis misi re ad producendum euectum,& significatum repraesenta
ab istitio ips inituto.Vnde est aduertendum, et qua '' doeutique isti sacramenta erunt, Deus disposuit se dλ e g a
tiam, & signatum sacramentorum nisi fuerit obex, & indispositio, in illo eui datur sacrametum, puta in recipiente.Est enim indispositio, quando recipiens sacramentum ponit obicem. Homo enim ponit obicem in sacramentis, quando non uult recipere illin,quod ecclesia tutendit dare.Et quando est talis in diaepositio in recipiet est signum licet non sit signatum. Et, Troisit se determinare ad producendum tale si natum ; patet, bia honu, pol se determinare ad producendu ta dantu lignatum pacis, de concordiae, patet, 'uia tacuis manuum, de eleuatio digitorum est sisnum pacis, nisi si indispositio in recipi e te aereo a rtioli, sidus potest facerem sacramentis. - Aduertendum est, quod duplex est lignum quoddam est certum, uerum, & eificax. Aliud est ncertum, sallax, ci aequiu cum . Vnde signum certum est, quando instituens lignum deternisnat ad dandum estectum ad politionem talis ligni ; sicut
suo modo sunt omnia sacramenta, i unt etiam ligna uera, certa, di essicacia, quia Deus decerni inat se ad dandum gratiam,
de signatum quotiens ponitur lignum. Aduerte, quod quando dicitur sacramentum est signum esticax, debet intelligi, idest signiticat essicaciter. Unde per euicacia saeramenti nihil aliud
si v - Ib iiἴδlizitar, quam ueritas , uel certitudo, signi ad lignatum.
- ' Aliud est signum aequivocum,& incertum,l est quando instituens signum incertum, Ec aequivocum, non determinat se ad dandum signatum ad positionem talis signi .Et tale signum uoeatur lignum sallax de arriui uocum: sicut suit osculum inde init ditione Christi, quia tale signum non suit e scax Advertendum est qaando signatum, natura sequitur signsi; certe illud lignum tunc est uerum,certum. dcessicax.sed quando signatum pracedit natura, uel tempore signum, tune tale signum non est uerum neque essicax, potuit ergo Deus instituere senum uerum, te essica ad denotandum effectum sore.Sed diceret aliquis, Deus potest instituere si um verum, de emedix dubium est ut tum est sensibile, uel non Resi ondetur,
v Deus potest instituere signum sens bile, ad unificandum esilaum; quia nos possumus instituere signum sens bile, adsignis caudos actus nostros; putat a s manuum, ad significandum non est ens impossibi Guel pura negatio neque puta priuatio.
Et sic patet, ae prima conditio entis dissi uitalis, conuenit sacra
videndum est: ergo de secunda conditione. Conseauenter restae uidere utrum dissinitio sacramenti sit entis per se unius.
Vnde nota, r illud ens est per se unum, quod non in unum pes 'aggregationem, sicut emper accidens, quod somponitur ex ' aliquibus eiusdem rationis, ut unus cumulus lapidum; Secundo eus per accidens est, quod constituitur ex aliquibus, quae sunt alterius, de alterius rationis: sicut paries, de , do, non est per se unum, quia ex iubilantia, Scaccadente non est natum seri per se unum . Ideo talia non polliunt proprie disiuniri. Unde uidendum est, utrum sacramentum sit per se unum. Et dici- . e tur primo ab uno,puta a Richardo de media uilla, ut sacramε. tum non est per se unum:&per consequens non potest defini- nil dissinitione quid rei. Probatur se: quia Laetamentum consti 'tuitur ex multis.aliquando ex uerbis:aliquando ex uerbis, &aqua, aliquando ex qualitate,& quantitate, sed talia non Dia sitit iacere unum per se.igitur. Pro ita utione nota, et lacramentum potest capi dupliciter. Vno modo pro denominato, di primae interionaliter, ii ue Promateriali quod idem estὶ& se dico, τ sacramentum pro de- Sareaminis
nominato, seu promatetiali, bene potest esse s pera grega- ια- νει a.
tionem,ut sunt uerba,&absolutio aquae. Vnde illa uerba. de se dvἰk absolutio aquae,dicuntur sacramentum pro denor nitiato, id est . sunt illud, quod denoeat sacramentum. Similiter in sacrameato altam, de albeditae, de rotunditate. Et sic ibi sacramentum, non dissimiut,quia tale non est distini Uile diuinitio neproprie
obiecta. Alio modo capitur pro per se ligniscato, seu secundae intentionaliter, siue pro iis rurali quod idem est, de de illo dico,
ιν sacramentum secundae intentionaliter Captum, non est niurespectus rationis signatum,quod alio nomine uocatur, tigni- scatum formale, ut ecce albedinem. 8c rotunditatem, illius albedinis,&rotunditatis ad corpus Chiisti hic existen , est rela . -
tio rationis,quae uocatur sacramentum pro per se significato. Ex quo sequitur salsitas cuiusdam iurisis dicentis,Vopor ut . claudere sontes. ne asini bibant sacramentum Istis Ce politis ponuntur aliquae propositiones. Prima licet sacramentum pro denominato sit ens aggregationem, uel si non sitens per a regationem, qualitercunque se habeat non prohibet, quin iacramentum pro per se significato . idest per iocinale sit ens per se unum. Vnde dato, quod pater meus ellet in Petro & Paulo , nihilominus illa paternitas esset petraminia pacem esto Deus potest instituere tale lignum, signans effecta ' te unum equitur.ergo quod licet sacramentum ero materia
a se creandum. Sed diceret aliquis, utrum signum illud sensibile,cuod Deus potest instituere, utrum erit sensibile uno se usu,
uel pluribus sentibus sDico, ui potest esse sensibile uno sensu tantum, di potest esse sensibile pruribus sensibus . Exemplum, baptismus eii signum sensibile pluribus seu bus. In baptismo enim sunt uerba, quae sunt sensibilia sensu auditur,ti est aqua quae est sensibitis sensu tactus: & ista duo sensibilia eonstituunt unum Quum sensibile,put a b intismum, qui est signo gratiae,
patet, quia nos non potissimus tacere pacem nisi quis loquatur dicendo,parco tibi, ta tangat manum,& ex illis duobus constituitur uti uni signum pacis: ergo similiter in propqIito. Ex omni hus ergo istis concluditur di sinitio Lacramenti, quae est tali Sacramentum ea signum sensibile, gratiam Dei, uel effectum lini statuitu i , ex institutione diuina eis citer
attribuatur alicui,quod non est per se unum, non impedit i men quin sacramentum pro sormali se ens per se unum. Unde notandum est, quod in diiunitionibus seeundatum intentionum semper ponuntur aliqui termini primarum intentionu, uel qui supponunt pro primis intentionibus:sicut in hac dii Κ- et nitione.Sacramentum est sanum sensibile, aliam Dei, uel essectum eius eratuitum ex itini tutione Dei tigni scans: ponitur ibi signum sensibile di euectus gratuitus. qui sunt termini primarum intentionum. Vnde quando illi termini ponuntur in
dissinitionibus secundarum intentionum, ponuntur tanquam
sundamentum. Unde sensibile,ponitur tanquam sui damentu,& non tanquam egentiale: se termini secundae intentionis. qui in tali s ponuntur, ponuntur tanquam de esieritia, ut Ggnum ponitur tanquam genus.
168쪽
rx senibus sequatur, et sacramentum pro se signiscato, id est pro sol mali tu unlini. adeo secunda condit io dissini bilii,
Lbi non repupliat, neque ciscit Cum arguitur: sacramentum non im hortat coice tiara per se unum: eiso non est aliquid per se uicni. Ad istud dicitur,'conceptus sacramenti est ita Per se unus. sicut con ceptus paternitatis, uel alterius accidentis. dato. v suum sundamentum, uel subicctum suum , non siquid per se unum. Quia tundamentumst Sol te , de Plator hoc non in pedit, quin conceptus sit per se unus. Et cum quaerituria utrum sacram nium pro per se ligniscato sit respectus realis, uel rationi Dico, u sacramentum pro per se spmsicato est re λ rationis, quia non sequitur sundamentum ex natura
- fundamenti, uel rei. Ideo non potest esse respectus realis, sed rationis. Et eum dicituraliud quod significat, natum est fguificare corpus Christi: ergo illa relatio erit realis. Dico, plicet s num pro denominato, id est pro materi ali, natum sit repraesentare illud, quod repraesentat : tame actualis repta sentatio, vel significat io, nunquam sibi conuenit,nisi per in t ellectum, e cvoluntatem. Et hoc si do ad placitum significat. Vnde licet ista uerba: B tiro te, in nomine Patris, & Filii, di Spiritus Sancti, amen: sunt nata signiscare gratiam, tamen non si-Inificant illam, nisi per intellectum, & uoluntatem diuinam. deo omne lignum mundi pro per se signiscato, est respectustationis , quia tale non est nisi significatio. Igitur sacrame
tum est it spectus rationis, di sic asini non potiunt bibere sacra
- μν Restat nune uidere ut tum tertia conditio dissini bilis, quis, est,u: illud si eris reale, conueniat sacramento. Et vidctur, iram isac. non: quia tactamentum est eus rationis, si sit respectus signi H νώ . ad fgnatum: ergo Dou potest distinati diis nitione, quid rei. Et cum arguitur Sacramentum habet diis nitio item, sicut aliae secundae intentiones,& emia rationis: sed secundae intentiones h bent di sti titionem proprie dictam: Et de eis habetur scientia per demonis rationem; sequitur, quod habent dissin tionem, quia de ipsis non posset seri dc monstratio. nisi haberent dissinitionem, cum diffinitio sit medium in demonstra
Pro solutione notandum est, in secundae intentiones habet diuinitionem suis cientem ad Labendum scietitiam deipiis,
di demopstiationem. Sicunda conclusio Licet dissinitio se undaru in intentiona non dicat aliquid rei extra animam; tamen exprimit per se unum conceptum, qui sussicit ad hoc, a talis dissimi toti tuerum medium in demotioratione. Vnde secundae intentiones important suo modo conceptum it per se unum,iicut pater-n tas,& non requiritur, T exprimat quid rei extra antanam, ad hoc,quod de eis sit scientia. Et hoc modo dissiniunt ut iecu dae intentiones. Aduerte, si Scotus dat illas quinque conditione, de dissinitione exprimete quid rei extra aulinam . Et cum quaeritur: utrum istae secundae intentiones habeant renera. spe eies,&dist erentias,scut primae. Dico, Psecundae liuentiones suo modo habent genera, id species,& disteremias, proprias L passiones, di proprietates suas,&ι ι uidua. sicut primae in te a1 tiones : ut sacramentum habet proprium genus, suod est sisnum. Ideo ponitur signum loco generis in diis titione s cramenti,& inuitur ex institutione diuina, di estico, loco disierentiae, hat et propriam passonem,licet nobis in nominata, habet inferiora, puta sacranientum baptismi,& altaris, di caetera sacramenta. fgnum se habet, ut genus ad tua septem sacramenta, licet si dubium, utrum dicitur de illis uni uoce, di ei iuris sic Sensibile,ut sundamentum illius relationis, gratia, uel inlaus gratuitus, ut correlatiuum
Restat uidere de quarta conditione dissini bilis, quae est, aenon importet conceptum simpliciter simplicem, ted conce ρ tum resolubilem in alios conceptus. puta in conceptum generis, di in conceptum disterentiae. Et de ista conditione, dico, luere, do proprie conuenit sacramento quia sacramentum non
importat conceptum simpliciter simplicem: scilicet conceptu resolubilem in alios conceptus, puta in conceptum Seneris, dedisserentiae,quia saer amentum Labet penus, ut dicii meil p ta signum, di differentiam: ergo est resolubile tu alios conceptus: ergo non importat conceptum simpliciter simiaicem, reser conloquens ista conditio non impedit, non ciis uiathr.ie quinta scilicet, ut disiuibile sit uniuersa e .djcitur, villa
conuenit uete saei amento, quia sacramentum importat conceptum uniuersalem, ec non singularem.Nam sicut animal importat aliquid commune per indifferentiam : ita etiam sacramentum suo modo impoliat alis uid commulie per indifferentiam ad septem sacramenta: erso imponat coacerim coma munim, siue uniuersalem. Vnde sicut animal importat eone
pium communem cuilibet speciei suae per indiderentiam, itactam si cramentum suo modo.vnde conceptus ibi malis sacramenti,suo modo repraesentat nulli sacramentum tauquam si gniscatum adaequatum,& repraetentat mihi septem sacramtata, tanquam signiscata inadaequata, & confuse.Unde nota, rmultotiens Scotus loquitur de conceptu obiectivali, idesidere concepta, & aliquando decone tu ibi mali id est de notitia, di tamen hic loquitur specialiter de re concepta,ita,quod illud cognitum repraesentatur nobis distincte peritiam notitiam sol malem, di inferiora illius confuse.Vnde quando habemus conceptum superioris, repraesentat nobis inadaequate Omnia inferiora illius, & ad vate ipsuin superius, ut eum habeo
conceptum animal id, ille concertus repraesentat milia omiua
animalia confuse,4 distincte ipsum superius.Ex his sequitur,
quod omnes conditiones diiunabiles conueniunt sacrametato, dempta tertia, quia sacramentum est ens rationis, di nonens reale.
Et si arguatur. Sacramentum nullo modo habet si est, ergo
nullo modo habet quid est . Consequentia patet,quia quiq estpta supponit rei existentiam, sed sacramentum cum sit ens rationis,lion habet si es; igitur neque habet quid est,ta per cou- sequens non diisnitur. o solutione ponitur talis conclusio: si est, est una quaestio scibilis, quae non quaerit de actuali eatilentia scibilis, sed quaerit utrum scibili epugnet esse in ellcctu. Vnde nota .l ut dicit Philosophus .a .polletiorum,quattuor sunt quae itiones icabilis, di prima, quae est quaestioli est; non quaerit de actuali existentia iei,sed quaerit utrum icibile possicci e in effcctu. Sc d ad propositu ui nostrum applic.indo sacrameto non repugnat este in enectu: ergo sacramentum habebit sieli. Et cum arguitur, sacramento i mplicitet rcpugnat esse iaesetiu: ergo sacramentum non habebit ii est,ant edeus patet. quia sacramento repupnat habere esse extra animam, sed aliquid esse in eflecti ,ei pium habere esse extra animam: ergo sacramento tepusnat esse in effectu. Patet minor per Doctorem in secundo dii huientem creare,quia dicit :Creare est de nihilo aliquid in Uectum producere extra animam. Pro solutione dicitur, Pelle in in tu, capitur dupliciter. Vno modo, ut idem est, quod habere uerum es e extra causam suam, di sic secundis intentionibus repugnat habere esse in esiectu: Alio modo capitur esse in effectu, ut idem est,qubd habere conceptum per se unum, de sic lecundae intentiones sunt in eia
ιectu, id est habent conceptum per se unum sussicietem ad hoeir de eis sit scientia proprie dicia. Ex quo sequitur, quod faci- se eli uidere, qualis sit ordo inter cognitione quid eit, & si ei LPto quo
gocio nota, T co nitio s ei: in cognitio co plexa,per qui ignosco, quoia tali non repugnat ei se incile α.Sed cognit o quid eli, est cognitio simplex icu concepius incomplexus,
repraesentans mihi aliquod di nimium. Nunc dico, quod eli talis ordo inter cognitionem si est,ta quid est ; l cognitio quid est, praestipponit cognitionem si est, idest oportet primo uidere, utrum tali scibili repugnet cfe,antcquam cognoscam, quae
res est. unde cognitio sieti, aliquando capitur pro cogitationa illius quasti si est,&tuve scut ly,s est,eii uitu sin cathegorema, ita suus conceptus est unus actus, sincathegoreumaticus, scd hie capitur Primo modo. Sequitur ulterius qualis ordo elicognitioni, eius, quod dicitur per nomen, cum cognitione si
est Pro quo nota, cognitio eius, quod dicitur per nomen id .st signi hcatur per nomen, est cognitio per quam cognolco aliquid esse intelligibile, S: cognoscibile. Sed cognitio ii est,eu eooitio r quam cognosco, i tali intelligibili no repugnat esse in effectu, ut homo est ens, quod dicitur per nomen, idest illa res homo adest quando cognosco hominem,quod est unum sensibile, ego cognosco ipsum secundum, quod per nomen si .snificatur, sed quando cognosco, ut homini noti repugnat cile in effectu, cognosco eum, quo ad si est. Et cum arguitur. idem est quid rei,de quid nominis: ergo inter cognitione eius, quod
dicitur per nomen, & cognitionem si est, non erit aliquis ordo. Respondetur, in in habentibus quid rei, idem est quid rei,& quid nominis. Dico tamen , quo adhuc est ordo inter illa. Nam aliquid dicitur habere quid nominis, quia est unum intel' li stibile, Nunum sensibile. Vnde omne illud, quod est sensibile, di intelligibile, dicitur habere quid nominis. unde quid nominis, est nomen seu terminus,per quem potest significio. ut homo habet quid nominis.quia est unum lignificabile,& intellisibile, de per nome tignificatur, di intelligitur. Sed aliquid dicit ut haliare quid rei, inquantum possibile est ipsύm esse in
cile tu. viae omue illud, quod possibile estini in inesta, idia' produci
169쪽
produci extra animam,dicitur habere quid rei Ex quo sequitur, T rosa non existens , bal et uerum ei te quid rei,quia Dissibile est rosam non existentem, ei te in effectu. Ex quo sequitur secundo,u ad hoc, Paliquid habeat quid rei, non requiritur, v realiter ea istat, uia tunc solum de existentibus haberemus scientiam, quod talium est, quia de tota habemus scientiam, quae tri non est, ted tu licit, et possit esse in effectu.Et per hoc soluiturquxilio, qua quaeritur utrum de tota non existente possumus habere scientiam. Et videtur, P nosi Nam non habet diim uitionem . Nam diuinitio est oratio exprimens quid rei: ergo de rota ii onera sunt non habemus dii linitioine, quia rosa non exis ictis non habet quid rei Negatur primum aut ecedens. Ad probationem negatur minor, eccum probatur Non habet uerum elle, concedo: ergo non habet quid rei. Decimo, quia roia dicitur potie ei scita sic habet quid rei. Ideo sequitur, v secumla intentiones non habent proprie quid rei,quia iumpossunt produci in est e tu.Secutulo sequitur,et entia immis-hilia non habent quid rei, quia non poliunt produci in e lectu. Ex quibus Omnibus sequitur, quid sit dicendum de secundo ar
D E. tertio principali dico dce. Consequenter in isto te
tio articulo quaeritur. utrum diis nitio sacramenti iit bona an qua dicitur: Sacrametum est multibilis statiae ui ubilis forma. pro quo pono aliquas Propositiones. Pruria dissinitio Mas uiri est eadem eum distinitione,quam dat Docior cum dicit: Sao amentum eli signum leniabile gratiam Dei, uel euectum eius gratuitum. ex institutione d ruinaessicaciter Qui lirans, ordinatum ad salutem hominis ui
Secunda eondusio. Dissinitio, quam dat Doctor non est masis explicita,quam illa, quam dat Magillet tentetrarii m. unde sententia eadem est. Pro cuius declaratione, nota, T quando dicit Magister, et sacramentum est inuisibilis gratiae uiti bilis torma, capit ibi io inam, pro signo sensibili . ut Attillae comuniter capiunt tigna prolorina, uocant enim lignum tbrinam rea, quemadmodum vocamus imaginem Ilerculis torma Herculis.Item dicitur,lcapit,ut sibile pro sensibili in communi.
Pro quo nota, P Philosophi, ut plurimum,utuntur uisibili, pro sentibili, ad denotandum, uii ut est excellentior inter alios sensus,quia plures te tu disterentias Oistendit nobis, quam alius sensus: ergo sacramentum est inuisibilis gratiae uitibilis sorma, idest se iii bile signum. Ponitur inviti balis gratiae, per qS notatur lignatum, di essectus sacramenti. Nam ipta gratia dicitur a quod significatur peripi um saeramentum. Et tamen dubium ei utram intelligatur de gratia inherente, uel assistorie. Vnde nota, τ duplex est gratia , quaedam in Laerens, de quae dam assiliens. Vnde gratia inhaerens, est qualitas producta a Deo in anima, per quam homo est gratus Deo. Et de illa diem tur,et significatur per omnia sacramenta nisi per sacra metum Eucharilitae tanquam primum signatum . sed gratia allistens est uerum corpus Christi aistilens in lacramento altaris, ita, Phostia rotunda, & alba, repraesentat uerum eorpus Chi illi. Sed per hoc, quod dicitur, essicaciter, intelligitur certitudinaliter, ita,ui sacramentum uere certit in aliter, de essicaciter semper atram inhaerentem, uel astitientem signat, nisi sit obexin recipiente. Vnde per emeae iam sacramenti, non intelligo nisi ueritatem fgni ad signatum. Ex quibus concluditur, et dis itio tactilinenti data a Magistro, de a Dociore est bona. Et G arguitur: Dissinitio sacramenti est solum exprimens Huid per nomen significatur,idest qui l per sacramentum dicitur: ergo non est uera dissinitio.Respondetur,et diuinitio exprimes Quid dicitur per nomen,est uera dissinitio; lla ratio est,quia dis initio exprimens quid dicitur, idest intraheatur per nomen exprimit quid per nomen si nificatur, de ultra etiam exprimit
quid per diuinitum signi beatur, sed idem est, quod per nome, te quod per dissimium signiscatur i ergo Muitur, τ est uera dissinitio, cum diis nitio uera nihil aliud significet.Ideo est disserentia loqui de diuinitione quid nominis, & de diuinitione exprimente quid per nomen significatur. Nam dissinitio quid nostinis habet terminum pro disinito, di alia habet rem.
-:DA Rcivrix TA antevpolitum quorum primsi uideo pro trim sacramentum non poteti diiuniri, quia omne dissini bile debet esse quid per se unum, sed sacramentum non in ens per se unum, quia commuitur ex uerbis,& aqua,quae sint eus permaniau, dc successivum igitur. Dico,ae sacrame
tum potest eapi dupliciter uno modo pro denominato,& sienoti est per se unum, nee diis nitur hic, illo modo. Alio modo capitu. pro per se signiscato, id est pro illo, quod per se, de primo significat. Et ite est bene per se unum,sicut secundae intentiones. Et cum a guttur . euius sandamentum non eli per se tinum, illa relatio non est per seu ira, sed tundamentum sacra. menti pro denominato, ii ou est per se unum:ergo uec talis te inspectu, Respendetur, P quicquid sit de relationibus realibus; ut T re tio realis non est una, nisi unum sit fundamentum, ocramen non requiritur in relationibus rationis, sed suiu cit, P iundamentum accipiatur ab intellectu tauquam unum. ad unum repraesentandum, sicut ista, Omnis homo currit, hoc totum capitur, ut unum repraesentat. Et ιbri an hoc est uerum in relationibus realibus Nam trahat multi nauem, ibi est unus re spectus trahentium , ad unum tactum, & tamen sunt plura tranentia Item politio depraedriamento litias , dicit ordinem pallium ad partes loci, sed postio depraedicamento quantitatis dicit Ordinem partium ad totum,eii tam eii unus respectus, de tamen habet plura sundamenta Dgitur hoc non requiritur. Arguitur secuti do sacramentum esset ibinia, ut esset sorma, quae est altera pars meositi, si ut anima mea: ut esset torma exemplaris,quae repraetentat aliud, sed nullum istorum est dicendum ergo. Patet minor, cum sacrameatu non iit pars gratiae, nec gratia imitatur sacrament una, Dico,P capitur tutina pro signo.
Arguitur tertio. Iulia sunt sacramenta, in quibus non sunt nisi uerba, Nilla non sunt uisibilia ergo sacramentum non estinuis bilis gratiae uisibilis forma: & per eoni equens non dissinitur illa dilanitione. Distinguor aut capiendo uisibile large pro sensibili,& sic nego, aut capiendo proprie, de se concedo. Quarto sie arguitur.vuius rei in tantum una diis nitio, sed sacramenti sunt duae: ergo. Dico, quod ibi sunt dux distin : sed una explieat ali an Ex quibus duabus fit uua torulinde
HAs ετ o de Sacramenti quidditate Consequenter quae
ritur de eius institutione . Utrum pro tempore cuius
que i ix a Deo datae debuerit institui aliquod sacramentum, idest utrum Herit necesse in qualibet lege habere aliquod 1
cramentum propter salutem viatoris. Pro cuius declaratione ueniunt declarandi termini.Primul terminus est tempuς. Unde tempus est qualitas successua, existens subiective in primo mobili. Ex quo sequitur, Ptempus non est coelum, ut di eunt nominales. cundo sequitur, ui tempus non est si ibi antia, eque qualitas. Tertio sequitur, ui tempus non est ponendum in illis interioribus. Lx quo sequitur, primo sali ras illorum, qui dicunt, si tempus eii, ubicunq; elimotus, inquitur etiam tali itas ponentium multa tempora partialia, sue particularia. Vnde tantum unum est tempus, quo mensurantur omnes motus, ta Omnes res succestiuae. Et illudeli subiective in primo mobili . Secundo sequitur,2 est in pri
Secundos terininus est, cuiuseunque. Vnde secundum Scotum in secundo secunda distinctaone. Differentia est inter quicunque, de omnis, quia quicunque est lignum distributivum. N partitiuum. unde ad ueritatem propositionis de quicuque, non requiritur, praedicatum conueniat omnibus lingularibus subiecti simul, idest colliniue .sed sumeit, quod iuruis mconueniat eo P importat eartitionem. Ex quo sequitur, Pista propositio in aliquo eatu Potest cone edi, quicunque homo titit intu , ubi ista non concederetur, omnis homo fuit intus, ut posito casu, P a summo mane semper intraueriant sue eessue homines istam aulam, di exierint: tunc ista eii uera quicunque homo fuit intus, di tamen illa estialia, omnis homo fuit intus, quia non omnes fuerunt simul, ut ly est,connotat certum tempus. Sed istud signum omnis est distributivum tantum, & nullo modo est partitiuum.Ideo ad hoc, quδd propostio de omni, sit uera, oportet, ouod praedicatum conueniat
omnibus sinoaribus simul, idest Ollectaue ed de isto sgno, quilibet,quaelibet, quodlibet, dubium est, an sit sinonimum cum ly omnis, uel quicunque , sed de hoc recurrendum est ad
Logico . Tertius terminus est lex. Vnde lex potest capi dupliciter. Vno modo pro krohi bitione, uel praeceuto. Alio modo pro statu hominum uiuentium,secundum aliquam l em. Pro cuius declaratione notandum est, omnis propontio uocalis, uel scripta, praecept tua, uel prohibitiva conlututa ab aliquo liabete a litatem ueram, dicitur lexui, Diliges dominum Deum Primamin
170쪽
Deum tusi ex toto corde tuo, dic. Ibi est lex, siue capiatur mentaliter, uel scripte: liue uocaliter militer qui cuivitie surabitur, tuti ei detur. . t nunc, tales, antequam lint lcgcs,Di rici, lint uera . unde nota, quod inuenitur triplex te . . diuina, na-
tiara i ta Politiua, , ii de lex diuina Pot cain dupliciter v v ni odo pro uoluntate diui ira obligante que in ad aliquid agendum, uel iugiendum,sub prenam uitam aeternam perdendi. Ex quia sequitur, i lex diuina non obligat ad poenam tem Polaium, redad poenam aeternam. Ex quo i ictu ut aliqui proi ter ecccata iacui alia, homo non obtasatur ad aliquam poetia in. Alio modo capitur lex diuina pro propositione, uel risula seruanda instituta a Deo: cuiusmodi ii ut omnes leges datae a Deo licut iunt leges diuinae . Et lioceu .improprie sumere legem. Mia est,quae uocatur lex naturae. Vude lex naturae est regula iustitix, Obligans aliquem ad aliquid iaciendum, uel su-ςiendum iubi' na, supple communi, uel generali. Et ista lex naturae sorte tion est nisi dictamen rectum rationis. Ex quo ι quatur, ae omnia uidentur cve de lage naturae, quibus apprehelis tei minis,ali critimus: sicut sunt propolitiones practicae,quarum terminis apprehensis, auentimus ii iis , ut ego cognosco Ioanncm, ii mili Ar cognoico malum , tunc, ta iudico, quod non . est faciendum malum Ioanni, uel alicui et ista propositio est piopositio de lege naturae prati ac cui adoriimus apprae. Lemi erit Hiis . . omodo autem aliquid fit de lege naturae uide Scotum in distinae 37. in corpore quaestionis . sed lexpolitiva est duplex scilicet ccc .cli altica, uel canonica, di ciui us. unde semper haec lex positiva cogit aliquem ad poenam aliquam canonicam,uel ciuileni. Secundo nota, ae per iitas leges politi uas,nihil aliud intelligimus,nis propolitiones,uel regulas institutas ab ecci cita, u ab auctoritatc ciuili, quam admodum decreta, sue leges constitutae a Papa cum concilio uocantur leges canonicae uel ecclesiasticae. Constatutae ueto ab imperatore, uocantur teῖ ciuiles. Decreta etiam uocaritur, quae
leges ecclesiasticae, obligant ad p nam spiritualem. Ciuiles uero ad ponam ςorporalein, ut quicunque furabitu est suspendendus. L. t de lese ecclesiastica quaeritur. Virum lex ecclesiastica, Pollit aliquem co te ad peccatum mortale. Et dicunt multi,u' lion, quia nulla lex potest obligare ad aliquid, cuius poenam non potest dare, sed Papa, Necclesia, non pollunt dare poenani aeternam:ergo non possunt obligare ad peccatum mortale. Alio modo capitur lex pro statu hominum uiuentium secundum aliquam lcgem, ec secundum hoc inueniuntur tres stat , scilicet tiatus i is naturae,qui suit ab Ada usque ad Moy sev. Alius eii status legis scriptae. Et iste fuit a Moyse usque ad Christum. Alius est status legis eii angelics,ia est ciuisto usque adlinem mundi. Vnde idem est status legis Christi, dc legis eua
Et ideo istis suppostis quaerituri virum pro tempore cuiuscunque legis, scilic t naturae,scriptae, di euangelicae, lebuerit iniuiui aliqnod lacrametatum . Et arguitur, v uon quia legitur in scriptura,et in lege naturi, id est illi qui suetur ab Adamusque ad Moysen, non habuerunt aliquod sacrametrium:ergo noti tuit neces latium. In oppositum arguitur per D. Augustinum contra Faustum, qui dicit, P in nullum nomen religionis coagulari possunt homines, nili aliquorum signorum uili bilium uelut sacramentorum, consortio colligemur. Hic quatuor sunt uidenda, Primo uidebitur, ut aliquod saeramentum luit Histituendum. In secundo articulo a tuo . In tertio articulo utrum Pro tempore cuiuscunque legis in quarto articulo, utrum pio alio di alio tempore, oportuerit elle aliud,& aliud sacranientum. Pro primo articulo ponuntur aliquae propositionas. Prima. Sacramentum d berem sti tui necessario, non potes probari, neque a Pt tota, neque aposteriora, non a priori, idest ex parte causae ciliciemis, 'uia causae iliciens .ci instituens sacramenia est solus Deusii ea Deus nihil ad extra nectitatio iacit: ergo non est probab,le a priora, suerit necesse aliquod sacramentum institi:LNeca posteriori potest probari, puta ex Parte tatus,vel etiam ex parie signati : quia iste eu e ius eii inuisibili tuta gratia, lux potu luci dari alicui siue aliquo signo sensibi: ergo non potest probari a posteriori.
Sccunda conclutio. Congruum suit sacramentum institui, quod probatur, quia con tuum ivit est ciuinitio L. illam, pu-ia gratiam, igni hcari per aliquod lignum sensibile, ut uiator acquirori notitiani ex sensibilibus talem esteo uni iacilius cognoiceici ou . ita glaria mulsi lis datur uobis rergo congruum est,u' cognoscamus illa per aliqua iisna. i. t. ii pollu-
tum ergo claruum fuit signum sensibile institui Et s quia quaerat ut in lignum i uilica, nobis tale essectum in uili em,ii prataicum, uel rpecula: uum.uespcit ideo; P practicum. Unde duplex est lignum telisi .e,i .icet practicunt, di speculatiuu. Vnde speculatiuum est, quod i concilientur, relinquetis aliquid intellectili , ut i unt Omnes uoces signi ficatiuae, de omnes scripturae lignificat lux,quia te offer ut tentui, ta aliquid relinquunt, idest causant, ut audio litam uocem, Petrus, illa se ieri sensui,& relinquit aliquiis intellectui, quia relinquit c Oceptum rei significatae per illam uocem. Ideo quaeritur, utru uo significatiua causet conceptum, ues notitiam re signiscat
ut ego audio istam uocem Ioatines. utrum illa uox Ioailuericaui et notitiam rei, tuae est Ioatii es.
Pro solutione dicitur primo secundum Motum vvoces signiticatiuae ad placitum tantum, sunt ligna rememorariu Secundo dicitur. Fuox signiticativa, nullo modo cautat noritiam rei sigmficatae. Tertio dicitur 9 uox significativa immutat tensum , memoria ira, S phantasiam ex qua immutatione, memoria tignificati illius uocis memoratur, & memorando excitat intellectum ad formandum conceptum de illa re, ut audiendo istam uocem Ioannes dic. Aliud est tignum practicu. Et est, quod liguli, cat aliquem effectum ineste, uel in hem, ut si cramenta uocantur signa sensibilia placii ca, quia signiscant gratiam in heri, sicut in illis, qui primo acquirunt gratiam in eue, ii cuiqua do Chiilius tui baptizatus, in enim luminam habebat gratiam, A per illud ligniticabatur eum habere, de etiade virgine Mari quae habuit tantam gratiam, quatido concepit, quantam Deus proposuit tibi dare, de ideo baptis Huc eius erat signum practicum gratiae inexistentis. Et s quis iteruquaerat, utrum tale lignumpta, ii cum si certum, uel dubium. Dico, τ op'i tet tale liguum practicum sensibile esse certum, uerum,& efficax, quod probatur, quia congruum est, ut homo ex tali signo este tum cognoicat, tam tali signo effectum ardenter quaerat , uel sc probatur, quia i me ligatur, lex talagno uenimus in colluitionem in tus, titatem euectum non appeteret homo, niti signum euec certum: crgooportet,s ale lignum ut certum, ut: in tala signo elicetus, deii grati ardetius quaeratur Sed quae ιtur,utrum ex coenatione illoru fgna ruin posumus uenire iri coguuionem est us, puta gratiae.Et uidetur, T non, quia nescimus an lumus digni odio Dci, uel amore. Aa nanc propositionem res poti detur dupliciter. Primonet cimus certo,ui simus de numero reproborum, uel praedeiunatorum. Secundo dicitur communiter,'nescimus an i mus digni amore, uel odio Dei, supple certi tudines iter, tamen coniecturaliter potest cognosci. 'i de quando quis iecit, quod in se est aliquatiuo, poteu cognoscere algumentative, ut est ingratia.Sed dubium est utrum oportet talia tigna esse cella certitudiuς demonstrariua quae demonstratina inrtat viso, di ne- cellaria, est illa, in qua esilaus necessario concomitatur tigii di de tali dicitur, ' non oportet sacramenta tali certitudine elle certa,mprobatur, quia is sacranientum esset certum tali certitudine, tolleretur omnis bona deuotio in uiatote, quia siue uiator esset disposiurisiue non, s eruper euenitet talis etiacturi cum necessiario consequeretur tignum, hoc est salsum; igitur . Alio modo signunt dicitur certum, ut in furibus , id est
semper ad p tionem signi,sequitur essetas,uit; sit obex,ulast
indilpolitio ab illo, cui irplicax ut sacramem uiri, de tali certia rudine, oportet sacramentum elle signum certum . Ex quibus sequitur,v oportet sacrametum esse lignum prauicula dc certum certitudine, ut in pluribus .Et omnes conditiones intelliguntur per hoc, quod dicitur, sacramentum est iisnum efficax.
Sed restat nunc dubium. Vtrum sacramentum sit Q in naturaliter signi scans, uel ad placitum Respondetur, quod sociamentum non potest esse lignum naturale, sigiuscans naturaliter euicientiam tali euectu i pernaturali inuiti uili unde signum dicitur signiscare aliquid tripliciter . Vno modo se solo,ut sunt conci plus naturaliter communitir, ut quaelibet res naturata ter ex iustinini naturae sigil can,ut latratus canis. de gemitus infirmorum. Vnde conceptus lapidibiQuuicat lapidem seipso,& non mediante alio unde si uilica nauit alior communiter, ea posse partialiter causare suam notitiam in intine tu. Alia propositio ma nutum insiguum signi heatruuad placitum,quia signiscat ex institutione uoluntatis diuinae. ideo nunc ad placitum significat. I. quibuι habent ut tus causae, propter qua sacramenta fuerunt instituta. yriina, pro rdesiderium causandum in uiator spectu e . ilebilis. Secunda propter exercitation , ut uiuorς tot in ,- .uis actibur .a citiai prori di reum iam orc solutis e