장음표시 사용
381쪽
inus,est amicitiae. rga rar rio solutione aliorum argumentorum . nota. triste actus non est actus amicitiae, quia magna differentia euinter uindictam, de correctionein, quia i ultitia uindicativa, ι . . est una uirens quae inclinat ad puniendum aliquod peccatu,seeundum quod lex praeeipit ita quod semper talis iustitia, respicit corrumentiam ad culpam, iecundum legem, siue concomitetur coiremo puniti,sue non. quod pro tanto dico .quia quaelibet uindicta iusta fit exterminando reum re interficiendo istum, de tunc talis non corrigitur, sicut ille qui iusta iustitia priuatur articulis. Et si arguas quando aliquis exterminatur usque ad morte, non est ibi iusta uindicta: immo crudelitas igitur Respondeo, et est salsum: quia snis
istius exterminationis , non est ut crudelitas committatur,
sed ut lex impleatur,quoniam finis cuiuslibet iustae uindicteteii bonum legis adeo per hoc saluatur, i non est ibi aliqua .ἰ tim crudelitas. Et si quaeras quis est finis legis: Respondeo , quod duplex
L est lex,quaedam est humana,quae ponitur ab homine. N tunc dico duod finis legis humar est bonum commune reipubliex seu finis legis tamae est ipse legislator,puta Deus, qui est
summum bonum, di omni alio bono maius. Et ratio diueri tatis istorum fimum est,quia in lege humana, legislator, ut princeps,non est ita bonus, ut barriam teipublicae liue mimcomune:Sed tu lege diuina, legislator est magis bonus,quam bonum commune.Ex quo sequitur quod in omni l e tota
mesblutio debet fieri ad ipsum Deum, quieti summus i ii
lator. Et si quaeratur,quare hoc punitur, ut seruetur lex . Et quare seruatur lex propter bonum commune:Et si quaeratur ruare in bonum commune: dico quod propter bonum iditus D i.Ideo existis habemus liusia uindicta respicit eor- respondentiam ad culpam secundum legem, ii ue sit correolo correcti, siue non .sed se est,quisd de amicitia aliud est: quoniam quando amicitia inclinat ad puniendum aliquem, non inclinat nisi ut ille fiat magis amabilis,de quo non curatiusta uindicta,cum iudex non intendat per uindictam reddo re punitum magis amabilem sibi,&aliis, scutamieitia: sed tantum intendit, quod fiat corresponcientia debita poeni ad culpam, se quod di lex impleatur. Ex quo patet,m magna est disterentia inter uindictam & amicitia Ideo ex his oparet, v vindieare peccatsi,non est actus amicitiae: Ideo ad formam argumenti respondet, quod licet ita sit, quodae poenitentia reconciliamus nobis amicum, puta ipsum Deum, cuius amicitiam amittimus per peccatum,tamen poenitentia, seu poenitere, noest principaliter ad hoc, ut reconcilietur nobis irse Deus sed finis pinitentiae, principalior est, ut ipse reus seu peccans.& poenitens fiat immunis a poena ad quam obligatur seeundum legem. Ideo ad argumentum, nNatur consequenti quonia principalis finis poenitentiae non est ille quε
praesupponit minor argumenti. Meundo arguitur.Actus amicitiae est eorrigere amicum ut
dignus amara secluso isto quod repugnat noninae amicitia iam. ii Sed se est, quod iste actus, scilicet uindicare peccatum,est
corrigere amicum, ut sit dignus amari. igitur talis actus, est actu, uirtutis amicitiae. Minor patet, quia si tantum puniaturtii uindicetur, crudelitas est,ta etiam si puniatur ut uindi eis sanetur, igitur non est secundum rectam rationem uindiea. tio,nis ille in quem uindicatur eorrigatur. erso si debeat uintituitu Ρ iustum, oportet, quod sit actus amicitiae: Re On-ι det doctor ad hoe argumentum ponendo tesem concluuone. ' Vindicare peccatvm, siue talis xlus, non est propter istum snem, ut puta, quod correctus fiat amabili Mneque ut punies satietur,neque uindicetur, propter uindicans, ue propter
uindicatum, sed tantum gratia levis, quia lex illa praecepit punitionem adimpleri. Et si inseras ergo est erudelitas. tur: ima ro crudelitatis tollitur, per hoc, quod finis istius uia dictae est bonum commune,de conseruatio legis uniuersalis. Ideo minor est falsa..., Tertio arguitur. His est differentia inter punitionem, te
correctionem,quia cortiniost gratia correm, ut correctus
emendetur: punitio fit,ut puni Es satietur, ergo iste actus vindieare peceatum est actus iustitiae amicitiae, de non iustitaliae punitiuae. Secundo etiam patet aliunde, quia talis punitio est erudelitas tam in iudiei qiam in ministro exequente iustitiam, qua quicunque illorum uindicat ut satietur. quod negatur de isto,qua non uindicat ut satietur ergolatis actus soluit in in amicitia. m. m Q yio solutione ponit doctor talem eonclusonem, quod υ--. mas est diu cientia iura corri Putem,ec uindicante, quia
cti ut se ilicet talis sit amabilis, te desiderabilis, sed uindicas 1πιενον-- non uindicat gratia eorrecti,nee gratia corripientis, ut argu Οιω, σmentum supponit: sed tantum ut lex iusta adimpleatur adeo praedicta argumenta procedunt ex talia imaginatione, quia et edunt m uindicta si correctio. Ex praedictis siriuitur quod talis conclusio, puta quod iste actus, videlicet uindicare pe ea tum,est actus iustitiae distributivae eui conuenit praemiareia poenam dare, de non est actus iustitiae distributiuae puniti
uae. Et si quaeras. An iste actui sit nobilior actibus ipsiui iusti. tis: Respondeo quod sine ibite, est nobilior omni s actibus
aliis iustitiae. eapiendo iustitia in sua qui ditate,excepto uno: puta actu praemiationis. n. tam Pro euius declaratione nota, quM isti duo actui iustitiae distributivae, puta actus praemiativus, de actus punitivus, dis serunt ab aliis actibus iustitiae uia quia alii possunt intis renter conuenire sue nobili, hue ignobili : siue urbano, siue inurbano, Ece. Sed isti duo praedicti, non eonueniunt nisi personis publicis in republica . ideo isti sunt periectiores , aliis . Lt si quaeras, quis istorum si perfectior: Respondeo=uod actus praemiativus: eo quod habet nobiliora extrema,
cilicet praemium Ac meritum. Sed actus punitivus, non habet ita nobiliora extrema, quia non sunt sua extrema, nisi poena de eulpa.rx quibus inseri doctor eorollarie talem eonclusionem. . t Actus uindicandi seu uelle imperatiuum uindicandi pecca- tum, est actus uoluntatis, cuius est imperare intellinui. idest
imperantis intellectui, & sibi ipsi, ut producat punitionem P, peccati, idest tristitiam , de displicentiam de peccato com mi iI. . Le si dicas quod limperium est istud, de ad quem pertinet: Respondet doctor, quod istud impetium pertinea: ad irascibilem. Pro solutione huiuς est notandum , ut habetur a doctore
in tertio sententiarum.Potentia irascibilis reperitur in P - .
tentia sensitiva, quae habet organum suum circaeo . scilla habet proprium actum uidelicet uindicare offendens, quod uindicari uocatur irasci.Quibus notatis di eo ad anumentur v licet irascibilis potentia proprie pertineat ad tensiit tuani et partem: tamen improprie dicimus, et i n uoluntate reperietur . aliquid simile iras ei bili,quoniam voluntas potest dici irascibilis, quia potest habere hiae actum: uidelicet uolo punire ostendens .ergo concluso nostra principalis est vera, qua a uindicare est actus uoluntatis, euius uoluntatis est imperare, imperio, ad irascibilem pertinente. Ex quo sequitur Ψ uoluntateonsiderata ut irascibilis, habet hunc actum, scilicet uindica re peccatum 1 se cummissum.
Ex hoe posset esse dubium, Socii
Consequenter doctor positis con lusonibus de isto primo actu poenitendi, quaerit quis actus est nobiliotam actus charitatis, uel iste actus uindicandi: quia ille actus est nobilior quo mediante uolsitas imperat alium actum chalitatis, sed mediante actu uindicandi, uoluntas impera in min- haritatatis, moest persectior.
Pro solutione nota, p licet voluntas i m at sibi, uolens uindicare peccatum suum eo quod diligit Deum, tame pro- iter illud non sequitur intentum adeo ponitur talis conci o. lanifestum est, i actus charitatis, seu dilectionis Dei, est nobilior quam actus uindicandi peccatum .eum obiectum dilectionis Dei,pura Deus, sit periectius, quam obiectum tysius velle uindicare, quoniam illa uirtus est nobilior, Ec pe sectior, quae habet perfectius, Ee nobilius obiectum..igitur sequitur quod actus charitatis seu dilectionis Dei est pers Gismus . Ex quo inseri doctor. quod poenitentia non est ita nobilis , sicut charitas , nec ceut aliqua uirtus the logica: immo adhuc non est persectior inter alias uiri tes , quae habent pro obiecto rem creatam . ut dictum est, qui a s praemiativus ipsius iustitiae, est nobilior ipsa: eo quia habet nobiliora extrema. Hoc supposito, respondetur
ad argumentum negando maiorem, quia non sequitur, v luntas,mediante actu poenitendi potest immare dilectioia Dei:ergo actus poenitendi est nobilior, Et ratio est:quia uoluntas est ita potens,l mediantibus diuertis habitibus. potest uti se ipsa circulamer. Declaro,ut uoluntas mea, quia potest producere dilectionem Dei, de habita dilectione Dei, potest ex hoc imperare, ut sequatur uindicta, de detestatio p
cati. similiter e sicueris, exactu uindicandi,potest uoluntas imperare amorem Dei. Ex hoc sequitur, τ uirtutes uoca itur sorores, eo quia uoluntas habens unum actum uirtutis,
mediate illo statim imperat actum, alteriuε uirtutis. Ex quo patet
382쪽
..d una ut et pretiosum est saltem habere unam uirtutem. Ex di Di sequitur, T dato quod cone aut, qu5d mediante
actu vindicandi uoluntas imperat dilectionem, non tamen sequit ut mille actus sit nobiliora uoluntatit, de charit tis. Et si quaerat, 'lici igitur est Puna uirtus est nobilior alia: Respolidet do rponendo talem regulam. Illa uirtus
est simpliciter nobilior alia quae habet oblinum nobilissima V propter quodc5uenit magis mediante ipsa imperare, qui m mediante alii: Sedite est meliaritas habeat obiectum nobilissim uni putas eum: ergo ipsa est nobilior eum ipsi habeat' imperare actui omnium aliarum uirtutia. magis quam quaecunque uirtu , ex sine suo.Igitur .istare la probatur per exese plum. siue per aliam reeul Sicut enim in potestatibus ordinati, habent sinem superiorem. utitur aliis habentibus
nemini eriorem .mclaro ut rex,&praepositu huius ciuita.
tu, ita se habent,ssunt potestat esse habet ad diuerso sines,quoniam rex potestas ordinata in re publiea ad ipsam subernandam, re praepostus huius ei uitati et tintum ad qu- demandum istam ciuitatem . ideo quia rex habet finem superiore ii utitur, seu uti debet perposito, qui habet sine inferiorem.Tune ad propositum amis charitatis habet finem superiorem, pura Deum: ergo debet uti aliis actibus aliarum uirtutum quae habent sinet inserior ra.
mie ergo a paret de primo actu, eccilDoctor reeipitulat illa quae dicta sunt, ut patet in textu, eoncludendo, τ iste primus actus,est actus uirtutis specialis, quia iustitiae punitiuae.
Doctor determinat de secunda is statione huius uoc buli plenitere, secundo modo acceptum. & est detestari, seu . odire precatum. se minitam. Et de isto luitur actu uxtitur,an sit actu alicuius uirtutis: Respondet doctor per duas eooelusione . Quarum prima est detestari peccatum a se comzonii sum est actut alicuius uirtutis . probatur, quia ille actus est uirtuosus, qui est consermis recte rationi. Sed sic est, u iste acti ix puta detestari putatum, est actus elicitus uoluntatis: idest consor mi, rationi ergo est a suirtutis. Consequentia patet cum maiore, di minor probatur,quia dictatre mitio in licut homo debet eomplacere in honesto, ita debet odire innonestum: igitur conclusio vera. Ex ista eqnclusione probata sequitur secunda conclusio, tuae talis est, Detestari pucatum i se commissum, non est a s specialis uirtutis: immo pertinet indifferenter ad quamlibet uimitem: Patet istaeon luso.quia moraliter loquendo quaelibet uirtus in sina: ad complacendum seu ad gaudendum de bono honesto, ita inclinat ad odiendum inhonestum. P tet de qualibet uirtute quia si sit eaaitat, in linat ad uelle caste uiuere, & etiam ipsam et in linat ad detestandum luxuria sintiliter si sit inimilitas, inclinat adactum humilitatis, Se etiam ad odienduisuperbiani, e se de alij . ix quibus sequitur, qui l non est in
conueniens, et eadem uirtus inclinet ad amorem, de ad odis:
Ex quibus infert doctor, quod detestari peccatum pertinet indisserenter ad quamlibet uirtutem, quia detestari luxuria. pertinet ad castitatem se detestari superbiam pertinet ad burnilitatem, Ece. Ex quibus inseri docior, iuba male dicunt aliqui do res,qui ditat, quod de testari peccatum est actur nitentie ui mitis ut est 1 cies iustitiae. immo contra eoi dieit quod detestari est atat eommunior multum, quimbelle uindicate uirtutem. ergo pertinet ad quamlibet uirtutem. Et si quaeras an uirtus quae inclinat ad detestanda pee. catum dieatur uirtus intellectualii, ues appetit tua: Respotae doctor, τ est uirtus appetitau regula est, quia quaecsique uirtus quae inclinat ad actus odiendi, uel diligendi, est uirius ap. petit tua, Se est in uoluntate.
De tertio,&cilConsequenter doctor ostendit de tertia senis ratione ha- , ius uocabuli poenitere, euius signiscatum est, gratanter acce ptatemna inflictam pro peccatis. De quasi nificatione qui. ritur utrum fit actus uirtutis: Respodet do i per duas pro-
stione . Prima.Iste actu .sgratanter accentare pernam pro peccato est ictus uirtuos .Patet. quia est conformis rectae rati ni.ergo est uirtuosus.
optare ρο secunda proposito. Praesens actus non est actus alicuius m potac determinatae uirtutis,sed pertinet indifferenter ad 'uamli cau G -- bet uirtutem, quia quilibet uirtus inclinat ad gratant et a se optare poenam pro peccato opposto praedictae uirtuti: pr uir batur, quia quicquid potest este principium acceptandi seu
amandi aliquod obieiun, Potin ue principium aliud in or
diste ad illud obiectsi, sed qlibet uirtutest huiusmodi. igitur.
Declaro per omnes vimitet.Na si charitas inclinat ad amandum Deum, etiam inclinat ad acceptandum illud perquod ipse reduceretur ad amicitia Dei, siue sit poena liue sit r. Similiter dieatur de uirtute spei, de de alias uirtutibus . Ergo existis habetur, P quaelibet uirtiri inclinat ad deteliandum malum inhonestum sibi oppositum. secunda est, ui quaelibet
uirtus inclinat ad gratanter acceptare aliquam poenam Pro peccata commissi contra illam uirtutem.
De quarto Ece. Consequenter agit doctor de quarta signis eatione huius uocabuli pinnitere,qus est patienter sufferre pinnam pro peccato commissis. De quo actu quaerituri utrum sit actus alicuius uirtutis Respondet doctor, i est effectus patientiet, de per
consequens alicuius uirtutis deter nais, ecta Quaeritur circa pr dicta de istis quatuor modis penitendi. Vtrum contingat excedere in minus, uel in Wis p nitendo, in minus detestando peccatum. uel magis. Quia si dicas, w no contingat excedere. tra. Poenitentia est uirtus moratis, sed in qualibet uitet ut e morali contingit reperiri exces sum, uel defectum.ergo contingit excedere in P nitendo. Respondent aliqui ad hoc u contingit excedere in pini tendo, seu in detestando peccatum,quia casu posito et quis nimis detestetur peccatum, tanta triuitia potest uenire, m sequatur mors ct tune talis excederet .Ex quo potest trahi bonum a
sume utum ad probidumn quis sit perplexus in uia salutis,
de ponatur casus, 'Qui scomnus erit, mulia peccata graui
εἰ dicatur posita infirmitato medicis, si tu detesteris peccata tua: dc ex tali deteilatione sequetur tristitia, tu immolate eris mortuuς. Ille talis videtur perplexus in uia silutis. igitu rAntecedens natet Nuias detestetur, sequitur more, te per cosequens erit homi ei da sui si non detestetur. de tandem sequatur mors, erit homi ei da sui respectu animae, cum sit in peccato mortali de uotalis non it pinitentiam: igitur uidetur in talis sit perplexus in uia salutis: Respondetur ponendo ta Derisori conclusionem. auandocunque aliquis detestatur peccata sua propter Deum, non peccat, immo quanto erat maior popi ra . detestatio, tanto et it melior de hoc permissum est ex lege dia nis to Luina ut patet ex multis passibus sacrae scripturae quibuς d
tur nobis licentia peccata detestandi. Primo patet per illud
Dauidi cunia aua per singulas noctes lectum meum, lacrymis mei stratum meum rigabo. Et dico, si ex illa detestatione sequatur mors ille non peccat mortaliter, quoniam dispesatum est. Deo facere aliqua qu sunt abbreuia tiua uitrita quo patet a nullus erit perplexus in uia salutis, per tale casum odore pondeo ad principalem quistionem in non contingit excedere, faciendo rinitentiani. idest deletiando peccata Et cum dicit vi tentia est uirtus: ergo habete celsum Ecdese me Respondeo P in uirtute morali inueniri excelsum de deiectum, potest dupliciter intelligi.Vno m do penes intensionem te sic non est uerum. Alio modo circa circunstantias,& modos agendi. Et isto modo dico, is contingit excedere in agendo pinitentiani .seu in detestando, pe cata, late liquet, de maxime apud religiosos indiscretos, uaaliquando non faciunt punitentiam propter debitum finem: aliqumdo tristantur magis quam oporteat de peccato, alia quando minu , Fc aliquando dese uni per abstinentiam, de aliquando tristantur magis de re temporali, quam de peccato. Et similiter dicatur de aliis. DR sLev KDo articulo in quo quaeritur. Vtisip itentia ut actus uirtutis requiratur ad deletionem peccati, post baptismum commilii.
Iste articulus habet duo partes In prima quaerit quod dictum est:In secunda autem quaerit utrum Hestere ut actus sermatus, uel in formis.
Ad primum istorum respondet doctor per duo dicta. primum est,et pinitere non requiritur ad deletionem peccati, ut est actus uirtutis determinate.patet hoc dictum, quias cuiaum uti quanque, significationum ei ut quod est rinitare. suiscita ex taeehiele, ut habetur in textu. Secundum dictum:I nitere non requiritur ad deletionem peccati mortalis post baptismάm commissi: t actus cuiuscii. que uirtutis indiuerenter: uoco actum virtutis actum secu cum inclinationem virtutis. i. elicitus a uirtute, quia non quilibet petnitens habet habitum virtutis, ex quo illi elicere actum uirtutis, quia stat penitens nullum habituni utitutis habeat, igitur non est necessarium in tale mitere requiratur ad deletionem peccati, ut actus eiicitus a uirtute.
383쪽
ratiuus uirtutis, quia est conformis recta rationi , sue ad re
Pro declaratione se partis est notandum quid intelutigalair per actum informe et Mit Pro suo nota quod secundum Moisi in quodlibetis. ari.' i ta, est torma utitutis:quia dirigit in finem operationes aliatum uirtutum Et quia dirigit omnia quae iacimus in Deum,e te propter Deum. cundo, quia dat acceptabilitatem omnium aliarum uirtutum quia ille actui uocatur aec mus, quem Deira acceptat tanquam dignum vita iterna , sed nullus actus est huiusmodi. i. acceptus, si nectoritate. Igitur. mi nor patet.quia nec actus fidei, nee actus spei, habet aeceptabilitatem apud Deum, nisi informatus charitate. Tertio uocatur sic, quia dat, persectionem, de complementum actibus omnium aliarum uirtutum. Ex quo sequitur, ut actus tarm tus, est actus humanus. i.qui est in potet ate hominis, elicitus ab homine existente in charitate. Ex quo sequitur et ps nitere est actus humanus,quia est actus in potestate hominis.Tue de isto quaeritur. utrum actas p nitendi requiritur ad dele tionem peccati sormatus uel non.
cuius declaratione ponitur distinctio: quia aut intelli. -- gimus quod requiratur adi Psam deletionem peccati, desieini, inuicit,quod si informis aut, quod requiratur tanquam sit misti a . concomitans ipsam deletionem, di sie debet eue actui
in tu, ia secundo nota, P uoluntas potest moueti ad detestandum
d rodisis peccatum muli is modis uno modo inquantum est praeuaris
.... i. . ratio diuinae lagis secundo, quia est impedimentum gloriae aeternae, dc praemii aettio,quia est insit Auum supplicii.' Hic oritur dubium inter Scotum, te nominales: utru pec A ad Di. eator in statu peccati, possit Labere actum dei audi bonu lauda r.e moraliter sine auxilio peciali. Nominales dicunt quod non: ..ti--quia ponunt auxilium speci te suae est gratia praeuenienti .ii miai,. quae est quaedam supernaturali illuminatio, qua peccator conubiuis n. gnoscit, tu peccatum est damnatius naturae humanae, &e.
Mi. . sed alii dicunt aliter.videlicet quod intelligunt per axictis, ini. -- quoddam in luxum speciale, quod aduenit peceatori post ita
minatis, ε. Iuminationem praedictam ita quod Deus concurrit sic, post
illam gratiam praeuenientem, aut nunquam peccator mo--α ueretur ad detestandum peccatum suum. Sed si concurrat Lebene concedunt quod potest exire in actum detestandi re catum suum.Sed alia est opinio Moti ad dubium , quae dicit mi M. M ut uolsitas peccatoris ex naturalibus peccatoris, absque alioda auxilio diuino speciali sed solum eum in luxu generali . p test detestari peccatum suum ex considerationibus tibi habi--, rariter : tis,& hoc potest fieri, di haberi in statu peccati . ita quod iste actus talis .est bonus in penere mori moraliter loquendo: - , , etiam cet talis non si meritorius, quia sne auxilio speciali, nemo d. potest habere gratiam, uel beatitudinE,uel mereri, quae opi-Mi ea tuo est pia in rei ueritate. Hi auri . Tertio est no a u,et circa deletionem peccati, Deus in-Maa stituit legem, P non remittitur peccatum, sine actu mi redi ilium Tri in peccatore,per aliquod tempus continuatum. cundo instituit in aliquo iustanti illius temporis uel in sexta diis sine, remittere illud peccatum mortale, ita ui sunt imaginan Mi l .ea. s. da tria signa naturae in uno instanti temporis: puta u) pecco in eam 3. tot in a, primo instanti est in peccato mortali ,&detestatur . peccatum,& ista detestatio uocatur meritum de congruo, de disposito ad gratiam, Nactus informis, quia est sine gratia.
Et quando datur tibi gratia in instanti, vel in isto in quo disponit Deus,talis di stio ad erat iam, siue meritum de eo toruocatur meritum de condigno, quia in secudo iustati, ruta in b, Deut dat tibi gratiam, do remittit sibi peccatum, dein tertio, est actus formatus. In p G Ex quo sequitur et unus, di idem actus numero continuaver a, d b, est actus insorinis in A, di formatus in bH Ex quo sequitur quid sit attritio, de contritio in peccat
re, ecquomodo disierunt,quia actus detestandi peccatum in
isto peccatore per totum tempu a, uocatur attritio,&per totum tempus, uocatur contritio, quia habet gratiam , ec est sarmatus. Ex quo sequitur munus di idem a s numeroes attritio, & contritio, in sensu diuiso. ita quod sunt ibi idem actus pro nisteriali, licet differant pro materiali.quia 'Quid fixi per habere gratiam, Ec non habere. Et squaeras quid est ati ni . . o tritio, dico p illud atteritur quod diuiditur in magnas par- Maismii tetides ossis. sed illud dicitur conteri quod in minores ρομ'. tes diuiditur. Et ita est cor peccatoris in contritione,& pri
Hic est prima dissicultas. vitiam si quis in primo instanti,
non haberet actum plene moraliter bonum, te continutet illum usque ad instans,b, utrum daretur sibi gratia, & remi iaco peccati: Respondeo quod hoc potes intelligi dupliciter,
aut quia in tali descit aliqua eonditio debita, aut uia habet conditionem cottariam quam debet habere,ut m elomosynam de alieno, uel ut siquis detestetur peccatum, ut appareat bonus hominibus.Tunc respondeo, quod de isto est uerum dicere, quod actu mortaliter peccauit. Et ideo non oportet quaerere an sibi deleatur in instanti, quia non: Si primo modo, respondet doctor,quod dubium est, quia tune inquit dum esset utrum desciat conditio ex patre sita, uel n5:d se dicendum est consequenter. Quaeritur secundo, utrum si quis continuat actum detestadi peccatum puta nolle peccasse, de habeat illum motaliter bonum & in instanti, b, esset, utrum talis tanquatur remi ia' sone peccati, uel non : Respondetur vest problema, sed se- . . cundia Scotum: probabilior est pars negativa, de uerior. Sed φρον' alia est opinio dicens quod fici quia iste meruit de condigno in instanti, te, Deus non potest non dare sibi gratiam delege ordinata. Et ratio probabilitas istius opinionis eii, quod scet in instanti, b, uoluntas de intellectus diuertat se ad aliquem actum indisteremean: Non propterea esset dicendum, uod Deus non daret tibi gratiam. Secundum istum modum
icendi dicitur,quod ad deletionem peccati non requiritur contritio, quia aufiicit quod sit actus uirtutis informis, seu meritum de congruo usque ad illud instans inclusiue, in quo. Deus disponit dare gratiam sibi exclusive. Et si arguatur, iste non habuit contritionem de peccato suo: couceuo: nec acta bonum in charitate:concedo: ergo non deletur peccatum. nego consequentiam, quia ad deletionem peccati, non requiritur contritio, ut contritio, sed susticit contritio ut est meretude congruo, de actus informit. Et secundum istam opinione, iste qui continuat actum ut detestatiuum usque ad illud ii stans in quo Deus disponit sibi dare gratiam exclusue. do mo ritur:talis recipit gratiam, de saluatur . Et isti dicunt ad di ias cultate ni illam,puta uirum talis in isto ultimo instanti potiast ponere obicem, siue peccare. Dico quod non, di ratio est, 'uia metuit de congruo, ut detur sibi gratia in illo tempore.
sed licet lixe responsio habeat uerum de isto qui moritur, non tamen de secutida parte, quia non uidetur quin talis in isto instanti possit peccare. Sed ratio partis tenentis, quod . non est ira, quia lex posita est a Deo, nondimittere peccatu, de non dare statim,donee continuet talis actum detestandi usque ad instant, b, sed parcasum non continuat usque ad illii Ligitur. Ex istis sequitur quod ratio alterius opinionis no concludit,nisi quod duplex est instans in operationibus nostris. Vnum est praemaatiuum operationis. Aliud meriti, de congruo .vi de instans pistimatiuum alicuius est terminus uialterius, in quo Deus praemiat decedentes in gratia. Sed instant meriti de e ruo, viri stans praeuium detestationis in quo detestatis ea adbuc in peccato 1 une dieit doctor, quod Deus non potuit in instanti pixiniationii de lege Oisi nata non dare peccatori prxinium, de istud instans est terminus uita: idest instant mortis, sed non est sede alio, immo potest itata iuste non dare gratiam. Tertio quaeritur, utrum aliquis in toto tempore. a. habes actum detestativum, possit peccare mortaliter in initin i, rities ponere obicem: Respodeo quod problema est, quia Se
tui diceret, quod se quia talis potest et ieere actum peccati mortalis, cum si uiator. Alii autem dicerent quod non
potest sibi non dari gratia . Modo ad quaestionem, pro quo posita fuit diainctio : Respondeo per aliquas propositione .
Prima: actu, requisit ut ad deletio peccati mort/li , dici 'Vum manon requiritur,quod sit formatus, quia talis est in instanti,' MN non erat in gratia. . - letionem Secunda propositio. Actus productus concomitans actum requisitum ad deletionem peccati , requiritur, quo si sor - -- matus, deest formatus, quia actus in b, in quo peccatori da- 'turmatia, de tunc talis actus est sormatiis. Et in tertio signo 'natur laquod est iniminandum, quod in primo inst inaturae detestatur peccatum. In secundo remittitur et pec tum fedatur tibi gratia Sc in tertio, talis actus deletiandi, est formatus,&st contritio. . '
stra quod arguit doctor . Si hoc esset uerum . s
queretur, quod per contritionem non deleretur peccatum. consequentia patet, quia perillud quod sequitur peccatum. . non deletur peccatum.
Pro sotatione huius:s russolui id dubia iam saliua.
384쪽
Piimum prima eolumna, reseeundum illud patet solutis ibidem ad secundum. Istud secundum habet untim modum,ut patet in margine. Et secundum est tale. Vtrum ahq in primo in irami detestationis habeni bonum actum moraliteripossit peccare mortaliter in b. sponsum fuit heri. ideo ad argumemum dicit Scoriis, τ tenet istam opinionem, tanti probabiliorem.& τ non susticit ad deletionem peecati mor talis, ν quis habet bonum actum moraliter in primo instanti detestationis:Sed oportet, di requiritur,u talis actus con tinuetur usque ad in laus. b in quo est actuet praedictui sormatus, ta hoc inclusue, di non exclusiue,'uod probat,quia aliter oporteret dicere, P contritio no eu et necessaria ad det tione peccati mortalis .i vi ne contritione deletur peceat si, quod est contra ueritatem. Et quod sequatur, patet, quia in instanti. non habet excluiiue contritione, de habet gratia:er- to oportet, et continuetur talis aciusu ue ad b, iqesus iuλ i Tunc ad imam distinguo, T set imitur, si pereontritionem non deletur peccatum, quia aut insensu diuiso capitur, aut insensu composito.Modico, Tinsto iudi uiso, uerum est, 'ν per contruio te non deletur peccatum, quia et ut per i lita
in qui est deletiando, di deinde est iormatur, de hoe modo per conti itione deletur perentum. Et de isto mo nego consequenti Sed ii intelligatur i lia in sensu composito, puta P pcontritio . ut contritio est,taletur peccatum, tunc nego illam. Io scapias illo modo:concedo consequentiam. quia noest contra me, quia talis sequitur gratiam,& deletione peccati init ut non delet peccatum pet illam, licet o Mamertis tortu de congruo, sue per contritione continua in lusuὰ usique ad instans im quo talis actus in sit matus,& est contritio. . Dubitat primo, cum pinnitere quatuor modis dicatur, Ectitati. Iu secundum quamcunque acceptionem acceptum, sit uicit ad deletionem peccati. Ideo quaeritur, Mais illorum est persectius, Ec magis susiciens ad deletionem peccati. DP -- Ilao solutione ponit hic doctor acceptabileri regulas anto aliquis actus est elicitus a pluribus uirtutib.8c periectiori burila talis est persectior. aut ab altera uirtute peris, ore. eo tunc talis actus est per emor. Modo dico, ut si tu loquetis
dormiter, puta si omnes illi quatuor a s orirentur,extina uirtute, puta ex charitate, tune dico, u uelle uindicate
aest persectior, i a babet magis de uoluntario. s quaeras
iustormiter, ita u) unum oritur ex una uirtute, de aliud ex iis, , - luribus, tunc dico, P ille qui esseausatus ex pluribu illectior iuxta regulam.
c. . .ecundo dubitatur quis istorum quatuor modorum estes.scacior ad habendum tristitiam, siue rinam. Respondet d Oor,u, duo ultimi modi nullam efficaciam habent ad hoc, qa. praesupponunt tristitiam, ut patet, quia sicut acceptare psam . cli sui erre poetiam, de tristitiam, non est causare illam, quia isti duo actus tespiciunt trissilia tanquam obiectum.&no
tanquam effecisi. d de aliis duobus primis modis s. de ueste imperarium di de alio puta de uelle uetestari. Dicit secundo, doctor ,τ se habent, sicut excedens, Ze excessum, de aliquador unum excedit aliud, Scaliquando e eouerso. Nam qua queposito uelle imperativo, sequitur maxima tristitia, & aliis. 1 quando non,ut patet in hominibus, qui sunt duriores in partibus sensitivis, ita Ῥ nullo modo possunt habere tristitiam, quoniam cuius appetitus sensitiuus, non est actus tristari, vel dolere, eius uoluntas non iacile tristatur: immo disti euiter. di hoc propter amicitiam inter illos duos appetitus existe te,dcopatent in textrus x quibus sequit ut ad dubium,si aliquis habet maximum Melle imperativum, ee nullum sequatur tristabile, idest non sequitur tristitia,alius autem non habet ita esseax uelle det sati peccatum. de sequitur maxima tristitia. Ex istis inseri doctor, in aliquis istorum actuum est maior, uel minor in ordine ad deletionem peccati,quoniam actus euelle imperativum, de consideratio peccati , de nolitio plus delem peccatum, quam ipsa tristitia, de passio. s. Iu,--ν Modo ad argi menta: arguebatur primo proiado. γ poeni non sit actus uirtutis quia rinitere,ieu poenitentia iu miifalia est passio ergo putremia non est actus uirtutis. Antec dens patet,sed consequentia probatur,quia passionibus neq: laudamur, neq; uituperamur ex secundo Einicorsi.sed uirilitibus laudamur ergo passio illa tristitia, seu pinnitere inclis s,lui 'tristitia, non est uirtus Rudetur negando,quia pini tere iri. 4 1 in seu tristitia, noςst actus pinnitentiae, se sessectus eius.puta estis . . sectu, illius uelle imperativi, de effectus considerationis, Senolitionit peccati,qui sunt actus p nitentiae. Io argumetum
prosurroni. i l sum; immo iste aris, et ea uelle imperativa. est uelle actus, se illo laudamurives aliter Glitis p distinctione
de ly poenitere,ea aliquando ea pitur pro uelle uindicate, lese negatur antecedens:quia non est passio, sed actu, ad que sequitur illa passio. Aliquando capitur pro triuitia, de tu uc
nego conseq.ientiam,quia tristitia ista non est act is p nitetiae, sed ipsum uelle imperativum, uel aliquis aliorum quatuor actuum licet Mnu sequatur ad illud. Secundo arguitur omnis pq na, uestri ilitia est in noluntaria: ergo p matelitia non est uirtu .Consequentia patet. qa nulla utitus est inuoluntaria, quia omnis talis est uolutaria. ergo elicitur a uoliintate, ex secundo Ethicorum . ita anteeeden probatur:quia nihil est p nitem tale, nisi quod elicii a tra uoluntatem, sed y itere est poenale ex dictis iupra: i: tur.Respondetur ad hoc argumentum, ut dictum est di iliu-puendo antecedens aut omnis tana secundum affectionem. de commodum ipsius uoluntatis, de se concedo. Aue secuata affectionem iustitiae, de se nego immo omnis talit est uoluntati quod patet,quia ipsa uoluntas impetat illis, ut producant tristitiam de peccato committa. Modo non sequitur. Nna, siue mutem raeli inuoluntaria secundum allectionem commodi: ergo ponitentia non est uirtusummo esto. quissp nitentia esset inuoluntaria.. non sequitur , quod omnia actus elicitus a uoluntate lion sit uoluntarius, eviusinodi est velle detestari peceatum . seu acceptam habere pwam seu uelle imperatiuum , qui est smilrter inmitentia , ut dictum, est.
Tertio arguitur. Si mansissemus in statu innotentiae habuisse mus Oes uirtutes, de tamen non habuissemus miten. tiam, igitur mit tia non est uirtus Consequentia patet, sed minor pr ibatur quia tuac non esset peccatum: ergo ne
que penitentia, coniequentia tenet, quia rinitentia: nihil aliud ea, quam de remedium contra peccatu, sed maior prohatur,quia tune natura esset peris . cuius naturae sunt praedictae uirtutes tale euius quidditate , ues ratione sunt istae uirtutes gitur. Et simile argumentum potest fieri de existentibus in patria, quia ibi habent omnes uirtutes, leti men non haberit pix utentiam , igitur poenitentia non est uirtus. pro solutione huius argumenti quaeritur ut mim in statu
annocentiae nos habuissemus innes uirtutes,& utrum sancti habeant omnes uirtutes in patria, ita quod ibi includatve poenitentia . Respondetur ad hoc dupliciter, quia ali iiiiiii. cunt, quod non habuissemus istas uirtutes morales, uti une iustitia, fortitudo,temperantis, petiuientia, dec.in natu innocentiae, nec beati habent illas in patria,qr probatur Le, quia istae uirtutes sunt supplementu, desectus naturalis in nobi deio date sunt ut tales desectus naturae suppleantur. Sed in sta. cu beatifico non sunt huiusmodi desectus, nee fuissem si masisemus in statu innocentiae, igitur ibi non es lent praedictae uirtutes. Ex hoc inserunt isti .u' tunc non esset cellitat, habet et tot uirtutes quot nunc immo iusserunt. ν hoc maxime est verum de uirtutibus, quae non habent bonum ex obiecto, cuiusmodi est ipsa panitentia. quae habet pro obiecto malum. . peccatum,quod tunc non esset mi e tunc sorte esset patientia.quia neque obiectum eius. Et . dicunt eousmitentet
de beatis, τ non babeam pinitentia, nec patientiam. d. e. 5tra. Ex isto modo dicendi tequitur corollarium, ut in Chri . sonon fuerunt istae uirtutes, quia in ipso non fuerunt isti desectus naturales propter peccatum pruni parentis in nobis
decili ira quod in Girasto non suit riuuetitia, quia in ipso
Sed aliqui alii aliter dicunt, de uidetur declinare doctor,
quia in isto flatu essent omnes uirtutes. quae minc sunt, de P consequens poenitentia, dein beatis est rinitentia i ut, ecabae uirtutes. uiarinitentia dicit unum habitum inclin tiuum ad faciliter uindicandum peccatum in altero, de tu
se . de iste tali, habitus suisset in isto statu, sicut est in patria,& si non esset ibi peccatum, sicut nec est in patria, non propter hoc esset iste habitus superstuus, quia si non inclitaret ad uindicandum culpam, quaeinesset, inclina et tamen
ad uindieandem, quae insulisset, di hoc sulfieit, L scin Deo manet iustitia uindicativa. tamen non uindicativa in se sed in alteriam. ita quod in beatis potest concedi.quod manet, demansisset in statu in nocetitiae.&licet nouit dirassent in se, trimedi te isto haberia habitu uindiciat, si aliqd suillet di nati indicta.Ideo ad formam iuxta secundum modi m reuiondedi, negatur minor. Ea cum probatur, quod ncri ceci peccatum, concedo, er o non es et diritentia, nego consequentiam, quiano solum peccatumactuale est obiectum p niten Daeti. Tatat. Iom.LII. X tiae, secunda μ
385쪽
Quarto arguitur.Poenitere non est actus uirtutis,ergo. Antecedens probatur omnis acturuirtutis est actus uoluntatis,
sed p utere non est huiusmoda: iratur. maior patet,cuia omnis actus uirtutis, est electio quaedam, ex secundo Ethicotu .supposto,quod loquitur hic de uirtute appetiti ua. i. quae est in uoluntate,quia aliter maior esiet salsa, sed minor proba
est uelle, uel nolle: ergo mon est primum. cuia quia uelle nota respou mali. i.peccati. Non secundum , quia si poenitere esset nolle, hoc esset respectu peccati hoc eniale peccare, sed
iste non potest esse actus uirtutis .cumno sit actus electivus,pat Et:quoniam esectio non est in otii bilium 3.eth.c.2. ac imnossibile est praeteritum non suiue etiam Deo 6.eth. cap. 2. Hoe solo priuatur Deus, ingenita facere, quae lacta sunt. R spondetur ad argumentum concedendo maiorem, & negando minorem & cum probatur. nego quod non sit nolle , nee uelle, immo respectu utriusque, potest esse. Et cum probatur quia uelle non potest esse respectu mali. Distinguo, aut uin dicando a. uindictam de commisso imperando, de sic nego, aut prosequendo malum, di sic concedo. Et cum probatur, Uno sit nolle, quia esset respectu huius, quod praeterivit, idest peccati, te se esset impossibilis. Dico primo, ae peccator detestans peccatum, non intendit facere, quod peccatutis no transierit1eeundo dico, et solum habeat actum respectu reatus. qui manet in peccatore post peccat uni, de ideo, ut deleretur talis reatus habet nolle apta uoluntas. Ex quo sequitur,l habet, uelle respectu uelle uindicare, di habet nolle respectu se eundi modi,qui est detestari peccatum. Quinto arguitur.sipet nitere esset actus ulmitis, uel esset uirtutis acquisitae, uel infuse,sed nee hoc, nec illud igitur. Naior patet, in non uirtutis acquis te, quia talis potest esse inlarmis ut est actus sertitudinis, decidest sine gratia, re poenitentia non potest esse informis,quia per illam dimittitur peccatum,quod non fit sine gratia, igitur.secunda pars minoris patet,quia non est actus uirtutis insus et,quia non est actus diligendi Deum,quia no est charitas, nee actus spei,quia non est spes,nec credenda, quia non est sdes. igitur. Et quia omnis talis actus uirtutis infiisae habet Deum pro obiecto, sed non se actus maenitentiae, igitur. Respondetur ad hoc athumen. tum negando minorem, te eum probatur.dico, quod E actus virtutis aequisitae immediate, di sormaliter. Et cum improbatur dicendo. habitus acquisiui potest esse informis, cocedo,immo aliquis insusus, ut est fidei , iaspes, qui possunt esse sine stati a. sed quando dicis non potest esse iniistinis, negatur: quia in nobis ex frequentatis actibus ps nitendi, potest esse generatus habitust nitendi, di tamen istest stare eum peccato mortala, ut eureligiosus deuotus stat in peeeato procrastinando penitentiam. Nam si penitentia capitur
ibi pro habitu ρ nitendi aliam est , quodn on pollit esse in-
ωrmis.Sed si dicas,u, intelligitur de actu poenitendi, qui est insoimis. i. sine gratia. Respondeo , 'si loquatur de actu priuio ad eontritionem:sie nego, quia stit,cum peccato mor
do, sed tunc nego consequentiam . Contra ter Augulimum. nitentia non est sine Deo, sine ratia, ditiue eontritione, ergo male dicis, ut nuntentia possit stare eum peccato mortali. Respondeo, ae duplex est poenitentia.Vna est mictuosa, deest quando dicit actum cum itu .i.cum consequutione gratis. Alio modo dicitur poenitentia praecise,& uera,& illa dicit tantum actum uindicandi, quando ergo dicitur,etpoenitentia non est sine Deo, sine gratia, sne eontritione, concedo de ita nitentia tructuosa, sed de pinitentia loquendo,
prout dicit actum uindicandi tantum: nino,quia poteri stare cum peccato mortali, quia est actus moraliter bonus.
QUAκRo tertio. Vtrum maenitentia uirtus sit tantum unius nae inflictaua. ideaeutrum ponitentia uirtuς,in linet tantum ad tristitia, di non ad alia opera poenalia .
Pro solutione huius quaestionis notandum est, quod ratio huius quisti est eo, τ dictum est, u poenitentia est poenam
tenere: seu misi alia est ponae tenentia. Ideo quaeritur, utrupe nitentia uirtu ,st tantnm inclinans ad tristandum, &noa ad ieiunandum,&peregrinandum, &c.i. ad unicam poenam
Liaiat pro parte negativa, T non sit institua unius Huae tui tripliciter arguitur. Primo pinitentia est uirtus: seu iustitia
secundu lege diuina, sed Deus, mustitia diuina uoluit peceatam deleri,per plures Naas:igitur non est tantum unius 'nae infictiva. Minor pax tyrimo, quia praeopit poenam cordis, ibi scindite corda ura.& ibi. Constemini alteruti die. ubi praecipitur maena oris, & ibi illud saluatoris: Facite dignos fructus p itenti xl xcipitur pane opem. Pro solutione ponit unum problema doctor, pro regula. uidelicet,quod cuicunque virtuti appetitiuae, correspondet unum dirimen prudentiale in actum,quia ibitis non exit in actum, nisi prius reguletur a prudentia seu a dictamine prudentiae,& heiustus, di prudens,& Ideo qu ritur, utrum unata eadem prudentia diciet de actu iustitiae, di de actu torti tu dinis,&e.vel alia,& alia prudentia, sit uniuscuiusque uirtutis m oratis: Respodeo quod secundum Scotum tot sunt prudentiae partiales,quot sunt uirtutes. Li ratio huius est, quia seut non eodem habitu se habet agens ad omnia agi bilia . ut faber, & pictor , Ece. non eodem habitu exit in actum . Ita simili, nec omnes uirtutes eodem habitu prudentiali.Ex quo sequitur corollarium, quod dum poe- autentia sit uirtus moralis, oportet ponere quod sibi cori spondeat aliqua regula prudentialis in intellectu . Tunc doctor dieit,quod talip nitentiae ponitur correspondered plex regula in intellectu. vi iugula naturalix directiva in actum meriti. cuiusmodi erit: omne malum est fugiendum. Abare uia directi poenitendi supernaturalis e coquia disciat quod rinitentia est iaciendae propterea scriptura elamat Psnitentiam agite, di pppropinquabit vobis regnum Dei: quod est iu nobis mere creditum. Ideo eu habitum pureuelationem,quia in sacra scriptura reuelata.Modo loquamur in quaestione de regula naturali directiva quae sempermanet eadem in peccatore ante de post peccatum,quia seni per habet illud iudicium, malum est fugiendum, de peccatum est detestandum. Ideo manet uni tormit et in utro quoque statu. Sed si dicas de regula directiva reuelata, i, non uni imiter se liabet in omnibus, quia lumEdirectivum, s ueista regula, intelligitur de reuelatione, maior est in sciente sacram scripturam, quam in riistico . Et ideo illiud lumea non est una forini ter in omnibus et quia respectu pluriun i finium detessatur peccatum . docto, quam a rustico. Ideo ponuntur duae conciusiones pro solutione quzstionis. Prima concluso. I nitentia virtus pro quanto exit in ctum per ri gulam directivam naturalem, est tantum unius poenae inflatua: quia tris aer quia ista non diciat nisi simpliciter esse instandum, & non de ieiunio, di de aliis ponis. seeundaeoclusio. P miraria uirtus pro quanto exit in actum suum mediante illa doctrina reuelata, non est unius petnae tantum ut fictiva, sed plurisi secundum leges diuinas, ut probatu e per tres auctoritates ante oppositum,quia praecipitur nobis scindere corda nostra, & consteri, & facere stuctus dignos poenitentiae in plurali. Ideo primo modo non tantum dolendum est de peccato, sicut secundo modo. Sed cotrahoc, qacucitur arguitur.si rinit etia innitat regulae reuelatae.sequitur si actus uirtutis insuis,& non aequisitae: d hoc est corra solutionem data prius ad ultimum argumentu praecedentis 'sinis .consequentia patet,quia illa uirtus moralic non est acquisita, ius tegula habetur super- . naturaliter Sed regula poenitentiae est reuelata. ergo poenitentia non est uirtus acquisita:immo in Lia: Respodetur:pro materia argumenti ponuntur quatuor. Primo,* in omnibus doctrinis tam speculati uis auam praelicis,quam iactivis, aliquid nouit supelior quod no nouit inferior,aliquo modo nouit aliquid superior, quo modo non nouit inserior. Pro euius declaratione supponitur disserentia scientiatam latiuae, ec practicae, quia finis primae est speculatio,&sinis ultimae est opus.Exemplum Mimae ut i hilos lita naturalis, quae docet speculari. Exemptim secundae, ut Philos phia moralis, quae docet bene uiuere.
Seeundo notandnm est,ui aliquae scientiae practicae dicuntur factivae,& aliquae activae.Primae sieut ars,&e.similia. Secadae sunt prudentia, Ac ilosophia naturalis. Tertio nota, P scientie subalternantes, de pluribus eo derant,quam scientiae su salternatae, quia superior stilata scit aliquid quod ignorat inferior:ut se habent medicina, di Philosophia nat ut ali ,Geometria, di perspectiva. Quarto, nota quod in virtutib. possibilibus naturae humanae qda sunt riuarum finis non potest naturaliter attingi. ut uirtus castitatis, di paupertatis evagelicem uaria finis est beatitudo,quo pol attingi cogniticuri naturali: de istae ordin t
386쪽
hominem ad sinen qui est muti quarum regulae sunt nobi reuelatae in euangeliis.Quaedam uero sint uirtutes natu- humanae possibiles,quartini finis potest alti si ratione naturali. ut sunt sortit vita, iustiti die. ad quassu nicit cognitio Maturalis, ut hic datair unum simile in inrtii tib speculati uis, di tegulatinis quia incognitione mimorum polluinus deuenire iure, ne naturali ad cognitionem aliorum, ut sunt istae Deus est trinus, di unus: Deus est infinitus et Deus est obiectu beatificum, dccide ita in proposito est dicendum. Item nota, V non est di um uirtutes morales. qi innituntur tegulae iustertiaturali, esse minus uirtutes,st aliae, quae habent regulam naturalem, qua uon habetur per reuelati nem. Ideo quia tegulae supernaturali innititur net nitentia, no tollitur per lio equin mitentia iit ita uirtus, sicut alia uirtutes si alet, quia regula directiva in actum uirtutis, quae habetur per reuelationem. non est minus prudentialis, stilla, quae non ite habetur, te ergo regula praedicta non tollit, quin praedictae uirtutes, quae hixi innituntur snt uerae uirtutes, sicut aliae quae regulae naturali innituntur. Antecedens patet, quia ueritates reuelatae sunt ueriores,& excellentiores illis. quae sint naturaliter habitae:ergo tales non sunt minus dire iiuae in actum uirtutis,et aliae. Antecedens patet,quia sunt tantae meellentiae, linteilectus uiatoris non potest ad illas attinget Secundo probatur idem quia ueritates reuelatae hahent maiorem certitudinem,q aliae ergo non est dicendum, T uirtutes,quae intutuntur regulis reuelatis sint minus uiris
tutes, i aliae. Antecedens patet, quia certitudo fidei certior ea scientia ipsa, licet non sit ita euidem licut scietia, qui, ta. lis imittitur resulta in talibili, puta Deo qui non potest tali re, neq; salli, certitudo scientiae innititur principiis, qu*non tantua in libilia, sicut Deus.
Sexto est notandum ad materiam argumenti,u uirtutes, quae Minuuntur regulae prudentiali reuelat , non minus sunt virtutes morales,q aliae,quae innatuntur regulae naturali. I'a- ω hoe ex signi dicatione uocabuli,quia virtutes morales dicuntur ex consuetudine firmata,quia ex frequentatis actib. generat ur in nobis tales uirtutes. Modo patet ιν licet hibitiis prudentiales innitantur tegulae reuelatae, non propterea
mi s debet diei habitus moralis,ealij, sit sc suit, & est generatu eodem modo inclinat, sicut abi inclinant.
Qitibus notatis res Meo ad Grini argumenti, nigaudo consequentiam.Et cum probatur, dico P uirtus moralis est τρι- tu illa qua innititur regulae supelliaturali, licuita aliae, ut P αα πιπιο notabilibus prae habitis. Dubitatur primo hic.Vtrum uirtute luminis maturalis possit cognosci a nobis peccatum iab propria ratione peccati , inquantum est a Deo auertivum,ia extera, quae patet in te . t Respondet Scotus uni eo uerbo Lquomodocunque sit naturaliter eosnostabile a nobis peccatum ei sedet inadum, Scpuniendum sub ea ratione potest Labere pro regula pς nitentiam primo mo dictam, secundum T innititur regulae naturali prudentiali,et csemper peccatum est fugiendum, di desu sandum ouia ip dicat talis regula. Omne malum est sugiendum edi undum pollentiam secundo modo, prout ioni- itur regulae reuelatae , multipliciter est puniendum peccatuseeundum inulas diuinas Respondeo tune ad dubium,u i potest tune cognosci a nobis naturaliter, sub ratione .ppila.
Sed s quaeras: utrum sub rone peccati, sit a nobis cognosciati sociis t
inquantum est carentia rectitudinis Meseondeo,' int, nosci, et eius priuatio psit e nosti Sed se est, et freti tu est supernaturalis, ut puta legis diuinae, e No di mus pri uatio,& sic nee ipsum, nec eius priuatio sunt a nobis cognoscibiles, sed si tetaitudo sit legis naturalis,quae est rccium dictamen, ita dico et sic. Ad a gum Et a quibus primo se arguebat,nnius culpet deordinata ,reordinatur per unam maena, eiso Psi itet est unius rinae, tantum i ictaua,consequentia patet , quia non dieitur mirentia iis quia insipit ritiam reordinatiuam culpet. Sed antecedens patet a simili,quia scut unius de ordinati ni, ea tisi una ordinatio, ita unius culpa est tisi una maena.s,iatiis Resin nato, pena, di culpa possunt considet ariduob mo- . h.ῶ dis. Primo secundum se. mando m5 ad luislatore, in tum per culpam offenditur.& inquantu per pina sit ei satisfactio. a P . primo mo coe o, P una tam reordinamur. Sed seeundo lo modo nero.Sed per tot,quot Deus ordinauit. reordinamur. in . . ., secuncos Uni culpae correndo marina secundu aequa-. litatem iustitiae:einop tentia uirtus, est unius rinae insi- , . ctiua tantum:eoni uentia patet, quia pinitentia uirtus, est ι a iustitia. Amece u pater, quia qualitas iustitiae est, aetina poena correspondeat uni eulpt. Respondeo ut prius, qasi capiantur pina,&culpa, prout pcena dicit punitione, secundum intentionem , di legem legislatoris, sic nego: immo tot pQuae correspondent uni culpae, quot uolui tueus Sed si capiatur pena alioniis, hoc eas: eundum se,concedo ans, de nego coniequenti. Et si arguas ergo Deus est crudelis, nego ulequentiam, di io est.quia punitio qua punitur alius p
eator,non fit gratia puniti Dis e. sed hi py bonum cori S ppbonum lesiue latoris. N pr 'ter itum illorum quibus data
est lex,&ue ratio istorum finiuiollit rationem crudelitatis. Tettio arguitur si Poenitetiae virtutis est unus actus, emo
eius est unu obiectu, ergo panit etia est unius pinae tui inflicti-ua,consequetia patet, quia obiecitam illius aiatus est tristitia, di illa est una. igitur. Respondeo, i illa pana. uel illud obiectum illius a ius, non est praecise tristita sed sunt tot Paenae quot Deus uoluit inii si peccatori.
VARτο quaero.Vtrum p sacran poenitetiae deleat culpa.- Pro euius declaratione est notadum, v doctor in hac quaestione uenit ad principale intentum huius distinctionis. Pio cuius solutione est aduertendum illud,u fuit dictum in prinia qu stione huius uidelicet ae illud, quod remanet in peccatore transeunte actu peccati vocatur reatus, uocatur culpa, uocatur obligatio, bc quare fit,ia a quo, uisum fuit in prima quaestione. Quaer. tur hic.Vtrum remittatur ista oleigatio, uel reatus per sacramentum penitenti Pro parte uera de a rinatiua. Arguitur.quod sic.quod patet aucioritatibus τι sti, quoi uirenti seri in peccata, dic.igitur.
Ille sunt tria uidenda: Id est in ista quaestione tria quaeruntur. Primo quid est ratio, idest dissi uitio huius nominis, sacramentum rinitentiae, secundum, & tertium, suis i mi patebunt.be primo dieo,u sacramentum rinitentiae,est absolutio
honaruis rinitentis,sacta cum certis uerbis, de eum deb: taintentione prolatis a sacerdote iurisdictionem habente, ex institutione diuina evicaciter significans absolutionem auι- mx a peccato.
Dicitur, est absolutio hominit. Ex quo sequitur, uis' nitentia est sententia absolutiva,
qua te denunciatur abiolatus. Dicitur hominis.
Ex quo sequitur,q s5d si aliquis malus angelus in eorpore assumpto uenit et ante sacerdotem, de cotiteretur peccatum situm, de absolueretur', ibi non esset sacramentum pluit tax, quia ibi non esset absolutio homnis. Dicitur p nitentis. Ex quo se luitur, uod si aliquis fictus accedat ad sacerdotem, de consit caer licte, de absoluatur, ibi non effet sacram tum,quia non est materia debitaaui uius p niteutis, sed Potius irridentis. Dicitur sacra certis verbis. Ex quo sequvur u mutus iacerdos, licet habeat intentionem absoluendi, de absoluat aliquem, non est ibi sacramentu, quia non est facta eum uerbis debitis .iaeum certis. Dieitur, cum debita intentione prolatis. Ex quo sequitur,l nullux sacerdos usu rationis carens potest conier te istud sacramentum. licet de facto absoluat. Dicitur a iacerdote. Ex quo sequitur, τι ullus praeter sacerdotem,licet site clesiasticus.licet proierat ista uerba, non confert sacramensum, quia ibi non est minister idoneus. Dicitur, iurisdictionem habente. Ex quo sequitur,o nullus sacerdos, poenitentem non suta ditum potest absoluere, eo quia non est sua materia. Dicitur, ex institutione diuina. Ex quo tequitur,quod poenitentia sacramentum, est proprie sacramentum, quia nullum creatum. liue nulla creatura, potest instituere aliquod signum fgnificans essectum sei ritualem, puta gratiam, nis solus Deus, ut dictum est de ia. eramentis superius. Dieitur .ein citer significans. Ex quo sequitur, quod absolutio enitentialis ea fignum aequivocum,quod aliquando habet Qui steatum,&aliquando non idem . sed aliud est, ut osculum: paret de osculo Iu dae, ε Magdalenae... Dicit ut absolutiqnem animae a peceato. D. Pet. Tatar. Tom. Iul. X , Ex
387쪽
mmitentiae: est sacramentum poenitentiae, quia non est signum sevii bile, factum super peccatore subdito.ego te absoluo, die. Quo Ao S nev NDuri AR Tica L M in quo aerat ut . utriam aliquita subsit rationi poenitentiae.i. utrium
a cat aliquid in se salsum, uel ditat aliquid nipostibile, sicut 'huie nomini,chi intra,cui nihil subest in re. Respondeo, lhule rationi nominis iliqvid possit sube Ie. Secundo, quod non est tantum possibile,sed congruum fuit. Tertio, quod ita factum est. Pro declaratione primi suppono, quod Deus eirca erea turam suam potest causare aliquem evectum inuisibilem, de quo secundum Scotum nullus Theologus habet dubitareSecundo suppono,a istum est ectum inuisibilem, Deus potest signiscare aliquo ligno sentitati, ut de se patet,quia possu ut homines illud sacere,ut patet de rege Assuero, et in lignu am ris sui qui erat essectus inuisibilis, porrigebat uirgam, quae erat lignum sensibile. Modo ad pro situm Deus poteti pi ducere essectum inuisibilem super poenitentem, puta gratia pratum iacientem mediante ligno sensibili, puta mediante line, ego te absoluo,&Mgitur.se patet primus punctus, qui
De seeundo puncto, uidelicet, quod hoe non tantu Deus potuit sacere,immo congruit facere, patet pruno. ut ea quae insensibilia sulit, per seusibilia crinoscantur, iuxta illud Pauli.Inui libilia Dei, ScriSeeundo congruit,quia a solo Deo ponitur signatum, puta gratia, ergo ab ipso debet poni signum istius eiiectus, er po tationabiliter iacium est, ut a solo Deo tale signum com
Tettio quod illud i gnum sunt uerba signis eatia, ut sunt ista,ego abioluo te,&c.quibus uerbis ita si sititicat ut abi Olut io animae a peccato . quod aliis quibuscunque non potetit signi dicari. Ex quibus inseri doctor, quod poenitentia sacramentum, est sententia dissimi tua a iudice, absoluens reum, Ec non condemnatiua, is quo sequitur, quod duplex est sententia. ruet dam est eondeniciat tua. Alia absolutiva. Condemnataua, ut erit illa ultimi iudicia. Abi ouatiua uero, ut est in lacramento poenitentit. Sed nota quod sententia potest prostari dupliciter. Vno modo commissarie:Alio modo principaliteri ideo dicit doctor, in saeerdos proierit ministerialiter, di committarie, sententiam,& non principaliter.Ideo concludit, quod oportet ea quae sunt infima, ad supera, per medium reducere, ergo congruit, τ ille qui absoluit sit iacerdos, quia intima sui peccatotes, bc suprema,est ipse Deus.& medium s uni ipsi sacerdotes. Ex quo sequitur,quod materia, de poenitentia subaluternat ut doctrinae deiudiciis, de ratio est, quia sua principia recipit ad ipsis, quod iudex debet absoluere inuin iubditum. Ex quo sequitur corollarium, lin ecelesia duplex est ib-ru.uidelicet publicum coram epi icopo, ec priuatus coram sacerdote.Tunc dicit doctor, qu Ad non sunt aliqua uerba determinata specialiter, secundum que reus absoluatur, sed susticit,quod exprimatur actus sententiae absoluentis, dec. Et squaeratur, quare hoc dicit doctor: Dico,quod ideo, quia in doctrina de iudieiis, non sunt aliqua uerba determinata a solutionis:Et quia ista materia subordinatur illii. Ideo est ita dicendum hie, sicut ib Lx quo sequitur,quod non teteridi- dicere:a peccatis tuis absoluo te Ex quo patet,T illa uerba, dominus noster Iesus Christusitie: sunt ex deuotione, di non ex neces litate, sed tantum ista absoluo te a peccatis tuis. vltimo congruit,quod talis sit penitens, quia aliter talis non est absoluendus,quia proteruus, ta obstinatus in peccatu, ideo non est capax pinnitentiae. De tertio dico, T ita iactum est,quod Deus hoe fuit, ad sipniscandunt absolutionem animae spiritualEi peccatis, hoerat et, sacra scriptura dante testimonium. Ex quo sequitur,τ confessio non est facienda lateis, in mo dieri do eiu periculos est unde talis consessio ex uiopem perari, mi ii ualet, quia non elisacramentum, Leet possit ua re ex ui operant i , quia pollet esse cum magna deuotio .e,&contritione, quibus merebitur aliquid apud Deuconfitetis.Dices, ratione quare dicit docto quod est periculosa, Quia leue alio eius non est reuelario sacramentali , con-MMai. . Idco i uel leuelat ab illo uico, qua auditet, ecsc .Laetias ita esset in detrimentum eonstentis, de auanwm ad tertium attic uiuus,& lConsequenterponit doctor solutionem quaestionis, in qua σι tali sis. quaeritur, utriam deletur culpa, de reatus p p est cutiet sa- scramentum: De hoc sunt duae opiniones. 1'rima est magistria Se uda est Seori. Pro prima opinione est notandum, P magister comparat o . in saeerdotem nouae legis, sacerdoti l est,siue ueteris iVis, ga oriri incaseut ille habebat mundate lepram, ita sacerdos nouae quae M. habet mundare lepram spirituale quae est peccatum, io dicit magister,* sicut se habebat laeet dos ad mundandum lepram corroici .in ueteri lege ita se habet sacerdos ad sa nandum lepram spiritualem in lege euangelio: Sed se est, in sacerdos ille legali non sanabat infirmosupra corporali,sed solum sanatos eos ostendebat Ita ergo di iacerdos novie legis non sanat nec mundat leprosos spirituales,sed tantum demonstrat eos, de ostendit tales esse mundos, seu tales esse sanatos, per illa verba. Absoluo te, letata quo sequitur,ae se dum illam opinionem, respondetur ad quaestionem per duas
concitatione .Prima est negatio, & seeunda affirmativa. PCnia conclutio estSacerdos nouae legis absoluens pomit intem, non remittit culpam, nec peccatum, sed ostendit eum esse mulidatum, de immunem a tali culpa. Ex quo sequitur, in per poenitentiam non remittitur peccatum formaliter, ita tantu in ostensue.& ista est secunda conclusio. Contra istam concrusonem arguit doctor uolendo probare oppositum eius. Primo sic.Sacramentum pinitentiae est delectuum peccati morta is :ergo per sacramentum istud delet culpa,& per eonsequens noti solum ostendit illum esse mundatum aculea . Autecedem patet institutione huius sacramenti,quae suit ad hoc, ut patet per auctoritates sanctorum. Conse luentia patet, iura alias iacerdos non mundaret a pec caros rinaliter .ileri initentiam, quod est contra commu- nem opinionem doctoruli Et per consequens oportet dicere, Upeccatum remittitur per contritionem tantunia. peractum detestativum peceatorum quod est salsum. Secundo arguitur data ueritatenuius opinionis, sequere tur. p pinitentia non es a secunda tabula post naufragi sed hoc eli ita sum,quia coli a Hieronymus de cotta alios doti res, igit, qd sequatur patet, 'a se databula poli naufragia liberat a ps' a talis naufragii Sed hoc non est, nisi per psaltentiam: igitur p nitentia delet peccatum, di no tantum per istam ostenditur taliter ese mundatum,erso linquitur opinio, tanquam tali a.
Deinde doctor ponit sua resolutione pro quo est notadu, opinis
Ψ Deus seeundum leges suae sapientiae determinat in nobis Primas aeiscere primam gratai per baptaim ec rini tentat.' uia in ia νεν .diau tib istis conicit nobis statia . Patet per dicta saluatori . Qui erediderit, di baptizatiis merit, saluus erit. Sed noni Iuvatur quis sine gratiarigitur datur in baptismo. Patet de ponitentia per illud. irinitentiam agite, &c appropinquabit in uot regnum ellorum, sed hoc non fit, iusi mediante gratiarergo datur nobis gratia in hoc sacrament Secundo nota, T licet Deus ordinauerit hoc quod dicta est,non tamen alii gaui epotentiam suam sacramentisa.quin absque illis posset novis conferre gratiam,ut patet de Cornelio, qui anteu mitte. retur ad Petrum, di baptinaretur ab eo fuit iustificat ut, ut probabiliter tenetur.Ita PDeux potest date gratiam sine sacramentis, quibus sibi placet, N non tantum absolute, & simplicitet, immo de lege ordinat quia non alligauit sacrameatis potentiam suam:Exquiruissequitur, V ad consequenda gratiam qua iusti scamur, posita in duplex uia per leges diuitias. Vna est nil motus niterior, quae debet antelusi pr. -
adultis, quia de pueris, qui saluantur per bantismum hae tanon potest dici . quia non habet actum deliberatum , ut patet de Iob, qui in uetera lege saluatus est sine eit unciatione , tantum per bonum: motum interiorem , quo se humiliavit Deo, di consecutus est gratiam . Alia est per . sacramentum baptismi quibus consequitur quis gratiam primam . Tune respolideo ad quaestionem ponendo ca-ium, quod quis peccet decem peccatis , Ec post aliquod ritempus recognoscendo peccatum suum dicat , peccaui, di iticipiat detestati peccatum suum remisse , ita quod non sit detestatio illa meritoria de congruo , sed tantum . habet remis,4 nolle peccasse . Tune si quaeratur , utrum huic dimittatur culpa per suam detestationem: Rispondetur, quod non eo,Vnon habuit detestationem peccati , it 3i Mensam, ut Deus instituit habere,&uolo deinde, quod iste . Ductuat sacerd8tem, ciccustratur: ac non est dicendii n
388쪽
se insumis non rem stratur sibi percitum,quia hoc esset ni is duraim in fide.Ideo dico, auod huic remittit ut eulpa,quia deiectus illius motus interiora , reletur sine sacramentum niten tiae,& Hauium: igitur dicendum est, ut patet per tuum casum,quod per poenitentiam remattitur reatus, de culpa, uel peccatum,& recipit gratiam uirtute caeramenti, supplentis desectum motus interioris, non tussieientis ad rem iis onem eulpae,quia non erat intensus, ut debebat esse. Et si quaeras, quae ei culpa, di poena : Respondetur ut dictum est. Uidem actus est poena, di culpa, di teatus, quia inquantum uos active agimus: est peceat uni, Se cul , & inquantum est carentia rectitudinis,est poena,quae inest nobis, comissa culpa. Ex quo sequitur, quod seeundum doctorei culpa siue reatus, siue peccatum, quod dimittit ut per punitentiam, uel uirtute eius.
Sed si quaerax quid ad magi strum sententiarum, S auctorit tem Hieronymi, superquam handabatur: Respondeo quod
concedo totum,quia nihil contra nos, quia beatus Hieronymus nihil aliud uult habere, nisi quod sicut se habet sacerdo vetetis legis ad leprosimi, se sacerdos nouae legis ad leprosum peccato mortali, sed non praecise sacerdos nouae legis, se habet, sicut sacerdos,ueteris legis, a sacerdos, no solo ostedit leprosos esse spiritualiter mundato . sed etiam mundat
ipsos commissarie, aucioritate diuina libi commissa. Ex quo sequitur,quod non est desperandum de salute animae quantumcumlue peccatricis licet non habeat illam displicentiam quam debet habere pio suis delictis, sed sunt tale iuuandi, quia si v nus bonus motus interior non suiscit, sacrametum pinnitentiae supplebat deiectum in eis. Dubitat ut υtrum poenitentia eo modo quo disputandum est de illa, uidelieri capiendo altero quatuor modorum, sit sacramentum pinnitentiae uel non Respondeo quod enit c ntia secundum ista, sigirificationes, non est sacramentum tet,quia lactamentum est signum sensibile signis eans,&αded poenitentia quocunque illorum modorum capta, no ethsignum sensibile, cum sint motus interiores igitur Secundo dico, ae poenitentia secundum istas quatuor acceptiones potest diei, uel eoucedi sacramentum poenitentiae se dum eonstructionem transitivam,quando constructibiliation re serutitur ad sonu ieem, non ut dicendo creatura salis , idest
quod est ipsum sal, sed benedicendo, capa Petri, &c. Ita uel la seeundum,quid potest dici poenitentia sacramentum,quia est aliquid iaciens ad sacramentum enitentiae, sed non se eundum constructi ovem transtrinis, quia non est ipsa pce
Consequenter ad primum argumentum quo sic artuebatur,sne punitentia deletur eulpa ergo per sacramentu poe nitentiae non dimittitur peceatoris. Duentia est nota, sed antecede is patet, quia ad solam promissionem recipiet di sacramentum, uel poenitentiam dimittitur peccatum, ut patet . nutebor aduersum me iniustitiam meam domino, de tu remisisti,&c. Respondetur.τ regulariter, de uniuersaliter per sacramentum poenitentiae deletur eulpa, licet in casu dimittatur line illa, ut quando quis rapit ut in detestationem suorum peccatorum, quod mediante illo excellentus ino moris dimittitur tibi eulpa,ante j venit ad sacerdotem . licet euhoe debeat vetii res possibilitas assistit, ut constet sibi de eritissione peccati,seu quia aliter, non sibi constaret. Et etia . tenetur de lege diuina politiua . Ex quo patet quid dicenda est ad argumentum. Secundo arguitur sacramentum poenitentiae non datur dignὀ,nis iuscitatis a morte mecati. ergo per sacramentum nitentiae non deletur culpa. Consequentia est nora, quia ii se iustis catus, ta non habet peceatum: emo non deletur. AnteceS---θ
concessum mi sacerdotib. mmutare pcmam. Ita π imagitiandum est v quando Deus iustis eat aliquem, in primosigno dimittit tibi culpam. In secundo. commutat meni aeter nam inpwam temporalem, di sacerdoti committit, ut commutet eam sibi, secundύ susi arbitrium, per decem dies, dic. I ii tertio, ille talis totaliter est absolutus a culpa, & a mare terna. Modo dico ad auctoritatem,l illud de Lararo relascitato, non fuit, nisi in signum, et prius peccator debet mundari a Deo, qdetur sacerdotibus ut mundetur.Et ad alias auctoritates dico, et sacerdos non dimittit peccatum, ut medicus principaliter, sed ministerialiter,& eommi uarie, Tertio arguitu GSacerdos legalis inueteri l Ne non munibat a lepra corporali, ergo nune non mundat iritualiter, Respondet ii quod idem iacit modo sacerdos, neut ille, ted non praecise,quia ultra iacit iste,quam ille, i a mundat madiante sacramento poenitentiae,quod non saeiebat ille : Et si
Erras, quando ost dat eum esse mundatum a peccato: Rendetur, quando dicit. Ego te absoluo, die.Sed non pro nue pro tune, quando intelligitur iacta ablolutio animae a peccato,quod est in illo instanti, in quo uerum est dicere, iste est mundatus a peccato, uel in tempore sequenti, ut patet Psmile de baptismo,quia ostenditur quis esset baptiratus, quido dicuntur illa uerba, sed non pro tune, sed pro instanti termitialite illam prolationem uer rum. Haec ae penitentia.
dens patet, primo de Laχaro, qui primo fuit suscitatus,&deinde datus discipulis, ut soluei .ereo ita a simili prius mor tuus in peccato mortali debelles Iesuscitatus, de deii e d bet dari sacerdotib.ergo p nitentia non datur, nisi suscita
tis a peccato, dic.ut patet intellecti .Respondeo negando ait tecedens. Et cum probatur concedo, ut in casu di m est, vsuscitati dat ut gratia , & non per panitentiam eo , quia possunt esse s ne pereato ante eonsessionem, per bonum motum interiorem, sed regulariter. uniueis it et salsum est,
et sacramentum non detur nis iustificati .
iis quo notanda est,et duplex est eossessio. laudis, Be fraudis. Prima est actio gratiar si Sc issa n5 psit fieri a iustificatis, quia noest speciosa laus in ore peccatoris. Alia est eonsessiose audis. i.de traude,& ista pol fieri ab existente in neceatoti in sonat in ore eius. 46 ad auctoritates dico, er duo tue
T 1icvτ de praedictis auctoritatibus:&e.
Circa istam distinctionem quaero, utrume ut ibet peccato mortali correspondeat satisfactio propria. Pro euius solutione notandum est pri mo,quod Aristoteles dicit in ethicis, Ppoenae sunt medicinae aegritudinis, non titum sanando,sed etiam praeseruando:Ita etiam spiritualiter
loquendo dictum Aristotelis uerum habet, quia poenae sunt medietnae peccati,quibus sanamur ab aegritudinibus, dilan-
Secundo nota v satis fictio, est peccatotu causas excinde re,siue extinguere:& surge atomb. eorum aditu non praebu-H.Ista propolitio duas partes habet . Prima resti Qt pe cata praeterita, de secunda peccata praesentia .ded citi turdi uicultas , quomodo possimus nos peccatores excinde re causis peccati,quae non sunt , nisi semes peccati, sed sames peccati non pol a nobi ς excindi, igitur neque ea usae.
Plo solutione notes. ii causae peccati sunt duplices quaedasunt remotae,ut tomes,do de quibus dicit argumentum, Ece.
Aliae sunt propinquae,& proximae, ut sunt, asones peccati ut tempus, bc locus, reconsuetudines peccandi quaestio intelligitur,quod nos debemus extinguere causas peccati propinquas, de non de aliis remoti .
Ideo pro soldtione quaestionis nota. supponit Scotus, Fst aliquis idem numero qui habeat multa peccata. secundum quod dictum est de peccato quod multipliciter si obligatus. Secundo supponit, ut ex saeta scriptura habetur, quo pluribus peccatis correspondent plures prenae. Modo sensus questionis est utrum luxuriae ita correspondeat ieiunium , quod non alia poena, e c. Similiter dicatur de quocunque alio peccato. Ideo pro parte uera,ec asiit malaua, arguitur determinatae culpae correspondet determinata pgna, ergo euilibet peccato mortali coirespondet aliqua propria satisfactio. Probatur, de eo firmatur auabus auctoritatibus.Prima apocalyps , quantum glorificauit se in deliciis tantum date illi de torvito, te luctu se non intelligat secundum aequalem quantita tem,quia Deus punit citra condignumΔed debet intelligi iis eundum proportionem, ita quod si sensus tantum, quantum iste glorificauit se magis in delitiit, quam iste alius tantum date illi tormentum, de luctum . Secunda auctoritas P
'Rxspo Noxo See.l primus articulus determinat de δε-
tisfactione generes i. te improprie, ut eor indet cuilibet neor inoptimo articulo runt quinque partes.In prima
deteraunat de quid nominis satis iactionis. Secunda Dixeato, dein i
389쪽
determinat,utrum sit nobis po sibile satisficere Deo de peecato. Tertia determinat in quibus coiiiiiiii latissactio. Quaeta par respondet ad qu*ltionem. Qui ii pM, reipondet ad
sei antum ad primum articulum dicit, P satis iactio,e red
ιιε. ditio uoluntat i a x qui ualentis, alias indebi ti .
Dicitur redditio pro quo nota. F abibluta datio, ta redditio.diiserunt, quia absoluta datio, pr supponit nihil actum circa istam rem data Sed redditio alia uia dicit circa. id quo liquis reddere dicitur, quod tenetur. Ideo praesupponit ut tertio quod ideo est redi titio, ut quando quis dat eleemosynam pauperi, tunc redditio ducitur, quia dat, quod leue,
tur dare. IM,I, , fis D Otur uoluntari , Exq io patet, P omnis satisfactio, debet ei se uoluntaria. Ex quo sequitur, damnati non sati,ia Λών Di mni ἔ,qu non iuui r acceptant, licet patiantur.&di fienati, curia istorum patet ex dictis. Dicitur aequiua emis, pro quo nota,quod dupliciter potest dic, aequivalens, aut in re, ita quiad tantum fit de poena data. quantum ibit peccatum, uel aequi ualenter, id est in acceptatione diuio quin primo dicitur satis ictio aequivale, in accepi xtione illiu ,cui si satisfactio. Lt isto modo una lacrymae ii suisciens aequivaleus multorum peccatorum iu acce
Dicitur alias indebitum .Pro quo nota, quod redditio potest seri duobus modis uno modo, quod alias est indebitu. Alio modo quod ex debito. Exemplum, ut sortes dedit Platoni deeem Dummos,ut eras habeat, illa dicitur redditio ex debito tantum. Exemplum primi, ut siquis accipiat hodie decem nummos, ta cras accipiat decem, di deinde decem, tu est iste reddat tantum decem non sufficit,nec satis: acit, quia alias deb.tumad dicit alias indebitum. Exemplum, ut ego obligor ieiunare sextam seriam pro proprio peccato , de ieiuno, non satisfacio. quia alias debitum, ideri quia obli- , soraliunde. Et ita est in propolito loquendo de peceatis. Ex quo inieri doctor, ut ilia est ratio qiud nominis, generaliter loquendo, eo quia aput omnes ita fit.i. diis nitur. I e secundo puncto quaeritur utrum, peceator possit satis' sacere de omnibux peccatis quae commisit. De hoc sunt duae
eaii. Lia, ροςς tmςm posse sat si accre Deo pro peccato suo po, '. intestigi dupliciter. Aut adiuuatue pastione Christi. Aut absque aliquo speciali auxilio. Tune respondet iste doctor, I, uisiis p imo intς ligendo, peccator potest satis iacere Deo pro peccato suo. quod probat, quia magis accepta fuit Deo
pastio Christi,quam peccatum deacceptum, uel peccata ali-- pe Riorum, ues quam omnia peccata possibillia, si
satis laeere, de reddere Deo aequi ualens peccato suo. Secundo dicit. quod peccator existens in peccato mortali,sne auxilio
passionis Christi, non potest de peccato fatis iacere Deo, quem offendit quia si christus non sutilet passus, non possemus satisfacere pro peccato originali, nec mortali, quod probat tripliciter.Primo, quia sati Macere, est honorem Deo
reddere dite ess, quod i Musa passione Christbnullus Deia
potest tantum honorare,quantum ipsum honorauit peccaudo , ergo.
Pro solutione huius rationis nota. quod Scotus non sol-s, tiat in x. uit quod honor Deo debitu, potest dici pro benesieio colla
Hii, O, dc tune redditur peractiones gratiarum, ut dicit prophemi lib. - ta. Benedic anima mea dominuum. Secundo modo ex pta:
EA . . orare cepto iniuncto, idest, quando seruamus praecepta decalogi, ut Glitis hi quando sumus obedientesibii Deo. tunc sumus reddentes ei ,- D. . honorem:Tertio quando, maiestatis impetim&lucres damus sibi isto mouo honorem per adorationem latris. auarto modo quando facimus poenitentiam de deliciis , quibus Deus offensus titit,honorem reddimus Deo . Ideo peccator dieitur reddere isto modo honorem Deo faciendo p nitentiam. Ideo minor arsume ut Anselmi est salsa, quia pol quis Hicere ita bonum actum seclusi passone Christi quantae maliti fuit peceat ii Et si quaeras quare tenemur lintroia re Deualiqui respondent, quia summus dominu quia creauit, &redemit nos. Alii autem drcunt,quia est sum me, bonitatis:
Ideo ad argumentum Anselmi tenendo. quos de potentia absoluta, potest seri satisfactio seclusa pastione christi , ue
se tenet Scotus, Respondetur negando minorem, de potentia absoluta, sed de p. entia ordinat uerum habet dictum An - ω-i, quia de potetia absoluta tantum potest ualere aliquis uiritu: mor, carne cibitione alicuius actus exterioris. ad
reddendum, seu ad sati actionem reddendam pro peccatcile ut cum pasi one Erini. Secundo piobatur,p ccatum ess malitiae iusnitae, siue imini tum, sed b inum, iuuii lac. mus seeluia passsione Christi, uoest tantum bonum quamum peccatum eii malum, eigo peccator non potest satisfacere Deo pro peccato Respondetur, δε--su peccatum non dici anu nixam malitiam iot maliter, quia minia rati. priuatio non ςu magis innuit diu in lirabitus cuius est pri ne uatio sed rectitudo quam priuat, non est, nisi finita . Igitur di ipi a priuatio est finita. ideo maforest falsa: immodico,iactus memorius quo quis satis sociat pro peccato suo ec merito passionis Christi est finitus tot maliter secundum Scot quia metitum ultristi est finitum sor maliter, nec obstat circunstantia suppositi diuinuquoniam meritum Christi est Misit eius uolutitatis creatae tuae quidem uoluntas est finita forma εἱλliter, quia est creatura. ergo de acius est finitus. Tertio proba f. tur secluso merito pallionis Chri lii, non potest peccator red . dere qui ualens alias indebitum, ergo non potest satis fac re, coniequentia patet a diis nitione addis finitum. Siaant cedens patet,cuia quicquid possumus omnes,tota debemus m . Deo proptet ueneficium creationis,&ratione alio tum benesciorum: ergo nihil possumus reddere Deo, alias indebitu. Respondet,u' licet Deus potuit nos obligare ad semperie deiidum sibi honorem. beneficio creationis, tame nosuit, propter si agilitatem naturae humanae , quae non potest pati hoc, quia si si obligaremur Deo, semper & pro semper, quod est falsum, quia ex sua misericordia, noluit nos obligare, nisi ad praecepta decalogi. Ad maiorem, ergo dico , tua opera nostra essent debita si Deus uoluisset, sed quia noluit, io estialsa. Consequenter doctor uenit ad suam opinionem . Pro quo
nota. P de ista potesate satis actioni, Disumus dupliciter lorui. Vno modo de potentia absoluta. Alio mota ex lege, seu D. h. a.
e potentia ordinata, ita, Deus tenuitat secundum potem istiam absolutam, uel ordinatam. unde nota, vista distinctio, ut , tanon debet fieri nitide illo agente. in cuius uoluntate est re s--πι --ctitudo lem , cuiusmodi est Deus. Ex quo sequitur, quod uis ρι-- t
Dossumus hoc die re de aliquo agente cieato, uidelicet u habeat potentiam ordanatam.& absolutam. Ideo quando ista ML M, distinctio fit in talibias ridiculosa est: potentia uero ordinata habri riuoluntas Dei est iaciens aliquid secundum leges a se ordina- tram μά-tas vote a uero a soluta est ipsa uoluntas diuina, facie a natam
quid non secundum suas leges ordinatas. Ideo co duo. Prinino P quicunque y cator potest facere satis iactionE de peccato coni misso seclus. merito passionis.Christi, de potentia ei absoluta, sed non de potenti ordinata, nisi merito passionis Christi. Probarii riua concluso quo ad primam pariε, Primo ruta si uerbum noni uisso, ii carnatum, uel pro nobis pas. 3 ad n
um, praedestinatus uitam aeternam notulit et satisfacere mira
ad uuam absque merito passionis Christi, igitur prima para inest uera Antecedin patet supponendo, duo vera. Primo . Pomnis praedestinatus saluabitur, nec aliter euenire posset. de hoc propter immur bilitatem uoluntatis diuitiae,& hoe probatur etiam: talis potuisset neccare absque hoc, quod Chrissus inea matus sui is et . cum haberet liberum arbitrium, igitur potuisset sis istacere absque hoc, quod Christu. inearn tus luisset. Et silica ur, quod non tuis et possibile, quod ge. nus humanum edat iuretur, nisi per mortem Christi.Respondeo negando illud uia est contra Augustinum dicentem, et alius modus redimedi genus humanum potest habeo, quam
per passionem Christi. contra 'ugusinum arguitur sic in schola uel iste modus possibilis melior esse quam iste quem Deus posuit in esse, uel iste est melior illo si dicas primum ergo Deus diniit- tit maius bonum pro minora bono,quod stultitiae est. Si dicat u non est melior, sed iste est melior illo, ergo si Deus per i
tum modum genus humanum redemisset. dimisisset, maius bonum pro maiori,quod non est dicendum Si dicas, ν nec iste modus in melior illo, nece contra hoc est contra Auetustinum. Dicendum est, odiste modus est conuenientior nos rae miseriae sananda illo possibili, ergo habetur , quod malla
dicitur. Respondetur quod modus redimendi genus hum num potest eousderari dupliciter.Uno modo intrinsecti di M . isto modo unus non est in Hior alio, quia talis non est, nicdeterminatio diuina imendi genus humanum, quae ita
est bona sic, uer . Alio modo potest considerari extrinsec
ruia non solii in secundum determinationem diuinam eonsi elatur, sed secundum rationes extrinsecas, secundum quas
attenditur correspondentia poenae ad culpam. Et qui Adam pG uit in thgnis, romptio sua iam in ligno
390쪽
Et isto modo concedo , quod modiri per passionem estnielior altero. ergo ii risemptio fuisset iacta per aliuinodum, Deus dimisisset maius bonum pro minori bono. Nero consequentiam,quia ista nou conueniunt Deo: quia agit
- , ex electione,&non ex ignoranu uel errore licut nos, quia
non potest errare inelei ne sua Secundo se ad idem. Pan p Christi respectu satisfictionis habet rationem caus e icta' d causa meritoria pallionis Christi potui fain heri e peccatas nostris.
- quo nota quod passio Christi suit causa redemptio.' nislium ausin ratioti emeriti, idest quod sit cauta memoria.& est ut tua redo ptio uix nolirae.& sic negatur, quia isto modosblata Meta tri .nti . T vita . est causa redemptionis, ta sic antedens est uerum: Sed ιπιενιαυα Deu sine quacunque causa potest
immediate quem mediante illa causare
ν ii 4 ,ria simia ante Pisone Christi poterit Deus ali
quem cilectum causare, A. etiam sine illa. Deinde ponit do. r unam euasionem, quoniam aliquid potest satris acete de peccatis duobus modis . Uno modo proprie quae est redditio
a qui ualetu Alio modo, improprie quae est aliqua redditio pro peccato nostro. Diceret aliquis quod sine passione Christi non posset aliqui, satisfacere Deo proprie: idest redderesbi aequivalem bonum sed bene improprie,id est soluere at quid pro peccato. Et ideo argumenta Moti nihil faciunt ad proflitum, di ita non fuisset satisfactio. Et hoc dicit Aur eo-υ εἴ- lus, soluens rationes Scoti iudicio suo. Contra,tantum bonu i. e. F.. potest esse in actu satisfactorio hominis, seclusa passione mi. σ eri Chiisti,quantum malum potuit esse malum eiu ,erso seclusa
νι- νatio pallione Christipo si et fati lacere. Consequentia patet, quin auiam . la istactio , est redditio poenae pro culpa. Antecedens patet per dicta secundum Scotum,quia quantum descit priuatio,
inicum posuit habitus,si ergo malitia ut decem, potest elicia uoluntate praedestinati, seclusa passione Christi, etiam acta
meritorium ut decem, te hoc principium est notum. Contra
M. δε νυ impossibile est is usa palsone Christi exhibita in uoluntate
habere actum tam bonum, quantum malitia fuit mala: ergo anteeedens Scoti salsum D.Consequentia patet. de aut sedens probatur, quia impollibile est line gratia habere actum tam bonum quantum mala fuit malitia peccati .sed sine pasii sone Christi impossibile fuit, deest liabere gratia:igitur Antecedens patet,quia aetus peccati fuat irratus demeratorie, ergo actus istius debet esse meritorius , sed hoc non potest etat e sinest alia Igitur impossibile est sine gratia, habere actum tam bonum .scut filii actus peccati malus, & Psuit impossibile sue passione Christi habere gratiam. patet . . luia ipse
meruit nobis primam gratiam , scilicet baptii malem quae uocatui prima gratia. Et etiam primam gratiam quae datur in pani retia. N iit e gratiae uocatur pramae aliter,& aliter Ruia
gratia baptismi dicitur prima,quia ante ipsam nulla est. Sedi gratia peto itentialis dicitur prima gratia, eo quod in iustis is
i ratione peccatoris datur ptima gratia: sed non quia sit alite omnem gratiam Dico ergo quod Christus merrit nobis pri-χ mam gratiam de condigno, tanquam causa totalis . Lt ideo - . ad illam habendam non requiritur, quod habeamus acta meritorium de eo igno, licet benes sumus adulti . requiritur in nobi' ac ius bonus de congruo meritorius,qui vocatur attritio. sed in paruulis nihil requiritur, nisi receptio sacramEti. Et ad hoc uidetur tendere argumentum, quod sine passione Christi,non possumus habere gratiam, cum ipse meruerit nobis primam gratiam, ergo videtur quisa ipsa tatio non L beat apparentiam: Respondeo enim ad argumentum negando antecedens quia loquitur argumentum de potentia ordinata, di nos in conclutione loquimur de potentia absoluta.
Ideo possibile fuit aliquando habete gratiam de potAia Dei soluta. sine passione Christi εe tantum bonum esse in actu. quantum malum potest inueniri in illo. s i. i. f. areuitur Si homo non posset satis serere depecea disti to suo, hoc id est quia est peccatum infinitae malitiae sot
maliter sed hoe est falsum: igitur: minor patet, quia tune s queretur quod Christus non potuisset satisfacere pro peccato primorum parentum: per te enim peccatum primors parε tum est infinitum, de passio Christi secundam totam rationε' meritis,it bonum finitum. ergo Christu non potuisset satis sacere pro illo Consequentia patet, quia Deus non beatiscaretur uolendo passionem Christi, ut beatis eatur in uolta tendo bonum infinitum sol aliter . ergo possito Gallii non est bonum infinitum. Antecedens patet, quia ita bene sui:
beatus ante illam quia inclutas iam iter, in obiectum beatificum diuinae maiestatu, quoniam Deus beatiscitur in ensentia suasor malit et infimis,&in omni infinito Lirinaliter quod est idem realiteres illo quia intelligendose, &αMa- rigeat, die. Vide in primo libro Secuta pars ericlusioni. Moti patet, uidelicet, unus nostru pol satis sacere de peccati aso e passione Christi, de potetia Dei ordinata. qa nulli Deus proposuit dare gratiam, nisi in uirilite illius qui erat sineyeccato. puta Christi,qui disposuit sibi reconciliare naturillumanam per obsequium magis gratum, quam ostensa eius fuerit tibi displicens . Sed tale obsequium magis gratum nihil aliud est , quam passio Christi, uel eius meritum, erispo nullus nostrum poteli satisfacere de peccatis Deo, de o
di nata lege nisi mediante passione Christi.
Da TLκ Tio articulo. CosequEter doctor noster determi D. . M. Dat de. . articulo. uidelicet inqui b. silit illa satisfactio g au Iam neraliter dicta, idest lux opera sunt satisfactoria. Pro quo uo ma , t a quod petanostra sunt in duplici disterentia, scilicet p maritinalia, eo delectabilia: Prima sunt ad quae sequitur dolor, tri- hera πο- sitia uel aliqua alia pina, siue interior, uel exterior. sed ope Hra in dis-xa delectabilia in nobis sunt illa, ad quae sequitur delectatio. quemadmodum est gaudium ex salute propria , uel aliena, ι.ε.
uel de pollestione temporalium tunc dico quia in Operibus delectabilibus,tio iuuenitur dicta generaliter satisfactio. Ex quo sequitur, qu bd si dicas: contra: sati fictio est reddere αDeo deditum honorem .sed operibus deletabilibus quis red 'dit honorem: igitur: Respondetur ut dictum est, quod maior habet ueritatem in alio sensu magis quam minor, quod quado, fatis iacimus reddimu honorem Deo qui ossent ussu ita 'nobis per culpam. Sed quado reddimus honorem Deo operibus de lembisibus, non si e reddimus. sed aliter. Secundo dido 'quod in operibus penalibus si te 2ὰ sant, consistit satisfactio isto modo dicta, quia opus bonum quod est satisfactorium, debet esse punitiuum culpe, quia est te ordinatiuum culpet: Sed omnia opera penalia sunt huiusmodi. igitur. Vnde opus Qua re rinale dicitur duovus modi Uno modo ex genere operis. ιι in μει he ieiunium, Geere eleemosynam sunt huiusmodi. dici ci genere. Alio modo potest dici rinale in comparatione ad illud quod agit,ides ad uoluntatem operantis,& tunc non est opus pet-nale sed delectabale, quia multa iaciunt ita pluitentiam, in gaudent. Modo dico quod in secundo dicto nos loquimur ile operibus rinalibus ex genere operis, & non in ordine ad uoluntate in iacientis.Hoe probat do or, quia secundum Augusti illim , duplices sunt fructus in nobis: Primi sunt seu iacius uirtutum: Alii sunt fructus ritu tem ae ut sunt gemitus. flagella ει huiusmodi, ta isti sunt i ructas penitentiale . non autem prim licet tint bona ope , eo quia non latigamur in trus:immo gaudemus . iaco satisfactio fit per secundos stucius non per Pramos.
Quaeritur primo,utriam persia ella quae Deus immitti: potest aliquis satis iacere pro peccato, ut quando immittit alicui peccatori aliquod flagellum, ut perditionem rerum tem portalium, uel amissionem filiorum, uel infirmitates proritas Respondeo & debes notari , quod sages immitti tur duobus modii aut propter utilitatem flagellati , de tune nisi, iiiii fit tripliciter. I'rimo ut ner patientiani augeantur merita cor duum recti, de isto modo fuit sagellatus Iob. ccaeteri iusti. Seeu do modo ut praeseruetur iustus in bono, & non extollatur. Et
isto modo suis fiage a tu, Paulus. Tertio modo ad purganda
malum mittuntur flagellarursuit in Maria sorore Moy iuaue propter gloriam flagellantis immittitur di hoc duobus mo- ,
di,.Vno modo ut manis estetur gloria Dei in miseriaci, quia teste saluatore propterea factus est ricus, ut manifestetur gloria Dei in illo ecundo ut manifestetur potentia sagellati, ut sirit quando sagellauit Pharaonem.
derari Primo in comparatione ad Deum, qui in stipit eam, pre Alio modo in ordine ad illum, i instigi tur. Si concieretur pprimo modo, non uocatur satisfactio. ii consideretur se e. te ceu
cundo modo, tunc dicitur proprie suis factio. Ex quo sequia ora Llor ad hoequδd ista satisfactiose correspo rura culpae oportet, quod sit illius cuius est a s uoluntatis, idest oportet, Ῥaeoptetur a sua uoluntate.Ex quo sequitur quod operamnalia non sunt satissa tama propriὰ disia, o is uoluntates Ἀ-tisfactoris idest actus uoluntatis ipsus satis ientis. Ex quo
sequitur solutio ad quaestionem per distinctionem, quia uel ipsa flagella quae immittutur a Deo, aliquo modo sunt actutila ellatii ita quod acceptatur ab illo tunc sunt satis iactoria, sed si non sunt aliquo modo actus ipsius fiagellati. i. quia non