D. Petri Tatareti ... Lucidissima commentaria, siue vt vocant Reportata, in quatuor libros sententiarum, et Quodlibeta Ioannis Duns Scoti ..., in tres priore libros nusquam antehac typis excussa, ab innumeris erroribus expurgata ... atque insigniorib

321쪽

Quarti . Duodecimae. Secunda. 177

eramenti dieitur formaliter aequali .Et die qualitas demonstrata albedine illorum accidentium, dicitur formalit et similii,& sie de dimensione illorum accidentium,quae dicitur Grmaliter locata. igit non nisi per aliquas sormas respectivas sibi iubaerentes, quia qualitas dicitur sermaliter aequalis aequalitate quae sibi inhaeret. &c.ergo illud quod vocat ut tale , vestale,ab istis formis, est subiectu- Se per consequens habia, non omnia accidentia ibi sunt sine subiecto. Hie sunt duae opiniones extremet. &cile M . . Proso. ii ione huius ovaellionis doctor addueit hie dui, uti opiniones, quae eo ut radicunt totaliter. Quarum Prima est Regi dij insuta theorematibus, quae quidem eousistit in tali Oropositio .lasicramento Emmari suae, sola ouantitas esthne subiecto,& omnia alia accidentia, ut sunt albedo similiis tudo qualitas,locata ,sapor,& grauitas.&c. sunt in quanistitate tanquam in subiecto. Ex quo sequitur,l vult hatae, ori π Deus per suam potentiam, non pollet lacere, in albedo st Iisbias. sine subicctoa .sine uuantitate, ita, P de nullo issorum acci-- ε--i dentium sit verum dicet v lit sine iubiecto, tuli de quanti 'a s. M tate , istud est verum. l'rorat suam conclusionem, di omnia is quae ex illa derivantur, domnus Aegidius, quatuor rationi--- bus. arum prima est,pro qua supponitur ieeundum A sidium, a omnia accidentia a quantitate , dicuntur, & sunt

unum numero per 'irantitate Ea quo sequitur, v s quaeratur ab ipso, per quia haee albedo est una numero: Re ndet, v per quantitatem cui inhaeret. de si de substantia quaerere tur , dioeret per suam materiam: Tune se, si esset aliquod aevidens sine quantitate, ut puta albedmsequeretur,*tale accidens esset unum numero, de non esset Sohoe est in uu mens, tur:quod sequatur primum,patetaquia esset una res ergo enet una numero, te quod sequatur secundum, patet, quia tunc non haberet quantitatem, per quam diceretur una numero . ergo omnia accidentia alia a quantitate,

sint in quantitate tanquam in subiecto, de per nullam potentiam possunt separari , quantitare quae est subi Mni illorum. Raciones istae non probant.&e.Motus respondet τ ista ratio Aegidi, cum alijs non concludunt . ideo earum ibi utio. st ipsarum improbatio, te pro Alutione trimae rationis facte. negat doctor suppositum iisus Aegidij, de ponit contra ipsum talem propolitionem: Nullum ens, in singulare sormaliter vel una numero,per illud quod est alterius seneris, seu edicamenti.igitur albedo, de alia acciditia, non sunt una

numero per quantitatem,quae est alterius generis.antecedes, seu maxima doctoris,probatur,in quolibet genere inueniu-tur, genera,species, de indiuidua, di diffinitiones omnium illorum, ergo albedo non erit singularis, de una numero, per quantitatem, immo si secta deretur quantitas, nihilominus intrinieci illa a bedo esset una numero per suam disterentii indiuidualem.Et de hocsseremittit ad secundum,distinctione tertia de indiuiduatione.

Secunda ratio Aegidii est, si esset albedo separata a qua titate,sequeretur ν esset se bilis de non sensibili, Sed ista

sunt eontradictoria, igitur per quamcunque potentiam non ' potest separari a quantitate. Quod sequatvrimum, patet, ' . . quia tune esset de specie quantitatis.igitur euet sensibilis. eo sequentia est nota, quia omnes tales qualitates quae ibi reponuntur sunt sensit, es,l sequatur secundum, patet, quia tali, albedo non esset quanta. ergo non esset senii bilis.Igitur' habetur. re si separareturilla albedo esset sensibilis, de non huisibilis ed hoe non est eoneedendum igitur, de si dicas, Unon sequitur, non est quantum, ergo non potest sentiri. Coutrahoe arguit Aesidius per philosophum, in primo de sen- , , de sensatoSi sensibile divideretur in infinitum, aliqua potentia percipiens aliquid paruum sensibile, etiam diuideretvr in infinitum. ergo ad sentiendum medietatem illius seimsbilis oportet illam potentiam magis augeri, ec tortificati, ut videat, ec adhuc ut videat medietatem illius medietati oporteret illam potentiam in duplo augeri: de si sensibile diuidatur in infinitum, de permolaqueus odiore et potentia augeri in infinitum. sic est,a nihil potest esse minus, ut ira dicam sensibile, uim illud quia non est quantum: ergo adsentiendum illud oporteret habere unam potentiam uisua infinitae virtutis, sed hoc est talis ergo non quantu non est viati S. . sensibiles espondet doctor ad argumentum istud, negando I. quod senuatur, scilicet si albedo esset separatai quantitate, 63ι-- quod esset is is, de non vis bilis Et cum probatur Prima, quia esset qualitas tertiae speciei, ergo esse uisibilis. negatur

νυ Aetiastinguo aut quando est sub debito modo visibilitatis, de sieconcedo aut quando non sic est, ut in proposito, quia tune non ellet sub aebito modo quantitatiuo, de se utao: unde dicit doctor, aes qualitas sit separata, est vibbilis in potentia remota eo, aura potest elle quanta, di sub modo quantitativo,quet conditiones requiruntur ad hoc, τ aliquid sentiatur. Non tamen est sensibilis in potentia propinqua, quia non est sub debita ibima, nec debito modo sentienda. Unde illud diiscitur sensibile sensu visus inpotentia propinqua,quod eri tale ut st tim sequi posse a ius secluta omni impedimento, idest in quantum est de se, est stib modo conuenienti ut videatur,ut haec albedo in tenebris. Sed illud est sensibile seu visibile in potentia remota, quod habet formam susseientem, non tamen est sub modo conuenienti, quem oportet habete ad hoc ae sentiatur.Sed cum dicitur,l virtus sensitiva diuideretur in infimium. ista consequentia philosophi nocivalet, nisi secundum diuisionem senii bilis, oportet eium eandem virtutem senstiuam de e. exemphim, ut quantum,est subdebito modo,quantum est exparte sua ad hoc P sentiatur, sed tamen potest este aliquod sens bile non .sub modo convenienti ut est albedo separata aquantitate, quq licet habeae sorma conuenientem ad hoc P pollet videri, non tamen est subdebito modo quilitativo. Dicit doctor, lista distinctio fuit declarata in primo, dist.7.de potentia generandi deci Ex quo sequitur,2 non sequitur contradictio, quia prunum mabrum non probatur, puta ae sit talis albedo, vel qualitas separata visibilis in potentia propinqua, quod oporteret, de ita dieatur ad replicanti ut patet in textu.

Tettia ratio Amidij talis est Si albedo posset separari aquantitate, sequeret ut quod esset spiritualis, de non spiritualis sed ista sunt duo contradi rixigitur,quod sequatur primi patet, quia si esset sine quantitates esset una torma iaci visibilis,ergo spiritualis. consequentia patet,cum sorma indivisibilis sit spiritualimSed quod sequatur secundum, patet,

quia talis albedo esset corporalis .eigo diuisibilis. consequetia est nota, de antecedens patet, quia talis iarma est apta n ta recipi in corpor ergo est corporalis,dc etiam quia ponitur in tertia specie qua tutatu:Respondet doctor negando, Ῥtalis albedo esset spiritualis, de nou spiritualis, de eum probatur,concedit simpliciter, F talis albedo ei let qualitas corporalis. ius ratio est, quia est simpliciter opta nata perlicere corpus: Et ultra concedit,quod talis albedo esset spiritualiuseeundum quid, eo quod non est actualiter in corpore, neque uialiter diuitibilis,licet sit bene apta nata diuidia Modo clarum est,quod i ita non contradicunt , esse simpliciter corporalis, de non elle secundum quid corporalis, eoi non eli amim corpore. Ex quo sequit , u talis albedo est spiritualis ii candum quid,eoo via non est diuisibilis actualiter, sed tamen est apta nata diuidi. Ideo si omnia agἐtia creata essent simul, non possent diuidere illam sormam, idest albedine cuius ratio est,quia ad hoc,quod aliquod agens creatum agat in es quod pallum, duae conditiones requiruntur, prima quod ilia lud Pisum hi quantum.secundo et illud sit sub modo quan-

IitatiuO.r.2 bt circunscriptine in ioco,quod negatur de illa albedine: igitur.

alto se arguit Aegidius. Si albedo posset separari aquantitate, sequeretur, quod esset spiritualis, ta uitta : e go posset recipi in angelo. sed hoc est uisum, quaa tunc Angelus effet albus, ergo illud ex quo sequitur etiam est falsum: Respondet do rad hoc argumentum ponendo talem conelutionem. Sicut lapis tu,n potest esse receptinus sapientis ita etiam per quamcunque potentiam anesus non potest .sse teceptiuus 2oedanis,nec Deus potest ponere albedinem in angelo. Ex quo sequitur falsias nominalium dicentium, PDeus poteti illam qualitatem, quae est notiti 'ponere in lapide, uod tamen est salsum, quia talis non euet notitia, nec

qualitas.

Primum probatur,quia per illam no mutatur lapis, quod clarum est,quod tamen oportet si esses notitia, quia per i Iem semper aliquid uitaliter mutatur, puta subjectum semper tendit in odiectum .immo, nec esset qualitas, quia secun . dum doctorem, sicut Deus non potest ponere illam qualit tem quae est notitia in lapide sub ratione notitiae, ut dictum est, ita nec sub ratione qualitatis,quia dicit, F Deus non potest ponere albedinem in angelo. Et si quaeras quare est: R ipondet doctor, τ duplex potest assienari ratio. Prima est e tensio albedinisci aluia an o potest extendi, & angelus est inextensialis ideo qualitas eorporalis, non potest reciprani uta ua iacorpor secunda ratiocillatrinsec , videlicet

matutio, in D. iis . nec in angeti, e

322쪽

contra

quia hoe est e, di illud est illud , id est albedo. est albedo.

angelus est angelus. Et istis duabus de cautis, lapis non potest suscipere scientiam. Modo ad torinam, nego F talis a Dedo euecipiritualis sim eliciter,immo esset simpliciter ear Poralis, quia est nata perseere corpiis,quod idem est apta nata esse sub quatilitate, quod negatur de angelo. ideo licet talis albedo actu esset indiui ubilis, tamen esset diuisibilis aptitudine. Ideo anactus non est receptiuus albedinis, qa ipsa non est omnino spiritualis seut ipse, ut dictum eae Exiliis inieri doctor quod ex illii duabiis rationibus a se aisi e nati scunda est essentialis ro impossibilitatis, puta, quia hoc est hoc,& illud est illud,& prima non. Et si dicas.ergo absoluta prima ratione, remanet possibilitas ad hoc quod selus sit albus, ta lapis sciens: Re; pondetur negando con-

tequentiam.

Sed arguitur extra textum, aliqua qualitas seu aliquod accidens corporale, recipitur in angelo, ergo sequitur, quod Deus potest ponere albminem in angelo .coni equentia est nota quia non est maior ratio de uno qui in de alio, sed antecedens probatur, quia motus est accidens corporale, de tamen recipitur in angelo, igitur. Respondent aliqui propter istud argumentum, quod motus corporis, de motus

angeli non sunt eiusdem syciei. ideo niuant, quod motus angeli sit accidens corporale, di sic negant antecedens. Sed qui uuli tenere oppositum, ae sunt eiusdem speciei, soluat

arsumentum.

Postquam doctor noster soluit rationes Aegidii, uult impugnare ipsum,cum sua opinione.Et hoc duabus rationibus, Quarum prima est, si tu donune Aegidi vis dicere, P nullum accidens excepta quam itateὶ post esse sine subiecto. Contra: loquendo de absolutis,dependentia ad prius, est essentialior,

ruini ad posterius. Et quandocunque aliquid sic se habet, lependet ad aliquod primum,& ad aliquod posterius at

lutum:est dependentia et lentiatior ad primum absolutum,

vani ad posterius.Sed ite est, quod albedo sic se habet quod

ependet ad substantiam, tanquam ad primum absolutum, de dependet ad quantitatem,tanquam ad posterius, ergo essenti alior est illa dependentia qua dependet ad substant iam,quim illa qua dependet ad quantitatem. Sed per te domine Aegidi, Deus potest sacere qualitatem sine substantia, ergo

potem iacere illam sine quantitate .consequentia uidetur nota,quoniam si potest in illud in quo est maior tepugna tia, consequens est,* potest in illud.in quo no est ita magna. Secundo se, non magis repugnat per se esse accidenti a soluto periectiori, quam absoluto accidenti imperfectiori .

Sed se est, qualitas absoluta, puta albedo, est absolutum,&perfectius,quam ipsa. quantitas, igitur si quantitas poterit esse per se, ut tu eoncedis, pari ratione poterit, di albedo, &se habetur, Aegidius minus benedicit.Sed si quis negat et maictem, puta quoad illud, quod albedo si qualitat periectior, quam ipsa quantatas Probatur hoc a doctore quitique

rationibus .Quarum.

Prima ratu, est talis, quia illud est persectius alio, uod potest habere aliquam aliam actionem realem, alio nullam in hente: Sed sic est, u qualitas potin habere aliquas actiones reales,quantitas nullam talem habente,cum possit uigiditas producere frigiditatem,& caliditas caliditatem.igitur quautas est persectior ipsa quantitate, consequentia est notata maiore, sed minor quo ad primam partem coceditur ab omnibus,& quo ad secundam patet, videlicet,l quantitas,nululam actionem realem habet, quia nulla actior is convenat quantitati, ut hie loquimur, sed lautum conuenit sibi actio intentio ualis, eo quia potest producere suam notitiam partialiter, ut dicunt omnes doctores. Meunda ratio est ista, secundum ordinem substantiarum, atteditur,ti sumitur etiam ordo qualitatum. Unde uidem Z in uniuerso,substantiae nobiliores ,habent nobiliores qua-ates.ut angeli, di homines, habent volationes.& nolui nes, de intellectiones.sed sic estri secundum ordinem subst tiarum non sumitur ordo quantitatum, immo subflatiae i seriores, di ignobiliores, sunt maiores inquantitate. Vnde videmus elementa quae sunt imperfectiora corpora, habere

mirabiles quantitato in magnitudine. ergo signu est P qu litas in persectior ipsa quantitate. Tertia ratio est ista, per qualitates,c5sequuntur snes suos substanti persectiores.Lsubstantiae intellectuales, vel per beatitudinem, vel charitatem, uel lumen gloriae, consequuntur

ipsum Deum, aliquam per disposuonem praeviam adnem beatisseam.Sed sic est,ut nullo modo quantitas es primcipium attinῆendi finem suu.ergo signum est, P qualitas est persectior ipsa quantitate. Quarta ratio eit illa: quia quantitas consequitur eompo stum ratione materiae, qualitas vero ratione formae. Seu se

est, ut forma est persectior materia.ut patet per Aristotelem. 7.Metaph, sex. ea. r. ergo lignu eli, i ipsa qualita , est persectior quantitate. Ex qua ratione in fert doctor, urasta ratio est latio primi, de secunda, de tertii medii,videlicet, F ques tas conuenit composio ratione serinae.quoniam si quaeritur quare qualitas est principium agendi actione reali, di non quantitas: Respondetur,. ideo est, quia conuenit ei rati

ne formae, di non ratione materiae,ut quantitas. si quaeratur secundo , quare secundum ordinem substa tiarum sumitur ordo qualitatum,& non quantitatum: R spondetur, ut ideo est,quia qualitas conuenit substanti et ratione tarma, c non ratione materiae,ut quantitas. Et si quaeratur iterum,quare per qualitatem consequimur finem nostrum & Respondetur,quia conuenit nobis ratione formae.

Qirima ratio est ista. Quoniam illud est persectius quod

magis conuenit eum periectionesmpliciter. Sed se est quod quesitas,ut puta sapientia, seu intellieere, & velle, magis eo ueniunt cum persectione simpliciter, quam quantata . Usequitur, ut qualitas est persinior ipsa quantitate.conseque tia est nota Sed minor probatur,quia rapientia in creatura magis conuenit eum sapientia diuina, quae est persectior simpliciter.quam quantitas. igitur: uel secuda alios, v est eadε ratio formalis sapientiae in Deo. & in creatura, uel saltem sapientia creata appropinquat ad sapietitiam diuinam, saltem secundum quandam analogiam. i.iecundum ordinem pelle Oionis, magis quam aliqua suantitas, ergo qualitas est periectior ipsa quantitate Ex quidus inieri discit, u qualitas ut est sapientia in creatura, est persectio simplieiter ipsius creaturae, licet non possit reperiri perlectio simpliciter in creaturis nisi cum limitatione,& eum quada imperfectione , quod nullo modo est dicendum de quantitate. igitur insa quMitas est periectior quantitate. Ex quibus patere potest, quomodo probetur, ν una res sit perietator alia. Contra istam quina rationem replicat doctor,quoniam si praedicta non esset v

ra,sequeretur, F quantitas est persectior qualitate, & sic habeo oppositum illius uult probare, quc d sequat nil patet, quia illud est isectius simpliciter quod est propinquius persectioni . sed quantatas est propinquior persectioni, quam qualitas cum si propinquior substantiae di substantia est periectissimum entium, quia inter omnia accidentia immed alius qualitas inest substantiae. eruo quantitas est persectior

qualitate, di per consequens ilis quinque rationes nihil

probant.

Pro solutione est notandum et, doctor deducit in primo

sententiarum. ut tangit hic:*in primo persecto. Lin Deo eis currunt simul multae. periectiones,quomodo, de qualiter di- , singuantur,non est curandum pro nune. Ideo dieit doctor, ' O . et serte potest esse V aliquid sit propinquius Deo se dum q' . unam persectionem,& remotius secundu aliam, in ipso De' glorioso inueniunt istae persectioneae. necesse esse, de intelligere, modo aliquid potest esse propinquius Deo secundum necesse est e, Se remotius secundum esse intelligibile, etiam, ut coelum,& homo,clarum est Pellum est proni uius Deo secundum necesse,quam homo, quia ecelum est incorrupti - bile,& homo est corruptibilis. Sed seeundum esse intellectuale. potest poni alius ordo, uidelicet et illud est magis propi quum Deo,quod est magis intellectuale, de sic diceremus , Uamelus est Iropinquior Deo,quam homo immo secundum istam persevio item natura angeliea est propinquissim ipsi Deo:& deinde natura humana, ut postea natura sensit ina, te deinceps natura vestetatiua Ex quo sequitur Ψ secundum istum ordinem mulca est propinquior Deo, quam Gesum, I uia magis conuenit cum Deo. quoad intellectionem, licet ecundum illum oldinem persectionis, qui est necesse esse,ccelum est propinquius Deo, quam musca, de omnia cor-miptibilia. Ex primo ordine habeo, quod Gelum est persectius m sca. quia in magis necessarium , de incorruptibile, de propinquius Deo. Ex secundo ordine uero habeo,* musca est persectiorem Ioacilicet quoad intellectionem.Lx quibus inieri doctor, Psi quaeratur quod istorum debet dici simpliciter periectius,

323쪽

; uarii. Duodecimae. Secunda. I79

rationem v quando nque in primo, idest in Deo , concurrunt plures periectiones, qualitercunque distin illud cnhersectius simpliciter, tu es tibi propinquius seeundum illud quod habet rationem per loris eonditionis in eo.Sed se in Deo gloriolo sunt duae coditiones, siue persectiones periectissim et videlicet intellectualitas, de necessitas est ea 'di, inter quas,intellectualitas est nobilior, dc periectiora deo in ereaturis , secundum P aliquid magis aecedit ad intelle. alitatem, di per consequens ad Deum illud est simpliciter perfectius: Et simile dicatur,2 omnia entia habentia nat ras intellectivas, sensiti uas,uel negativas sunt perfectiora i s. μι so coelo. Ex quo sequitur, quod musca non potest dici produci a eslo, neque aliquid huiusmodi, neque verna ex. quoniavit. lii . licet coelum disponat materiam,tamen solus Deus producie

-- cu. nimam sensitiuam.

Mu--αὐ- Ex quibus uiseri doctor corollarium, red nullus debet' mirari eo, ae ponuntur tales ordines perieci ionum in Deo. fectus .ati quoniam secundum aliam, de aliam persectionem in Deo, seram vi posset poni,alia & alia analogia, quia quaelibet persectio,p Nec test esse principium unius iHeramniae naturalis, vel secunduor ει νε- Philosophos unius catenae aureae illorum quae magis a να- s. -- redunt ad Deum,secundum necesse ella. in qua catena po- - - ἔ natur ipse Deus, uel necessitas Dei tanquam metrum de mEtrismina suta persectionis alioru necessariorum. Et ista perfectio quae eit intellectualitas,poteli esse principium Hierarchiae naturalis illorum quae magis accedunt ad Deum secundum aliam Mesectione quae est intellectualita In qua Hierarchia potest Deus tanquam metrum, de mensura persectionis aliorum intellectuum uel habentium intellectum. Ex quo inieri ductor,

s secundum diuersias perfectiones in Deo possunt addi adiuersς diuersae catenae aurea. Ex quibus soluit argumenta

quod quotidie solet fieri,ad probandum, quod non magis conueluat, homo eum Oo,quam mus ea et Respondet dominus de Alliaeo consormiter ad doctorem per unam distinctionem,l unam rem magis distare a Deo quam aliam, ρ testintelligi dupliciter.Vno modo in sensu proprio quEA maliter in propositio habet, Si tunc dicit et salsum est , quia omnes res aequaliter distant 1 Deo. Alio modo potest intes-ligi in sensu improprio,ut communiter in proposito intelli-l gitur,de tunc dieit, P verum est ae una res magis distat a Deo

quam alia. Cuius sensus est.Vna res magis conuenit eu Deo quam alia, quo ad denominationem intestinualem. ut homo magis conuenit cum Deo,quam alia res,sicut equus iee. Nune restat respondere ad sermam argumenti appliead

ea quae dicta sunt ad propositum.Ideo cum dicitur, ui si quintum argumentum concluderet uerum , sequeret ut v quanti l tas esset persectior 'ualitate negatur.Et eum probatur,di

do,ui illud est petimius quod est prodi inquius periectiora, pura substantiae: Reseondetur u in Abuantia possimi eons-

ari duo. Primo substare, seu recipere, Sc secundum hoc quantitas magis accedit ad substantiam, quam qualitas, eo quia quantitas habet minis recipere, seu substare, quim qualitas: Secundu quod potest considerati in Rbstantia ea actio uita ipsus substantiae agentis, ecquoad hoc qualitat magis

. accedit ad suis antiam,quam quantitas, truoniam qualitat, est activa,&non quantitas.Modo elatum est, P activitas est

' nobilior conditio ipsius substantiae ouam subitare: ereo petregulam saperius positam,illud quod conuenit eum subitantia,secundum istam persectionem, siue conditionem, estn

bilius quam illud quod eonuenit cum illa secundum illam quae est substare.Sed qualitas est huiusmodi re quanti talis.ergo qualitas est persectior,quantitate. Hoc confirmae doctor exemplo Philoso dii tertio topicorum , ubi dicitur,

Unon sequitur . simia esse meliorem equo. eou est sinu

itor homini cuius ratio est, quia licet ipla sit smilix ipsi in qui idam iocos tmissis, non tamen in nobiliorib. eoditi nibu ,igitur simpliciter equus est melior simia. Ex dictit patet quid dicendum ea seeundum Aegidium ad quaestionem principalem, te quomodo opimo sua est improbata a docto, re noam satis Hibtiliter. Minya G. Deinde doctor noster in secundo loco adducit opinionem Ioia Na Godiuedi Pictauensis,qui est opinio opposita opinioni Aeglvens . dis Pro qua opinione, ponitur ab eo talis conclusio. Nullum accidens. potest ese subiectum alterius accidentis. Ex quo iu. siti doctor,quod omne accidens in sacramento, est sue subiecto.Ita opinio probatur rationibus ante oppositum, qua

- an suo loeo luentur.

Nune doctor improbat illam, Se primo se argutialiud est

. . sibis malicuius accidiat tu laquo Mi quod ccido praedi eatur in secundo modo dieendi per se.sed de aliquo aeci.

dente,praedicatur aliquod accidens an lecundo modo die-di perie,tanquam propria passio eius. ergo aliquod aeeidia est subiectunt alterius accidentis, de per consequens aliquod acciden ,est subiectum alterius accidenti . consequentia est nota, sed maior probatur, quia illud quod praedicatur de a ei dente per se in secundo modo, ponatur in definitione a eidentis data per additamentum, ut subiectum. igitur si ilia lud accidens praedicatur de accidente, ut dicit maior in secado modo dicendi per se, accidens poneretur tanquam subie in illa diuinitione, ergo accidens est subiectum accidiatis.sed minor probatur,quia uniuersaliter omnes passiones demonstratae in tota scientia mathematica demon litatur de accidentibus,quae quidem paisones dicuntur de eis in secundo modo dicendi per te. ergo de aliquo aecidente praedi-eatur accidens in aliquo modo dicendi persee Ec per consequens accident a habent proprias paluones, de se habetur quod sunt subiectum illarum pamonum. Et s dicas quod videtur sequi ex maiori huius argumenti , quod pro- .pria passio alicuius, si eius a idens, quod tamen est sata sum secundum doctorem: Respondeo, quod non est uerum, 'immo illa maior est vera.

Pro quo notandum est,u propria passio aptitudinalis, est

quaedam inclinatio, seu quaeda aptat udo. alicuius ad aliquod accidens illius, ut risibilitas, eii quaedam aptitudo hominis adridere.Si ergo acciden trabeat propriam passionem, ut Puta albedoeilla propria passio erit idem realiter eum albedine, e erit ouatam inclinatio ad aliquod accidens albedinis, di per consequens albedo,est subiectum illius accidentis. in quibus inseri, aedato P non esset aliqua substantia tu mun do, non minus demonstrarentur propriae passiones de ipsis aec dentibus, quorum sunt, ut hic tres de triangulo non minus demonstraretur si nulla substantia esset, quia nou minus essent tres lineae laterales trianguli. Secundo arguit doctor eontra istam postionem auctori tate Avicennae diemtis in sareu udo Methaplosees,Vaecidens est subiectum accidentis, ut motus est subiectum uel citatis uel tarditatis,quae sunt quaedam accidentia motus. ergo iste doctor male dicit. Ex hoe inseri eorollariu,quδd uelocitas, Et tarditas, sunt quaedam Meldentia motus inhaerentia ipsi motui. Sed si quaeratur utrum uelocitas, de tarditas sint quad-m esqualitates uel quantitates Reseon detur, quod tenent pro i. vii , babiliter aliqui quod sunt quaeda qualitates ini rentes mo- tuu conuenientes sibi propter hoe, quod mobile in mouen- . do habet aliquam resistentiam extrinsecam. Ex quo i mei sit,

quod si mobile poneretur in uacuo, neque nio ueretur tardo neque uelociter.Cuius ratio est, quia non habeot resta tiam ex parte medij,neque ex parte alterius extrinseci. Tertio arguitur contra i sum doctorem, ut argutum est post oppositum.quoniam data ueritate istius opinionis, sequeretur Tesset dabilis respectus intrinsecus aduenies sines undameto, Se termino, sed cosmula in impossibile, cu tales de eat euentialiter ab illis,licet ii 5 sint deqditate sua. gitur illud ex quo sesituri patet, sta in accidetibus Eucharistiae

sunt respectus intrinsecus, di extrinsecus aduenientes, ut si militudo, aequalitas, locatio passiua illorum accidentium, fetamen per ipsum non sunt in subrecto. lsit ut i ita opinio estialsa Vnde manisestum est, ut praedicta ac dentia respectiva, recipiuntur in Quantitate, de albedine, dici tanquam tu subiecis, siue iandamento. Ad quaestionem agitur.5 GJ Docior consequenter dimissis opinionibus praedictis p nit suam positionem, quae mediat inter Aegimum, de G di dum

Pro euius intellectione ponitur talis distinctio,quoniam si, suti,n,

biectum duobus modis accipitur. Vno modo pro ultimate terminante dependentiam actus,seu se me accidentali .vn ti, Misa re de actus est omne illud, quod inhaeret,uel inistinat aliquod. hoe est pro omni forma accidentaliata a subiectum rapi tuti modo, pro illo,quod ultimate terminat dependentia alicuius formae accidentalis . Secundo modo capitur. subi ctum pro illo,quod terminat dependentiam proxime, Sc immediate. ita quod non ultimate, tunc ponuntur duae pro-

-stiones.

ima est, si eapiatur subiectum primo modo pro ultimo te minante dependentiam, sola Hibstantia dicitur subiectumate dentis.

- secunda proposuota capiatur subiectivn secundo modo,

324쪽

pto terminante immediat ὀ: dependentiam, sic unum accidens potest esse subiectuin alterius , ut quantitas est subie- omnium illorum , quae insunt substantiae. Patet ista propolitio per rationes iacias eontra opinionem Godii redi. Istae duae propositiones declarantur ite, quoniam capiatur una substantia, clarum est, u recipit albedinem . quae quidem albedo est similis, ii.quaeratur natura est subiectum limilitudinis: Respondetur per praedicta distinctione dod ris, orsi uel quaeris de subiecto v.timato, di ultimate terminante a

pendentiam sinulitudinis. Et se d ic', p est substantia, cuius

ratio ess, quia omne accidens, principaliter, & vltimate depedet a substantia,vel tu quaeris de subiecto immediato,cui inhaeret immediate illa similitudo , A non ultimate suam dependentiam terminat, di sic dico, u, sabiectum eius est albedo, eui immediate incirilla similitudo tanquam iandamento .Et smiliter dicatur de quantitate, de qualitate scut dictu est de albedine,similitudine.&smiliter de albedine, &quantitate, respectu subiectorum. Et si quaeras utrum accides possist esse siue subiecto Respondet doctor, ponendo aliquas pro- positiones, quarum Prima est. ne accidens absolutum, 'o, test esse sine sit biecto,sue capiatur subiectum primo modo,

siue securiclo.

Ex quo sequitur corollarium secundum doctorem , qudd

seut quantita, in Lucii aristia manet sine subiecto, ita albedo per potentiam diuinam potest manere sine quantitate. Secunda propositio. Accidens respectauum, ut similitudo, aequalitas, iocatio passu a&ci licet per potentiam diuinam possent esse line i ubrino ultimate terminante i .sne substa tia, non tamen potest esse sine subiecto immediato, & proximo at si quaeras unde prouenit hoc, p accidens respectauum non possit esse s ne subiecto immediato: Rei pondet doctor, v non sibi prouenit ex eo quia est accidens sed quia est respectus. uius ratio fundamentalis est, quia respectus estentialis ter dependet a fundamento, Se termino quoniam non potest

esse respectus alicuius ad aliquid aliud niti talis respe&s inis si illis,cuius est respectus, di si tale sit accideus, respectus inis haeret sta tanquam accidens subiecto,& se habebitur,quod unum accidens est subiectum alterius. Exemplum de hoc . patet dealbedine,&smilitudine sua, respectu alterius albedi nix. Et si quaeras an de iacto in sacramento Eucharistiae acci- , ι-- dentia sint sine subiecto: Respondet doctor distinguEdo, quia

de aut tu quaeris, utrum in sacramento remaneant accidentia

respectiva sine subiecto, te sic dico, τ non, immo manent mm Embara subiecto immediato, di proximo ..tanquam in laudament nia, propinquo. Vel tu quaeris de accidentibus absolutis,utria ae cidentia absoluta maneant sine subiecto: Respondet doctor. - τ de hoe diuers diuersmode loquuntur, quoniam dubium in an albedo sit ibi sine subiecto. Pro cuius solutione est notandum, s de hoe sunt duae si

malae opiniones, quarum prima est communis, & realium, tenentium, P quantitas realiter distinguatur,rcesentialitera substantia, de a aualitate. Et secundum istam opinionem dicendum est,u in taeramento Eucharistiae, albedo, de aliet qualitates, ut sapor, grauitas,&αsunt subiective in qualitate, ita v quantitas est subiectum immediatum istarum qualitatu. quo sequitur , secundum istam opinionem, P sola ualitas est sine subiecto, de omnia alia accidentia sunt in subiecto,& propinquo, di remoto. Cuius ratio probabilis potest

adduci talis,quoniam ad sensum patet ut videmus,m albedo in saeramento altaris est extens sed non est extensa ex te sone intrinseca, seu quae si idem realiter cum albedin ,ergo est extensa extensione extrinseca, te per a idem. Tune arguitur se,& capio talem rationem. Illud quod est

extensum per accidens, aut ideo est,quia recipit extensione,

aut quia recipitur in extensione.Sed se est τ praedicta albedo

in Lucharistia: non recipit extensionem ergo recipitur in extensione, puta in quantitate,& per consequens quantitas est

immediatum subiectum es inis. Hoe eonfirmat doctor auctoritate Philosophi in praedicamentis dicentis, quanta fuerit superficies, tantum album sorte dices, qiubus verbis Philas ni probatur minor argumenti, quoniam nihil uult habere ibi, nisi , albedo ex natura sua Mintrinsece non erit e tensa, sed tantnm per accidens videlicet per quantitatem ab ea distinctam realiter. Alia est opinio Domitialium tenentisi, in quantitas n6 distinguitur realitera substantia, neque sua, litas albedinis disti uitur ab albedine.neque qualitas saporis distinguitur a sapore Ne istam Ninionem tenent Occha, de Alliaco: Se Ex quo sequitur,ui ini nonut duplam quantitat madeo secividum ictam o viqia lucenda' est, z ompi accidentia sinit ibi sue subiecto. iit albedo &c Et si dieii. τ albedo est iii quantitate.ergo est iu sis biecto: Rei podet negadoantecedens, quia non est in quantitare animo est ipsam et qui titas Sed imaginationem huius opinionis extra textum videin logica in illa quaestione virum quantitas distinguatur. Nunc restat soluere argumenta principalia quae volunt

probate,l in sacramento Eucharistiae omne ace ciens sit sine saluistis subiecto. AFuitur sic, quia.quodcunq. accidens in Eucharistia est line s statia.etro tine subiecto. Antecedens patet ex mucit Lauaestione pretcedente, di ex fide,quia ibi substantia panis deo Pr se nil esse,sed cosequentia patet, quia secundum Philosophu, μή subflatia est subiectum primu omnium accidentium, quia se tum eundu Philosophum. I, et haphysicae substantia ponatur in distinatione accidentis,& no nisi tanquam additum. i. subi ou quod probatur, utatue aliter accides esset peris,sive poneret substati. esse de sua essentia,ergo substantia ponitur in dissinitione accidentis tanquam quodda extrinsecum, de ad ditum,& no nisi ut subiectum. ergo substantia est subiectum

primum omnium accidetium, di per cosequens habetur, Paecidetia in Luchari ilia sunt sine subiecto: Confirmatur. quonia clarum est,t quado accidentia sunt in substantia, ipsa determinat dependentia cuiuslibet accidentis contenti mea:

Sed sic est,u hoc noest propter aliud, nisi quia est subiectum

omnium tuorum: Respondet doctor ad hoc arguinctu negan . do consequentia,quia licet omnia accidentia in Eucharistia

sint sine substalia,quae est subiectum primum, tamen non sequi tui, τ sint sine subiecto,quia sunt in subiecto propinquo. quod est quatitas liceti O lint in subiecto remoto quod est iubilantia. Ex quo sequitur, et argumentum nihil aliud probat, ni sim accidentia sunt ime subiecto primo. vel lecudum

alio F vel sine subiecto ultimato , quod cocedo sed non probat,s no sint in subiecio propinquo quoniam albedo, sapor

grauitas, sinii litudo, equalitas, sulit ibi iii subiecto , licet ii ita qualitas si sine subiecio oroque modo capto. Ex quo sequitur, P licet in distinitione accidentis ponatur subst tia, hoc non ideo est,quia sit deessentia eius, nec aliunde, nisi quia talis dii finitio esset qui ditati a no tame esset intellectus quietatiua,ut dictum est in quaestione praecedente. Ideo propter hoc. ponitur substantia in diis nitione accidentis, tanqua in additumia quid extrinisu um. Et s quaera an eodam modo ponatur substantia in diisinitione cuiuslibet accidentis: Respondet do r. r non-ratio est,quia ali ruando substantia est immediatum receptiuum alicuius acciuentis, ut substan tia immediate accipit quantitatem,& tuc in diibuitio te talis accidentis ponitur substantia, tanquam subiecium inini datuSed alia sunt aceidelia, ut albedo, quae ho immediate recipiuntur in substantia, sed ος mediate, puta mediante, quantitate:& tunc in diis nitione talium,debet poni substam i non tanquam i inmediatu, sed tu quam media tu subiectu . Ex quo sequitur extra textum, ae substantia non eiciemper. ibbiectum remotum respectu accidentium .immo res ctu quantitatis est subiectum propinquum, licet semper sit subie in principale respectu omnium accidentium &c. Secundo arguitur.Vnum accident non potest esse sabiectu alterius .ergo omnia accidentia in sacramento Luci, Missi M. . u. A. sunt sine subiecto eon equentia est nota. S cedς p 0- . , iii,ebatur tribus auctoritatibus. l' imo auctoritate Arist. 4. M 'taphysices dicentis, s unum accidens non accidit alteri, nisi quia ambo altera accidunt. ergo unu accides no potest esse lteri terminatiuu subiectum. do patet, quia sicut subtantia conuenit esse per se,& subsare,etra accidentibus conuenit esse in alio, deno substare. erro vnia accides no potest substare alteri,& per eosequens nee est lubiem alterius I ertia patet antecedent, quia nihil potest determinare dependet tiam eiusdem rationis cum dependentia. qua dependet. Sed se in t accides de aeta substantia emo no potest terminare dependentia accidentis, & pcrcosequens no potest recipere illud,necesse subiectum eiu .igitur antecedens est vertim. Respondet doctor nefando antecedens quia accides ut dictu ν

est,iane potest ese subiectum propia quum, de immς di xum evi,sarii

alterius. i. capiendo subiectum pro illo quod non ultimate . tenninat dei edentia. ec O prolatur praedictia anteced . trι-bus rationibus: Primo auctoritate Plii lotaplia quarto Meta.

pbyseo dicetis et unum accidens no λ dit alteri, nisi quia . a innixti

ambo accidunt viri tertio .emo albedo nia inlis et patricti, ni--s quia albedo di quantitas inhaerent subsalaciae. Sedihi non νών. est accidens. ergo onum non inhaeret sterii Rci ponde: d eariuctor ad istam auctoritate tripliciter Ossando. illam ri t- quai.

pitur

325쪽

XII. Secu fida. tiris

Quarti .

pi urdi pii iter.Vno modo eausaliter. AEn modo eon mia tanter. Vnde ly quia dicitiar ebi causaliter, quando per illud denotatur aliquid umimede causam altemus. sed quan-

da oritur concomitanter, denotat unum limplex esse cum alio, ita Tty quia, tunc capitur concomitanter quando denotat unum non ei se causam auerius, sed tantum unusntium', cum alio, se tune tantum ualetly quia sicut lW, quomodo.

Respondet docto ad auctoritatem philosophi, et ibi Aristo

quia concomitanter, te non causaliter. Ita τὰ se uti unum aetidem non accidit alteri . nisi quomodo ambo accidunt uni tertio Et, quod hoe sit uerum secundum

inentem Aristotes is probat do r, quoniam Aristoteles di xisset iucundum sua principia, qu bd impostibile est, qu5dunum accidens temptatur in λα, nii 'ambo reviantur in uno tertio, cum liquet,et secundum eum impos Iibile est maneteae lens siue substantia. - . secundo modo respondet doctor ad illam auctoritatem. quando dicit Arii toteles et unum auidem non rei die alteri, ce.τlo a litvr de accidentibus disparati .rio in lima. u accidentium qu dam sunt disparata. N iant il et I la ovorum unum non est ratiis recipiendi aliud,ut Glbedo, evicit . Atia sunt ac ridentia sebordinata, quorum unum estratio recipiendi aliud ut tint albedo,& quantitas.quoniam uintitas est ratio reliendi astredinem. Time dieit doctor. Aristotelem intellexisse de accidentibu disparatis.& sic ha

bet unum.Et qu6d se intelligat probat doctor, quia Aristoteles immediate fulvunxit exemplum, de exempli tirat deal- , te musica.

Tettio modo respondet doctor,quod potest diei. u, Aristoteles non dixit illud ex mente propria, sed inierebat illud contra alios, ut maximum inconueniens. ii delicet quasi dicarettai proposito citet uera, sequeretur, quod unum acci deni accideret altera, quod tamen ei salium. Et, duia hoc seuerum probat doctor per argumentum Aristotelis in quarto metaphyseo, in quo vula probare, quod contradi ria non sint simul uera, quia turie omnis praedicatio esset per ac

redem, te per consequens in praedicativnibus esset necessario ite in infinitum. Vnde extra textum istaeonsequentiis Aristoteles se ualet Si nullum praedicatum ines . qum eius oppositum iniit, ut dicunt isti contra quos arguit . ergo omnis praedicatio est per accidens. ut ii dicatur, rhomo est animai, dicatur etiam oppositum eius inest, puta homo non ei ani mal nune Aristoteles,racta sua hypothesi, probat. non omni iraedicano est aecidentalis, quia tune sequeretur, ν unum aecidens accideret alteri, di tamen ambo non aeciderent u -m tertio, quod est falsum, qui1oportet uenire, ad aliquod Primum, cui aliquod praediratum non conueniat accidenta iter. Ex quo pater, T Aristoteles non negat, Funum acci

cadens auidat alteri, de hoc sie videlicet , τ non acciderent ambo uni tertio, quia hoc erat unu impostibile apud ipsum quia tenebat pro principio notissimo,* accidens non poterat ei se litie subiecto. Ex quo inieri dotar, vexista aucto mare se exposita magis patet oppositum praedicti semus, quam propositum , quia erat illud dictum ieeundum illam

responsionem, tanquam inconueniens. Et se patet inlutio ad primam probationem antecedentis. Et eum probatur se cundo antecedens uidelicet. P accidenti non potest conuenire sub lare,neq; reeipere, decidisti tiguo,aut ultimate, de principaliter, de sic concedo, aut non ultimate.N minus principaliter, se se nego, immo se uenit quantitati recipere,& iubstare alii LMMo ad formam maior est salsa nis oriatur substantia, de accidens aptitudi ualiter, quia illa similitudo a curru quatuor pedibus. Et si arguas ex: ra textum per Aristo telem in praedicamentis dicentem, i maxime proprium est. substantiae esse susceptibile contrarioriam, dicergo quanti . t a s non potest recipere illa contraria. neque esse subiectum eorum cum non iit substantia: Respondetur quod ibi Aristoteles intellidit maxime Moprium esse substantiae recipere, dicit anquam ultimate susceptiuo. Sed eum hoc itat, v quantitas sit susceptibilis no ultimata praedictoriam contradi riorum. Et cum anteces temo probatur tali ratione, quia

accidens dependet a subiecto, ergo non potest esse sui ectu.

Respondet docior, negando consequentiam, & cum proba tur,quia nihil potest terminare dependentiam ei sum t tionis cum illa,qua dependet, seu eodem modo, quo ipsum dependet. Et quia accidens dependet a subiecto, ergo acci

dependentia eiusdem rationis qUIa unum aeciden aliter Opendet a substantia, sc aliter ab alio accidente. quoniam dependet a substantia tanquam i primo principali terminate , ted dependet ab alio accidente. tanquam ab immediato , Seminus principali te in in ante ei uiam dependentiam, sicut infiniit,eauia secunda te, minis dependeritiam alicuius estectus, d. etiam causa prima. sed propter hoc non sequitur, Psit illa derendentia istius e lecti, omnino eiusdem rationis, quia cauta prima, puta De autem inat iliam dependentiam praedictam tanquam causa omnino prima effectiva quod negatur a secunda. Tvrti barguitur probando idem , quia aliquod aeeidzs in citin sacramento eucharistiae est sine subiecto, ergo quodlibet po- 3. to V . est eue sine subiecto Anteeeden, patet,quia omnia accidentia in eueharistia sunt sne subiecto,quae nata sunt immedia i E informare subiectum, ut est quantita Ligitur etiam quod libet accidens. Antecedent patet. sed consequentia proba - tur duplicitar. Primo se , quia quodlibet acciden x aequaliter

dependeta subiecto,ergo si unum potest este sine subiecto. 'etiam quodlibet 'undo se, quia dependentia ad primum est essenti alior, quam dependendia ad aliouod potierius. Sed he est, qu6d quodlibet accidens dependet a su statilia, tanquam a priuio ubiecto, de aliquod accidens, potest emesine tali dependentia. ut pates. iis quantit te. ergo etiam

quodlibet potest ibi esse fine dependentia a insteriori, Sc

quolibet alio a primo subiecto. Respondet doctor ponendo talem conclusionem. Consequentia illa in primo argumenia s)ιή - r. to est uera dε is bili, loquendo de accidentibus abibluti, . t im et i uidelicet quodlibet tale potest esse siue subiecto . sed simpliciter loquendo , est falsa, quoniam accidentia rejectiva, quae ibi sunt, possunt esse sine subiecto. Et si aeeidem te peia litium poteti esse sine subiecto.igitur consequentia est simia liciter boua. Antecedenspatet, quia similitudo potest esue sue substantia. a qua essent radiori modo dependet inimabalbedine , ergo potest esse sine albedine, re per eonsequens fine subiecto. Antecedent patet,se' consequetitia pro batur , fer illam maximam : Plud quod potest esse sine otio, a quo dependet essentialius.potest esse sine illo, a quoenon dependet ita essentialiter, sed resatio similitudini cpotest esse ibi sue substantia. ergo sine albedine. Re --

eudoctot pegando antecedens, de cuni probatur, quia si militudo reteit ei se sine substantia. concedo . Et eum dicitur, quod similitudo es entialius deperidet a substantia, quiui ab albedine: negatur. immo ponit doctor talem Eonclusionem . Dependentia relationis ad serum si iid mentum. eii essentialiis ma, ita viod sinplicito implicae contradictionem, similitudinem, liue relationem e G. s standamento. ideo Deus noti potest ficere. Et Loeno meoii Meuit sibi quia accidens, sed quia est tale accidens, puta te- spectinum. Istam conclusionein probat docto , quia si ita stamia non potest esse subiectum alicuius relationis, sed tantum acetiistis, necessie est illam resationem essentiatius dependere a fundamento, u in a substantia, idis ab acciden te quam a substantia. Ex quo sequitur. quod similitudo magi x dependet ab albedine. Gm a substantia. ideo potest reiniri in saetamento sine substantia, sed non sin. albedine in qua tundatur. Et si di eas extra textum . ergo habeo adminus, quod ista maxima Scoti est fili arti, desieet, quod dependentia ad primum est essentiatior, quamd p dentii ad aliquod posterius. Respondeo neg. Mido consequentiam . quo niam praedicta maxima intelligit in absolutis tantum. Et per hoc patet adprobationes. matto arguitur probando idem , quia magis repu-

snat cidenti respectivo es etae subiecto, qui meu iliat alteri sic est quod aceidEs respectivum potest illa sine su

biecto, emo quodlibet aliud acciden .eonsequentia est nota, quia fide tenemus patet etiam per illam topicam: cui minus incitur inesse de inest, ergo de quo magis. Maior patet, quia acciden, trespectivum dependet esentialiter a substati a quod negatur de aliis.Minor probatur quia si accidenti respectauo repugnaret ei se line subiectis, aut hoc ideo escet quia est acci dens, aut quia relatio, sed nullum est dicedum, igitia r.minor patet,quia non primum uidelicet ut est accidem, quia etiam cuilibet repugnare quod est fit sum. Non secundum, uides cet quia est re arao quia toc repugnaret cuilibet res totur de per consequens repusnaret relationibus iudiuinit, est ei, ne subiecto, quod tamen est salsum. luia non sunt in subiecto,

igitur minor est vera, uidelicet laceidenti respectio' non

repugnat esse sine subiecto. ergo psit esse, de per consequent

326쪽

m diuinis non iit in subiecto, probatur a docitate duas propositiones,quai uni Prima est: celatio in diuio seu in imo.

secunda propositio . finiuim estpyse ess, & pet te iubsistens, ta per consequens non ex in alio. Et ae relatio os igi- - ut ius uita, patet, quia rei tio indiui is ea es eiicia diuitia, Minentia diiun ii in uil et Eo Er,u se da propoli io sit uer vide': cet τ i nitu e persesns probat i, qui A li bet omnes 'uditiqnes: ex Masipysius entis, ut elicet necessitatena, intellectualitatem, actuali δ' in, .auaru ui una et perseeste,&nostilissim ε, er-

quo a b bes inlinit rem iob et per se elle. ylobatur il

λ Qq entia qura uua uti uni periectionum uiser: Ham ιisceti 'ς nuc io 'aliquibus. Ideo sicut bene i e uitur, seu . ii ii uectilitas intest actualitatem, di in iras ne,

tat esse siste ubi eoo iecundo modo capto .ideli e illo cui

in mediate inei puta iurulamςnto itit cumpto cit r,dicendo per diuisionem, V si accidenti reipetauore ei te ii ne subiecto, ideu sine iundamento aut hoc es et, i ta ac tis aut quia est te tio. Responde ocior, ae pec he ncc ii cadeo dico, quod nou est suificiens diuitio, qui in; illadu membra, elidare medium,uidelicet so quo est id o ccideraris. Ideo licit doctor, quod r D sn t ei se ii J-ς ,non quia accidos, nec quia xGMQ, quia r Mua ei dent s.Lx quo trivitur, quod itu quaeiat ,

unde re pus iat paternita ei et ne subiecto. Rei pondetur, ae non rei nat, quia est aqvi 3 s. 'ec quia est relatio, quia tuc repungat et etiam omnibus a cidentibu de Umni iuratiqnibus t bene probatum est riuod tamenesis aluim seu ei repti a tantiun quia ol re imo accidentalis. Et ad ostendeneu uomodo ilia rulatici cii capta, ponit talem c. oesulionem, T quando qux ritur det. quibus duobus, quate eualiqvid epuro i, i a ua: ex Merationem repu antiae, per

aliauo K FQc Ouuet m. int,tauo u alteri, sed opini hi d te ration m x Pugirant xx naturam propriam rei. quq D suis dit Pradio coniuncum, i undum naturam communem in is, aliquida 'ode uuenit uni ,α non altera. date Mi p. vi do .ut ii 'iuxtatur ., quare repugnat homini rati alitas, ii dc o rci pondere, quod ubi repugnat i quatum ammas, quia tunc reptu uaret Omnibus aium libus,

quod ea linum.Nec debeo di ie,quod repugnat sibi, qui

intellectu . , quia tunc repug et angelo, quod est i iunii ed debeo ugregare pra dicta,&dicere, qxxodIepugnati o dico an promitto, quod D a re Piat accidenti is reci uo

quia est se alio accidentalis, eo quod omnis talis resat 1 no nitituit suppositum ideo taliis iubare semper,m I uic de illos, id constituit supposixum negatur, quia non inhaeret. id.on est in subiecto. uti nil relationes ii diuinis: Mohstitu ut personas diuitias, Et scpatet solutio vi argqmetitum 'o qualiter dici, dic hic docior ponit m is, utioncm ad hoc arςumentum negando minorem licet, e acciden rcipeui tum potetici linei ubi O . t cuni probauit,q ab tibi rςpuς- ς', hoc caet,qui ea accidens uel qui relatio. Dio quod ideo ubi repugnat, rivi eureiati ha cum insit s. re twm risu t. Respondet doctor,quod relationi ut est relatiores gya eiis li

ut naternitas in diuin . ab p tundam ium subieci, quod Did uocari large, tot te est ui immadi lina, quae est in par

oo modo capiendo subiectum, pro rundamento sc non estem per λra cum pro ur, quod uoi si in sibi ' o Minus quo Et rubus, quariarn.Prinia est. quia inioso

tigiui3 est forma iter vulnita.cψnsequentia est nota ised anx cedens Pter, quia an possibi, G, 'uod aliqua persona -- eat aliqva peis ope, quia non iaci tunc Dinpliciter perieu quod tamen esti 'sum, Mycti Mus yatur,persinus si

ius, ta sed i uor Pa ct K apaic caret tilia ope, filiv patonitate, &c. ei r '' i ci 'riginis ut m persectio nem habeut, quia tunc evit aliqua peri ruo in patre, qua ca et mulius, ite Laberiir quod nulla illinum est ibi maliter is finita, quia tunc diceret periectionem. quo im friar, quod patus utas, di bbati. c.relatioues in giuinis nullam unperiecticu i dicunt icut nec perieci ouem, quia sis qira impci cito ei et ui ui aperiana, quae non edet in alia,

tia diuina.

327쪽

Quarti . t Duodecini q. Tertia. t 3 3

paternitas min includit quidliatiue infinitatem, nee sat maliter. Ex quo sequitur,quia quando tu arguis. Paternitas etlei sentia diuina, ista in identica . Se ista identitas sui seit ad hoc quod sit um. Et eum dicis in minori, visemia diuina ei infitina, ista est Grinalis. Et eum insere.ergo paternitas est infinita, illa solum estiar malis, de fessa. ut patet, quia mutatur praedi eatio identica ex parte maioris in praedicationem brmalem .ec per consequens conclusio est salsa, de est fallacia figurae dictionis.

Ex quo patet,quod resolutio dinoris stat inhoe, quod

ptiedita consequentia non iralet:paternitas per id inatem essentia diuina:emo paternitas est infinita. Cuius ratio est, quia sensus antecedentis non proposito natur eum sentu consequentis, neque e contra,quoniam consequens nonio. lum denominatur,quod per identitarem conueniat paterni . tati infinitas, sed quid itative. quod tamen est falsum. Et per hoc soluuntur omnia argumenta, quae facit Occham contra Scotum in hac materia.

CIR C A fecitndum articulum quaeritur, an accidentia in eueharistia possint habere quamcunque actionem, quam poterant habete in subiecto.uerbi gratia, ut ecce albedo. Quaeritur utrum ipsa possit habere in eucharistia illam actionem,quam ante habeat in subiecto. Pro parte uera, de as-iirmativa,arguitur primo, quod possunt habere eandemctionem, sine subiecto, quam habet in subiecto. Et arpuit ut

se,in sacramento sunt ientibilia. quia elarum est. quod alb do quae est ibi immutat potentiam sensit inam sicut prius. Similiter,& MCMtia uini possitnt alterare passa tibi approximata. ut patet,si approximetur in calice mclatea aqua, talitaqua alteraretur ab illis accidentibus uini, licui prius. igitur

fignum est, ouod habent eandem actionem, quam prius habebant .Et udicas, quod licet habeant aliquam . tamen non probatur.quod habeant omnem .Respondet doctor, probando secundo, quod a identia in saeramento, habent omnem a monem quam habent in subiecto, quoniam eadem ibima humero manens in esse, uel secundum esse, habet eandemvirtutem te actionem.sed sic est, ouod praedis, accidentia manent eadem secundum esse in subiecto, de extra subiecta, igitur habent eandem actionem. CHaee est ima opimo,&e.JPro solutione huius quaestionis adducit opinionem sancti Thome.Pro cuius inti lectione est notandum, quod ita iras Thomasti e procedit Nam primo ostendit mraia te quo actio conuenit accidentibus. Seeundo ex hoe insere, quam ι-, . actionem habeant praedicta accidentia. Ideo secundum ip-ι sum ponitur talis conesus o. In actionibus naturalibus, du- plex est principium agendi. Quoddam est immediatu propinquum, aliud en mediatum, de remotum. Deinde ponuntur secundum ipsum duae propositiones . Prima In actionibus naturalibus, agendi principium ini mediatum,& propinximum sunt qualitates,& ac Iesia, quae qualitates sunt principia productiva omnium actionum n turalium.

secunda propositio. In actionibus naturalibus, principi si agendi mediatum,& remotum, se magis prines pale, est ipsi substantia seu forma substantialis. Ex quo insertur de ment Feius,quod substantia habet actiones suas mediantibus quali rati x,quae sunt instrumenta ipsius substantiae.quod probae exemplo ipsius Aristotelis ec auctoritate eiusdem in iecu

de anima. i ait, quod anima agit mediante calore, ut i frumento, licet ipla anima sit principale agens. Hoe declaratur extra textum, per exemplum magis sa-

miliare, ut ismvasit in aquam, tunc dicit beatus Tliomas , quis d in praedicta abion lunt duo Mentia.quoddam est principale do est ignis, uel sua Mima substantialis, aliud est minus Principale, bc instrumentale, ee propinquum, sue immediatum, di est caliditas Jer quam ignis agit. Ex quo inseri bea, tu homar,quod qualitates, non agunt uirtute propria, sed solum uirtute mimae substan is aes quaeras, an praedictar 'states arant, uel concurraiit ad producendum formaintiat ei, sicut agunt ad accidenta es, ita, quod qualitas ignis producentis alium ignem, attingit formam subitantia- Ion isnis producti. Respondet beatus omas quod actio illarum qualitatum non solum terminatur ad formam accita talem, sed etiam ad formam substantialem. Ex quo infert,

od propterisum causi solet ilici cummum te quod ge

neratio est terminus alterationis, quoniam forma substantialis quae gineratur. producitur etiam a qualitatibus generatis. te si quaeras,quo modo istae qualitates,seu aecidentia ha bent istam uirtutem. Respondetur, quod huiusmodi uirtu- item recipiunt, eo ipso quia causantur apriticipiis extrinsecis . mpsius substantiae. Ex quibus omnibus concludit. Respondendo uideli e . qualem actionem habeant accidentia, ponendo talem cεclusionem. Aceldentia in sacramento altaris habent omnem actionem,quam prius habebant Cuius ratio est, quia ni ediantevirtute diuina idem es e habent in specie ista accidentia extra subiectum, cui in subiecto, quia ibi suppletur Tubstantia. Ex quo sequitur,quod sicut ante poterant immutare, ita de nune. Eis arguas contra: aceidentia per te, quando erant in subiecto poterant producere substantiam,&nunc in sacra v. mento non: igitur aliquam actionem habebant tune, quam non habent nune. Respondetur negando antecedet iis prose- . cunda parte, immo sicut ante poterant, ita, de Nine possunt

producere substatiam. Contra, nihil agit extra suam specie: idest nihil eroducit persectivi se. Sed accidentia sunt imperfectiora ipsa substantia, igitur non possunt producere lubstantiam: Respondet beatus Thomas distinguedomat 'rem

uidelicet, quo nibit agit extra suam speciem:quia aut uirtute propria, fesceon redit:aut nirtute alterius,& sic nestat. Modo dicit, uod accidentia in uirtute substantiae, pollunt producere iubilantiam.

Contra illud, dcc. JNunc doctor impugnat opinionem sancti Thomae quo ad aliqua ibi dicta. Et primo illud ultimum dicti in dicit, Φ accidentiam eucharistia agunt uirtute substantiae. Arguitur se, aut illa accidentia agere uirtute substantis, dicit aliquid absolutum, aut respectum in illis accidentibus, uer nihil. si nihil, immodicas lipsa accidentia agere uirtute substantiae, noti est aliud nisi i pia habere ordinem ad substantiam. Contra, nihil est, quia in ibi anni hi lata. sed ad illud, quod nihil

est nulla est habitudo, ergo propter nullam habitudinε, quae eunque sit illa potiunt acti dentia agere.Si dicas primum, uidelicet, ae ipsa accidentia agere uirtute substantiet, est ab ipsa sesistancia Histe ereatam aliquam uirtutem in ipsis accidecbῶ.Contra, talis uirtus erit accidens, de per conlequens noest ipsa substantia, ergo ista acei dentia mediante illa Virtute non poterunt producere substantiam. Et quia si uirtute illius accidentis derelicti accidetitia possent producere substantiam, sequeretur, qudd etiam uirtute propria potuissent, cusint eiusdem rationis.Sed consequens est negatum ab ipso .iritur.

CEx his, toc.J1 cior noster ponit hic unum notabile dicens, τ ex uerbis Thomae, apparet , is uelit dicere, laccidentia recipiant quandam uirtutem a sibilantia,'qtiae uirius uoc tur instrumentilis. Ex quoi ituri arg.uitatur bbnsi contra D. Ostiam. Et ratio est, qyii Eme clarum est.* uult habete, et illa accidentia agant pis illini uirtutem, sed illa uirtus est aecidens, ei o non magis poterrint agere mediante illa uirtute, quam uirtute propria,cum muta sine acci lentia, teta

sed intellectus isto ni uciborum decid1n hac parte doctori. it unum notabile,lii quo de men-' se propria ostendi inuid est unuiti agere uirtute alteri s. Et

dicit,4 unum agema imite alterius tib nest, ut aliqui credunt, Ψ:unum recipiat aliquid ab alio, ut causam secundam Nere in uirtute primae, non est aere cipiat aliquid a prima .cd est et eausa secunda habeat talem ordinem, ad causami tanam, seu respectum primae, uidelicet,ll nbn possit Vere,

nisi concurrente prima

secundo a quit doctor ad idem eontra Thomam: Illud quod non es, non potest habere rationem ea usae: se est , - substantia non est, quam accidentia a meiebant, igitur illa

non potest Labere rationem causae, igitur, nec accidentia illa Dirtute illius, quia tune talis haberet rationem causae. consequentia est uota cum minori. sed maior, probator*rimo per Aristotelem quid est i esctus in , & causa in

actu, simul sunt: reo non ex triens, non potest habete rationem causae. secundo patet,quia non ens, non potest habete lesuam caus litatem. intiar minor est vera.

Tertio arguit doctor contra idem si e : Nihil est causa histrumentalis ad producendum illud , quod sola sua Dirtute producit, immo talis est causa per se estinuit sed se est quod accidentia sic se habent in sacramento,qudd-nε actionem quam habent possunt ibi habere, ut xvn- uret. ι araria ornasin. Q a c litur

. Me

istum agm

328쪽

D. Thoma, ergo talia aecidentia non debent dici isti umenta substantiae, ut dicit D.Thomas, consequentia est nota, cum minora. sed maior sev xima doctoris probatur uidelicet, ouod iiihil est causa instrumentalis ad νη- me pre, ducendum aliquid, ad quod sola sua uirtus sum cit. --ηπι Ff niam de ratione iussi umenti est, quod non habet sufficie sitit ad Wgε tem uirtutem ad agendum, siue capiatur instrumentiam ei MMI in lirumento artis, uoniam clarum est, in itidiget motu,siue cxpiatur instrumentit m pro eausa secun ,ctim indiget cone uisu prunae causis, sue capiatur pro illo Quod agit per sor-mani substant alem, ut patuit in materia de baptismo, quoniam nullum istorum est suis cies ex se producere essectum, sed accidentia iunt sussicientia, ergo non debent diei instruis menta .Ex hoc sequitur extra textum talis conclusio. Motvs MMU PH eniis drauis, totaliter est a grauitate, patet per 3 - et ' pro di iani quia grauitas non debet dici instrumen- tum mouendi deorsum, immo est totale agens, per se sui siciens ad illam actionem. quod probatur illa grauitas , puta alicusus substantiae , tantum motum saeit extra subi cium, sicut cum ipsa, ut patet per experientiam de hostia consectatasi di itatur cadere deorsum,ereo talis motus totaliter a grauitate. igitur non a sorma substantiali, ut alia qui dicunt.

Ultimo arguit doctor, probando, quia praedicta acciden - . tia non debent dici ab ipsi accidentia instrumentalia . quia

in illumentum secundum D. Thomam est mouens motum. i.omne instrumentum,mouet inquantum mouetur ab alio. Sed sic est, Taccidentia in sacraniento, non mouctura su stantia, ergo non sunt instrumenta substantiae.

J Dico ergo ad quae itionem dcc.J Cotileque merdoctor noster ponit suam opinionem, pro cuius decloratione praemittit talem distinctionem. Triplex actio potest imaginati conuenire accieentibus prima HI - p H u substititiae gelierandae. Secunda est respectu accidenti ' uocatur abio intentionalis, per quam amovem o pro - substantiam,sed tantum producunt aliquod accidς in pote'tia cogniti ua.Exempluim, ut est actio qua a bedo producit notitiam suam, uocatur actio intentionalis. Tertia est actio realis,qua pollunt Praedicta accidentia lapa situ, pr dueere aliquam qualitatem contrariam, ut acti O n a una frigiditas potest producere aliam frigiditatem, Nati quod extriai secum. Ex quo senuitur, et doctor uult habere, quod actio intentionalis est illa, per Quam producitur aliqua e gnitio siue intellia tua, siue senuitur, uel aliquid primum ad talem cognitionem. Exemplum huius, ut ista albedo ,-G-cit sensationem in sensu, de producit etiam speciem in orga no.& tertio diffudit specie in aere. Ideo quaelibet istarum actionum uocatur actio intention lis. Ex quo sequitur, et, illa ctio qua aliquod sentibile diffundit suas species,uocatur apud philosos uos, actio intentionaliis. Ex quo sequitur secundo,u doctor uult habere, τ actio realis est actio qua producttur aliquid,quod non est cognitio, neque pertinent ad c gnitionem, idest quod non est notiti nec silicies. . Ista distinctione notata, ponit aliquas propositiones. Quas φ. tbm prima e Litima actio, respectu subitantiae seueraudae, non conuenit accidentibus seearatu, nec potest tibi conue-- - nire, i .ac iden; a praedicta in sacramento euest aristiae , non possunt generare iubstantiam principaliter,neque insitume' talitei Liam declaratum sui largu Uo contra sanctum Tho. S. inanii. t adhuc dcclaratur ad re. . Pro quo nisi aluum est, u instrumentum tribus modi 1 pitur ut di,imeb.Primo modo larde, ut se extendit ad '' fiuiseeutidama tisioni odo causas unda potest uocari iis strume ut ii ii ipsi iis causae primae sive Deia secundo modo potest uo Mandrumentum pro parte, perquam aliquod totum agit.&isto modo Aristotes es uocat organa poten i rum sensitivarum, instrume ut uuia medianitans φ is c' tintum quod est totum, asit. tertio modo capitur insim mentum pro illo quoa recipit motionem , s ne qua non ue te: a ossitiuo modo insitumenta arxis vocantur instrumen ta , quoniam si secutis non reci et quandam motin nem ab agente naturali non serct a bSed se est, omnia icta in- frumenta, ut lique nunquam concurrςrent ad actionς , nisi simul prine te agens con nat: et si accidentia separata possunt ii tumentaliter concurrere ad produ*onem

iubstantiae, oportet, quod simul Meps principale, pumari

substantia concurrat. Sed i lis subirantia nou est, cui nihil at Merso relinquitur, quod non inuest concurrere

per Unsequem habetur intolum, india ce q*odsse 'MOdensa per se, non possunt producete substantiam , ita n

que Histrumenta iter.

Sed praeter istos &c. Et si quaeras utrum possit concedi

quod liquo ni odo accidentia sint instrumetitum reti eau substantii generandet. Respondetur, quod praeter illo, mo dos dictos, instrumentum a d huc potest accipi alio modo, scilicet pro cavsa prima dispost ua ad terminum principatis a-

sentiti Et hoc modo dicit doctor, iane possibile est, is accidentia sint instrumentum substantiae,quia sunt quaedam di sponentia ad enerationem substantiae . di actio illorum potest uocaridis sciua, licet propter hoc non sit concedendum quod aliquo modo habeant attiuitatem ad substantiam generandam nec respectu substantiq. secundo dicit doctor, quod licit isto modo accidentia in subiecto possint diei iu- strumentum subitantiae,ut dictum est, ut caliditas , &c. non tamen est intelligendum in proposito,uidelicet in sacra meato, quia ista instrumenta nullo modo, nec sic capiendo instrumentum, possunt esse instrumentum respectu substatiae, quia i substantia non potest induci in fine alterationis facts per illa accidentia Sed sic est, quod non est ibi aliqua substantia euius sit instrumentum, ergo. Ex dictis inieri doctor, solutiones rationum sanct Thou . Et Irimo soluit auditaritatem alosophi in secundo de anui .Cum sic arguitur, calor ut dicit jari, in AAristoteles est instrumentum mediante quo anima agit ad ri generationem carnis ergo acculentia producunt subitantiam.Rei pondet doctor negando consequentiam, quia a Ouritas ilia non su, concludat, quam quod calor habet a ctionem dispotitiuam, puta est elativam, siue digestiuam, ad

quam digestionen , ncomitatur generaetio carnis, non a calore tantum, ab anima. Pro cuius devitatione dici id

ibi sunt ponenda duo agentia, & duo actione Puta in generati v e carnis,quo uiam primo in pone la ac cicactis, quae a uouocatur alterativa, ta dispositiua, & ipse calor dicitur aseus dispositiuum Guuda eii ponenda actio qua puratum stantia ius ne alterationis, cuina actionis principium est substantia, Pyta anima, uel caro. Ex quibuxinieri doctor, qud primum agen puta : lω, dicitur inritu.

mentum rei rictu sub , lithae, non merac, uidelicet Per sub

ordinationem uirtuti via virtutem, ted iantum m iubaria nationem enectu ad Gita, quali liceret, lic itera ou i instrumentum respou seuerationis , non tamen calor respectu substanti κ. Pro quorum declaratione uerborum,nota, qWod illud dicitur instrumentum Per furia dinationem uir uias ad vitiu-

ne uirtuti ad uirtutem, quot tam uutus crea urae subor-

nem, sque artim ema a termini inlucendi per generatio

nem. ideo it, eri ', quodpr icini eratio diceretur melius agens dispositiuum,quam agens in sirunsentale. Ex dictis inruit dodo , quod quando dicitur in deductione lauta Thomae, quod ecidenta alta ic parata agunt uirtute subitan. tiae ,hoceitia sum quia tunc agerent 'μ rtute. thius, quoauon est, uel ut dici docto ilis utrii' quod uerent,no essent ni quia sunt instrumenta, io Loc est latium, qui non sint instrument iubitantiae oon entis dest, uod nom. quia magis sequerelair oppositu ubui asci, quod 'ona- . . . unt, Nper onseque sminu benedica. Et quando ult dicebat lanci in il om3 maua deducti' ne, quod acti' ac ' '. ziri, cidentium Mn solum terminatur ad tot mam accidentalem. uerunt etiam iuinantialem. Rei pondes doci', quod rei qtat salsum iuia accid ita non atxingunt iiij x mole,

st dispoidine ad substantiam generandam, ig/tur dis rosetiue . Ei cum probat iterum , quod accidens attinsit te ini v suba Malem .e uod tangi; p ullam in P tot inducitur. i. sta 3M doctor, quod attingit passum diis

nendo, sed non sequitur propici ea, quod attineat sub tantiam producendo illin, quoniam istaco mutatia non ualet nisi uirtute illius maximae sui intellectae, uidelicet omitis instrumentum, attingit cisinum principalis Hentis: qua

quid--. i. a est in proposito , licet eget u a

329쪽

rati.

eapiendo in striam emum primo modo, pro seria da causa, prout dicit subordinationem uirtutis ad uirtutem . Sed cum hoc , uidetur iterum probare sanctus Thomas, quod

accidens attingat substantiam , eo quia generatio est ter minus alterationis: Respondet doctor negando conle-quentiam,quoniam tune non sequituri immo argumentum retorquetur contra D. Thom. 8e ratio eli:quia generatio et terminus extrinsecus ipsius alterationis, & alterius generis, di habet proprium terminum priorem ipso termino altera

tionis. quoi iam clarum est,quod generatio habet proprium Ierminum intrinsecum qui est substantia. Modo sub tantia prior est quantitate secundum genus.Ex quo sequitur, quod peneratio , siue substantia , qui generatur, est ter-

nux extrinsecus ipsius alterationis , quoniam differunt senere . Ex quibus doctor nosser format rationem saniscit Thome retorquendo eontra eum , arguit sie: iuIud, quod habet causa itatem respectu posterioris esse tialiter, non sequitur, quod habeat causalitem respectu prioris, sectile est, Tacculens habeat causalitatem res accidentis quod est posterius substantiar ergo aceidens non equitur habere causalitatem respectu posterioris, uidelicet respectu ipsius substantiae. Ex hoe inreti doctor, quod ex

hoc, quoia generatio est terminus alterati in is exuiseeus, di alterius generis a termino alterationis intrinseco, sequitur quod principium alterationis , puta accidens, non attingat substantiam , siue terminum senerationis, nisi mediato, &remo te disponendo: eo , quod attingit aliquid ordinatum d ipsum terminum generationis bruta ae idens seu quali

tatem aliquam de pet consequens s vitur oppositum eius, quod S. Thomas uolebat probare. Ex dictu inseri doctor: Quod prima eoncluso posita est uera uidelicet, v accidens separatum, ut sunt accidentia an eucharistia, nullo modo potest esse principium amonis respectu substantiae peneraniadae, neque per se, ut omnes concedunt, neque instrumenia tale, ut sanetus Thomas . Ladactis in s. t mundo, quod etiam declaratum est,quisd nee accidens coniunctum suis biecto potest ese per se attingens substantiam ut terminum, quoniam auctoritates Aristotelis ad hoc probandum adductae sunt solutae.

Doctor in hac parte remouet instantiam, quia sorte ali quis posset arguere, probando ui accidens producat uel attingat substantia incialiqua forma attingit terminum generationis immediat aliqua ibi ma, producit immediate io mam substantialem , quae aequiritur per generationem. Sed tale producens immediate non est otina substantiali Mergo est aeeidentalis.& per consequem habeo intentum, Doctor respondet negando minorem, immo ponit talem con

clusionem , Forma substantialis immediate potest produ, cere aliam forma tam substantialem quam aecidentalem: quae quidem Unclusio est directe contra lanctumThcimam, quia uult, quod forma substantiae non potest producere immediate .liquid. Istam eo lusionem probat doctor qua tuor rationibus Quartim prima est. Nihil est init tumentum ali ius causae,nis illa causa sit superius de principale agema

Sed sic est quod principale agens prius agit quam minus principale in producendo formam. ergo si substantia est agens principale, prius uroducet formam substantialem, quam producatur ab accidente:quia pranei pale agens producit in primo instanti naturae. εc secundum agens, puta accidens, in secundo instanti. Notandum est, quὀd ista ratio parum ualet: ideo doctor non ponderat illam, quoniam licet quando duo agentia tamul eon trunt ad aliquem essectum , quorum unum est principale, de aliud minus:principale prius agat:Tamen propter hoc non dicitur prius concurrere: quia effectus ab ipso prius producatur: & deinde ab alto,quia tune bis produceretur. Sed in eodem instanti ambo agentia simul agunt. Sed principale dicitur prius natura producere eo quod quantum est de se, non dependet in agenuo ab agente minus principali, immo est e conuerso. Ex quo sequitur. quod quando dicitur communiter, v agens principale naturaliter agit prius,

quam aliud: debet glosiari, idest independ neter te hinctu minus principalis. Secundo arguit doctor probando idem, uidelieet, quia substantiae,sue formi subitantiales sunt immediatet caust alicuius effectus:&e, omnis potentia mere passiua,est contradictionis,ut habetur nono metaphysices, i. s sit aliquod passum recipiens aliquam sarinam res cuius nullam activi

tatem habeat illud passum, potest habete, uel non habere illam formam. Exemp. um ut materia prima se habet, ut potentia mere passiua, respectu cuiuscunque forans. Tune subsum t doctor, iubilia ma. ori,quod se se habet, quod secunduIλ Thom.qui tenet pr 'rias pastiones esse accidentia ipsi sub reto, subiectum non se habet mere passive ad illas, quia tune posset eas habere, & non habere . quod negatur etiam ab ipso, erro oportet concedere,quod iubiectum habet ali

quam activitatem, siue causalitatem aliam a casualitate materiae respectu suarum passionum,&non caustibi malis, nec sinalis, ut notum est.ergo essicientis. erso subiecti ni secundum eos immediate priaucit suas passiones. Et per consequens habetur intentum videlicet ιτ substantia immediate producit aliquid, ta illa accidentia.

Vnde hoc declaratur seeundum Thomistat: quoniam ipsi

dicunt,u potentiae, ut sunt intellectus, de uoluntas sunt aecidentia,quae fluunt ab ipsa anima, sue a sua eisentia, idest immediate causantur ab ipsa anima. Dico secundo, P accidens habet suam uirtutem instrumentalem eo quia causatura principiis intrinsecisiplius substantiae.Sed se est, u ista nopossunt tantummodo intelligi pro subiecto receptiuo . ergo uidetur, dicta sua concludunt v substantia potest imme

diate producere accidens.

I ertio arguitur probando idem . deponitur ab ipso talis

maxima. Quandocunque est ordo estentialis in generabiliabus,oportet dare extra illum ordinem aliquam eausam et lentialem persectiorem illo toto ordine.

Pro et aratione nota , quod duplex est ordo in genera- ribilibus, quidam est ordo aecidentalis, de quidam est e Ientiali . Vnde ordo accidentalis dicitur esse inter eausas eiusdem speciei: ut sortes produeit Platonem 1 & Platori u

eit Petrum, talis ordo est accidentalis sed ordo estentialis inuenitur inter illas causas, qui sunt alterius speciei, ut inter Deum inlum, de hominem, quia ista habent ordinem es sentialem in producendo hominem. His notatis uult habere maxima nostra, quod ubicunque est ordo accidentalis . oportet, et talis ordo habeat aliquam causam persectiorem, quaest causa, aqua dependeat totus ille ordo. Exemplum, ut Sortes est productus ab aliquo homine, di ille ab alio, de sede teris, dicit, quod in tali ordine, non oportet irem iptis hominibus in infinitum, sed oportet dare extra ipsum ordinem unam Causam periectiorem, quae sit productiva hominis. Ad propositum,sed sic eli,nuod unus ea. ot producit alium,& ille alius alium, de non est deueniendum ad infinitum, ergo o portet deveaire extra istum ordinem accidentalem ad unam causam persiatior m a terius ordinis, quae prius producit calorem.α illa non erit nisi substantia .ergo habeo, quod suba SMa -- stantia potest immediate producere accidens. Confirmat' doctor istam rationem auctoritate philosophi dicentis z.motaph.eap. Min sitie, quod ad hoc,*substantia producatur nece deest aliam subitantiam piaecedere:sed ad hoc, τ producatur qualti,uel quantum. Hualitas, uel quantitas non oportet σaliquam qualitatem, uel quantitatem praeexistere, ergo li. ama quet de mente Aristotelis , T qualitas, uel quantita, potest immediate produci a substantia. Quarto arguit se probando idem e Aristoteles η Meteorum dicit T singulum est ic quod est.dum potest in propria operationem, ergo si substitia debeat esse eris, oportet o possi immediate habete operationem propriam. Et si dicas. Ῥisti auctoritates non loquuntur uniuersalit et eo, quia clarucii, T sunt aliqua emia ita imperfecta,u non possunt aliquid 'agere,ut est materia prima. Respondet doctor,ae non est uexit miles ens persectissimum secundum genus, puta substantia, careat propria operatione inter Cetera : immo videtur

maximum inconueniens dicere, P substantia non possit esse H incipium immediatum alicuius actioni licet aliqua entia propter iam imperfectionem nihil possunt ager Zec.Vt ar

sui tui scillia forma est principium agendi immia latum, in qua senecans Sc genitum assimilantur Sed sic est,quod in sorina substantiali, assimilantur ergo. Et si dieas negando maiorem immo talis sori non est nisi principium remotum, de aron propinquum. Respondet doctor, quod Laee instant a ni- Ihil vivet,quoniam omnes concedunt. quod rarus est princia pium agendi remotum, sed tamen propter hoc nullus negat, quin possit producere immediate aliquid, Se esse Hincipium ' immediatum. Ita simitterdicitur de substantia, licet co .cedatur tibi,quod iam improbatum est, quod accidens habeat stliquam actionem aia substantiam, di quod sit princi-

pium rem tum, tamen substantia per formam suam substan.

330쪽

pe femose, sed non

t talem, erat principium activum sibi pro suo ordine agendi. quibus quatruor ronibus reumlumi r satas aperte diau tuta probatum contra Tlioniam quemadmodum so ima substatralis immediate poteli produc re aliquam ioimam tam substantialem, quam accidentalem. Diende ponit doctor unam conclusionem pro solutione quaestioni , quae talis est. Nullum accidens potest esse principioni effectiuum producendi substantia principalizer.

Pro probatione huius est notandum , quod duplex est

agens uide icet uni vocum , & ae qui vocum . Vnde agens

uni uocum est illud mei eiusdem speciei eum es Icciii producto, ut calor,homo ed agens aequivocum est: quod est alterius speciei cum producto, ut i s roducens ranam: &Deus producem creatutam. hoc notato probatur conclusa odoctoris: quoniam si accidens posset producere substantiam , ueleuet agens uni vocum , vel aequi uocum. Si uni vocum,oportet, v litaeque persectum cum produi .& per consequens accidens esset ita persectum sicut sibilantia, quod est falsum, ruoniam ideo est, quod agens uni vocum, & eius essectus uni eiusdem Iers onis,quia sunt eiusdem speciei. si esset

qui vocum, sesueretur, et accidens esset perfectius uitalantia.Sed hoc est salsum ut de se patet igitur, consequentia patet,quia omne agens aequivocum est perieti us suo effectu. Ex quibus patet, quod nullum accidens potest produce te substantiam. Et ii dieatur ad hane rationem, negando,VOmne agens aequivocum sit persectius luci effinu , ergo conclutio rem a net adhuc sine probatione.consequentia est nota. Sed antecedens probatur tripliciter. Primo quia clarum est, ae a bedo Eagens aequi uocum in producendo suam speciem: Modo elarum est, lista species siue intellectio,est perlectior ipsa albe .dine ergo non omne agens aequivocum ei persectius suo et se civ.Secundo patet auctoritate Galeni dicentis, in in semine est uirtus diuina torma tua effectus , quae tamen uirtus e agens aequivocum, di talis virtus non est ita persectati eut ipse effectus, ergo non omne agens aequivocum est periectius

suo effectu.Tertio patet, luia clarum est, T genita per putrefactionem, generantur sitatione aequi uoca, di iniunt persectiora coelo, ut patet de iosa rana & Iimilibus, ergo non Magen, qui vocum est persectius suo effectu .Ex quo sequitur, Udato,P accidens gener acet sibilantiam, adhuc non ellet persectius subiunci Dico ergo, τ in hac parte doctor remouet praedictas inii alitias, ponendo talem conclusionem, pro .pter nullas instantias particulares non est neganda ista propositio uniuersaliter, uidelicet'totale causans , siue totalis

eausa,non potest esse imperiectior causato, loquendo de causa est diu immo semper erit persectior . Ex quo sequitur confirmatio probationis conclusonis prae habitae, uidelicet, ς si aliquod agetis,puta aceidens esset causa totalis productiva,& aequivoca respectu substantiae , t equeretur,'esset perfectius ipsa, uod est salium. Ideo ad primam probationem antecedentis de albedine, di intellectione eius. Respondet doctor, τ nihil valet,quia albedo non est causa totalis intellectionis,licet si ae ciui uoca,sed tantum partialis Ex quo inseri docto et non est incouueniens, immo in uerum de aliquis essectus excellit in persectione suam causam aequivocam partialem,ut patet de albedine, ee de intellectione, de de rana respectu solis cuius ratio est, 'uia reliquam persectionem, puta illam per quam exe edunt illam causa partialem, post utit habere ab alia causa partiali, puta a Deo,uel intellectu. Ex quo sequitur, ut essectus est persectior a duabus causis,quam au una. Ex quo sequitur,l agens totale impe sectius, non potest producere periectius, licet bene imperie citus partiale. sic quoniam licet albedo pollit producere intellectionem partialitet, quae intellectio est persectior ipsa, tamen albedo,& intellinus, ' uae sunt causae aequivocae totale respectu notitiae . non postunt produeere ali uid persectius seipsis .Et si arguatur contra, clarum est, τ albedo est totale Vens aequi uocum respectu suarum specierum uisibi-jium, lux quidem species uis biles sunt perrecta ores ipsa albedine. Respondeo cum Gregorio,neuando anteceden quoniam secundum ipsum, albego non est totalis causa respectu statum specierum,sed tantum partialis quod patet, quias mul cum albed ne concurrit lumen existens in medio. Et si dicas, contra, hoc non est de mente doctoris. ergo argumentum concludit contra Scotum Respondeo, P eo, quia cogis me, nego tibi, pipecies uisibiles albedinis iunt per se otes ipsa albedine,quoniam ita sunt accidentia eorporalia, sicut

tria albino, cum recipiatur immediare in Oetauo. Ideo autecedens pro secunda parte, est salsim. Et s alguas contra, secundum omnes doctores , sensbilis

communia sunt sensioι ia perie, ut quantitas. figura, dic. Et probo species ien biles sunt persectiores sua causato tali aequivoc quo tram capio quantum, tunc sic, quantitas

inquirudam sens bile per se, erςo est iussiciem causare suas species.Sed sc est, i tales species ientibiles sunt qualitates, ergo habeo, quod iunt persectiores ipsa quantitate .conse quentia patet per ductorem, quoniam omnis qualitas est peri tori pia quantitate, ut probatum eis in praecedentibus, DUM

in ista di aequaest. r. Respondeo, Pargumentum cogit Scotis stam dicere, T non enuerunt, in ientibilia . communia sunt 3. 4υ

assicientia ad producendum suas species, ita quod non sunt I

totalis causa,immo cum ilius communibus concurrunt ad .

hue semper sensibilia propria,quae sunt qualitates. te sic pa Iet,u' non ualet consequentia.quantitas est sensibile commune, eigo est iuniciens ad causalidum suas species totaliter, immo cum illa concurrat color . Ex quo tequitur, quod per istam rationem taluatur bene, T quantitas non producit aliquid periecitu, se,quia aliter ina proposito,quaestu et iis ma, esset italia, in persectius secundum genus de speciem, potest producere pellecti u . Ad secundam instaut iam, doctor remittit se ad secundu dii .xii Sed responso ad primam qua arguebatur auctori a te seni dicentis. In semine est diuina uirtus,&c. Respou deo negando, talis uirius sit productiva euectus, sed tanta est dispolitiva Vnde inrugi ualidum est, ut dicunt philolopbi, et in semine sunt aliquae qualitates , que uocantur spiritus a terativi, quia alterant,& dii ponunt semen mulaetis ad ge

nerationem formae.

Ad tertiam instantiam respondeo . negando si coelum cicausa ae uiuoca respectu generationis, per pulleia tionem totalis, sed tantum partialis,&dispolitiua. ideo animae ta lium animalimn senstiuae non generantur a eces o, sed potius a Deo: licet c um bene dispotuit materiam. Le iat in 'huius assignatur adoctore,quoniam potius ea concedendis, quod anima istorum generatorum per pol testitionem est a s

Do,quam ne eare istam maximam S immediatam propositionem, uidulicet nullum i in per tectius secundum senus ,

uel speciem, potest esse totale principium activum respecta periectioris,quae quidem nropositim, dicit doctor nouet est ita sibi nota,sicut aliquod principium, Sint alito gradu,T si bn garetur ab aliquo peto eruo, ipse nclc. ret probare, alique ordinem entium, neque sciret probare, primum ens, ea

persectissimum, nisi deducendo protervum Mi i possibile.de

ad maximum inconueniens. dicendo.*data salutate praedietae propositionis, sequeretur.* poma causa non eis et . perii ctis unia,&T una musca posset producere totum miluuum

sed ista sunt impossibilia, di maxima inconuenientia, eigo ii 'lud ex quo sequituriquod sequatur pater, quia secundum i -

stum proteruum, aretur praedicium principium, Pin persectius non potest proauore persectiu , ex cauisoppolito se queretur quod una musca posset producere totum mundu . di creatura creatorem , & equus, hominem. εἰ sic siquc ς tur L.

quod prima causa non esset periectissimae quod tam ea est tal

Doctor noster in hae pari ut non appareat fingere, u ultprobare praedictam propositionem aliqualiter, quatuor rationibliminarum prima est Omnas causa uni voca, habet essectunt uni vocum pro termino adaequato sua potent. x, tilia est causa uni voca, producit essectum qui est ei timilis,& qua .lis persectionis:Sed ita est,a perte negantem prς lactum principium,causa aequivoca totalis potu ne ei periectior suo eil inu,ergo causa aequivoca non potest producere illume fectum qui producitur ab uni uoca. N pet consequens sequi tur.* Deus qui est causa aequivoca non potest facere effu- 'ctum cuius causa est cieatura, quod est abiurdum. Illam pri- mam consequentiam probat doctor per talem pio litio . - rutae si eousa quatus potentiae editori non potest pro auci a potentia interiori, sue impet sectori, sed perae causta aequivoca est pei sectior uni voca, ergo essectus tantumcnon potest producia catasa aequivoca, di per consequens Deus

non potest producere hominem se solo, quod est absurdum .

igitur.

Secundo sic. Quandoeunque ad aliquem effectum concla runt duae causae quarum una est aequivoca, di alia una rioca , semper aequivoca inpetrectior simpliciteriniso malecticie ,

quod causa aequivoca toralis est imperfectior suo Oe tu ,