장음표시 사용
401쪽
marime in actu interiori, ad uelle restituere sed tamen non semper teneor actu exteriori, in casti,nec pro sem het. ut siquis iuretur gladium ab amico, ut exi illo, non interficiat Sortem,quod si haberet, tuterficeret Sortem, tunc ille in uoto
temper restituere tenetur, no in actu exteriori, immo potest diuerte actum exterrorem.
Pro declaratione latus dicit primo doctor, quod in illo casu, licitum est detinere alienum inuito domino, in quod minus cui est, debet rationabiliter uelle detineri in easu illo. Secundo quilibet dicitur uelle restitutionem non sta fieri, ubi uergeret in detrimentum dominatis, ut patet de isto cui debetur gladius uel cui detinetur, cum interficere uellet θnum de communitate in damnum communitatis.Tertio dieit,quilibet rationabiliter debet magis uelle sustinere parum
ancomnio dum quam inierre proximo maximum incommodum . ut diues qui intulit damnum carceri, pauperi propter paruam pecuniam. uel illis, uel illis maledictis. Dia, . . quibus r-tionibus sequitur corollarium,et immediate
tenetur quis renituere a tu exteriori,&actu interiori,eo,P. . obligatur ad hoc proTemper,&ad semper, licet non tene ... allina obligςlux ad rem itionem actu exteriori uide' licti eum possibilitas abest.
' Doctor arguit contra unum corollarium, uidelicet: quan do esset restitutao rei damnosa reipublieae, uel et eui fit, vel diffamativa restituentis, uel tumis itorabiliter damnosa, quis non tenetur ad statim tuenduin essectu, licet bene -- ,quousque praedicta incommodaeessent. Contra Locta pruno instatur, bene sequitur restituere alienum . est actus yrricepti negataui, igitur cum quis retinet alienum in quocuque casu tenetur immediate restituere. Et per consequem maledicit doctor. Antecedens est doctoris Sed consequςntia probatur,quia ad praeceptum negativum, obligamur semper P . di pro semper. Pro solutione dicitiquδddetinere alienum potest duplici nisi Mis ter in te: agi. Vn modo inuito inino, quia dominus nonattis . uult suum bovum detineri ab illo,&rationabiliter uult hoc, Mirii. ut cum qui uult solui a petente. Alio modo potest intellisti detineri, alienum uolente domino, de rationabiliter ta ' debet uelle rem detineri sibi, ut cum aufert ut ladi i fimoso.Ex quo sequitur, uolente domino tenere aut num, in i h - . tur duplac ter uno modo actu elicito, idest eum talis hau ς uelle, quod res detineatur. Alio modo actu debito, idesta quem debet habere.Tunc ad argumentum dicitur pruno, P, quilibet potest detincte alienum uolente domino. id in ratio
et Z nabiliter uelle debente.Secundo dico,quod nullus potest de' tinere alienum inuito domino , ides nolente domino actu cito,& debito, idest rationabiliter debente nolle. Ideo adormam argumenti, concedo antecedens. distinguo cons queas,quia rationabiliter uelle debente domino detinet lienum, & sic nego e sequentiam, uidelicet, quod teneatur sibi in quocunque casu restituere. Aut intelligendo aliter, ut idicitur secundo modo, Ee sic concedo illam.Modo doctor l . quitur primo modo,quod probatur ex simili dedeposito e--. Vnde nota, quod depositum est quod alicui. eustodiendum ..,iadi d. traditur adeo dico,quod in aliquo casu quis non tenetur retii. si tuere depositum.ut cum quis deposuit apud me siritium ut non intcrficiat Sortem.&postea quaerit a me, non teneor
dare. Et per hoc soluitur argumentum quod fit per modum replieae, quia iste talis debet uelle rationabiliter, ut deposii tum sibi non restituatur. Adducit doctor duos casu qui posisunt reduci ad particula, quis, ut quado restitutio debeat fieri pauperibus, tutius sat per ipsum, quam per sacerdotum,.quia talis non cedit ei in tutamiam.Sed quando talis teritutio posset esse ei in infamiam tu meli est ut fiat per ciner. dote madeo Scotus non contradiciesbi. Ad argumenta ambus primo arguitur, resti citrio non est δε-- piis poenitentiae, ideo non est de necessitate salutis, A pera et py ns uena,quis potest saluari sne illa. nsequentia est no- taeum sine restitutione potest esse uera enitentia, sed a i tecedens patet, cuia Venitentia diuiditur in tres partes,quatum nulla est restitutio: eitur. antecedens patet: quia n6 esti contritio, e conscissio. turnon est par mitentia quod non sit consessio claret istud. piod non sit satis fictio, proba- tur, uia satisfactio est reddi tota e uoluntaria aequivale . tis, alias indebiti, sed restitutio nou est alias indebiti, immo. debit iugitu ratespondetur ad argumentum, eoncesso antecei dente negatur consequentia. de ratio est,quia restitatio ar dicitur caede necessitate talutium pars p ineatiae. Sed eo nuὁd eadit sub trecepto diuino, ,
Secudo arcuitur. Nullus tenetur ad impossibile, sedat tu saι--α. do impossibilis eli restitutio,cum impossibilest reddere alis princit D.
num illi, cuius est aliquando, aut quia nescitur ubi est, aut, quia mortuus est, ut, quia distat mulium, di exponerentur pecunis mittet do illi debitum, plusquam ualet principes agitur restitutio nouen deuecessitate talutis: consequem est nota, sed maior probatur per Hieronymum dicentem in epistola ad Damatum', qui dicit Deum pracepisse imposisbile anathemast. Et etiam patet per Augustinum intermone conseilarum, ubi inquat inermum pigrum non damnaret , supple dominus, si ea quae seti nullo modo poterant imperraret. Respondetur ad hoc argumentum negando minorem. Proselutione quaeritur primo,qui di amendum est de ii uentis, ut cum quis nuenit bursam, aurum, uel argentum, dic. utrum teneatur restituere quando non inuenit dominus.Respondetur per aliquas propolitiones.
Prima ille qui inuenit aliquid alio una,vel a casu, debet statim ponere illud apud aliquam personam public-m,ut et i d. tius possit inuenio dominus cuius est. Secunda proposcio. Ille qui inuenit aliquid, tenet ursa re proclamare illud per loca publiea,& priuata, di apponere
scrinia, ut citius eos ut uenire in notitiam amittentia. Tertia propolitio.Si diligentiis omnibus adhibitis non inueniatur ille cuius est illa res inuenta, di inueniens est uir necessitatus,aut mulier,de consilio boni viri, & maxime colessoris . potest sibi appropitare illud. Quarta propolitio.Nullo modo auctoritate triniria, lice alicui appropriare ubi illud.quod inueni ut diaumem Quinta propositio Si non est ille inuentor necessitatus,debet dare inuentum ecclesiae cuius de iure est,& de mente A selmi,uo pauperibus. Quetritur secundo.Utrum ille eui debet fieri restitutio, si mortuus fieri quid iaciendum est, an dare alicui alteriaRespondetur per aliquas propositiones. Quarum prima est. Si ille eui debet fieri restitutio tueri; D. rimis mortuus debet seri restitutio haeredibus suis, ta si non ha πι ma beat, propinquis est iacienda. t facilia Secunda propositio. si ille cui debet seri restitutio mot- tanis suerit,& non habeat haeredes nec propinquo , fiat pa 'peribita Christi. Tertia propositio. Si isse cui debet fieri restitutio sit multum distans ita quod restitisens taberet multum incommo. dum testuuendo puta equum. vel vestem, eo, quod plures sent expost, quam principale, iuncaestituens de t e. sinu ficare per literas, qualiter est obligatus, bc quid debeat iam te, an debeat dare pauectibus uellem. Ex omnibi tuis patet, uomodo mitior est ii uidelicet quod al,qui, si siqua o impossibilitatus ad restituendum. Tertio arguitur. Bene sequitur persona ad bonum omnς detineus auelium non tenetur ad testitutionemrigitur tentaturio non est necessaria ad la ut .Cons,N Mnara patet . Se antecedens probatur.& ponatur Galus, ouod sint Petrus, Pauluilla Petrus detineat alienu puta iliud quod pertinet ad Paulum, Pertus tame in maximerat cui,& necessarius reisque I au sne illo nou potest siluari res publica, di si resti,
tuatino poterit saluare eas nicto casu non tenetur restitutio piligitur uitridens patet . quanto bonum est communius, tanto etia ebmus, dest diuinus illespondeo,quod arguti uni siauinconesurit, quod relli tutio noui de rigore necessaria sed conchidit,quia restitutio est aliquando uiserenda,&liciter adeo respondet ut ad arguo emum negando consequent .
Sed pro ueclaratione textui doctori si pondeo, quod persona talis detinens si emam, quae esto euaria reipublicae test dupliciter hoe derivere. Uno modo, quod sit oecessaliasbi smplieiter: ita, quod aliter non misset respublica ab eo saluari. Alio modo, quod sit i nee aritim propter saluationem sui status. ita, quod non possit saluare rem publicam cum tanto apparatu, ut prium unc diei: doctoriae salisperso
na detinens alienum primo modo, ita, quod non potest sit pliciter saluare rem publicam si restituat talis, non tenetur In isto easu ad restitutionem sed potest die re, Quia tuc notenetur, quia tame iusta eausa reddendi alienum topitur. li- eo non annihiletur tune Seriando dicit quod licet talis p sona non possit saluare honesta em sui iurus in administrando reipublicae si testituat. tamen nihilominus tenetur immediate restituet quia magic utile ea reipublicae, finia lite ρ- ne magno statu restatuat alieniun, quam cum magna solei v. i
402쪽
es ustitia, semidum iniustitia. Modo ad prἰmum, negatur antecedem,& ad casum dio,quod non eon ludit nisi i olu, quod possit disset te, quod conc-.
Quatio a inuitur alle qui acquisiuit panem per sartsi, non tenetur adiciti turionem: ergo restitutio non est necessaria ad salutem. Antecidens patet, quia illectui sirripuit panem, magis tenetur sediligere, secundum ordinem charitatis, qua sortem a quo surripuit : ergo tenetur magis uelle sibi illum panem, quὶm Sorti, & per consequens non tenetur restitutioni. nsequentia probatur ponendo casum, T surripiens si in extrema necessitater igitur in isto casu tenetur magis
uelle sibi panem,quim aliis: igitur. .. solutione materia est Si in uendum, quia uel ambo scilicet accipiens,&cui accipituriunt in Extrema necessita. de aequali uel non. Si primum: dicit doctor argumenta habet maiorem dissi itatem, quam si secundo modo accipiaturinam si accipiens alienum, est in maiori necessitate, qua ille a quo accepit,concedo totum argumentum, quia i iis accipiens non tenetvr,qura omnia sunt communia iure naturae,&iure diuino cum inserturiex hoe,ergo restitutio non est necessaria, negatur consequentia.
Secundo modo soluitur in primo sensu, distinguendu est, quia uel ille accipiens, di alter cui accipitur incurrerent ne eessitatem smul,uel unus prius alio, & hoc dupliciter, quia uel ille qui abstulit ineurtit primo,quim alias, uel e conir Ponuntur tres propositiones. PrimaSi illi qui abstulit v. g. panem primo incurrit necessitatem, non tenetur ad restitutionem, quia tune ille priux sactut dist suus iure diuino de humano, ideo comedit panε sua. Meunda propositio. Si ille a quo surreptus est panis primo incurrat necessitatem, tunc ille tenetur ad recti tuendum
panem, quia sbi debitus est ille panis dupliei iure. di quia
suus erat, de propter necessitatem. Tertiayropolitio. Si ncurrant simul neeesiitatem, tune ille qui abstulit panem debet restituere , & dimittere se mori.Cuius ratio est, quia cuius erat panis, non amittit do- mimum suum supra panem ideo est dominus, di ali uideli net alienum.Ideo patet solutio argumenti per distinctione.
Sed contra hoc arguit doctor,puta 'uod dicit in ultimo, in debet dimittere se mori: bene sequitur, unus tu; sque se magis debet diligere,quam proximum situm: ergo unusquisque
tenetur magis diligere uitam suam, quam uitam proximi sui ,ergo non tenetur restituere panem, quia magis tenetur ueste conseruare uitam propriam, quὸm proxinu, sed mediante illo pane conseruatur uita illius, ergo maledicit
Pro solutio ponitur talis regula pulchra. Quandocun. que alicui conuenit uitam propriam eo ratem ordinate
quaerere, magis tenetur coseruare uitam suam corporalem,
quam proximi. Secuta propositio .Si mihi conueniat uitam meam inorditate, tunc magis teneor diligere uitam proxima ordinare, quam meam.Exemplum, ut quando quis condomnat ut morti, tunc uita cortoralis eius couenit inordinate tibi, eo quod homicidatideo se condemnatus occideret ministram iustitie peccaret mortaliter.Cuiux ratio est, quia nuntiar o conuenituita ordinate, te condemnato non . Ex quo sequitur secuti
dum D.Thomam, di nominales, dc beatum Bonaventura, Ῥs quis condemnatus morti non possidet euadere morte corporalem nisi occidendo iudicem, non est licitum fugere sibi. Et ideo ex dictis patet ad argumentum, quod ordinate non potest conseruare sbi panem ille, ut abstulit eo,quod es alterius duplici iure. Ideo in isto earii, non magis tenetur diligere uitam suam,quam vitam proximi, sed e conuerso. r tib iatis, Quae mur ut um ille qui detinet, uel abaulit alienum in ad restitutionem: Et uidetur, quod sic. quia si Moisis. i. quis imp issibilitetur ad restitutione, di postea uenit ad pin-mis sutorem sortunam, tenetur restitutioni.,inisci ad Inoppositum arquitur,quia ille qui acquisivit dominium Gii .iινο- tenetur rei itutioni, sed iste est hitiusmod igitur. . Pro solutione dicit doctor in incommune,uidelicet, mmatis νι- res in casu extremaeneees statis,simnliciter necessarii non estetisti. m. nee potest poni, uis res pertinens ia uictum immediate sui pliciter, di ad uessitum ita et sine illis uiuete non potestas posto, ponit ut disti ne io,ili equi abstulit alienum . de incut- ω - ,δι rit necessitatem, potest dupliciter considerari, scilicet auferia pluuis re alienum.Vno modo,q, simul abstulit, scilicet quando erat recti inextrino necessitate. Alio modo quando prius abstulit, ecinde ineutrit extremam necessitate Hoeposto doctor ponit duas propositione . Prima. Si quis in extrema necessitate postus areipiat triquae est alterius, te succurrat sibi, non tenetur ad restituti
nem, licet deueniat ad pinguiorem tortunam,quia nunquam habuit alienum, sed suum, deo non tenetur . Secunda proposito. si quis citra extremam necessitatem aliquid rapiat,tenetur ad restitutionem, si diuenerit ad pici sutorem fortunam Se ratio est,quia acceperat alienu qua doerat extra extrema necessitatem, Sc licet postea illud ablata essiciatur proprium quando deuenit in extremam nece statem, tamen tenetur rei lituere, quia aliquando habuit a
Quinto se arguitur Stat aliquem precare mortaliter si restituat alicui rem ablatam ab illo. igitur restitutio non est nacessor a. nsequentia patet, quia non debet fieri nisi in pridio cuius est. Antecedens patet ponendo casum de illo qui posuit gladium apud me, de uult habere ut occidat sortem,si tibi restituerem clarum est,quod ego peccarem mortaliter τergo non est sibi restituendum. Resondetur ad hoc negando consequentiam, quia argu mentum non coneludit, , quod in tali casu est differenda r. vii in s. restitutio . . principatiis Sexto arguitur. Ille non tenetur restituere alienum, qui
non potest nisi distamando se, sed in aliquo ea su non potest
nisi he,igitiar in aliquo casu non tenetur restitutioni, de per consequens illa non est necessaria. Maior patet, quia non licet alicui di fiamate seipsum, sed minor declaratur γ ea sum , quia mulier nobilis havens duos filios,unum de adulterio, de alterum de proprio uiro, Ee uir eius dat partem haereditaris spurio, quo Licto ista mulier non potest sacere. quod restitu tur pars haereditatis, uero haeredi nisi dissimando se, igitur. Pro solutione dico, et sunt tres opiniones,quarum Prima est,Ψ ista mulier debet uocare filium spurium,& dicere ei ve statim talem, ut dinultae haereditatem uero redi. quod si e- mm M rit ille, bene,quod si no, amplius non tenetur:Sia Scotus n5 Mira. est bene contem uide hoc Primo, quia talis disi imat et se eo Lm adultam filio Secundo, quia non est uerismile quod propter uer .era Mi. matris, filius dimittat haereditatem, Ec erit duplex matur ideo dimittit istam opinionem. Dcciau mSecunda opinio ei ,quodi mulier tenetur detegere u ritatem uiro,quando ipsa erit in articulo moreis, de dicere quod dimittat illi, εἰ non alii. Sed Motus non eontentat ut o - - de ista opinione, quia ex illa sequuntur tria inconuenientia. Primum ut diffamat seSecundo fieri potest ut di Tametur per totam ciuitatem.Tertium exponit maritum, de se ad pericu . Ium,'u a poterit uir eius ea interficererud dicit alit et M tus uidelicet. quod ut satis iaciat uero haeredi, de illa rationabili, de oninimo possibili tenetur inducere filium, ut dimittat haereditatem uero haeredi,uidelicet inducendo ipsum ad reli ponem, uel ad beneficiu ecclesiasticum, de isto modo dimittat haereditatem iratri, ut est uetus haeres. Et s quaeras. omodo, hoc dicat Scotus eum in oppostsist decretalis dicens, quod spurius non potestpromouem adsicros ordine .Respondeo, quod illa loquitur ae publieis sputiis, de non occultu, De quibus eccles a non poteli iudicare, de ideo non excludit illos a sacris ordinibus. Sed si filius -- . IIIuem iacete hoc, quid iaciet mulier: Respondetur, quod iste qua est omnino persuasus, debet prouideri fratri suo den cessariis ad uestitum, Ee uictum, S c. Contra si tali, basiardus qui habet totam haereditate qui x maior, luerit aliquid sim statui dare legitimὸ nato quid saei et praedicta mulaer. Respondetur. ut ipsa impossibilitatur ad restituendum Ideo erit tibi necessarium, et faciat poenit. tiam , S pceniteat de pucato suo. de se erit talua. laetitur hie. Utrum filius si assentiat matri, teneatur ra. nituere totum si atri suo,scilicet proprio haerea, totam h reditatem. Respondet doctor ponendo talem di Terentiam inter habere, te quasi habere, tenere, Ee ouasi tenete, ut ille qui actualia . et tenet dicitur tenere,sed ille qui habet proprium iu dicitur quasi habete .De primo dicit doctis v tenetur restituete in solidum ii alti suo. Deseeundo dicit m non tenetur in solidum, sed susscit,quὀd poeniteat, di in aliquo restituat. Septimo aquilSi detinens aliquid iniuile obligaretur ad restitutionem, sequeretur,u multi qui habent beneficia i nereiit ut restatuere beneficia sua, sed hoe illis ocinest utile, igitur restitutio non est necessaria quod sequatur,patet, quia
luimpidi talium cous: Maescii, quod erat s
403쪽
1,abitreriit in breuissimo, nisi impediretur, & talis impediens
obtinuit iniusteagitur. Respondet doctor disti uendo quδd impediat aut directe aut i irecte. Primum est quando habetur intentio damni scandi alium ex malitia,e quod no uult sibi, ineas aliquid bonum indit Gie. i icitur impedire alium, quod non si cum . intemtoue damnificandi alium, Sed solum tibi ipsi, prouias. di, di ideo procurat non aliqua malitia induetus, de ita
et aliquem impedire alium a consecutione beneseii potest . - duplici ςr intelligi. aut directe , aut ii, directe . Vnde
A tinxi tensiliuni primoni o tenetur restituitioni, non de uescio. via nunquam habuit, sed de aliquo tenetur ad ter 'ru' stitutione secundum eosilium boni viri. Secundo modo damnificam aliquem, no tenetur ad institutione nec aliqua est ei tenda. Ratio est, quia non habuit intentionem ipsium da tuficandi .Hoc confirmatur in textu, Ece. Ex dictis et s.-lutio viqinestionem, quod quicunque iniuste abstulit tum alienam,ues detinet tenetur testitutioni.
TER Tio quaero. virum damnifieant alium in bonis pei
B- et ara Elimia sonae i corporis, uel animae, teneatur restatuer adluae. 3Md pol sit uete pet nitere. lis cuius declaratione notandum est.Primo , v deterim innato de bonis temporalibus, dei brtunae: Consequenter do determinat de maioribus bonis. i corporis, di animae. Secundo nota, listud persona, non potest reperiti nisi in creatura intelleia ali, ites innat irarii tellectuali. Et ideo omne suppositum in creatura intellectuali, ea persona,quae tantum reperatur in natura diuina, de angesica, Se humana,quia persona est naturet intellectualis ancommunicabilis existentia, secundum Boetium, in proposito nostro loquitur de persona humana,&quae sunt ista hora, interius patebit. Ideo apparte vera,& aist natiua,arguitur primo. LMmnigeri in bonis animae tenetur ad restitutionem, ergo et damnificans in
bonis persenae.consequentia patet,quia bona animi sint bona perisonae,cum anima sit aliquid personae: sed antecedίε patet duabus auctoritatibus. lumina est, u illi qui damnificant
alios eorrumpentes erarum bonos mores, tenentur ad restitutionem, aut qua do aliquis est causa, τ' est semicator, uel fur.Sed mores sunt bona animae: igitur. Scro patet per illudi odi Qui duxerit uirginem,Sccomuerit cum ea: liue eam accipiet in uxorem, uet ii non potest, tradat alteri, di det sibi necessaria. Ex isto textu elicitur et damnificans alid in moribus,ta utitutibus tenetur ad restitutionem. Secundo arguiturae amni scans aliquem in bonis corporis tenetur ad reui tutione Argo damni scans in bonis perionae. Consequentia patet, quia corpus est aliquid person si ex ip so, bc anima,constituatur peri on Sed ans paret o illud Lxo. Si quis reusserit alique ad expetas tenetur, Schalia et, ut patet in tex.Supposito, P ex corre, Naia constituat unarsona. Primo uidendum est in primo artieulo de bonis animae.Seeundo de bonis corporis,& Iiocin secundo articulo. Ideo in illo primo arti quaeriturivitum damniscas alique in bovis animae, teneatur ad restitutionem: Rndeo distinguedo Quaedam sunt bona animae conaturalia. ut lunt persectiones eius, qus uocatur bona naturalia,uel intrinseca,quia sudde ei sentia eiu .ut intellectui, de uoltantat di liberu arbitriu, quod dicit utrunq;. Alia sunt bona animae acquisita, ut situdiboni actus, di habitus, de De illud quo dicimur bene operari. Et ista dicatur extrinseca, ut sunt habitus insuli, de acquisiti. Ideo quatit ut utrum xliquis postit damnificare alique initionis naturalibu animae et Rei pondetur, et noni ormatiter. quia nec peccatum alienum, nec proprium tot sunt eorrit te intellectum,nec uoluntatem, quia uidelicet peccatum comimpit ea delectando, non tamem consumendo, ut patuit in I.'. huius quarti Contra. Malet mulieres aliquando daniscant nos in naturalibus, quia aliquando aliquis deuenit inde mentiam, ut patet per experientiam, uel propter nimiu amoxem, uel aliquid simila,mediantibus illis actibus: erro male dicit Seo. Respondetur, ae in dementibus, manet ita integer intellectu sicut in sapiente, licet non possit exire in suas omrationes, propter impedimentum in parte organica,quod orsarium laedi pol, dc de ficto laeditur, ira et phialasa non poto perari, quo is , intellectus non tot est exire in suoc actus, quia pro statu isto, cesse est intelli petatem pharasmata se culari:Et isto modo. istae mulieres malae lount in naturalitanon coriumpendo, ted organa operantia laedendoadeo nunc
Quaeritur de alio membro. Vtrum aliquis possit danis
re alium in bonis ammae extrinseos, Sc accidentatibu Mitride D. LM tui distinguendo,qui tuteli igiturdi recte, aut indirecte. Vn--ε-- de damnitiore dilecte auum in bonis talibus, est rinaliter ινι. m. coirumpere bona illa, uel eucca uia comiptiua botiorum illorum. Et sc dico,u nullus potest damniticare alium in istis. ν, λια pirus ratio est,quia omne peccatum est uoluntarium in nobis,&adeo est uoluntatium,quodsii sit uoluntariu, iton c. m. est peccatum.Sed nullus luantumcunque malux potest corta here habuiam uirtuosum alterius, nec aliquid aliud: igitur. Sed damnificare indilecte in talibus bonis, est conari in at quid,quo facto, disponitur aliquid ad eorruptionem illatum uirtutum,quae time in anima. igitur. Vt quando maus socius suadet altera, ut non ieiunet, uel non dicat ossicium. N iste dieitur damnificare alium in bonis animae accidentalii, , indirecte,& dispositive,licet non eis iue, di io aliter. Ideo patet ad quaestio vem. Quaeritur hic principaliter. utrum damnificans alia in bonis animae,eo modo quo potest damnifieare, teneatur ad restitutionem, ut ille qui multis inusitati, & conationibus suadet mulieri pudiri, ut habeat societatem cum eo. quo facio, ista mulier cuini amis: Quaeratur utrum ille teneatur ad re- statutionemaces pondetur,l talis oriani mo post bili, quo poterit tenetur satisfacere illi, inducemio insam in oppost uim illius, in quod induxit, inducendo Edictam imitterem ut . , calle uiuat ut prius iaciebat, di iste eia botrias possibilis. Et si . non satis iaciat inducumtune olandum est perie, de peralios, ut Deus testicitat eam in statum pristius gratiae. quini uteri doctor corollarium .s grande est peccato,&maguia periculum, iacere.T aliquis peccet morta ter, uel ira crat actu uitiosum. Cuius io est, quia de dissicili sis mitrita I ἡ
de hoc, nec restitutu . Etiam est contra bona animae, ius sit ' se maxima bona . ideo lenones, di lenonae itini exter nitidi ale publica, quia suadent, di peribadent puellis, ut in cadauem peccatum luxuriae.
Quintur primo hae. Vtrum illi qui negant pniam damnatis ad mortem, utrum teli eant ad restitutioia, quia damia heant eos in diruis animae. l. nitur casas in Gem. ca. .Pta' les peccant mortaliter Secundo,V tales sum Ogendi per cin. suras ecclesiasticas, ut hoc non iaciata I ertio, F ita tenemur restitutioni, V ii talisi atrat virdii pendium animae, ita quod danauetur,eriam in iudicio Dei iiii peti ne ipes damnantur. Meuitilo quaelitur. Vtrum sacerdos absoluens de xi quo I seu iapectato quod tion potest absoluere, ut mi meatur reiticu iis . .s. m. Dom, eo, ua damniticat ii .υm in bonis vim Rei nacia, P i. 4 is risalia iacetaos si scienter, uite ignoranter . . peccat mortari
Nec uno dico π talis tenetur ad restitutionem, ut dicit da Platea,dicendo uui. lablo. uita peccato, a quo non pol a soluere, ii non haerat mortuos,ua ui partibus remoti , quiat ac debet iacine ponitentia, α orare, ut Deus abio intillu ab illo peccato, a quo non sitit absolutus in foro ecclesiae. Tettio quaerMuri virum religiosus, uel creticus non dices Omeium,ad quod tenetur, teneatur restitutioni, puta debeat diecie illas horas,quas non dixit. Respondeo, Pr mo,' clι- -c Hiagio lux onuit cudo Dificium peccat mortaliter,quia ex praece ιπι iniis yto tenetur. Seeundo dico, vis talis dimisit dicere horas i sum ex obliure ne, τ non peccati maliter, nec tenetur rei li- a se Triitioni,sseeundum Henticu, rude Piate Sed si dimittat scie. μιαινα ter ex libera diligeti no est dubium quin peccet mortaliter.
Sed si quinas utrum iit sibi imponendum, ut dicat iter u h sai: Rn o m no est simpliciter necessitatus, scis in tantinia imponedaen mundum liberum arbitrium. de ledm Host.&Gud. 'ariis ensem . Secundo dico, i talis tenetur ad satis a Gonem ad arbitrium eoniai m. Vide Guil. ui vij. de si a. Quat tum adii .arta.quaeritur, utrum damni scans aliquae Dadani in bonis corpori . teneatur restitutioni di sita qualiter. b.
Pro solutione doctor dat duas diuinctiones. Himo depos m ων sibili.Secundo de tacto. qvid M. AI 5 prima distinctio est, Udani sicas in bonis corporalib. 1ae
intulit ultima damnum aut citra,videlicet,quia intulit monte.uel non. Secunda distinctio damnificans eatra mortem, potesse duobus modis,quia uel damnificavit enormiter, uel non enor ter: Exemplum primi, ut quando siquis ita da- mseat, uel priuata ita humano, uis qui x emat oculos Sotti priuat ipsum a iuuidedi, uel quia mutilat peia, uel manu: Ula secundi, ut quando extano illato sue per mutila tione,siue aliter. no priuat aliquis aliquo actu humano, ut si
404쪽
damni sicatio in hoc, sicut in corpore, primo modo. deo quiritur primo .vitnm damnificas in corpore, ita, quod intulit ultimum damnum, puta mortem, teneatur restitutioni. Rei pondet doctor ponendo talem conclu. Si lex talionis . statueretur contra damnis cantes alios in bonis corporis, quocunque m 5 esset. lex illa esset iusta. Pro Melaratione huius
termini talionis,quia iste teminus, talior iesecundum iuris
stas, signiscat retributionem, enae similis, pro pona simili, 1M Q statuta deletributione p*nx smilis, pro 'ma contauult, uocatur lex talionis, ut si quis eruat oculo Sortis, eruatur etiam ab illo. Sed contra conelusonem doctaris a itur ce. Data ueri tate conclusionis . sequeretur, τ iudicialia essent statura in noua Leonsequens est salsum: is itur, Sillud ex quo sequitur.
insequatur, patet, quia iudicialia erant instituta in ueteri ut seret secundum legem talionis, uidelicet oculsi, Pro oculo, mortem,pro morte pedem, pro pede . Sed ii hod et licitum eum nom lege, si ueretur propolita et igitur. Sed,* conseques sit fissum, patet in qu stionede eeitatione legali quia tune esset licitum Iudaitare,quod est abuit dum Respondeo, i iudicialia in ueteri lege potiunt dupliciter e Aa a siderari. Uno modo ut instituta, de in ueteri Ine promulgata B ad per Moysen, ec lic cessauerunt, ut patet per i iud. Iolam via
Ma tati οὐι capitulo. Nec O te condemiis . Et per illud. Iugum enim Hs iis ossa meum suaue eit, &c.quia ibi acceperunt finem iudicialia,&ι ιιι. in ta non sunt seruanda in l. noua. Alio modo possunt conside--- 'LI. . tam, ut instituta in te. noua. Der Pontifices, reges, de imperato utaι- res.& isto mo iudicialia potiunt obseruari in noua laee, Aloia a cilla cum habent, ut patet clare intex. Ex quibus patet ad arg. nemrini. gando continuentia quia illa noli habent locum, ut data in ueteri leae, sed acceptata, ieu instituta n noua lege. Deinde doriri uadet suam conci .eilauer duab ronibus. Prima: quia sic Deus institvit inuet ge ergo tonabile ei let.
Secundo. t talis esset ad pacificandum rempublicam, tar tionabile ellet si institueretur. Ex quo inseri pulchrum corollarium.v lex instituta si esset de suspendendo adulterum,uel blasphemum ii ultior esset quim de suspendendo latrones: Ideo si praedicia lex talionis esset instituta, iussa esset, sed non est instituta. Igitur uideamus de facto stariati, uide ueri quid sit stat ut si,' ut quis satiliaciat pro morte honianis . se Respondeo,u, iure naturae,diuino,&humano, omnis M nileis a debet mori pro morte. i' imo patet per illud. vox sant it quini, fratris tui Abel clamat ad me. Et illud saluatoris. Omnes qui acceperint stadium, gladio peribunt,& per lege, Imperatora. Ex quo sequitur ae contra homicidas lex talioni est: auia uita pro uita solititur Quaeritur utrum si talis homicida non puniatur morte, deuenit adeonstenda mihi, quid
debet sacere ut testituat,& satisfaciat, utrum, debet se interficere:Respondeo primo, π nulli homini licet se interficere, si Dues non praecipiat ei. Ex quo sequitur, P no licet alicui c. aliis uirgini occidere stipsam,ut euadat corruptione eius itinὰ ii peccare mortaliter est contra praecepi ut secu
mi do contra naturam,quae iubet diligere seipsam. Seeus elisi Deus pro lat, ut iecit Samson. Ex quo sequitur et illuxi ex potest condemnare alique, ut seipsum Miterficiat, quax tunc peccaret mortaliter. Ex quo sequitur tertio. expedit, et homicida exponat se morti ire causa iusta propinna suti homicidii.Vnde expediens est, ut si talis ueniat ad me, ego. possim tibi imponere, ut se exponat morti in iusto bello contra Saracenos, pro pinnitentia sui delicti. Etu dicas. ae non. est bellum, quid est ergo tune faciendum, ueI si est aliqua mulier que interficiat paruulum, uel aliquid tale: Respondetur. t eu tibi rinponeda satis iactio secundum tormam iuri ut QOccisus pubernat familiam,' 'occiser tenetur pubernare allam,&sustentare,& tenet ad expensas illorum. Et ii quaerat, quanto lcmpore:Respondeo as tanto tempore quanto probabile erat, quod occisus poterat illud facere. Ex quo sequitur,et consessores non debent saei te absoluere,& male iaciunt est qui mali fatui. unde licet aliquid sit licitum,nsi tame est expediens, quod uidetur doctor multu aggravare contra homicidas exemplificando de David. Secundo quaeritur. Vtrum licet alicua occidere hominem des de ole, utrum sx Eomicida in foro conscientiae, ua Π teneatur restitutioni: Respondetur, secundum de Platea, de si secundum Henricum,l licet unicuique interficere inuadentem, di hoc iure naturae. si fiat tamen cum moderamine in culpatae tutelae. Vnde moderamen inculpatae tutelae attenditia in tribas. do in facto vin aequalitata. iacua ' interit D potis congruitate. rtio in necessitate ineuitabili. Exemplastiani ut si a rediem me est inermis, de pugnat Otra me babolo ego interscio ipsum, tunc ego non excusori quia debeo ea reddere uiceni combaculo. quia ibi non seruatur aequali
os uirtum. Exemplum incundi . Ita, quod fiat sinus in eo εtempore, di non cum interruptione, quia tunc esset uindi-O Lxemplum tertii, quia non potest alitertiagere, nec eua - -
lere mortem uis interfici do,talis interseiens, non est ho imicida. istis seruatis. titur tertio. Vtrum expediat magis supere qua armis ex n sedes euderet Respondeo u in duobus casibiit non debet iste H, sed armis sedetendere, cum timetae si fugeret, intersee rei utSecundo cum iuga esset in corrupti e re siue quia si iugeret diis parentur res suae. in tali casu non tenetur iugere. immo armis tuis se defendere. Sed secundum iurissat tertius. asus est videlieet propter horem proprium alicuius uiri nobilis. Sed si ita sit tu soro conscientiae, credo P. non: qvia non licet alicui peccare mortaliter, propter honorem . . Et si quaeratur. Utrum debeat ille expectare, ut alius ag-ςrecitat ut illum aut possit aggredi inuadentem:Respondeo, v secundum scientiam habitam de inuadente, pol iudiearre hoc.quia si timeat eo ur nouit illum esse m leuolum non debet expectore, ut ipse armediatur primo, sed debet ingredi d. hoc te indum Franciscum de Platea. quoniam exeiai expectatione, posset sequi extetminatio propra a.
Consequenter quaerit doctor. Vtrum aliquis posi et dici tu Ati
sus occiso te ratio dubitationi est, eo, Tilabetur. Teis ut on occide ,quoniam latum mandatum tuum nimis. ac ex 'tuita. . A tendit latitudo pr c torum ad omnes. LM .
Ideo 'itaeritur. virum aliquit possit iuste oecidere hominem: Rei pondet doctor per duas propositiones. Prima. nulli licet iuste occidere homini. mri lex iusta per-imittat .Ex quo sequitur,u aliquis potest iuste occidete homii I
Secunda propolitio. Nulla lex de oecidendo homine ues te puniendo allium transfret rem est iusta, nisi derivet ut a iusta irital e diuina uel nisi sit consona legi divinae uel fati m. P no ci . .
sit contraria legi diuinae. Et illa propositio declarat primam, quia daturpet illam intelligi. τ lex est i istar unde illud deicitatur a te diuina quod potest concludi per praticipia tua, tanquam conclusio ptactica, ut dicimus quod adoratio Dei mo iusta quia ditinatur, de concluditur ex hoc principio legis diuin . Diliges dominum Deum tuum. Ex quo principio elicit Scotus iudi huius. Via conseilionem lucri coram
proprio sacerdote est lex iusta. iii Osuo est not. φ aliquid derivati a lege diuina pol intell si dupliciter, aut immediate, aut mediate. Exemptu prim . ut ista conectuso Deus est adorandus adoratione utra , quod concluditur immediate ex principi ν dicto, quia bene se- duci utris quitur Deu est diligendus super Oninia: ergo est colendiis lacrin Exemplum secundi. iii sunt conclusicine . quaei immediate derivantur, sed mediate, de per multas aibas , ut m p i- ima gratia confertur in baptismo de ista uorantvrcimionale si diuini,& per consequens sunt leges iust GTertio illa lex eiusta,qui non ea contraria legi diuinae quae est posit ua, ut . .
ordiuationes sacrorum canonum. d. conuit ut innes religi ivum, non contrariam ut legi diuinae. quia si contrariemur in
iusti essent: Ideo dico . vii praedicta non contrarietitur legi diuinae. iustae essent:Ideo ad quaessionem dicitur, quod sta. Tertia conchs legem iusti licitum est occidere hinnine in illis castat quos exeipit lex diuina a lege probib te occis .dere homini m.V elox diuina, puta: Non occides, dic.het cxeeptionem in aliquibus casib. Plinio excipit blasphemum quia voluit, F lapidaretur Seso excipit adulis raum. at patet. Exo. .ec inde.quia uterq: morte puniebatur.Tertio excipitudin easu inobedentie . quia filiu inobedi'. praecipiebaturla dari: Io in isti, eas bus licite potest oecidere bominem.
inarto quaeritur Vtrum iudex condenam invocente, secunda allega. benefaciat: Respondetur. Uistud prob ema LQu tur utrum iudici liceat suspenderelitrones se uide Virum tur, non, quia non detinatura lege diutiui nec est formis ais p
immo contraria. ideo tali, lex est iniusta, dc per eoosequens νιDon licet eox condemnare. linor patet, qi ia an lege diuin in Exo. praecipitur. ut talis priuetur in boim temporalibus, te non in vita. sed in oppotatum est consuutudo summi pontificis,&imperatotis,ti regum: Ideo suspendere est iustum: Respondetur valiquem iurem dici potest duplieiter tutel- ειν dupli. b .vno modo, τ sit simplicitet sur.&s non babeat alia itis citie dici
405쪽
citer aliam intentionem. s. offendere dominum rei,quam uult habere surtim: Igitur tali, non est simpliciter niti modo si intelligatur quaestio deprimo, respondet doctor per talem pro potitionem, probabile est, τ lex praeci piens ocesdere furem simplicem,iniusta est Cuius ro eli, quia non derivatur a lege diuina, nee potest derivari: igitur est iniusta Se v, hoc iit probabile. uide Gerson in vi. lect. de uita spirituali.Sed Varillon tenet oppositum: cum respondet, de probat, q)deriuatur a lege diuina,quia Iosue occidit Achar, pro simpliei furto: Ideo dico, quod Scotus loquitur hie probabiliter.& non assertive. Conurmatur proposdoctoris,q uia grauius est adulterari quam furari, sed praeceptum de occidendo adulterum, remorum est Dropter dulcedinem nouae tuis: Igitur lex de suspendendo .la quae erat in ueteri lege reuocata fuit a sortiori propter dulcedinem nouae imis. Maior patet, qua a maiux malum includit,ia maiorem malitiam committit ibrnicator, quam
sit tersi illisi cuius est mulier de res Minor patet,quia Christiis dixit adulter nec ego te condemnabo:ergo lex est reuocata: Se Doctoris conclutio uera, i talis non sit occidendus. bene iustum est, ut sit in perpetuis carceribus, uel consimili mena puniendus. Secunda propos. I de oeeidendo non simplice furε iusta est, ut ille qui eli sur & homicida in ueritate, uel praesumptione, ita, V si in uenaret alique, intersceret ipsum . de hoc maxime hεt uerit de sute nocturno,& de obseruatoribus itinerit, te de aliis, qui armati procedue ad furtum , quia tales non sunt simplices fures, licet sint diurni:patet,ista lex est eos onalegi diuinae:ergo est iuuar Ans probatur Exo.xxii.c. ubi dici in riar,ni si quis notus sierit fur de diis domus occiderit eu, talis
no E L icida. seis talis lex positiva est eo formis legi diuinae igit est iusta, de sic patet quid statutu est contra homicidas.
Quaeritur utrum, & quid statutum est cotra mutilatores enormes, di membrorum proximorum, de quid debeant sacere ut satisfaciant:IRespondet doctor per sacros canones, non est statuta poena contra eum, qui damnificauit proximum in bonis corporis, nisi qu5d satis iaciat mina pecuniaria,
Pro quo nota, in in tali satisfactione est notanda iniurias: damuum illatumstdeo damniscator, potest habere duplice
actionem contra inserentem sibi damnum Ideo iste punieturpina pecuniaria,uel retu temporalium, quae debet ubi aequi rere eum illo membro, ut si erat artifex tenetur ad expetitas mulieris, de filiorum. Ex quo patet .ae magis est grauis mutilatio pauperis, quam diuitis simpliciter loquenuo, de magi ι eponderanda a iudice, cuius oppositum fit nunc, de male. Restat nunc soluere a V .ante oppositum,quibus primo sic arguitur, probando, P quis non leuetur ad restitutionem de damno illato in boni Uerso .seorporis, impossibile est da-nifieanti in bonis personae satisficere : Igitur talis damni sicans non tenetur,consequetia probatur, quia ad impossibile nemo tenetur Sed antecedens patet,a, non potest restituere, si damniscat in bonis animet, quia talia non sunt in notestate damnis canus, neq; bona corporis equitur imponi bile est,st illa talis satisfaciat:i .espondeo ad Loc arg. negando anrecedens,& cum probatur nego utramque parte: Respondeo,
et de bonis anime, potest fieri satis tactio per orationes, P sua hones ducendo illum ad bonum:Io bona animae sunt in pia te nostra dispostiue, di de bonis corporis aliquo nisi pol s tisfacere sicut statutum est periura: Ideo negatur probatio
. Secundo se, retrahens Sortem ab ingressu religionit,danis eat illa in bonis animae. 5e religionum, te talis no tenetur ad satisfactionein: Igitur aliquit damni scans aliquί in bonix insona n5 tenetur ad restitutionem consequetia patet. Minor est nota quia s talis ingressus esset ues permansisset, iecissee opera meritori quae non secit. Ideo iste damnis cauit illo, aereligionem, quia ibi te ille erat persectae uitae, de suisset eius iis lio religio comendatior.Sed minor patet,quia impossibile est, V talis det opera bona sorti: Igitur non pol satis sacere:Respondetur dimi uetulo, τ retrahere aliquem a religione, dupliciter potest intelligi direct ei de indiercte directe. i. eum intentione damni scindi religionem, ita , t moueatur talis odio illius resagionis nollens ut talis peribo a sit in relicione,uel intret, iste damniso; directe religionem. Exempla secundi,ut quando quis retrahit alium py rium commoda,ut pater uti uni, te non cum intentione Gisiadi religionem.Tuc dicit doctor,t talis damnificans religionem dire- ω,tenetur ad restitutionem, eo modo quo est libi, postibile.
intelligi dupliciter, aut retrahit uolenia ingredi,aut ingresta
sum.Si primo modo, ipse tenetur ad restitutionem, de indue: re alium ut intret rellionem, de si noluerat debet insemet intrare, puta si ille teligiosus noluerit ingredi, uel debet facete
iii greui abu, de facere pii iam si est impeditus,t no post et in-
et di: Sed si retrahit indirecte no tenet ad rei titution E ipsi religioni. sed de satisfactione. siue de restitutione teligiolo, dico u potest dupliciter intelligi,quia uel retrahit ipsum es est dispositus ad ingrediendum.iune dico, ut tenetur ad restitutionem, de fati flacere illi inducendo ipsum ad prius propositum, de si talis fuerit uxoratus, F inducit unu alium, dc oret pro ipso, ut Deus det sibi bona opera agere, uel retrahet religiosum, iam e tectum religiosum. Et dico, et tenetur ad testitutionem si ille ingrediatur ueram religionem quocunq; modo poterit.Et sie patet solutio ad Gima nVado minore. P .. Queritur utrum lictat aliquo defectu uel deiectibus intra uenientibu ,aliquem proiicere extra teligionem in qua pro sessus erat: Et si se, utrum s iterum uellet ingredi ueniam petendo debeat recipi: Respondetur, quod ista ouaestio mo- Π' ω uetur a beato Bonaventu. in declaratione regulae. Et dicit
primo, quod quando aliquis ieeipitur in religionem, fit sibi magna statia. Secundo , Quod sicut iste oblis' tur religioni, religio sibi.Tertio, quod aliquis non potest delici de alia qua religione, dummodo seruet ea quae promisit: Quarto, si talis notorie transgreditur uota sua publice, ita, quod sit in
scandalum religioni. eiiciendus est, ne alii et insciitur ab eo. - Lisi quaeras. Quo saluabitur iste, utrum intrabit aliam religionem, uel utrum liceat liba manete in seculo. Dico, P non licet sibi intrare aliam religionem sine licentia ordinis. uel religionis a qua proiecitas est, uel sine licentia summi ponti scis, te si ueniat ada eligionem, ipsa non tenetur eum recipere, quia suo defectu essectus est indignus, quae te, Scitide residuum in beato Bonauentur
QUARTO quaeri ruri Vtrum damnifieans aliquem in bona De remi.
teneatur ad restitutionem, die. ει
Consequenter in hae ult. quaest.huius vi. quaeritur de bona fama postquaquaestue de bonis sortunae, rede bonis Psoni. Pio cuius declarone est no. pista qo est aurea certe, io iama accipitur duOb.'nodis. Uno i , pro bona honestate uitς, ac moria. Alio mo capti P tama, qui habetur inter liomines. Vnde iama primo modo est illiis dignitatis status, uita, de motibus probatus. Et peroppositum infamia diis nitur, P iest lita dignitatis status uita, de moribu , reprobatue. Ex quo se uitur. et nullus quantuineunque doctus, uel in i . dignitate potitus est tamosus, siti uitiosus. sed iam a inter thomines est insinuatio communis de aliquo, ex communi sic spicione, dc incerto auctore proueniens, ut quando per cimiecturas est fama inter homines, te tamen nunquam potest re puriri uerus auctor, qui dixerit.
Lx quo sequitur linqsine, bona famaea pitur pro fama a , homine, ideo bonsi tamae,e illud quod sequitur ex bona fama . cuiusmodi e uitare tera similia thnra aliquo apud Lotes.
Ad partem ais malitiam arguitur auctoritate Au ustini. i. Non dimittitur peceatum nisi restituatur ablatum. Ne do sic. Aufereus bonum temporale tenetur rei tituere, ergo ause irens bonum famae. Consequentia patet, quia bona famae sunt maiora, quam bona temporalia, ut patet auctoritate sapientis. Melius est nomen bonum, quam diuitiae multae. .
Adquisi. primo ponitur talis diu Vnde aliquEdiilamare et Disso realium, e intellisi tripliciter. Vno modo imponendo ei tal-- risu ira crimen,ut fuit distam alio Susannae per senes. Alio mo ρlicuere uerum crimen in publico proponendo, ut si aliquis religio- νυν u. sis commisit adulterium, de nemo scit nisi sortes, qui uides, de sciens,* hoe est oecultum, dieit aliis . vel iii publico se difumatur religiosus, de mulier.Tertio pol quis diffamate atra . uerum crimen occultum, in publico impositum negando eost in hoc,neetans notat alium de calumnia, ut si ego peccans accusor ab iliquo, de nego illud. dicendo mentitur, tunc . ego diffamo ipsum afferendo ipsum esse mendace, di fallata. Sed oppost si uidet,sa nullo mo licet metim, sed iste negado, An aliquismξtit ei: igit tenet statim dicere uerum iudici interroganti. Pro solutione istius quaerenda iunt aliqua, quae dependet
ab ista.Vtrum talis negans in iudicio uerum crimen, occultu ini, omisi tamen, de impositum peccat mortaliter: Et arguitur, sic, to.te Mur quia talis nitis mentitur perniciose, igituriconsequetia Pa suera err-ret. Sed pro antecedeo te nota triplex est mendacium, per- men. niciosum,iocosum, de ossiciosum.Perniciosum est Otracha Minimai te quia semper est o tuum, de tale dicitur illud, quod ii Io.
406쪽
est inprie iudicitum dicentis, Stillius eontra quem dicitur. Ossiciosum eii quod sicut prodest,& nulli nocet, ut si avis interrogatus an uidisset Sortem ut interfietatur: Respodeat quod non . Sed ioeosum est quando, vult decipere sine damno alicuius, ut quando dico vade, quia quaerunt te. Tune probatur antec eris, quia tale mendacium nocet reipublicae,& accusanti. Primum patet, quia ostendit rempublicam. quae praeeipit punire malum secundum patet,quia notat M. eusautem de calumnia. In oppositum tamen arguitur, quias oporteat dicere ueritatem, i equitur unum bene durum, disequeretur mors illius . Igitur uidetur, quod non teneatur,
di per consequens, ouod non peccabit mortaliter Mico ergo ad materiam istat uduat si dissicultatu , ta Buridano, de Ste , pliano i sua summa, iuxta illud saerae scripturae. Iudex quod iustu est exequat, uel iudex procedit in forma iuris i tali interrogati sie, uel non.Tsie dico, is pedit se do modo iudex: reus non tenet sibi dicere ueritate secsidu omnes, potius qua mihi Meudo dico,et si reus no costeat seni ueritate crimina sua, dato, u)rcedat se dia sorma, Ppter hoe non peccati a iudicε neque ostendit insu, quia iudiciu remuiales seu iudicis qui est psona publica, ede mani sectis, ut sunt illa , inet a bari possut, & no de occultis eurusmodi est i istius. 5c uocant vad an occulta, eo, aeno posita ut aetari . Tertio dico extra textu curare, a viri Stephano, ae aliud est tacere ueritate, te aliud est timare eritaria, at ad me , Quia primu in no manifestare crime. Ideo ista me bramaame ινι- istus Histinctio ix quae xiit tres,caussant ites artaculos. Primus, . erit,utruia nificas seu diffama salisi in bonis famae tibi talium opponendo, teneat ad restitutione. secundus, di tertius arti- eisi querunt de aliis duobus membris, ut patebit insertur. Pro Ueclarat de igitur primi art. ponitur casus,de muliere
Pharaonis, de Ioseph,quae mulier diffamabat Ioseph dicen . uolebat eum ipsa ludere seu cubare, utrum talis teneat ut illi
nisi crimi Pro declarat. huius notat Stephanus,ui falsi eriminis imporeis imm stio, potest seri multis, modis. Vii modo uerbis planis ut i si it impositio eriminis in Susanna, de IosepK. Alio modo in
ηυμιιι uerbis arti sciolis, ut in cantilenis, uide intextu. Tertio modiis. do fit signis, te motibus, ut quia suspicatur,u quis furatur est aliquid. unus socius ostendit illum quem uelit distam are,
licet ipse sciat opposito. Quarto modo de illa quae fit in scripto,ut per libellii: Scotus autem intelligit de diffamati Oetacta uertas, sed uos intelligati x de omnibus aliis Ideo doctorres Met per talem conclusonem assirmativam Diffamans alter u uerbo, tenetur ad restitutione suae samae retractando uerbo suum, uel quod sibi imposuit, caeteris paribus Ata, is diisamauito ulte retractet oeeulte, ii publice retractet, publice: si eoram tribus solum, cora illis trita retractet.& hoc pro talo, quia alias non seruaret iustitia in reddendo proximol. quod suu est .vnde Alexander de Hale, dieit, et sex modis dicimus,* aliquis dissamat altu de ter ractat. α -- Vnomon mando illud bonu quod est in proximo, ut iacie..itieui dici Iudai deChristo, negando illuminatione ceci, quia dicebat.Da gloriam Deo:quia ho iste peccator et secundo mo . tacendo bona de aliquo,quido non est tacendu , tit iecerunt custodes sepulchri,quia accepta pecunia tacuetui. Ideo dicunt diffamare Christum, deletur rectione suam. Tettio modo quando donum alicuius , ouod negare no possumus, peruertimus, ut ficiebant Iudaei dicendo deChristo, et in Bet2ebub principe daemonior si eiecit daemonia, , T non poterant negare miracula. Earto modo, cum occultum madu,
dicitur .Quinto modo eum per malevolentia diffamamus aliquem dicendo, & augmetando illud quod audiuimus. Sexto n. o per malam intentionem, ut sunt aliqui semper quod que dicit bonu de aliquo retinent, Ze quaelut aliquia malum quod dicant de illo. Dico ergo idem de omnibus itus, Ps aliquis diffamauerit alium, tenetur restitutioni. mira eis Contra datam ueritatem concl. seu vetetur,ui liceret ali-Hus4M di tamare seSed consequens est salsum, igitur concluso
doctoris non est bene nost consequetia tame patet,quia retractadose, disiamat se, apud illos apud uos uicit oppositu illius, quod prius dixit.Sed cosequen1 est ita sum. patet, quia quilibet tenetur magis diligere famam suam.quam alienam viain. ν quia maledictus homo qui negligit saniam suam. Diuiis. Pro solutione quaeritur. Quomodo possibile est restituerosamam alteri retractado uerbum suum, cum si dieatur malude aliquo statim eredit ur.Et si deinde dicatur bonum de illo non ita creditur: Respondetur, ut unusquisque satis iacit alieri quicunque secit, quod in se est, ut sati, faciat. Ideo si esciuum os metu iniquitatis aduersus pro almum, uer Mn o mesi in laudε eius, satisfacio.& hoe seeundum Alexandrum de Hales. ideo possibile est restituere famam alteri. Quaeritur secudo. . est possibile, ut alieti iuste dissamet
se retractado uobis: ndet doctor per unam auream regula. Quadocunque bona iam a conueuit alteri iuste, de milio a 'Miuste, tunc debeo magis diligere tamam illius,quam mea, ut patet de uita in casis,ut dictum est,debeo magis diligere uiti corporalem Proxunt quam meam, sed nassis conuenit tulia fama alteri, quam mihi de melius eii ldissimem me, quam ipsum:Ideci iuste polium diffamare me, ut seruetu i iama proximi, cui conuenit iuste, de mihi iniuste. Ex dictis patet.ad argumentum. negando, I consequens sit falsum, de cuni pro rusis nisabatur uerum cst caeteris paribus, uando. s. ista iuste conuen e se sibi,scutaliis sed non e contra, sicut in proposito uela iter latram 8-- dicatur, quod ille erat iam diffamatus. pter Quaeritur quando aliquis diffamat aliquam comunitatem H-- ων propter deiectum unius de illa coitate, quid iuras, ut s quis P d ιυ ι .uideret unum fornicatem, de diceret omnes stat res esse lamiles illi: Responderiir, iste tenet irimi coitati, de usi titi illa. metit ut quid iuris de illo qui diffamat aliquem manis: stando ea qu.e audiuit, te dicendo.caudi ur,l ille fecit soriucationem. rrimo dic t Sco. Tiste non causat allensum tua-ltis,quia dicit se non assentite eum dicit audio Sed ad dissicultate dico, et iste dicit se audiuisse tale uel tale, uel ex quadam inconsideratione de leuitate uel ex consideratione malevola Tunc dico, ν u refert primo modo, non tenetur restitutioni, licet peccat uenialiter. Ratio primi est , quia audientes se non credunt illud, Sesse, leues sunt come qui cito
credunt. Ratio secundi est,quia scandalizat audientes sed si reseratur se audinasse aliquod malum de aliquo, ex conlideratione malitiosi; volendo diffamare proximum suum. dico,s, peccat mortaliter,sed non tenetur rectitutioni. l imu patet, quia est contra charitatem proximi. Secundum, relere se audiuisse. Ec tamen non imponit ipse.Tettio dico, i si tales reset ut se audiui se, de no audierunt, peccat mortaliter, de te iactur ad restitutionem.Quarto dico, u qn quis diffamat alia reserendo se audiuisse ali a mala, peceat diffamado i. st dalirando illos apud quos habetur sermo, Sc peccat venialiter. Secundus articulu, huius quaestio. iis in quo quaeri Iur. Uinim damnificant alium in bono famae verum crimen, quod est occultum lxi publicum proponendo, utrum teneatur ad restitutionem tetractando uerbum suum, quod dixit. Procuius decla latione quiritur. Utrum aliquit sine preex R reto pol si reuelare malum alleuius occultur Rridetur, v hoe
potest ueri multipliciter, iecundum Alex. Vnomo. v tieret t me auia malitiae, siue detractioni Acciando taleuitatis. remo causa impetus. arto ea charitatius correcta iiis.Tunc dt- ..co τ qui euelat primo mo, peccat mortaliter, quia peccae
p eio inuidiae Quia detractio, e fame alterius demerario. Sediit euelat secundo exodo, scilicet exaeuitate,deinde ps nitet. nihilominus dico, F peccat mortaliter. eo , u diffamaturalius, de illa leuitas non excusat illum licet no ita prauiter, ud ,rius. Sed ii tertio modo reuelat iracundia motu , dico, τ tais peccat mortaliter:Sed si quarto modo talis reuelat de quo dictum est.Si peccauerit irater tuus in te. i.te solo isti Ete, Sce. 'Sequit ut si non audierit te adducas ducit alios, uel ites. Ex iquo patet ut de licentia salvatorix reuelatur ibi peccatu proximi,quia motus est motu charitatis, quae ope iit multitudi- item peccatorum, sed caue quia hoc non licet quo uix modo reuelare, si scias illud in conseitione. Ex quibus patet ad quaestionem, si tribus primis modis fiat. peccatum est mortale. R cquarto mo supposito u) non dicat in publico peccatu proximi, no est peim: led alio modo est peccatum ut iam dictu es.
Quaeritur, utrum teneatur ad restitutionem retractando. Et dico primo,* talis in publico proponendo peccatum o cultum proximi, non tenetur ad testitutionem retractando uerbum suum, quod patet, quia in nullo casu tenetur menti-ri,sed si retractaret uerbum suum, mentiretur: ergo non tenetur ad restitutione retractando uerbu su u. consequentia pa
tet eum manore per casum, 'inia uolo,st talis reuelas dicat ve
rumSed maior probatur,quia preceptu negati uu, prohibet omne mendaciu. sol ud, n5 dicet salsum testimoniai secundo dico, τ tali, tenetur satisfacere proximo modo debito, de licito, uidelicet auferendo infamiam illius contrariis uerbis.
Pio cuius declaratione nota, quod est differentia inter insanaiam tollere, de infamia alleviare quia aliquis teneatur adtinum εe non ad aliud, de alius econtra . Exemplum ut ille qui diffamauit alium, falsum crimen imponendo, tenetur tolinei ianiram,ia non tot alleviare. Ea emplum secundi,
407쪽
ille ut in proposto non tenetur tollere propoli ea n ii Lamiam, quia ille diuamauit se, di iste alius non iecit, .... m. ampliae Ideo tenetur solum alleviare non ilere . ideo patet propolitio iamtoris, uti tenetur lat facere, imodo arbito. tapoit uili, dicendo domini mei non habeati ν . illum proximum pro tali uiro, ex dictis meis, quia non est intcncio mea,iato tis illum ei se talem.& ego maledixi, dei ii intiba in a non iunt sussicientia, ut aifirmetis, quod iste
Mini Monat .vi. M o modo satis iacit . TM. τι vo A racvLus quaerit utrum diffamatus abali quo ire baco Me uero crimine occalio, cum crimen uenim
Megauit, tenetur ad restitutionem quia negaudo, notat illa de calumnio quae est talii crinianit impolitio . Ideo quaeisitur. dum trimo utrum teneatur ad restitutionem. Secundo ut tu Peccat moti aliter sic negando. Hi Rhipondo Motus per duas propositiones. u Hima I aliter negasis no tenetur retractare uerbum fusi, nec isto modo te uelut ad testitutionem dicendo male vepa ui, et go esse in suris ui ut ratio est, quia directe tutendit de
fendere se, de indirecte inamat accusatotἔ, qa inpubile fest anoe misi publicola parda recte voli liberale te, sed si dis
it 3 P innat hoc cilis cm de indireae tonsi tenet retractare se. t Secumia popositio.Taliternestatis, tenetur satis mere accusanti mota conuenienti, Sporuruli, qua modus tali p
. rest et emortune inde non hi amistum pro .calum atore, quia totis ex alia b acacia motus est contra me, di nolit ostendat se calumniatorem. - Tema pronusti lceus i a iudicio non tenet ut statim in
i Pio deci r tione illiu ponuntur aliqua. de ad declarati senem praenaitarum quaeritur, utiqnx tein accusatus denero crimine occulto coram iudice, teneatur dicere uerum iudi ἀ- eo uidetur Minus dieeteri uod non, ut palo per istam Hopc, ionem.Sed oppos-noideriit, quia nullo modo licet mentati,sed iste sic negando, mentiretur, ideo stat tim tenetur di coeperum iudicianterroganti dis declara ἀου rione utius quaeriturumim talis negans in iudicio uerum
men occulium sibi impositum peccet mortaliter, se argu tu od se, quia peccans talis mentiendo mentitur uera iao e laui ciose, Io pecco: mortali Ier. Consequentia patet, sed prisc. - mai autecedantemo u tra plex assignatur mendacium ternicioco, et n.tia sum,io su D ri sum. E. pemiciosum, quod est contia. - charitatem e lata est nocivia de ea illud, Mod dicitur in praeiuificium dirus contra, quod dicitur . sed ossieiosum erian era quod alicui prodci di nulli nocet ut si Muri interrogatu ui moriatii v. disti Sortem uom sciatur, ec respiratara nou. Sia ioco De tribi , sumeti quando uulti ci prae siue damno alicuius, ut qua . m. niaria eo dico, uade vita aerunt terantecedem probatur qui ara tiam rara lis mentiens nocet reipublieae, & accusanti. Primum p te
fi tui iudi reueritat se udam s. tiux qui manis, fecit ubi dico, o ducet reus: non connieatur ueritatem coram iudice eum moeruit secundum isonantium, pio Meri, peceat 'tumdicen nec Oeendit ipsum; a iudicia
eati situs , & uo illuc occulta eo Topessunt prodam. Tertio Ao contra imam com Stephano, quod altodest tacite crimen, de aliud ne re,quia primum est non manis stare erimen, i se id ita est mentitia fl arto di Ψ eta inuetitatem est licitum. Respondet 2 dato, Psit interro ut emam iudice: di non tenet uticere,quia Deus est iudex isti ux occulti, di non alius... re in bulla casu dicitum est alicui reo nega- reuerstatem, quia in nullo casu licitu est tacere contra Deil.
o dio, demente Soni est Hus potest nesareu ritatem sed propter c con menti quia non ne ' Κ-- plieiter ueritatem, sed eo modo quo sibi proponitura. in pu-klin, ideo eligas, quod tibi magis placet. & ista opinio est
mi is miseri is, quia si diceret ueritatem suspenderetur.'
- septimo dicis, ille qui accusatur de olimae occiali Edebet simpliciter negare ueritatem, sed potius Gute ea, a
iudicen ando proposita,ut proponuntur. Et si di eas isolo, i iudex dieat,uenia , de iures te dicturum ueritatem. de tacere salium.Respondeturae tale iurii entum non euelata dum ius, si intenderet interrogare de oceultis, de ideo noti esset iuramentum, de per conse luens s talis iuret, B: deinde taceat ueritatem,non est periurus quia 'aestatur sibi iurameatum contra Larinam iuris,&adeo non est iuramentum. i N ς Quaeritur utrum s dicat iudex uenias, dissicas miluitertia talem, quid est iaciendum. --
Respondet Gerson de uita spirituali, Unon tenetur sibi T
dicere ueritatem. Ex quoi equitur,quod accusat uide et imi si 'ne occulto, pote ita reuerat rem. Sed an liceat negare eis.
Dico ultimo non peccat mortaliter tacendo ueritatem
eo quod didamauit alium, 'tua offendit communitatem.Sed an peccauerat propter aliquod aliud dubium est, ideo patet ad argumentum negando antec eo s.cT talis mentiatiis perni cri se,& cum probatur, nego ut i iis diffamat directe
Foximum licet betae indice tu, de per accidenti Ad argumenta litibus Himo sic arguebatur. ii damniscas alium tu bonis alicuius te ueretur ad restitutionem,iequet tur,l negansuetum crimen publicum sibi impositum, ten retur ad testitutionem sed consequens eii salsum igitur,consequentia patet laia c. scri mauis impositione eiticitur ini mi sed talis negando, facit accusatorem es letalem, igiti t. Sed consequetis patet quia ego non teneor iudici conii irriueritatem totain. Respondetur Ψ argumentum filii solut si ii odie, quia licet ille uteneatur retractare ueris suum, tenetur tamen ad satisfactionena aliam modo sibi possibili. . Sucundo arguiturii data uentate conclusionis, sequeret, valiquis tenetretur ediciamare, sed consequetis estiali uni, igitur.5ed v, sequatur patet, quia si restitueretur iam a est imus tetraoando uerbum situm diffamaret se.Sed quis d eoii
se tuens si falsum te; quia unusquisque tenetur magis di l Gere famam suam quam alienam Res detur argumentum solutum est,sue Hocedat a sumemuni pi in incalue secundo in uia &s verum c imen occulium dicit. tri patet uo debeat restituere, no retraia teddes dimido latue uixit ri 5 teneativo pro tali, is auiansiretracteis edici do ego mentitus sim per caput meu e - .ao ad semia conceditur coii sequentia, . negatur sauitas co se a
Muentis, de cupimbri. concedo Vinagis tenet diliget ei an
duacae enu pati lux unuis alaetius, sed non ut rictu est, in . alteri conuenit iama iuste, di sibi iniuste, ut in pro fit a dicit.
- - ulli uolup di et sono sunt a amri nitet ix. .a ilia tin no sunt Dirtus pes it clue, ut est Uamentum, i non ei arisii solutio ii Diit patres molia it pro uirtute qano rest, nisi veru habitus, uel actus, bc sie ualiter q: capiat itala, ita triano sunt me, nitiatis. Hic iNTEL Lini Novis is x Dicat doctos, et poe. semitia quadruplicia xx c pitur. -r uno mo pro nitet inii indicativa. χ hoc dupliciter . Uno modo.pto habitu, alio modo pro acta P vi tomac p Hur . ι,ν qua
nitentia uindicatiua p . Qui in ueste deletari pec-- lilii, ut uelle estpetuit et a uindicat tu actuali .exi uella ra
tis talita uelle.tune dicitor renedo a posti onLIsta ilia, non sum partes rivivitiae es idie tritae ca=ie, op micti a G p actu. Euro babitu, nullu horum tuum est patre illius habitus, urectius uelle, quia utrunque est quaedam dorma simplex. -
idii euacauia turpe nititiastristitia, quia sem P tristiti ei causantur ex aliquo nolle. Tue renii talis sposito. Istam i
408쪽
mmae infligerulae, scilicet capiendo 'nitentiam tertio m do.Vnde per contritionem,& attritionem, causatur inuo
bis tristiti per confessionem erubescentia, per citis iactione labor eausatur, di scita tria, ut sunt proximae causis unius iter de integrae punitionis requisitet ad poenitentiam, sunteres partes pinnitentiae, ita est tres sunt actus, per quos causa tur 'nitentia reordinans culpam. Vnde est notandum, mper contritionem,ec attritione qui est actus informis, idest Iine rati bene causatur tristitia, te ista potest esse aliquando russiciens, tamen cum hoc, P eset sum ciena ipsa non en set reordinatiua culpae quo vi omne sdrum, quia depe cato nostro oportet satis licere in triplici soro, idest inlato Dei,per contritionem, in isto ecclesiae, per consessionem in bioeonseientiae nolitae, per satisfactionem. Ex quo ponitur talii propositio cet per contritionem,& attritionem,aliquando remittitur peccatum: unmo aliquando omnia peccat seut seriit an secit in illo latro A. Hodie mecum,periuiam ramis non satis fit in omni solo.ista igitur tria sunt,quae sunt eausativa poenae satis iacientis quo ad omnem sors. v de iustitia punitiva, quae complete iudictat de totali reordinatione, di tatu lactione peccati, dictit in oportet detestari Peccatum,confiteri peccatum suum, de adimisere satisfactionem, unde iustitia, uae dictit de consessione tantum fienda, est ineompleta, de illa quae dictat de detestatione tantum, est incompleta, sed si debeat esse contolera,oportet ista tria .c τdictet detestari peccatum, de eo teri peccatum, de facere satisfactionem de illo. iario modo capitur p nitentia pro ipsamet enitenti, siue est ipsa tristitia in contriticine, uel attritione, uel uexecundia, in consessione,sive est labor in satisfactione, ut dicere psalterii tune dico, quod etiam potest se capi in ista quaestione prima,quod iste est 1 ensus,tres sunt partes poenitentiae,id est sunt tres poenae,quae totaliter sunt reordinati uetipsus culpae quo ad omne forum, non potest igitur ea pipoenitentia hie,cum dicitur tres sunt partes Menitentit, nisi pro actu causatiuo poenae, de pro poena causata ex illo a . Dicit ultra doctor, quod ista disserunt ab inaicem, puta habitus uindieandi precatum, uelle detinari peccatum, detestati peccatum,& ipsarina, idest tristitia, echoe patet per separationem istorum ab inuicem, primum potest esse Lue se do tertio, e quarto, habitus simpliciter ab actu, di potest manere ubi actus non est. Dicit secundo, quod uoluntas non est tantε potestatis, et, possit eausare rinam in se, Se in alio, nisi mediante aliquo in qui est immediate causativus illius mae Exemplum: tristitia ex quo causatur ex nolle alicii ius, uoluntas non potest
eausiue illam tristitia nis mediante tali nolle. Ex quo sequitur, quod multificiter intelligitur, illud:ae imaginatio sarit casum Dico Quoia imaginatio, talia potentia, non potest causare casum,adest passionem aliouam in se, nisi mediante aliquo actu,quia uoluntas, quae eupersectior, hoc non potest, nisi mediante actu, & sic primum potest esse siue se i do, secundum, puta detestari peccatum,potest esse sine
tertio, scilicet e detestatione peccati,quia bene stat alique valle detestari peccatum suum, di tamen non detestatur pe eatrum suum,de ratio huius est,quia uoluntas non est omnia tent. aliquis enim uellet detestari peceatum, di non potest propter impedimentum, propter prehensionem enim magni boni mihi prouenientis non possum detestari adest rium meum, quamuis mihi concer im opus. Dicit ultra docto Utettium etiam, putadetestati pece
tum, potest esse sine quarto puta sine tristitia, & hoe propter u quod est incompossibile ipsi tristitiae, sicut erat de Paula,qui uidebat Deum clare, poterat lac detestari peceatum.&tune non fuisset causata trist: tia, propter gaudium, quod habebat de uisione. Dieit ultra, quod istud quartum, scilicet tristitia potest esse sne tertio, scilicet detestari peccatum: si arguatur contracimpossibile est, quisdiit aliquis respectui sine sua ea:tristitia est respectus detestationis peccati: ergo noro terit esse sine tali detestatione Respondet doctor, te plicuer vult dicere, quod tristia potest esse in nobis sine detestatione peccatit ut ex nolitione mortis patrii: de se est ex alio nolle : H in damnatis est tristitia, te non propter detestationem de nolle peccatorii Doria, sed pr nolle detinerii illo iane, & ex tali nolle eatur tristitia: de tale nolle no est de
testatiores, desie uillitiae turba ex auri radetestatione
peccati. Et quia igitur ista possunt separati ab inulam s.
pliciter dicendum est,quod ista disi erunt ab inuicem . Isto declarato, tune doctor descendit ad hoc qualiter rapitur pinnuentia, dicit, uod tres sunt partes nitentiae, uti πισον pode ut dictum est capitur hic pro causativo penae, ta pro ipsa- mireris ca. met poena prima, deest sensus tria sunt causativa, pinae reor Mime cindi nati culpae, quoad omne forum, scilicet mi e esiae, trina. --
di conscientiae nostrae, de sensus est,quod tres sunt pinae par se iis, re tiales reordinatiuae culpae , quo ad omne serum. Dicit u a sartis amndoctor, quod pQnitere est poenam tenere, id est punitere im se
portat actum ipsius poenitentis, per quem c satur poena, de tum mediatum, de immediatum, nitere ultimum non p nitere proprie se puniri,quia potere semper eonnotat cium p nitentis,qui est causativus rinae, scilicet uelle ui dicare peccatum,de detestati Deccatum, ex quo causu plana.Ex quo sequitur,quod ipsa tristitia, de habere tristitiam, non uocantur rinitere, sea uocantur puniri, uel ouas riniis
'De poenitentia sacramento,ice. Qia erit doctor utrum quando dicimus, tres sunt partes petestentiae utrum possit hic penitentia capi pro pinnitentia, sis mi aquae est sacramentum scintiligendo. i.tres sunt partes rim 1 -- tentiae, quae est sacramentum. ωμεν. spondet doctor, non, unde sacramentum pinnitiatiae est ipsa absiautio , quam ficie sacerdos deterani nata certas uerbis.Notum est,m ista tria, contritimqui est in uoluntate, consesso, edidi unare,quae est satisfactio non sunt partes illo-
riim uerborum abibluo te, de se nullo modo rapitur laic poenitentia pro pollentia, quae est sacramentum, quomo sunt tria caulativa p ae, de triplex poena.dicit ultra, quod lico ista tria non sunt pata pinitentiae,quae est sacramentum, tamen sunt requisita, quaedam praeuia ad digne recipiendum istud sacramentum, puta ad digne recipiendum hoc sacramentum rMuiritur commio, di consessi ruia sacerdos est arbiter, ec iudex, de non potest iudicare nisi O eognitis, desunt eosnita pereonisii ionemroportere No, quod confiteamur.deiatisfactione, an debeat praecedere istud iacramen
tum, uel sequi: videtur dicere doctoriqu44 satisfactio debeae
sequi sacramentum mitentiae, tamen prius diebam est. Quod debet praecedere, utpote audiui consessionem ue- 'stram 8c tibi imponotes empani tentiam, qua est satisfactam . deinde abis uote,& hoe est prenitentiae sacramentum Dico -
quod sitis iactio quoad impolitionem, praecedit, sed quo ad
impletionem sequitur sacramentum pinniteraria, de hoc de a
bet intelligi pro omnibus passibus doctorunx, u inueni ur depriecessione, deseeutione, sed ista duo scilicet utricio, ita confessio praecedimi amentum petat tentiae , scilicet -i absolutionem.
Ad primum eum sie arguitur . precatum est aliquod sin
se ergo remedium contra peccat viri debet esse Iimelex ergo Pinitentia non habebit tua tria tam iam partes, scilicee r - . contritionem, e restionem, se sitis tactionem. Pro solutio' ne notandumquod omne peccatum pet se primo fit,pet uelle,&per nolle, uel per aliquam omisiton inlicitius, ad qa pro tune tenemur, ecquodlibet istoriam uidetur esse unum simiam:erso remedium et ora peccatum debet esse simplex: Respondet doctor, quod haee conseque ia, nihil vale γρcatum est unum simplex: ergo remedium debet ei Ie si unde te stator contra aliquam offensam potest plura rem , Miari t. dia ordinate laut medios pro una instinitate potest sise ri ruri res mediet nas ordinar deo notandum, quod inter ista re media unum potest sussicere, quo ad Deum: puta contri ,sne eonsessione, de satisfactione, conses, bo sne cotriticine, non potest susticere, nec potest delere peccatum, quoad Deum, quia quandocunque homoeo totve nisi habeae attritionem, te contritionem, nunquam habebit peccatora remissionem. Notandum, τ peccatum nunquam dicitur unam simplex, quin habeat partes intentionales,quia peccatum in qu Uta
di quale habet gradus inrentionales, Scuna uatque qualitas Q ara. est divisibilit, sed poculum est simple ut sy simplex, dic
tur contra totum aggregatum. ti
Sego arguit se, si ista tria sunt partis pnis, uel iant partesint male uel paries subiectius. i. sunt inferiora ad yniam,
atra massiuaesita: isti iacuitati sedis triano pyi ad i
409쪽
biecti, ni tra non dicitur de Alis.lstud argumenia is a mn dumi, id pilo solutionem po istum terni insi tana,&psimitere radicium. in τ' potest capi pro totali causa pineu sentinatim e culpae, quia i unt tres causae quae causant pina scimuritis,eonsessio, di satisfactio,institiam, uete inviam, tunc piendostendam pro torali causa, illatria sunt patetes integrices p itentiae. i. sunt tres causae par tiale causantes psimentiam totaliter reordinatiuam culpi.
Αlis , , inue pretiitentia ut ei idem V minitentiam tenere. i. ea uiare poenam , di quia quodlibet tholum trium. steatis irrisopoenae. ideo qu Habet istorum potest dicim ' H iniictim εδ si mim est me tritio est penitentia.qa iacit mithncia i Edii sint parro si,hi uae. Doctor dat exempla Ghonii et dio, legislato potest pro homi eidio ordinare να-- cur puris, ec a cenam pecvi fariam . ista duo scilicet is corporis N pqna meu triaria faciunt totam p am reo ditia. tium culpae homicidii di tunc ista duo erunt partes intestalis,di sibi, ii diibet illorum est penitentia, iueo erunt partes ibiectivae respectu huius quia est habere petnam. - 'Eleuia, ulterius arguitur Uislatria non sunt partes pini a iiiiiiii. Mutix sacramenti nec penitentiae uirtutis, ergo nullo modo sunt partes mitentiae. Iam rursus ad istud araumentum auni est*non sunt partes pinitentiae 'quae est Gerametum, iv. stat in absollatione ueh um. tum in autem, in ista tria,eontritio . eonfessio, rer satisfactio noni megrant ilia uerba,&sie non sunt parte pet
nitentiae saerametui. Dico uisunt partes tam tentiae virtuti
eapiendo pinuentiam pro totali catin penae reordinatiua. o Glpae totalite , t se capiunt do res milia sensu tres sunt Meiar ror Dites renitent e totaliter reordinatiuae eulpaequo ad om nem inrum,sicut est dictum qualite satisfactio est illa poena quam dat laeeiam in absolutione quae quπ'ad impositio . nem debet praecedere,quo ad impletionem debet sequi . Dais Da sblutionem. ροπιυ ρο- , Quarto disin aliter arguitur. uctusnon est patre illius eu- mi aia. ius est Ductus ut pomum non est pars arboris,& Et sta mictus eum sit ultimsi id expectat de te cuius est fructu, no potestat ranc2ών. pars eius, sed satisfactio dicit ess emictus p -Etiae, ergo satisfactio non est pars poenitetitiae,ut illud tot si ieiuniu deo innia illa, quae impolita sunt pro peccatit uoeantur tructus: H istud opus Liboriosum,quod imponitur a facet dote, ut ieiunando Orando, uocantur Ductus poenitentiae. quia est ulti
trium in suae uitetitia, Ze se uocatur tructus solum per quan R sp dani similitudinem,est ergo fiuctu enitentiae, ultimum oce nitentia quosbluto si iussicit , evolabit anima in paradi-- AEM sum quod in sum cie residuum portabit in purgatorio. N ueri est quod opis exteri laboriosum noni ars poeniti εμ ισς tii sed est pari eius. quod est puniri. Ex omnibu istis uula haa ' μ boedoctor quod tria fuit partes poenitentiae.i. sum tria' eausativa poenae totaliter reordinatiuae culpq quo ad omne seruiri, Si sint partes enitentiae. Poenitentia potest capis Enastitieet pro dolotet militia.&labore, Sc tunc
est sensus. tres sinit poenae totaliter reordinatiuae j quo
ad omne forum , ut contritio reordi irat in loro De dccut dictum cri
pae, sint duae mutationes, rei una mutatio. unde remis.
sciculpae non est aliud quam dimissio obligationis ad poenἔaeternam quae erat pro peccato, & est destructio obligationisa invitari. pomae aeternae, a quam obligabamur propter peccatum n m eua .a uum, reiic dimittitur culpa quando dei tuitur illa obligatio ι, LA, fit. ν nam aeternam:unde in absolutione saeramentali fit terio. i. ea milito,pinnae aeternae, de obligata ad p am teporalem .Ex m. i, ain. quo sequitur quod ista mutatio, non ei in is mutatio mer s-id se,. ptiua, qua est ab obligatione, ad non obligationem. Primo mihi. - eram obligariis,& per rinitentiam ego Gm non obligatus, id est sine corruptione quae est a forma ad no formam. Ex quo Mina eis ι sequitur, quis d dimissio eulpae non est nisi quaedam mutatio, - δει-- nux est ab esse obli rationi , ad non esse obligationis.ex quo talia . - Wquitur hic solutio unius quaesti is, quod quot sunt pecca iiii. isi ab homi ne commissa tot sint obligationes ad rinam aeter MI mini iam. o nunc committo unsi peccatum mortale, & dehine Moisi in ad unam horam aliud:&se bis sum obligatus ad pinam aeternam ex quo sequitur. ultra, quod si unum peccatum mortale
minem obligarem esse adhue ad nam aeterni prio alio queucommistiset, sed Deus hoc non facit, non dimittit unum peecatum linealio, quia quod satiat, persem sanat, sed infuso. gratiae est mutatio, ii mutatio debeat dici, quia proprie , est creatio de non esse gratiae,ad esse gratiae, de ideo quando remittitur peccatuin , duae sunt mireationes . Vna est ab Inr-s. i. ese obligati is ad non esse obligationis. Alia an esse gra peccaritiae, ad elle gratia .ulita insusos aliae proprie. non solium di se
cit mutationem de non esse gratiae adesse gratiae. sed dat m Mati .no ormationem ad ipsam animam,quia quando gratia creatue in illo in ima tanimam,& inhaeret animae scilieet uoluntati, M se voeatur infusio gratiae. Ex quo nune salix sequi tu e , quod inunt ei se plures diuisiones eulpae ubi noti,
nisi una insulto gratiae, supponendo quisd gratia est ineom. possibilis eum peceato, ex lege ordinata. Ad hoc emo quod infundaturgratia, oportet omnia dimitti peccata, et unt igi tur plures dimissiones eulpae, ubi tantum esset una intaso gratiae. En isto potest poni una em cluso,quod insutio gratiae, & Dctio remis Go culpae non sunt una mutatio, quod probat doctor noster. imo sie.illa quaesie se habeat, P unum multiplicatur,&non aliudolla non sunt ut uiu, sed remissio culpae γ' ---t.....test multiplicari, ubi Met solum una infusio gratie, igitur no
sunt una mutatio. . Arguitur se udo Multa quis se se habent, quod unum 'non,potest separari ab alio illa nondunt unum, sed sie est v, . nisulio gratiae potest separari' rem ilione culpae, Sce eo tra. igitur non sunt una mutatio, Nam nonne dominus de dii gratiam bonis antelis qui sine peceato erant : suit igio tutibi insitio gratiae sine remissione eulpae. Item nonne virgini stloriosae . dedit gratiam in eonceptione , tamen i Mno inruit remisso culpae,est ergo inscito, gratiae sine remita sone eulpae, sed no est tenendum de lege ordinata, quod pos- sit esse remissio culpae sine infusonem gratiae: unde po- no talem propositione de lege ordinata, nunquam est remis.sio culpae, quin sit in .so gratiae. Secunda propositis,de lege absol ira.& simplieiter, potest iaege temissio culpae sine insutione gratiae. Unde Deus posset
non impii tare peccatum ad pinam aeternam nonaaudoi men gratiam uti cui non imputaret, ut iste offendit revim rex pollet remittere offensani, non recipiendo eum add num familiaritati x. Seeundo sic:quemcunque hominem potest De ut prodi eri talem potest reparare. sed potest proda rcere hominem in puris naturalibus ergo illum post peeeata.' potest reparare in pum naturalibus,quo facio, non habes, it eulpam nec gratiam talis homo.Terta o sic, eulpa. de grati
non sunt ibi maliter opposita,ergo mutatio unius, potestes.se i ne mutatione alterius.
Pro isto argumento uult habere doctor aliquas propoli G alia retiolies. Prima.* gratia, Neulpa non sunt inmanter opposi- eia a G,
t a. licet ex ordinatione Dei sint incompossibilia ad inuicem, s. A. sed non sunt sarma liter opposit . iiij h. Ponit doctor regulam. Uandocunque aliqua sunt forma liter opposta,omne agens, Ir potess ad esset unius, potest ad Letistis .ess. Si non esse alterius , sedile estui homo potest ex natura sua eadere in peccatum, quia potest Deccare: igitur si perea tum, dc gratia sunt formaliter opposita, posset ad esse gratiae iee ad non esse gratiae. 5: sic pos et homo corrumpere gratiam quod en salsum, quia a solo Deo anni hi latur gratia, quia
in illo instanti in tuo homo peccat, Deus desinit conserit te aliam, de illud desinere conservare, est anni hilare graatiam . illud quod et eatur solum potest a i hilara, ideo pecca Pueas. νtor qui iacit peccatum,non annihil at gratiam, sed Deus qui pis 3 desinit e seruare gratiam, quando peccator peccat. . a MMὼν Diox, istud non est uerum quoa dicitis in regula. Patet erat . sed se.6 hoe esset uerum, sequeretur quod produeen olidita. l. somι.tem, trumperet stigiditatem.quia sunt formaliter oppos- IMia, iata, patet per regulam, quod produeens unum Oppositorrum, e mra rasis potest similiter ad eisse, de non esse alterius. Eese ignis eorra. iam sori4. nx seigiditatem manus mea producit oliditatem, de producens oliditatem corrumpit stagiditatem: respondeo quod caliditas repugnat sor maliter frigiditati. qa naturaliter sunt
incompossibilia,sed non Miniue repugnant, se et unum eos rumpat aliud, se sic illa est salsa, i contraria mutuo se e vel lunt, nisi intelligatur ad bonum sensum , quia producent
unum illorum contrariorum, eorrumpit aliud, ut producens it caliditatem, eorrumpit strigisitatem.
Quarto arguit doctor, una mutatio non est ad sermam po ,
410쪽
tet minus a quo allus mutationis , sed se eulpa non .st priuatio statiae,quod pro . in potant eta plures culpa respectu unius grata x,&tanaen respectu unius iarmae no
te ila nisi una priuatio, di si culpa esto priuatio gratiae,
unius sorniae essent plures priuationes, v non est dicendum. i Vula ha re doctor existis,quatuor rationiblis, qu ris intuitis iis cratiae, diremistio culpae,non sunt una mutatio. vltra, uula habere ,quod gratia, di culpa non repugnant sermaliter, de ,. quodH lese multitudo remissionis culparum, de non nisi
una infusio grarie,ec quod culpa no est prauatio patiae. Ultra Duis habere dodior, quod potest esse remissio cui x tine insu-sione gratiae de potetia IDei absoluta sed non de poteti ordimis, di quod quodcuoque potest producere, potest reparare ut homine in puri naturalibus, tectitudo natu talis lupponit pro homine, connotando hominem . pr sone cuius nque culpet, 1 si nullam culpam habet, teste est inpuras, iraturalibus de non distinguit, eii in puris naturalibus, di estsne quocunque dono. nou habet net nec gratia, nec culpa . Secuta coci Consequenter ponit secum eo l.ut insulto gratiae,& temissio culpae non iunt mutationes reales. Mutatio realis, est cuius alterum extremum puta uel terminus λ
quo. uel is in tes positiva realis sed quado aequititur
Maria est mutario realis, quia res, quae acquiritur est res rea, s- iis, quando corrumpitur forma, tunc in utatur in extremum
priuatiuum di terminus a quo est realis, sed sic est , quod termissio culpae est diinis sio obligationis ad menam aeternam, ista obligatio non ea res reali sed rationis,quia fit me di te uolutate diuina. de ideo mutatio ab obligatione, ad tio esse obligationis, non est realis,quia nultu extremia est reale. Dices contra quando remit mur culpa, acquiritar illud,
quod erat perditum per culpam , ita sic est F per culpam ali id deletur de natura animae,ergo per remit sonem illud aeaura M. Qui titur,quod delebatur per peccatum. Respondet doctor, ae uerum est tuit opinio aliquotum do tum dicentium, v per peccatum aliquid deletur de natura, de de iubilantia animae, quia dicebant, Ψ peccatum uulnerat, di ideo per peccatum aliquid deperditur de subsantia animae.istud eli iali um, unde per peccatum nihil de natural
bus nostris deletur, uel corrumpitur, ideo remanent Oninia naturalia: integra post peccatum,ut in daemonabus. ubi Om
' ii pis peceatum aliquid de natura animae corrumpe hii metur, letiueretur .et tandem iratura humana per mul a peccam b inde ei titur,quoad animam Diecteontra hoc arguitur.dieit D. Augustinu , P p c tu est tantum malum,scut bonum, quod priuat.erso per peccatum priuatur aliquod bonum. Respondet doctor,2 uerum est, & peccatum e plendo me maliter, non est nisi carentia rectitudinis, quae debet et inesse actui, illae rentia rectitudini .est mala, licut illa rectitudo est bona, non est intelligendum, V Augustinus uoluit dicere V per peccatum deseatur aliqua natura anim uel ali id de iubilantia animet, nee est intelligendum,m peccatum
Deat bonum quod insit, sed bene quod inesset: Nam in isto
actu deberet esse rectitudo ec propter peccatum non est. va de peccatum .pro sςnificato materiali, importat acium, qui debet eue rectus.& in ista rectitudine potest ei te deiectus,& iste deiecius, uel earentia tectitudinis, quae deberet mesi est peccatum pro lignificato tormali. Arguit remissio peccati est di si oculta, sed culpa est aliquod positimum , ergo dimisi eulpae eruueramuratio, quia a ipiam dimittitur culpa. Respodet doctor, iam dictum
est in peccato traiis eunte , nihil remanet in anima, per quod ho dicat ut peccator, nisi ista obligatio ad Poeni aeternam, de ideo culpa est ipsum pecatu actu traseunte, manet, igitur nomanet cui pa, se per inseques multipliciter imaginatur, v cui
pa si uera macula in anima. qua remaneat actu tranatum e.
Ex epotest probati minor ecclivis supdositis probatur minor. dc est: τ dimilito culpae noest mutatio resis .ec sermatur sic actu transeunte nibit rei nanet inanima post tuum. de reale. per quod homo dicatur peccator sed Glum remanet illa oblietatio ad pinnam aeternam, di illa obligatio u6 est realis, te uia deletur in te ibone culpt:ergo sequitur, v ista mutatis non est mutatio realis. VnM ponit doctor atquas propolitiones. -- H7- ima est. Perhoe, τ uoluntas uult aliquid, eo per hoc, quM intellectus intelligit aliquid, nihil reale acquiritur iuillo obiecto per hoc, r ualitum est,ti cognitum. Exemplum -- ι -ori R, is inruat, intiunt hoc alia ud x lla Pquii turio Petro: non per hoc, τ eogno lapidem utram Hvia maliquid acquiratur u tapide, non:ied per peccata, ec in omni μα-
peccato, uult illom Deus ossi ligari admiram aeternam, in hoc, et uult hoc: non acquiritur in uolito, ut in me aliquid te te, go propter hoc.l De uult nie ordinari ad pinnam aeternam nihil reale acquiritur, nisi respectus rationis, Phoeis Deus uult istum obbr ri admiam aeternam, cautatur uia relatio a uoluntate, ut clictum est disti mi Mauius.
CLe hoe indifferenter, eccil otandum quod relatio rationis, aliquando rapitur pro obiecto uoluntatis, de cognito, de Loe impi 'ne. Aliodo proprie, di sic est res us rationis, qui o modo causis
tur immediate a uolitione, uel cognitione, comparativa in
obiecio cognito, uel uolito, ut Deus uult, dea ordinat astum . ad poenam aeternam, per hoc, iste se uolitus potest vici in spectus rationis, improprie. Alio modo capitur propiae, ene est uera ordinario ad ponam aeteriram. Contra hoc, Gl r Iterius est notandum, et illa,quae dicta Rint, lunt uer Sede me me docioris probabilia, sed ista quae dicemus erunt demente doctoris, te uidetur doctor intendere uia, ec tota ista materia,quae sequitur, uidetur probare, et dimissio culta, nos taliqua mutatio, nec realis, nec rationis. Et potest pom ii conesulio.Dimissio culpae non est aliqua mutatici,non realis, clarum, ec rationi Contra arguitur:non potest esse tranulus de eoin dici rici in contradictorium, mu mediantemur λtione, sed in re-
nussione culpae fit transitus de contradictor inco .
rium, quia ille prius erato ligatus adrinam aeterni, di nucnon: igitur erit ibi mutatio taltem rationis , unde uidetur in Aimaginabile, T contradictoria ueriscantur ae eodem iuccelsiue .nis mediante aliqua mutarione, de hoc fit in temissio culpae igitur remisso culpet est mutatio.Vnde transitus corradictorio in contradictori non est, nisi uerificata cotur id ictoriotu successive de aliquo, sed iste quando peccar, erax obligatus adpinam aeterna, & post det tiationem peccati,
non est obligatus, igitur hic erit transitus de contradictorii in contradiciorium ergo mutat Q.
Pro declaratioue istius conclusionis, primo luppono una regula,quae uidetur esse uera tu doctore tuo. Nulla est muta ta n respectu tonitinis sp nouitatem iniit inteuectus, uel uoluiuatis, sed siceitum res tau Dei, nee in domino quii cit istam obligationem ad poenam aeternam non ei aliqua a Gmutatio an inu uoluntatis uel intellectus t ergo non ea M. Jua mutatio in ista obligatione, de propter istud, vult tenere octor,u nulla est hic mutatio: Et quando tu a gumentaris. non potest esse transitus de contradictorio in contradicio is rium, nisi mediante mutatione, transeat, sed in remissio culpae eii mutatio nam prius erat obligatur, te nunc non ei ioblisatus. Minor ista est talia , puta quod sit mutatio in rhmissione culpae in illo cui remittitur culpa, Neum diemν, prius erat obligatus, uerum est proa, id est pro tali tempor de nunc non est obligatu , uerum est pro b, iami pro isto tempore, sed non est mutatio de esie obligatum, ad non esse ob -ς tum,quia obligatio pro tali tempore, semper remanet, Mnon obligatio pro isto tempore,semper manet, sicut actus voluntatis diuinae semper manetiunde notum est, quod Deus ab aeterno uoluit pro isto tempore istum ordinari ad petnam aeternam si peccet in ista homi ei dia, uult ab aeter nolitum non ordinari ad 'nam xternam, pro ista homicida . si pira niteat, ec ista volitio eadem si e mutatione manet in Demerso ista obligatio pro isto tempore, Ec non obligatio pro illo tempore semper manebunt 1n Deo, igitur hic non est mutatio, de isti rei pectus non mutabuntur in Deo, igitur semper mavebunt iste obligatione , he non obligationes, ira b ne uerum est,quia non erit obligatus promo tempore. --
ne fallit pro biquo tempore, de se non es mutatio de esse obligatus, ad non esse obligatus. Vnde dat hic doctor multo Icina.voluntas ereata licet non possit velle plura ob -cta opposta uno actu pro eodem nune alicui rex est, ea nien ea velle alicui successive pro si de alio nunc, per diuersa uelle.Nam de si non possim eadem uolitione uelle P tru smul damnari, e saluari pro eodem nune, tamin suc sit possum habere istam uolo nunc Petrum saluari, ec debine uolo Petrum d mnari, possum simul uelle salutem. ecdamnationem Petro pro diuersis nunc Petro in Ponuatiato , de similiter dicitur de Mimatione , in s