장음표시 사용
451쪽
sbra interdici,&loeus, di quandoque uterque.tamen communiter,ut interdictum est 1eecialis poena, tu in loco, ita Vinterd: iam principaliter re picit locum: puta ne in illo loco fiant actus ecclesialuci solenniter. Vnde licet communiter interdictum fiat pro loco , non est quod locus male egit, sed est in opprolatium in obedientiae populi, ita quoia communι- ter dant interdictum, propter inobedientiam populi.Ideo uoluerunt aliqui dicere, ouod ista est impropria, P locus sit interdictus, sic ostendo, locus non est interdictus, nisi quia prohibetur populo exercere aetiis ecclesiasticos in illo loco,ei Pyrohibitio est circa personas.& non circa locos, de potestneria iure di a iudice. Sexta p na uocatur suspenso . & est prohibitio exerce di actus eccicha: ticos, &lixe per certum tempus puta per annum. aut her mensem,&c. Et qui potest suspendi dupliciter. s a beneficio, ta ab ossicio , a betneficio nihil capiundo pro i ii tempore. ab ossicio ne celet et , pro tali tempote. aliqui tractauerunt, quod qui est suspen iux ab ossicio,&beneficio, non debeat dicere horas suas, hoc non est uerum, non sunt ab oluti dicere horas, Ratio est, quia ossicium dicere. Lorare eit de tute diuino , quod autem sic, uel sic ordinauit ecclesia, di sic orate uel se, non est de iure diuino sed potitiuo.
De secundo articulo,&αὶ Lil notandum pro secundo articulo, quod omnes istae pinnae sunt de iure sic, uidelicet quod attentans tacere conita eas, illicite iacit, tamen quod factum est,uete factum est. ideo solum sunt Drohibitiones a iure. De prima poena dissicultas est, scilicet de degradatione episcopi, est dissicultas,an epilc pus degradatus attentans conserte ordines,an aliquid faciat. dictum xst secundum unam opinionem, quod si episcopatus est ordo, no remouetur character,& i csi attentaret conterre, de facto consertet . Sed secundum aliam opinionem, scilicet tenendo quod non est ordo, adhuc si attentet, iacit, quia Tsemel consecratum est non potest esse n5 consecratum, Sc licsi attentet, iacir,tamen docior hoc non uult concedere, qiii asta dignitas, est iurisdictionis,& Ouinem talem potest auterre superior,& sic si deponeretur, di attentaret,nihil saceret. Dicit Ricbardus, quod illud oti est praecise iurisdictionix, potest aut erre s uperior, quo ad eam executionem, non tarne, quo ad dignitatem.Unde isto modo dato, quod non imprimitur characier in episcopatu, di non si ordo, tamen dignitas, hic manet,quid agi tur per degradatione eius prohibetur sibi ne ordinet, non ausurtur dignitas , sed executio. Vnde sat tentet ordinare aliquem, ordinat, tamen quia episcopus non habet executionem, sed a superiori est totaliter ablata, sic it e qui eii ordinatus ab eo, non habet executionem, de sic
rionant doctores dissi itatem, quod illud quod e si praeci
se iurisdiectio ius, di non ordinis ut estet dignitas episcopalis, potest auferri a superiore quoad executionem, tamen doctor uult dicere, quod quo ad executionem, & dignitate potest auferri. AD ARovΜΕMTA. Est solum una dissicultas in illis
de sacrametato p uitetariae . Utrum irregularis, uel excom
municatus ξossit uenire ad sacramentu punitetiae: Respodeedoctor, τ sic quia istud est sacramentum generale, quod est de necesmate salutis, de se nunquam est suspenso, nee interdictum, circa sacramentum p ni:entiae. S cv Noo Anni Turi. Vtrum sexus muliebris, impediat susceptionem ordinum. Secundo an et a puerilis, impediat susceptionem istorum ordinum . Primo lotuit eundam quaestionem puta de pueris. Et est notandum, quod uocabimuς puerum dupliciter, uno modo quoad usum rationis: Alio modo quo ad tempus determinatum ab ecclesia. Exemplum secundi, de illo qui non attigit decimum qii arta annum etatis suae , di uocatur tunc impube . isto supposito quaeramus quaestionem istam . virum puer aliquo istorum
modorum possit recipere istos ordines: Respondetur aliquEPosse recipere istos ordines, potest intelligi dupliciter. Vno modo honeste, alio modo lieite. Tettio modo simpliciter, uel de tacto, tunc ponuntur aliquae propostiones. Prima, puer honeste non potest recipere iactamentum ordinis .cuius ratio est,quia illud dicimus honeste fieri, quod uirtuose fit,seut fieri debet, uidelicet cum reuerentia,& deuotione. Et quia puer caret usu rationis, ideo honeste recipere nou potest , qu a non habet reuerentiam quam dein liabere
Lx quo sequitur, quo si omitas non est nis ipsa uirtus, unde honestum uiri sun est , sanctus Tho. diciti
Honestas non est vis ipsi uirtus. i. rectitudo actus ad re
Alia propositio puer non potest licite recipere ordines istos & hoc propter duo. Primo illud non licite fit , quod fiecontra aliquod ius.uel diuinum, uel ciuile, uel cicti alticu: sed iura politiva praecise habent, quod nullus recipiat isto ordines in pueritia. ergo recipiens non licite recipit, quia
contra illas ordinationes eccletiae recipit. illud dicitur licites eo quod rationabiliter fit.Secundo dico,quod licite no pis sit, rest recipere istos ordines sacros. Cuius rario est, quia in susceptione istorum sacramentorum ordinuni, fit uotum continenciae, quod uotum non potest fieri a pueris quia non potest fieri sine deliberatione, & hoc habetur distin. 3 i. I rimo igitur duplices sunt ordines, sucri, de non facii sacri sim tires. s. diaconatus, subdiaconatiis, di facerdotium. Alii quatuor, sum ordines non sacri. Vnde Pelagius p edecesibr Gregorii statuit,l sacerdotes qui habebant uxores, non plus redderent debitum uxoribus suis, istud statutum non ivit obieruatum, sed te nouatum, sed Gregorii statutum iuit, ae nullux deest ero admittetur ad iacros Ordines, nis faciat uotu con
Dices nullus est nostru g recordatur se emisisse istud u tum continentiae, nec episcopus dixit nobis.hoc. Breuiter dicit dominus Bonauen. non in ilia materia, sed ubi loquitur de impedimentis matrimonii, ubi quaerit. utrum ordo imp erat matrimonium, di omnes doctores tractant istam mat riam in illo pallis, utrum ille oui ordinat ut Ordinibus sacris, contrahat si attentet: Respou tur quod non, & sic ordo sacer est impedimentum matrimonii ii quod si sacerdos co stitutus in ordine s cro attentet contrahere matrimonium, nihil penitus facit. unde dicit Bonaventura, quod ex stat to eccletiae, &auctoritate praesidentium, d consensi subditor uin,scut suerunt occidet ales sacerdotςs, contrahitur ista obligatio ad n utiquam contrahendum matrimonium,& hoc indit lubiliter ait qui ac, raci ista statuto consentire noluerunt, deo non obligantur, de contrahunt quotidie matrimoitium ipii Giscianos autem obligamur obligatione indii so- .lubili, dicit D. Bonauemur. Et itio modo dicit Gerson. Et in quia in uel iuntur canoties ut dicunt, quod hic fit uotum in ista susceptione ordinum, ideo addit Altiso. quod solennitas ordinis sacri, habet annexum uotum continentix ex insitutione ecclelix, ex quo sequitur una ignorantia aliquoia qui dicunt, quod uotum continentiae quod iacit iste uere. uel interpretatiue qui suscipit sacros ordines, est uotum de nunquam contrahere matrimonium , sed non est uotum non tornicari. Dices quare non ea uotum non s micaris Emν-- quia non obligantur omnes ad hoc.&scuotum no potest νεν - .eilecit ea illudnc deficium multi, de dicunt quod ii facerdos uel episcopus in sacris ordinibus sornicetur duo peccata committit. Nam transcreditur praeceptum t ei, di facit contra uotum, dc quod simplex curatus non potest de hoc absoluere, quia non pote it dispensare, uel absoluere deuoto, sed hoe natu: uni ecclesiae est tale quod illegit timat sacerdo , tes ad contrahendiam matrimonium, ita quod si sacerdos dicat mulieri, capio te in meam. Nilia etiam dicat, capio te in meum nihilsi, quia ex statuto ecclx sae facta est illegitimatio, sicut dicebatur superius,de multis impedimentis, dic
batur enim quod homicidium, solum dimittitur per bapti iamum, tamen ille passus debet intelligi. quod per nullum sacramentum dimittitur irregularitas homicidii. nisi per baptismii, ut ubi abundat delictum, superabundet & fratia, siue misericordia, quia ubi est maior indigentia, illi e debet esse maior misericordia, de ideo quando culpa est grauior. tanto misericordia superabundat, di hoc est ad exponem . dum praecepta. Dicit ultra doct. ordines non sacri, non impediunt m trimonium , nec in istis fit uotum continentiae , & quia hoe est ex determinatione ecclesiae , ideo papa possit in hoc dispensare. A lia proposit io:puer in pueritia existent. potest simpliciter recipere ordines, ita quod si epis copus artem et ordinare puerunt, i ste suscipit, licet non honeste, nec licite, nisi adueniente dispensatore, limpliciter tamen potest recipere. Dices. contra, nullus potest recipere potestatem alicuius, nisi ponit actum illius potestatis exercere, sed iste puer non potest exercete actum illius potestatis, ergo non potest recipere istam potestatem et Respondet doctor, quod maior est tali MVnde ponitur: talis proposito, potestas in aliquo potest esse,
ubi in os nunquam erit. istud pation degradatis, sebis
452쪽
net potestas &character, usus tame nunquam erit lieitus. Secundo dicii doct.l potestas psit dari pro aliquo tempore ibi usus non datur, nisi pio alio tempore. di sic Diptis duratione praecedit simpliciter auus, de ita fit, quod quando summus ponti lex dispensat eum iuuene:daspensat pro potestate Dei ordine.& non pro actu. i. dii pensat et suscipiat ordines nune, sed non exercebit actium ordinum nisi tali tempore puta dehine ad quatuor, uel quinque annos. Arguitur ite, pueri nune saltem ante annum determinato, per ecclesiam puta ante uicesimumquintum annum, pro sacerdotio, ante uicesimum pro diaconatu utuntur maiori ratione doctrina,&rcientia. antiqiii tu in tricesimo, anno rergo ubi sic uiget doctrina, di ratio,videtur simpliciter, & sine dispensatione, posse istos orda ex recipere, quia noua ratio occurrit, Scant ιqua est destructa. Ut de istatuta ista sunt de iure positiuo praecise quae statuerunt ilia tempora propter ruditatem populi, ita quod homo adhuc erat rudis. & ignarus
in uigesinio, k υνῖesimoquinto anno, nune autem per oppostum estinam indecimoquinto anno, videmus nunc magi strum artium, in uicesimoquinto anno videmus unum e ctorem, igitur ubi antiqua ratio perit, pereunt ista iura. Respondet Gratianus ad illa, quod postquam ea noua ratio, perit antiqua ratio,quod ista iura simpliciter uolunt esse abrogata, di quod non plus debent habere uigorem ista iura, de quod limpliciter sunt non obligantia. Et hoc recitat Doctor in ultimo argumento, quicquid sit de hoc, istud non est uerit:
Vnde licet noua ratio currat,& antiqua sorte petit. non tamen perit consuetudo, Se constitutio statuti, ut patet in eo.
xa ee lesia.Unde si hoc fuisset permissum, ita quod non set observata institutio ista statuti, e redo quod fuisset institutum illud abrogatum, sed consuetudo statuti manet:ergo notii detur abrogatum statutum. Istud tamen non posse, eceda ertio modo in muliere. Secundo soluit seeundam part εquastionis ubi quaeritur, utrum mulier possit sus ei te istos ordines, puta tam iactos , quam non sacros : Respondet doctor, quod no nec honeste, nee licite nec simpliciter, ita τ sieps attentaret ordinate mulierem, penitus nihil faceret. Uices contra quod mulier non possit suscipere ordines, est iis . Ium de iure politiuo,& statuto ecc esae . & in hoc potest dispensare summas pontifex ,& sacere mulierem sacerdoti Gram. Respo let doctor hie quod non solum est ex statuto ecelei ae quod mulio sit inhabilis & in idonea ad sacros ordines, sed ex ordinatione Christi . Unde mulier ex natura sua, est sexus subiectionis , de nou sexus Hierarchicae dominationis.
Dices contra, in multis loeis inuenitur quod erant mulieres sacerdotissae, et diaconisi, ergo istud aliquando fuit i), ctum, puta quod mulieres recipiebant ordines: Respondet doctor,quod aliqua mulier potest dici sacerdotissa, tripliciter. mo quia est uxor sacerdotis icut in Graecia ubi sacer nnodo dotes primo erant uxorati, apud noς nunquam erunt sacerdotissae Secundo modo uocatur sacerdotiisa, una bona uidua set Leitve seruans castitatem vidualem, sicut suit Anna quae fuit octo, annis uxorata & multis annis postea uixit.Tertio modo uoedidi i eatur sacerdotii sa, quae obtinet principatum in aliquo collegio maiierum, ut priorissa abbatissa, sed nulla voeatur saeerdoti Ia connotai,do ipsam habere aliquem ordinem sacrum. Di cm,contra istud, Apostolus instituit , puta quod mulier non posset esse idonea ad sacerdotium docere, mulierem no permitto, erro uidetur quod istud statutum sit ab apostoli ,
di ab ecclesia de non a Christo Respondetur. quod apostolus non dieebat auctoritate sua, sed Chri si, & iuiis diuini. Vn- de quando dicebat, docere non permitto mulierem, supple)uoad illa quae sunt sacrae scripturae, quae sunt ordinum qui int actu, ecdeliae, sicut praedicare, sicut est illuminare. Si erro prohibeatur, iure diuino,& a Christo, muli ei ibus non docere, magis sortiori praecipiebatur non suscipe te ordines,& istud posset praedicari, di utiliter. Vnde hie sumitur artumentum euidentillimum, quod istud immediate fueritio stitutum a Christo. Nam ii euidentiissimum de iure diuino non esset istud , maxime Christus dedisset aliquem ordinem matri suae, quae erat per sectissima, de sanctissma, quod minquam fuit factum. Contra hoc arguitur se, mulier ex habent animas eiusdem
rationis, sicut uiri: ergo qui irid animae uirorum possunt recipere. possunt & animae mulieriam, cum sint eiusdem rationis, sed anima mea potest uere recipere characterem, ergo &NMa ouae agens babens pia r Mustem rationis, s possit in unύ possi εt in aliud, ergo si episespus attentet
consecrare,& ordinare mulierem, imprimit characterem ut in uiro Respondetur,ua arpnmentum hoe nihil valet, ualeret ii agens pura imprimens characterem, di sormam, estet agens naturale,quod necessario agit, passo disposito, concluderet argumentum.sed conserens ominem, uel characteretri, est agens liberum,quia episcopus , nunquam intendit ministrare o dinem istis, ideo nuquim dat.Dieis, ego uolo quod
episcopus intendat dare, utrum de facto det,dico quod non: Vnde quantumcunque intendat dare , non tamen dat, quia istud, nunquam est ratum a principali dante. scilicet a Christo. Ex quo sequitur, quod nee summus pontifex, nee tora ecclesia. poti et lacere,quod mulier suscipiat ordines. Ad primum argumentum, in line Christi non est seriai tus, nec libertas ergo sequitur quod mulieres non erunt se, seret,& uiti ita litari, quod possint suscipere,& non mulieres. Respondet doctor, in lege Christi, nullus est seruus, nec liber, unus super alium quo adaequationem gratiae,& gloriae aeternae,omnes sunt aequalis potessatis ad acquirendam gratiam,& gloriam & sc mulieres possunt esse laluatae, sicut uiri, sia in lege Christi sunt bene serui. de liberi, quo ad aliquos actus excellentes exercendos in ecclesia.
VM alia sacramenta Nunc doctor intendit det ei minare de matrimonio. Nota d si,u controuersia est in isto terminomatrimonii, nam matrimonium potest tripliciter accipi, uno modo pro contra ciu matrimoniali, qui stat in consensu mutuo uiri, te mulieris expresso per uerba dep aeienti. Alio modo capitur matrimonium in propria eius si Dificatione, Se se non est, nisi ipsa obligatio inditio- Iubilis, uiri, Ze mulieris. Tettio capitur matrimonium, pro sacramento matrimonii, te stat in aliquibus uerbis, uel lignis, Ee ex dispositione necessitat Deum ad dandum gratiam. t. est dispositio necessitans Deum ad dandum gratiam. I ro declaratione istius, ponit doctor aliquas conclusione . Prima est ista. Ad procreandum prolem debite educandi, marem, deiceminam, uinculo indiu dubili sibi mutuo eopulari de obligari mutuo, honestum est. Primo in ista conclusione uult quaerere unam quaestionem. Utrum stlicitum a- rem, te sceminam copulari ad inuice in uinculo indissolubili, an sit bene factum, facere matrimonia. Respondet doctor, vsic, ut latet in sua prima conclusione: matrimonium ergo non est prohibitum, immo honestum est. Lt pro probatione istiuς,ponit unam aliam eonclut onem quae est talis, hominen uel se procreare prolem in specie humana,est actus rectus circunstantionabilis, id est actus, qui recte potest seri, Ee non est de se malus: perhoe soluitur alia quaestio, ii quis peteret, utrum s aliquis uellet procurare prolem in specie humana, utrum iste actus sit malus dicit qui lnon. immo potest recte circunstantionari. i. seri bonus, per
Notandum quod actus de se malu , nunquam potest rect est cunctantionari . Exemplum sotnieari adulterari malus actus est,utrum iste actus potest recte ei reunstantionaris non quia de se est malus. Et isto soluitur dissicultas bona quae male terminatur. Praut doctores, utrum quis posset peccare sub spe confitendi te utrum ista spes confitendi si bona Exemplum iste constetur,confiteor, peccaui habendo uoluntatem
constendi postea. Nam multi iant qui peccant, to si seirent
consessionem non esse.non peccarent.
Notandum quὀd aliquod peccatum fieri sub spe eonlisi sonis, potest intelligi dupliciter. Vno modo. quod hae sub spe eonsessionis, tanquam propter finem ,π se nunquam aliquod peccatum potest debite fieri ad aliquem debitum sinem: immo debitus finis aggravat, ut dicere: ego uolo soliticari propter Deum, ego resero istum actum ad unum finem, ad quem non est rinribilis, te sic bonus finis aggravat
peccaturnisset peccatum ad illum fine Alio modo potest
453쪽
peccarequis sub spe consessioni .ses, habet duos actus , ut ego uolo iami cara, Sc cum hoc balbeo dei detium confitendi iuud peccatum dico et istud lion ea nisium . Utrum sit nisi utielle confiteri recca: uni situm non. Ex quo igitur ponitur talis conclusio, quὁd liret preeitu nunquam possit re ei instantioli ira , tamen cum peccato stat bene, aliquis bonus a s moraliter, ut peccando qui poteti habere uelle confiteri , uelle procreare prolem in specie humana, est amat recte cireunstantio undis .i. potest ordinati ad debitum finem, ad quem snem , peccatum mon notest
ordinari: Condruso probatur, quia talis actus non inde se malus. ergo potest recte circunstantionari. Antecedens pro M,non est magis contra rationem,& naturalem inclinatimnem. hominem procreare sibi simile quam in aliis animalibus Sed alia animalia recte, & secundum rectam rationem,
produeunt sibi similia, ergo homo hoc idem poterit . unde secundo de anima dicitur naturalissimum opus est in unientibus,procreare sibi simile, immo unaquaeque natura liabet in linationem, ad conseruandum se, & non potest in se, sed in sua specie. od si dicas. dico tibi quod ista propositio, unu uodque ens habet naturalem inclinationem ad suum smile producendum, est uera in generavitibus imperfectis, in uiuentibus persectis, non est uerum patet de angHis: angelus nonne est perlectior homines se. an habeat inclinationem ad producendum sibi simile: de quia homo est animal persectissimum inter animalia, ideo ista maior non est uera in homine: Respodet doctosiquod hoc est ad oppositum, immo quia homo est persectior, tanto maiorem inclinationem habet ad perpetuandum se, de non potest niti proereando sibi smile, erto habet illam naturalem inclinationem , quid igitur de anetis,cum angelisnt persectiores square non producunt sibi simile Respondetur,hoe excedit uirtutem angeli, produeere sbi simile, quia non potest produci nisi per errationem, modo creatio non potest conuenire creaturi. Secundo angelus est incorruptibilis, angelus in se perpetuo conseruatur.
quid igitur opus est ' pro3ueat tibi similes de se non indiget
producere alium sibi timilem, ad sui conseruationem.
ices uolo quod homo esset immortalis, sicut suisses in saluum entiae,si Adam non peccasset, utrum oportuisset tune hominem procreare sibi simile Resi Met doctor, quod si ponendo probationem quia unsiquodque poscitur exercendo eius periectionem, sed opus periectum in homine, est moducere tibi simile. ut habet Aristo.in de anima, perseisia simu opus est in uiuentibus, producere sibi simile . in angelo non est persectio producere sibi simile quia illud repugnat sibi simpliciter. ccreare, illud enim non est periectio alic tui, quia sibi repugnaramio se: illud quod cadit stib pree epto, non est de se malum, sed hominem procreare sibi λmile cadit sub praecepto Dei . Nam Genesis. i. te'. dicitur, Crescite,&multiplicamini, ergo illud non est de se malum. Nolo modo tractate an istud praeceptum se obligatiuum, vita de hoc postea, didi eo breuiter quod non , sed quia est
praeceptu in annunciatiuum, non obligat pro semper, obligat tamen adueniente necessitate, uel ubi eces elia determinaret tempus, eeelesa nunquam deterini nauit iis piis, quando praeceptum annuntiatiuum non deterininat tibi tempus, recurrendum est ad ne sitatem.isitando erit necessitas,tunzoportet implere, & se, si non esiet nisi uater, de soror, Dico quod oportet generare.. Tvim quarto, item, Arguitur sic, honestum est laborare ad reparationem minae anpellere, sed ruina angelica nonpotest parari, nisi propagan so electos, ergo licite quis poteu laborate ad reparandum illam ruinam, quod fit per generationem. Est hie disii cultas de reparatione ruinae , doctores conirenti me in uno,quod est eertum, quia per electos reparatur ruina angelorum, idest tenent locum angelorum: idis ponsitur taloco uel numero antelorum, sed unum est mirabiliter dubium, quddaliqui pi eant, scilieri quod non erunt plum electi quam hierunt angeli damnati, non debet pridicari. quia et edo quod est salsum. Nam antequam angeli peccatiamt,aliqui erant praedestinati.i. quamuis angeli non, peccasisent, praedestinati creatis nissent. Tamen potest uere dici, et
electi sunt in reparationem angelorum. Vnde V electi snt in loco fruinae angelorum,debet intelligi , loco communi, Lee paradiso,de quo paradiso cecideriintat geli. sed nec de te, dicavi deo quod tesse procreare prolem non est actus de se ma
dicunt doctores, vita aliquis actus diei turboniit dupliciteri Uno modo de se, seu ieeundum se bonus, alio modo dicitur bonur in se, actus de se, seu secundum se bonus, non potessimale seri, sicut est dilectio Dei, qui est actus de se bonui sie, bina ita quod nullo modo perest male seri, ita qu6d iste actus puta esto.
diligere Deum nunqυam potest seri contra rectam ratione. de sicut ista est per se nota in speculata uis, omne totum est maius sita parte, ita ista in practicis est unum pomum principium, de per se nota, Deus en diligendus. Vnde uult ha te doctor,quod nullus aliut actus est quis: de se boum uel se ea si inuida da se bonus,nis quando obiectum seu genu , 8c sinis coincidunt ad inuicem inis omni in actuum mora tum ultimus, est
Deus. amo Deum, ibi Dea est obiectum, de suis. de ideo actus ille est de se bonus. Ex quo sequitur unum, quδd stiuola uidetur quaestio in qua quo taliqui.Vtrum Deus si diligendus, propter se: Deu enim est obiectum, te sim .ideo ista est inepta, an Deus si diligendus propter se, quia qu ad un ue diligitur,dilistitur, ut finis, facere aliquid propter aliua est quando uolitios nis, est causa mediorum uolendi finem. Dices arguitur si iste actus ta subuenire indigenti in necessitat , nonne est actus de se bonus, se quod non potest male fieri s Quid igitur uultis dicere domine Scotes Respondetur hie, outi domnia argumenta non sunt nisi ex mala intestinione doctoris. Non uult dicere, quin aliqui alii actus sint de se boni. sed uult dicere,quod nullus actus est de se bonu , cadens supra obiectum tanquam circa obiectum genus, id sitem, sicut ista diligo Deum. Pro intellectione e t notandum , quod genus in moralibus est illud urimum, quod immediate sequitur actum uoluntatis. Dieatis, uolo subuenite indi- senti, ubi est genus , subuenire, ueste subuenire. Utrum sit 'actus de se bonus f non. quia potest esse malus, sed uolt, s
buenire indigenti existeti in neces itate ultima. ille est actus. circunctationatum de determinatur,per disterentias moralia sed non cadit supra obiectum tanquam circa genus, ut hic amo Deum, iste actus, est bonus ex genere, idest ex obiecto, quod non est cireunstantionabile per disseremias morales. Vult igitur dicere, uod ille soliis actus dicitur bonus ex obiecto, de genere, te nullus alius. Ex quo sequitur ultra, u nullus est actus de se malus ex obiecto nisi odium Dei, si sit possibile. unde sunt hie duae difficultates api id doctores, Prima, trum odium Dei si possibile. Se udum utrum pollex bene Dii sit seri, uel non male uera saltem. Primo quo ad possibilitatem odia Dei,non est nisi controuerita uel balis. Vnde uult habe- 're doctor:quod capiendo odium Dei incomplexe, ut opponitur dilectioni Dei incomplexae, vel contrarie, Dico quod
non est possibile cuius rationem assignat doctor. Nam sicut Deus propter suam sumniam persectionem est obiectum ex uatura sua conueniens terminare dilectionem, Ita ex sua natura est conueniens non terminare odium, di est disconueniens terminare oppositum dilactionis, sicut sono ex natura sua repugnat visionem terminare, istaenam est impropria uideo sonum, similiter ista odio Deum . Quo ad secundam diis , τ posto pro impotabili, τ tu Dei esset positiale, uvult habere doctor,ui nu . quam posset recte fieri. Ex quo sequitur, quia licet illa qualitas quae est odium Dei posset esse in aliquo,& non esse mala, tamen odium Dei, nunquam potest esse bonum citum Dei est unu nolle, quod est actus uoluntati & est qualitas, de illa qualitas potest esse alicubi, de non esse mala. vult igitur habere doctor: quod ex obiecto praecise tanquam ex genere, nullus est actus de se bonus,nisi diligere Deum nec malus nisi odire Deum, si es
Ibi inpar ad is cultas,dicit hie doaqu3d Deus non poctest nimis amari. Arguitur se, dilectio Dei est actus bouut . . moraliter:ergo habet superabulidantiam di desectum, quia uirtus consiluit in medio,& habet superabundare, &dese re,sed in superabundando, est nimi, is lisere Desi, oso Deui I nimis potest diligi. Simile argumentum ficiunt de detestatione peeeati,&dicunt quod nomo potest nimi detestari peccatum suum, ostεditur quia quis detestari potest peccatum in tantum, quod moreretur, & se esset uitium: Breuiter pro ista materia est seis notandum,quod aliqui dixerent quod illa re lamoralium raemisim vitius stat in medio debet intelligi in uirtuti moralibus, tus par in
te non theologicalibus, nonne uirtutes illeologicales sunt media inci
morales hoe quod dicunt nihil valet; sed aliud est dicendum nωδει quod in moralibundupleaea sit perituum uel superabundan
454쪽
te duplex defiesrex. Unum est secunditari quantrum, te istud nongebet capi inmoralibus. Aliud est secundum qirale, cistud debet accipi in moralibus. Declaro: Deus potest nimis diligi, capiendo nimis seeundum quale,& noli secundum quantum: idest dilectio non potest esse nimis intensa, potest eue tamen mala, secundum quale, ut puta si dimitterem ali,quod praeceptum ad quod pro tunc teneor propter dilectionem Dei, ad quam pro tunc non teneor,ellet superabundare secundum quale,euet nimia quoad quale, quia iacio aliter, quam debeo sacere. Et istud uult habere sanctus Thomas secunda secundae . similiter dicatur de actu poenitentie, in potest ess e superabundantia seeundum quale, di non secundum quantum,creditis si diliserem inu,
ita P omnes uenae aperirentur, di morerer, estet nimis diligere Deum non. ης xcv No A co Ne Lusto sit haec , prima circu santia,&GlNune doctor noster uult probare unum,quod est prius suppositum in conclutione, puta quod uelle procreare prolem
in specie humana, erit actus circunstantionabilis: idest potest circunstam per bona,& ueras circunstantias. Hic probat urimo de principali circunstantia, scilicet finis, ita u) est senuis. st iste actus, pura uelle procreate prolem in specie humana, potest circunstantionari, re fieri propter debitum finem, de sic uotest circunstantionari per principalem circunstantiam, scilicet finis, hie oportet procreare prolem in i cae humana uirtuose, Sc debite educandam, propter ampliorem cultum Dei, nonne si propter bonum finem, nonne aste suis est bonus, de debitus S prima circunstaritia, idest principalis quoad reddendum actum bonum. Dices, uerum est, qu cultus diuinui est bonus, sed usi est debit ut timx,propter quem actus nostri debeant fieri. Respondet docior, quod cultus diuinus est bonus, lius divinus, seu colere Deum, est finis priistius hominis. Vnde habet Aristo. i. et Li.quod operatio seriectior hominis, est tanis eius, sed homo non potest habere operationem sedisti rem, quam colere Deum. ergo colerebeum, est persectior hominis Neratio igitur finis hominis. ergo Mopter is a Nerationem, aliae operationes hominis debent neri. Ecce dim- eultatem. Dissicultas est hie, utrum operatio persecta hominit, sieut est colere Deum, de diligere Deum, utrum ci finithominis,propter quem finem, te operationem, aliae operationes debeant ueri ita quod communiter dicitur, quod omnia debent fieri propter amorem Dei.Vtrum ista sit ueta: Resindetur auod non, quod ostendo se, quia quaelibet operatio hominas ad Deum,est res creata , dilectio qua dili Deum est resereata.Notum est quod res creata non potest esse uia timus finis hominis, immo stare, Sc quiescere, de sistere in ilia Io fine, estet trui utendis, quia esset frui re creata. Ideo respondendum est hic, quod quando do, r iste , de alii do seres dicunt, quod colere Deum , diligere Deum , est si nu homanis, propter quem aliae operationes debent seri, salsi fama est,ti intelligant ιimpliciter de ultimo fine . quia est una res creata illa dilectio, di finis hominis est res munita,scilicet Deus, de se omnia debent seri propter Deum , dc non propter amorem Dei. immo amor Dei quo diligo Deum, debet ordinari ad Deum . quare amas Deum, propter ipsum Deum.
vltra dico,* no sequitur smpliciter, dilectio Dei est persector hominis operatio, ergo est finis ultimus nostrarum operationum, Se in hoc desecit Aristoteles.s ista probatur ex creditis, e lDices, uerum est ut homo debet sacere suas operationes, ut ipse colat, diamet Deum, sed non propter Loe se trucv debeat sacere operationes, alius colat, de amet Deum. Consequenter habetur ex creditis , idest in sacra scriptura. Dilige proximum tuum scut teipsum: quod non est euides de se, sed creditum. Et ideo quando nox probamus aliqi id per illa quae sunt tame scripturae. probamus illud ex creditis quia illa quae sunt sacri scripturae sunt credita, a Deo reu latur, de maxime circa prolem tuam debes sacere quae dicta sunt.Vnde si uelis item sacere aliquid propter dilectionem Dei .. sortiori debes uelle prolem tuam educari propter dilectionem, de cultum Dei, de quia debes uelle tuas operationes fieri propter Deum, ita de operationes proximi, quia diligere debes proximum tuum, ut teipsum, de scut te ipsum. Et hie ly sicut, respicit suem, id est diliges proximum tuum ad
illud bonum, ad quod tu te diligis, ir cui, respicit sinem,
idest debes Lugere proximam ad tuum suem, ad quc te diligis , dilim ste ad illum finem, scilicti ad Deum Ad
illud bono. id est Deus sta debes diligere proximum tuum Super illo cui specialiter tenetur, declNotandum. et semperiuit diis cultas de obligatione pro lis ad partem. Se patris ad pro em, quae est maior obligatio, an mihis teneat ut proles patri, quam pater proli s Resii Medoctores, τ patet magis obligatur filio, quam e contra, P tet, obligatur nutrite filium, filius non tenetur nutrire patre, nis in necessitate, patet tenetur religiose instruere filium
propter debitum finem, non sie filius erga patrem. ideo pater
multum tenetur filio: quo ad reuerentiam, Ec obedientiam,
filius magis obligatur patri , de ad nutritionem, de subue tionem in causa necessitatis, s habet et filius. Quod consse matur per Augustinum.Vnde dicit Augustinusmonum pro
lis non est ipsa proles, sed est illud bonum, propter quod ρο- α ira debet religiose nutriri, sei licet gloria εterna adeo elotia PH
sterna est bonum prolis. sv ti Tua sacvNDA circunstantia.
Ex hoe ste actus puta uelle procreare prolem, po est ες iii istina
ri propter debitum finem, puta propter cultum diuinum. in- fert alias circunstantias istius actus. Vnde prima ei reun statia fde ly uelle, est illud quod sequitur uelle,dicatis uolo procreare,ly procreare est cir stantia. de procreare importat duas periona ,scilicet uirum,dc mulierent.Ut tum uir solus potae procreate prolem non. procreare ergo duo importat, scilicet virum, e mulierem non F uir de mulier sunt Oreunstantiae istius actus, sed mel untiar in actu : puta in procreare , qui actus, est circunilantia. Dicit ultra doctor, v procreare non solum importat illas duas personas, sed importat illax personas determinatas, iadcbita determinatione,puta et sit ille determinate cum iii
de illa determinate cum isto, per hoc remouetur eoncubi tus uagus, ad remouendum concubitum uagum, oportet d terminare personam cum persona, qui si sit concubitus meretricis,erit proles uaga de concubitus uagus.
Dices:uetum est meidet concubitus ua s, sed iste non est cene. malus. Ergo dato i ueret nihil malefieret : Respondet doctor. Concubitus uagus est malus, propter tria. iYimo pro- ω prati
merbonum prolis Secundo propter bonum familiae . Tetrio m propter amicitiam ei uitatis. Unde concubitus vagiis, tolliteo impedit ista tria.Impedit bonum prolis. quia ubi est concubitus uagus patet non cognoscit filium suum, nee potest religiose eaurare: nec sibi prouidere, quia nescit quis est ille. Vnde uoluit habere sanctus Thomas, ut propter hoc quod concubitus uVut est contra bonum pro is, eii peccatum .inu mortale ita quod simplex fornicatio, eli ipse concubitus uagus, istud non est uerum, puta quod fornicatio simplex sit peccatum mortale, quia est contra bonum prolis, propter. quia proles non potest religiose educari, non est uerum, Pollendo, potest esse una fornicatio simplex, quae non et iecontra bonum prolis hoc ostendo. Nam potest esse simplexiornicatio ubi non est speranda proles, de tamen erit peccatum mortale. Secundo potest esse simplex tornicatio, ut concubinae cum concubinario suo, ubi proles religiose ed
Item rationem addueit Buridanus Monne in simpliei se nicatione, mulier rotest esse potem, in si commitem sotniis cationem mutriet filium sanae, de religio,ὰs Ecce et eo quomodo proles in simplici sermotione, potest religiose educari: ergo sornicatio non est peccatum mortale propter desectationi prolis . Vnde filii ad patrem, est unus a iurot naturalis, Propter quem timorent, illius est magis disciplinabilis a parte, quam a quocunque alio, dc ubi pater non cognosceret
suum suum, iam caderet ille timor, quae est disposito sciplinaestit, ista est emo uera, leoncubitus uagus uel fornicatio simplex, est bene contra bonum prolis, sed propter hoc praecise non est peccatum mortale. secundo, fornicatio est contra bonum familiae quodpr bat doctor. Nam bonu ιamiliae siue domus conseruatur, 'si est adhesio delata, εἰ firma personarum Mincipalium, S ubi esset concubitus uagus in domo, nulla cuet adii so persona rum principalium,& destruitur iam ilia, de se peraret bonum similiae ubi non esset adlisso principalium personarum. v de istud est uerum,u concubitus uagus,seu simplex fornica xio,est contra bonum iamiliae , sed propter hoc non est pe catum mortale, quia est contra bonum familiae, quia potines e simplex fornicatio, ubi est bonum familiae. Temo concubitus uagus est contra amicitiam civitatis:
455쪽
senarum in pradu determinato, in aliquo gradu, sui plet g
nemnit uater elim sorore, filius eum patre, cognatus caco gnata: sed ubi esset concubitus cognosceretur ista proximitas, nee gradus ille, idco perderet ut hoc num q od est amicitia ciuitatis.
Dico ultra F lieo fornicatio sinplex sit contra bonsi similia di amicitiam ciuitatis,non tamen quia est contra amicitiam ciuitatis est peccata mortale quia potest seritari amicitia ciuitatis aliunde, quia posset seruari eum simplici int- Iucatione. Nam uulemus Ῥ inter illos qui non sunt consan mei, bene seruatur amicitia. Ista in pro sitio est firma dei umiter credenda, et smi ex λmicatio eu peccat si mortale non propter ratione, dicta, ed ex iure diuino prohibAe sernicationem simplicem. Fornicatio sinplex.est peccata mortale.Vnde Deuteronomii vigesitho tertio Labetur. Non erit meretrix in Israe nec scoriator in Israel habetur in lege eua elica primae ad a besalonicente . a. scitis quod praeceptumue tim uobi, per dominum iesum luee est uolutas dei cancti scatio uestra, ut abstineati, a seruicatione. Et ad Ephe. Omnis set nicator aut immund ut aut auaruxn6 habent nari Eint no Christi, de dei. Et ideo si quis petat quare simplex sernicatio eii Dccatum inoi tale. Rei Metur, quia est dilecte contra ibi diuinum: sed cum iure diuino, adduc re ista tria mesa quae adducit doctor, in pulchrum propraedicatione.
Ex quo sequitur, quod propter icta quae dicta sunt ibi, ut
ista non est de sese nat urae, ad prolem procreandam. debet esse det ei minatio personarum attinui e , scilice: istius nullieris , cum isto uiro, ita quod cognitu terminis, ego assentiam illi pro positioni , si e propositioni de iure naturae, noest uerum: b d de iure diuina. Et ideo delete naturae non possimus concludet quόd Arnieatio simplex fit peecatum
Ex quo emo eones imui ex iure diuino, licet tamen ista poli et esse de lege naturae, quod ad prolem troerea m nestum est habere personas determinatas: sed quod sit nocti satium, non post mux habere. Ex istis sequit saltito Socrati & suae legis. Dieebat enim Socrates. qui ut mulieres debent e communes, illa politia- Socratis pessima est. Et ideo lex Aristo quam ponit in politicas, quod sit determitratio persenae, melior est quani politia Socratis, quia ad politiam Socratis, sequuntur illa tria mala δε via. Ad istam latuitatem , uenit tecta Nicolaitata, ille mi laus erat unus ex septem primis diaconibus, hibebat mulierem speciosissimam de dictum est sibi, quod erat telo. typus,& ille serit illam eiis communem. sua seeunda ei reu storia satis patet ex creditis, dicit quod determinatio personae ad perso iam, potest probari ex creditis,id est ex illi, quae si ut sacrae scripturae.Vnde Genesi se do. Eru ut duo in earne una, scilicet ad procreandum, ita quod non erunt ex uel duodecim uel uiginti, si tin concubitu meretricis .ec Apostolui primae ad Corinth. septimo. Vnus uisque uxorem ha beat propter Minicationem fugiendam, id est qui non potest
sequitur tertia circunstantia &e. Dicit ultra doctorinuod post uim in eo ubi tu debet esse determinatio personar propter illa bona quae dicta sunt, scilicet bonum prolis, mus ti amicitiam ciuitatis, honesta est quod talis determinatio uiri, de uxoris, sit indissolubili ci quod non possint ad uoluntatem suam se dimittere. Et istud probatur proi ter illa tria bona.Nam determinatio personae est propter illa tria bona, so quando illa determinatio est invii lubilis, magis erit propter illa tria bona, de moti, illa Dia bona seruabuntur.
. Dieci tamen. Ecc. lVltra dicit dolior, quod nee ista determinatio personara
nec ista indictblubilitas, sunt de iure naturae simpliciter, puta quod sint propositiones de lege naturae, quae e oscantur gnitis terminis, non est uetum bene tamen uerum est, mcnt consonae propositionibus quae sunt de lege naturae, de istud uult habere coctor. AD PRosa Trou M secundi concluso nix. o maiori declaratione istorum quae dicta sunt, re omnium coli' Husoniim est sipponendum quod inter uirum 8e mulieretri est obligatio indissolubilit, quae obligatio proprie uocatur Matrimonium non dico sacramentum mari unonii dicit tuedoctar nouerponedo istam propositionem, congruum est Ece redit, quod ista obligatio quae est later u um ec mulierem nascatur. idest habeat originem a uoluntate istor uni . . contrahentium puta uiri, de mulieri . unde quod uolunt De iit . magis amatur, de conseruatur, quam quod uiolentci fit. Uode si uir de mulier uiolenter cogerentur ad contrahendunt, non ita amarent se nec ita bene seruarent contractum, dc obligationem, ergo congruum est, quod illa obligatio ueniat origi aliter a uoluntate contrahentium. F x isto multa sequuntur. Primo sequitur, quod ista obliga tio licet sit deo, tamen habet originem a uoluntate contrahentium, quali esset uotum. uotum est a uoluntate mea, tamen ego non sum obligaci, ad reddendum, nili median te hoe, ouod feci uotum, similiter uir di mulier, nunquam essent obligati ad perpetuo commoraudum, imul, nisi primo consensile t mutuo in seipsos, dic se omniam ueniunt oti-ginaliter . uoluntate contrahentium.
Ibi sumitur dissiculiat m na, summus ponti sex tot pii nuruis
dispensare circa omnia quae ueniunt ex uoluntate no ait - 'cut in uotis.Nonne si dispensicio ce. quia omnia ista ueniunt ex actu uoluntatis nostrae, sed matrimonitini origina liter.& ilia obligatio, uenit exactu uoluntatis nostr x: -- go tumuiu ponta lex potest in hoc dispensare. Bieuiter dicit.
Dic Attili odoreui s. quod in matrimonio potes fieri dispen- P. Latio, quo adacium debiti reddendi, immo potiun uir. N D. A d
mulier perpetuo continere ex coniensu mutuo ei rea istum Ami
actum reddendi debitum, A se potest fieri dispensatio, sia i ii iis .
non circa obligationem. Et reddit rationem,quia non potest fieri reeompensatio, id est commutari in ii quod boni qood sit ita bonum sicut obligatio ista. de ex isto dicit, quod
non potest seri dispens tio in uoto continentiae, de res igi nu,quia ista non potest recompensari, tamen in uoto abstinentia potest fieri reconlpensatio: id incommutatio in melius bouum. Istud tamen non uidetur mihi υurum . quai do a sumentabat ut ite, in omnia, ut quae proueniunt ex acta
uoluntatis potest seri dispensatio, uerum est, s recompeti-iatio in bono, misit circa illud fieri. cv No A couexusto. 5ce 'Dicit esto Doctor S. I. a Soluendo quaestionem per inodum conclusonis, quirendo es An ιqus sint illa quae faciunt uir de mulier ad iaciendum contra- ratis, ctum matrimonii, ita breuit et quod ista e5suά iubil aliud quaerit, nisi de contra tu matturioniali. unde contractus matrimonii supponit pro duobus co cem a sensibus, id est uolitiouihus, quibus uolitionibus, uti , de vincim mulier dant sibi potestatem eorporis , res rectu palae case et .aμ. natis habendi, expressis eruet de praesenti Ex quo sequitur, quod contractio matrimotualis supponit pro illis duabus uolitionibus, conneuando illas uoliti nes esse expresias, tei uerba de praesenti, quod ii non visent expressie per uerba de praesenti, iam non euot contractus ma.
Sequitur ultra, quia si essent uerba depraesenti lenones
sent istae duae uolitiones nullus contractu esset.Vnde quamuis dicerem uerba illa, capio te in meam , de non inuisti tiam, non estet contractus.
. Ex quo sequitur quod licet uerba in foro exteriori ali- . quid iaciant. tamen respou donationis, nihil taciunt,quia nunquam est donatio, nisi sit conscii sui intelior. Notanter dicitur per uerba de praesenti, quia si seerint tuerba de tuto, nouela et contractus quamuis essent uo
Vitra ea notandum, qudd iste contra uis matrimonialis secundum quod communiter sit, fit donando potessatem sui corporis , t pectu copulae eamalis, de cum hoc don in usum, de actum illius potestatis. Dico hie notanter secundum qu communiter sit, unde diei hi evntii doctor tractant materiam de matrimonio oriosae ui sinit, dicit quod tali uerum matrimonium, sccontractus, inter Ioseph&virginem, tamen hie uireo eloriosa nunquam intendit dare vi umeorporis ipsi lose , sed tum potestatem eorporis, i T. Dico quod ad rationem matrimonii , sui scit datio potestatii, te se de illo matrimonio non est quod detur usus corporit, sed potestas corporii, ut do uociit domum istam, sed non usum, quia uolo in ea manere quamdiu vixero, Vlieri u quaerit doctor, quae sunt uelia per quae exorimitur iste contractus Respondetur , quod verba ui ista communiter, do si des .do, ut de . Et est hie notandum iube ty si te ly ut non ponuntur de necessitate: Sed ad i. Auotandum, quod iste uolitiones debent Me matuae . . D. Per. Tatae. Tomaui. Dd
456쪽
st ora TrRTix coNcLvito principalis . Quaerit hie quaestionem egregiam, nonne esset obligatio per contraetum istorum Uinuicem, dato Quod Deus non obligaret, Se quod nulla lex obligaret eoi ad hoesta si ite, quare lege divina tenentur seruare istam sdem, di promi ilionem Respondet doctor, per ictum contractum quem iaciunt iiii, inuicem obligantur. Ista tamen obli tio , inultum dissicilis est: ideo non uidetur quod icti uellent se obligare perpetuo manere, nisi superueniret lex aliqua obligant eos ad re petuo commorandum. Dice, quae lex euistis dicit quod non es ex naturae. Primo ista obligatio indis olubili , non est de legae iraturae, licet sit bene consona te i naturae, ut dictum est superi ut, propter bona, quae dicti sunt, sed non est dele natu me stricte rapta. Et dato, quod esset de lege naturae stricte capta, tamen pauci obseruarent istud staeut pauci sunt, qui obteruent ea. quae sunt prici se de lege naturae. Requiritur ergo alia lex magis obligans. non poteries e lex positiva humana, quia leges positiuae uariantur secadum diuersitatem populi, ec sic in una res me seret, quod
matrimonium esset per quatuor menses, in alia per annum, die. Et quia ista obligatio est generalis, ideo requiritur ob iratio ale e diuina.
Ex quo sequitur et so, qobd isti non solum se obliganti per istum eo tractum, sed obli ant ut lege diuina ad per tuo
conserua dum hoc. Et illud hisetur per illa uerba quod Deus coniunxit, homo non separet, idest ista obligatio uiri, demulieris in matrimonio,ina Deo: de qua uultus posset dispensare, quia non solum est ex contractu istoriam, scilicet uiri, demuli et is, sed ectet exlese diuina, solus Deus habet dispensa
Ex quo sequuntur hie egregia . Primo sequitur , quddduo sunt in contractu matrimouit, est praecium de contrahendo , Ee est praeceptum de seruando ista ε obligationem perpetuo, scilicit praeceptum diuinum . luimum pretceptum est Criscite die eunda, quod Doux coniunxit &Gueo, utrum sit priaeceptum de contrahendo matrinionium
hi Creicite dc multiplicamini t Respondetur, quod sum ursemper obligati ad iliud praeceptum ; Crescite di multiplicamini, quia tamen est praeceptum astrinatiuum. Illud praeceptum a Armativum requirit executionem pro tempore
necessistis, uel ubi ecclesia determinauit, sicut diliget dominum Deum tuum: Die dominica, Sede consessione iapascha unde est hie notandum , quM qirando Adam si iterea tui, postus est a Deo in soporem,dominus inspirituit ei quomodo ex costa sua fiebat mulier,&quod caperet illam & sequando expergefactus est, et i dicere: lucox ex ossibus meis: Et erunt duo in eat ne una, ad prolem procreandam, de relinquet homo patrem, & matrem, supple quo ad cora
Ex quo sequitur,quod Adam non iustituit hoc, sed eraemico, iam in isto sopore fuerat sibi facta revelatio. Et ideo sequitur si stas illorum qui dicunt, quod Adam primo instituit istum contractum,quia dicit: hoc os,&α8e tellii uel homo, dcc.salsum est, quia tanquamptae eo dicebat, de tua sierant sibi reuelata, te prs epta sic tieri Ex quo sequitur, quod istud prsceptum de contrahendo, sitit datum in Paradrio terrestri Adae. Ideo dicunt do rex, quod partim ibit in Paradiso terreari, quia Adet partim in I 'aradii o coecti, quia per reuelationem, quae est a Deo, sine sibi ostensum, di datum istud praeceptum. Ad hanc conclusonem teitiam . Vnde dieit ibi Dominus Richardus, quod ista tramlatio potestatis uiri, e mulieris, ta e contra, nunquini potest seri, nili per consea sum, de approbationem Dei, quia non poteti neri translatio rei in auum , nisi per consenium domini illius rei, sed ceest, quod nos simus omnes Dei , propter et eationem: ergo vultus potest tramisi te dominium corporis sui a teri,
Sed diceretur hi MedResponso Scoti dicit, quὀd hoc argumentum non uale Vnde ut uiuim ea prius,quod licet quo ad corpus, deam mam, de quo ad omnia, quae possidemus sumus Dei, tamen Deus noluit nos obligare ad omnia ista, s d solum dulciter ad decalogum, & ideo licet sumu, eius quo ad corpus,
tamen noluit nos obligare, quin possimus dare corpus no straim alteri.
Uxψιτνη de quarta conclusonem. Quia dissicultas erat seruarete elauo obligatione deo ponitur eonchila,co ritu meit, tilicitum, de expedit, date aliquid ivisio
coii tracti , allicietis contrahentes ad perpetuo contrahe
dum,& istud uocatur gratia, uult igitur ba re, quod tu isto
contractu matrimonij datur gratia, re congruum est. Secun
da conclusio, hoc supposito.puta quod congruum est sc ex pediens dare gratiam .con tuum est, quod illa gratia detur mediante aliquo signo sensibili instituto a Deo. Sequitur tertio, quod istud signum sensibile medi te quo datur statia in isto contracti est sacramentum matrimonii, sie uidelicet, quod ad postionem istiui signi sensibilii instituti a Christo, necessitetur Deus dare gratiam, necessitate, eclege ordinata.
Nisi si ab omnibus intelligendum,&αὶ
Dicit doctor, quod circunscripto sacramento, seu rati ne matrimonii, Icilicet faciamenti mammonii, id*st - .lo, quod non sui siet unquam sacramentum matrimonii, as . huc potu libet esse contractus matrimonialis, teipsum matri
Ex quo sequitur, quod ante i em euangelieam fuit matrimonium, ta contractus matrimonialis, seu non sitit iactamentum matrimonii suit matrimonium, idest illa obligati de contractus, idest mutuus consensus ad commorandu sed non sacramentum matrimonii. Haec autem ratio sacramenti,&cit Dicit ultra doctor quod ponendo sacramentum matri momi, ultra contractum matrimonii, & ultra matrimoniu, mariti 'si ultra obligationem multae sunt diis cultates. Prima qua is se est, uando fuit institutum istud sacramentum, Nubi, quid est bima istius sacramenti, de quomodo est uuas quis etiam sinam innister , huius sacramenti, di quis est essectus istius sacra ---, menti. Et omnia ista tractat doctor per ordinem. De pilismo, idest quando fuit institutum , non potest dici, quod suerit institutum sacramentum matrimonii, per hoc , quod habetur Genes r. Hoc nuneos ex ossibus meis, quod pro bat doctor. Sacramenta bene habent uirtutem a paulo Christi, sed si homine, mansissent in statu in noe metiae, num quin Clitiuus mortuus tuisset, nec unquam passio sua suis set praeuisa: nunquam istud sinamentum habui ter esificaciam a passione Christi praeuita, nec exhibita, ergo nullo modo habuisset uirtutem a pinione Christi. Ergo non potest dici,quod fuisset trunc institutum Est hie notandum quod si Adam non peccasset, Christo natus suisset, non tanquam redemptor noster, nunquam pro . nobis mortuus fuisset, Mumpsistet tamen illam eandem n turam Lumanam, quam assumpsit tanquam medium ad gloriam aeternam, ad quam Christus erat prae uisus,quia erat pigui sui ad talem gloriam per illud medium, scilicet union naturae Luttianae . Nec potest diei, quod istud sacramentum fuerit institntum in lege Mosii ea, uia hoc non constat, nec con um est, uod tunc fuerat institutum.
i es dicunt quod istud sacrament uni fuit institutum im . illi uerbis. Matth i. decimo nono, ubi habetur. Hoc os ex ossibus meis &c. Relinquet homo patrem , di matrem. Hoc nihil est, quia Christus illa uerba dicebat, non instituendo sacramentum sed rei terando uerba, qu Deus dixerat. Genes. secundo. Dices igitur, ubi inuenitur, quod suerit i si tutum istud sacramentum: Respondetur, quod Matthei decimon ono, non per illa uerba, quo recitabat inspirata a ne puta hoc os ex ossibus meis. Sed aliud quod adgidit ultra illiu obsuta per issa, quod Deus coniunxit homo non sep ret, Christus addidit istud ultra illa,quae erant dicta Genec secundo. Et per istud instituit istud saeramentum matrimo iiii, non quod ista uesta quae addidit sint in huius faci menti, sita erat illud, uὀd addidit, tanquam per quod dei gnabatur institutio istius sacramenti.
potest diei, et Paulux instituit hoc sacramentum. Ad Ephes. s. ubi dicit, i amentum hoe magnum est, dico in Christo,&ecclesia: nec promulgaveriti Gnidem, quia Apostolux solum loquebatur de sacramento large capto, prout sacramentum est signum sacrae rei, te non gratiae . Vnde dicebat Aposteius , quod sacramentum non, huta ista uerba , erant ligna sacrae rei, idest uni ii Chri sti eum .ecclesia, sed non erat signum efficax grati , uti xteria sanctificata , ut dicemus uotum tua nitatis eget sacramentiun, quia in unum sacrae iri, imi nis
457쪽
emn ipso Deo. ed quid, quθd mmmuniter tenet re
letui: Luo breuiter omnibus istis remotis, tenendum est de sacramentis illud, quod ecclesia Romana: idest concilium ordinauit, ut habetur extra de haereticis ad abolendam, ted ee- Helia oldinauit, quod sunt septem sacramenta nouae legis,
ει ι uter ista, iuramentum matrimonii est unum, ubi ergo
suem inluturiam: di quomodo dictum est: puta Matthii de-ia canio nono.
S a nune dubium est de iis a litius sacramenti. Bene eon diuitis,quod tuit institutum iovisto, sed quid est ibi malimus iactantenta virum uerba contractus, lint iarma istius iaciainenti, ta ligna contractus matrimoniali, Utrum illa starna sititi amentum, hoc est utrum illa uerba contractus, vel igna titit iiutitura ad essicaciter lignand um gratiam Breuiter vii mutis illitudo rix, de Richaidi de Media uilla, aes m iuxactus matrimonialis, liue illud signumitae uel b hue aliud lignum, ut inmutis, is tarma huius sacramenti initituta a Cutilio, ad essicaciter signandum gratiam. vltra pro declaratione imus est uolandum,quod signata tractus matrimoatalis sunt duplicia. Quaedam tant uerba puta, accipio te in meam,&αὶ Alia sunt. signa, quae no sum uellis, Ceut in mutis qui possunt contrahere mammonium. non per uerba, quia non loquuntur, di quid est signum contra ius signa, quae saei litet. intelliguntur a sacerdote, Naballistentibus. Vtrum hoc li suum ite iactum a mutas, uel se a Miba, lint sactamentum, uel iorma huius sacramenti Tenet Richardus di Doctae ui detur coiisentire ad hoe,quod uerba iunt serma huius sacra menti, & non lignum, quoa iaciuium uti, sed sola uerba,quae
Ex quo sequitur,quod non est inconuenien , quod muti
contrahant sine lacramento matrimonii, qui si sacramen tum eontiliat in uerbis nee loquuntur, nec audiunt, ideo norecipiunt lacramentum matrimonii, bene. contractum, vi matrimonium, sed non sacramentum matrimonii, hec est Maeonueniens dicit Doctor quia illa duo, scilicet contractus matrimonii, di matrimonium, erant ante institutionem sacramenti matrimonii. Adbuc de uerbis est dissiculta turrunt Christus instituerit determinate aliqua determinata uerba, pio ista tarma, uel utrum instituit indifferent et omnia uemba,quae ssitificant ictum contractum dictum est, an Deus instituerit ilia uerba pre se accipio te in meam, uel quaecunque alia, qua possunt significate, sinstituerit determinata verba, notum est,quod illi, qui non habent illa uerba, non habent sacramentum matrimonii. si autem non determinet S JMu.ti doctores tenent aliud, tuta quod instituit omissi-
Dum sensibile pro sernia istius iaciamenti, quodcunque si erit istiid ive in uerbis,sue in aliis.Hoc posito, omnes qui cotrahunt in lege euangelio. habent sacramentum matrimonii. dc te piunt illud, bc muti,qui non dicunt uerba, di alii,
qui dicunt aliqua uerba, quaecu ue sum illa, d gnantia
vat et quomodo saeramentum matrimonii dicitur e una forma.Dicitur esse una. non unitate indivis bilitatis, sed una unitate tuturitatis, se uidelicet, quod mulier proiere unam serinam.& uir profert aliam mimam,idest aliam pae-tem formae N existi duabus parua ibinisimi , integratur una tarma, se quod uir proieri unam partem fornix, mulier aliam partem qu, duae iaciunt unum sacramentum, sici desi- pnis,quod signum uiri, iacit unam partem ibi mae, ta muli m mutet aliam partem. .
De ministro, te aliud dubium, Me.J. Est dissicultas quis est miniti sui ui sacramenti: Breuive inis In duo modos deministro istius bener dicti faciamenti, ponendo istam propolitionem. illi qui i ' ciunt siena , uel uerba istisis iter amenti, isti sunt ministri u huius iactamenti, sed sic est, quod uit, & mulier, proi
tunt ista uerba , ergo ipsi sint i ministrant istud ster mentum. Et isti opinionis est Ricbardus. Et uidet ut Doctor noster tendere ad hoe . puta q d illi, qui iaciunt si gna contractus ministrant sacramentum. Nee est inconu niens, quisd la laus si minister alicuius sacramenti.
ne in minister sacramenti baptistii sintvi dieas, quid 'Nitur sicit Geses a t Meletia selennixat . quod iactum est. puta
'' istus ne amentum, sed nihil aliud facit, de hoc tram ala quo sequitur utriun pestiuirimum, quo une
& mater possint cogere idios, uel filiax, ad mltim
rarum. possunt tamen ministrare sicrament uiri matrimoniis iij.&hlix. idest inter filium, ta libam, hoc, quando siliu de filia ut pisioues. 3 I Ἀ-ia. iExempluma illus, ta filia, sint ibi pra sentes, stius in- F -, terrogatus si caperet illam in uxorem, Respondet lie, 4. 6-lia similiter , tunc parentes ministrant sacramentum ma
. Ex hoe sequitur, quod curatus ministrat sacramentum ma
Sed est hie difficultas, uolo quod isti primo, ante uimu
niant ad ecclesian eo intraxerint, quid iacit sacerdos tune: Non cit nisi selennitate sacramentum matrimonii. Est tamen alia diis cultas. Vtrum istud sacramentum matrimonii sit rei terabile respectu istarum earundem perionatum, utpote primo contraxerint s Et deinde siceraos iterum ministrat sacramentum: R espondetur hic, quod istud sacramentum respectra earundem per narum, est te tinabile .ccut sacramentum p ut tintiaeeli rei terabile respectu eiusdem peccati, ideli confiteri eadem peccat 'ita non ea cum alio, α alio facto de novo, puta, quod coni erat ut alia,&ali statia : quia quod semel rata sicatum in a Deo , non amplius marincatur,quia si rei teretur, non est Maaor seu tus, quam prius, nisi serte deuoti Ex quo sequitur, uitenena, istum modum, duo iant ministri huius sacramenti.& uir est partialis minister , di uxor mitialis,N iidem sunt tunc ministra, di recipientes istud A
Sed qui, esilaos, ' cit 6 immo. . Quaerat decisectu huius sacramenti et Respondet, quodiant duae grati* in animabus contrahentium . puta gratia 'quae recipitur in anima mulieris,& in anam uiri, di sacra I
mentum est causa illius effectus , scilicet gratiae , de dicitura cauli,quia dicitur di positio ne sistans Deum ad dandum duas gratias. Dices, ergo istius se amenti , non est unusi effectui sed duo, scilicut duae gratiae: Rei pondet do Hr,s . licet sint duo effectus partiales ,scilicet duae gratiae, ess inmei unus totalis esecius, puta coniunctio gratiosa istarum dua
Est hic notandum.quod coniunctio gratiosa est coniunctio animae cum Deo, uae fit per gratiam, uel inediante gratia. gratia datur libere, ta per gratiam quis gratiose coniunguur cum Deo: nonne atrae duae animae recipientes gratiam in sacramento isto, coniunguntur cum Deo c Dico. quod licet dices quo coniungunt ut Diunctione gratios que iocatur effectus totalis huius benedicti iacramenti
Est ultra notandum quod quando dicitur, quod es..iux huius iacia menti est duae gratiae, debet intelligi dummodo
non iit obex in recipientibus istud sacramentum, nam si uir, di mulier euent in peccato mortali, non daretur grati quia est ex. unde per istud factamentum non datur prima st tia. Et ideo si recipientes 1 unt in peccato non recipiunt gratia iii,quia obicem habent. Dices nonne ad recipiendum ista statiam λiscit uerus consensus iii datione corporisi non.
Non enim susscit,quod contentim Jed eum hoc requiri
autem stringendo, die. J. . aerit hic paruam quaestionem respectu minister huius sacramenti. utium possemus probabiliter iastinere, quod istis, iactamenti est minister determinatus, scilicet sacerdos s de non dicere , quod contrahentes sunt ministri: ut di-ctum est septa . Respondet. doctor ponendo alium dum de ministro, dicit. quod missimus i ustinere in remouendo si perbiam.& laudem simplicium , Sc laicorum , quod so c. σlus mei dos est minister huius sacramenti. Vnde tenendo istum modum: uerum est, quod contrahente contrahunt. s.ciunt obligationem, seu non ministi aut sacramentu, licet dicant uerti sacramenti: puta accipio te in meam, a men noti sumministri isti ut sacramenti, licet dicant uerba,N habeant intentionem, nihil tamen faciunt, sicut quan inicunque proselent haec uerba,boe est corpus meum,non con- erant aste modus est indutauus hominum ad poenitemii de peccatis. Nam communiter e utatus sacit istos confiteri. antequam ueniant ad istud sacramentum si ipsi contrahetes edent ministri, frequenter recipient in peccato mortali, de addunt peccatum peccat .
De quinta conclusoniadecq Nune doctor hostet per modum recapitulationis uult δεμ α eugete . quo aliud in matrimonium et aliud sonticius
458쪽
matrimonii, de aliud sacramentum matrimonii. isa sustulit dicta . Matrimonium est ipsa obligatio perpetua manendi ad iiiiii ceni, contractus matrimonii stat in consensu uiri, di mu lieri s eapressio , per alia uti uel aliqua sisna. Sacramentum matrimonii stat in aliquo signo sens biit, uel in uerbis exprimentibus consensus istorum contrali lium , institutis ab ipso Christo. Vtrum autem importae
illa tria matrimonium uni uocὰ, uel aequi uoce non curo,
quia hoe nihil facit ad tem. Dicit ultra , quδd est die etentia inter ista tira , quia primum, idest obligatio , quacit ma arimonium, est permanen , permanet ista obligatio, contractus,& saeramentum, sunt ala heri, ii ut uerba, & s-gnum. Lidicit doctor, quod ista obligatio, est relatio rationis, causata peractus uoluntatum illorum duorum contrahentium.Contractus matrimonii, consistit in actibus uolun- per inos actus causatur obligatio, & sic contractus se habet ad matrimonium, uel obligationem, sicut causa ad euectum. Tertium, sacramentum, simul est eum primo:ceum obligatione, de non est cum obligat ione, quia nianet obligat io , quando non manet sacramentum. Pollunt autem haec tria,&c.
Dicit ultra doctor, duod issa tria possunt ex dictis su scieter describi, puta quid sit matrimonium, contractus m monii, di faciamentum matrimonii.
Pei hoc patet, Eccila ne dos is uult respondere ad istam quaestionem, quae
erat principaliter de institutione matrimo iij. Et pro declaratione in notandum, ut dictum e T contractus matrimonii fuit institutus a Deo in Paradiso terrestri, ut habetur Genetis seeundo, & non solum ivit institutus a Deo, sed datum suar praec plum de contrahendo ubi dictum est, resciteta multiplicamini eo ultra , quod prima institutio huius contractus, fuit in Oiscium .ideo prima institutio in statu innocentiae , erat in Otumum , i .est in procreationem prolis. ad cultum diuinum. Viira habetur in Genesis.ς. Multipl: eabo conceptus tuos , de dicunt hae di incies, quod contractus suit tune iti si tutus a Deo , non solum inoi scium, sed in i medium . Ideo post lapium fuit tacta illa institutio. Vnde istum contra tuiti fieti in remedium est fieri , ut sornicatio iugiatur. Lt illud habetur. i. Corinth. 7. Vnunquisque habeat suam propter fornicationem, scilicet sugiendam. Ex illo soluuntur disseultates, primo, utrum iste coli tractus lit bonus . puta capio te in meam , Piopter torni eationeni fugiendam, & non propter prolem proci eandam: an sit hie uetus contractus, di uerum matrimonium s Dico quod est ueriis contractus, &licet non hae propter ilianem utilem ad cultum diuinum, ut tamen propiet alium itanem debitum, scilicet propter finem remedii, scilicet pro ter tiar nicationem tiasienam, deest uerus contractus, ec ue-
Sed euhie diluculias, utrum esset hic uerus contractus, sitsi acciperent se inuicem propter uoluptatem solum, de d lectationem quia ille contractus solum uidetur sera prop-pter uoluptatem. Respondet Bonaventura , quod est uerus ciant avius, te etiam doctor noster, licet malis dubie I quatur doctor noster. unde dicit Bouauentura. quod dummodo sit intentio dadi potesatem corporis sui,quomodocunque finis uarietur, timii impedit matri in nium, dummodo non sit contra b num matrimonij, non impedit. Et quando dicitur, quod illa
quae solum sunt propter coitum mala sunt, nihil sit, uerum in nisi fit intentio danda eorpus suu sed est ibi quaerim Κ-cuo, tunc nihil st. Et dico ultra, quod si inueniatur in aliquo passii, u Deus
non approbat talem contractum, qui fit propter talem sile. uerum est,quod tu,n approbat, tanquam contractuni lauda. taleii Sc uirtuosum, tamen approbat, latinuam obligatoriit, di istud non inuenitur in sacra script ut quod sic posset selicontractus propter talem finem. Tamen doctores istud sui ἀ- cient et terminauerunt:puta u quiuii ille finis non fit laudabilit, dum mcdo fit interiti Odanaaeorpori potestatem, de aecipitat, est matrimonis, Ecen obligatorium e est instituito
per modum piscepti. Dicit ergo quod iste contractus suit institutus per modum olficii, uel quo Moificium in statu innocentiae, de quoad remedium si it post lapsum institutui.
ει dieitur, quia iste contiacius Liit iactitutio cum pto, pura ubi dicitur, crestite, de multiplicam de Medicit doctor, quod istud praeceptum est evacuatum . vi si unius obligati, ii cui obligant nos p cepta a iuruistiua, oc tempore necessitatis obligaret nos pro tunc, scut praecein ptum negativum, quia iune ellemus obligati, scilicet a ueniente necessitate, habet et uini praecepti negat tui. Unde ponamus casum, quod piopter bella,pestem, uel mortali lates: populus Christianus solum maneret inter tres uiros, de tres mulieres. virum pro tunc obligaret nos istud praecepta mi uidetur quod ite, quia tune eis et necessitas gen rationa , propter cultum diuinum et Ergo es et tunc ibi
obligatio. dii scultas est , quis istorum obligaretur, uel qualis
istorum trium obligaretur . nos sex facimus qualitatem: utrum isorum trium uirorum, unus tantum ob agaretur, uestros Petrus non obligaretur ad contrahendum matrim
ruum , Patet, quia per Andream , te Franciscum posset sui scienter multiplicari proles , nec secundus , propter eandem rationem , nec tertitis: erso obligatur sola coax munitas, de sola communitas omittit et ergo communitas damnabitur sola, Ec nullus homo damnabitur. Haec cal-milatio ponit ut in medulla logi eo contra G. Altui rensem. Est hic ponenda una regula , quando est ala quod praeceptum respiciens communitatem, descendendum ea immediate ad cxistimationem hominum particularium, de Videndum quales sunt istε existimationes istorum. Exemplum . Issi tres sunt .in mundo , uidendum est quale, existimationes habent . Vnde si quilibet habet existimationem probabilem , di morale quod si ipse non cou trahat , alius uult contrali ere , de alius habeat sint. lem existimationem. Dico quod nullus peccat, nec communitas, nec quis particulariter, quia nullus pro tunc obligatur, sed si ha rent tune estimationem probabilem, etsi nos capi t uxorem, Ualia non capere usili non e
Est alia diis cultas, utrum si solum maneret pater, εἰ stia, an in illo casu posset ea te filiam quia est prohibitum lege diuina ibi, relinquet homo patrem, Se mattem, illo casu posito, sunt duo pWxcepta, puta Criscite, de relinquet. Videndum est , quod est maius praeceptum, quia maius P xceptum deobligat a minori . Et dicunt frictures, de Marti nus singulariter, quod Crescite, de multiplicamini est mouis. ideo in illo casu debet et capere filiam suam pater :s-lia debet reuerentiam patri, is filia patrem eaperet, deserua fieret aequalis . Sed alia intentio est maior, put quod cultus diuinus est ampliandus , dc fit capierido patrem. Est hic aduertendum , quod Paulus uidetur ponere piarceptum in oppositum istius. Vnde dicit uolo uos omaeses, sicut me ipsum, dc ipse erat uirgo : ergo uolebat οπι- ne, homines eue uirgines, quod est contra praeceptum.Crescite de multiplicamini. Breuiter iste textus sic debet intelligi: uolo, id eit uellem uos omnes esse uirgines, si praeceptum non esset impositum. Ad denotandum . quod status uirginitatis, est perfectior, quamllatus coniugalis. De lyra dicit, uolo uos omnes esse uirgines, uoluntate antece ciente, sed non consequetue, sicut Deus uult omnes homines scuos fieri. . AD ARova LNTA. Ad primum eum arguebatur. Adam instituit Matrimonium, ut habetur Genes secundo. Hoc or . incolia ex ossibus meis Mespondet Doctor,quod non instituit, sed praeconiχauit quia postquam Deus sibi reuelauit tae matrimonium, tunc aliis annunclauit, depraconitauit istum contractum ma rimonialem.
Cum ulterius arguitiar, qu inque sunt instituta a Deo non habet in serior aliquid mutare de illa institutione, sed P te, contracto matrimonialis est iustitutus a Deo:erme e sa nihil habebit immutare circa contractum matrimonio soti inin s. llem. Respondet ibi doctor, priano,quod ecclesia nihil habet O ,-- immutare circa contractum matrimonialem, uel circa iusti liutionein imatrimonii. Et quando dicis contra, immutat ξ sonis eccles quia saluat, i frater non caperet sorore. H iacit ecclesia ergo contractu matrimonialem ecclesia immuritata es pondetur, in ecclesia istud ordinauit propter honesi te, Screuerentiam tiruandam inter fratre, de sororem, intexeosnatos, usque ad quartsi gradu inclusive. Dico ultra q-o ecclesia se ordinauit, quod illegitimauit istos, usq; ad quartastadum in lusue: ita quod si attentarent eontrahet e nihil
459쪽
e: hoe ex ordinatione ecclesiae. Et ideo si aliqui attentent, Melesa ostendit nihil luisse tactum, ecclesia non dirimit matrimonium ita Ostendit nihil sit ille iactum itidem, ut si face .os attentaret contrahere, Sc consentire in istrum, de mulier in eum. hoc est in sacerdotem, eum uerbis exprimentibus istum contractum, nihil penitus fieret, Diees. unde istud ueniat s Dico, sic dictum eii , quod a statuto ecclesiae, quia uoluerunt occidentalesdubii et uoto continentiae. suscipiendo Laeroi ordines, sed quis dedit auctoritatem ecclesiae illegitimandi istas personas Clitissus ista non instituerat , qu modo ergo emesia hoe fecit i Respondetur , quisd u rum est . quod Christus non iustituerat istas illegitii nationes. Licet in uetera ime iam inueniebatur de stat te, di sorore, Nerat in statutum. non inuenitur in aliis grada bus. Dico quod ecclesia potuit istud facete, ubi nee Christus,nec Deus hoc secetunt, quia relicta est ecclosiae ista auctoritas circa materiam matrimonii, non circa contractum, non circa comunctionem, idest matrimocitum, sed bene circa materiam illam. Et ideo propter honestatem, ecclesia sed regatariauit.
unde est ibi notandum, quod uerum est, quod ecclesia ista illegitimauit, te nunquam secisset , iiis reseisiet hoc a Christomon tamen est relictum ecclesa di illa luere matrimonium,uel mutare contractum.
Ex quo sequitur salsitas illorum qui dicunt, quod postquam contractita matrimonialix est iactus, ante copulam carnalem potest di tui matrimonium , intrando religionem. Dic uim quod iste non est amplius maritus illius, sed boe non est uerum.
niam septimam, quaeruntur duo. Primo utrum diuinitio matrimoni j ct sussicienter data a magistro in liter a.
Vnde est notandum , quod magister siedimnit matrimonium . Matrimonium eli uiri ,& mulieris coniunctio mari tari, inter legitimas personas , uitam indissolubilem re
Unde pro ista matella est mendum quod legitimae personae sunt, cito q uas non est prohibitio facta secundum lege ecclesiae, uel alio modo.Vt tum frater, & soror sint imiti personae circa hoc non . quia facta est probibitio circa tales persona . utrum illa si tana Unde breuiter est notandum quod ista dissicultas est antiquorum, propter illum terminum coniunctio. Vnde antiqui insequentes Aristo.dixerunt, quod nomina terminata in io, tripliciter capiuntur, actaue, passue, di neutraliter. Ideo est hie dissicultas de ista coniunctione, utrum capiatur active. passive, uel neutraliter . Vnde coniunctio in tua est in praedicamento actionis , re est respectus ad coniunctum. ut caletacientis , ad calefactum. Et coniunctio passiua est
iu praedicamento passionis, & sic est tespectus coniuncti adeoniungens. Vnde actio ,&passio, sunt talis nature, quod nunquam durant , nisi quandiu adens agit, sed ita es quod
matrimonium, uel coniunctio ista, quae uocatur matrimonium,manet, consensu, de uerbis transactis: esto ista coniunctio non estinio, nec passio.Quid igitur est Lapitur hic coniunctio neutraliter. unde quando nomina terminata, in io,
capiuntur neutraliter,capiuntur pro relatione, qui est in pretdicamento ad ali nid. Ex quo sequitur igitur, quod ista coniunctio, est idem, quod obligatio. Obligatio est relatio rationis, uel re is , non curo . Potest dici relatio rationis , seut post Peccatum , nonne iste obligatur ad poenam aeternam sita : se etiam contractu tam , isti sunt obligati ad
uuic ad Ici tuo commo eum, manet euo in obligatio , de coniunctio , quia idem sunt , & illa obligatio erat.
Quaerit secundo doctor. Vtrum consensus, per ud ba expressia, sit causa sussiciens ni trimonii, idest obligationis uiri , de mulieris , ta e contra, quae manet ultra
Pro deci aratione istius arguitur, quod non . Illud non est
causa matrimoni j de quo non potest haberi certitudo itit et homines sed de contractu matrimoniali, non potest haberi certitudo inter homines: Patri,quia nullus potest et secer- . tus, an maritus contentiat,ues mulier, quia cognoscimus illa, qua sunt exteriora ergo in illo non est ponenda causa ma
Pro declaratione isti ut, est notandum , quod contra- contra ctus matrimonialis duo importat , scilicet consensus mu- matrimons tuos viri , & mulieris, de importat uerba ei primentia tales consensus. unde de uerbis habena ut experientiam,quia ras. exprimitur , quod illa dicat, capio te in meum , & iliata experitur, quod ille dieit similiter. Sed de eonsensu ad intra, est difficultas. Consensas est semper actus uolunta- imita quod consentire, non est nisi unum uelle. vude dominuι Altisodorensis dubitat multum de isto consensu matrimoniali, puta quis sit iste consensus. Vos dicetis, i odest his mi madatio potestatis corporis sui respectu pulae carnalix, α be. m.
Dieri quid uult dicere datio an datio si actus uoluntatis, uel exterior Est unum uelle, quo uolo labere potestatem corporis mei esse tuam, respectu pq, earnalis do tibi unum scutum, idest uolo libere istu u um esse tuum, eideo nullus potest dare, nisi quod suum est. Et ex istis omnibus patet quid sit iste consensis mutit ut, quia noti est, nisi volitio libera, qua quis libere dat potestatem sui corporis alteri respectu eopulae earnalis. Ultra est notandum quod de actibus interioribus, nos nopossumus habere certitudinem demonstrativam , idest euitatem, te insallibilem. Celtitudo demonstrativa est euiden , de scienti uo. De actibus interioribus non possum ui talem i, - - tria bere certitudinem,nec ista requiritur ad eontractus nostros. de Ut si Est alia certitudo, lux habetur medi antibus aliquibus con . - reiecturis, uel lignis grossit,& Limiliaribu .mani, ad unam par - item,quam a a aliam: peristas coniecturas, uel mediante intellectu habemus certitudinem probabilem .de actibus interioribus.Coniecturi illae sunt ista sena uel ista uerba quibui f-ις -----on ut dicit alteri do tibi potestatem corporis mei,& e cotta. Iste consensus per uem alius assentit, est assensus probabilis, de ex uerbis a me auditis, a muliere dicente do tibi potestatem eorporis mei, habeo aliensium probabilem, quod illa etiam alietuit. Et dicit doctor, quod etiam maxima coniectura probabilis est, propter unam regulam. quae est iesu Tu qu si iuris naturalis, puta quAd quilibet fideli , reputan si
dus est uetus, nis oppositum euidenter constet per testes, uel
alio modo, de lioe, quod ipse dicit, &se assentio illi pro ostioni. Iste habet consenium, quia profert verba. Dices Pille non habet illum consensiim, habeo certitudinem probabilem , quod consentit, tamen non consentit, quid iuris fistud insequenti dicetur. Pro secundo argumento . est notandum , qudd ibi est una difficultas . Vtrum parentes possunt contrahere pro filii, sui, s uidetur dicere doctor noster simpliciter, ut sic. Et pro declaratione est notandum, quod parentes contra- shere pro filii ,3c filiabus potest intelligi dupliciter. Vnomodo, quod consensus patris,& matris puta, quod par pr uult taui potestatem corporis fit messe illius mulieri . di pater, & ma 'tet mulieris, uolunt corpus filiae esse istius filii, & sie eoi sensuι patris, de matris hinc , & inde non faciunt eontractum matrimonii . Alio modo, quod possint contrahere pro sitis,hoc est . quod possunte inrimere verba contrariis ;& sie bene vetum est, ut dictum est,m in praesentia sit ,& taliae parentes potiunt contrahere, id est proset re verba eonia tracius,& ubi filius,& filia, non renuunt, dicuntur interpris istiue consentire.
460쪽
I x e λ Distinctionem uides main octaui,
quaeritur an soliis consensus explessus per verba depraesenti causet matrimonium . Pro declaratione notandum , in tres
sunt hie dissi cultates. Prima quid ut consensus expressus per uerba depraesenti: α
vltra , τ donatio nunquam debet serinis pereo sensum ex pretium per aliqua verba de praesenti: di non stilla verba exprimant consenui m. tunc es e, ut statim dicetur. Nota in matrimonio est donatio potestatis sui corporis: e licet non iit hic donatio liberalis: quia esi reexpectatio: uirenim dando potestatem sui corporis, te expectat in mulier det sibi poteti te sui corporis: de se non est donatio liberalis. Dices. donatio per te si solum per verbum de Praesentiet ergo non erit matrimonium nisi exprimatur coniensis per verba de prx senti,verum est. Contra: matrimolitum, nonne potest esse per uerba de suturo; ut promitto is capere in meam: dc tamen nost per verba de praesenti. Ibi est dissicultas , consensus expressus per verba de suturo. dicitur iacere sponsalia: Nam sponsalia dicuntur consensus viri di mulieris expressus per verba de laturo: ut promi to te capere in meam di econtra alia: ti ero promitto te capere in meum.Vnde haec sponsalia postant fieri pluribus modi .Primo absoluie,dicendo accipiam te in meam. Secundo non absolute sed cum termino obligatorio, ut promitto aertio,iuro te capere per subinationem, id est per anulum puta dicendo capiam te: de in sgnum huius dat ei anulum. Primul modus qui est absolutus, non dat tantam obligationem sicut xlij modi quia es solum illigatio vetitatis.Nam cum dicam eapiam te in meam:si non capiam, mentitus sum: &se non teneo veritatem .sed in secundo promitto te capere, ibi est duplex obligatio, scilicet veritatis.& promissionis:quia non seruat promisitam. Si uero cu hoc iurat, est triplex obligatio, scilicet ueritatis, promissionis, di tui menti; tamen ubique
tantum sunt sponsalia. Ex quo sequitur. r in D nsalibus aliquando est maior. D minor obligatio.Tune est dubium, an in illis sponsalibus,
& promissionibus & iuram ctis, it cotta lux matrimonialis ti et pondetur m non, quia in matrimonio temper aliquid datur, id est pote As corpori, pro potestate corporis; sed per illa tutura num tuam aliquid datur: licet sit promissio dandi inon sequitur dabo tibi cEtum aureos:ergo do tibi. laceti me,
licet promittam, etiam cum iuram tiro.
Dicesalla uel ba qua sunt de suturo exprimunt Gsensum actualem: ergo erit hic uerum matrimonium. Antecedens patet,quia quando iste dicit, promitto te capere in uxorem, bet uolitionem,& consensum capiendi eam: ergo illa uerba exprimunt consensum privsentem & actualem: ta se vide tur ei se mattamonium.Respondetur ae eodem modo loquendum est de illis lux fili ut in voluntate, di de illis quae sunt invocet& intelligit se: ut cum dico, ego promitto dare: in v lum te es unus consensus de suturo, licet ille consensus sit prae se iis tamen est de fiaturo. Sed est dissicultat qualiter ille eonsensui debet exprimi inuoluntate an per ver de praesenti dicendo,Volo te, vel vei
Notandum ui isti consensui sunt actuales: sed non sunt proportionabiliter ad verbum de praesenti: di non sunt secundum ex sentiam verbi de pris emi temporis: sed debent fieri
illi consensus exprimendo secundum ui uerba sunt ideo quido dico,capiam te in meam: sensus est, volo potestatem cor potis mei esse tuam .sed eum dico capiam M : senius est, ego vellem potestatem corporis mei esse tuam, i. dabo tibi pote satem corvoris mei: quod si non fecero, mentior: vel facio cotta promi sum uel contra iuramentum. Tamen aliqui doctorei exprimunt hos consensus per verba de raesenti, determinata tamen per uerbum suturum:ut diceno do tibi potest
uincorporis mei pro tali tempore situro iste modis non est
sanus,& indissicilis:ideo primus melior est. Ex omnibus his satis patet, et ibi nee per verba desso ro, nee per coniensium aliqvid datur, pura dabo, vellem dare,
nihil sucontra arguitur se. Iste se promittens rapere Calliari nam, si non capiat dupliciter peccat iri mentitur,&ira git promisium Secundo detinet rem alteriuro pote em sui coloris respectu illius mulieris .eui promisit. Respondetur et ille nomenetur ad restitutionem: quia nihil habuit ab illa muliere: cuia sicut nihil dedit per uerba defuturo, ita nihil dedit ei:ideo nullus eomam tenetur adro .stitutionem,cum nihil habeant de alieno. Dico tamen F peccauit grauiter stangendo prominum; di de hoc debet pinnite . re, di habere rinitentiam.Sequitur et obligatio de futuro & ide promissone, est obligatio de iure indissolubilis sed non desacio:quia sinpliciter potest stangi, nee amplius obligabita elege naturae debemus seruare promissum . Aliquando esto
satio de iure di de ficto, se et satient et ficere, mi ut faciti Tut sacerdos est obligatus de iure, di de facto nunquam contrahere ideo quantulacunque contrahat matrimonium Per uer
ba depraesenti nihil facit, nec deobligatur. Si autem esset si Iuni de iure, faciendo oppositum, eis et deobligatu . equitur. uisi ille qui promisit capere vertham per uerta defuturo, contrahit eu alia per uerba de praesenta, uere eo trahat eum se cada &se nullo modo contraxerat cuprima:ideo illi obligationes dicuntur indis lubiles de iure: quia ius dictat di procipit illud nunquam esse soluendum E a promisia, noli facias contra iuramenta, di pro sua: tamens attinet sacere oppositum, uetesiacit. Nota tum ultra ui per uerba destituto, non est contractus matrimoni j.& sic sequitur,u nullum est sacramentum matrimonii: quia saeramentum illud, semper fit per eadem signa, di uerba perque si contractus mammonia: iuia ibi nullus est contractus,cum non sidatio:ideo non est sacramentum matrimoni j, licet sint sponsalia. Contra. illa sponsalia sic se habent et si sequitur copula carnalis erit uerum matrimonium: tamen copula carnalis non M. ni tasacit matrimonium : quia aliter sacerdotes essent matrimo' pati.
nio ligati cum habent incretrices. Respondetur primo, et ibonialia non iaciunt matrimonium. secundo nee copula carnalis. Dices ecclesia iudicat hic Aia.. d. esse matrimonium si inuenitur, ut post sponsalia habuerunt tremi is copulam inalem. Dico ui ecclesia sic iudieabit esse matro .eel fiat samoni qm:& hoc iudici ou dicitur est emesumptio: Praesiim ridis. ptio enam est iudicium quod sumitur ex aliquo, quod exho 2 irinii nestate pissumitur esse uerum, sed ecclesia praesumit, v ne AF A. i. mo est immemor suae salutis:nam prisumitur Ψ illi in copii 'la carnali non sunt immemores suae salutis : ideo iudicabit f ips habent uerum consensum de praesenti: & se iudicabitidi esse uerum matrimonium. Ex quo sequitur, T illa eopula non sacit matrimonium: sed consonsus aduenientes de nouo per uerba' praesenti faciunt matrimonium. Dices .uolo, in hic nullus intermeniat consensus, qd iuris Dico nullum est matrimonium: licet ecclesia iudicet esse, feerret iusino illo:& sine Decato: quia non sine causa sic tu eat. Dices v quo ad deum iste non haboret eonsensum:& Gelesa iudicat esse matrimonium: & tamen non est: quids cient Dico u debent de nouo consentire, ut sint ueri comia. ses:& si nunquam consentiant de novo, nunquam erunt coniugati:& semper erunt ibrnicatij in s uir uellet dimittere ea, ecclesia coget,& excoicabit eum. Contra. non est sua; nec unquam iuit sua et ergo non debet
Nota: ecclesa iudicat secundum siegata, & probata: &--- secundum eaque apparent:& deus approbat et eccles a de- - μ- - : sciudicare:& uultu sic iudicet di puniati quia ecciesia non potest cognoscere nisi illa publica. Ideo uult et iudicet de exterioribus: sed non approbat Ψ ita est. Deus benρ approbatim illi excommunieari debent ab ecclesa, quae solum e gnoscit exteriora: sed ipse non approbat et sunt excommunicati Ruia ipse cognoscit interiora: ideo ecclesa non e rat in excommunicando, de eogendo eos i sed selum errai uisa .Etret hoc soluuntur omnia auumenta.