장음표시 사용
471쪽
na: Respondetur hie quod oportet reddere debitum leprole in hoc conueniunt omnia iura de doctores, quod mulier uidens maritum leprosum,tenetur tamen reddere debitum, oportet ergo soluere rationes, esitra, probabilitas est de
isto periculo prolis, quod proles nascatur leprosa. concedo. ergo pro tune non debet reddi debitum. Negatur consequo ia,ti ratio est, qui alias non pollet reddi debitum, nisi sub tanto periculo , de se non est idem sicut de menstruo, quia pollet reddi debitum mulieri . scilicet poli menstruum. In noe autem casu non est simile, quia lepra est perpetua, te sic nunquam redderetur si expectaretura sanatio lepit. V de cum dicis. erit periculum, ta malum prolis. eo, quod adhuc maius malum esset si proles non conciperetur, nam me lius est esse . de leprosunt. quim nullo modo esse. Ideos illeuon redderet debitum, maius malum iacet et proli, quam si redderet: ciuia si non reddat, non erit proles Istud est uerum, quod melius est esse, de habere infirmitatem corporis, quia aliter die et et ut de infirmitate animae, scio quoa melius eiant non esse, quam essedi damnari : quia damnari, dicit illam innam, eonnotando illam ege ex demeritis, &peccatis, &melius esset non ede, quam peccare:tamen melius esset esse, di habere poenam damnati, quam non esse. Et quando dicis ultra, reddem debitum ytobabiliter credit se incurrere infirmitatem leprae ex cohauitatione cum muliere leprosa r Respondet doctor cum altis doctoribus ponendo duo . Primo quod non tenetur uir manere cum leprosa, & comedere eum illi,quia hie incurritur infirmitas . Secundo non tene tur petere.Tertio tenetur reddere. arto non est uerisimile,* ex tali actu cito transeunte, incurratur illa infirmitas, nec medici, nec alii, hoe dixerunt periculum. tamen esset si ista tedditio multum esset continua.
Restat soluete argumenta. Ad primum cum arguitur sie, tabino nullus tenetur ad peccatura mortale: go nullus tenetur redαμ-- dere debitum . Patet sc consequentia,quia per redditionem. debiti, quis priuat se usu rationis, sed priuare se ratione, Musu rationis non potest esse nisi cum peccato, ergo nulluet tenetur reddere debitum: Respondet doctor ,reddere debitumnum est uirtutis, pura iustitiae. Secundo dico, quod priuare tu . usu rationis, non est bonum Dico tertio,quod acius uir tutis. s. reddere debitum,est melius, quam sit mala priuatio rationis pro illo tempore prι uationis usus rationis:argumetum haberet dissicus atem magnam in tamicationibus, qui Drnicator peccat mortaliter, N peccando mortaliter, priuat se usurationis. Dicit ultra doctor, e nullus est actus uirium: ita bonus seut esset malu priuare te usu rationis perpetuo. Vnde nullus scienter, deliberate potest se priuare usu rati nis perpetuo,nisi peccando mortaliter. Et ratio est quia qui priuat ut usu rationis perpetuo, priuatur omni bono actu, de, vim ni merito.
Nee quodcunque, t. c.JLst notandum, quod sicut per delectationes maxime t
Ous,priuatur homo usurationis, ita per dolores Ee in parte
sensitiua adhue magis priuatur ilia rationis, sed ce est, quod aliquis uiriuos satae, de memorie potest assumere dolores in parte sensitiva, per quos privabitur usu rationis, sicut assii
me te tormenta.Vnde inseruntur dolores per quos dolores priuatur uias rationi x.Et ideo est didicultas de martyribus eligentibus tormenta, de dolores quibus usum rationis perdebant.Dico,licet priuabant se usu rationis pro tunc, durantibus tormentis, non tamen Perpetuo privabantur , de magiti bonum ei it cofiteri fidem, quam esset malum,perdere usum rationis. Et ideo si isti martyres in istis doloribus non carua ex speetali gratia Dei, quia de lege c5
,- muni, ut dicit doctor in tertio perditur usus iationis in istiso tam .uehementibus doloribus.
Ad seeundum argumentum quando arguit de illis qui eω
matrimonium,inter quos est matrimonium rata,
sitis dictum est supra in litera praecedenti, quomodo possunt
intrare religionem ante eonsummatione, id si fiat relaxatio,
solum esti Deo. Ex quo sequitur unum, v ista redditio debiti, uel isse eoitus , non est licitus de se, nis quia a Deo approbatur. Vnde
ax ista datione qua uir dat uxori respueoputa carnalis, non sequitur istumarium esse licitum, nisi quia . superiori as probatur,et si non approbetur a Deo, ex natura contractus, eo donationis, & usus, non est et bonus. Tertium argumentum quaerit de tempore , puta sunt . aliqua tempora in quibus Macra Hieronymus, Augusti
sus diona ad iacit via petere debitum, sese
no natiuitatis domini, uel Paschae. Tune est hie dissiculis ,
utrum petens, uel reddens, peccet mortaliter. Vnde istud alia gumentum multa tractat D. Bonauen. de dieit ibi, quod ei cunilantia temporis respeetu delectationis tactu , non est i eut respectu deιectationix gustus, propter maximam libidinem, quae est circa delectationem tactus. Unde dicit hic. quod ita pro bitiones de tempore , circa redditione d biti in istis solennitatibus coni ultationes sunt , honel Ἀ-tem dicunt, Ze non necessitatem, uel praeceptum. Et ideos quis reddat, uel petat, non peccat mortiliter, nisi peccatum mortale aliunde uelitat, puta ex conscientia . puta ii conscientia dictet tibi, si recidas , peccas mortaliter, uel ex eontemptu . Similiter die sequenti communicare uolens , tenetur de conlilio , dehonestate euitare coitum nocte praecedente , quamuis non de pixcepto , ut eum in isti reuerentia , de deuotione, recipiatur corpus Christi.
Aliud est de ieiunio, quia ieiunii abstinentia eli sub praeopto rabstinentia coit ut in illis diebus sub consilio. Et si di
cari contra, prohibetur etiam ab istis doctoribus, quod qui cunque redderet debitum in illo die . non poterit recipere, eorpus Christi . Respondetur etiam secundum mentem.Bonaventurae , quod ista pro liliatio solum est ex honinate propter maiorem reueremiam habendam, sed non est sub praecepto, puta quod si quis reddat debitum illo die: dummodo non si peccatum ex conscientia, uel contemptu, non po
Finaliter arguit doctor de loco: propter Ioeum luit tenetur non reddere debitum:puta propter locum iactu , quia si reddatur in loco saero, locus sacer efficitur interdictus. R spondet D. Rona uentura v non est ide de tempore,& loeo. ra locus est sacratus, iapus non est sic dedicatum . Vnde dieit octor quod ista redditio debiti, non debet fieri in locos cro, de maxime quando speratur ei to esse extra locum facta, de tune non posset fieri redditio, sed ubi non esset spes exitus de ecclesia,non uideo quod sit peccatum ibidem reddere. Et quando dicis,locus erit interdictus. Dico quod propter socreta, locus nunquam eii interdictus publiee, ut maritus cum uxore sua faciunt rem in annulo ecclesiae secrete: loeus ille non est interdictus publice, seu solum propter omina enor mi de manifesta.
I Rex trigesmam tertiam distinctionem Q Errit primo, utrum bigamia possit eselicita, se utril unquam fuerit licita utitiam lais committitur bigamia tame in
proposito quirimus de perfecta bigamia, deest, quando uir simul habet plures uxo- - res. Communiter etiam quando sucos illic,qi s habet plures uxores. de de hoc non quaerimus. In alia quaestione quaeritur utrum bigamia per baptismu,
possit deleri .ino ad primum puta: utrum quis liciti possit
simul habere plures uxores. Est notandnm,quod in contractu matrimoniali datur potestas corpori , pro potestate eorporis, respectu eo pulaeca
tialis ita quod hae proprie non est datio, quia est expectatio, sed est hie commutatio , ita quod uir eommutat corpus sua
in corpus mulieris, commutatio autem respicit aequalitata rerum commutatarum in ordine ad finem quantum potest, iden secundum rectam rationem, ut ego commuto uinum in Madit, sic quod vinum tantum ualeat, ut blada. Dices ergo sequitur, quod nunquam potin esse uera commutatio pote-halix ulli,eum potestate mulieris. Pateis quia potesta uiri excedit potestatem mulieris, quo ad prolem procreandam,
quia potest ipse impr enare septem, uel octo ubi una nolim s ηαἰολtest impi gnari, nisi ab uno: ergo nunquam ibi erat uera m rimonis
Pro declaratione isti ut . IVimo dicit doctor, quod in isto r- MAD- contractu, vel quod matrimonium est propter duplicem filia. testiuue, . . quia est a possicium, dein remedium , ia osticarum os aediu rara
472쪽
olis habendae, coit fuisset in statu innocentiae, quo ad istuvueni,qui est sui principalis, non est iustitia pretei se respiciendo ad res eommutatas inter potestatem um, di muli ris res eiu istius finis, quare s quia potetas uiri notabilites excedit potestat eva mulieris , quo ad proci eandam prolem. Viierius est notandum,quod commutatio respicit Nu litatem rerum commutatarum, non in puncto indiui ubili, sed secundum rectam rationem, secundum quod pollibile est habete illam squalitatem. Dicitur notanto hic respectu ali citius sinis, quia non solum sunt respiciendae res commutandae quo ad periectione ipsarum retum sed debent aspici respectu alicuius snis: ci mina est,quod lapis inenti tale sua eum lior panae: non tamen ad linem, ut ad indigentiam.naapides omnes non possunt auferre same, ut panis. Dices postquam igitur respectu istius linis, potestas uiti excedit potestatem mulieris,quomodo ergo est hic uera commutario s et in semper est hic iraus, vel ducemio. Respondet doctor,quod ad commutationem. non suilicit respicere aequalitatem rerum commutatarum, respectu istius finis, sed oportet addere istud, scilicet secundum quod debet ut talis commutatio, re instituituri superio rLEt quia a Deo sic ea institutum, puta quando tint in.ii tutum matrimonium.quod eis et unus pro una. Nec est dicendum, quod fiat iniuria uiro, uia omnia sunt sub potestate legislatoris, scilicet Dei,hoc determinantis, ideo non si ei iniuria, de hoc fecit, quando dixit. Erum duo in carne una, ad prolem procreanaam: non dicit erit unus, cum pluribus, sed duo. vlterius est notandum , quod in statu innocentiae, nunquὶm tuis et,nisi unus,eum uita, de non sui siet hie sterilitas,1uisset suisicient unus cum una, di suis ciens multitudo propter cultum diuinum.
Dico ultra dicit docto quod respectu alterius sint, mi-ntis principalis puta ad tornicationem fugiendam j. ad C rina. Unusquisque habeat suam ad tornicationem iugi unda, di sie respectu istius finis, potellas mulieris est squalis pol itati corporis viri.
De secundo articulo, Le. Ju arit do r,supponendo illud, quὁd dictum est, quod
Deus instituit, quod in contractu matrimoniali esset cornu tatio unius pro uno. Et fundatur, hic etsi duo in carne una.
ergo hoc supposito, quomodo fuit iacium, ui sancti patres piares habuerunt uxores: declarat doctor hoc ostendendo udui dispensatio. Vnde dispensatio, est declaratio iuris, declaratio quae fit per epiceiam, suando ostendunt ius sic deberet intelligi, uel est te laxatio legis. V uia est notandum, quod nunquIm aliquis habuit duas
uxores,nisi per relaxationem spectauem ipsius Dei, de ista le-se,quae erat uniux eum uno. Et ideo quando isti sancti patres Obveiunt sic duas uxores. non e perunt, nisi ex dispensati ne, di relatatione diuina, dc sc quando Abiat 1 cvit Asar, hoc recit ex speciali dispensatio Dei. Ex quo se uitur,quod ille Lamech, qui primo induxit bi-samiam, muletum peccauit, quia non iecit ex dispensatione diuina. unde dicit hie Bonauentura, quod ratione inspirationis totum.bigamia fuit data patribus,sed ratione imitati vir, de moras. sitit data polieris bene uiuentibus de fui ibus uxoribus Unde de regitas, non fuit prohibitum regibus h bere plures uxores,itas idit prohibitum habere plurimas, ut init e tria milia, nam hoc ei let nimis. Dices nonne potest haberi aliqua tegula, per quam pollemus aliquo modo cogno scere quod debeant fieri isti dispensationes. Refrendet d cior, i sie puta quando ex remotione alicuius legis, s quitur magis bonum, si ex obseruatione legis, tae probabile est, v lex eureniola, de intelligitur tune retaxatio ei se facta loris,sed pro tunc ex resaxatione legis quam solus Deus potuit relaxare sequebatur maius bonum, quam ex obicruatiore legis adeo tune relaxatio facta est Unde relaxatio istius legis, puta unius pro una fuit facta ad multi icationem prolix in ordinem ad cultum diuinum. Vnde is a multiplicatio priam in ordine ad cultum diuinum, melior suit, quam eset Lucitas prolis in Oidine ad culium diuinum. Ideo eoi tu a υτ seret ista relaxatio. Dum si ista relaxatio esset bonasequeret ur, vita reuo- otio debuit fieri in patu innocentiae, ubi erat paucitas populi in ordine ad cultum diuinum. Respondetur, quod n5 oportuit Cuius ratio est, licet patuus populus esset, tamen ille so
mpnubia in cui diuinum dira batur, sed quando se
ficta ista relaxatio, uel reuocatio, maior para populi ad id
Ex quo sequitur, quod ista specialis reuocatio, uidebatur solum fieri patribus saliliis, qui filios suos ad cultum divi.
Ex quo sequitur, quodposquὶm isti gentiles non instruci filios ad cultum diuinum,peccant mirabiliter habendo plu
Arguitur si nunquam ista bigamia potuit esse lieita: e romate dicitur. Antecedens probatur, quia uirum habere plures uxores, est tollere ius unius uxoris, nee tibi subuenire posse in te medium ergo semper renovabatur ius mulieris, ganon postum subuenire, nisi uni simul in i mirationem uitanda Respondet doctor ibi ponendo talem regula Quando eunque aliquod ordinatur ad duos fines, adprincipaleni, di minus principalem,quilibet secundum rectam rationem , debet uelle aliquid perdete de fine minus principali, ut sinas principalis periectiori modo habeatur: ue eit, quod cotractus, uel matrimonium ordinatur ad istos siles, scilicet ad prolem procreandam, tanquam ad finem plinei palem, di ad ioraucationem uitaudam, ut ad finem minus principale, quaelibet mulier debet uelle, ut aliquid diminuatur de fine ininus principali, ut magis principalis seruetur, de ideo tune nosebat iniuria alicui uxori, quia tune quaelibet mulier ten batur uelle aliquid perdere de fine minus principali, ut finismaqis principalis persectiori modo habeatur. a ui est parua dii ficultas, quado uir habebat plures uxores, quomodo poterat esse,quod ipse dat et potestarem suam plaribus,dabat idem quinque, ues sex uicibus, quando contrahebat cum prima, dabat potestatem primae, cum secunda, secvudae, de iam dederat primae.Respondet hie Altiso. u Pado unus uir habuit plures uxores, nulla illarum habuit senatiam potestatem corporis uiri . Arguitur sic, potestas uiri non diuiditur,ergo em fuit data,plenarie fuit data. Credo quod istud dicium domini Guillelmi debet intelligi resin λ usus potestatis seu actus redditionis, uidelicet quod nulla istarum plenarie habuit totum usum illius potestatis uiri. Et licet tit multum dissicile uti pluribus uxoribu .Ideo dominus solum relaxat illis,quos sciebat bene uti his uxoribo non propter delectationem,sed propter prolem procreanda ad cultum diuinum educandam. CSi obiicitur, dic.J . Quid esset nunc in tempore moderno, s aliquis eommitteret bigam iam Res; detur hic, bigamia siti pro aliquo ten pore, propter causam, di rationem determinatam: in lege nostra reuocatio et reducta ad primam in statutionem, di primam legem. puta unius eum una. Et istud sundatur in dictoe Christ Alatili et i9. ubi iterum dieit Christus. Et erunt duo
Ex quo sequitur,quδd nullus potest in lege nostra, duas uxores simul habere . nisi cum muno peccato , nisi seret specialis reuocatio legis , uel inspiratio circa illum. Sed cices s nonne in aliquo casu posset committi bigamia. ut ii propter bellum , viri mortui essent , uel propter pectem &e. Respondet doctor . quod ex sela ita ea ita , scilicet paucitate ultorum in ordine ad cultum d uinum , non posset fieri bigamia , nisi esset saeia specia lis relaxatio , uel reuocatio, ues dispensatio a Deo, nec
unquam attentassent boni patres , nisi cum bona relaxatione diuina.
Resai soluere argumenta. Arguitur se, quod si contra ctus unius eum una est de t genaturae: Ergo Deus non potes hic dispensare, nee reuocare ill id, quod est de lege naturae I espondet doctor, quAd contra s unius piscis e cum una non est de lege iraturae stricte capta, ut uisum est superius.Vnde lex naturae stricte capta, ea propositio, practica, cuius asensis usatur ex notitia terminorum, uel concuso deducta ex tali principio.uel ex illis propositionibus. De issis communiter di eum cocto rex, di maxime Altisio. in tertio, quod Deus non potest dispensare in his, quae sunt de lege nature stricte capta. Eth etiam uult habere doctor hic. tune dico quod unus sit unius praecise, non est de lege naturae stri
Dicit ultra doctor , quia aliqua sunt de lege mi Me , quia sunt consona legi naturae r non quod necesi tio posunt deduci ex his principiis i legis naturae , de se contractus unius eum una, est iane de leo naturae , iij
est consonum legi. Tune dicii doctor, quod Deus potest
473쪽
comminuto telient doctores istud, quod quaedani iunt ue lege natutae stratae capta, de in illis Deus uoi test dii pensare.Secundo quaedam iunt consona legi naturae, ut istud, ec in lita potest Deus dispensare. Alia sunt quae
originantur a uoluntate nostra, ut sunt uota, promi iliones,
di tutamenta, ct in iliis poteti iteri dispensatio. Alia sunt qui
instituta sunt a Pisa, conciliis, episcopis, abbatibus, di suardiano. &in otia nisus istis cadit di* nsatio , nisi in primo. Istud satis tractat. G. Altis Od. Quaerat doctor, ut tu unquam iuit licitum cae una mulier haberet plures uiros Dicitur li unqua in ivit licitum hoc, sed bene ce unus uir haberet plures mulieres. Ratio quia mulier habitans cum multis, raro concipit. Primo non ellet ad i ornieationem rugiendam quia
ibi unus susticit uni, nee etiam ad prolem procreaudi , quia sis impeditetit una haberet plures.
Ad si v NOAM quaestionem.Quyrit doctor in secundo articulo praedictae quaestionis. ut tum bigamus autebaptismum .potui post baptismu recipere sacros Grdines, ut puta, eli liquis paganus,qui habuit duas uxores, ueliit ad ἀ-
lam nostram,baptizetur, utrum post possit promoueri ad sacros ordiness
Hie sunt duo uidenda,&citrio solutione isthis est notandum, quod primo doctor ponit propositionem.&reseonsonem quam tenent omnes do ctores. Puta, bigamus ipso facto ei licitur irregulatis quae ir- egularitas non remouetur in saeramento baptismi, di ideo iste paganus qui est bigamus, esse tur in idoneus ad ordines sacros, nee deletur illa irregularitas per baptismum. Si arguatur contra, siquis ante baptismum esset homicida. per homicidium euicit ut it mularis, & tamen per baptismum deletur illa irregularitas,quam incurrit per homicidium. ergo etiam delebitur irre latitas bigamiae per bapti sinum. Iahoe concordant doctiquod irregularitas homicidii, per baptismum deletur, irregularitas bigamiae notudicit hic Henricus de Gandatio, quoia ista dicta uidentur praecipponere una si iura, praesupponitur quod unus paganus ante Iusceptione baptis , possit efiici iri sularis. Arguatur se, ante bapti Gi muni non erat idoneus ad sacros ordines. ergo ante Mytii
inum non potest habere priuationem, uel carere illa idoneitate ad ordines et probatur consequentia . quia pro eodem tempore oro quo aliquis caret habitu, pro illo tempore natus esi habere habitum, sed ante baptismum non est natus habere ordines,erro ante baptismii non caret idoneitate ad ordines, di per consequens non poterit incurrere irregularitate m. Respondet or ad illud, primo proposito Henrici est uera, quod priuatio alicuius habitus, pro tempore. Ρηuo conuenit alicui, pro illo tempore natui est habere ha tum . Vnde pro illo tempore pro quo aliquod alias est escunt pro illo tempore natum est uidere.
Ultra dicit doctor sub d sunt hic duo praesupposita lalsa.
Primo praesupponituro irresularitat &ordo, se habeat scut priuatio.& habitus, hoc talium est .sed i e habet irregularitas ad ordinem sicut impeditiua ad habitum,quia irresularitas impedit ordinem . & sulceptionem eius modo dicit doctor, quod impedimentum alicuius habitus sicut est irr
sularitas, potest tepore praecedere ipsum babitum, & ipsam
Privationem, ut patet de catulo ante nonam diem, catulutante nonum die non est cecus, tamen habet inimi me
tum ad uisiimata est hic in propolito, puta quod irregulari tas quae est impedimentum aci ordines, potest praecedere pus, in quo iste iratuς erit recipere ordines, de illud impedimentum nullo modo deletur in baptismo. Exomitibut istis sequitur mens doci quM irregularitat eontracta perbi mi an . non deletur in baptismo sed bene irregularitas homicidii Et Firregularitas ista, de ordo, non se habent ut habitus, 3c priuatio, ita scut impedimentum adhibitum. uel priuat ionem. secundo.&QJQuaerit doctor paruam quaestionem, unde uenit quod irregularitas quae contrahitur per bigam iam , non deletur in baptismo,&quae incurritur per homicidium deletur in baptismo: Respondet doctor.communiter ponunt doctores unae gruitatem de unam rationem congruita is, quare non deletur, te est tali .sacerdos semper debet sisnificare, reptet, sentare Christum in ordine ad sponsam inam, puta ad Gele.
Cuius ratio est, quia bigamus est semper uniit respectu duorum,& tritus ii ou en istu. uno ces flectu unius ecci etiae, de ideo iii bigamia non est sacrametitum, id est lignum in ordine ad Christum. Dicitur hic notanter m bigamus est duarum serialiter uel aequi ualenter, torii auter ii duas habuerit, aequi ualenter ii habuerit unam uxorem, quae habuit duo, uiros .uel unum alium maritum.
Dicis usta congruitas est bona, sed est ne aliqua ratio e gens hoe dicere, puta Pirregularitas c uitracta per bigam iam, non deletur in bapti imo s Dicit doctor, quod de iii ratione dux sunt opiniones. Vna est quali communis, per baptismum deletur omne peccatum, di tequein peccati, sed bisamia non est peccatum, nec irregula litas sequens bigamii est peccatum,& ista irregularitas est i uela ad bigam iam, dc bigamia non est peccatum: Ideo taec deletur per baptismatagamia nee sequela eius .s irregularitas.
unde eii notandum, sta opinio est uera in hoc, quod dicit quod in baptismo deletur peccatum. unde paganus
qui peccata omina commilit,ic suscipit baptitutum, cons quitur remissionem omnium Reccatorum. licet hoc dictum sit uerum in se,tamen non est Hissiciens ratio, qua te non doleatur itia irrepularitas.
Sed quid ii occidat, a c. lDices: uolo'aliquis ante baptismum occidat, tanquam
uetus iudex sententiando aliquem ad mortem , ueniat tuo ad nostrum baptismum. utrum deleatur irreuulamas eius uidetur 'non quia illa irregularitas est sequela alicuius, quod non suit peccatum. Dicit utris doctor, v non delebitur irre gularitas ista contracta line peccato, ii rationabiliter loquitur,quia tunc melior esset conditio peccantis, qui in non peccantis, quia si occidat peccando, delebitur irregularitas, de ii occidat non peccando, irregularitas non delebitur: Alii dicunt, uidelebitur irregularitas contracta per homicidium,uod non est peccatum. Et ratio est, quia licet Lomicitum quod incurratur delendendo se, uel iudicando, non
sit peccatum, tamen de se ellet peccatum ii non ei leui illae
Si quaeratur,&GJ Dices: quod peecatum in baptismo deletur, & sequela
peccati.Tunc ar uitur sic, sequuta peccati deletur. ergo mortalitas in nobis iisbe deleri per baptismum, quia mortalitas sequitur peccatum primi parentis, se peccatum deletur, er go,N sequela eius, de sic post baptismum non plus erunt mortales homines,nec miseri: Respolidet unus doctor, τ quando
dicitur,l in baptismo deletur peccatum, dc sequela peceati. debet intelligi de proprio peccato, de sequela proprii peccati.
sed mortalitas, miseria, poenalitates non suiu in nobis pici pter proprium peccatum, sed alienum, scilicet Ad x:omitia ista parui ualent. verum est, Pii Adam non peccataci , soluelecti nati dirissent, re nunquam mortui suillent: sed translatiuaui in paradisum de istud puta qu4dnuquam mortui suis. sent, non peruenisset ex eo,quod Adam peccasset. sed ex meritis nostri ,& he nieruissemus immortalitatem. Et ideo hoc parum ualet, quaeratur sic. Ponamus casum, quod aliquis cotrahat bipamiam, peccando ei scitur irregularis . Utrum in baptismo deleatur illa irregularitas, di uidetur quod ue,quia in Daptismo deletur peccatum, de sequela eius quod talium est.Vnde est regula: bigam ianunquam delebitur, nee it regularitas sequens bifamiam, qualitercunque contrahatur biga inradive per peccatum lue fine peccato. Et hoe innuit Aug. Vnde loquens de catechumena. idest de illa quae incipiebat instrui in fide, quae ante baptismum i te erat uirginitatem, post baptismum nunquam reducetur ad meritum uirginunati sic deletur peccatum, sed non sequela peccati, quia nu quam habebit aureolam uirginum. Item irregularitat contraria per bigamian ton deletur in baptismo, di ratio perae est,quia non eontrahitur per peccatum:ergo ecclesia nunquam posset desere istam irregularit tem . patet, quia non delet nisi sit baptismus, α baptitamus non delet nisi peccatum de sequelaui elux , .e e etesia non deleret ii iam ieregularitatem niti iaceret illam e se peccatum.
Dicit sius doctoria duplex est infamia, quaedam est quae
incurritur ex natura actus. Alia est quae incurritur solum exstatuto ecclesiae.Tunc dico tiregularit As i.el infamia quin
est ex statuto Geleliae, bene deletur in baptismo. Sed tua quo est ex natura actus, sicut eii illa bigatiua,no i d lettit in baptis a cuncta,
474쪽
s Contra. &αὶ Contra omnia illa arguit doctori sundando se in aliquibui
quae uidentur esse de iacto. t timo. Martinus papa, lectore qui erat bigamus ordinauit in subdiaconum: erro bigamia non impedit susceptionem ordinum. Item Lucius Papa dispensa uit eum I anormitano,qui erat bigamus, &sactus est episcopus.ergo bigamia non impedit quicquid se. die. Quicquid seeerint isti, ecclesia tenet, quod irreptilaritas contracta per bigam iam, nullo modo in baptismo deletur, quid igitur ad Lucium qui dispensauit eum Panormitano sRespondetur quod Lucius non improbatur, eo ciuod no iecerit, sed quia fecerit quod n5 licuit, ipse enim dispensavit. sed non debebat. Est dissicultas. Ecce unum bigamum: utria possit summus pontifex dispensare cum eo, ut recipiat ordines sacros N possit ministrare illos Respondetur quod si attentet conserte illi ordines sacros, veredat, sed peccat quia iacit quod non licet sacere nisi esset gizdis. &necessaria causa:ue tuit sactum cum lateo qui sibi amputauerat pollicem, ec tamen dispensatum est cum illo, di tuit episcopus.
Dices, quid erso uis dicere t Respondet doctor, quia omnia ista quae hiem cuntur,& quae dicta sunt, debent reserui ad
statutum & ordinationem ecclesiae: ut puta quare irregularitas contracta in bifamia non deletur in bapti l mor quare bigamus est indispositus ad ordines omnia ilia veniunt existituto e lesiae. ecclesia sic ordinauit, di sic stabilitauit. Similiter dico de ii resularitate quae prouenit ex homicidio, deletur irrctularitas in baptismo:& potest ecclesia iaciliter dispensare de illa irregularitate. Vnue prouenit s ex statuto ecclesae.Vnde quod nomicida eis ciatur irregularix, α inidoneus, hoc est propter horrore sanguinis proximi, ii cui executum est in David, Dauid quia suetat esus orsanguinis, noluit dominus quod aediseat et templum,quia in baptismo deletur ille horror, ideo & ii regularitas.
Ex quo sequitur: quod quando loquimur de istis irregularitatibus, di dispensationibus, semper debemus recurrere adfatu tum ecclesie,&ordinationem eius, quia omnia ista i una de iure positivo. Ad argumenta, a suitur sie, peccata non obsunt quin possunt dimitti, ergo istae sequelae peccatorum,no obsunt quin possint etiam dimitti, di uere quis ordinari .Respondet doc. quod erata non obsunt ad gratiam, gloriam aeternam:
quia si poeniteamus de istis,possimus habere gratiam, de gloriam: tamen obsunt, id est impediunt, ne commetis inlia puccata possit habere gradum in ecclesia.
aeritur,utrum in lege Mosaica suerat lieita uxoris r pudiatio .
Notandum quod in lege Mosaie pro tempore, ita fuit Pquando mulier displicebat in oculis uiti .uir reputiabat uxorem. Vnde de ista repudiatione tuit controuersia inter doctores. ut tum ista repudiatio esset diuisito uiri, & mulieris quoad disio lutionem matrimonii, uel solum quo ad debitu reddere.Breuiter quas omnes doctores conueniunt in lioc. N inissa repudiatione solum erat diis diu uel diuisio quo ad debitum petendum .sicut in adulterio ,sed non erat diuisio quoad uinculum matrimonii,quia ista post repudiationem, adhue erat uera uxor.& se illa erat quo ad debitum non reddendute no quo ad dissolutionem matrimonii,quia semper adhuc erat matrimonium. Vnde dupliciter fiebat diuiso quo ad debit una petendi scilicet propter adulterium,& de hoc non loquimur modo. Alia erat quae sebat solum propter displicentiam elux in oculis uir uti de ista hic quaerimus. ut uni repudiatio quae solum fiebat propter displicentiam Dioculis uiri esset licita. Respondetur ad istam quaesionem. Primo est opinio Richaidi, bona uenturae, do inorum antiquorum doctoiu quod
ita repudiatio licite non poterat fieri. Di eo licite, id est i ne eulpa nonpoterat seri, licitὸ autem poterat fieri. id est sinerrena .unde dicit hie Bonauentura, quod aliquid dieitur licitum dupliciter Primo quin rectitudo iuris non obviat ei. de se ista repudiatio nunquim fuit licita, quia rectitudo tutis natur , k ratio naturalis obviabat ei, id est dicebat oppositum.Secundo aliquid est licitum, quia punitio iuris non ob uiat ei.& se crat licita. Nam no est data aliqua 'na temporalis illi, qui repudiabat uxorem. Dicili et zo cuuiei illi Oct. π ista repudiatio erat illieita, Sceiulpabilis, quoad iustamε
nulla erat rina temporalis obuialis illi, sed bene simia,quia erat eulpabilis.
Illam eonclusione probIt isti doctores, nuta 'erat culpabilix, Primo.Nam ii tur si quis dimiserit uxorem no PPibrnicatio ite: illicite facit. Idc iam in halu et hoc est uetum, vir ergo pio pter d. splicentiam in oculis, non poterat dimit tere uxorem, re qui duxerit dimitam, inschatur, Se Elidissieultas de ista repudiatione quandia uxor erat repudiata a utro suo, utrum potetae capere alium s nan. Dico tamen quod uir poterat capere unam aliam uxorem,quia pluralitas uirorum respectu unius uiri, permissa erat. Ex quo sequitur, quod adhue erat uerum matrimonium, quia uxor non potest capere uirum: ideo adhue erat maritata illi uiro Similiter dico, quando ipsa est et repudiata per maritum, Nunc tamen aliud est,quin quando est repudiata P maritum, uxor non poteli capere alium uirum, nee uir alii uxorem,quia non plus est permiis pluralitas uxorum.
Probatur. Ne. Arguit u i sie,Christus addueens illud Genesis secundo. Masculum de s minam fecit deus, di deinde addit,quos deus coiunxit nemo separet. uerum est quo ad uinculum matrimonii, ted bene quo ad debitum petendi. Nam solus ille qui i cit uinculum matrimonii,potest ditatuere, scilicet deus, pro batur eciani hoc ex res ponsione Christi,quando Christui disputabat cum I risaeis, erat disputatio de isto libello ν pudii. Dicebat Christus quod repudium erat illicitum, di ludii dixerunt Cur ergi Moyses mandabat libellum repudii K spondet Christus. Moy lex libellum repudii permisit, propter duritiam cordis uestri,ad denotandum, quod quadoque permittuntur aliqua parua mala, ad sugiendum maiora mka, ut permittu ntur merermo ad fugiendum maiora mala. ut peccata contra naturam.Itala bellos permittebatur ad uitan dum uxoricidium, ex isto homicidio fiebant xlia homicidia, quia parentes uxoris , Occidebant uirum, & fiebat perditio
proh , quia proles perdebat matrem, & patrem Est notandum quod aliud est loqui de repudio, &de libello repudii unde repudium permissum erat:libellus repudii erat praceptum si e quod nullus poterat repudiare sine lii, etialo, in quo ponebatur causi repudii.Vi de hie erat permisso, puta quo ad repudiatione, prohibitio, puta quod nullus repudiaret nisi cum causa. Temo erat praeceptum, puta quod daretur libellus, tu quSumberentut illae cauta. Ex quo sequitur,quod si in aliquo textu sietae scripturae , uel docior inueniatur quod erat hic praeceptum de repudio debet intestigi de libello repudii. N non de repudiatione. Dices quare sebat iste libellus Respolident docto. quod praecipiebatur libellus, ut componendo libellum ita uiri perdet tur. Dat exemplum, doctor de Theodosio imperatore:Recitat histoma tripartita, quis d iste Theodosius uenit contra
personas, qui uel berauerant unum de suis iudicibus, intrauerat ciuitatem dc occidit nocentes, de innocentes: Ambrosus sciens qualiter iste occiderat nocetes, re innocentes, iratus est, uenieri, iste imperator, ad intrandum ecclesiam; Ambrosius restitit ei dices, tu qui es ceusor sanguinis innocet id, no intrabis, qui mox penitentia caepit, dicit Ambrosius tu sacies legeni, quod nullus iudica,tur ad mortem nisi causa sua proximo die sit exaudita, ista lex fiebat ne aliqui sententiaret aliquem ex ira. sic ad proretitum prohibebatur repudium nisi fieret pilus libellus, ut faciendo libellum Ompesceretur ita uel tepesceret. Deinde cum uoluit intrate, ut mi ad
chorum, de Ambrosius expulit de secit seri legem, quod trullus secularium esset in choro. Dicit Bonaventi rapostquam erat illicitum repudium, lenon poterat fieri sine peccato , quomodo permittebat illud Moyse, Respondetur qu5d vermissio est quadruplex.quaedam est per priuationem prohibitionis,quia non prohibebatur. Secunda per priuationem praecepti quia non percipituria se repudium permittebatur, id est non prohibedatur. nec oppositum praecipiebatur. Tertio dicitur aliquid permi tui propter priuationem punitionis , quia non puniebatur, de se repudium permittebatur per priuationem punisi nix.Vnae notum est, quod multa adhue prohibentur, de denaciantur es e mala, tamen temporaliter nis puniuntur,ec istud non puniri uocatur permitti. Unde fornicatio permittitur,
uia non puniturpina temporali. Vnde fuit dimeulias inter octores, utrum Moyses denunciaret istud repudium esse illicitum, uel utrum tacebat non dicendo esse licitum, si non
diauabat, uideriir quod et imis quia poma ebat in qui
475쪽
non det arando istud esse malum. minora mala permittuntur ad sugiedurn maiora in .a, in declaratur, et minora iunt mala, etiam Perimitituri ornicario, tamen est mala, permit titur ad iugi eudum peccata contra naturam. Tamen dubitatur, ut tum Moyses declarabat repudium e se uitium, ii dicas
Usi ergo promoebat ipsis .ergouo ibium permittLiat: ego credo w declarabat eu et te uia uni, sed periti ut tebat. i. nis puniebat talia iacientes. arto laeus permittit per priuatio nem impeditionis, scilicet, Deus non impedit, & sc inurpermittat mala fieri, permittit .i.n n impe.rit mala fieri,idest quin fianta ita eci opimo quam scriptura, de doctores uidentur tenere, et illa repudiatio erat ii cita. Alia opinio, licita fuit repudiatio pro tempore legis Moysi, ita quod sine peccato fiebat, non totum licita, id est ii ne poena, sed licita quia nullo modo culpabilis. nec obu bat tibi rectitudo alicuius iuri pro tune tacite: lebit. proba: primo ite, Moyses erat praeeo Dei, ita quod illud quod Moyses coniungebat tan uim praeco Dei, illud etiam Deus coniungebat, ita etiam quos Moyses leparabat, tanquam praeco
Dei, Deus separabat: ergo hoc non illi citc fiebat, sed quia inleete Moy usebat ita separatio: ergo etiam a Deo, hoc non . ualet, quia non fiebat . Moyse praeeipi eado,sed pernottendo tantum modo.
CProbatur, dcc.l Arguitur sie Pro ista opinione, nulla aestat, & nussu mendacium debet permitto uicriptura nostra, nec mendacium, neque consilium irrationabile e ergo nulla permistio illicita, debet permitti in scriptura nostra . unde ii alio quod mendacium ossiciosum eis et in icriptura, aduersarius diceret, omnia alia ei se ii milia in icriptura : i miliotet quid restaret soliditatis quo ad consilia alia, uel prae- pia, s esset unum irrationabile, sc illicitum Z ista permisiaco repudii eli illicita : eigo euo dicam quod omnespcimis sones saer e scripturae erunt silicitae, ut illa quid igitur soliditatis remanebit s
ommutationes non solum respiciunt aenualitatem rerucommutatarum, sed aria ualitatem respectu alicuius finis, cisezandum quod a legislatore ordinantur, scilicet a Deo . sed
se eii quod propter aliquod bonum, legislator determinat
commutationem unius mulieris, pro quinque,sicut in ta mi quando erat determinatus cultus diuiuus, eiso ad iugi enaum magnum malum determinat illam commutati nem ditio ui pro tali tempore se uidelicet et matrimon: iam
in lege Moysi erat in dissolubile non simpliciter, seas eunda quid, puta erat indi uolubile, nisi uxor displicet et uiro, ecquis iecit Eoa Dominus, ad uitandum magnum malum. Luxori Odium, ita uti licet xl tempore disy centae libello dato,di luebatur uerum matrimonium, di boe uirtute di-- uina, iici illa non erat amplius uxor istius uiri, ita et illa po. terat alium capere Breuiter qui uellet tenere istam opinio-- nem,scorer teret respoudere. Primo quos Deus coniunxit, homo non leparet. uerunt est: et alii homo no separabat , sed ipse Deus. Secundo de per mi ilion dico uta erat licita, de a Deo, iura pro tunc erat dii lutum matrimonium,propter maximum malum iugi duin.Tertio, a matrimonium utat
indissolubile solum secundum quid, di non ii inpliciter. ad tempus donec malum displiceret . arto, Psieut bis mi fuit reduecta ad primum statum, ita re dumini est matrimonium indit solubile in lege nostr A: stilicet euangelica.- ς Ad probationem igitur &e.lsa Minis a pupudo opinionem quam doctor noster uidetur pyobare puta et in lege Mosayea erae metuimonium se eundum quid puta quo ad tempus, in quo mulier displicet et in oculum uiti R.espondendum est ad ratione, qura uidentur opposi: atrobare, pura et fuerit matrimonium simpliciter a. indidolude pro quocunque tempore. Ad primum, cum igitur arguitur dicit Christus, s snuis dimiselle uxorem, niti propter torti .cationem, iam mich tus est: Respondet auctor, i, illud dictum Christi intelligitur pro lege naturae N euangelica, di non Mosaica. Similiter cadicis, m a principio coniunetit misculum,&seminan, & addit quos Deus coniunxit, nemo separet .illud dupliciter intelligitiar, pro lege naturae pro lege euangelica,& non pro lege Mosaica,quia in Iese Mosaica, dii luebatur matrinioni Cum arguis ultra de disputa: ione Christi ad Hiaris os,dicebant illi: cur igitur mandauit Moyse, libellum repudii si e
frondet Clinitiis, moyses per milit libellum repudii pro plercutitiam coaeis uinciatui declarat doctor Aa dolum opinionε, quid intelligebat per permisit. Primo dicit, quod
aliquid dicitur permiti i dupliciter. uno modo licite.alio modo illicite, licite. i. illud st permittitur est licitum, alio modo u- per- illicite. i. illud iae permittitur eii illicitum, &est pecea: um mi. . . ura . sicut permittunt ut meretrice . Tunc dicit doctor, liaud cM. r. quod permittebat, puta repudium propter nece e latcni fugiendi maius malum, licitum erat, Moyse, permisit repudia tanquam aliquid licitum,ad iustenduin aliquod malum. Ita repudium pro tempore illo, licitum erat, & erat dispens tum a uinculo, de matrimonio, deerat facta celaxatio matri
moliti pro tempore illo, α ista dispensatio a domino sebat, 'esc, T in trimonium pro tunc. non erat indi issolubile, de ideo vpermisit licitum: dices nonne potest teneri, i permittebaei dieitum Moyses Dicit doctori nota, potet uene tenera, PMoyses permitteret illicitum,quod probat sic, nullus bovus legislator, uel superior, uel commissus ad legem ieruandam, debet permittere aliquod quod est contra legem, ted ii istud repudium fuisset contra legem, es illicitum, de uiset puniri a Moyse,& tamen non punietatur: ergo liguum erat V cratii citum,& non illicitum. Unde est notandum,ae doctor hic aperit duplicem modum de isto matrimonio de quilibet est bonus.Unus est-matrimonium in lege Mosaica luit solum secundum quid, puta ad tempus, Ic sic tunc non suit facta relaxatio matrimoni i: quia non est hic matrimonium, nec uinculum, uel potest dici, di eit doctor, dato fuerit matrimonium limpliciter in lege Mosaica,quod relaxatum est,&dispensat una pro illo tempore, bc hoc a domino adueniente tali displicentia. Sed quod dicatur fuerit illicitum, istud non uidetur bene sonare. Primo dicetur, sicut dictum est supra, i omnes permissiones s crae scripturae illicitae erant sicut lilia item nullus bonus legislator uult licite permittere aliquid, auod est contrarium, uel oppositum legi, ut dicium est,& sic Moyses permisit licitum, te non illicitumasta ratio non uidetur concludere, scilicet, , nullus legislator debet permittere illicitum in lege sua.
unt dux paruae regulae, una est. error qui non corrigitur, approbatur Secuod regula est aequi non redarguit culpam consentit culpae: Ogosi Moyses non redarguisset. suisset e scius errori, lihic esset culpa in illa repudiatione, ergo non
Lil notandum et iste duae regulae faciliter soluuntur ab Ialsis.cum dicis error qui non corrigitur approbatur, uerum est quanda utilitet potest corrigi. qui non reprehendit culpi
consentit culpae, uerum est quando uti iter potest reprebeii
dere culpam, Moyses non poterat eorrigere illam utili- ter. ergo non peccabat. Unde est hic notandum τ quando errores,vel illicitat ira aliquam legem a communitate ueniunt, dissicile est utiliter corrigere. Sed quando aliqui errores, uel aliqua illicita ueniunt ab uno, uel duobus, iaciliterco aguntur. repudiunt itum ueniebat a toto populo,& non solum ab uno, uel duobus propterea dissicile erat corrigere.sed ista uniuersali est uer , Uomnis viror est corrigendus, de omnis culpa est punienda, sed descendatis in quo tenipore. mpus, nonne est una circunstant a actus moralis suc. per mi ut, sic expedienterat, sequitur propter duritiam cordis utari. Vnde ponitur regula a doctore, pr ter circunstantias personarum. & duritiam personarum, siqua permittuntur non tanquam illicita suorum oppolita utiliora, ic meliora essent tamen permittuntur .ninus' bona, ta minus utilia, propter duritiam, & propter circunilantias pellis narum, sicut in ciuitatibux permittuntur lupanaria, non ut licita simpliciter, sed tanquam mi aut mala Aut e uitenturi lupi L, adulteria,&peccata contra itatur .m.quia magis nocina sunt communitati, quini lupinati & sic permittit minus bonum cuius oppositum esset maius bonum, e melius.
Vnde est Lac notantum T repudium fiebat, erat licitii si quia tamen noluisset repudiare mulietem ubi erat siditas istea, mesius secisset quam ille qui repudiabat. Nec tame ea intelligendo τ ille qui repudiabat peccasset, re hoc eii, qu secere debetetit praelati. Et quando dicitur hic ad unam regulam, non sunt facien
dabona, ut inde mala ueniant, Ne contra, etiam non sunt iacienda mala, ad maiora mala evitanda. I rima para est ii ta, sed ista secunda similiter est uera, quia nunquam mala sunt tacienti, et so parua mala non sunt facienda, ut uiten- turmaiora, istud repudium erat mali ni, ego nego, sed erat unum ianum, cuius oppostu era: melius scilicet no i
476쪽
ut qui teneret partem oppostam , scilicet quὁd repudium
erat malunt,quid dicendum est dicendum est quod illi qui iaciebant repudium, peccabant: sed qui permittebant ista minora ad iugiendum maiora mala, non peccabant unde dicit unum uetum bonum, Guilhelmus Altili orensis pro illa opinione: quid dico nunc quod textus Deuteronomio uicesimoquarto dicit. s. inris. Si acceperit homo uxorem, re c. luet menta 1 at et in primo argumento ubi habetur, quia uir dimit rompulia. t et uxorem, ergo uidetur quod Deus praecipiebat dimittere te .msi uxorem: dicit hic,quod lydimittet ite intelligitur id Eper-- . mittet dimittere uxorem: sie uidelicet quod permittet, oste-dendo tolerantiam legis: non quin Moyses ostenderet istud Diuiter po esse malum, sed dicebat, si dimittatis illam, uos non eritis pu mi ira ur nitia nobis dicebat Moyses, sic dicit hic, de nobilibus qui teretium da nent decimas ecclesiae, nullus est qui dicat v bene teneant,iamas. sed dieitur sacerdotibus dimittatis eis: quates quia non posisunt aut erri niti cum mirabili detrimento.
2 id ρ et lux est aduertendum, quo diuit dicti has de libello
rin Mer repudii, quid in illo scribebatur, doctores conueniunt quod si ret r. scribebantur causae repudiationis, di iudex uidebat ii causae erant sitis cientes. Dicit Lyra , quod hoc non poterat sustineri:quia si scriberentur causae repudii, ibi ellet alsiamatio. I rio parum ualet,quia ista disputabantur eotam iudice. Ad illas glossas respondet doctor per illa parua ditia, quae ponuntur contra suam rationem:quando dicitur, et Moyses permist, de non Deus, dicitur liagio Iaparum ualet. Dico ultra. a si uelis tenere illam Holsam, debet sic exponi illa glossi, Moyses permis. t, de non Deus, idest quod Moyses non habuerat praeceptum de isto repudio, sicut i Musae derat sibi praeceptum in aliis mani sellandis,& agendis. Vnde dicit doctor.quod quantum ad ilἰaquae pertinebant ad industriam , & instructionem populi circa regimen rei publicae, Deus non ita uolui tyonere in scriptura, ideli quod scriberentur sicut alia, ut uat exemplum de Moyse, Moyses uol bat omnia sacere,& Ietro posuit aliquos qui regerent populum .utpote iste rubernabit quingentos, ta alius quadringe- tot. Ad aliud quod fuit consilium hominis ti non Dei. die tur u uerum e Lunde Deus minquini dedit consilium nee praeceptum de illo repudio. unde dedit consilium &praeceptum. et ii fieret repudium daretur libellus repudii.
Ad aliud autem,&c.J lutum est,&dictumquδd illi qui non repudiabant melius faciebant quam alii, tamen alii non peccavant. sui istin Oportet soluere argumenta quae hic capiuntur. xi ema Contra.Unde breuiter iam satis soluta sunt, quia omnia ro illa dicta Genesisseeundo. Relinquet homo patrem&ma --- trem, de caetera Antelliguntur pro lege naturae & euangelicata non Mosaica. Pro alio ubi dicitur. uod matrimonium ei
uinculum indi lubile. dicitur esi in diisolubile. secundum quid uel indissolubile pro lege naturae, & euaneelica,uel ρο- test diei, et si dicatur u matrimonium est iudi i ubile, oportet diei ui in lege Moysi fiebat relaxatio. Cuni arguis ultra, nunquam fuit hoc et propter displicen-
tiam uiri in oculis mulieris, dimitteretur a muliere, quare uir melius poterat dimittere uxorem quam e contra Respodet doctor et non est limite de uiro ec muliere. Primo uir est domin ut mulieris.Nam mulier habuit principium suum a uiro cundo mulier uit principium praeuaricationis, & peccati, ta propter hoc dicit Deus, di eris subiecta uiro, & ideo non est limite de uiro di muliere. Qui uult tenere primam opinionem,&cdQuae eii opinio omnium dociorum antiquorum Riebardi, Bonaventutae, Magistri, Guillhel. Altissi orensis, te sententia ecclesiae in decretis, putam tepudium erat illicitum, sic iuste permittebatur,&erat hac tolerantia. Restaret soluere paruas ratione . Quae rationes sunt ante ly contra , ante oppositum S desacio iam sunt ibi ut aede lydimittet. Et id codicit doctor et omnes illi termina debent exponi per per miliasium est. Et ouando dicitur per quas causis aliquid nascitur, per easdem uissoluetur.
obligatio matrimoniali sit per consensum uiri, ε mulieris, dandosia potestatem ad inuicem. ergo per easdem causat potestis eridi sublutio, sit matrimonium per conseii sum ergo diuoluitur perdit sensum. Docior dat duas solutiones. Primo debet intellisi quando illud Φ nascitur est dis. lubile, potest dii solui per easdem causa illa quando est in dii lubila ut matri avium, illa regula inruca vera. Ecce primami lutione secundo di eo secunda solutio, et consensit ut-ra, ct mulieris, sunt causae instrumentales istius obligationii perpetuae, ideli dispositio praeuia, ad quam Deus immediate iacit istam indit lubilitatem, N obligationem pei tuam, di ideo non potest dissolui ab homini in quia est a Deo.
I κ c A tricesimamquartam distinctionε.
Quaeritur utrum impotentia ad actum carnalem, impediat matrimonium. Pro declaratione est notandum, ui duplex est impotentia quo ad actum carnalem,que dam naturalis,quaedam causalis uel acci-- dentalis . Et qui ibet istarum est duplex, scilicet uni pliciter seu perpetua, alia est secudum quid, idest ad tempus. De omnibus istis ponit doctor talem propositionem . Omnis impotentia,sive iit naturalis, siue accidentalis,quae est impotentia simpliciter, impedit matrimonium contrahendum, ec dirimit contra ruma.ta eoncluso probatur a doctore triplicitet. 'rimo ex natura contractus . Nam in contractu da tur Potem in eorporis respectu copulae carnalis: ubi ergo est impotentia i impliciter te ectu copulae earnalix, non est ista potentia,ultra, illa non est, ergo iiii nihil datur, erso hic no a est datio, ta per consequens nec contractos. Et si dicas, m lier dat quia habet potentiam. Dico quod hoe nihil facit, quia oportet quod sit datio mutua, de matrimonium nouclaudicet.
Secundo arguitur sic in isto contractu matrimoniali, quis obligatur ad reddendum debitum, saltem si petatur , sed iste non habet potentiam reddendi debitum, ergo sequitur quod iste oblisetur ad impollibile. Item arguitur ii in contractu matrimoniali alia persona puta mulier, intendit dare potestatem sui corporis, pro potestate corporis uiri, ubi ergo non est potestas uiri. sequitur ae ipsa nihil dat, dedatio nulla est.vnde quando conditiones principales donationi x deficiunt, ibi nulla est datio: intendo dare pauperi, c non est pauper,nulla est datio. Ex omnibus istis igitur inieri doctor, . , omnis impotεtia quaecunque si illa respectu copulae carnalis perpetua, do finisiciter impedit matrimonium eis e contrahendum. si autem talis impotentia sequeretur, Sce dia irrit quinionem docior uerum est, diceret quis, 2 Omnis talis impotentia impedit matrimonium contrahendum si praecedat matrimonium . Utrum impediat si sequatur matrimonium Exemplum Nune Sortes εἰ Catharina accipi ut se mutuo dant i ta inuicem suas potestates, Ac nullum est mpedimentum inter illos duos, nullus est impotens. postquam iste contracius est sactus, uenit impotentia, utrum ista imp tentia dirimat,uel impediat matrimonium c Dicunt aliqui, τ istud est dicendum quia uel praecedit matrimonium con summata, uel sequitur. Tune dicunt, quod si praecedit ista
impotentia matrimonium consumatum dicunt, ae impedit,& erit hie diuortium. Istius opinionis non est Scotus, nee Bonaventura, nee.G. Altissiod .licet uideatur esse unum decretum antiquum. quod est abrogatum, & ideo ponitur talis propositio: impotentia quaecunque sit illa,quae sequitur matrimonium contractum, non potest dirimere matrimonium, quod ostendo dicit doctor, nonne fuit uera datio potesatis corporis, pro potestate corporis sic, quia quilibet habebat potentiam .emo illud quod sequitur non dirimit istam dationen .ergo titit ibi uctus contractus . modo quos Deus co iunxit, nullii homo separet. Dices, quomodo igitur intellis itur, v impotentia quando praecedit, impedit matrimonia contranendum, de dirimit contra tum , ergo Dit matriario ilium contractum Respondetur hic, P impotentia primo impedit matrimonium euecontrahendum, eo dirimit contra.
cium: id est ostendit nullum hie sui si e contractum. Et ideo domini iuristae se curati hoc dicunt, nullum ibi sitit matrimi nium,nec suit unquam ibi contraris.
i in secundo,&c Gnsequenter dogor uult loqui in speciali de impoten
ita: qua impcdit urato tuum contrahendum, mi suam inmitiis
477쪽
licet naturalis, Onialis leti accidentillia Naturalis est triplex dicet tras scisiditas, di arciatio. Aetas notuin est quoia in quarto anno, puer non habet potestatem rei pectu actu, ear ideo nullo modo contrahit quia iste quatuor anno rvin, tralui dat , quia non habet po: datem copulae carnalis.
Ex isto potest diei similiter de antiquit. Vnde sa in aliquo
antinuo iam propter antiquitatem, S debilitatem respectu copulae earnalis inueniatur impotentia copulae ear lo, non contrahitur nommonium,& et hoc solvitur argumentum.
unde dicit doctor, quod in laribus, non est matrimonium, sed bene eis uuaedam eonventio personalis, S inde est quod dicitur,quod iniit e mulieres desponsant pecunias, ta non virum Alia est pers sidii areni,&inuenitur in uiri , ii cotinueniuntur homines illidi .irnpotent ex sicut melaetiolici, qui sunt frigidi, elaeo, ad quam complexionem tendit omnis seue, μ& resis frigiditas est una impotentia quae imp
dit matrimouium contrahendum, re cirimit contrat m,
idest ostendu ma: rimonium non fuisse. Dices quomodo potietit cognosci seisidi: possent cognoscis undum deterina nationem iuris i imo P maneant tribus annis ad inuicem requiritur septima manus , scilicet manui uiri,& uxoris asta septima manus iunt proximi, qui sunt i ne qualiter isti tribus annis manserunt adinvicem: uir, Amulier confitentur nunquam habuisse tem adinvicem .ec ita ostendit hic non ivisse matrimoniuimSi tamen mulieri amaret,ia uiresceret oppositum, credendum est uiro, ianon mulieri. vltra elio talidum quod iste trigidui ite manifestatui imsidus, tam per medicos quam per dio .non debet ultra contrahere, quod si contraheret, di haberet rem cum alia, remittendus euet ad primam, quia ecclesia iudiearet primam d ce tam fuisse mulier potest contrahere post diuortiunt G. Altis orensis ficit ibi magnam ea uiliationem. Dicit contra, arguitur sic, ecclesia iudicatisium reuerti ad priniam, ergo iudicat quod iste fuit ueriis maritus primae, ci edo, de ultra, ergo ecclesia peccauit mortaliter iaciendo diuortium, quia iussoluit ciuos Deus coniunxerat ergo peccat: l spondetur quod istud arsumentum nihil valet. unde non sequitur lae dicit dii solutionem illorum quos Deus coniunxerat, di in t quo est uerum matrimonium, oso peccat, negatur conie-quentia, sed oportet addere, scilicet deliberate, d. scienter iacit,modo ignorantia iacti excusat esesiam non peccare, ochoc quando iacta est debita in iusti ,:itetit de lacob rei pectu Lia . quando quis facit quod potest&debet, iuncti cadat ignotalitia, ignorantia excusat a peccato. in muliere est arctatio cui non potest sub leniti, nec perscissionem, nec alio modo: tune talix arctatio impedit matrimonium contrahendum ita V ecclesia oste dit,ae respectu illius uiri, nullum est
r i tamen notandum, quod omnes nueniunt, quod una mulier poteil ei se arcta, eo stricta respectit unius uiri, quae noeti tres,ctu et ius. Et mani testum est, quod iacto diuortio respectu unius, 'test ista mulier contrahere eum alio, & noni testum est quod requiritur hie experimentum mulierum de medicorum: tune clare iudicant quod respectu unius estato re non respectu alterius.. Restat nune declarare de impotent a accidentali seu c suali. Vnde ista impotentii accidentalis, uel easualii duplici ter sit. uno modo sit per amputationem uel abscissionem mebri &hoc aut e matrimonium uel ros si ante matrimoniunotum est quod impeditur matrimonium, ut puta ii iit c stratu Si autem hoc eueniat post matrimonium , non ditimi matrimonium. Alio modo fit ista impotentia respectu males ii idest exopere diabolico median: e inuocatione comuniter istarum mulierum malescarum . de ad inuoc tionem istarum, siabolui qui ad male agendum industrius
est,uel mediante lapide uel mediante herba, ii Halia causa, ii ei medio subtili, & ad inuocationem istius sortilegae facit aliquod lignum, quo signo remanente redditur uir impotes, inediati e arte diabolica, remanente illo signo, daemon nititur seruare sdem,non quod si uera sed ut inducat aliquot ad emendum,& iudueat istam ad honorem eius, quia nihil est quod daemon magis petat qui in uod honor Dei detur ei. do quod dicat equod est poten , ubi est uilissimus. Vnde notum ess quod si istud impedimentum praecedat matrimonium dirimit matrimonium respectu illius uiri. i. oste odit ec
perseuerandi adinvicem.Dico tamen qu posset ista mulier non maleficiata contrahere cum alio, &ratio est . quia is et malescae multores uolunt maleficium esse respectu unius de non a tellus.
Dices quomodo Daemon tin est Loc sacere Respondet doctor,&alii doci es, ubdiu udiit Deo permittente, idest Deo non impediente, immo concurrente, uia diabolus non posset aliquid facto nis Deus cocurrat in luxu generali, et Doeesti spe propter desecium fidei nostrae, uel propter alia iudicia quae se et illima sunt apud Deum: unde dicit hie
sati s Bonaventura,su Daemones Deo permittente ha- iubent maiorum potestatem respecili istius a tiri, qui in te Gallorum actuum. unde Daemon non habet talem potest tem ad impediendum mea eomenione , tit ab illo actu ea mali. Et ratio est dicit nona uentura, 'uia iste actus est communiter illidus ti libidiuo se iit, de ideo Deus pc mittit masis impedire, quiuiali actu . Dat exemplutri. i aemones di tortilis maiorem potentiam habent iuper te entos, quam super alia, bestia . Vnde per suas incantationes, faciunt ii enixe omnes serpetites,Vtrum possent sic facere uenire perdicota coturnice non. Ne hoe ideo quia i Deo permittuntur re hoc in memoriam primi facti, cuius suggestio facta est mediante sernente. ideo etiam Daemon habet maiorem pol satem.& hoc Deo permittente super actum istum libidinosum, quam super alios.
Quirit doctor otium quis licite possit destruere istud mileficium , ut puta Daemon secit istud signum. Vtrum licita possit destrui illud senum quod Drmon dedit ad malesciandum: Respondet doctor, quod potest destriti. primo perpreces seeundo; et iidem.& per augmentum fidei uel inuentu
ne alicuius remedii ad euiu, inventicinem destruitur uirtus
Damoni , sicut una alia malefica potest inuenire sgnum. α destiuere de secessabit maleficium. Etiam ista maga quae miles elat, poteis facere i num de maleficium, Ee ite pol sit mea suspicio de iiii, bene ita,ntur, uel uerberentur, ut dicant. Dices nonne qui liciti potest inuocare Daem nem deibuendum istud Dico quia non . quia nullus nee obedientiam nee honotem, nec inuocationem debet iacere erga Daemonem. . Lutamen notis lum, quod aliquando sortilega, in euiu inuocatione iactum est illud impedimemum , aliquando non potest destruere ac hoe communiter sit qua o illa sortilega in fidem nostrame uerritur,&hoe tot te quia no potest inuenite signum, quia diabolus aufert. Argumenta sint . uta ex praeuicti M
I Rex trigesimam uintam disti notionem
auxi tui utrum adulterium commisium eum si ua uiro uiuente impediat matrimonium contrahendum ipso mo uo, deest quaerere.utrum adulterium impediat matrimonium contrahendum. - i'ro declaratione est notandum, quis dei ut cociore quod tria sunt quae uidentur facere diui cultatem in matrimonio contrabendo. I imum est aluit trium secundum est maestinatio in mortem uiri.Tertium est fideiussio, uel contra ius cum iuramento uiro uiuente, capiendi
istam. Desii tribus di eo:Respondet primo doctor, ultimum sue aliis idest promisito capiendi istam cum iuramelum it ne aliis duobus primis,no impedit matrimonium. Exemplsi: ce Catharina adhuc habet uirum uiuentem, pura Platone. sortes promittit Catharinam capere post moriem uiri. Vtrs, ista promistio iacta adhuc uiro uiuente, impediat matrimonium contrahendum Resbondet doctor quod non. Ideo dicit doctor. Tertium fine aliis, o modo impedit ina: imo ilium, nec sunt personae illegitimatae propter istam promissionem praecis P, urere 'iritur hic dil pensatio, sed tertium eum primo, simpliciter impedit. Ponit doctor aliam pror sitionem. Primum scilicet, adulterium cum tertio,scilicet promissione capiendi istam, impeditniatrimonium e trahendum, ecce sortes habet rem ce Catharina maritata, est hic adulterium, de promittunt cum
ista Hul: erio se poetinacem post mortem uis, bocim e
478쪽
dit matrimonium contrahendum,& hoe 1mbobui scietibus se committere adulterium, ut ista bene scit ouodi in uxoratus, te scio illam esse niaritatam,acimus adulterium, eo promittimus nos capere post mortem partium nostraria, non possit ut contrahere matrimonium. Et ratio butus ei quod non sepositant ac re, quia ab ecclesia sunt ille itimatae peti me, ecclesia De illinitimat personas tales, idest sirit istas personas iubabiles a i matrimonium contrahendum. Et secit hoc ecclesia ad Ligiendum adulterium, Echomicidium, si autem uir sit conscius,&e. Danit casum alium, pura est sortes qui habet uxorem, ue nitia Catharinam quae Caibarina nescit ipsum habere uxorem contrahunt adinvicem per uerba de praesenti. quaeritur quid iuris utrum sit ibi matrimonium Plinio respondetur ad illum casum, et ista pauper non peccat communicando citis o pro ter ignorantiam inuincibilem, Dico poli mitium nium ratum,iste autem Sortes peccat, de committit adulterium, toties quoties habitat cum iii Dico ultra, ponendo easum quod si uxor istius sortis moriatur, quia contraxerunt ad muleem ipsa prima uiuente, utrum uir qui se decepi stam secundam, mu mortem uxorii, possit petere diuortia Dicunt iura quod noli si aut Emulier seeunda sciat postea fraudem istius, potest petere ditior eium,& fiat si mulier petat. Et supponamus luxor rei, si
prima mortua contraxerunt tamen illa uiue me.
sed hie est dubium,3 c. a d arguitur se, Dieis , quod Catha ina potest peret. diuortium, Ec debet seri, sed si uir petat, non derit seri diuortium Contra areuitur sic, uel prius ii e contractu, muliere uiuete erat contra s,uel non ii i erat contractus illa non potest petere diuortium si no n suem,tune sicut mulier potest petere diuortium, ita re uir, quia non fuit matrimonium. crgo debet dii tui matrimonium: Respondet doctor, quod contractus qui fit eum sori uxore sua uiuente, de cum Calliarina nescienteminquam init matrimonium, nee veru coit
Eu , de ideo ecclelia debet ostendere ibi nunquam iuisse matrimonii tum cuius ratio est ista. Carbarina dedit poteli ite corporis su ero potestate corporis sortis,& Sortes non habet potestate corpori, sui quia iam uxor sua habet, ergo nullum est matrimonium. eodem modo sicut diceretur de seruitute. Ista qu1 est libera intendit contrahere cum libero,& co rabit cum ieruo, non est ibi matrimonium. quo sequitur u nullus actu, qui fit uirtute illius contra ous,eu licitus, immo iste uir peccata pia autem propter uorantiam inuincibilem, cusatur.
icit ultra doctor pone casum, quis a mulier postea intelligat impedimentum. Vtrum tune ipsa cogitoscente impedi- metum, per hoc et coenoscit, sat ibi uerum matrimonium. Breuiter respondetur hic, ut postquam prius non fuit matrimoniunt, ii aebeat este matrimonium, oportet i sit nouu consensus utriusque, quia consensit quem habuit mulier in uirum baiatem uxorem, nilus erat, de se debet seri mutuus consensus, εἰ contractus nouut. Dices. uolo quo uir uiden, Caibarinam sta reddere debitum, contentiat, non manifestet tamen sibi causam, uel impedimentum .utrum per illum consensum uiri, quem de nouo habet posset hie elle uerum matrimonium: Respondetur,u non. Et ratio est cuia licet iste Latiat consensum, alia tamen mulier non hanet consensum nis primum, & qui mi odsuit cum illo uiro, sicit uirtute primi consensus, A primus consens a nihil valuit, et sol equitur bie nullo modo est matrimonium, dato ui uir coissentiat. & ideo si debeat euematrimonium, oportet et intcoti sensus mutui ad inuicem causam nisest L st hie dii ficulta cistud adulterium cum contractu nonne siciebat isto, illegitimos nonne dixistis , quod adulterium cum promtissione capiendi tacit ista, personat illegitima , noline adulterium, nedum cum promissione. sed etiam cum contractu qui est maior promistione, impedit matrimonia contrahendum, di facit istas personas in itima, si sintillesitimae, quare dicimus quod oportet τ consentiant quia non possent contrahere: Ressendetur hic 'iste ea sui no est simius. imo duia in primo casu. ponebatur illud. ambobus scientibus adulterium, quando ambo sciunt Padulteiabantur , di promittunt se inuicem capere, ecclesia illegitimatiadi, seducata est hic, quia in mula cie dii est laa: i inuincibilis adeo ecclesia non illegitimat illor, quiali uult sciat se committere adulterium , tamen mulier est inscia, de se ecclesia non illegitimat propter ignorantiam mulieris.
ideo potest dici, locita espondet doctor, quod totui rasus debet se poni , ut
puta taei. Qui habet uxorem uiuentem, habet rem eum Catharana, i pia ignorante quod ille habeat uxorem, non ea
a nit doctoralium casum, dd si adulterium ut dictum est Catharina inscia, ci quod non sit contra ris, sed eas, .lum promissio, di sponsalia.utrum uirtute istius, possunt se
postea capere alia mortua cita quod iste casui est totaliter i cui erimus, nisi quis mutamus contractum in promissionem uel sponsalia,utrum stit fieri contractus posteas Rei n-det hic,quod promittio primo non facit matrimoni umadeo non oterit prius esse matrimonium, nec uirtute illius promimonis, est hic contractus, nee potin aliquit actu, eine id tu, .idis fiat fient de primo quod illi promisit oves ta adulterio, nihil valuerunt, di ideo si debeat eue eom tactus, fiat
nouus contractu, causa dedeceptione declarata, eodem ni
do fiat. ut de seeundo casu.vi de uoluerunt aliqui dicere,in ecclesia non illegitimauit aliquo personas, nisi ilia quae decepta reclamat Istud non ea uerum , quia illa reclamatio non secit illegitimationem, sed actus p xeedens reclamatio, item facit eccles ait legitima: istas personis. Tertio dico,&αὶ Dicit ultra doctor, ee ergo ista tria adulterium , machi natio mortis uiri, e promissio, uel contractus durante uita alterius uxoris, uid iuris de istis Respondet doctor. si pii
muni cum secundo stimum cum temo, semper impedit m trimonium, ubi perionae sunt ictetes .lstae duae nersonae adulterantur, de machinantur in mortem, istae personae sunt ili sit iuratae non uallantes comi abute matrimonium post mortem uiri Similiter primum cum tertio scilicet adulterium cum contractu ip is scientibu .secundum cum tertio ut puta machinatio mortis in uirum. cum promissione capiendi se ipsi iciemibus, hoc impedit matrimonium contrahendo,
non tamen committunt matrimonium.
Quaerit quaestionem, utrum sola machinatio mortis uiri,cne tertio, ides siue fromissione, utrum impediat matrimonium,&uolo quod sat muliere sciente: Respondent eo muniter doctores quod ita, & iacit istas perionat illegiti mas,non potetites conti abere matrimonium. Dat hic unum exemplum. Fuerunt infideles capti, & detenti a mulieribus riui noro, iiii machinati sunt mortem uirorum Christianorum mulio, istientibu , A consentientibu , i erunt mulieres isto, conuerti ad Christianitatem declarat eccles istas pei sonas illesii imai, nec lautum est bonum illud sesi cet iacere illos conuelli ad iidem nostram, non est inquan tantum bonum sicut suit mala machinatio mollis ussorum. vltra est notati dum quod istud .ane debet intelligi, puta de machinatione tua scio & euectu. Dieo, o uestem quod talis eis mori uuales machinatio tu assecto, ted non euecta
sic isti textu i intelliguntur quando est ni natio in sic ob & effectu.η sed quid si non conscia, s c.lQuaerit doctor, ut tum uir occident maritum Catharin post occisionem ili ius possit Catharinam capere iti uxorem. kespondetur quod si duabui conditionibu su uati .i rimouis duxor non sit conseia. udo dummodo iste non occiii illum sub spe eapiendi eam. Ex quo sequitur, uod bellatores sue in bello ii, sto, sua
non, intendentes se sendere, interfici edo inimicos possunt postea contrahere cum uxoribui defunctorum. Probariit dapliciter istud. Nam si mulier occideret maritum suum, non tamen sub spe uel intentione capiendi sortem, posset cap te sortem: ergo etiam interficiens maritum, non tamen ita, spe capiendi eius uxorem, potest inam capere.
. Sed esto, doc li ieei uolo, quod sortes intersciat maritum Catha in ipsa non conscia, uolo quod post mortem uiri sui ipsa bene
uelit uitum suum esse mortuum. Virum hoc impediat matrimonium Respondet doctor quod nou. unde illud γδd s.
qui rur ictum, non impedit. sic ergo ex omnibus isti, patet, quid die ndum de imi tribus adulteratione, machin tione, contiactu seelusion te promisi ou
479쪽
mrimum non impedit, 'c.JAlcumentum est de David, ta Persabee: Dauid contraxit
eum Bersabea. de iecit moti ullum suum. Respondet doctor: Donendo multas propositiones. Primo iste is tegitimationes sunt solum detur hi liuo, utpote P comnii: tens adulterium, cum Promastione capitat postea ui i legitimat, nisi de iure potitiuo,& ecclesia lico, modo tune non erat illud ius inititurum. Dice, tempore Dauid erat, F mulier committes adulterium debebat lapidati: cur ergo ilia Bersabea non fuit lapidata Resipondent aliqui dupliciter in imo quod conscius in peccato a terius, non set et licite punire, uel inducere ad punitionem:cuius ratio est, quia si exercuittat David legem in illam, uidetur quod etiam ipse debuisset sustinere poenam quae debetur uiri , S: istud non uidetur.Istud uidetur durum, quod legislator conscius de peccato alicuius . non pollit punire illum. Vtrum hoc quδd est legi datorem esse conscium de crimine huius ab soluat reuma crimine: Videtur quod no, dicit Scotus, quod illud crimen Bersabeae erat crimen occultum, scilicet quo ad adultemini,& homicidium: quo ad homicidium non est ita clarum,quod suerit secretum, ut adulteriit:
quia literae de se ipsis sunt man i stati ut rei,di scripserat pro
Vtia interficiendo. De adulterio notum est verat secretinn, ee ideo punitione publica non indigebat, sed retii uendum est Deo. Etiam David, aut erat rex, torie poterat sibi indulgere. Vnde est hic notandum, ii quando David habuit rem cum
Bersabea non intendebat, unquam eapete istam in uxorem, nec interficere uirum eius:ergo illud adulterium nou impediebat matrimonium.
IRc A trigesimam sextam distinctionem.
Quaerit doctor ut tum seruitiis impediat matrimonium contrahendum. Pro declaratione istius quaerit, primo doctor, quid si ista seruitus, quae possit impedire matrimonium, unde uenit ista seruitus quo iure, qua ve lese. Et arguitur: se lere naturae omnes naicuntur laberi: ergo sequitur, et nulla esti eruitus, quae possit impedire matrimonium. breuiter respodetur Lic. 9 ueramese, si det v naturae omnes nascuntur liberi. libertate opposita isti seriti tuti, de qua dicimus. dc pethoe soluuntur multa parua argumenta .i rimo uuia lege naturae illius stibiicitur patri, de tamen dicis,quod teste naturae omnes nascuntur libera. Dico, a, omnes naicutur liberi libertate opposita seruituti de ova loquimur. Vnde est notandum, quod situ tria accipit a patre: esse, nutrimentum,&disciplinam Hoc dicit Artiti. politicorum,&propter is atria filius debet esse subiectu patri, α obediens supple ad illa, quae sunt domesti ex conuersationis,& disciplini diuinae, idest ad salutem necesse. Lx quo sequitur,qubdista est talia, quod filius in omni tali estis debet, & tenetur obedire patri, licitum est, et filius cotrahat cum ista, de utrum teneatur non licitum est,quod sat ecclesiasticut &'utrum teneatur si pater velit Similiter de religione intranda, lege naturae tenetur illius obedire patri in praedictis, uerum ei uergo lege naturae est seruitus: uetum est. Sed non talis seruitus de qua modo loquimur. Ista autem seruitus, de lcgae est ergo ista seruitus de qua modo loquimur,quae impedit matrimonium Respondetur, quod est Letuitus secundum quam dominus potest uendere seruum, sicut pecudem, sicut antiquitus factum est. Et de ista primo politi eorum dicit Aristoteles,quod talis seruitus, non potest exercere a uirtutis propter occupationem in quam ponit eum dominus cui tenetur obedire. Et ideo isti non uidentur esse domi iusui nec sunt sui iuris: immo sunt alterius,&se elare uidetur, non possitiit contrahere,& illegitimati sunt ab e esa. Illa seruit ut non est inducta. l, parit unde uenit ista seruitus , qua dominus possit uen-
nia, line est meum hoe est tuum, non uenerunt de lege naturae, nec diuina: ta nec ista seruitus est de iure diuino, uel naturali Sed dices: utrunt ista servitiis perlegem post tua pos iit in tr uel Respondet doctor π displiciter potest introd ci ista seruitus. Pinno ex uoluntate propria subiicienti, se eedantis se alteri , quia nihil matris uidetur in potestate hominis, nec ita nobilis, sicut est libertax sua, & ipse dat libertatem suam altera.Sicut ii quis dicet et alicui domino: ego do me uobis in omnibus .faciatis de me quod uultis isto modo a lese politiva suit introducta ista seruitus. Secundo potest iu ne introduci propter malitiam hominum, qui in corrigibiles sunt,& noctui rei publiet: secundium legem post tuam potest poni in istis seruitus, sicut sunt, defuerunt multae domus politae in seruitute alicuius domini, propter malitiam illorum. Et istae sunt duae causae licitae,propter quas potest introduci seruit . 'Sed hic est parua di issicultas: utrum desecto quis possit sedare alteri. quo ad istam seruit utent. Respondetur primo, cuicta datio non est, nee potest fieri, secundum legem naturae, neque secundum legem diuinam. Dico ultra dicit doctor, auod omnit homo potest dare se, de sua ad omnia illa,quae non sunt contra legem diuina. Sed sic est, ν subiici isi quo ad multa ministeria, ut portandum lapides, d. c.non est contra legem diuiuam: ergo ad omnia illa potest sedare illi. Dico uitra, τ non potest sedare illi. ut saeiat aliquid contra legem diuinam, ut multi non possunt sedare isti, ut is e
Exqi os equitur,quod pellimὰ domini, aliquando utu tur serui, suri: Vnde dominus non' potest iornieari cum se ua sua. luia illa nota potest se dare ad aliqua, quae sunt contra legem diuinam. Dicit ultra doctor, bd ille, qui se, se dat, si uὀsaeit: tamen datici tenet, & est obli tu . Vnde promi siones illicitae non tenent, uota illicita. non obligant. Istud est licitum portare lapidcs, sed non est prudenter factum se perpetuod
te ad illud. r 'r si dica ,&cJQuaerit docior, s seruitus ista possit aliis modis eontrahi ab his duobus uidetur quod se. Nam in bello iusto potest
quis capere alium, & facere illum seruum, quia ustὰ potest ill sin idere et o praeseruando uitam eius, potest ipsum facere seruum :ni ip et doctor, de etiam communiter omnes doctores,l in bello multi sunt actu, rest aggressus; inimicus gredit it inimicum in illo anteisu non est clementia, &ideo occidere initio aggrestutia bello iusto, nullo modo est peccatum quod si fugiunt, iam non esset a grejus, sed fuga. Secundo dicunt di, tores quod tu bello iusto ubi stat pertinacia inimici, puta non uolendo se reddere: immo uelle temper eoutinuare Dellum, si occidat .non est peccatum.sed ubi uon est pectinasia ista sed magis subiectio, uel obedientia inimici ii, lium anum est tunc hominem interficere: Dico, quod sicut est inhumanum illum interficere ubi non est pertinacia, ita non uidetur quod semitus possit contrahi in bello: quia
recedente pertinacia, in Lumanum est hoc facere. Necu
let illa excusatio qtiam aliqui dant, puta se, si non interficiamus eos , poterunt se colligare, & sacere nobis multa mala . Non est bene dictum , quia lata est disterentia de iliis , quae sunt , & quae possunt euenire , utrum suum posset, id est faciat ea sum esse prauiorem non: licet aliquando bellum sit iustum , tamen frequenter iniustἐ
si artuatur contra primum, quaerit doctor.nonne semitus ista poliet seri per praescriptionem: ut puta ecce unum tuu nem qui inhil habet,qui ponitur in una domo: iste incipit seruire, utrum perdurationem temporis possit praescribi, ut se tandem perpetuus seruus Respondet do r, vin homini bus non est simile sicut in rebus inanimatis. In rebus inanimati .ut possessionibus, de aliis potest seri praescriptio, ut uisum est distinctione decim uinta. In hominibus, uel animatis rationabilibus, nuquam potest seri praescriptio, uisum est quomodo ad ueram praescriptionem tria requiruntur. et sit iustus titulus, Sc*st possessor bonae fidei,& m non sit inter Hirtio, uel rectam alio durante tempore praetcriptionis. Duo prim nunquam possunt hie esse, nisi occurrerent illi duo casus supra dicti. Vnde nunquam aliquis potest esse possessor bonae saei, nee bonux titulus in praescribendo , nisi in uno duorum casuum praedi rum, scilicet ut uoluntate se det, uel propter mali D. Petaatar.To Uu. Ff tiam
480쪽
tiam alicuius se debeat puniri. Diees: utrum ista sentitus fit directe contra legem naturae dicetur,quod sic. Contra dicit Arist. i. 'o' ilicorum , ut pollens mente debet praesidere pollem vitibus debet seruire & hoc de lege nati irae: ego seruitus non est contra legem naturae. Dicitur u iam aequi uocatur deseruitute:quia loquimur de seruitute qua dominus potest vedere seruum.
si obiicitur docilla,ce rapostolus praecipit seruitutem, dicitur non prircipit; sed bene pixeipit, i, si quis ponit se seruum, u)observet. De secundo&c. lNunc doctor noster intendit respondere ad quaestion et i ,
motam,quae erat utrum seruus possit contrahere ni atrim
nium, ponit talem propositionem de mente Santi Thomaeu seruus, inuito domino potes contrahere matrinionium: probat hoe dupliciter. luimo matrimonium est de lege naturae seruitu, est de iure postium sed ius potitiuum non potesiderorare iuri naturali : o sequitur, ut ius naturale in m per hic manetae eo semper poterit contrahere matrimonium de lege naturaea tem arguitur sic, sertivi non est sic sui domini, quin habeat aliquid iuris in seipso: ut puta, quin habeat ius circa actus naturales: ut circa hoc quoa ea comedere, bibere, dormire, N. quo ad actus qui requiruntur ad conseruationem indiuidui ec speciei: ergo sequitur u quantuncunque sit seruus habebat potestatem supra tales asu , scilicet naturales:
ergo uidetur simpliciter potest contrahere matrimonium,
licet sit seruus alterius, quia adhuc habet ius in actibus naturalibus: rationes ises pollunt solui. Est notandum pro istis rationibus Udoctor non reprehendit Thoma in conclusione, immo in conclusone conueniunt: sed reprehendit eum in istis propositionibus, ostendendo lista rationes non sunt sussicientes , & primo, prima ratio non sit bona, aliquid quod non est de tui e naturali potest ol
lirare ali item contra ius naturale. Exemplum, Soties no est Platonis deleste naturae, mimo de iure naturali est sui: & tamen potest se dare di obligare platoni. Aliqua ergo obligatio
iuris quae non est de iure naturali, potest impedire ea quae sui de lege naturali: ut ego eram liber naturaliter postea non ero liber, di sic faciam & impediam ea quae erunt de iure naturali per aliquod, quod non erit de lege naturae . Item matrimonium non est de lNe naturali nisi quia est consonum legi naturali : di uissim est quomodo in illo qnod est consonum testinaturali, potest fieri dispensatio, non autem in his quae sui de lege naturali stricte capta. Lx quo sequitur. in postquam matrimonium non est de lege naturali proprie dicia,quis potest se obligare alteri, manete matrimonio : id est sue se contra matrimonium, suetio. Secunda ratio non concludit, dicit doctor in hoc u, dicit,u, quilibet tenetur conseruare individuum . Admitto illud,
di ideo ad actus illo, est dominus sui sed in hoe quod dicit lienetur conseruare speciem, illud est falsum, nisi in casu necessitatis: quia multi possunt conseruare speciem manete seruit ute: conseruatur species procreando prolem, conseruatur individuum se tuando se . Et eonfirmatur &αJEt ponamus casum, in aliquis inquantum est seruus teneatur domino in istisati uus puta a b c,admitto: quosa no potest facere seruus quin teneatur domino quoad illos actusta non potest priuare dominum quo ad dominium illorum
actuum qualitercunque saciat. Vult te spondere doctor ponendo talem conclusionem Seruus potest contrahere matrimonium deuoluntate domini: istam conclusionem omnes tenent. vltra dico: v quando seruus contrahit matrimonium deuoluntate domini, tunc amet pretatur dominum licentiare eum,quo adactus matrimoniales:aliter ii, humane ageret puta dando licentiam contiabat, & uelle impedire ne reddat debitum. Item quili et potest largiti de iure suo nisi contra
ueniant legi naturae. igitu id minus potes di nititere de iure suo respectu serui, quo ad aliquos actu . quibux seruus tenebatur comino. Et si dicas: uolo, quod dominus concedat ei contrahere matrimonium , volo tamen quo postea miti tur ad partes longinquas,vel impedit ii ii talibus laboribus , propter quos non poterit reddere debitum. ResponMoci u peccaret mortaliter: A cope dux esset per ecclesiam, ut dimitteret illum uisitate uxorem suam.
Potest dupliciter contrahere Sc. JDicit dodior ultra: u seruus potest contrahere matrim Divinio into nudio: di tenet Otrimonium scut sconualia uolente demino: Ser probatione issius suppotui doctor,
quod quando aliquis est tertius alterius.qualitercunque fiat, temper interpretetur quod quo ad omnes actus, non est sese Dux is ius, scd est dominus sui, tuo ad aliquos actus. Et dicit Petrus de Palude: s istud intenditur quoad actus naturales, sic, τ quantuneutique si se tuus, tamen semper manet dominus actuum naturalium ut puta quo ad hos actus, medere, bibere, se conseruare. Dicit ultra de Palude, quod coisseruare speciem, id est producore prolem,est actus naturali :&ideonianet dominus respectu istius actus,& ideo Quo ad illum actum , potest i nullo domino uere contranere matrimo
Dices hoc non est de mente doctoris quia iam reprehenderet eum quo ad hoc, quod est conseruare speciem uerum est . Sed tunc arguitur sic iste est dominus actuum naturalium respectu huis , quod est comedere, bibere. ergo pro tunc pro quo habet licentiam bibendi, pto tune posset reddere debit si uxori suae: & pro tali tempore milie reddere debitum uxori suae, non faciendo praeiudicium domino suo. Paret sic, quod ad bibendum.&comedendum, requiritur aliquod tempus. ergo Iro illo tempore non sacit proudicium domino: agitur
si in illo tempore reddat debitum, non iacit aliquod praeiudi
Ex quo sequitur ibi:quδd seruus manet dominus omnium
actuum, quibus pra iudicium non portatur domino. dein quibus non impeuiuntur actus ad quos obligatur domino :erso potest ex eicere actus aliquos tempore quo non impediatur actus seruitutis suae.
Dicet uolo bene quod iste aliquid iuris habeat in eorpore suo,& sit dominos aliquorum suorum actuum,nini tamea propter hoc sequitur quod possit contrahere,quia contrahEdo semper decipiet illam eum qua eontrahit. Patet, quia illa cum qua contrahit existimat istum habere aliam potestat εἴ uam habet: et eo decipietur ista quae contrahet cum eo: Re-Pon .dociquod uolenti, non fit iniuria: ubi igitur mulier cognosceret istum esse seruum potest illa dimittere de iure suo de contentari illa parua potetia te quam habet seruus, qu facto nullus erit hic deceptus, quia ipsa scit , di est uolens: quia contentatur ista parua potestate et ergo non decipi
Ex quo sequiturquδd doctor uult magis respodere ad quae sese melissionem, di fiunt tres tatus quaestiones. Primo ponitur ta rumes selix propositio , error melioris uel aequalis conditionis, no im Ili --
pedit matrimonium. Exemplum , ut ego intendo, uel cle- misido contrahere eum serua, Nego eonti alio cum libera , est pia imatri
error melior is conditionis. virum impediatur matrimo- montium. nium non . quia est error melioris conditionis. Ecce an
cillam. Ista ancilla intendit contrahere cum libero, de contrahit cum sermo. virum tuneat matrimonium s Ita quia euerror aequalis eonditionis, quia contrabit cum illo, quies sibi aequalis. Dat unum exemplum Petrus de palude. Aliquis cibi, Burseniis ex supelbia sua intendit contrahere eum nobili, & tamen contrahit cum Burgenti, utrum sit ibi matrimonium, se, quia est error aequalis conditio
Tertia propositio, error peioris eonditionis, impedit .
ut si liberi utendit contrahere cum libera, & contrahit cum serua, non est matrimonium , quia est ei tot peioris conditionis. Dices: uolo quod iste intendat contrahere eum libera, di tamen est serua, di iste nescit quod si serua, tamen dormit cum ista tres, uel quattuor annos . quid iuris sVtrum isti peccent adinvicem, quia non est matrimo
Pro responsione est notandum, quδd seruus non possit contrahere cum libera, hoc est ex iure positiuo , & oin
natione e lesiae, quae ecclesia ille ei limat seruum, uel se uam, non posse contrahere cum lisero. Sed tune est dubia utrum illegitimet pro quocunque tempore uel bio aliquo tempore, ita quod postquam est seruus, non pomi cotrahere cum libera i Breuiter uidetur probabile, quod ecclesia illesitimat seruum , uel seri iam quo ad tempus, puta quo ad teclamatione uiri, id est pro tempore pro quo uir reclamat, uel uxor , pro illo tempore facta est ille ritimatio, ta non pro aliotem re. Et ideo pro tempore pro quo iste cognoscit istam esset eruam, pro illo tempore non est uxor et ut . nisi de nouo consentiat, ita quod si uellet reelamare, fiat di uortium , idest ostendetur nunquam hic tui se matri in