장음표시 사용
461쪽
I Rex distinctionem vigesimam nonam quaerit doctor .utrum consensus coactus, sui sciat ad contrahendum verum malui
Pro de laratione est notandum. P eo selisus coactus est proprie qui fit ratione alicuius periculi, uel mali, uel et quae pinua ocιyci .culum apprehensa a uiro uitante uel prudenti: de iudicata sibi probabiliter euenite, nisi consentiat: talis consensus uocatur coactus. Ita et ad cor noscendum consen Ium rixa m debemus respicere ad poenam vel periculum,& uidere si prudem, de constans homo, coiciat iret ad aliquid, ad Hagiendum talem poenam. Potest dari unum exempl- . Ecce uirum cum spatii a qui minatur Sorti u lino contentia in Betiliam, amputabit sibi eaput. Videantu, si constans uir, di sapiens ad fugiendum tale periculum deberet habere con sensum: Ecce latrones, di pedoues eariunt mercatorem; dic ubi sunt pecuniae, uel iugulaberis: debeat potius ea bibere pecuniλ ,& tradere, quam subire mortem.Tunc debet Praeelitere uitam, quam diuitias suas non perdere. Pro solutione de declaratione ultra est notandum, P de ista quaestione duo sunt modi dicendi. Primus est Godoliedi de sentibus , ponens talem propolationem.voluntas simpliciterno pol in cogi. Ex quo iureit. 9 postquam uoluntas non poteti cogi, et ubicunque erit contentus, erat sussiciens ad contrahendum matrimonium. Dcu'da proposito. Licet uoluntas non possit cogi,tamen tentiae exaetiores postunt bene cogi, di sic dicere uerba: de ideo postquam possunt cogi iii e potentia: & uoluntas non potest cogi: sequituru' quis potest euitate consentiendo per
exteriora,& non consentiendo per interiora quia si conisntiret per i uteriora, puta per uoluntatem, uerrum matrimoniuea Exemplum, fratres, uel amici ueniunt eumspatha dicentes, si tu no capias illam sororem nostram, occidemus te. Iste propi r Pinitam, cogitur quo ad potentiam exteriorem,scilicet uerba:tamen non consentit per uoluntatem:dicit ea pio iliam in uxorem:nonne hoc scilicet dicere, sui scit Multandar nam cogitur ad dicendum uerba mon cogitur quo ad acta
uoluntatis: & ideo non est matrimonium, quia non esico sensus uolumatis ii uerior, non est hie uerum matrimonium sed comum. Si consentiret ex uolia mate, uerum matrim ni iam esset.
Vnie iste modus habet duo puncta dissicilia. Primo dicit,
τ nullus potest esse consensus eoactus interior. Secundo dicit T toties quoties est consensus interior cum uerbis eat moribus, ad quae tamen uerba cogitur, quod tune semper est matrimonium. Illa opinionem multi antiqui doctores ten t.
Doctor noster est in os politum, quo ad ista duo puncta, puras uoluntas non posset cogi. Secundo dic.lut supra. Primo arguitur sic. quandocunaue aliquis emitur ad alia uem actum, vem non potest habere, nisi mediante: lio actu ne peccato, si cogatur ad primum,cogitur ad secundum: Sed se est in iste cui inseruntur minae cnit ut ad actum exteri rem scilicet ad uerba: ti non potust vicere Derba ista, nisi cum consent, interiori,quin peccet: ergo s cogitur ad illa uerba , cogitur ad illum consenium. Est hic notandum ιν quando loquimur de consensu, loquimur de consensu seeundum significationem uerborum.Consensus non est solum uelle dicere, sed est illud uelle, quod uerba exprimunt. Ex quo sequitur i, stas istius doctoris qui dicit, ut potest homo cogi ad actus exteriores, seue ad dicenda ieria:& tamen n5 cmitur quo ad actum interiorem : hoe estialsum:quia si iste uellet, nunquam proferret ista uerba, ersos dicit uerba consentit indicendo ista uerba :sed non consentit in rem c scatam per illa uerba. Ex isto insere doctor duo Gregi Primum est, Tnunquam aliquis potest colli ad aliquot milum culpae. Vnde nullus metus potes de respectu cuius que hominis ad malὰ agendu , tuta licui est ad meretricand unde si essent illi poens mirabies intentatae nisi fieret peccatum mortale,ut sis micari citius
deberet homo clivo um, quam peccarς . iste qui
dicit ista uerba: puta capio te in meam, nisi consentiret, pee
caret: de melius vi et tibi iustinet eo macinniram corporalem quam peccare. α uc non potes adcre metias in conitantem uirum,quoad peccate . Lllic uotiuiitiue coactiolies, uuiit ad tugiendum notus malum, capiendo minus malum noli dico de malo culpae i ta de malo Petnae,quia nunquam maia culpae suscipienda sunt, propter queucunque metum nec magna nec parua. Exempli ni. mori eii malum poena contrahere ma- timonium dicere scilicet ilia uerba, di coi sen: ite in illis uerbis, non est malum culpae: quia non est prohibitum taceto contractum matrimonialem ad fugiendum malum maginum, scilicet mortis.Suscipimus hoc puta dicere ilia uerba cuiu cousensu. Non dico iboc ultimum sit malum. De peccato ueniali aliqui iaciunt dissicultatem . Utrum propior metum mortis misset quis peccare uenialiter et ut ille quaerit inimicum suum. intrauit domum meam di quaerit. nonne talis intrauit domum uestram ubi intrauit, si dico non, pecco uenialiter, quia mentior ossiciose. virum
Breuiter ad hoc respondeo.Peccatum quodcunque sit nunquam licite poteli fieri: Dico tamenetpactum aliquod pro pter aliquem alium bonum actum quem quis habet, cum illo peccaro, non imilutatur ad poenam. Unde iste mentitur ossi ciose,dicendo no est intus:habet unum bonum uel e, scilicet servare uitam proximiaste bonus actus iacit, i istud peccacatum ueniale, non imputatur adpetnam: sieut de obstetricibus, propter zelum, & amorem quem habcbant circa mulierem Hebraeorum, α filios: mentiebantur dicentes se non pose satis cito accedere ad partum earum. Ecce istud mendam um non imputabatur ad p nam propter bonum actum: non licet tamen piopter saluandam uitam alterius peccare uenialitera.non licet peccare uenialiter: quia nunquam licet peccare:tamen si dicat hoc, di peccet uenialiter, propter bonu acta non imputabitur ad pinam. si dein patet dec.lIuud idem probat doctor, puta et nunquam illi et tum potest assumi, ad iugiendum aliquod licitum: sed sic est et omne peccatum est illicitum sustinere poenam eii licitum, i. non est malum sustinere pernam:erso licitum est sustinere pinam:peccam uero illicitum. Virum ad fugiendum istud illicitum, liceae unquam committere illicitum snon.Et ideo nunquain est peccandum ad iugiendum licitum aliquod, scilicet tu itinere 'Σ-nam. Deut prohibet sugere illicitum . icilicet peccatum ecnon prohibet sustinerer mani. Habemus praeceptum de ii-rredopecca ued nussu habemuν preceptu de fugiendo plui. Hec ratio tota confirmaturiae. Declarat doctor ponendo duo exempla: Sc pro primo exe-ulo pum: regulam , an decunque non licet habere cottienium uite iotem, non iieet habere consensum exteriorem, laticere uerba uel tacere signa exteriora. Exemplum religiosus habet uotum contineutiae a. nunquim contrahere potest matrimonium. virum liceat sibi habere consensum interiorem, puta ueste consentire ad contrahendum matrimonium sNou Tune ultra usi licet sibi habere consensum interiorem, erro nunquam licet sibi facere alius exteriores: immo citius deberet mori,quam facere actui exteriores. Inuenitur religiosus uel sacerdos cum sita uiatres filiae dicunt: capies illam in uxorem, uel eris interscinus: non licet sibi eousentire in lime: nee proferre uerba illa, scilicet capio te in meam . Irices: malum erit dicere illa uerba, capio te in meam quia uolo ν licet dicat u a, non consentiet. Dico inest malum de illicitum: quia mendacium perniciosum : dc ideo deberet citius sustinere omnem pinam quam dicere ista uerba et quia qualitercaque dicat uerba, peccat, quia si dicat consei tiendo,peccat:quia facit contra uolunt. Si dicat non consentiendo, quia mentitur.
Ex quo sequitur e si aliquis operetur cum aliqua filia: ediceret ilia uerba, proptet metum ego opin eam in uxorem meam. Alius scilicet stater mulieris dieit, iuras' tu consentis iti hoe matrimonium. Quid debet iacere ilia's Dico non consentiat: nunquam debet iurare in consentit: sed etiarius debet sustineri omnem mam. Quid igitur iuret tu consentit de consentiat cum illis uerbis: sic non est periurus cc est hic matrimonium: quia hie est eos sus coaλx. Dat aliude emplum: de ea quasi idem,puta iste dicit uerba, iuro S consentio in istam. Dicitur sibi uere u consentix sine metu: Dico s iuret quod consentit sine metu esset periurus: de ideo melius est tibi tolerare omnem riuam quam iutare, qui pm
462쪽
ea . IMMDQUDices isti ratione bene probant m quis potes habere ista verba, non consentiendo,& dato et non restet habere confisum interiorem, nisi cu peccato, tamen ii habeat eos en sum, siue iit peccatum sine non ,nunquid eli matrimonium Doctores antiqui conueniunt, v cc.Contra. arguitur serTua ratio contra dieit sibi ipsi. Patet ite,quia ad dicendu ista uerba, ut dictum est,non potest cogi , ergo si cogatur ad ista exteriora, scilicet uerba, uidetur ae cogatur ad interiola,scilicet ad consensum.
Ex isto uuli habete do i, quod si aliquis enatur ad di-ἀendum uerba , eodem modo cogitur ad attum interi rem, di oblieationis causa, uel metus , qui dicit ut cogere aliquem ad Lcendum uerba, cogit eum adactum interiore, scilicet ad consensum , quia se ultio non dicet uerba, nec
Secundo peccat opimo,&e. JVltra dicit iste doctor, et dicens ista uerba, non consentiendo, non contrahit matrimoni uni Cuius ratio est, quia ecclosa prasumit'non consentiat, licet dixerit uerba . ideo ecclesia ostendit ibi non esse matrimoniu, α sic iudicat. Hoc nihil valet dicit doctor noller. Eccusa semper prae sumit in meliorem partem: ergo praesumit quod iste habuit consensum. Patet ite, quia si praeiuniatur quod non babuit consensum, praesumit istum esse mendacem, quod non est uerum. Nam ecclesia nullum praesumit mendacem, nisi sibi eonstet. Tangit hic unum paruum uerbum,quod est tale, quomodo eeclesia poli spontalia si aliqui habeant copulam carnal iudicat ibi elle matrimonium. Eceselia iudicat hic esse matrimonium.Quare Quia praesumit in meliorem partem, scilicet quod non conuenerunt in copulam carnalem, nisi habedo consensum matrimonialem, si tamen non habuerint co- sensum, immo solum propter uoluptatem, tunc erraret ecclesia in sino,quia tuaicaret esse consensum matrimoniale, ubi non esset.
Fuit tamen ibi dissicultas inter doctores , Vtrum sponsalia. ills promissiones, cum illa copula carnali, taciant matrimonium Non: quia requiritur consensus depr senti, nec illa uerba quae sunt sponsalia, nee illa copula carnalis iis imatrimonium d nonne consensus interior cum uerbis de prs senti faciunt matrimonium sic. Et manne cum uerbi x sine eo sensu ecclesia iudieat hic esse matrimonius sic. Et ideo ut tu habita ista copula carnali,an istaecipula sit signum ad explicandum τ suit consensu, interior, sicut ista uerba, accipio te in meam I Dico P non, sed ista copula cum uerbis illis, accipio te in meam, est sussiciens signum contractus interioris. Et ideo ecclesia tunc iudicat illum habete consensum interiorem,& cogit eos simul manere: D ees,contra, ecclesia errat.Cocedo u potest,errare in lusquae si in t facti, ubi non potest scire interiora. Ad Quaestionem igitur,&c.li rosolutione quae itionis duo sunt uidenda. Primo, quomodo aliquis consensus dicatur esse coactus Secundo, utrum ille eonsensus summat ad mali imonium. Primo consensus est actus uoluntatis, & ponitur regula. Nulla potentia appetitiua libera sicut est uoluntas , pote aeori ad suum actum quia quaelibet tali potentia appetitiva habet naturalem inclinationem ad suum Gom, ergo respectu iri uri non potest emi. Vnde cogi apud doctorem est idemo uiolentam,modo nulla talis ritentia potest violentari respectu suorum actuum, quia ha et naturalem inclinationem ad suo, actus.Vnde dicit Aristote. 3. Ethicorum, T violentum est ius principium in extra passo uim non conserente. Hoc eis dicere ui illud dicitur uioletari, quod recipit aliquid
contra naturalem inclinationem eius: potentiae habent lucis actus secundum natatralem inclinationem: ergo respectu illorum, nunquam poeunt uioletclari. Vnde sicut lapis mouendo deorium, a quocunque moueatur deorsum, non potest uiolentati, sed mouetur seeundum suam in linationem, ita Moluntas . quocunque habeat uolitionem, uel consensum, semper recipit naturaliter, ergo non potest uiolentari uoluntas respectu suorum actuum. Ex quo sequitur quod uiolentum nunquam respicit eauram eis cientem: respicit praecise passum , ita qu 'dii ita lud quod recipit, recipiat contra traturalem inclinati
Est hie dissicultas quam tangit doctor de potentia moti
ua. Vtrum potentia motaua, ut percutere, ambulare, possit
vi in Respondet doctor. st potetutia mota in aliquq modo cogi, quo ad passionem, quia potest eos ad aliquem
actum. Dat exemplum,ut squis caperet manum meam, deficeret u percuteret ilium manu, uel listaret me. tune potentia motiva potest uiolentari. Et ratio huius est, quia potentia motiva est indisserens. Est neutralis ad istos actus ,1 cilicet
sursum deorsum, uel die. Est indifferens ad sex disseretias poestioni . Ideo quando ut,&uiolentia cogitur ad unam, dicitur uiolentari .si uiolentetur potentia motiua, uiol&etur adquietem, idest ad unam passionem quae est detineri. Ex omnibus igitur litis sequitur re uoluntas simpliciter, non potest cogi, potest tamen cogi secundum quid. Et dicou, uoluntas dicitur cogi secundum quid, non m aliquid recipiat contra eius inclinationem, sed quia aliquid habet, pr pro aliquod inductivum fugiendum, quod alias non haberet. Exemplum, iri ueniunt ad occidendum Ioannem nisi accipiat ictam, de dicat uerba, dicit & smulat se consentire, nunquam diceret si posset euadere. Sed dices, quomodo debeo cognoscere ut iste eonsens uti aliquis aestus uoluntatis est coactus seeundum quid. Respondetur et sic debemus cognostere. Primo debemur respicere actum, puta consensum quem habet uoluntas.Secudo quare habet istum actum, puta illud terribile, illud p na-le.Tertio debemus uidere an uir constans, uir prudens, haberet actum talem propter tale terribile fugiendum, de hane doctrinam dat Petrus de Palude,& tunc sic faciendo, O noscimus timorem cadentem in constantem uirum. Et dicitur notanter eadens in constantem uirum, quia si esset timos leporinus, propter quem timorem sapiens uir non faceret,no etias et timor cadens in coiis amem uirum. Exemplum. si quis diceret uni. Audiui et uenitis ad sororem meam , sino capiatis uel desistatis illuc accedere, ego uerberabo vos, si capio illam non est hic consensus coactus, quia non est hic timor e dens in constantem uirum.
ices uolo τ dicat ista uerba propter istum timorem, sed non potest consentire in illa uerba. Respondet, doctor.ui debet habere consensum, dedi eo pse naum rectam, rationem potest habere illum consensum. i. consentire inhoe et est istam esse suam. Dices secundum rectam rationem potest habere consensum mediante metu, puta in uerba: ergo per illum eo sensum potest mereri. Concno.ergo per actum coactum quis, potest mereri per actum eoatium, supple secundum quid. Respon eo et sic,& ibi soluitur dissicile argumentu quod rosea facit Motus, e quaerit se. Vmini quis possit seruare aliquod praeeeptum mere do rata. Contra, communiter isti qui seruant praecema, seruant ad Rigiendam pinam damnationis, ergo coacte sacrunt. quia scutiae consentit ad sugiendum petnam temporalem, ita iste implet praeceptum ad iugiendam poenam damnationis, de se implet coactus. Dicit hic de Bassolix ,τ impletiones praeceptorum sunt opera priuilegiata,de eoniensi circa matrimonium istud n Aeti benedictum, sed debuisset declarasse,dicuntur priuilegia-ta,quia ad ea non requiritur tanta libertas, sciat requiritur ad consensum matrimonialem quia si fiant eoacte illa opera praeceptorum, actue sunt bonae iste autem eontractus matrimonialis, non sic. Istud non est satis: immo sie oportet dicere. Ad actus esse bonos non impedit timor cadens in constania uirum, sed ad hoe et ta ipsos esse obligatos, impedit bene ti mor cadens in conlantem uirum, ad hoc u sint tram latiuisui,uel suorum requiritur Ψ non sit timor , quia tion trania sertur potestat corporis mei in alium .per illum actum, qui est timor 'inae. Ponitur unus casus . uolo i Deus praecipiat isti ut Opiat Catharinam in uxorem sub mina peccati morta lix t iste ad sugiendum peccatum mortale. S poenam aetemnam capit istam: Vtrum stluc matrimonium s Respondetur quod sic. Contra: iste consentie, de dieit ista uerba solum propter nam aeternam fugiendam, ergo hic non est translatio nee da tio, Dico ait doctor, et iste sic contrahit, non propter timoia enae principaliter, sed propter obedientiam ad Deum, de asiectionem iustitiae.Hoenihil valet, quia multi sunt qui non cavent, se a peccato propter obedientiam Dei, uel iustitiae affectionem,ud propter timorem pane aeternae, di propter poenam infernalem fugiendam , ergo ista solutio non est sussicient. Ideo dicitur, ut iste uere contraheret , quia tunem illo praecepto rati reinctum illum tanquam trans.
463쪽
. latiuum qui non esset simpliciter liber, quia Loe ρCecipiendo, dispentat Deus Ualiquis aruis coactus sit ita stativus suo uiri ues tui. I x sacv Nno punctis resut determinare. virum con sensu coae is licui cudectata: um, siti iaciens ad contrahe
.i Respondet doctor ponendo illam conclusionem. nsensus eoactus expressus per uerba depraesenti non est sussiciens ad contraiie rum matri uioniam nisi Deus circa illudi pecialiter diis ni et, di is ei aliter dispensat, quando praecipit
contratiere matrimonium sub talip na , scilicet dana natio .
. ni titii inconcitationem probat doctor tam ex parte cavsae formalis etficimius, di s luas ad hoc Taliquis conseii sussi sui tale it ad atra Ledum matrimonium, OPoit et u illec ueni usi itinere liber, di nullo modo coactus tali coactio ne, sicut dictum est. Himo ex narte ior nive probatur. forma istius consensus est donatio, uel quia ille consensus est donatio suae potestatis uti O in donatione , requiritur P sempersit libertas undo probatur ex parte cauiae elucient ιs, causaei sciens istius contractus, est ille qui initituit istum contractu,& eis ipse Deus. Vii de ipse Deus instituit illum contractum, ut mere libere rat, psi coactu fiat, ut dictum est, Deus non ratificat, quia aliter instituit. unde constat per illa ue ba, Relinquet patiena,&. maiiem, d ad hirebit uxori suae. i. libere coniunctus ea cum uxore scia, adlipere est libererere ertio ex parte finis requiritur sit liber. sitis istius cotractus est prooeatio proliv. de educatio, uel nutritio eius, sed si ista obligatio non ei let libera, immo coacta, nee fierent senerationes, nec boni nutritiones. Ex isto sequitur causa unde ueniunt multa odia inter uirum & uxorem . Ex quo isequitur ergo, P ubi est talis consensus coactus, nullum elim trimonium, quia debet Ese mere liber. . Dicit tamen Minardus de media uilla, τ iste consensureoactus, non sicit matrinio mum. Et ratio est, quia ecclesia illigit ianat persona pro tunci respectu talis eostractus. Hoc non ualet,dicit doctor , sed lora ratio quare non contrahitur hie matrimonium, est ex institutione diuina, putinam ex
parte sermae, euicientis, oc finalis. Contra hoe, dcc.l Arguitur ii iste dicit uerba ista:iste consentit in ista ue
ba,ergo est uerum matrimonium,quia ista duo ,stiberi G- sensus, ta uerba depraesetiti sunt Maia ratio contractus malia moui .ergo em ibi talis contra smatrimonialis.
Respondetur u hic sunt uerba, de consensus, igitur est co- tractus matrininuit. Nego consequentiam, de ratio est quia iste consensus debet elle mere liber, di hoc ex institutione diuina,& non quia eccletia ii legitimat. Dices.postquam igitur dicis u non est contra i , di hoc propter institutioncin diuiua,tabemusigitur semper dicere in uerbis nostris, capio te in meam, si Deo placeat: Rei pol det doctor.istud nihil valet, unde ii Deo placeat est una conditio , quae subintelligitur in uibus actibus nostras, deest eireunstantia cause euicientis, puta si Deuc non concurreret, ego non iacet , si Deus nollet concurrere mecum, ego nuncluim agetem. Contra dices, i altem iste qui se dieit ista uerba, mentitur ec qui se consentit metititur. Ad probationem, isse dicens ista uerba, de iste habens istum consensum, i it quod ipse non dat potestatem sui corporis, & dicit uerba quae expriis in t ictam donationem , ergo mentitur, di non contrairit, tu bene sciti non das, quiano coiisseruis, didicis udas:
i Respondet docto tir iste nullo modo mentitur, quia quutum ea de se, ipse dat potestatem corporis sui idest quam tum ex parte sui, iacit quod in se est ad dandum, sed nodat,
propter impedimentum,& institutionem Dei, qui Deus non uult ratilicate istud.Illud est bene dictum, sed non est solutu. Vnde est notadum ultra,* mendacuim est dicere salium. uel quod putatur salsum, cum intentione decipiendi alium. Ille qui dicit ista uecta, α habet consensum in istis uerbis. rutrum intendat decipere istum Non Tamen bene stit F nihil facit, quia hoc nil ut iaciat , prouenit , Deo non ratiscante hunc contractum, Nini mentitur, Pliadicit ista ue ha de consentit in illis uerbis secundum tectim rationem, e so per ista non intendit decipere. dii tantum timeatur pcina in proximo, Sce.Jiauaerit O r duas disicultates. Prima est. virum timor qui habetur de. ena proximi sui, possit sacere consensum
coactum euia iuuiarium. Ea ulum cce, aad Philippiani: si est philippo nisi eapioso orem
occidam Ioanne.i. proximum. Vtrum iste dicens illa uerba. captu eam in uxorem ει consentiens dicat. Vtriim iit hie e5
seu uix a s,iicut esset respem propriae poenae,quia respectu proprie ponae est consensus coactu . Respondet doctor ad istam quisionem, q, consensux qui
uelut ex timore uel metu poenae proximi non causae conserisum coactum immo si dicat uerba, de conscutiat Merom e hmatrimonium. Ideo non est adeinde metu Ponae proorie, de proximi. Dico ultra P dictu aliqui ut iste mi sensus ueniens ex motu p aae proximi, causat involuntarium, ita et non est sui ciens ad contrahendum matrimonium. Iste modus est muli approbatus . do te, τ consensus proueniens ex metu ripae Moximi, non suificit ad matrim nium contrahendum, qui facit inuoluntarium in tuom trahente,quia cos ei in matrimonii debet eici summe liber. Sed si timeatur peccatum in proximo , de hoc certitu- maliter,&c.JQuaerat secundo doct. Vtrum quis teneatur contrahere matrimonium cum aliqua, ad semiandum eam , peccato, uel
propter timorem peccati inca. Exemplum . Cathalina uenit ad Ioannen dicit illi,s non capias me in uxorem vadam ad lupanar, de ero tornicatrix. Vtrum iste teneatur capere eam 'adseruandam eam a peccatos micationis Utrum s iste di cat, uerba ego cap o te an meam, de consentit ut saluaret ei a peccato mortali, utrum sit uerum matrimoniums uidetur,st non sit summe liber. Respodetur hic per aliquas propositiones, Primo dicit doctor r ii quis caperet aliquam, in tali casu faceret opus multum periectum quia subuertiret isti ne peceat et, praeseruaret iram a peccato, uel a peccando.
Sed est hie dii scultati virum obligetur capere eam in.taliosv de uidetur u se . quilibet tenetur subuenire proximo etiam cpio ad indigentiam corporis: ergo magis tenetur sub , uenire proximo tuo quoad animam, ita isti non potest subuenire nisi iste capiat cam, ergo uidetur et tune detret eam ca
Res inudetur ponendo talem propostionem. Aliquis p - .
. testeue in extrema necessitate respectu pinnae corpora ita, ita si sibi non iobueniatur morietur, uel aliquod periculum sibi accidet. Alia propositio: Respectu anima uel peccati, uel unae damnationis, nullus potest essem extreman cessitate, quia qui tibet potest tibi subuenire, quo ad dimit udum on ne peccatum, ues uitandum,nou sic est de pc a corporis. Cuius ratio est, de capio istam mulierem .ipi an et paei est sibi ii ii subuenite, deponendo malam uoluntate, de ideo in extrema necessitas cor mi is, de non ammae, de ideo in illo casu ille non est obligatus capere illain ita ui s non capiat illam, non peccat, quia non eii casus necessitatis . nisi uia alius non posset subuenire, modo apta potest tibi ips subuenire in hoc casu, de sic piat.opus periectum ruit, des non ratione
timoris, ista subitentionis. Arguitur. Bapti ratus extimore est baptizatus , de consen .sus extimore, tui scit ad baptis ina ergo ad matrimonium.
Exemplum. rex dicit Iud o si no fictas te baptixati,amputat tibi caput, ideo se uenit Sc baptitatur, nonne est uere baptismus Dico quod licet ergo contrahens matrimonium coacte contrahit. 4i Respondet doctor τ baptismus acceptus ex timore ps' uere tenet uummodo iste non sit fictus, quia si esset fi s. i. nolens recipere, nihil reciperet, ea ii non intendat recipere, si iit adultus, noli recipit baptis inum. Ideo dicit doctor, non est smile de baptiis io de matrimoni Baptas mus semper est melioris condiamnis in baptizato. Arguitur Ceaicut in baptismo datur gratia, ita te in matrimonio, saltem augetur in matrimouio. Dico hic quod baptismus dicitur semper esse melioris conditionis, quia iistianum miteste, Atilium Dei per adoptionem, dc de gremio ecclesiae. Loenoniacit matrimonam Matrimonium etiam fit inter paganos, quamuis non suscipiant sacramen tum matrimonii Secundo non in simile, quia superior .puta, Deus ratificae unum, de nonaliud, nunquam tacificu matrimonium via est consensis ratione metui . Rariscat i men si, sceptionem baptissim, ubi si ex metu a dummodo nos: stilo. Est disserentia. quia in uno est datio : in alio non: Ecideo ratificat unum ec non aliud. Tertio quia in baptismo vetum est, quod sit matrimo a
464쪽
recipiendo gratiam: illi quibus dat domino gratiam iri Dei per adoptionem rideo est solum matrimonium peri adoptionem. In matrimonio caritali est uera datio non per adoptionem. scilicet uerum matrimonium. item matri ui
muniam mae cnm Deo per baptismum, elidi tibi ubile, perdaeo gratiam,sed in matrimonio earnali est obligatio indissolubilis:ec ideo non eli i mile.Vnde dicit doctor, in illo qui earet ui u rationis, potest ueti matrimonium per adoptionem, scilicet in baptis imo. patet in paruulo qui maritatur cu Deo per adoptioii ema ed matrina onium carnale, nuq tam fit nisi in habentibus usum rationas, M ideo duo pueri nunquam Ioitu ut contrahete, nec alii potant cottabere cum iptis, nisi
Arguitur scalmor cadens in constantem uirinii , cadit in Ditem, sed sortis dicitur impa uulus, ergo nuaquam erit timor cadens in constantem uirunti Respondet primo Aristo. non habet , vibretis dicatur es.se omnino impavidus, immo ibnix aliquando est pauidus, aliquando non, secundum p recta ratio dierat. Et loquitur, lue de sorti tartitudine uirtutis , de non corporis, tortis ali quando susit,fortis habet tiare,' redi cunctari, percutere, tini te, iustinere.&iici orto secundum re iam rationem aliquando eii pauidus, aliquando impavidus Aene tamen est Uaudax dicit ut ei te impavidit : aggreditur ubi non debeto odi, ut decem qui Vrrediunt ud mille, sunt impavidi
Madaces Sequitur ergo Et imor caden incomtantem uirum,cadit iupia tartem.
Tertio arguit doctor. & istud tertium argumetum est diruscite, nisi ponatur casus Caius in talis. Ecce sortes uenit ad
Calbatanani. N dicit ei, si uelis me caperem maritum. ego te tracta 'optime, dabo tibi unam ancillam, quae omina ra
ciet,&dabo lata quae petes. Ista iub conditumibus baudis, eapit illum in uirum. Vtium sit matrimoniums Respondetur,quod ite. Contra, si caperet ipsum propter terrorem uel p s,non esset matrimonium, ergo ubi capit per blanditias, non est
Rei pondei doctora: aquae eueniunt propter terrores , magis havent de inuoluntario quam uoluntari sed illa quae veniunt de blanditiis magi habent de voluntario quam inuo. Iuniario propter affectionem illarum bonarum conditioni Ex quo sequitur,Ψ illet amicitiae,vel amores uel obedientiae quae ueniunt ex bonis conditionibus, scilicet blanditiit, magis durant, quim illi amores qui ueniunt extimore: ut siquis dicat alteri, dilige me, uel ego te uerberabo. Ecce iste amor palum durat si autem ille amor oriatur ex hoc τ na fiunt illi personae magis durat: quia unus amor sci icet primu ,parum parum habet de uoluntatio, di multum de inu luntario. in alio autem est oppositu: apeetatus sensitiuui temper prosequiturdelectabilia de natura tua. Ad ultimum argumentum in quo fit quaestio de matrimonio facto per parentes, di etiam per timorem paremum .vitia tale matrimonium teneat. Ibi sunt multae dissicut tes: tad bent practicari per casus. Primus eii in Catharina quinque annorum: rtes lex anno tu parentes ueniuntarat et Sortis quaerit uultis date si iam filio meo Respondet, lic: & e contra respondet.Vtram sit matrimoniums Nullum quia non missi esse matri uionium uiuiit consea ius liber inret con: rahetes, sed inter illos non est consensus, quia nota habent usum ra .rionis. Idcodice , uolo ut tam sit quam filius habeat usum rationis. iura sint quatuordecim uel quindecim annorum. Vitum parentes possint contrahere pro istis s Dico ut iam dictum eit, nunquam pollunt contrahere pro is iis , nili appareat consensis illoruit . Exemptu. patet, F mater, pater uniusti mater aliemus, sunt patentes filio.&filiae, dieit notet u lix, uolo capias istum in sponsum, pater dicit lilio, cape illam in spontam filius & filia noti loquuntur, uides ut interpretatio e e sentire, ideo intelligitur ibi ei seuerum inaui monium: tu invisat per consensum parentum, sed pex coasenium contrahentium inter proatiues Si autem loqueret tur.tune non esset dii sicultas: tunc patentes dant sacramentum matrimo tui, di isti contrahunt
Dice .uolo usius,& filia renuant. Vtrum tunc pater, &mater possint eo tabere pro ipsis: Exi pondetur, u, non est mai rimonium. Dice cotitia. parentes consentium: e so filii debent contentire quia tibi debent obessire parentibus: ergos non eonsenti ni peccam Res vindetur ut illi auctoritas apostoli in qua dicitur, Ostorto filium obedire patri in om .
sunt deuols e uersationi , quo ad illa quae sunt morum respectu praeceptorum Dei,& lidei: in aliis autem non . tu istis autem uia debet elle contensus liber, non tenetur illidi obe- .. dire, nec in tuis quae pertinent ad aliquas obligationes, filius
non tenetur patri Obedire. ut si pater dicat filio, uolou si, presbyter: hi ius potest dicere.nolo, sine peccato. volo ui s.
resigiolus, lo. nec pecca Suscipere omnes, uti religionε, sunt obligationc .
Ibi tangit unus doctor unam bonam diis cultate i. Utia matrimonium poli et fieri per literas. ut dux nurgundiae, nopotest ire ad brabantiam. scribit Catharint, caro uox in uxorem . Dicunt doctores eommuniter, ite. Sed est disti liai utrum sit matrimonium quivi primum ille utere seri tuo: uel quindo cit hic matrimonium s quo debet eue e sensus
mutuus quando erit matrimonium. Non erit matrimonium
quousque illa legens literas in hoc consentiat. Ex quo sequatur,w quis potest reuocare tuum c5sensuna, ut pote, iste scribit,di antequam literae perueniant in Brab . tiam , reuocatu praesentiam testium, se nullo modo est ibi
In ex triges mam distinctionem, qui to tor duas quaestiones. imma , virum
ad contiacium matrimonii, requitatu consens ut sequem rationem nou neam. Hoc eu quaerere virum iit contractus matrimonii, ubι ali uis contrahem ' - Dum decipitur circa Personam cum qua lecticiarair M. ere. ut puto, iste credit contrahore cum Beri haec contrabit cum Cattiariti utrum ibist contra tui matri
Pro declaratione istius est notandum, T iste cotractu matrimon aus,cii contra x dationis non libera is, quia te exispectatui datio. Ei adeo communiter dicitur,do sidus: de ideo ι uelimus uidere quae sunt illa quae impediunt contraiachim, uideamux illa qua impedirent donationem, quia Gmnia qua impediunt donationem tua et iam impediunt cottactum istunt, qui est datio:Vnde regula et Onum ignorantia, uel error de conditioneque requiritur ad donationem, uesvolitio item seu uoluntarium impedit ueram donationem, de petr consequens impedit contraciunt matrimonialem. Exemplum. Icte intendit clare pauperi, qui tamen est diues, ester tot in conditione, ec circa eonditionem, quae faciebat uol tioncma. tua incitabat ad dandam. scilicet paupertas. ideo nulla est ita donat imalle diuus qui sub nomine pauper aris racipit, non potest. terii re quod capit, quia non est eius. Ex quo sequitur corollarium ui omnis error circa illaquet per se iacium contra itum matrimonia. emampedit simplici, ter matri inon iuui voae quando loquimul hic de. ignotantia loquimur de ignotamia prauae dii pontionis,& non pur iegationis. Ignoratu a pratiae dispolitio mesi iudicium erroneum. uel salium uri ico esse a Lati iram & nou est. Dicit ultra docior ritia sunt quae per se uidentur tequiti ad matrimoniurat,puta petiona. t libratas ex parte personet, requiritur mutuu contensus, quia matrimonia non Elaudicat. Ainus consenius non potest fuere tria: ramonium, quantumcunque ego consentiam per uerba praestati, alia non consentiente, nullum est matrimonium. Ex quo sequitur,l ermari seu ignorantia erronea circa aliquod istorum, impedit simpliciter matri mum, Exesum pro Prin Sortes credit contrahere cum' neri lia. N adducitur ei Catharina, nullus est hie com tactus. Istud declarat doctor in omnibiis contractibus. Vnde ii quis credens emere aurum,& loco auri daretur aurichalcum, nulla est hic uenditio uel emptio .Ponitur regula. Quando est deceptio in substantia rei, uel error, talis error uidetur impedite contractum
Notant et dico in iubstantia rei, si quit diceret uendo uobis
unum vervecem tamen, non est ita bonus ut credo, uendi μquia non est deceptio in substantia rei, sed inconditione. hi quando dicitur de Iacob.& Lya: edens contrahere cum Rachel, inuenit Lyam Sibi sui tuerum matrimonium, uel
465쪽
co, et non est inconueniens' peccauerit, tuta non erat confirmatus. Dico tamen Ulicet commiserici omicationem, notamen commisit peccatum fornicationis, quia iste inuincibiliter credebat has te rem cum sua, de ideo ista ignoratia in-ν,3. sinis uincibilis, excusabat a peccato, non excusabat qui ii tulit et semicatio, tamen non erat peccatum formicationis: Et ideo - m m. dicunt multi ,σisnorantia inuincibilis, non solum dicitur quando qui, non iacit quicquid potest iacere ad uigienduin ignorantiam, sed uenit ingnorantia inuincibilis, quando quis facit, quod consuetudinis est, tamen illo ficto, cadit minorantia. Dico ultra quod Lya postea sali uera uxor eius, quia postea ipse consensit in eam , quando Iaban dixit, non est consuetudinis , quod minores praecedant antiquiores, sic in simili Iudas, habitans cum Thamar , commilitiane sium, sed tamen non peccatum incestus , ista peccatum so nicationis. quin tuo credebat eam meretricem, α
Secundo dicit doctor, erroretro libertatem, impedit matrimonium. Exemi, lum ut Sortes et edit conlidere cum Catharina , quam credulibetam,quae tamen ea serua, nullum
est ibi matrimonium. Li ratio huius ea, supposito et tertius non est dominus sui corporis,i. respectu potestatis sui corporis, Asi non est dominus potestatis sui corporis. quid potest lares nil, LIdeo non est hic mirimonium. Dicit ultra doctor, ui seruitus est conditio mata, impedimuel tolletii potestatem sui corporis , di se tollit unum quod
principaliter requiritur ad mammonium, ideo impedit mλ- trimonium , O error melioris conditionis , nunquam impedit matrimonium, ut si quis eredit contrahere cum P upere, quae est diues, hic est error melioris conditionis, credat contrahete cum mala, di contrahic cum bona, hoc non impedit. Tertia conditio est:τ matrimonium nunquam est nisi de mutuo cinuensu, ideo si unus consensi is deficiat, tuhil iit, nul tum est matrimonium.Exemplum sortes dicit uerba de praesenti,&n consentit: Catharina dicit uerba de praeserati, de eonsentit.ci edat tamen istam ille contentiat, de non cosentit. Virum sit matrimonium Non, quia iste contractus claudica Nam deficit ullus consensus. Dicta tuus ciciet ista C tharinanita sitit decepta: rnitatur eum sorte, quia sortes, non est maritus eius periecte ergo.
Respondetur'uidetur Φ simpliciter tarnicetur, sed non
committit peccatum Minicatiouis, ibi nicatur, quia habet νε cum non suo : tamen non committit peccata iamicationis, propter ignorantiam inuincibilem: iuia credit illum esse matrimomo tibi ligatum,& proprium maritum, quia non Pos
simus cognosint ea interiores.
Ex quo sequitur u proles quae haberentur illo medio, non
ent legitimi. N. Dices, pono sum, piste tres postquam habuit uoluptatem suam cum Caibatina,venit adeat dicit ei, Unu
quam habuit consensum cum exin id faciet mulier Respondet doctor ponendo duas solutiones. Prima est , vleuis est cor tu qui cito credit, ideo ista mulier scilicet Catharina, non tenetur credere uobis iiiiii ita iaciliter immo mahis debet et credere ut ipse m. is tunc mentiatur, dicendo taa uerba, im quando fiebat iste cotractus matrimonialis et quia hoc magis ueris te est. Et ideo consilium optimum est; ipsa non credat, de maneat cum illo sne scripulo. Sedu in habeat istud iudicium,eredo et ipse dicit uerum. Quid debet sacere tune Catharina Respo et doctor, in stante ilia conscientia, non potest reddere debitum, qui e exponit
periculi, peccati morialis,quid fiet et igitur: utrum teneatur,edἀere debitum Di eo et nunquam sim hie debitum, qui
nulla donatio. Si reddat utrum peccet peccat stante illa co scientia. Consilium estu deponat conscientiam,&teneat livse mentitus est. Dice virum diossit recedere stante illa co-
scientia. se dimittere illini, Respondet Doctor, et mirabilis gaest inter doctores, mirabilia perieula sunt hie, quia si
ista recedat, exponit se periculo istineationis, nec etiam potest manere cum ista, quia iudicat in ipse mentitus est, de ponit te in alia mala eonimentia tu beandorsorte Sortes mentitus est,ti se iteri reddendo isti debitum, tamicatur, quia reddit non suo Si reuertatur ad illam, reuertitur ad no Litu. Pro omnibus tuis, securior pars est deponere conscientiam
istam, &credere quod ipse dicii sinum .die do se nocons see. Contra. ista iudicando et ille dicit salium, lὸ sicit, Diaille dicebat uerum, nonne illud iudicium est malum Et se ui 'detus tenere dominus Ricba usu non uidetii debeat uato uel recedere. Breuiter istud iudicium mutetur, licit sit iudicrum filium, non tamen est peccatum, quia ipsa tunc babe: illud iudicium iecundum meliorem conditionem, pura pquando contrahebat, non mentiebatur, & semper debemus. iudicare ad meliorem partem. Ecclesia semper cogerat istos ad manendum:&ideo ecclesia errat in istis sitae sunt iacti sepe numero.&hoc intestigitur dummodo no sit matrimoniuclandesti utim, quod ecclesia nou approbauit. Diee .uolo se sortes durante illo tempore, capiat unan In aliam,eum qua uere consentiae . Respondetur, secunda est uino uera uxor eius, & non prima, sed tenetur ad magnam testis omnino n. tutionem circa primam. Primo ista isona. s. uxor est et se, hibitum is quia perdidit honestatem suam de secundum P euissa, tenet ut ad restitutionem, puta P si iste non contraxit eum una alia, tenetur ad restitutionem, puta consent ire cum ista, ut Pddetur illi quod inuincibiliter credebat ei te suum. Et ad reco- Aerr. --
pensationem illius quod dab' scilicet corporis proprii quod eo tam .
dabat Si aut cotraxerit, tenet ad aequa.e. N ad aequalia rectitutione, sed per se non potest,quia ii contraxat ei, alia mulier ideo tenetur procurare de conditione matrimonii, pura quae rete, de procurare ipsi aliquem bonum maritum. Alio modo non potest satis iacere si ueniat ad coniellionem, a. sessor debet inducetem consentia tineam, si non contraxit citin alia,& si nolit, tunc conseior debet illi dicere, st pro xret ei de marito.
Ex quo patet quid dicendum est de illii qui deflorantvit
sines non tamen sub modo com actiis, quia non dicunt ei quod capio te in meam: Regula de restitutione eii in anti
qua lege & adhue nunc est: non ae obliget secudum quod est
ueteris legis,sed seeundum quod ab ecesinae ii ordinata, u det illi dote n. secundum statum illius. si argumentatur contra solutioneni illam, &αὶ Arguatur sic, expectatio alicuius magni boni, non impedit donationem ergo ubi ista mulier expinat tibi date potest tem sui corporis,non impediret donationem illam qua ipsa
intendit facere, ut do tibi scutum, speransu des mihi eq)iu, sition des equum nihiloni inus ista donatio quam ii, tacto x. . tenet: Respondet doctor, ui uerum est, expectatio magiit - tam quod creditur futurum uetum est ui non impedit donationem istud non ivit in matrimonio et quia non ea expectatio, aliqua per dictum suturi, sed est donatio praesem, ut praesen inualiter detur quia dicitur do ut des, A ii non si des, totum nihil ualeta non enim dicitur do ut dabis. R ιτατ io Lux RE duo argum vnt de bened aio s. . ne Iacob quam Isiaccredebat dare Lias, eryo iste credens contrahere eum Berilia, & tamen est cum Catharina, con-Ρ se Lit. Responitetur hic et multae sunt iblutiones quat recitat Lyra,re Altis. quomodo Iacob emerat primo genitura. tamen non est idem de benedictione & matrimonio, quia in matrimonio est datio mutua, sed non in benedictione, qui ab edictus non requirit benisicere. Ad aliud argumentum de baptismo, pinans aliquem et edens baptiore alium, baptizat, ergo contrahens cil una
e eredetis contraliete cum alia trian minus contrahit. --
Respondet doctor et communiter baptizans, intendit bap tirare persoriam sbi praesentem, etiam dato si item haberet intentionem oppostam in uniuersat i, eodem mouo sicut di nxi de ordinatione in ordinibus, ut cum dicit episcopus, non intendo ordinare nisi illos qui sint de dioeces mea, ego qui non sum, ptas to in ordinor, quia inse cum uenit ad me, intetulit in me particiliariter , di sic talis indiget solum te-l bilitatione . Ponatur unus ea sus, supposito quod ba tirans habeat intentionem baptirandi; de habebat intentionein solum baptizandi sortem. & tamen est Plato. ut romtune bapti at. Videtur vin illo casu non baptitet, quia est
error circa personam, de indeterminatam intentionem.
s Eev Nob quaerit doctor.Vtrum inter uirginem Maria, τ'
& Ioseph suerat uerum matrimonium Pro euius declaratione primo ponit talem propositione. Inter Ioseph, de Mariam sui tuetum matrimonium. Iaacou- cluso probatur multis auctoritatibus, de in sacra scrinytura, dic.
466쪽
si dicax, tura . nonne erat praeceptum de contrahendo nisuinioni uni hoc reicite & multiplicamini. Dico. dico
v se, de ista sunt pro me, scilicet quod inter scis. Λ, & Mariam suit uerum matrimonium, quia uolebant seruare prx centum. Dices ergo uirgo gloriosa illo praecepto cenerali tenebatur ad matrimonium et Respondeo , u non est inconum.
nimis hoc eoncedererimmo ii eut sumus obligati ad illud preceptum, ita ta virgo gloriosa, de alii, sed est praeceptum ais matiuum, de ideo licet simus obligati, non tamen pro semper, sed ubi necessitas eueniret. Dices none habetur aluiuod aliud praeceptum speciale de eontrahendo mari linonium: Respondent hie doctorei,& doctor noster, si e puta ur non solum erat obligata illo 'raecello generali, sed praecepto speetali sibit ei dictum, et obligabat m contraheret, di istud omittitur. Nam in lege ueteri, steriles maledictionem accipiebat, di uir eo gloriola tenebatur sugere illam maledictiouem, et so&sterilitatem. Pro declaratione isti .est notandum , ui steriles recipiebant, Sc habebant maledis ovem poenae, quae nihil aliud erat nisi opprobrium, ita erat in opprobrium steri is, di illud opprobrium,erat illa imma duae inserebatur. vii glori si libid opprobrium uolebat nigere, ideo uidetur quod habebat unum praeceptum speciale circa illud scilicet contrahendum matrimonium. ne esset sterilis . Et illud probatur multis audistitatibus, N aliquibus paruis ratio ilibus ciaris. . sed . est hic una ratio de dimone. Dicunt aliqui do mi
Oportuit uirginem gloriolam contrahere matrimonium. licuit & congruum fuit, ut ministerium benedictae incarnationi , dc uirgiui gloriosae lateret daemonem. Nam per hoe , u ipsa erat iuncta eum Iosepb, daemon non potuit cognoscere qualiter saluaretur ista uirginitas. Iri,ctor dicit quod haec ratio nihil valet. Nam daemon uir
tute sua potest cognoscere uirginitatem, de in tetralitatem:& omnes actus tam interiores,quim exteriores c Deus uel let concurrere eum daemone ad cognoscendum illo . D x cu Nno articulo Restat nunc uidere quomodo Vinis uis ut so gloriosa potuit eontrahere matrimo muni, & arsui Diu ris turia c. uirgo glorioiaemii erat uotum uirginitatis, e Non5.- ιν sine poterat contrahere matrimonium.Respondent do res ad ινι-- antecedens primo: deinde ad consequentiam. Primo est opimi nio Ricbar.qui dicit, ui uirgo gloriosa uouerat uirginitate sub conditione, puta si Deo placeret. Dicit doctor π ilia e ditioni hi luset. Unde ista conditio, si Deo placet,eii conditio respectit causae essicientis respectu agentis principalis, puta Dei, aut intelli itur in omnibus actibus notiri simplicite. uel explicite.Unde ista conditiosi Deo placet, non mutat. nec uora nostra nec proposta nostra, aeli penitus non poneretur, ego uoueo uirginitatem, est absolutum uotum, u ueo uirginitatem si eo placet, est etiam uotum absolutum
auia tua conditio si Deo placet, nihil mutat,quia nihil posimus, nisi Deus uellet, uri concurreret. Contra,omnes dicunt v sunt aliqua uota conditionata,
et nunc diei, * ista conditio, s Deus uelit , non facit uotum
-- eo monataui: Respondetur ruotum dicitur condition
tum, quia conditio caderet super factum, uel iaciendum, aut non iaciendum & non ouando conditio respicit agensimuc pale. ego uoueo Deo dare unam candelam, si det uel ti ficiat Loc Et dicunt coiter doctores Tissa uota conditionata non obligant nisi conditione adueniet e. i. sic oditio eueniat obligant, ut ego uoueo Deo dare unam candelam, si inuenero equum meum, si non inuenero, non teneor. Ei uerunt
aliqui qui dixerunt v, ista uota cunditionata non debent fieri, istud est filiissimum. unde per uota conditionata, magis ostendimui potestatem Dei.& liberalitatem, imam potioruabsolutum. .s des iaciam talia, signum est, quod in potesta te Dei dare si uelit,uel noti dare. Dico ergo ui absolute uo
Dicit dotior ut virgo fecit uorum uirginitatis absolute, non si Deo placeret, uel non. Sed ni aeteres, quid est uouere uirginitatem Vtrum uirgo
otio secerit uotum de non contrahendo matrimυnium, uel solum uotum feeerit uir sinuatis seruandae. Respondetur: uirgo gloriosa nunquam iacit uotum de no' - eontrahendo matrimouium iecit beneuotum de uir ina a te seruanda unde uotum de uirginitate servanda est propositum. quo quis 'romittit Deo, nunquam habere copulam carnalem, seu acium libidinosum.
Tota difficultas est quo, istud uota uti initatis poterat stata in cotractu matrimoniali. Et arguit sic t omni covini a
trimoniali est obligatio ad reddenda debita, sed istud pro
positum puta uelle reddere debitum, non potest stare cupi posito, per quod qui x proponit, nunquam habere copula carnalem: ergo non poterit ita re, quod virgo tuerit uirgo, de
Respondet doctor ponendo aliquas propositiones. iPrima. Contra bis matrimonialis est obligatorius. csido dico,et non est obligatorius ad reddendum uebitum, puta copulam carnalem. Dico tertio m est obligatorius ad reddenda aebitum, suppleti petatur. Vnde multum distetunt ista duo i. unum est abi utum N al: ud conditionatum: unde una obligat absolute,& aliud sub conditione, di quando aliquis est certus, quod eonditio ista nunquime ueniet, nonne potest se obligare si ab tali conditioilesit Sed virgo gloriosa iecura,&certa erat a sancto spiritu, te obligabatia reddendum debitum si peteret,quia tua sciebat ilisi, nunquam petituria. Est tamen notandiun,quis d de ratione matrimonii n5 est ista obligatio ad reddendum debitum, sed de ratione matrimonii, est dare potestatem sui corporis respectu copulae earnalis, idest, quae potestas respicit copulam carnalem. unde 'iuit hie des sapud multo suociores de ista datione rei pe copulae. Ideo dare potestatem sui corpori, respectu copia is . Le carnalit, potest dupliciter intelligi. Uno modo quod detur ita potestas, quae poteti exercere copulam e ina a. de se debet intelligi. Alius sensus est,quod det ut potesta, respectu copulae carnalis, idest o detur usus illi ux potestatis, di se non est de ratione matrimonii: unde ut so glorioca dediti testatem Iosethrsed non dediti ibi usum istius potestatis,
quia hoc non est de ratione malom nia. Dico tamen T contractu, matrimonialis secundum, r communiter nunc tit. in 'ueritate fit, dando potestatem. ει uium: ita quod olim contrahelix matrimonium . dat potestatem sui corporis, di cum hoc proponit reicie uium, ei ciare. anicia istud petere , uel dare non est de ratione matrimonii. Vnde notum est, u ista duo pro 'o iri non repugnant ad anuicem, Pueta proponere, nunquam habere coiria iam carnalem, S eum hoc dare potestatem respou corpori :secudum iacit matrinionium, se primum.f. 'm pulier nunquam habere copulam carnalem. fa - cit ut Sinitate iii: erro matrimonium. & uirgamo sinui stat di ideo uirgo gloriosa, nunquam fuit obligata reddere debitum sed solum obligata si peteretur,&sciebat ut non per retur. unde istud u cibum quoniam uirum noue nosco i.
ptopotui proposito,quod ea uotum, idcii propolito propitii cum promistione.
Quomodo igitur poti iticontrahere matrimonium, dcc. Est notandum, et dicit ibi Attilio. u scut a tantio istima contraxit matrimonium, di habuiti peciale pret eptuni per reuelationem fantia spiritus cita ctiam per reuelatione sancti spiritus teeerat uotum de uir g uitare. Ideo dicunt doctoresu illa erat obiis Maiiam euotum uirginitatis per illam reuelationem particulas em a sancio spiritu iactam: eo quin Christus nasciturus erat de uirgine. Iuxta illud. Ecce uirgo
Ex quo autem habemus, Ece Junde dicit doctor, ut habetur Mat. r. an;elui instruxit Ioseph de cimtrahendo istud matrimoni v m. misi is a sancto spiritii ergo i tortiori uirgo gloriosa no is erat instructa, quia istud mysterium incarnationis, , lirius bene lictae concertionis, magis pertinebat Mariae,quam Iose θ:e eos scit epissae it instruetiit, ita illa similiter. & milito soli ius. Vnde est
hicnotaudum, et non solum uirgo uouerat uirginitatem, in mo etiam ille sanctus Ioseph uoueiat ut initatem: ideo vitones perpetuo ambo in uirginitate mantemini: Ratior ad pacem viri cum uxore, nonne iustum est ruir de uxoriinterii res conditionis ergo congruu erat ut soleph suill et eius M eo ditionis eum uirgine, de Maria erat ui o: ergo εἰ loseph Contra dicentes V loseph erat iam sellio contectus. Di eo ui erat uir putato, Ec saltis, de non ultra quinquaginta
annorum, sed depingitur antiquia quia dies bonarum Operationum computantur, & non malarum . quia maledictus puer centum a inorum. i .qui centum anni, uixit, de est adhuc pueri rat antiquus moribu , de sapientia, sed nouaerat .
Exemplum istius, eccili at doctor exeniplum. Quomodo potest dari potestas corporis, de non usus. Nonne datur usus aliquando non dando proprietate illius rei Loco equa meu quo ad usum, d. non ad proprietatem. quia equus manet mihi. Etiam potest dati proprietas, non dando utimi. Et ista datio proprietatis, uel
467쪽
ta n ex mplum. ι .l Dicit doctor quod hoc exemplum patitur calumniam. non ita communiter fit, in detur proprietat, no dido usuin, Gut communiter sit da ousum, seruando proprietaten Iste promisit, immo iurauit quis d capiet istam in uxorem deinde postea uouet, quod minquam haberet copulam eam Iem: uenit ad uos quaerem comitum: dandum est ei consiliu quod eontrahat, ne sit periurus, de illico seruet uotum, de intret religionαm.Consummate sponsilia est seruare promisia sum iactum mulieri. Consumetiatio matrimonii, si perco
pulam carnalem. Puta adultera, scri inter adulteiam, de dortem est uerum matrimonium : lineri mulier per adulterium perdat usum, propter peccatum suum mon destruitur tamen ibi matrimonium, quamuis illa non poteti petere, tamen uiro petenti,& non adultero ten tur reddere debitui Contra ecclesia iacit diuortium. vera est quo ad usum. sed non quo ad matrimonium. RHT A τ soluere aisumenta unde primum argitinentum est solutum Secundu in argumentum est argum tum commune, quaerem de rogenie uirginis Mariae, de Ioseph. vii sierant de eadem trini uel non. Doctor allegat duas opimo nes dicit quod aliqui dixerunt,m erant de alia, de diatri bu Ioseph de Nathan uenit : qui erat filius adoptiuus D
Liritie dissiculta, de filiabui Sihbaad. Isti duod a leg t,
est magis contra eo ,quam pro ipsis. unde erat lex, pquando filia debebat succedere in bonis patrix, quod ipsa non poterat capere sium de alia tribu,ne haeredita, transtet de tribu in tribuni. Tunc dico, quod uirgo plotiosa erat unica si- Laioachin: Anna habuisti s maritos tamen aquolibet habuit unam solam filiam. unde de Ioachin Mariam habuit: e illa uirgo debebat succedere bonis: c evit Ioseph: ergo Ioseph erat de ilibu Iuda: ergo dc uligo Maria erat de tui
Item irruitur sie, in matrimonio uirginis gloriosae, se sancti loseph fuit uerus contra ilia matrimonialis, de ille contra ctui habuit ista tria bona, de tamen non et ant data in recompensationem perditionis usus rationis, cuia minquam fuit perditus usus rationis in uirgine glorio per istum actum, quia istumacium, nunquam habuit. Item arguitur sic tertio, in somnio perditurusiis rationii immodiu perditu deo dicebat non dissere amiserrimo, nisi pro medietate temporis puta quido no dormit. In dormiendo illi &miser non diueruntiquare quilibet eorum caret usu rationis. Disierunt ergo solum protῖ-pore quo utuntur, uel possunt uri ratione: in iis uno ergo caremus usu rationis, di tamen propter hoc non sunt data n bis aliqua bona in recompeia rationem illius: ergo a simili nἄsunt nobis data aliqua bona in recompensitionem perdi tionis usus rationis,in actu coniugali.sDicitur,m sunt, Se ii spondet ni e R ichar.* in recompensatibnem perditi nis usu, rationis in somnio,data sunt nobis aliqua bona, scilicet duo, uidelicet necessitas naturae,& con rtatio organ rum: ista parum ualent, nam ne ilitas naturae, de contortotio organorum, bene fiunt in somno propter lioc, quod spiritus intonino, c quiete, reuiuiscunt,& rei bollantur, & hoe non eii propter perditionem usus rationis in semno:in labore peiduntur spiritus uitales: in somno recitantur, & uiui, 'ν scunt a regenerantur,i hoc non fit propter ratione perdi- r quan- tionis usus rationis, sed propter ne iii ten Aliter dicitur, qudd non patitur, decl
iuxtit docior. vitia in matrimoniosnt tria bona, scilicet iides, proles, de sacramentum. unde capitur hie matrimonia pro contractu matrimoniali: ita uod sit sensu .vuum in contractu matrinionia-li,sint ista tria bona. iides, proles, di sacramentum. Hic dic a est opinio Richaidi. Pro de Haratione istiui est notandum, contractus matrimoniali , ein contractus obligatorius, puta ad reddendum debi-xum si petatur.Vnde quando reddit debitumine perditur comuniter usus rationis: ira quod deficit hie diicietio: homo tendit ad bestialitatem: εἰ hoc dicebat Aristo. 7. Ethici quod de lactationes tactu ,& maxime coitus, rapiunt rationem, et prudentit,& sapientit. Et istud etiam uidetur dicere Au rustinui quod interomnes delectationes , ' uae rapiunt intellectum sapienti ii sint isti delectationes tactus,&coitus. Istud
concedunt omnes: tam Augus . tu ni Arist quod hie perditur usus rationi . Et quia impeditur usus rationis, congruuest. quod in recompensationem illius detur, aliquod bonum. ideo issa tria bona sunt data matrimonio, in recompens xionem illius pei ditionis usus rationis . Do res omnes amii ui uolunt hoc dicere.
ira istud aiguit doctor, puta et ista trii boris sunt dati
in recompensationem illius poditionit usus rationis: Primo arquit sie doe. si Adam non peccasset, ita statur innocεtiae initiiset, si istent uera matrimonia re habuissent ista tria bona. ectamen non sitissent in recompensationem perditionis usus Gaionis, quia hic non fuisset perditus usus rationi propter quamcunque delectationem:ergo maledicis domine Richard non dico quin in statu iunocentiae si issem delectitiones: immo si isset . sed non contra rationem insui usculi. propuli tumor iuuialia quam ita Gaz. . Respondet adliue Ricb. Dico tibi, ut non est smile de s mno, di coitu,quia in coitu perditor usus rationis, saltem Lebetatur N post istum actum non sertificatur usus rationis, uesimille ius,ininio adhuc hebetatur, bc ispenumero magis hebetatur percipimu aicilli,qui dediti sunt adhoc etiam uendunt omnia pro implendo actum illum, sed tu somno est opipositum,quia licet in somno perdatur usus rationis tamen
poli actum somni omnia rei ilamur, c ideo non est si lede perditionibus in iis, in istis duobus actibus, ῆAd quaestionem: ergo dico, S a Respondet doctor ad istam quaestionem ostendendo quo in matrimonio dicantur ei Ie ista tria bona. supponit primo, bonum, de pelisectum idem sunt. supponit secun ,l d plex est rei se orei. intrinseca de triniec . Vnde plectio τὸ,βα. icti inseca est,quae si per formam, hoc est dicere, ut persectio
intrinsecaret in uuae uenit ex partib. quae componunt rem,
de secundum, ν illi paries se ii aerit in persecti a ne, ita persciunt reni. Et quia torma est sempit periectior materi ideo sorma dicitur magi perficere rem pei sectione intrinseca. Et illud magis declarabitur in materia de beatitudine, ubi quaeremus utrum beatitudo si pellectio animae nostrae. Alia est pei sectio extrinseca rei,siue aliae causae a materia, deforma, ut finis, te causa eiiiciens sunt periecti nes rei e trinsecae, S uo intrinsecae, quia non ut tegra utem.Vnde di- ple I cit, et coiter ponitur duplex suis, propinquus, eo remotu . mi. R motus est periecti ,q propinquu , quia propinquus iae ordinatur ad finem temotum,& io finis ultimus, de romotus
est la periectior. Practio: hoc doctor in i sito isto. In matrimonio sunt tria, est indis lubilita . in igatio iudii lubiit, secundo ista oblitio iudi sibi ubilis fit propter duos ἀ-
Des i. piopter unum huem propinquum, te propter aliure motum Finis remotu istius obligationis est procreatio fit,
ει ὰ bene procreandam prole debite educanda, requiratur fidei, de s delitat: ita φ iiii obligatio est indissolubili , ut habeatur stalitas inter uirum, e muliere. Et quare oportet habere sdelitatem inropterprolem procre dam, do debite eduondam, ista duo fidelitas i Ec prolo, sunt persectiones e
trinsecae, seu duo bona extrinteca ipsus matrimonii, quia finis,& causa efficiens,sunt persectiones extrinseca. Rectat igitur uidere de tertio, puta de sacran to quomo cum Lei do sacramentum est unum bonum matrimonii . Et arguitur si area se ante institutionem sacramentorum quae fuerunt a Christo instituta,erat uel si matrimonium. c in ibi non erat sacramentu: ei γ sacramentum non est unu bonum matrimonii. --u sis, iii ridetur primo. a doctor capiunt hie sacramentum lar auitos no alicuius sacramento momat timonium, uel m-
dijolubili tax matrimonii. est lignum alicuius sacramenti: io ista indita olubilitas, uocatur sacramentum, uia ista iudi stolix Livitibilitat ea sis usi alicuius necam euit, putatii lignum coniunctionis Christi, cuni ecclesia, ut coniunctio est in dissolubilis. quia ii sui e ad finem seculi non de cie: iponsi Christi,
468쪽
ideste eo, eum qua Donsu Christus emit coniunctus,ue .ista in dii solubilita, respectu matrimonii, idest respectu i situ, obligati uux eliquas ut ideo uocatur persectio iu-
Ex istis potest nune concludi, quod tris sunt bona matrimonii. Hic uobligationis ipsiu uui S mulieri :duo ii nil na extrinseca,& unum eii bonum intrinsecum, scilicet indissolubilitas, quae se habet lespectu illius obi pationis quas sorma vocam doctores scut iris i. ter nos communiores te habere is uti ima ideo diccbat Alisio tuo pitulo de diffe- entia , quod genus se babet, ut materia, A disicienti x, ut
a si tamen ibi aduertendum, qudd fuit controuersia ma- sua dei ita indivisibilitate iliter omnes an uiuos doctores. Vnde dicit Altisodo. quod matrimonium iu quantum m trimonium , significat coniunctionem Christi cum eccl. ita, sed maetrimonium spirituale.Lante copulam camalem ligni ficat coniunctionem Christi cum ista, uel ista peridua. Sed matrimonium conium matum.i.post copulam cainalem, ii iii K- eat benedictam coniunctionem, sive unionem humanitatis
Chii ii, cum uerbo diuinoidi multum errat ille dominii, Altilio ii boe' dicit,quod licut ista unio humanitati, ii uerbo diuino en indis, ubilis uia matrimonium consummata est indissolubile. Notum est, quod ista unio, fuit semel distoluta. Nam in triduo humanitas non siit uiuia uerbo diuino. Velum est, quod nuia quin diuauitas dimisit partes talentiales, scilicet cornus,&animam, sed tamen dimisi humanit tem quia Chri ilux in triduo non ivit homo: conisa ma i-srum sententiarum, tiscinit illa uni odii soluta inter i liduo, de uere contingens si is Christus est homo: ista aut ueste lentialis, Sortes est homo. Dicit ultra, ii, matrimonium spirituale, idest ante copulacarnalem sigius cat unionE Chi inicum ista peii a , flaea dissolubilis, quia per peccatum dissoluitur umo Christicum ista petion , rei demio gratiam . ita dicit quod in tramonium ante copulam cali alem est die.lubile : putas aliquis istortim intret re ira ouem : in Mando religionem, non esii plus matrimonium , & ibi ituram ut tham diis
Sedyropter argumenta uideamus qualiter ista ilia, dicantur chebon ipsusnia: timooi De primo Put de indiffolubilitate, idetur quod non sit bonum matrimonii, quia potest fieri dico tutio in matrimonio. De fide, sinpliciter uid
tur quod non eis V ii iam in trimonii quia potest esse uetum matrimonium ubi nulla iides seruatur immo uir non seruat fidem, nec contra, & tamen hic est matrimomum, de itide multa sunt matrimonia tibi non est proles: ergo poterit esse matrimonium sine istis tribus bonis.
Doctor declarat duo, deinde tertium. Primo quomodo intei igitur , quod in matrimonio est fides, idest fidelita . Dicit quod est fidelita, seruanda duplici praecepto. uno μα- cepto a simaliuorabo hoscepto negat tuo. Princet to assit miriuo, quod reddat debitum si petatur, uis estet iacta pi Libitio in oppustum, s. pro aliquo tempore in quo esset prohibitiam,s uir non petat,nec reddat, ut ante solennioati veni matrimonii ues tu die ueneris N
En alia pio ibitio, quae uenit ex procepto negativo, quae obligat ad semper, de o semper. sine vadat ad Uum th rum: qualitercunque ii adat peccat mortaliter, i. hic consilit fidelitas matrimonii. De bono prolis est notandum, et proles est bonum matrimonii, solum sub conditi me , puta s pro es eueniat. unde Seunt hic doctores,di uidetur dicere doctor, quὁd proles no est bonum matrimonii, ita bonium piolis, scilicet educatiopiolis ad cultum diuinum, uocatur piolo, quae prolei est bonum ipsius matrimonii. . Lx quo sequuntur hie plura, matri in ia, qua sint inter paeano M Iud os non habent illud bonum pios qui x non educant prolem eorum ad cultum diuinum. Ex his au iussantia &e. Dotior soluit disti cultatos, qua priuisebant de istis trib. Di, matrimonii. erat primo ut a disti culta de matrimonio, idest de indisti lubilitate tuidebatur quod se di sibi
vi matrimin inm perii. estum religionis. Respondetur ad istud, de in te spontio domini Rie liares, ponentis talem pro pol tu nem. a mnonium nunquam dii soluitur,nis P mor in Scd duplex es mori, quaedam corpora i , tu am ciuili, uel mundi. rora corporalis est separatio nive a corpo- . .
post diem iudicii, uisierunt mariti,&uxores n*plut
quia per mortem dati l tum est matrimonium, di ideo So te, qui mortuit, eis si resurgeret Cathalina qua prius erat uxor eius uiuens non est uxor sua,nis de nouo contrahatiae a. quia per mortem die. utum est matrimonium . Alia in mors, quae uocatur mors mundi, qua mone quis dieitur mortu ux mundo,sicut cum homo religionem intrat, tal seu mortu ux mundo: licitur mortuus modo propter ii indum intrandi facit testamentum , dat eorpus suum religioni, animam Deo bona raui et ilia unde omne antiqui, Ri bardus,&Bonavent uia dic ut, τ per istam inortem mundi dissoluit ut d pliciter matrimonium ratum, non consummatum L plum, iuiduo contraxerunt ad inuicem per uerba de praesemi, sancopulam carnalem unus intret religionem dissolutu est matrimonium: ante consummationem, licet non sit mortuus
morte corporali, tamen mortuus est mundo, qfi in editur 'relisionem,& sic mulier det Uicta posset capere alia uirum. Contra illud arquit doctor, poli consummationem matrimonii. s.post copulam carnalem, no potest dii tui malitin nium per ingrcuum religionis emo nec ante. Patet consequεtia, quia post conniminationem, non est maior obligatio, i prius: Patet se quia prius erat oluigatio pro ρerpetuo: e sos post non ponit : ita nec ante copulam carnalem poterit
Aliter dicitur. Dicunt alii aliter, sicut adhuc iste Ricba diis,& Hemicire, dicunt primo nullo, potest habere duo
uxores carnales cum quibus earnaliter halait et potest tamen habere duas unam qua carnaliter utatur,ti a iam, quae ipiritualit ei uiuit. Vnde dicunt, j per ingressum telisionis nondi: lis uitu matrimonium, sed ilia, qtiae ritu, erat uxor eius Luciest uxor eiv,:etiam post ingreisum relisionis. Et cum alguis contra eos, quia post ingregum religionit, uir potest capere aliam uxorem . Concedo, ei ha bit duas uxore Distini uo aut duas uxores quibus caritaliter utatur, te sic nego: aut duas quarum una spiritualiter tantum uiuit, & se cedo. Et clim dicitur, erit unius uxoris unus uit: uerum est inaliter. Diee si, estet uerum sequeretur Q unii uiri possunt esse centum uxores, puta si quaelibet ictarum intret resistonem ante consummationem. Dico r isi non trabei Et pro in conuenienti, habete centum uxore spiritualiter ui- uente, tamen non rotis habere, nisi unam cum quaca liter conuersetur. Tertio modo dici potest.Vult respondere doctor noster ad tertiam disi cultatem,& primo ponit talem propositoilem in qua omnes doctores conveniunt puta: mux, uel uir, iei uxor, post matrimonium ratum. . per verba depraesenti non 'consummatum potest alter istorum intrate relisionem, uel . ambo,& unus sine consensu alterius. ibi igitur dissici linc utrum in isto ingressu resistonis dissoluatur matrimonium, it quod ista non plus erit uxor illius. Ad istam diis custatem respondet doctor. Primo ponendo istam propositionem. Matrimonium non uam disbluitur, nisi upliciter, scilicet per mortem eorporalem,& per relaxationem illius oblitationis. Per moriem corporalem, non st
siti ulta, uinditatuatur matrimonium. Divicultas est de icta elaxatione, seu disi lutione oblitationis. Resaxat io obli rationi est dissolutio,velaran et ei igationem. Dein re- matione ea dii scultas, uti de cisor ponit talem propositio n .Rel alio obligationis non potest fieri. nisi ab ipso Deo uae contrahitur in contractu matrimoniali. Probat ab illo olo potest relaxatio obligationias seri, qui illam obligatio. R. l. at nem facit, sed ista obligatio de perpetuo manendo, a solo illisatio. Deo fuit ideo a solo Deo si di pecatio, seu resaxatio. Ex uo is Huitur, et ista relaxatio non fit propter introitum resigi ULI nil nisi Deli, dispenset, uel relaxet. Dices, quomodo possumus cognoscere, quod ab ipse Deo fit relaxatio : Res 'ondet dorir multum dubitatiue, quod posui iux cognoscete , quando alter ante consummationem matrimonii intrat religionem, quod tunc Deu τι elaxat istam obligationem non propter uotum uel iuramettum, nee in resum, sed per dominum Deum. Et istud proba tu nam Christus relaxauit istam oblitationem in tali ii stellii, ut patet de Ioanne euangelicta, qui uel E contrax iat per uerba de praesenti: uocauit eum ad statum melio rem, eis Morem, scilicet uiminitatis, & relaxauit istam obligationem, idest destruxit. Ex isto iacto Christi, iudicat ecclesa quod dominus relaxat obligationem in ingressu te .lisionis, sesa non relaxat, nec ipse Papa, sed ipse Deus.
469쪽
itae emant, postm atrimonium ratum intrauer ἴt religionἔ:di uxores eorum capiebant alios uiros . istud rationabiliter notest seri. Nam rationabiliter poteit fieri commutatio mistioris boni, in maius bonum, seditatus uirginitatis,&religioni ,est per se citor status,st si status coniugalis: potest igitur seri commutatio de illo statu coniugali, in satum uirginitatis, uel castitatis, aut religionis. Li istud ostenditur per verba dictum Mattheti .iq. sunt eunuchi qui se castra uetat propterregnum cetiorum,qui potest capere capiat. Unde est notanda a chi Utriplice, inueniuntur eunuchi. Quidam sunt eunuchi a tm -- natura. Alii iunt eunuchi Quia amputata sunt eis genitalia: idi με scut antiquitus reges iaciebant eunuclios:qui uxores, dc t sinas, seruabam propter tres conditiones quax habet eunuchusa unuchus est imberbis. Secundo habet uocem gracilia ut mulier .a erito sunt seeuri. De istis non est hic ad propositum.Sunt alii eunuchi, qui seipsos castrant, mulierem dimittunt,&capiunt continentiam, qui potest capere capiat. αistum statum approbat Christus. ico in matrimonio est inditatu bilitas. Virrum ista indis.
solubilitas ueniat ratione proprii sacramenti matrim j. Respondet doctor, et non,quia antequam iuiuet sacrametum matrimoni j, semper in contractu matrimoniali consurgebat ista obligatio indit lubilis .c in statu legis naturi,&legis scriptae.Ista ergo indissolubilitas uenit a Deo mediate tamen contractu. ita quod ista obligatio indiliolubilita: i non
prouenit ex natura contractus: bene uenit datio ex natura
contractus, sed non prouenit indissolubilitat istius donationis, sed solum a Deo. Dico tamen ir contractus ille est dispositio necessitans Deum ad ponendum istam obligationem, uel indis lubilitatem. Ex tuo recitat adhuc doctor et imi
quini oblig tio ista est a solo Deo, ab ipso solo Deo ρotest seri ista relaxatio. Ideo hoc habemus, i, hristus hoc iecit. Est hie notandum, et hie sunt aliqui errores. Vnus est, qui videtur dicere, vista resaxatio immediate potest fieri a sumino ponti see, uel ecclesia. Istud est lessum: non potest relaxare illam obligationem. Vnde ponatur casus, i Petrus petat
terram sanctam: manet ibi,&uxor nomista uxor capitali uni
virum. Vtrum summus pontifex possit sacere, ui secudus siesuus, di non primus Non. Et si ipse existens in terra sancta audiat, et uxor sit mortua, de capiat ordines, an relaxetur ista obligatio eum adhue illa uiuat Non. Secunda dii scultas.Vtrum summo pontis ei data sit potestas, tanquina ministro, ad relaxandum matrimonium in aliquo casus Dico quod non: dices ipse, tamen dispensat, quido alter intrat religionem. Dico quod non est uerum: immo. ii sat relaxatio : dicol a solo Deo fit, nec Labemiit aliud signum, nisi quod i se Christus sic Git. Et credo,nisi sat spi
tualis relaxatio, sicut suit sacta in istis sanctis, non ita sacili ter debet eredi ipsis arguete, quod si Cui stus secit de Ioine,
unusquisque faciet.Dico Poportet sit reuelatio a Deo. in unum dictunt unius cocioris, pquicunque intrat religionem,hoc fit ex monitione sanctilpiritus.Non est uenim:
quia etiam quandoque fit ex monitione diaboli : probentur
Ex ista solutione, dic t Ex omnibus istis sequuntur ali ua eo uaria. Primo tria sunt iam matrimonii duo extrinseca scilicet iides,&Gucatio prolix,s eueniat. Est unum intrinsecum, scilicet indil- solubilitas, di uocatur sacramentum large captum, & conueniunt in hoc doctorei, scilicet quod contrahens sub aliqua conditione opposita alicui istorum trium bonorum,nul
lo modo contrahit. De primo, scilicet de indissolubilitat Des quis dicat, capio te iti meam quandiu placebit mihi ' non
contrahit, quia iste modus contrahendi, reputuat uni bono,
scilicet indissolubilitati. secundum boniim est fidelitas, putam M reddam debitum spetat,&quδd non ad alium tho-uadat.Si quis contraneret isto modo, do tibi potesatem corporis mei, tamen si dilaceat mihi iba ad aliam : hie non est contra uis, replet itidelitati. Fidelitas est, u tu non das ad aliam. Tertio contra tertium bonum, puta educatio prolis. ii eueniant. Contraho tecum sub tali conditione, quod procurabis, quod non habeamus prolem, non est contrUυε matrimonialis,quia est contra unum bonum matrimonii, scilicet pici
lem debite educana m . . . - α
Dicti unde uenit proprie, τ ibi non ut contractus malomonialis Respondetur quod illud prouenit ex institutorei suus contra qui uolui: couua anseri rubtionibu oppostis istis eonditionibus. unde Deus iustitute
istum contractum indist lubilem. Secundo ut uir seruaret iidelitatem, instituit istum coit ctum propter prolem habendam, de edueandam ad cultum diuinum.Vnde et hic notandum , ministo contractu matria Tromisamoniali, sunt tres obligationes. Prima est obligatio princia , .i m apalis indit solubilitatis,ae scilicet iste erit perpetuus uir, ta ill a perpetua uxor, usque ad mortem, rei inaniati. Secunda est obligatio ad seruandum fidelitatem assimatiue, re nega iuc.Tertia obligatio est ad bonum prolia: ad educandam olenis eueniat. Ex quo se iii itur, et licet uir aliquando non seruet fidem, uel uxor, tamen fidelitas in obligatione semper manet: fido
litas autem in actu non manet: sicet etiam non educatur proles in cultu diuino, tamen semper manet obligatio ad educa idam prolem incultu diuino,&ideo ista bona semper ma-
nent in obligatione quandiu matrimonium manet. Per hoc soluitur unum argumentum satis bonum. Vtrum cum muliere sterili possit contrahi matrimonium, quae isti tur esse sterilis. Dico vite, di quotidie fiunt talia matrimonia, ut iuuenis capit antiqua. Eccletia dicit ibi uerum esse matrimoni ui Et ratio est quia matrimonium no est solum
propter bonum prolis, sed propter alia bona. Vnde est ieeula.Quandocunque aliquid habet plures causas, sevi causa finales, si fit propter unam,su uicit ad factum esse.Quis potest contrahere matrimonium propter prolem habendam: in remedium scilicet propter ibinicationem iugiendam, quandost propter unum illorum factum est Dices contra arguitur se, non potest contrahi cum muliere arcia, de cum frigido uiro, re non, nisu uia sunt steriles: ereo cum sterili muliere non potest contrabi nisi rimonium. Respondetur hic, quod uerum est, quod non potest contrahi cum illis, sed hoc non est propter sterilitatem, sed rivis noti habeat potestatem respectu copuli carnalis , Leucstigidus.
I x c A trigesinam secundam distinctio
nem,quaeritur. Vtrum simpliciter sitn cessarium reddere debitum petenti.
i rodeclaratione istius iupponit doctor os,
aliqua quae dicta sunt prius. suoponii vieddere debitum alteri, potest intelliςi propter duplicem finem .Primo propter
prolem habendam. Secundo proptet fornicationem sugie vini: seut dictum est, a, matrimonium fuit in ovicium, & remedium an Oiscium ad prolem procreandam. In remedium ad fornicationem sugiendam. Quaerit igitur utrum coniux possit reddere debitum propter utrunq; finem,ut reddendo debitum, ut proles procree iur uel reddendo debitum, ut sornicatio sugiatur. Istud est obscurum, puta secundum scilicet, reddere debitum uxori, propter sornieationem sit endam, quia potest intelligi propter sernieatione ut sugie viam in uxore mea, uel in me. Et breuiter pio maiori declaratione est notandum quod
ista mater a de redditione debili , respicit iustitiam , se quod oportet reddere alteri , quod suum est, sed se est,
quod potestas mei corporis respectu eo lae earnalis est uxoris :ergo ego teneor tibi reddere, saltem, quando petit, quia Lum est:tune aspicienda est regula iustitiae, qualiter res p
testi dialieri. unde est regula, quod debet di
alteri pro tempore, pio quo esset in praeiudicium alterius, ut ego habeo spatham non debeo reddere illi eui uideo noctuam pro tunc, dc sic habeo potestat ε corporis mei, quq uxoris est, an debeo ei reddere, quando uideo ei noctuam, de
ideo uidendum est, utrum uti potestate sua. i. potestate corporis alterius coniueum, sit bonum,uel malum, de si sim lsi: non teneor reddere potestatem corporis mei uxori me pro tempore pro quo hoc e et ei notius. unde uti potestate
sua ad euitandum aliquod malum non est messi, te hoe sino DIet.. . m. I. Le i esset
470쪽
dam ibi ni eationem, est ad euitandum malum: ergo ad euitidam sol nicationem quis potest uti potestate corporis di hoc instituit Deus post lapsum propter fragilitatem no illam. i. instituit matrimonium in remedium, quod prius erat in ossicium.i.propter prolem procreandam.
Ex quo sequitur,quod ii Adam non peccasset, stetissemus in statu innocentiae, di nunquam reddidissemus debitum propter tornicationem sagiendam, sed propter prolem habendam. Et ratio est, quia nunquam suissemus inclinati innata
innocentia contra rectam rationem.
Et sic sequitur, quod quis potest reddere debitum ad fornieationem iugiendam in se, & in alio,&istud debet intelligi ubi est aliqua probabilitas detornicatione coniugis. Praescien dicit, quaeras sic ,dimittamus istos sinetissem ii, solum in iuritia, nonne secundum iustitiam posumus i impliciter reddere debitum qualitercunque xlter uelit istis Dicit doctor .ui reddere debitum est praeceptum assit ma-tiuum,& obligat temper sed no pro semper megativum semper,& pro semperilaicit ultra di o quod duobux modii in
genere tenetur qui non reddere debitum, puta potestatem corporis sui uxori suae, quae tamen potest corporis uiri , est uxoris. Vno modo ii coniux amititius petendi pro illo tem- Dore non tenetur quis reddere, ut puta coniux eli fornicata
istud est probatum, uel cognitum: iρsa ite istogendo fide,rdidit tui suum, quod habebat citos testateni corporis mei: habebat tu, petendi: opter tamicationem perdidit, quod si ipsa petat, petit,quoa non est suum,& ideo pro tune alius notenetur ei reddere.istud ab omnibus docioribus tenetur .vade non dicunt doctores,quo ipsa perdiderit potestatem, sia bene quod perdidit ius petendi:uir si non peccat, nihil perdidit, ideo potest petete, quod suum est, scilicet debitu au uxore,&uxor tenetur ipsi x ddere.vnde non est imaginandum, quod matrimonium sit destructum propter ibi nicationem coniugis, sed solum coniua fornicatrix perdit ius petendi. vitia tangit doctor unum casum. s. quod uterque sortite tur. icta ui ec uxor, di istud est cognitum.Qisd iuris ullus potest petere: iste est fornicator, perdit ius suum petendi: ita similiter perdit soniteatri quid iuris
R. espondet Ionauen. postquam quilibet perdidit i ut suum petendi, si quis istorum hiat,petit quod suum non est: ergo ille qui petit uidetur peccare. Dico ultra,qui perit,petit, uod non est suum, resiluit at . teri,quod ipse perdiderat,& si e petendo,somicarie r purgando se de fornicatione, dicere potest mulieri, ea ratione qua petis, re ego petam, de itide est, quod fuit statutum, quod qui
non peccat potest dimittere uno remmon quin semper si matrimonium, sed ne ista petat, quod non est Lum, di occas nem habeat illam patendi, od non est suum. Sie non habet ius, dic.3Ponit doctor unam propositionem per modum reguli puta quod post matrimonium ratum, nullui habet tu, petendi, nec reddendi immediat ὀ post matrimonium rarum: licet
si uera uxor, bc uerus maritui. Cuius ratio est, quia post matrimonium ratum, est in potestate cuiuslibet, iacere uotum cominentiae, di ambo potiunt sacere uotum continentiae, α
intrare religionem, de istud suit deestratum, ita quod ii viter istoriam init et religionem antu matrimoniueonsumma
tum sit facta relaxatio matrianonii. Omnes doctores dicunt communiter, uod Ce.
Dicit Bona uentura, tuta sunt duo menses in quibus h best deliberare deuoto contrientiae,& ideo si quis petat liui potest ei denegare. Est tamen notandutii, quod si unus petat, licet alius non
tenetur reddere: tamen si uelit reddere, consumnia: uni etini atrimonium,licet pro tempore illo non teneatur reddere. Et licet non teneatur reddere ait: e duos menses tamen siciti ui dat, non peccat, sed est consummatum matrimonio. Et si quaeras undeueuit,quod iste non tenetur reddere immediate post matrimonium ratum Respondet doctor, quddnon prouenit ex eo, quod alter eorum peccauerit, sed prouenit ex eo, nullus tenetur se priuare magno bono continentia. v si reddat, iam se priuat illo bouo continentiae, quia noplui potest saeere uotum.
Sed esse, ecc. lnis. - Quaerit doctor hie unam quaestionem dissi est ε . Et ponitosum, et post nisui monium ratum uir intret religionem,
ni trama nisi uti udo,quae non uini moret ione, quid iurit de ista miliere, quid Dei et Eri mulier reuiter
istud non est dissicile, tenendo post matrimonium ratum, per angrestum religionis relaxatur matrimonium. Nam iste moritur mulido, mulier quae manet potest capere alium ii rumudeo non est difficultas. Et ideo iste punctus, re tot ut iste textu, sequens ,ea de matrimonio cosi immato .supponamus
sicut Deus relaxat ante matrimonium rarum, post et relixare, etiam matrimonium consummatum. si uellet. tunc ponitur talis casu ε .utrum alter coniugum possit intrare religionem, uel Licere uotum continentiae, post consummatum
matrimonium Respondetur hic, P nullus potest intrare religionem, nec facere uotum continentiae, in hoc, quod est, non reddere seu in hoc, quod est alteriu1, nisi per consensum alterius, ut puta uir post matrimonium consummatum, non potest facere uotum de non reddendo,quod est alterius. s. dedi tum, nisi cum consensu alterius.
Dico ultra,P non sussicit consensus alterius clandestinuti uel secretus nec susscat,a in publico fiat, sed requiritur, Usat coram epitcopo, mediante sorma ecclest,& addunt alii,s istud non potest seri, nisi eoniux faciat etiam uotum co
Vitra est notandum, et licet omnia ista sant in eapite e cles cum forma determinata, & l quilibet uoueat continentiam, adhuc non est laxatum matrimonium, ii aliqua istarum ςonditionum desciat. si uxor repetat maritum,debet ille uir dimittere relisionem, de redire ad uxorem. Dico ultra, ae est alia dii scultas an iste possit ordinari ubi autem illa secit uotum, ut uir , cogatur seruare illud,sicut uir. Petere debitum Est in potestate uiri, & de hoc potest uir iacere uotum, non petat, di sic potest se priuare tuo i rei non potest renunciare iuri alieno, scilicet uxoris. viscundus casus, A JNunc doctor ponit secundum easum, in quo quis non te
netur reddere debitum uxo ta,vel e contra. Ponendo tau re gula quandocuque est a robabilitas, uber redditionem debiti,reddens incurrit inlirmitatem, ueῖille eui redditur, uel F si tus erit abortus, uel occisus, pro tunc non tenetur reddere debitum.Notum est V sipe ita accidit: puta in reddendo debitum incurriturinfiimitas, de occiditur proles. ubi est probabilitas talis, non tenetur reddere,& illud semper fundatur in ista regula generali iustitiae V nullus tenetur reddet ar in alteri,quando ex tali redditione, sequitur aliquod ma tum, de quanoo postea potest seri redditio. Dicit tamen doctor, ut istud sundatur in una resula theologicali,quae talis est, quandocunque sunt duo praecepta ais r malitia pro aliquo eodem tempore , ec illa simul reddi non potiunt, maius praceptum absoluitura minori, sed sic est, Piste tenetur reddere Uebitum, iste tenetur seruare sanitatem suam, de ne istus pereat. Maiora sunt ista duo .c seruare ianitatem,& partum, uel prolem quam reddere debitu ubi potest reddi debitum alias.
Dicit ultra doctor, T si pro lsie non teneamur reddere debitum, a sortiori etiam, quando est probabile , τ si redderet debitum, proles nasceretur leprosa, sicut est in menstruo. I si notandum, i menstrusi est duplex, quoddam naturale, de quoddam praeter naturale.Naturale, sicut semel in mense mulieris habent illam infirmitatem.vnde menstruum supponit pio humoribur, connotando supersultatem illotu humoro,& corruptionem illorum in statu pessimo.Vnde proles, qtune conciperetur, sem rcum aliqua deformitate concipitur, uel est e ea surda, Haud ues leprosa, in tali casu non tenetur uix reddere debitum, propter malum prolis. Unde inutieri lege erat, i quis habitans eum uxore menstruosa, lapidabatur: est ita uerisimile, min lege euangelica est sacta prohibitio, sicut tunc, non tamen sub illa poena, de ita non debet tunc reddi debitum. Et dicit hie Bonaventura. et pro tunc noest data potestas uiri. 5 mulieris, ad inuicemae pro tempore menstruositatis.& ideo mulier non potest petere, nec potest uir reddere debitum, quia pro tune non est data potestas corporis,& mulier petens peccaret, & uir si sciret peccaret . Miura decreuerunt istos esse excommunicandos, ta hoc maxime, quando debitum reddi potest alias, de in alio tempore, de se durat per diem aliquando, Per tres horas. vi obiiciatur, dcc.d Dices si hoe esset uerum, sequeretur, qudd uir sanus. uel mulier non tenetur reddere cebitum uetori suae leprosae , uel econtra , propter duo, quia reddens debitum, potestineturm eier uri, dc etiam proles procreanda, pol nascii